| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೩. ಮಹಾಗೋಪಾಲಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Mahāgopālakasuttavaṇṇanā
೩೪೬. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಮಹಾಗೋಪಾಲಕಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತಿಸ್ಸೋ ಕಥಾ ಏಕನಾಳಿಕಾ, ಚತುರಸ್ಸಾ, ನಿಸಿನ್ನವತ್ತಿಕಾತಿ। ತತ್ಥ ಪಾಳಿಂ ವತ್ವಾ ಏಕೇಕಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥಕಥನಂ ಏಕನಾಳಿಕಾ ನಾಮ। ಅಪಣ್ಡಿತಂ ಗೋಪಾಲಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ, ಅಪಣ್ಡಿತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ, ಪಣ್ಡಿತಂ ಗೋಪಾಲಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ, ಪಣ್ಡಿತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾತಿ ಚತುಕ್ಕಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಕಥನಂ ಚತುರಸ್ಸಾ ನಾಮ। ಅಪಣ್ಡಿತಂ ಗೋಪಾಲಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪರಿಯೋಸಾನಗಮನಂ, ಅಪಣ್ಡಿತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪರಿಯೋಸಾನಗಮನಂ, ಪಣ್ಡಿತಂ ಗೋಪಾಲಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪರಿಯೋಸಾನಗಮನಂ, ಪಣ್ಡಿತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪರಿಯೋಸಾನಗಮನನ್ತಿ ಅಯಂ ನಿಸಿನ್ನವತ್ತಿಕಾ ನಾಮ। ಅಯಂ ಇಧ ಸಬ್ಬಾಚರಿಯಾನಂ ಆಚಿಣ್ಣಾ।
346.Evaṃme sutanti mahāgopālakasuttaṃ. Tattha tisso kathā ekanāḷikā, caturassā, nisinnavattikāti. Tattha pāḷiṃ vatvā ekekapadassa atthakathanaṃ ekanāḷikā nāma. Apaṇḍitaṃ gopālakaṃ dassetvā, apaṇḍitaṃ bhikkhuṃ dassetvā, paṇḍitaṃ gopālakaṃ dassetvā, paṇḍitaṃ bhikkhuṃ dassetvāti catukkaṃ bandhitvā kathanaṃ caturassā nāma. Apaṇḍitaṃ gopālakaṃ dassetvā pariyosānagamanaṃ, apaṇḍitaṃ bhikkhuṃ dassetvā pariyosānagamanaṃ, paṇḍitaṃ gopālakaṃ dassetvā pariyosānagamanaṃ, paṇḍitaṃ bhikkhuṃ dassetvā pariyosānagamananti ayaṃ nisinnavattikā nāma. Ayaṃ idha sabbācariyānaṃ āciṇṇā.
ಏಕಾದಸಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಙ್ಗೇಹೀತಿ ಏಕಾದಸಹಿ ಅಗುಣಕೋಟ್ಠಾಸೇಹಿ। ಗೋಗಣನ್ತಿ ಗೋಮಣ್ಡಲಂ। ಪರಿಹರಿತುನ್ತಿ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರಿತುಂ। ಫಾತಿಂ ಕಾತುನ್ತಿ ವಡ್ಢಿಂ ಆಪಾದೇತುಂ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ। ನ ರೂಪಞ್ಞೂ ಹೋತೀತಿ ಗಣನತೋ ವಾ ವಣ್ಣತೋ ವಾ ರೂಪಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಗಣನತೋ ನ ಜಾನಾತಿ ನಾಮ ಅತ್ತನೋ ಗುನ್ನಂ ಸತಂ ವಾ ಸಹಸ್ಸಂ ವಾತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಸೋ ಗಾವೀಸು ಹಟಾಸು ವಾ ಪಲಾತಾಸು ವಾ ಗೋಗಣಂ ಗಣೇತ್ವಾ, ಅಜ್ಜ ಏತ್ತಿಕಾ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ದ್ವೇ ತೀಣಿ ಗಾಮನ್ತರಾನಿ ವಾ ಅಟವಿಂ ವಾ ವಿಚರನ್ತೋ ನ ಪರಿಯೇಸತಿ, ಅಞ್ಞೇಸಂ ಗಾವೀಸು ಅತ್ತನೋ ಗೋಗಣಂ ಪವಿಟ್ಠಾಸುಪಿ ಗೋಗಣಂ ಗಣೇತ್ವಾ, ‘‘ಇಮಾ ಏತ್ತಿಕಾ ಗಾವೋ ನ ಅಮ್ಹಾಕ’’ನ್ತಿ ಯಟ್ಠಿಯಾ ಪೋಥೇತ್ವಾ ನ ನೀಹರತಿ, ತಸ್ಸ ನಟ್ಠಾ ಗಾವಿಯೋ ನಟ್ಠಾವ ಹೋನ್ತಿ। ಪರಗಾವಿಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಂ ಗೋಸಾಮಿಕಾ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಅಯಂ ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಧೇನುಂ ಗಣ್ಹಾತೀ’’ತಿ ತಜ್ಜೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಗಾವಿಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಗೋಗಣೋಪಿ ಪರಿಹಾಯತಿ, ಪಞ್ಚಗೋರಸಪರಿಭೋಗತೋಪಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ। ವಣ್ಣತೋ ನ ಜಾನಾತಿ ನಾಮ – ‘‘ಏತ್ತಿಕಾ ಗಾವೋ ಸೇತಾ, ಏತ್ತಿಕಾ ರತ್ತಾ, ಏತ್ತಿಕಾ ಕಾಳಾ, ಏತ್ತಿಕಾ ಕಬರಾ ಏತ್ತಿಕಾ ನೀಲಾ’’ತಿ ನ ಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಗಾವೀಸು ಹಟಾಸು ವಾ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚಗೋರಸಪರಿಭೋಗತೋಪಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Ekādasahi, bhikkhave, aṅgehīti ekādasahi aguṇakoṭṭhāsehi. Gogaṇanti gomaṇḍalaṃ. Pariharitunti pariggahetvā vicarituṃ. Phātiṃ kātunti vaḍḍhiṃ āpādetuṃ. Idhāti imasmiṃ loke. Na rūpaññū hotīti gaṇanato vā vaṇṇato vā rūpaṃ na jānāti. Gaṇanato na jānāti nāma attano gunnaṃ sataṃ vā sahassaṃ vāti saṅkhyaṃ na jānāti. So gāvīsu haṭāsu vā palātāsu vā gogaṇaṃ gaṇetvā, ajja ettikā na dissantīti dve tīṇi gāmantarāni vā aṭaviṃ vā vicaranto na pariyesati, aññesaṃ gāvīsu attano gogaṇaṃ paviṭṭhāsupi gogaṇaṃ gaṇetvā, ‘‘imā ettikā gāvo na amhāka’’nti yaṭṭhiyā pothetvā na nīharati, tassa naṭṭhā gāviyo naṭṭhāva honti. Paragāviyo gahetvā vicarantaṃ gosāmikā disvā, ‘‘ayaṃ ettakaṃ kālaṃ amhākaṃ dhenuṃ gaṇhātī’’ti tajjetvā attano gāviyo gahetvā gacchanti. Tassa gogaṇopi parihāyati, pañcagorasaparibhogatopi paribāhiro hoti. Vaṇṇato na jānāti nāma – ‘‘ettikā gāvo setā, ettikā rattā, ettikā kāḷā, ettikā kabarā ettikā nīlā’’ti na jānāti, so gāvīsu haṭāsu vā…pe… pañcagorasaparibhogatopi paribāhiro hoti.
