| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya |
൨. മഹാഗോസിങ്ഗസുത്തം
2. Mahāgosiṅgasuttaṃ
൩൩൨. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ ഗോസിങ്ഗസാലവനദായേ വിഹരതി സമ്ബഹുലേഹി അഭിഞ്ഞാതേഹി അഭിഞ്ഞാതേഹി ഥേരേഹി സാവകേഹി സദ്ധിം – ആയസ്മതാ ച സാരിപുത്തേന ആയസ്മതാ ച മഹാമോഗ്ഗല്ലാനേന ആയസ്മതാ ച മഹാകസ്സപേന ആയസ്മതാ ച അനുരുദ്ധേന ആയസ്മതാ ച രേവതേന ആയസ്മതാ ച ആനന്ദേന, അഞ്ഞേഹി ച അഭിഞ്ഞാതേഹി അഭിഞ്ഞാതേഹി ഥേരേഹി സാവകേഹി സദ്ധിം. അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ സായന്ഹസമയം പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ യേനായസ്മാ മഹാകസ്സപോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം മഹാകസ്സപം ഏതദവോച – ‘‘ആയാമാവുസോ, കസ്സപ, യേനായസ്മാ സാരിപുത്തോ തേനുപസങ്കമിസ്സാമ ധമ്മസ്സവനായാ’’തി. ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി ഖോ ആയസ്മാ മഹാകസ്സപോ ആയസ്മതോ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനസ്സ പച്ചസ്സോസി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ച മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ആയസ്മാ ച മഹാകസ്സപോ ആയസ്മാ ച അനുരുദ്ധോ യേനായസ്മാ സാരിപുത്തോ തേനുപസങ്കമിംസു ധമ്മസ്സവനായ. അദ്ദസാ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ആയസ്മന്തഞ്ച മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ആയസ്മന്തഞ്ച മഹാകസ്സപം ആയസ്മന്തഞ്ച അനുരുദ്ധം യേനായസ്മാ സാരിപുത്തോ തേനുപസങ്കമന്തേ ധമ്മസ്സവനായ. ദിസ്വാന യേനായസ്മാ രേവതോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം രേവതം ഏതദവോച – ‘‘ഉപസങ്കമന്താ ഖോ അമൂ, ആവുസോ 1 രേവത, സപ്പുരിസാ യേനായസ്മാ സാരിപുത്തോ തേന ധമ്മസ്സവനായ. ആയാമാവുസോ രേവത, യേനായസ്മാ സാരിപുത്തോ തേനുപസങ്കമിസ്സാമ ധമ്മസ്സവനായാ’’തി. ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി ഖോ ആയസ്മാ രേവതോ ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ പച്ചസ്സോസി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ച രേവതോ ആയസ്മാ ച ആനന്ദോ യേനായസ്മാ സാരിപുത്തോ തേനുപസങ്കമിംസു ധമ്മസ്സവനായ.
332. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā gosiṅgasālavanadāye viharati sambahulehi abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ – āyasmatā ca sāriputtena āyasmatā ca mahāmoggallānena āyasmatā ca mahākassapena āyasmatā ca anuruddhena āyasmatā ca revatena āyasmatā ca ānandena, aññehi ca abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ. Atha kho āyasmā mahāmoggallāno sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā mahākassapo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākassapaṃ etadavoca – ‘‘āyāmāvuso, kassapa, yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamissāma dhammassavanāyā’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā mahākassapo āyasmato mahāmoggallānassa paccassosi. Atha kho āyasmā ca mahāmoggallāno āyasmā ca mahākassapo āyasmā ca anuruddho yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu dhammassavanāya. Addasā kho āyasmā ānando āyasmantañca mahāmoggallānaṃ āyasmantañca mahākassapaṃ āyasmantañca anuruddhaṃ yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamante dhammassavanāya. Disvāna yenāyasmā revato tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ revataṃ etadavoca – ‘‘upasaṅkamantā kho amū, āvuso 2 revata, sappurisā yenāyasmā sāriputto tena dhammassavanāya. Āyāmāvuso revata, yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamissāma dhammassavanāyā’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā revato āyasmato ānandassa paccassosi. Atha kho āyasmā ca revato āyasmā ca ānando yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu dhammassavanāya.
