| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya |
੮. ਮਹਾਦਿਟ੍ਠਿਸੁਤ੍ਤਂ
8. Mahādiṭṭhisuttaṃ
੨੧੩. ਸਾવਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ। ‘‘ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤਿ, ਕਿਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਕਿਂ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ ਏવਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਕਾਯਾ ਅਕਟਾ, ਅਕਟવਿਧਾ, ਅਨਿਮ੍ਮਿਤਾ, ਅਨਿਮ੍ਮਾਤਾ, વਞ੍ਝਾ, ਕੂਟਟ੍ਠਾ, ਏਸਿਕਟ੍ਠਾਯਿਟ੍ਠਿਤਾ; ਤੇ ਨ ਇਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ વਿਪਰਿਣਮਨ੍ਤਿ 1, ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਬਾਧੇਨ੍ਤਿ; ਨਾਲਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਖਾਯ વਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਯ વਾ। ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ? ਪਥવੀਕਾਯੋ, ਆਪੋਕਾਯੋ, ਤੇਜੋਕਾਯੋ, વਾਯੋਕਾਯੋ, ਸੁਖੇ, ਦੁਕ੍ਖੇ, ਜੀવੇ ਸਤ੍ਤਮੇ। ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ 2 ਕਾਯਾ ਅਕਟਾ, ਅਕਟવਿਧਾ, ਅਨਿਮ੍ਮਿਤਾ, ਅਨਿਮ੍ਮਾਤਾ, વਞ੍ਝਾ, ਕੂਟਟ੍ਠਾ ਏਸਿਕਟ੍ਠਾਯਿਟ੍ਠਿਤਾ; ਤੇ ਨ ਇਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ વਿਪਰਿਣਮਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਬਾਧੇਨ੍ਤਿ; ਨਾਲਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਖਾਯ વਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਯ વਾ। ਯੋਪਿ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਸਤ੍ਥੇਨ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਸੋਪਿ ਕਞ੍ਚਿ 3 ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਤਿ; ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂਤ੍વੇવ ਕਾਯਾਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਸਤ੍ਥਂ વਿવਰਮਨੁਪવਿਸਤਿ 4। ਚੁਦ੍ਦਸ ਖੋ ਪਨਿਮਾਨਿ ਯੋਨਿਪਮੁਖਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਟ੍ਠਿ ਚ ਸਤਾਨਿ ਛ ਚ ਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚ ਕਮ੍ਮੁਨੋ ਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਿ , ਕਮ੍ਮੇ ਚ ਅਡ੍ਢਕਮ੍ਮੇ ਚ ਦ੍વਟ੍ਠਿਪਟਿਪਦਾ, ਦ੍વਟ੍ਠਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਾ, ਛਲ਼ਾਭਿਜਾਤਿਯੋ, ਅਟ੍ਠਪੁਰਿਸਭੂਮਿਯੋ, ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਆਜੀવਕਸਤੇ, ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਤੇ, ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਨਾਗવਾਸਸਤੇ, વੀਸੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਤੇ, ਤਿਂਸੇ ਨਿਰਯਸਤੇ, ਛਤ੍ਤਿਂਸਰਜੋਧਾਤੁਯੋ, ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞੀਗਬ੍ਭਾ, ਸਤ੍ਤ ਅਸਞ੍ਞੀਗਬ੍ਭਾ, ਸਤ੍ਤ ਨਿਗਣ੍ਠਿਗਬ੍ਭਾ, ਸਤ੍ਤ ਦੇવਾ , ਸਤ੍ਤ ਮਾਨੁਸਾ, ਸਤ੍ਤ ਪੇਸਾਚਾ, ਸਤ੍ਤ ਸਰਾ, ਸਤ੍ਤ ਪવੁਟਾ 5, ਸਤ੍ਤ ਪਪਾਤਾ, ਸਤ੍ਤ ਚ ਪਪਾਤਸਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਸੁਪਿਨਾ, ਸਤ੍ਤ ਸੁਪਿਨਸਤਾਨਿ, ਚੁਲ੍ਲਾਸੀਤਿ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋ 6 ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯਾਨਿ ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚ ਸਨ੍ਧਾવਿਤ੍વਾ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ વਾ વਤੇਨ વਾ ਤਪੇਨ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ વਾ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਂ વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪਾਚੇਸ੍ਸਾਮਿ; ਪਰਿਪਕ੍ਕਂ વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਹੇવਂ ਨਤ੍ਥਿ ਦੋਣਮਿਤੇ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇ ਪਰਿਯਨ੍ਤਕਤੇ ਸਂਸਾਰੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਹਾਯਨવਡ੍ਢਨੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਉਕ੍ਕਂਸਾવਕਂਸੇ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਸੁਤ੍ਤਗੁਲ਼ੇ ਖਿਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਯਮਾਨਮੇવ ਪਲੇਤਿ; ਏવਮੇવ ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚ ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਯਮਾਨਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਲੇਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ?