ನ ಲಕ್ಖಣಕುಸಲೋ ಹೋತೀತಿ ಗಾವೀನಂ ಸರೀರೇ ಕತಂ ಧನುಸತ್ತಿಸೂಲಾದಿಭೇದಂ ಲಕ್ಖಣಂ ನ ಜಾನಾತಿ , ಸೋ ಗಾವೀಸು ಹಟಾಸು ವಾ ಪಲಾತಾಸು ವಾ ಅಜ್ಜ ಅಸುಕಲಕ್ಖಣಾ ಚ ಅಸುಕಲಕ್ಖಣಾ ಚ ಗಾವೋ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚಗೋರಸಪರಿಭೋಗತೋಪಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na lakkhaṇakusalo hotīti gāvīnaṃ sarīre kataṃ dhanusattisūlādibhedaṃ lakkhaṇaṃ na jānāti , so gāvīsu haṭāsu vā palātāsu vā ajja asukalakkhaṇā ca asukalakkhaṇā ca gāvo na dissanti…pe… pañcagorasaparibhogatopi paribāhiro hoti.
ನ ಆಸಾಟಿಕಂ ಹಾರೇತಾತಿ ಗುನ್ನಂ ಖಾಣುಕಣ್ಟಕಾದೀಹಿ ಪಹಟಟ್ಠಾನೇಸು ವಣೋ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ನೀಲಮಕ್ಖಿಕಾ ಅಣ್ಡಕಾನಿ ಪಾತೇನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಆಸಾಟಿಕಾತಿ ನಾಮ। ತಾನಿ ದಣ್ಡೇನ ಅಪನೇತ್ವಾ ಭೇಸಜ್ಜಂ ದಾತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ಬಾಲೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ತಥಾ ನ ಕರೋತಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ನ ಆಸಾಟಿಕಂ ಹಾರೇತಾ ಹೋತೀ’’ತಿ। ತಸ್ಸ ಗುನ್ನಂ ವಣಾ ವಡ್ಢನ್ತಿ, ಗಮ್ಭೀರಾ ಹೋನ್ತಿ, ಪಾಣಕಾ ಕುಚ್ಛಿಂ ಪವಿಸನ್ತಿ, ಗಾವೋ ಗೇಲಞ್ಞಾಭಿಭೂತಾ ನೇವ ಯಾವದತ್ಥಂ ತಿಣಾನಿ ಖಾದಿತುಂ, ನ ಪಾನೀಯಂ ಪಾತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಗುನ್ನಂ ಖೀರಂ ಛಿಜ್ಜತಿ, ಗೋಣಾನಂ ಜವೋ ಹಾಯತಿ, ಉಭಯೇಸಂ ಜೀವಿತನ್ತರಾಯೋ ಹೋತಿ। ಏವಮಸ್ಸ ಗೋಗಣೋಪಿ ಪರಿಹಾಯತಿ, ಪಞ್ಚಗೋರಸತೋಪಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na āsāṭikaṃ hāretāti gunnaṃ khāṇukaṇṭakādīhi pahaṭaṭṭhānesu vaṇo hoti. Tattha nīlamakkhikā aṇḍakāni pātenti, tesaṃ āsāṭikāti nāma. Tāni daṇḍena apanetvā bhesajjaṃ dātabbaṃ hoti. Bālo gopālako tathā na karoti, tena vuttaṃ – ‘‘na āsāṭikaṃ hāretā hotī’’ti. Tassa gunnaṃ vaṇā vaḍḍhanti, gambhīrā honti, pāṇakā kucchiṃ pavisanti, gāvo gelaññābhibhūtā neva yāvadatthaṃ tiṇāni khādituṃ, na pānīyaṃ pātuṃ sakkonti. Tattha gunnaṃ khīraṃ chijjati, goṇānaṃ javo hāyati, ubhayesaṃ jīvitantarāyo hoti. Evamassa gogaṇopi parihāyati, pañcagorasatopi paribāhiro hoti.
ನ ವಣಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಾ ಹೋತೀತಿ ಗುನ್ನಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸಞ್ಜಾತೋ ವಣೋ ಭೇಸಜ್ಜಂ ದತ್ವಾ ವಾಕೇನ ವಾ ಚೀರಕೇನ ವಾ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಬ್ಬೋ ಹೋತಿ। ಬಾಲೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ತಥಾ ನ ಕರೋತಿ, ಅಥಸ್ಸ ಗುನ್ನಂ ವಣೇಹಿ ಯೂಸಾ ಪಗ್ಘರನ್ತಿ, ತಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನಿಘಂಸೇನ್ತಿ, ತೇನ ಅಞ್ಞೇಸಮ್ಪಿ ವಣಾ ಜಾಯನ್ತಿ। ಏವಂ ಗಾವೋ ಗೇಲಞ್ಞಾಭಿಭೂತಾ ನೇವ ಯಾವದತ್ಥಂ ತಿಣಾನಿ ಖಾದಿತುಂ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na vaṇaṃ paṭicchādetā hotīti gunnaṃ vuttanayeneva sañjāto vaṇo bhesajjaṃ datvā vākena vā cīrakena vā bandhitvā paṭicchādetabbo hoti. Bālo gopālako tathā na karoti, athassa gunnaṃ vaṇehi yūsā paggharanti, tā aññamaññaṃ nighaṃsenti, tena aññesampi vaṇā jāyanti. Evaṃ gāvo gelaññābhibhūtā neva yāvadatthaṃ tiṇāni khādituṃ…pe… paribāhiro hoti.