൩൩൩. അദ്ദസാ ഖോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ആയസ്മന്തഞ്ച രേവതം ആയസ്മന്തഞ്ച ആനന്ദം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തേ. ദിസ്വാന ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘ഏതു ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ! സ്വാഗതം ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഭഗവതോ ഉപട്ഠാകസ്സ ഭഗവതോ സന്തികാവചരസ്സ! രമണീയം, ആവുസോ ആനന്ദ, ഗോസിങ്ഗസാലവനം, ദോസിനാ രത്തി, സബ്ബഫാലിഫുല്ലാ 3 സാലാ, ദിബ്ബാ, മഞ്ഞേ, ഗന്ധാ സമ്പവന്തി; കഥംരൂപേന, ആവുസോ ആനന്ദ, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’തി? ‘‘ഇധാവുസോ സാരിപുത്ത , ഭിക്ഖു ബഹുസ്സുതോ ഹോതി സുതധരോ സുതസന്നിചയോ. യേ തേ ധമ്മാ ആദികല്യാണാ മജ്ഝേകല്യാണാ പരിയോസാനകല്യാണാ സാത്ഥാ സബ്യഞ്ജനാ; കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം അഭിവദന്തി, തഥാരൂപാസ്സ ധമ്മാ ബഹുസ്സുതാ ഹോന്തി, ധാതാ 4, വചസാ പരിചിതാ, മനസാനുപേക്ഖിതാ, ദിട്ഠിയാ സുപ്പടിവിദ്ധാ. സോ ചതസ്സന്നം പരിസാനം ധമ്മം ദേസേതി പരിമണ്ഡലേഹി പദബ്യഞ്ജനേഹി അനുപ്പബന്ധേഹി 5 അനുസയസമുഗ്ഘാതായ. ഏവരൂപേന ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’തി.
333. Addasā kho āyasmā sāriputto āyasmantañca revataṃ āyasmantañca ānandaṃ dūratova āgacchante. Disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘etu kho āyasmā ānando! Svāgataṃ āyasmato ānandassa bhagavato upaṭṭhākassa bhagavato santikāvacarassa! Ramaṇīyaṃ, āvuso ānanda, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā 6 sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso ānanda, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti? ‘‘Idhāvuso sāriputta , bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā; kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti, dhātā 7, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So catassannaṃ parisānaṃ dhammaṃ deseti parimaṇḍalehi padabyañjanehi anuppabandhehi 8 anusayasamugghātāya. Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
൩൩൪. ഏവം വുത്തേ, ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ആയസ്മന്തം രേവതം ഏതദവോച – ‘‘ബ്യാകതം ഖോ, ആവുസോ രേവത, ആയസ്മതാ ആനന്ദേന യഥാസകം പടിഭാനം. തത്ഥ ദാനി മയം ആയസ്മന്തം രേവതം പുച്ഛാമ – ‘രമണീയം, ആവുസോ രേവത, ഗോസിങ്ഗസാലവനം, ദോസിനാ രത്തി, സബ്ബഫാലിഫുല്ലാ സാലാ, ദിബ്ബാ, മഞ്ഞേ, ഗന്ധാ സമ്പവന്തി; കഥംരൂപേന, ആവുസോ രേവത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’’തി? ‘‘ഇധാവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖു പടിസല്ലാനാരാമോ ഹോതി പടിസല്ലാനരതോ, അജ്ഝത്തം ചേതോസമഥമനുയുത്തോ അനിരാകതജ്ഝാനോ, വിപസ്സനായ സമന്നാഗതോ, ബ്രൂഹേതാ സുഞ്ഞാഗാരാനം. ഏവരൂപേന ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’തി.
334. Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto āyasmantaṃ revataṃ etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso revata, āyasmatā ānandena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ. Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ revataṃ pucchāma – ‘ramaṇīyaṃ, āvuso revata, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso revata, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti? ‘‘Idhāvuso sāriputta, bhikkhu paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato, ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno, vipassanāya samannāgato, brūhetā suññāgārānaṃ. Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
൩൩൫. ഏവം വുത്തേ, ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ആയസ്മന്തം അനുരുദ്ധം ഏതദവോച – ‘‘ബ്യാകതം ഖോ, ആവുസോ അനുരുദ്ധ, ആയസ്മതാ രേവതേന യഥാസകം പടിഭാനം. തത്ഥ ദാനി മയം ആയസ്മന്തം അനുരുദ്ധം പുച്ഛാമ – ‘രമണീയം, ആവുസോ അനുരുദ്ധ, ഗോസിങ്ഗസാലവനം, ദോസിനാ രത്തി, സബ്ബഫാലിഫുല്ലാ സാലാ, ദിബ്ബാ, മഞ്ഞേ, ഗന്ധാ സമ്പവന്തി; കഥംരൂപേന, ആവുസോ അനുരുദ്ധ, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’’തി? ‘‘ഇധാവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖു ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സഹസ്സം ലോകാനം വോലോകേതി. സേയ്യഥാപി, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ചക്ഖുമാ പുരിസോ ഉപരിപാസാദവരഗതോ സഹസ്സം നേമിമണ്ഡലാനം വോലോകേയ്യ; ഏവമേവ ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖു ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സഹസ്സം ലോകാനം വോലോകേതി. ഏവരൂപേന ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’തി.
335. Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso anuruddha, āyasmatā revatena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ. Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ anuruddhaṃ pucchāma – ‘ramaṇīyaṃ, āvuso anuruddha, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso anuruddha, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti? ‘‘Idhāvuso sāriputta, bhikkhu dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sahassaṃ lokānaṃ voloketi. Seyyathāpi, āvuso sāriputta, cakkhumā puriso uparipāsādavaragato sahassaṃ nemimaṇḍalānaṃ volokeyya; evameva kho, āvuso sāriputta, bhikkhu dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sahassaṃ lokānaṃ voloketi. Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
൩൩൬. ഏവം വുത്തേ, ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ആയസ്മന്തം മഹാകസ്സപം ഏതദവോച – ‘‘ബ്യാകതം ഖോ, ആവുസോ കസ്സപ, ആയസ്മതാ അനുരുദ്ധേന യഥാസകം പടിഭാനം. തത്ഥ ദാനി മയം ആയസ്മന്തം മഹാകസ്സപം പുച്ഛാമ – ‘രമണീയം, ആവുസോ കസ്സപ, ഗോസിങ്ഗസാലവനം, ദോസിനാ രത്തി, സബ്ബഫാലിഫുല്ലാ സാലാ, ദിബ്ബാ, മഞ്ഞേ, ഗന്ധാ സമ്പവന്തി; കഥംരൂപേന, ആവുസോ കസ്സപ, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’’തി? ‘‘ഇധാവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖു അത്തനാ ച ആരഞ്ഞികോ ഹോതി ആരഞ്ഞികത്തസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച പിണ്ഡപാതികോ ഹോതി പിണ്ഡപാതികത്തസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച പംസുകൂലികോ ഹോതി പംസുകൂലികത്തസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച തേചീവരികോ ഹോതി തേചീവരികത്തസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച അപ്പിച്ഛോ ഹോതി അപ്പിച്ഛതായ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച സന്തുട്ഠോ ഹോതി സന്തുട്ഠിയാ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച പവിവിത്തോ ഹോതി പവിവേകസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച അസംസട്ഠോ ഹോതി അസംസഗ്ഗസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച ആരദ്ധവീരിയോ ഹോതി വീരിയാരമ്ഭസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച സീലസമ്പന്നോ ഹോതി സീലസമ്പദായ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച സമാധിസമ്പന്നോ ഹോതി സമാധിസമ്പദായ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച പഞ്ഞാസമ്പന്നോ ഹോതി പഞ്ഞാസമ്പദായ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച വിമുത്തിസമ്പന്നോ ഹോതി വിമുത്തിസമ്പദായ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച വിമുത്തിഞാണദസ്സനസമ്പന്നോ ഹോതി വിമുത്തിഞാണദസ്സനസമ്പദായ ച വണ്ണവാദീ. ഏവരൂപേന ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത , ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’തി.
336. Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto āyasmantaṃ mahākassapaṃ etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso kassapa, āyasmatā anuruddhena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ. Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ mahākassapaṃ pucchāma – ‘ramaṇīyaṃ, āvuso kassapa, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso kassapa, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti? ‘‘Idhāvuso sāriputta, bhikkhu attanā ca āraññiko hoti āraññikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca piṇḍapātiko hoti piṇḍapātikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca paṃsukūliko hoti paṃsukūlikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca tecīvariko hoti tecīvarikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca appiccho hoti appicchatāya ca vaṇṇavādī, attanā ca santuṭṭho hoti santuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, attanā ca pavivitto hoti pavivekassa ca vaṇṇavādī, attanā ca asaṃsaṭṭho hoti asaṃsaggassa ca vaṇṇavādī, attanā ca āraddhavīriyo hoti vīriyārambhassa ca vaṇṇavādī, attanā ca sīlasampanno hoti sīlasampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca samādhisampanno hoti samādhisampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca paññāsampanno hoti paññāsampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca vimuttisampanno hoti vimuttisampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno hoti vimuttiñāṇadassanasampadāya ca vaṇṇavādī. Evarūpena kho, āvuso sāriputta , bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
൩൩൭. ഏവം വുത്തേ, ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ആയസ്മന്തം മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ഏതദവോച – ‘‘ബ്യാകതം ഖോ, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ആയസ്മതാ മഹാകസ്സപേന യഥാസകം പടിഭാനം. തത്ഥ ദാനി മയം ആയസ്മന്തം മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം പുച്ഛാമ – ‘രമണീയം, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ഗോസിങ്ഗസാലവനം, ദോസിനാ രത്തി, സബ്ബഫാലിഫുല്ലാ സാലാ, ദിബ്ബാ, മഞ്ഞേ, ഗന്ധാ സമ്പവന്തി; കഥംരൂപേന, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’’തി? ‘‘ഇധാവുസോ സാരിപുത്ത, ദ്വേ ഭിക്ഖൂ അഭിധമ്മകഥം കഥേന്തി, തേ അഞ്ഞമഞ്ഞം പഞ്ഹം പുച്ഛന്തി, അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ പഞ്ഹം പുട്ഠാ വിസ്സജ്ജേന്തി, നോ ച സംസാദേന്തി 9, ധമ്മീ ച നേസം കഥാ പവത്തിനീ ഹോതി. ഏവരൂപേന ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’തി.
337. Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso moggallāna, āyasmatā mahākassapena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ. Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ pucchāma – ‘ramaṇīyaṃ, āvuso moggallāna, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso moggallāna, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti? ‘‘Idhāvuso sāriputta, dve bhikkhū abhidhammakathaṃ kathenti, te aññamaññaṃ pañhaṃ pucchanti, aññamaññassa pañhaṃ puṭṭhā vissajjenti, no ca saṃsādenti 10, dhammī ca nesaṃ kathā pavattinī hoti. Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
൩൩൮. അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ബ്യാകതം ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, അമ്ഹേഹി സബ്ബേഹേവ യഥാസകം പടിഭാനം. തത്ഥ ദാനി മയം ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം പുച്ഛാമ – ‘രമണീയം, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഗോസിങ്ഗസാലവനം, ദോസിനാ രത്തി, സബ്ബഫാലിഫുല്ലാ സാലാ, ദിബ്ബാ, മഞ്ഞേ, ഗന്ധാ സമ്പവന്തി; കഥംരൂപേന, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’’തി? ‘‘ഇധാവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ഭിക്ഖു ചിത്തം വസം വത്തേതി, നോ ച ഭിക്ഖു ചിത്തസ്സ വസേന വത്തതി. സോ യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി പുബ്ബണ്ഹസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ പുബ്ബണ്ഹസമയം വിഹരതി; യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി മജ്ഝന്ഹികസമയം 11 വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ മജ്ഝന്ഹികസമയം വിഹരതി; യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി സായന്ഹസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ സായന്ഹസമയം വിഹരതി. സേയ്യഥാപി, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, രഞ്ഞോ വാ രാജമഹാമത്തസ്സ വാ നാനാരത്താനം ദുസ്സാനം ദുസ്സകരണ്ഡകോ പൂരോ അസ്സ. സോ യഞ്ഞദേവ ദുസ്സയുഗം ആകങ്ഖേയ്യ പുബ്ബണ്ഹസമയം പാരുപിതും, തം തദേവ ദുസ്സയുഗം പുബ്ബണ്ഹസമയം പാരുപേയ്യ; യഞ്ഞദേവ ദുസ്സയുഗം ആകങ്ഖേയ്യ മജ്ഝന്ഹികസമയം പാരുപിതും, തം തദേവ ദുസ്സയുഗം മജ്ഝന്ഹികസമയം പാരുപേയ്യ; യഞ്ഞദേവ ദുസ്സയുഗം ആകങ്ഖേയ്യ സായന്ഹസമയം പാരുപിതും, തം തദേവ ദുസ്സയുഗം സായന്ഹസമയം പാരുപേയ്യ. ഏവമേവ ഖോ, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ഭിക്ഖു ചിത്തം വസം വത്തേതി, നോ ച ഭിക്ഖു ചിത്തസ്സ വസേന വത്തതി. സോ യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി പുബ്ബണ്ഹസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ പുബ്ബണ്ഹസമയം വിഹരതി; യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി മജ്ഝന്ഹികസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ മജ്ഝന്ഹികസമയം വിഹരതി; യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി സായന്ഹസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ സായന്ഹസമയം വിഹരതി. ഏവരൂപേന ഖോ, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’തി.