213. Sāvatthinidānaṃ. ‘‘Kismiṃ nu kho, bhikkhave, sati, kiṃ upādāya, kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati – ‘sattime kāyā akaṭā, akaṭavidhā, animmitā, animmātā, vañjhā, kūṭaṭṭhā, esikaṭṭhāyiṭṭhitā; te na iñjanti, na vipariṇamanti 7, na aññamaññaṃ byābādhenti; nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā sukhadukkhāya vā. Katame satta? Pathavīkāyo, āpokāyo, tejokāyo, vāyokāyo, sukhe, dukkhe, jīve sattame. Ime satta 8 kāyā akaṭā, akaṭavidhā, animmitā, animmātā, vañjhā, kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā; te na iñjanti, na vipariṇamanti, na aññamaññaṃ byābādhenti; nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā sukhadukkhāya vā. Yopi tiṇhena satthena sīsaṃ chindati, na sopi kañci 9 jīvitā voropeti; sattannaṃtveva kāyānamantarena satthaṃ vivaramanupavisati 10. Cuddasa kho panimāni yonipamukhasatasahassāni saṭṭhi ca satāni cha ca satāni pañca ca kammuno satāni pañca ca kammāni, tīṇi ca kammāni , kamme ca aḍḍhakamme ca dvaṭṭhipaṭipadā, dvaṭṭhantarakappā, chaḷābhijātiyo, aṭṭhapurisabhūmiyo, ekūnapaññāsa ājīvakasate, ekūnapaññāsa paribbājakasate, ekūnapaññāsa nāgavāsasate, vīse indriyasate, tiṃse nirayasate, chattiṃsarajodhātuyo, satta saññīgabbhā, satta asaññīgabbhā, satta nigaṇṭhigabbhā, satta devā , satta mānusā, satta pesācā, satta sarā, satta pavuṭā 11, satta papātā, satta ca papātasatāni, satta supinā, satta supinasatāni, cullāsīti mahākappino 12 satasahassāni, yāni bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissanti. Tattha natthi imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā aparipakkaṃ vā kammaṃ paripācessāmi; paripakkaṃ vā kammaṃ phussa phussa byantīkarissāmīti hevaṃ natthi doṇamite sukhadukkhe pariyantakate saṃsāre, natthi hāyanavaḍḍhane, natthi ukkaṃsāvakaṃse. Seyyathāpi nāma suttaguḷe khitte nibbeṭhiyamānameva paleti; evameva bāle ca paṇḍite ca nibbeṭhiyamānā sukhadukkhaṃ palentī’’’ti?
ਭਗવਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ॰… ‘‘ਰੂਪੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤਿ, ਰੂਪਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਰੂਪਂ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ ਏવਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਕਾਯਾ ਅਕਟਾ, ਅਕਟવਿਧਾ…ਪੇ॰… ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਲੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ। વੇਦਨਾਯ ਸਤਿ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਤਿ… ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਤਿ… વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਸਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪਾਦਾਯ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ ਏવਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਕਾਯਾ ਅਕਟਾ, ਅਕਟવਿਧਾ…ਪੇ॰… ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਲੇਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ। ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਂ વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’…ਪੇ॰… ‘‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਏવਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ – ‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਕਾਯਾ ਅਕਟਾ ਅਕਟવਿਧਾ…ਪੇ॰… ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਲੇਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ વਿਞ੍ਞਾਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਂ ਅਨੁવਿਚਰਿਤਂ ਮਨਸਾ ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ॰… ਅਪਿ ਨੁ ਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਏવਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ – ‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਕਾਯਾ ਅਕਟਾ ਅਕਟવਿਧਾ…ਪੇ॰… ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਯਮਾਨਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਲੇਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।
Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe… ‘‘rūpe kho, bhikkhave, sati, rūpaṃ upādāya, rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati – ‘sattime kāyā akaṭā, akaṭavidhā…pe… sukhadukkhaṃ palentī’ti. Vedanāya sati…pe… saññāya sati… saṅkhāresu sati… viññāṇe sati, viññāṇaṃ upādāya, viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati – ‘sattime kāyā akaṭā, akaṭavidhā…pe… sukhadukkhaṃ palentī’’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’…pe… ‘‘yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya – ‘sattime kāyā akaṭā akaṭavidhā…pe… sukhadukkhaṃ palentī’’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante…pe… api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya – ‘sattime kāyā akaṭā akaṭavidhā…pe… nibbeṭhiyamānā sukhadukkhaṃ palentī’’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ ਇਮੇਸੁ ਚ ਠਾਨੇਸੁ ਕਙ੍ਖਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੇਪਿਸ੍ਸ ਕਙ੍ਖਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯਪਿਸ੍ਸ ਕਙ੍ਖਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਨੋ’’ਤਿ। ਅਟ੍ਠਮਂ।
‘‘Yato kho, bhikkhave, ariyasāvakassa imesu ca ṭhānesu kaṅkhā pahīnā hoti, dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti…pe… dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapissa kaṅkhā pahīnā hoti – ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੮-੧੦. ਮਹਾਦਿਟ੍ਠਿਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • 8-10. Mahādiṭṭhisuttādivaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੮-੧੦. ਮਹਾਦਿਟ੍ਠਿਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • 8-10. Mahādiṭṭhisuttādivaṇṇanā