ನ ಧೂಮಂ ಕತ್ತಾ ಹೋತೀತಿ ಅನ್ತೋವಸ್ಸೇ ಡಂಸಮಕಸಾದೀನಂ ಉಸ್ಸನ್ನಕಾಲೇ ಗೋಗಣೇ ವಜಂ ಪವಿಟ್ಠೇ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಧೂಮೋ ಕಾತಬ್ಬೋ ಹೋತಿ, ಅಪಣ್ಡಿತೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ತಂ ನ ಕರೋತಿ। ಗೋಗಣೋ ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ಡಂಸಾದೀಹಿ ಉಪದ್ದುತೋ ನಿದ್ದಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ಅರಞ್ಞೇ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ರುಕ್ಖಮೂಲಾದೀಸು ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿದ್ದಾಯತಿ, ನೇವ ಯಾವದತ್ಥಂ ತಿಣಾನಿ ಖಾದಿತುಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚಗೋರಸಪರಿಭೋಗತೋಪಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na dhūmaṃ kattā hotīti antovasse ḍaṃsamakasādīnaṃ ussannakāle gogaṇe vajaṃ paviṭṭhe tattha tattha dhūmo kātabbo hoti, apaṇḍito gopālako taṃ na karoti. Gogaṇo sabbarattiṃ ḍaṃsādīhi upadduto niddaṃ alabhitvā punadivase araññe tattha tattha rukkhamūlādīsu nipajjitvā niddāyati, neva yāvadatthaṃ tiṇāni khādituṃ…pe… pañcagorasaparibhogatopi paribāhiro hoti.
ನ ತಿತ್ಥಂ ಜಾನಾತೀತಿ ತಿತ್ಥಂ ಸಮನ್ತಿ ವಾ ವಿಸಮನ್ತಿ ವಾ ಸಗಾಹನ್ತಿ ವಾ ನಿಗ್ಗಾಹನ್ತಿ ವಾ ನ ಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಅತಿತ್ಥೇನ ಗಾವಿಯೋ ಓತಾರೇತಿ। ತಾಸಂ ವಿಸಮತಿತ್ಥೇ ಪಾಸಾಣಾದೀನಿ ಅಕ್ಕಮನ್ತೀನಂ ಪಾದಾ ಭಿಜ್ಜನ್ತಿ, ಸಗಾಹಂ ಗಮ್ಭೀರಂ ತಿತ್ಥಂ ಓತಿಣ್ಣಾ ಕುಮ್ಭೀಲಾದಯೋ ಗಾಹಾ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಅಜ್ಜ ಏತ್ತಿಕಾ ಗಾವೋ ನಟ್ಠಾ, ಅಜ್ಜ ಏತ್ತಿಕಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಏವಮಸ್ಸ ಗೋಗಣೋಪಿ ಪರಿಹಾಯತಿ, ಪಞ್ಚಗೋರಸತೋಪಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na titthaṃ jānātīti titthaṃ samanti vā visamanti vā sagāhanti vā niggāhanti vā na jānāti, so atitthena gāviyo otāreti. Tāsaṃ visamatitthe pāsāṇādīni akkamantīnaṃ pādā bhijjanti, sagāhaṃ gambhīraṃ titthaṃ otiṇṇā kumbhīlādayo gāhā gaṇhanti. Ajja ettikā gāvo naṭṭhā, ajja ettikāti vattabbataṃ āpajjati. Evamassa gogaṇopi parihāyati, pañcagorasatopi paribāhiro hoti.
ನ ಪೀತಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಪೀತಮ್ಪಿ ಅಪೀತಮ್ಪಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ಗೋಪಾಲಕೇನ ಹಿ ‘‘ಇಮಾಯ ಗಾವಿಯಾ ಪೀತಂ, ಇಮಾಯ ನ ಪೀತಂ, ಇಮಾಯ ಪಾನೀಯತಿತ್ಥೇ ಓಕಾಸೋ ಲದ್ಧೋ, ಇಮಾಯ ನ ಲದ್ಧೋ’’ತಿ ಏವಂ ಪೀತಾಪೀತಂ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಪನ ದಿವಸಭಾಗಂ ಅರಞ್ಞೇ ಗೋಗಣಂ ರಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಾಯೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ನದಿಂ ವಾ ತಳಾಕಂ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ। ತತ್ಥ ಮಹಾಉಸಭಾ ಚ ಅನುಉಸಭಾ ಚ ಬಲವಗಾವಿಯೋ ಚ ದುಬ್ಬಲಾನಿ ಚೇವ ಮಹಲ್ಲಕಾನಿ ಚ ಗೋರೂಪಾನಿ ಸಿಙ್ಗೇಹಿ ವಾ ಫಾಸುಕಾಹಿ ವಾ ಪಹರಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಓಕಾಸಂ ಕತ್ವಾ ಊರುಪ್ಪಮಾಣಂ ಉದಕಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಯಥಾಕಾಮಂ ಪಿವನ್ತಿ। ಅವಸೇಸಾ ಓಕಾಸಂ ಅಲಭಮಾನಾ ತೀರೇ ಠತ್ವಾ ಕಲಲಮಿಸ್ಸಕಂ ಉದಕಂ ಪಿವನ್ತಿ, ಅಪೀತಾ ಏವ ವಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಥ ನೇ ಗೋಪಾಲಕೋ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ಪುನ ಅರಞ್ಞಂ ಪವೇಸೇತಿ, ತತ್ಥ ಅಪೀತಗಾವಿಯೋ ಪಿಪಾಸಾಯ ಸುಕ್ಖಮಾನಾ ಯಾವದತ್ಥಂ ತಿಣಾನಿ ಖಾದಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಗುನ್ನಂ ಖೀರಂ ಛಿಜ್ಜತಿ, ಗೋಣಾನಂ ಜವೋ ಹಾಯತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Napītaṃ jānātīti pītampi apītampi na jānāti. Gopālakena hi ‘‘imāya gāviyā pītaṃ, imāya na pītaṃ, imāya pānīyatitthe okāso laddho, imāya na laddho’’ti evaṃ pītāpītaṃ jānitabbaṃ hoti. Ayaṃ pana divasabhāgaṃ araññe gogaṇaṃ rakkhitvā pānīyaṃ pāyessāmīti nadiṃ vā taḷākaṃ vā gahetvā gacchati. Tattha mahāusabhā ca anuusabhā ca balavagāviyo ca dubbalāni ceva mahallakāni ca gorūpāni siṅgehi vā phāsukāhi vā paharitvā attano okāsaṃ katvā ūruppamāṇaṃ udakaṃ pavisitvā yathākāmaṃ pivanti. Avasesā okāsaṃ alabhamānā tīre ṭhatvā kalalamissakaṃ udakaṃ pivanti, apītā eva vā honti. Atha ne gopālako piṭṭhiyaṃ paharitvā puna araññaṃ paveseti, tattha apītagāviyo pipāsāya sukkhamānā yāvadatthaṃ tiṇāni khādituṃ na sakkonti, tattha gunnaṃ khīraṃ chijjati, goṇānaṃ javo hāyati…pe… paribāhiro hoti.