338. Atha kho āyasmā mahāmoggallāno āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso sāriputta, amhehi sabbeheva yathāsakaṃ paṭibhānaṃ. Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ sāriputtaṃ pucchāma – ‘ramaṇīyaṃ, āvuso sāriputta, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti? ‘‘Idhāvuso moggallāna, bhikkhu cittaṃ vasaṃ vatteti, no ca bhikkhu cittassa vasena vattati. So yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā pubbaṇhasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati majjhanhikasamayaṃ 12 viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā majjhanhikasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati sāyanhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā sāyanhasamayaṃ viharati. Seyyathāpi, āvuso moggallāna, rañño vā rājamahāmattassa vā nānārattānaṃ dussānaṃ dussakaraṇḍako pūro assa. So yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya pubbaṇhasamayaṃ pārupituṃ, taṃ tadeva dussayugaṃ pubbaṇhasamayaṃ pārupeyya; yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya majjhanhikasamayaṃ pārupituṃ, taṃ tadeva dussayugaṃ majjhanhikasamayaṃ pārupeyya; yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya sāyanhasamayaṃ pārupituṃ, taṃ tadeva dussayugaṃ sāyanhasamayaṃ pārupeyya. Evameva kho, āvuso moggallāna, bhikkhu cittaṃ vasaṃ vatteti, no ca bhikkhu cittassa vasena vattati. So yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā pubbaṇhasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati majjhanhikasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā majjhanhikasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati sāyanhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā sāyanhasamayaṃ viharati. Evarūpena kho, āvuso moggallāna, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
൩൩൯. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ തേ ആയസ്മന്തേ ഏതദവോച – ‘‘ബ്യാകതം ഖോ, ആവുസോ, അമ്ഹേഹി സബ്ബേഹേവ യഥാസകം പടിഭാനം. ആയാമാവുസോ, യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിസ്സാമ; ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതമത്ഥം ഭഗവതോ ആരോചേസ്സാമ. യഥാ നോ ഭഗവാ ബ്യാകരിസ്സതി തഥാ നം ധാരേസ്സാമാ’’തി. ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി ഖോ തേ ആയസ്മന്തോ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ പച്ചസ്സോസും. അഥ ഖോ തേ ആയസ്മന്തോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അദ്ദസം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ആയസ്മന്തഞ്ച രേവതം ആയസ്മന്തഞ്ച ആനന്ദം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തേ. ദിസ്വാന ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോചം – ‘ഏതു ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ! സ്വാഗതം ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഭഗവതോ ഉപട്ഠാകസ്സ ഭഗവതോ സന്തികാവചരസ്സ! രമണീയം, ആവുസോ ആനന്ദ, ഗോസിങ്ഗസാലവനം, ദോസിനാ രത്തി, സബ്ബഫാലിഫുല്ലാ സാലാ, ദിബ്ബാ, മഞ്ഞേ, ഗന്ധാ സമ്പവന്തി; കഥംരൂപേന, ആവുസോ ആനന്ദ, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’തി? ഏവം വുത്തേ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ ആനന്ദോ മം ഏതദവോച – ‘ഇധാവുസോ, സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖു ബഹുസ്സുതോ ഹോതി സുതധരോ…പേ॰… അനുസയസമുഗ്ഘാതായ. ഏവരൂപേന ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’’തി. ‘‘സാധു സാധു, സാരിപുത്ത! യഥാ തം ആനന്ദോവ സമ്മാ ബ്യാകരമാനോ ബ്യാകരേയ്യ. ആനന്ദോ ഹി, സാരിപുത്ത, ബഹുസ്സുതോ സുതധരോ സുതസന്നിചയോ. യേ തേ ധമ്മാ ആദികല്യാണാ മജ്ഝേകല്യാണാ പരിയോസാനകല്യാണാ സാത്ഥാ സബ്യഞ്ജനാ; കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം അഭിവദന്തി, തഥാരൂപാസ്സ ധമ്മാ ബഹുസ്സുതാ ഹോന്തി, ധാതാ, വചസാ പരിചിതാ, മനസാനുപേക്ഖിതാ, ദിട്ഠിയാ സുപ്പടിവിദ്ധാ. സോ ചതസ്സന്നം പരിസാനം ധമ്മം ദേസേതി പരിമണ്ഡലേഹി പദബ്യഞ്ജനേഹി അനുപ്പബന്ധേഹി അനുസയസമുഗ്ഘാതായാ’’തി.
339. Atha kho āyasmā sāriputto te āyasmante etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso, amhehi sabbeheva yathāsakaṃ paṭibhānaṃ. Āyāmāvuso, yena bhagavā tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā etamatthaṃ bhagavato ārocessāma. Yathā no bhagavā byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te āyasmanto āyasmato sāriputtassa paccassosuṃ. Atha kho te āyasmanto yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘addasaṃ kho ahaṃ, bhante, āyasmantañca revataṃ āyasmantañca ānandaṃ dūratova āgacchante. Disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocaṃ – ‘etu kho āyasmā ānando! Svāgataṃ āyasmato ānandassa bhagavato upaṭṭhākassa bhagavato santikāvacarassa! Ramaṇīyaṃ, āvuso ānanda, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso ānanda, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti? Evaṃ vutte, bhante, āyasmā ānando maṃ etadavoca – ‘idhāvuso, sāriputta, bhikkhu bahussuto hoti sutadharo…pe… anusayasamugghātāya. Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti. ‘‘Sādhu sādhu, sāriputta! Yathā taṃ ānandova sammā byākaramāno byākareyya. Ānando hi, sāriputta, bahussuto sutadharo sutasannicayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā; kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti, dhātā, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So catassannaṃ parisānaṃ dhammaṃ deseti parimaṇḍalehi padabyañjanehi anuppabandhehi anusayasamugghātāyā’’ti.
