| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
੬. ਮਹਾਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Mahādhammasamādānasuttavaṇṇanā
੪੭੩. ਏવਂ ਇਦਾਨਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾਕਾਰੋ ਕਾਮੋ ਕਾਮਨਂ ਇਚ੍ਛਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏવਂਕਾਮਾ। ਏવਂ ਛਨ੍ਦੋ ਛਨ੍ਦਨਂ ਰੋਚਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏવਂਛਨ੍ਦਾ। ਅਭਿਮੁਖਂ, ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વਾ ਪਕਾਰੇਹਿ ਏਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਲਦ੍ਧਿ। ਸਾ ਹਿ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬવਤ੍ਥੁਂ ਅਭਿਮੁਖਂ ‘‘ਏવਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿવਿਸਨ੍ਤੀ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ। ਏવਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾਕਾਰੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏવਂਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾ। ਭਗવਾ ਮੂਲਂ ਕਾਰਣਂ ਏਤੇਸਂ ਯਾਥਾવਤੋ ਅਧਿਗਮਾਯਾਤਿ ਭਗવਂਮੂਲਕਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਭਗવਨ੍ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਯਂ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਜਾਨਾਮ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾਮਾ’’ਤਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾਨਞ੍ਹਿ ਯਾਥਾવਤੋ ਅਧਿਗਮਞਾਣਾਨਿ ਅਧਿਗਚ੍ਛਨਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਨਿ, ਤਾਨਿ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਮੂਲਕਾਨਿ ਅਨਞ੍ਞવਿਸਯਤ੍ਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਭਗવਾ ਨੇਤਾ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਭਗવਂਨੇਤ੍ਤਿਕਾ। ਨੇਤਾਤਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ વਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪਾਪੇਤਾ। વਿਨੇਤਾਤਿ ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ વਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਅਪਨੇਤਾ। ਤਦਙ੍ਗવਿਨਯਾਦਿવਸੇਨ વਾ વਿਨੇਤਾ। ਅਨੁਨੇਤਾਤਿ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ, ਇਮੇ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਉਭਯਸਮ੍ਪਾਪਨਾਪਨਯਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਥਾਸਭਾવਤੋ’’ਤਿਆਦਿ।
473. Evaṃ idāni vuccamānākāro kāmo kāmanaṃ icchā etesanti evaṃkāmā. Evaṃ chando chandanaṃ rocanaṃ ajjhāsayo etesanti evaṃchandā. Abhimukhaṃ, abhinivissa vā pakārehi eti upagacchatīti adhippāyo, laddhi. Sā hi laddhabbavatthuṃ abhimukhaṃ ‘‘evameta’’nti abhinivisantī tena tena pakārena upagacchati, hatthagataṃ katvā tiṭṭhati na vissajjeti. Evaṃ vuccamānākāro adhippāyo etesanti evaṃadhippāyā. Bhagavā mūlaṃ kāraṇaṃ etesaṃ yāthāvato adhigamāyāti bhagavaṃmūlakā. Tenāha ‘‘bhagavantañhi nissāya mayaṃ ime dhamme ājānāma paṭivijjhāmā’’ti. Amhākaṃdhammāti tehi attanā adhigantabbatāya vuttaṃ. Sevitabbānañhi yāthāvato adhigamañāṇāni adhigacchanakasambandhīni, tāni ca sammāsambuddhamūlakāni anaññavisayattā. Tenāha ‘‘pubbe kassapasambuddhenā’’tiādi. Bhagavā netā tesanti bhagavaṃnettikā. Netāti sevitabbadhamme vineyyasantānaṃ pāpetā. Vinetāti asevitabbadhamme vineyyasantānato apanetā. Tadaṅgavinayādivasena vā vinetā. Anunetāti ime dhammā sevitabbā, ime na sevitabbāti ubhayasampāpanāpanayanatthaṃ paññapetā. Tenāha ‘‘yathāsabhāvato’’tiādi.
ਪਟਿਸਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਟਿਸਰਣਂ, ਭਗવਾ ਪਟਿਸਰਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਭਗવਂਪਟਿਸਰਣਾ। ਪਟਿਸਰਤਿ ਸਭਾવਸਮ੍ਪਟਿવੇਧવਸੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਮੁਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ વਾ ਪਟਿਸਰਣਂ, ਭਗવਾ ਪਟਿਸਰਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਭਗવਂਪਟਿਸਰਣਾ। ਪਟਿવੇਧવਸੇਨਾਤਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤਾવਸੇਨ। ਅਸਤਿਪਿ ਮੁਖੇ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏવਂ વਦਨ੍ਤੋ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਹਂ ਭਗવਾ ਕਿਂ ਨਾਮੋ’’ਤਿ। ਪਟਿਭਾਤੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿ-ਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ‘‘ਭਗવਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ, ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਸਾਮਿવਚਨવਸੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਭਗવਤੋ’’ਤਿ ਪਟਿਭਾਤੂਤਿ ਚ ਭਗવਤੋ ਭਾਗੋ ਹੋਤੁ। ਭਗવਤੋ ਹਿ ਏਸ ਭਾਗੋ, ਯਦਿਦਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਭਾਗੋ ਸવਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਕੇਚਿ ਪਨ ਪਟਿਭਾਤੂਤਿ ਪਦਿਸ੍ਸਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਞਾਣੇਨ ਦਿਸ੍ਸਤੁ, ਦੇਸੀਯਤੂਤਿ વਾ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਟ੍ਠਾਤੂਤਿ ਚ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਤੁ।
Paṭisaranti etthāti paṭisaraṇaṃ, bhagavā paṭisaraṇaṃ etesanti bhagavaṃpaṭisaraṇā. Paṭisarati sabhāvasampaṭivedhavasena paccekamupagacchatīti vā paṭisaraṇaṃ, bhagavā paṭisaraṇaṃ etesanti bhagavaṃpaṭisaraṇā. Paṭivedhavasenāti paṭivijjhitabbatāvasena. Asatipi mukhe atthato evaṃ vadanto viya hotīti āha ‘‘phasso āgacchati, ahaṃ bhagavā kiṃ nāmo’’ti. Paṭibhātūti ettha paṭi-saddāpekkhāya ‘‘bhagavanta’’nti upayogavacanaṃ, attho pana sāmivacanavaseneva veditabboti dassento āha ‘‘bhagavato’’ti paṭibhātūti ca bhagavato bhāgo hotu. Bhagavato hi esa bhāgo, yadidaṃ dhammassa desanā, amhākaṃ pana bhāgo savananti adhippāyo. Keci pana paṭibhātūti padissatūti atthaṃ vadanti, ñāṇena dissatu, desīyatūti vā attho. Upaṭṭhātūti ca ñāṇassa paccupaṭṭhātu.
੪੭੪. ਨਿਸ੍ਸਯਿਤਬ੍ਬੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਾਦਨવਸੇਨ ਅਪਸ੍ਸਯਿਤਬ੍ਬੇ। ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾਨਿ ਹਿ ਅਪਸ੍ਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਤਰਹਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ। ਭਜਿਤਬ੍ਬੇਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਸੇવਿਤਬ੍ਬੇਤਿ વਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੁਪਸ੍ਸਯਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਭਜਿਤਬ੍ਬੇਤਿ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯੇ ਦਾਨਾਦਿਪੁਞ੍ਞਧਮ੍ਮੇ।
474.Nissayitabbeti attano santāne uppādanavasena apassayitabbe. Tatiyacatutthadhammasamādānāni hi apassāya sattānaṃ etarahi āyatiñca sampattiyo abhivaḍḍhanti. Bhajitabbeti tasseva vevacanaṃ. Sevitabbeti vā sappurisupassayasaddhammassavanayonisomanasikāre sandhāyāha. Bhajitabbeti tappaccaye dānādipuññadhamme.