ನ ವೀಥಿಂ ಜಾನಾತೀತಿ ‘‘ಅಯಂ ಮಗ್ಗೋ ಸಮೋ ಖೇಮೋ, ಅಯಂ ವಿಸಮೋ ಸಾಸಙ್ಕೋ ಸಪ್ಪಟಿಭಯೋ’’ತಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ಸೋ ಸಮಂ ಖೇಮಂ ಮಗ್ಗಂ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಗೋಗಣಂ ಇತರಂ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಾದೇತಿ, ತತ್ಥ ಗಾವೋ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದೀನಂ ಗನ್ಧೇನ ಚೋರಪರಿಸ್ಸಯೇನ ವಾ ಅಭಿಭೂತಾ ಭನ್ತಮಿಗಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಾ ಗೀವಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ನೇವ ಯಾವದತ್ಥಂ ತಿಣಾನಿ ಖಾದನ್ತಿ, ನ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಗುನ್ನಂ ಖೀರಂ ಛಿಜ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na vīthiṃ jānātīti ‘‘ayaṃ maggo samo khemo, ayaṃ visamo sāsaṅko sappaṭibhayo’’ti na jānāti. So samaṃ khemaṃ maggaṃ vajjetvā gogaṇaṃ itaraṃ maggaṃ paṭipādeti, tattha gāvo sīhabyagghādīnaṃ gandhena coraparissayena vā abhibhūtā bhantamigasappaṭibhāgā gīvaṃ ukkhipitvā tiṭṭhanti, neva yāvadatthaṃ tiṇāni khādanti, na pānīyaṃ pivanti, tattha gunnaṃ khīraṃ chijjati…pe… paribāhiro hoti.
ನ ಗೋಚರಕುಸಲೋ ಹೋತೀತಿ ಗೋಪಾಲಕೇನ ಹಿ ಗೋಚರಕುಸಲೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಪಞ್ಚಾಹಿಕವಾರೋ ವಾ ಸತ್ತಾಹಿಕವಾರೋ ವಾ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ, ಏಕದಿಸಾಯ ಗೋಗಣಂ ಚಾರೇತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ತತ್ಥ ನ ಚಾರೇತಬ್ಬೋ। ಮಹತಾ ಹಿ ಗೋಗಣೇನ ಚಿಣ್ಣಟ್ಠಾನಂ ಭೇರಿತಲಂ ವಿಯ ಸುದ್ಧಂ ಹೋತಿ ನಿತ್ತಿಣಂ, ಉದಕಮ್ಪಿ ಆಲುಳೀಯತಿ। ತಸ್ಮಾ ಪಞ್ಚಮೇ ವಾ ಸತ್ತಮೇ ವಾ ದಿವಸೇ ಪುನ ತತ್ಥ ಚಾರೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಏತ್ತಕೇನ ಹಿ ತಿಣಮ್ಪಿ ಪಟಿವಿರುಹತಿ, ಉದಕಮ್ಪಿ ಪಸೀದತಿ। ಅಯಂ ಪನ ಇಮಂ ಪಞ್ಚಾಹಿಕವಾರಂ ವಾ ಸತ್ತಾಹಿಕವಾರಂ ವಾ ನ ಜಾನಾತಿ, ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ರಕ್ಖಿತಟ್ಠಾನೇಯೇವ ರಕ್ಖತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಗೋಗಣೋ ಹರಿತತಿಣಂ ನ ಲಭತಿ, ಸುಕ್ಖತಿಣಂ ಖಾದನ್ತೋ ಕಲಲಮಿಸ್ಸಕಂ ಉದಕಂ ಪಿವತಿ, ತತ್ಥ ಗುನ್ನಂ ಖೀರಂ ಛಿಜ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na gocarakusalo hotīti gopālakena hi gocarakusalena bhavitabbaṃ, pañcāhikavāro vā sattāhikavāro vā jānitabbo, ekadisāya gogaṇaṃ cāretvā punadivase tattha na cāretabbo. Mahatā hi gogaṇena ciṇṇaṭṭhānaṃ bheritalaṃ viya suddhaṃ hoti nittiṇaṃ, udakampi āluḷīyati. Tasmā pañcame vā sattame vā divase puna tattha cāretuṃ vaṭṭati, ettakena hi tiṇampi paṭiviruhati, udakampi pasīdati. Ayaṃ pana imaṃ pañcāhikavāraṃ vā sattāhikavāraṃ vā na jānāti, divase divase rakkhitaṭṭhāneyeva rakkhati. Athassa gogaṇo haritatiṇaṃ na labhati, sukkhatiṇaṃ khādanto kalalamissakaṃ udakaṃ pivati, tattha gunnaṃ khīraṃ chijjati…pe… paribāhiro hoti.
ಅನವಸೇಸದೋಹೀ ಚ ಹೋತೀತಿ ಪಣ್ಡಿತಗೋಪಾಲಕೇನ ಯಾವ ವಚ್ಛಕಸ್ಸ ಮಂಸಲೋಹಿತಂ ಸಣ್ಠಾತಿ, ತಾವ ಏಕಂ ದ್ವೇ ಥನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಾವಸೇಸದೋಹಿನಾ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ಅಯಂ ವಚ್ಛಕಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಅನವಸೇಸೇತ್ವಾ ದುಹತಿ, ಖೀರಪಕೋ ವಚ್ಛೋ ಖೀರಪಿಪಾಸಾಯ ಸುಕ್ಖತಿ, ಸಣ್ಠಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಕಮ್ಪಮಾನೋ ಮಾತು ಪುರತೋ ಪತಿತ್ವಾ ಕಾಲಙ್ಕರೋತಿ। ಮಾತಾ ಪುತ್ತಕಂ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತಕೋ ಅತ್ತನೋ ಮಾತುಖೀರಂ ಪಾತುಮ್ಪಿ ನ ಲಭತೀ’’ತಿ ಪುತ್ತಸೋಕೇನ ನ ಯಾವದತ್ಥಂ ತಿಣಾನಿ ಖಾದಿತುಂ, ನ ಪಾನೀಯಂ ಪಾತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಥನೇಸು ಖೀರಂ ಛಿಜ್ಜತಿ। ಏವಮಸ್ಸ ಗೋಗಣೋಪಿ ಪರಿಹಾಯತಿ, ಪಞ್ಚಗೋರಸತೋಪಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Anavasesadohī ca hotīti paṇḍitagopālakena yāva vacchakassa maṃsalohitaṃ saṇṭhāti, tāva ekaṃ dve thane ṭhapetvā sāvasesadohinā bhavitabbaṃ. Ayaṃ vacchakassa kiñci anavasesetvā duhati, khīrapako vaccho khīrapipāsāya sukkhati, saṇṭhātuṃ asakkonto kampamāno mātu purato patitvā kālaṅkaroti. Mātā puttakaṃ disvā, ‘‘mayhaṃ puttako attano mātukhīraṃ pātumpi na labhatī’’ti puttasokena na yāvadatthaṃ tiṇāni khādituṃ, na pānīyaṃ pātuṃ sakkoti, thanesu khīraṃ chijjati. Evamassa gogaṇopi parihāyati, pañcagorasatopi paribāhiro hoti.