൩൪൦. ‘‘ഏവം വുത്തേ, അഹം, ഭന്തേ, ആയസ്മന്തം രേവതം ഏതദവോചം – ‘ബ്യാകതം ഖോ, ആവുസോ രേവത ആയസ്മതാ ആനന്ദേന യഥാസകം പടിഭാനം. തത്ഥ ദാനി മയം ആയസ്മന്തം രേവതം പുച്ഛാമ – രമണീയം, ആവുസോ രേവത, ഗോസിങ്ഗസാലവനം, ദോസിനാ രത്തി, സബ്ബഫാലിഫുല്ലാ സാലാ, ദിബ്ബാ മഞ്ഞേ ഗന്ധാ സമ്പവന്തി. കഥംരൂപേന, ആവുസോ രേവത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’തി? ഏവം വുത്തേ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ രേവതോ മം ഏതദവോച – ‘ഇധാവുസോ സാരിപുത്ത ഭിക്ഖു പടിസല്ലാനാരാമോ ഹോതി പടിസല്ലാനരതോ , അജ്ഝത്തം ചേതോസമഥമനുയുത്തോ, അനിരാകതജ്ഝാനോ, വിപസ്സനായ സമന്നാഗതോ, ബ്രൂഹേതാ സുഞ്ഞാഗാരാനം. ഏവരൂപേന ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’’തി. ‘‘സാധു സാധു, സാരിപുത്ത! യഥാ തം രേവതോവ സമ്മാ ബ്യാകരമാനോ ബ്യാകരേയ്യ. രേവതോ ഹി, സാരിപുത്ത, പടിസല്ലാനാരാമോ പടിസല്ലാനരതോ, അജ്ഝത്തം ചേതോസമഥമനുയുത്തോ അനിരാകതജ്ഝാനോ, വിപസ്സനായ സമന്നാഗതോ ബ്രൂഹേതാ സുഞ്ഞാഗാരാന’’ന്തി.
340. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhante, āyasmantaṃ revataṃ etadavocaṃ – ‘byākataṃ kho, āvuso revata āyasmatā ānandena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ. Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ revataṃ pucchāma – ramaṇīyaṃ, āvuso revata, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā maññe gandhā sampavanti. Kathaṃrūpena, āvuso revata, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti? Evaṃ vutte, bhante, āyasmā revato maṃ etadavoca – ‘idhāvuso sāriputta bhikkhu paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato , ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto, anirākatajjhāno, vipassanāya samannāgato, brūhetā suññāgārānaṃ. Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti. ‘‘Sādhu sādhu, sāriputta! Yathā taṃ revatova sammā byākaramāno byākareyya. Revato hi, sāriputta, paṭisallānārāmo paṭisallānarato, ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno, vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārāna’’nti.
൩൪൧. ‘‘ഏവം വുത്തേ, അഹം, ഭന്തേ, ആയസ്മന്തം അനുരുദ്ധം ഏതദവോചം – ‘ബ്യാകതം ഖോ ആവുസോ അനുരുദ്ധ ആയസ്മതാ രേവതേന…പേ॰… കഥംരൂപേന, ആവുസോ അനുരുദ്ധ, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’തി. ഏവം വുത്തേ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ അനുരുദ്ധോ മം ഏതദവോച – ‘ഇധാവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖു ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സഹസ്സം ലോകാനം വോലോകേതി. സേയ്യഥാപി, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ചക്ഖുമാ പുരിസോ…പേ॰… ഏവരൂപേന ഖോ ആവുസോ സാരിപുത്ത ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’’തി. ‘‘സാധു സാധു, സാരിപുത്ത, യഥാ തം അനുരുദ്ധോവ സമ്മാ ബ്യാകരമാനോ ബ്യാകരേയ്യ. അനുരുദ്ധോ ഹി, സാരിപുത്ത, ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സഹസ്സം ലോകാനം വോലോകേതീ’’തി.
341. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhante, āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavocaṃ – ‘byākataṃ kho āvuso anuruddha āyasmatā revatena…pe… kathaṃrūpena, āvuso anuruddha, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti. Evaṃ vutte, bhante, āyasmā anuruddho maṃ etadavoca – ‘idhāvuso sāriputta, bhikkhu dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sahassaṃ lokānaṃ voloketi. Seyyathāpi, āvuso sāriputta, cakkhumā puriso…pe… evarūpena kho āvuso sāriputta bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti. ‘‘Sādhu sādhu, sāriputta, yathā taṃ anuruddhova sammā byākaramāno byākareyya. Anuruddho hi, sāriputta, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sahassaṃ lokānaṃ voloketī’’ti.