੪੭੫. ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਆਕਾਰੇਨਾਤਿ ਪਠਮਂ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ વੋਦਾਨਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਂ ਸਤ੍ਥੁ ਦੇਸਨਾਪਟਿਪਾਟਿ, ਯਥਾ – ‘‘વਾਮਂ ਮੁਞ੍ਚ, ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੯੮; વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ਮਹਾਟੀ॰ ੧.੧੪), ਤਥਾ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਪਕਾਰੇਨ, ਸਾ ਚ ਖੋ ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨੇਸੁ , ਪਚ੍ਛਿਮੇਸੁ ਪਨ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾવ ਮਾਤਿਕਾ ਪਟ੍ਠਪਿਤਾ। ਯਥਾਧਮ੍ਮਰਸੇਨੇવਾਤਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਹਾਯਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਸਭਾવੇਨੇવ। ਸਭਾવੋ ਹਿ ਯਾਥਾવਤੋ ਰਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤੋ ‘‘ਰਸੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਠਮਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਤੇਹਿ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਹਾਯਕਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਂ ਦੇਸਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬੀ। ਗਹਣਂ ਆਦਿਯਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ।
475.Uppaṭipāṭiākārenāti paṭhamaṃ saṃkilesadhamme dassetvā pacchā vodānadhammadassanaṃ satthu desanāpaṭipāṭi, yathā – ‘‘vāmaṃ muñca, dakkhiṇaṃ gaṇhā’’ti (dha. sa. aṭṭha. 498; visuddhi. mahāṭī. 1.14), tathā uppaṭipāṭipakārena, sā ca kho purimesu dvīsu dhammasamādānesu , pacchimesu pana paṭipāṭiyāva mātikā paṭṭhapitā. Yathādhammarasenevāti pahātabbapahāyakadhammānaṃ yathāsabhāveneva. Sabhāvo hi yāthāvato rasitabbato jānitabbato ‘‘raso’’ti vuccati. Paṭhamaṃ pahātabbadhamme dassetvā tadanantaraṃ ‘‘ime dhammā etehi pahīyantī’’ti pahāyakadhammadassanaṃ desanānupubbī. Gahaṇaṃ ādiyanaṃ attano santāne uppādanaṃ.
੪੭੮. વਧਦਣ੍ਡਾਦੀਹਿ ਭੀਤਸ੍ਸ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇ, ਮਿਚ੍ਛਾ ਚਰਿਤ੍વਾ ਤਥਾ ਅਪਗਮਨੇ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਚੇਤਨਾਨਂ વਸੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਇਸ੍ਸਾਨਿਨ੍ਦਾਦੀਹਿ ਉਪਦ੍ਦੁਤਸ੍ਸ ਅਪਰਚੇਤਨਾવਸੇਨ, ਏવਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਚੇਤਨਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਨਂ। ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਮੁਸਾવਾਦੋ ਪਿਸੁਣવਾਚਾ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋਤਿ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਨਂ ਸੁਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ વਾਤਿ ਅਯਂ ਨਯੋ ਇਧ ਅਧਿਕਤਤ੍ਤਾ ਨ ਉਦ੍ਧਟੋ। ਦੋਮਨਸ੍ਸਮੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਪਰਭਾਗਚੇਤਨਾਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਆਸਨ੍ਨਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ਏવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨਾਸਨ੍ਨਾ ਪਨ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿਂ વਾ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨੇવ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾਭਿਜ੍ਝਾਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਪਰਭਾਗਚੇਤਨਾ ਆਸਨ੍ਨਾ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਗਤਿਕਾવਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾਦੀਸੁ વੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬવਤ੍ਥੁਮਾਲਾਗਨ੍ਧਾਦਿਪਰਿਯੇਸਨਂ। ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਸੁ ਮਾਰੇਤਬ੍ਬવਤ੍ਥੁਆવੁਧਾਦਿਪਰਿਯੇਸਨਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਅਕਿਚ੍ਛੇਨਪਿ ਤੇਸਂ ਪਰਿਯੇਸਨਂ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ‘‘વਟ੍ਟਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ ਸਾਸਙ੍ਕਂ વਦਤਿ।
478. Vadhadaṇḍādīhi bhītassa upasaṅkamane, micchā caritvā tathā apagamane ca pubbāparacetanānaṃ vasena micchācāro dukkhavedano hoti, tathā issānindādīhi upaddutassa aparacetanāvasena, evaṃ abhijjhāmicchādiṭṭhīsupi yathārahaṃ veditabbaṃ. Tissannampi cetanānanti pubbāparasanniṭṭhāpakacetanānaṃ. Adinnādānaṃ musāvādo pisuṇavācā samphappalāpoti imesaṃ catunnaṃ sanniṭṭhāpakacetanānaṃ sukhasampayuttā vā upekkhāsampayuttā vāti ayaṃ nayo idha adhikatattā na uddhaṭo. Domanassameva cettha dukkhanti idaṃ pubbabhāgāparabhāgacetanāpi cettha āsannā domanassasahagatā eva hontīti katvā vuttaṃ. Anāsannā pana sandhāya ‘‘pariyeṭṭhiṃ vā āpajjantassā’’tiādi vuttaṃ. Teneva micchācārābhijjhāmicchādiṭṭhīnaṃ pubbabhāgāparabhāgacetanā āsannā sanniṭṭhāpakacetanāgatikāvāti dassitaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ. Pariyeṭṭhinti micchācārādīsu vītikkamitabbavatthumālāgandhādipariyesanaṃ. Pāṇātipātādīsu māretabbavatthuāvudhādipariyesanaṃ āpajjantassa. Akicchenapi tesaṃ pariyesanaṃ sambhavatīti ‘‘vaṭṭatiyevā’’ti sāsaṅkaṃ vadati.
੪੭੯. ਸੁਖવੇਦਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸੁਖવੇਦਨਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤਾਸਂ ਚੇਤਨਾਨਂ ਅਸੁਖવੇਦਨਤਾਪਿ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ‘‘ਸੁਖવੇਦਨਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ ਸਾਸਙ੍ਕવਚਨਂ। ਸੋਮਨਸ੍ਸਮੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਪਰਭਾਗਚੇਤਨਾਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ਏવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰવਜ੍ਜਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ વਸੇਨ। ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਭਾਗਸ੍ਸ વਸੇਨ ‘‘ਕਾਯਿਕਂ ਸੁਖਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿਯੇવਾਤਿ ਸਾਸਙ੍ਕવਚਨਂ।
479.Sukhavedanā hontīti sukhavedanāpi hontīti adhippāyo. Tāsaṃ cetanānaṃ asukhavedanatāpi labbhatīti ‘‘sukhavedanāpi hontiyevā’’ti sāsaṅkavacanaṃ. Somanassameva cettha sukhanti idaṃ pubbabhāgāparabhāgacetanāpi somanassasahagatā eva hontīti katvā vuttaṃ. Tañca kho micchācāravajjānaṃ channaṃ vasena. Micchācārassa pana pubbāparabhāgassa vasena ‘‘kāyikaṃ sukhampi vaṭṭatiyevāti sāsaṅkavacanaṃ.
੪੮੦. ਦੋਸਜਪਰਿਲ਼ਾਹવਸੇਨਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਕਾਯਿਕਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਸੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਮੇવ વਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਾਪਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
480. Dosajapariḷāhavasenassa siyā kāyikampi dukkhanti adhippāyena ‘‘so gaṇhantopi dukkhito’’ti vuttaṃ. Cetodukkhameva vā sandhāya tassa aparāparuppattidassanatthaṃ ‘‘dukkhito domanassito’’ti vuttaṃ.
੪੮੧. ਦਸਸੁਪਿ ਪਦੇਸੂਤਿ ਦਸਸੁਪਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ, વਾਕ੍ਯੇਸੁ વਾ। ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾਪਿ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ‘‘ਸੁਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ ਇਧ ਸਾਸਙ੍ਕવਚਨਂ। ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿવਿਰਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋਪਿ ਸਿਯਾ વਿਗਤਦਰਥਪਰਿਲ਼ਾਹੋਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾવੇਰਮਣਿਆਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਯਿਕਪਟਿਸਂવੇਦਨਾਪਿ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਸਹਾਪਿ ਸੁਖੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਯਿਯਸੁਖਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ।
481.Dasasupipadesūti dasasupi koṭṭhāsesu, vākyesu vā. Upekkhāsampayuttatāpi sambhavatīti ‘‘sukhasampayuttā hontiyevā’’ti idha sāsaṅkavacanaṃ. Pāṇātipātā paṭiviratassa kāyopi siyā vigatadarathapariḷāhoti pāṇātipātāveramaṇiādipaccayā kāyikapaṭisaṃvedanāpi sambhavatīti sahāpi sukhenāti ettha kāyiyasukhampi vaṭṭatiyeva.
੪੮੨. ਤਿਤ੍ਤਕਾਲਾਬੂਤਿ ਉਪਭੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਮ੍ਮਾਦਾਦਿਪਾਪਨੇਨ ਕੁਚ੍ਛਿਤਤਿਤ੍ਤਕਰਸੋ ਅਲਾਬੁ। ਨ ਰੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਰਸਤਾਯ ਅਨਿਟ੍ਠਫਲਤਾਯ ਚ।
482.Tittakālābūti upabhuttassa ummādādipāpanena kucchitatittakaraso alābu. Na ruccissati aniṭṭharasatāya aniṭṭhaphalatāya ca.
੪੮੩. ਰਸਂ ਦੇਤੀਤਿ ਰਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ વਿਭਾવੇਤਿ।
483.Rasaṃ detīti rasaṃ dasseti vibhāveti.