ಗುನ್ನಂ ಪಿತುಟ್ಠಾನಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಗೋಪಿತರೋ। ಗಾವೋ ಪರಿಣಯನ್ತಿ ಯಥಾರುಚಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಗೋಪರಿಣಾಯಕಾ। ನ ಅತಿರೇಕಪೂಜಾಯಾತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಹಿ ಗೋಪಾಲಕೋ ಏವರೂಪೇ ಉಸಭೇ ಅತಿರೇಕಪೂಜಾಯ ಪೂಜೇತಿ, ಪಣೀತಂ ಗೋಭತ್ತಂ ದೇತಿ, ಗನ್ಧಪಞ್ಚಙ್ಗುಲಿಕೇಹಿ ಮಣ್ಡೇತಿ, ಮಾಲಂ ಪಿಲನ್ಧೇತಿ, ಸಿಙ್ಗೇ ಸುವಣ್ಣರಜತಕೋಸಕೇ ಚ ಧಾರೇತಿ, ರತ್ತಿಂ ದೀಪಂ ಜಾಲೇತ್ವಾ ಚೇಲವಿತಾನಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಸಯಾಪೇತಿ। ಅಯಂ ಪನ ತತೋ ಏಕಸಕ್ಕಾರಮ್ಪಿ ನ ಕರೋತಿ, ಉಸಭಾ ಅತಿರೇಕಪೂಜಂ ಅಲಭಮಾನಾ ಗೋಗಣಂ ನ ರಕ್ಖನ್ತಿ, ಪರಿಸ್ಸಯಂ ನ ವಾರೇನ್ತಿ। ಏವಮಸ್ಸ ಗೋಗಣೋ ಪರಿಹಾಯತಿ, ಪಞ್ಚಗೋರಸತೋ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Gunnaṃ pituṭṭhānaṃ karontīti gopitaro. Gāvo pariṇayanti yathāruciṃ gahetvā gacchantīti gopariṇāyakā. Na atirekapūjāyāti paṇḍito hi gopālako evarūpe usabhe atirekapūjāya pūjeti, paṇītaṃ gobhattaṃ deti, gandhapañcaṅgulikehi maṇḍeti, mālaṃ pilandheti, siṅge suvaṇṇarajatakosake ca dhāreti, rattiṃ dīpaṃ jāletvā celavitānassa heṭṭhā sayāpeti. Ayaṃ pana tato ekasakkārampi na karoti, usabhā atirekapūjaṃ alabhamānā gogaṇaṃ na rakkhanti, parissayaṃ na vārenti. Evamassa gogaṇo parihāyati, pañcagorasato paribāhiro hoti.
೩೪೭. ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ। ನ ರೂಪಞ್ಞೂ ಹೋತೀತಿ, ‘‘ಚತ್ತಾರಿ ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಚತುನ್ನಞ್ಚ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಉಪಾದಾಯರೂಪ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತರೂಪಂ ದ್ವೀಹಾಕಾರೇಹಿ ನ ಜಾನಾತಿ ಗಣನತೋ ವಾ ಸಮುಟ್ಠಾನತೋ ವಾ। ಗಣನತೋ ನ ಜಾನಾತಿ ನಾಮ, ‘‘ಚಕ್ಖಾಯತನಂ, ಸೋತ-ಘಾನ-ಜಿವ್ಹಾ-ಕಾಯಾಯತನಂ, ರೂಪ-ಸದ್ದ-ಗನ್ಧ-ರಸ-ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಯತನಂ, ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿ, ವಚೀವಿಞ್ಞತ್ತಿ, ಆಕಾಸಧಾತು, ಆಪೋಧಾತು, ರೂಪಸ್ಸ ಲಹುತಾ, ಮುದುತಾ, ಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ, ಉಪಚಯೋ, ಸನ್ತತಿ, ಜರತಾ, ರೂಪಸ್ಸ ಅನಿಚ್ಚತಾ, ಕಬಳೀಕಾರೋ ಆಹಾರೋ’’ತಿ ಏವಂ ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಾ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ರೂಪಕೋಟ್ಠಾಸಾತಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಸೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ಗಣನತೋ ಗುನ್ನಂ ರೂಪಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ತಥೂಪಮೋ ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು। ಸೋ ಗಣನತೋ ರೂಪಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ರೂಪಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅರೂಪಂ ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ ರೂಪಾರೂಪಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪಚ್ಚಯಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಲಕ್ಖಣಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಸೋ ಯಥಾ ತಸ್ಸ ಗೋಪಾಲಕಸ್ಸ ಗೋಗಣೋ ನ ವಡ್ಢತಿ, ಏವಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಸೀಲಸಮಾಧಿವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನೇಹಿ ನ ವಡ್ಢತಿ, ಯಥಾ ಚ ಸೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ಪಞ್ಚಹಿ ಗೋರಸೇಹಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಅಸೇಕ್ಖೇನ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇನ, ಅಸೇಕ್ಖೇನ ಸಮಾಧಿ, ಪಞ್ಞಾ, ವಿಮುತ್ತಿ, ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧೇನಾತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
347.Idhāti imasmiṃ sāsane. Na rūpaññū hotīti, ‘‘cattāri mahābhūtāni catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpa’’nti evaṃ vuttarūpaṃ dvīhākārehi na jānāti gaṇanato vā samuṭṭhānato vā. Gaṇanato na jānāti nāma, ‘‘cakkhāyatanaṃ, sota-ghāna-jivhā-kāyāyatanaṃ, rūpa-sadda-gandha-rasa-phoṭṭhabbāyatanaṃ, itthindriyaṃ, purisindriyaṃ, jīvitindriyaṃ, kāyaviññatti, vacīviññatti, ākāsadhātu, āpodhātu, rūpassa lahutā, mudutā, kammaññatā, upacayo, santati, jaratā, rūpassa aniccatā, kabaḷīkāro āhāro’’ti evaṃ pāḷiyaṃ āgatā pañcavīsati rūpakoṭṭhāsāti na jānāti. Seyyathāpi so gopālako gaṇanato gunnaṃ rūpaṃ na jānāti, tathūpamo ayaṃ bhikkhu. So gaṇanato rūpaṃ ajānanto rūpaṃ pariggahetvā arūpaṃ vavatthapetvā rūpārūpaṃ pariggahetvā paccayaṃ sallakkhetvā lakkhaṇaṃ āropetvā kammaṭṭhānaṃ matthakaṃ pāpetuṃ na sakkoti. So yathā tassa gopālakassa gogaṇo na vaḍḍhati, evaṃ imasmiṃ sāsane sīlasamādhivipassanāmaggaphalanibbānehi na vaḍḍhati, yathā ca so gopālako pañcahi gorasehi paribāhiro hoti, evaṃ asekkhena sīlakkhandhena, asekkhena samādhi, paññā, vimutti, vimuttiñāṇadassanakkhandhenāti pañcahi dhammakkhandhehi paribāhiro hoti.