൩൪൨. ‘‘ഏവം വുത്തേ, അഹം, ഭന്തേ, ആയസ്മന്തം മഹാകസ്സപം ഏതദവോചം – ‘ബ്യാകതം ഖോ, ആവുസോ കസ്സപ ആയസ്മതാ അനുരുദ്ധേന യഥാസകം പടിഭാനം. തത്ഥ ദാനി മയം ആയസ്മന്തം മഹാകസ്സപം പുച്ഛാമ…പേ॰… കഥം രൂപേന ഖോ, ആവുസോ കസ്സപ, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’തി? ഏവം വുത്തേ ഭന്തേ, ആയസ്മാ മഹാകസ്സപോ മം ഏതദവോച – ‘ഇധാവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖു അത്തനാ ച ആരഞ്ഞികോ ഹോതി ആരഞ്ഞികത്തസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച പിണ്ഡപാതികോ ഹോതി…പേ॰… അത്തനാ ച പംസുകൂലികോ ഹോതി…പേ॰… അത്തനാ ച തേചീവരികോ ഹോതി…പേ॰… അത്തനാ ച അപ്പിച്ഛോ ഹോതി…പേ॰… അത്തനാ ച സന്തുട്ഠോ ഹോതി…പേ॰… അത്തനാ ച പവിവിത്തോ ഹോതി…പേ॰… അത്തനാ ച അസംസട്ഠോ ഹോതി…പേ॰… അത്തനാ ച ആരദ്ധവീരിയോ ഹോതി…പേ॰… അത്തനാ ച സീലസമ്പന്നോ ഹോതി…പേ॰… അത്തനാ ച സമാധിസമ്പന്നോ ഹോതി…പേ॰… അത്തനാ ച പഞ്ഞാസമ്പന്നോ ഹോതി… അത്തനാ ച വിമുത്തിസമ്പന്നോ ഹോതി… അത്തനാ ച വിമുത്തിഞാണദസ്സനസമ്പന്നോ ഹോതി വിമുത്തിഞാണദസ്സനസമ്പദായ ച വണ്ണവാദീ. ഏവരൂപേന ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’’തി . ‘‘സാധു സാധു, സാരിപുത്ത! യഥാ തം കസ്സപോവ സമ്മാ ബ്യാകരമാനോ ബ്യാകരേയ്യ. കസ്സപോ ഹി, സാരിപുത്ത, അത്തനാ ച ആരഞ്ഞികോ ആരഞ്ഞികത്തസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച പിണ്ഡപാതികോ പിണ്ഡപാതികത്തസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച പംസുകൂലികോ പംസുകൂലികത്തസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച തേചീവരികോ തേചീവരികത്തസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച അപ്പിച്ഛോ അപ്പിച്ഛതായ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച സന്തുട്ഠോ സന്തുട്ഠിയാ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച പവിവിത്തോ പവിവേകസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച അസംസട്ഠോ അസംസഗ്ഗസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച ആരദ്ധവീരിയോ വീരിയാരമ്ഭസ്സ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച സീലസമ്പന്നോ സീലസമ്പദായ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച സമാധിസമ്പന്നോ സമാധിസമ്പദായ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച പഞ്ഞാസമ്പന്നോ പഞ്ഞാസമ്പദായ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച വിമുത്തിസമ്പന്നോ വിമുത്തിസമ്പദായ ച വണ്ണവാദീ, അത്തനാ ച വിമുത്തിഞാണദസ്സനസമ്പന്നോ വിമുത്തിഞാണദസ്സനസമ്പദായ ച വണ്ണവാദീ’’തി.
342. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhante, āyasmantaṃ mahākassapaṃ etadavocaṃ – ‘byākataṃ kho, āvuso kassapa āyasmatā anuruddhena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ. Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ mahākassapaṃ pucchāma…pe… kathaṃ rūpena kho, āvuso kassapa, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti? Evaṃ vutte bhante, āyasmā mahākassapo maṃ etadavoca – ‘idhāvuso sāriputta, bhikkhu attanā ca āraññiko hoti āraññikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca piṇḍapātiko hoti…pe… attanā ca paṃsukūliko hoti…pe… attanā ca tecīvariko hoti…pe… attanā ca appiccho hoti…pe… attanā ca santuṭṭho hoti…pe… attanā ca pavivitto hoti…pe… attanā ca asaṃsaṭṭho hoti…pe… attanā ca āraddhavīriyo hoti…pe… attanā ca sīlasampanno hoti…pe… attanā ca samādhisampanno hoti…pe… attanā ca paññāsampanno hoti… attanā ca vimuttisampanno hoti… attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno hoti vimuttiñāṇadassanasampadāya ca vaṇṇavādī. Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti . ‘‘Sādhu sādhu, sāriputta! Yathā taṃ kassapova sammā byākaramāno byākareyya. Kassapo hi, sāriputta, attanā ca āraññiko āraññikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca piṇḍapātiko piṇḍapātikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca paṃsukūliko paṃsukūlikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca tecīvariko tecīvarikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca appiccho appicchatāya ca vaṇṇavādī, attanā ca santuṭṭho santuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, attanā ca pavivitto pavivekassa ca vaṇṇavādī, attanā ca asaṃsaṭṭho asaṃsaggassa ca vaṇṇavādī, attanā ca āraddhavīriyo vīriyārambhassa ca vaṇṇavādī, attanā ca sīlasampanno sīlasampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca samādhisampanno samādhisampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca paññāsampanno paññāsampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca vimuttisampanno vimuttisampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno vimuttiñāṇadassanasampadāya ca vaṇṇavādī’’ti.