੪੮੪. ਪੂਤਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੂਤਿਸਭਾવਮੁਤ੍ਤਂ। ਤਰੁਣਨ੍ਤਿ ਧਾਰਾવਸੇਨ ਨਿਪਤਨ੍ਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਉਣ੍ਹਂ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮੁਤ੍ਤਤਮਾਹ। ਮੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗਤੋ ਮੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਕਾਯੁਸ੍ਮਾવਸੇਨ ਉਣ੍ਹਂ ਹੋਤਿ।
484.Pūtimuttanti pūtisabhāvamuttaṃ. Taruṇanti dhārāvasena nipatantaṃ hutvā uṇhaṃ. Tenassa uparimuttatamāha. Muttañhi passāvamaggato muccamānaṃ kāyusmāvasena uṇhaṃ hoti.
੪੮੫. ਯਂ ਭਗਨ੍ਦਰਸਂਸਟ੍ਠਂ ਲੋਹਿਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀਤਿ ਭਗਨ੍ਦਰਬ੍ਯਾਧਿਸਹਿਤਾਯ ਲੋਹਿਤਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਾਯ વਸੇਨ ਯਂ ਲੋਹਿਤਂ વਿਸ੍ਸવਤਿ। ਪਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਂ ਲੋਹਿਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀਤਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
485.Yaṃ bhagandarasaṃsaṭṭhaṃ lohitaṃ pakkhandatīti bhagandarabyādhisahitāya lohitapakkhandatāya vasena yaṃ lohitaṃ vissavati. Pittasaṃsaṭṭhaṃ lohitaṃ pakkhandatīti ānetvā sambandho.
੪੮੬. ਉਬ੍ਬਿਦ੍ਧੇਤਿ ਦੂਰੇ। ਅਬ੍ਭਮਹਿਕਾਦਿਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸવਿਗਮੇਨ ਹਿ ਆਕਾਸਂ ਉਤ੍ਤੁਙ੍ਗਂ વਿਯ ਦੂਰਂ વਿਯ ਚ ਖਾਯਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੂਰੀਭੂਤੇ’’ਤਿ। ਤਮਂਯੇવ ਤਮਗਤਂ ‘‘ਗੂਥਗਤਂ ਮੁਤ੍ਤਗਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੧੯; ਅ॰ ਨਿ॰ ੯.੧੧) ਯਥਾ। ਭਾਸਤੇ ਚ ਤਪਤੇ ਚ વਿਰੋਚਤੇ ਚ ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਂ વਿਭਜਨ੍ਤੇਨ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਸ੍ਸ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ।
486.Ubbiddheti dūre. Abbhamahikādiupakkilesavigamena hi ākāsaṃ uttuṅgaṃ viya dūraṃ viya ca khāyati. Tenāha ‘‘dūrībhūte’’ti. Tamaṃyeva tamagataṃ ‘‘gūthagataṃ muttagata’’nti (ma. ni. 2.119; a. ni. 9.11) yathā. Bhāsate ca tapate ca virocate ca idaṃ catutthaṃ dhammasamādānaṃ vibhajantena kusalakammapathassa vibhajitvā dassitattā.
ਸਙ੍ਗਰਰੁਕ੍ਖੋ ਕਨ੍ਦਮਾਦਸਪੋવ। ਸਰਭਞ੍ਞવਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਪਦਸੋ ਸਰਭਞ੍ਞવਸੇਨ। ਓਸਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਸਦ੍ਦੇਤਿ ਓਸਾਰਣਸਦ੍ਦੇ। ਅਧਿਗਤવਿਸੇਸਂ ਅਨਾਰੋਚੇਤੁਕਾਮਾ ਦੇવਤਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ। ਤਂ ਦਿવਸਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦੇਸਿਤਦਿવਸੇ। ਇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਅਯਂ ਦੇવਤਾ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਿਯਾਯਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
Saṅgararukkho kandamādasapova. Sarabhaññavasenāti atthaṃ avibhajitvā padaso sarabhaññavasena. Osārentassāti uccārentassa. Saddeti osāraṇasadde. Adhigatavisesaṃ anārocetukāmā devatā tattheva antaradhāyi. Taṃ divasanti satthārā desitadivase. Iti attano visesādhigamanimittatāya ayaṃ devatā imaṃ suttaṃ piyāyati. Sesaṃ uttānameva.
ਮਹਾਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Mahādhammasamādānasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੬. ਮਹਾਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Mahādhammasamādānasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੬. ਮਹਾਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Mahādhammasamādānasuttavaṇṇanā