ಸಮುಟ್ಠಾನತೋ ನ ಜಾನಾತಿ ನಾಮ, ‘‘ಏತ್ತಕಂ ರೂಪಂ ಏಕಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಏತ್ತಕಂ ದ್ವಿಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಏತ್ತಕಂ ತಿಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಏತ್ತಕಂ ಚತುಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಏತ್ತಕಂ ನ ಕುತೋಚಿಸಮುಟ್ಠಾತೀ’’ತಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಸೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ವಣ್ಣತೋ ಗುನ್ನಂ ರೂಪಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ತಥೂಪಮೋ ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು। ಸೋ ಸಮುಟ್ಠಾನತೋ ರೂಪಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ರೂಪಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅರೂಪಂ ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Samuṭṭhānato na jānāti nāma, ‘‘ettakaṃ rūpaṃ ekasamuṭṭhānaṃ, ettakaṃ dvisamuṭṭhānaṃ, ettakaṃ tisamuṭṭhānaṃ, ettakaṃ catusamuṭṭhānaṃ, ettakaṃ na kutocisamuṭṭhātī’’ti na jānāti. Seyyathāpi so gopālako vaṇṇato gunnaṃ rūpaṃ na jānāti, tathūpamo ayaṃ bhikkhu. So samuṭṭhānato rūpaṃ ajānanto rūpaṃ pariggahetvā arūpaṃ vavatthapetvā…pe… paribāhiro hoti.
ನ ಲಕ್ಖಣಕುಸಲೋ ಹೋತೀತಿ ಕಮ್ಮಲಕ್ಖಣೋ ಬಾಲೋ, ಕಮ್ಮಲಕ್ಖಣೋ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಂ ಕುಸಲಾಕುಸಲಂ ಕಮ್ಮಂ ಪಣ್ಡಿತಬಾಲಲಕ್ಖಣನ್ತಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ಬಾಲೇ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಪಣ್ಡಿತೇ ನ ಸೇವತಿ, ಬಾಲೇ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಪಣ್ಡಿತೇ ಅಸೇವನ್ತೋ ಕಪ್ಪಿಯಾಕಪ್ಪಿಯಂ ಕುಸಲಾಕುಸಲಂ ಸಾವಜ್ಜಾನವಜ್ಜಂ ಗರುಕಲಹುಕಂ ಸತೇಕಿಚ್ಛಅತೇಕಿಚ್ಛಂ ಕಾರಣಾಕಾರಣಂ ನ ಜಾನಾತಿ; ತಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಡ್ಢೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಸೋ ಯಥಾ ತಸ್ಸ ಗೋಪಾಲಕಸ್ಸ ಗೋಗಣೋ ನ ವಡ್ಢತಿ, ಏವಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಯಥಾವುತ್ತೇಹಿ ಸೀಲಾದೀಹಿ ನ ವಡ್ಢತಿ, ಗೋಪಾಲಕೋ ವಿಯ ಚ ಪಞ್ಚಹಿ ಗೋರಸೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na lakkhaṇakusalo hotīti kammalakkhaṇo bālo, kammalakkhaṇo paṇḍitoti evaṃ vuttaṃ kusalākusalaṃ kammaṃ paṇḍitabālalakkhaṇanti na jānāti. So evaṃ ajānanto bāle vajjetvā paṇḍite na sevati, bāle vajjetvā paṇḍite asevanto kappiyākappiyaṃ kusalākusalaṃ sāvajjānavajjaṃ garukalahukaṃ satekicchaatekicchaṃ kāraṇākāraṇaṃ na jānāti; taṃ ajānanto kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti. So yathā tassa gopālakassa gogaṇo na vaḍḍhati, evaṃ imasmiṃ sāsane yathāvuttehi sīlādīhi na vaḍḍhati, gopālako viya ca pañcahi gorasehi pañcahi dhammakkhandhehi paribāhiro hoti.
ನ ಆಸಾಟಿಕಂ ಹಾರೇತಾ ಹೋತೀತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕನ್ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಿಕೇ ನ ವಿನೋದೇತಿ, ಸೋ ಇಮಂ ಅಕುಸಲವಿತಕ್ಕಂ ಆಸಾಟಿಕಂ ಅಹಾರೇತ್ವಾ ವಿತಕ್ಕವಸಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಡ್ಢೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಸೋ ಯಥಾ ತಸ್ಸ ಗೋಪಾಲಕಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na āsāṭikaṃ hāretā hotīti uppannaṃ kāmavitakkanti evaṃ vutte kāmavitakkādike na vinodeti, so imaṃ akusalavitakkaṃ āsāṭikaṃ ahāretvā vitakkavasiko hutvā vicaranto kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti, so yathā tassa gopālakassa…pe… paribāhiro hoti.
ನ ವಣಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಾ ಹೋತೀತಿ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತೀತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬಾರಮ್ಮಣೇಸು ನಿಮಿತ್ತಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಯಥಾ ಸೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ವಣಂ ನ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಿ, ಏವಂ ಸಂವರಂ ನ ಸಮ್ಪಾದೇತಿ। ಸೋ ವಿವಟದ್ವಾರೋ ವಿಚರನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಡ್ಢೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na vaṇaṃ paṭicchādetā hotīti cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hotītiādinā nayena sabbārammaṇesu nimittaṃ gaṇhanto yathā so gopālako vaṇaṃ na paṭicchādeti, evaṃ saṃvaraṃ na sampādeti. So vivaṭadvāro vicaranto kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
ನ ಧೂಮಂ ಕತ್ತಾ ಹೋತೀತಿ ಸೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ಧೂಮಂ ವಿಯ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಧೂಮಂ ನ ಕರೋತಿ, ಧಮ್ಮಕಥಂ ವಾ ಸರಭಞ್ಞಂ ವಾ ಉಪನಿಸಿನ್ನಕಥಂ ವಾ ಅನುಮೋದನಂ ವಾ ನ ಕರೋತಿ । ತತೋ ನಂ ಮನುಸ್ಸಾ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಗುಣವಾತಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇ ಗುಣಾಗುಣಂ ಅಜಾನನ್ತಾ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಸಙ್ಗಹಂ ನ ಕರೋನ್ತಿ । ಸೋ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಕಿಲಮಮಾನೋ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಸಜ್ಝಾಯಂ ಕಾತುಂ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪೂರೇತುಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಡ್ಢೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na dhūmaṃ kattā hotīti so gopālako dhūmaṃ viya dhammadesanādhūmaṃ na karoti, dhammakathaṃ vā sarabhaññaṃ vā upanisinnakathaṃ vā anumodanaṃ vā na karoti . Tato naṃ manussā bahussuto guṇavāti na jānanti, te guṇāguṇaṃ ajānantā catūhi paccayehi saṅgahaṃ na karonti . So paccayehi kilamamāno buddhavacanaṃ sajjhāyaṃ kātuṃ vattapaṭipattiṃ pūretuṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
ನ ತಿತ್ಥಂ ಜಾನಾತೀತಿ ತಿತ್ಥಭೂತೇ ಬಹುಸ್ಸುತಭಿಕ್ಖೂ ನ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೋ, ‘‘ಇದಂ, ಭನ್ತೇ, ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಕಥಂ ರೋಪೇತಬ್ಬಂ, ಇಮಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಕೋ ಅತ್ಥೋ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಪಾಳಿ ಕಿಂ ವದೇತಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅತ್ಥೋ ಕಿಂ ದೀಪೇತೀ’’ತಿ ಏವಂ ನ ಪರಿಪುಚ್ಛತಿ ನ ಪರಿಪಞ್ಹತಿ, ನ ಜಾನಾಪೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಸ ತೇ ಏವಂ ಅಪರಿಪುಚ್ಛತೋ ಅವಿವಟಞ್ಚೇವ ನ ವಿವರನ್ತಿ, ಭಾಜೇತ್ವಾ ನ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ, ಅನುತ್ತಾನೀಕತಞ್ಚ ನ ಉತ್ತಾನೀಕರೋನ್ತಿ, ಅಪಾಕಟಂ ನ ಪಾಕಟಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಅನೇಕವಿಹಿತೇಸು ಚ ಕಙ್ಖಾಠಾನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ಅನೇಕವಿಧಾಸು ಕಙ್ಖಾಸು ಏಕಂ ಕಙ್ಖಮ್ಪಿ ನ ಪಟಿವಿನೋದೇನ್ತಿ। ಕಙ್ಖಾ ಏವ ಹಿ ಕಙ್ಖಾಠಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ನಾಮ। ತತ್ಥ ಏಕಂ ಕಙ್ಖಮ್ಪಿ ನ ನೀಹರನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಏವಂ ಬಹುಸ್ಸುತತಿತ್ಥಂ ಅನುಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಕಙ್ಖೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಡ್ಢೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಯಥಾ ಚ ಸೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ತಿತ್ಥಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಅಯಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮತಿತ್ಥಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅಜಾನನ್ತೋ ಅವಿಸಯೇ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಅಭಿಧಮ್ಮಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಾಕಪ್ಪಿಯಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ವಿನಯಧರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ರೂಪಾರೂಪಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ತೇ ಅವಿಸಯೇ ಪುಟ್ಠಾ ಕಥೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ಸೋ ಅತ್ತನಾ ಸಕಙ್ಖೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಡ್ಢೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na titthaṃ jānātīti titthabhūte bahussutabhikkhū na upasaṅkamati, upasaṅkamanto, ‘‘idaṃ, bhante, byañjanaṃ kathaṃ ropetabbaṃ, imassa bhāsitassa ko attho, imasmiṃ ṭhāne pāḷi kiṃ vadeti, imasmiṃ ṭhāne attho kiṃ dīpetī’’ti evaṃ na paripucchati na paripañhati, na jānāpetīti attho. Tassa te evaṃ aparipucchato avivaṭañceva na vivaranti, bhājetvā na dassenti, anuttānīkatañca na uttānīkaronti, apākaṭaṃ na pākaṭaṃ karonti. Anekavihitesu ca kaṅkhāṭhāniyesu dhammesūti anekavidhāsu kaṅkhāsu ekaṃ kaṅkhampi na paṭivinodenti. Kaṅkhā eva hi kaṅkhāṭhāniyā dhammā nāma. Tattha ekaṃ kaṅkhampi na nīharantīti attho. So evaṃ bahussutatitthaṃ anupasaṅkamitvā sakaṅkho kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti. Yathā ca so gopālako titthaṃ na jānāti, evaṃ ayampi bhikkhu dhammatitthaṃ na jānāti, ajānanto avisaye pañhaṃ pucchati, abhidhammikaṃ upasaṅkamitvā kappiyākappiyaṃ pucchati, vinayadharaṃ upasaṅkamitvā rūpārūpaparicchedaṃ pucchati. Te avisaye puṭṭhā kathetuṃ na sakkonti, so attanā sakaṅkho kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
ನ ಪೀತಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಯಥಾ ಸೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ಪೀತಾಪೀತಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಧಮ್ಮೂಪಸಞ್ಹಿತಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ನ ಜಾನಾತಿ ನ ಲಭತಿ, ಸವನಮಯಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥುಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಆನಿಸಂಸಂ ನ ವಿನ್ದತಿ, ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಗ್ಗಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ನ ಸುಣಾತಿ, ನಿಸಿನ್ನೋ ನಿದ್ದಾಯತಿ, ಕಥಂ ಕಥೇತಿ, ಅಞ್ಞವಿಹಿತಕೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಸುಣನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಡ್ಢೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na pītaṃ jānātīti yathā so gopālako pītāpītaṃ na jānāti, evaṃ dhammūpasañhitaṃ pāmojjaṃ na jānāti na labhati, savanamayaṃ puññakiriyavatthuṃ nissāya ānisaṃsaṃ na vindati, dhammassavanaggaṃ gantvā sakkaccaṃ na suṇāti, nisinno niddāyati, kathaṃ katheti, aññavihitako hoti, so sakkaccaṃ dhammaṃ asuṇanto kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
ನ ವೀಥಿಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಸೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಂ ವಿಯ, – ‘‘ಅಯಂ ಲೋಕಿಯೋ ಅಯಂ ಲೋಕುತ್ತರೋ’’ತಿ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಯಥಾಭೂತಂ ನ ಪಜಾನಾತಿ। ಅಜಾನನ್ತೋ ಲೋಕಿಯಮಗ್ಗೇ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ ಲೋಕುತ್ತರಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na vīthiṃ jānātīti so gopālako maggāmaggaṃ viya, – ‘‘ayaṃ lokiyo ayaṃ lokuttaro’’ti ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ yathābhūtaṃ na pajānāti. Ajānanto lokiyamagge abhinivisitvā lokuttaraṃ nibbattetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
ನ ಗೋಚರಕುಸಲೋ ಹೋತೀತಿ ಸೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ಪಞ್ಚಾಹಿಕವಾರೇ ಸತ್ತಾಹಿಕವಾರೇ ವಿಯ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ , ‘‘ಇಮೇ ಲೋಕಿಯಾ ಇಮೇ ಲೋಕುತ್ತರಾ’’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನ ಪಜಾನಾತಿ। ಅಜಾನನ್ತೋ ಸುಖುಮಟ್ಠಾನೇಸು ಅತ್ತನೋ ಞಾಣಂ ಚರಾಪೇತ್ವಾ ಲೋಕಿಯಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ ಲೋಕುತ್ತರಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Na gocarakusalo hotīti so gopālako pañcāhikavāre sattāhikavāre viya cattāro satipaṭṭhāne , ‘‘ime lokiyā ime lokuttarā’’ti yathābhūtaṃ na pajānāti. Ajānanto sukhumaṭṭhānesu attano ñāṇaṃ carāpetvā lokiyasatipaṭṭhāne abhinivisitvā lokuttaraṃ nibbattetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
ಅನವಸೇಸದೋಹೀ ಚ ಹೋತೀತಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ಮತ್ತಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ಅನವಸೇಸಂ ದುಹತಿ। ನಿದ್ದೇಸವಾರೇ ಪನಸ್ಸ ಅಭಿಹಟ್ಠುಂ ಪವಾರೇನ್ತೀತಿ ಅಭಿಹರಿತ್ವಾ ಪವಾರೇನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ದ್ವೇ ಅಭಿಹಾರಾ ವಾಚಾಭಿಹಾರೋ ಚ ಪಚ್ಚಯಾಭಿಹಾರೋ ಚ। ವಾಚಾಭಿಹಾರೋ ನಾಮ ಮನುಸ್ಸಾ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ‘‘ವದೇಯ್ಯಾಥ, ಭನ್ತೇ, ಯೇನತ್ಥೋ’’ತಿ ಪವಾರೇನ್ತಿ। ಪಚ್ಚಯಾಭಿಹಾರೋ ನಾಮ ವತ್ಥಾದೀನಿ ವಾ ತೇಲಫಾಣಿತಾದೀನಿ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ‘‘ಗಣ್ಹಥ, ಭನ್ತೇ, ಯಾವತಕೇನ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ತತ್ರ ಭಿಕ್ಖು ಮತ್ತಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ಭಿಕ್ಖು ತೇಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಪಮಾಣಂ ನ ಜಾನಾತಿ, – ‘‘ದಾಯಕಸ್ಸ ವಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ಅತ್ತನೋ ಥಾಮೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ರಥವಿನೀತೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಪಮಾಣಯುತ್ತಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಯಂ ಆಹರನ್ತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮನುಸ್ಸಾ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನೋ ನ ಪುನ ಅಭಿಹರಿತ್ವಾ ಪವಾರೇನ್ತಿ। ಸೋ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಕಿಲಮನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಡ್ಢೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ।
Anavasesadohī ca hotīti paṭiggahaṇe mattaṃ ajānanto anavasesaṃ duhati. Niddesavāre panassa abhihaṭṭhuṃ pavārentīti abhiharitvā pavārenti. Ettha dve abhihārā vācābhihāro ca paccayābhihāro ca. Vācābhihāro nāma manussā bhikkhussa santikaṃ gantvā, ‘‘vadeyyātha, bhante, yenattho’’ti pavārenti. Paccayābhihāro nāma vatthādīni vā telaphāṇitādīni vā gahetvā bhikkhussa santikaṃ gantvā, ‘‘gaṇhatha, bhante, yāvatakena attho’’ti vadanti. Tatra bhikkhu mattaṃ na jānātīti bhikkhu tesu paccayesu pamāṇaṃ na jānāti, – ‘‘dāyakassa vaso veditabbo, deyyadhammassa vaso veditabbo, attano thāmo veditabbo’’ti rathavinīte vuttanayena pamāṇayuttaṃ aggahetvā yaṃ āharanti, taṃ sabbaṃ gaṇhātīti attho. Manussā vippaṭisārino na puna abhiharitvā pavārenti. So paccayehi kilamanto kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
ತೇ ನ ಅತಿರೇಕಪೂಜಾಯ ಪೂಜೇತಾ ಹೋತೀತಿ ಸೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ಮಹಾಉಸಭೇ ವಿಯ ತೇ ಥೇರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಇಮಾಯ ಆವಿ ಚೇವ ರಹೋ ಚ ಮೇತ್ತಾಯ ಕಾಯಕಮ್ಮಾದಿಕಾಯ ಅತಿರೇಕಪೂಜಾಯ ನ ಪೂಜೇತಿ। ತತೋ ಥೇರಾ, – ‘‘ಇಮೇ ಅಮ್ಹೇಸು ಗರುಚಿತ್ತೀಕಾರಂ ನ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ ನವಕೇ ಭಿಕ್ಖೂ ದ್ವೀಹಿ ಸಙ್ಗಹೇಹಿ ನ ಸಙ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ನ ಆಮಿಸಸಙ್ಗಹೇನ ಚೀವರೇನ ವಾ ಪತ್ತೇನ ವಾ ಪತ್ತಪರಿಯಾಪನ್ನೇನ ವಾ ವಸನಟ್ಠಾನೇನ ವಾ। ಕಿಲಮನ್ತೇ ಮಿಲಾಯನ್ತೇಪಿ ನಪ್ಪಟಿಜಗ್ಗನ್ತಿ। ಪಾಳಿಂ ವಾ ಅಟ್ಠಕಥಂ ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಾಬನ್ಧಂ ವಾ ಗುಯ್ಹಗನ್ಥಂ ವಾ ನ ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತಿ। ನವಕಾ ಥೇರಾನಂ ಸನ್ತಿಕಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಸಙ್ಗಹೇ ಅಲಭಮಾನಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಪತಿಟ್ಠಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಯಥಾ ತಸ್ಸ ಗೋಪಾಲಕಸ್ಸ ಗೋಗಣೋ ನ ವಡ್ಢತಿ, ಏವಂ ಸೀಲಾದೀನಿ ನ ವಡ್ಢನ್ತಿ। ಯಥಾ ಚ ಸೋ ಗೋಪಾಲಕೋ ಪಞ್ಚಹಿ ಗೋರಸೇಹಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ ಪರಿಬಾಹಿರಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ ಕಣ್ಹಪಕ್ಖೇ ವುತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸವಸೇನ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ।
Te na atirekapūjāya pūjetā hotīti so gopālako mahāusabhe viya te there bhikkhū imāya āvi ceva raho ca mettāya kāyakammādikāya atirekapūjāya na pūjeti. Tato therā, – ‘‘ime amhesu garucittīkāraṃ na karontī’’ti navake bhikkhū dvīhi saṅgahehi na saṅgaṇhanti, na āmisasaṅgahena cīvarena vā pattena vā pattapariyāpannena vā vasanaṭṭhānena vā. Kilamante milāyantepi nappaṭijagganti. Pāḷiṃ vā aṭṭhakathaṃ vā dhammakathābandhaṃ vā guyhaganthaṃ vā na sikkhāpenti. Navakā therānaṃ santikā sabbaso ime dve saṅgahe alabhamānā imasmiṃ sāsane patiṭṭhātuṃ na sakkonti. Yathā tassa gopālakassa gogaṇo na vaḍḍhati, evaṃ sīlādīni na vaḍḍhanti. Yathā ca so gopālako pañcahi gorasehi paribāhiro hoti, evaṃ pañcahi dhammakkhandhehi paribāhirā honti. Sukkapakkho kaṇhapakkhe vuttavipallāsavasena yojetvā veditabboti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಮಹಾಗೋಪಾಲಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Mahāgopālakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೩. ಮಹಾಗೋಪಾಲಕಸುತ್ತಂ • 3. Mahāgopālakasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೩. ಮಹಾಗೋಪಾಲಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Mahāgopālakasuttavaṇṇanā