൩൪൩. ‘‘ഏവം വുത്തേ, അഹം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ഏതദവോചം – ‘ബ്യാകതം ഖോ, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ആയസ്മതാ മഹാകസ്സപേന യഥാസകം പടിഭാനം. തത്ഥ ദാനി മയം ആയസ്മന്തം മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം പുച്ഛാമ…പേ॰… കഥംരൂപേന, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’തി? ഏവം വുത്തേ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ മം ഏതദവോച – ‘ഇധാവുസോ സാരിപുത്ത, ദ്വേ ഭിക്ഖൂ അഭിധമ്മകഥം കഥേന്തി. തേ അഞ്ഞമഞ്ഞം പഞ്ഹം പുച്ഛന്തി, അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ പഞ്ഹം പുട്ഠാ വിസ്സജ്ജേന്തി, നോ ച സംസാദേന്തി, ധമ്മീ ച നേസം കഥാ പവത്തിനീ ഹോതി. ഏവരൂപേന ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’’തി. ‘‘സാധു സാധു, സാരിപുത്ത, യഥാ തം മോഗ്ഗല്ലാനോവ സമ്മാ ബ്യാകരമാനോ ബ്യാകരേയ്യ. മോഗ്ഗല്ലാനോ ഹി, സാരിപുത്ത, ധമ്മകഥികോ’’തി.
343. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ bhante āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavocaṃ – ‘byākataṃ kho, āvuso moggallāna, āyasmatā mahākassapena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ. Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ pucchāma…pe… kathaṃrūpena, āvuso moggallāna, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti? Evaṃ vutte, bhante, āyasmā mahāmoggallāno maṃ etadavoca – ‘idhāvuso sāriputta, dve bhikkhū abhidhammakathaṃ kathenti. Te aññamaññaṃ pañhaṃ pucchanti, aññamaññassa pañhaṃ puṭṭhā vissajjenti, no ca saṃsādenti, dhammī ca nesaṃ kathā pavattinī hoti. Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti. ‘‘Sādhu sādhu, sāriputta, yathā taṃ moggallānova sammā byākaramāno byākareyya. Moggallāno hi, sāriputta, dhammakathiko’’ti.
൩൪൪. ഏവം വുത്തേ, ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഥ ഖ്വാഹം, ഭന്തേ, ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം ഏതദവോചം – ‘ബ്യാകതം ഖോ, ആവുസോ സാരിപുത്ത, അമ്ഹേഹി സബ്ബേഹേവ യഥാസകം പടിഭാനം. തത്ഥ ദാനി മയം ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം പുച്ഛാമ – രമണീയം, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഗോസിങ്ഗസാലവനം, ദോസിനാ രത്തി, സബ്ബഫാലിഫുല്ലാ സാലാ, ദിബ്ബാ, മഞ്ഞേ, ഗന്ധാ സമ്പവന്തി. കഥംരൂപേന, ആവുസോ സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’തി? ഏവം വുത്തേ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ മം ഏതദവോച – ‘ഇധാവുസോ, മോഗ്ഗല്ലാന, ഭിക്ഖു ചിത്തം വസം വത്തേതി നോ ച ഭിക്ഖു ചിത്തസ്സ വസേന വത്തതി. സോ യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി പുബ്ബണ്ഹസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ പുബ്ബണ്ഹസമയം വിഹരതി; യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി മജ്ഝന്ഹികസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ മജ്ഝന്ഹികസമയം വിഹരതി; യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി സായന്ഹസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ സായന്ഹസമയം വിഹരതി. സേയ്യഥാപി, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, രഞ്ഞോ വാ രാജമഹാമത്തസ്സ വാ നാനാരത്താനം ദുസ്സാനം ദുസ്സകരണ്ഡകോ പൂരോ അസ്സ. സോ യഞ്ഞദേവ ദുസ്സയുഗം ആകങ്ഖേയ്യ പുബ്ബണ്ഹസമയം പാരുപിതും , തം തദേവ ദുസ്സയുഗം പുബ്ബണ്ഹസമയം പാരുപേയ്യ; യഞ്ഞദേവ ദുസ്സയുഗം ആകങ്ഖേയ്യ മജ്ഝന്ഹികസമയം പാരുപിതും, തം തദേവ ദുസ്സയുഗം മജ്ഝന്ഹികസമയം പാരുപേയ്യ; യഞ്ഞദേവ ദുസ്സയുഗം ആകങ്ഖേയ്യ സായന്ഹസമയം പാരുപിതും, തം തദേവ ദുസ്സയുഗം സായന്ഹസമയം പാരുപേയ്യ. ഏവമേവ ഖോ, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ഭിക്ഖു ചിത്തം വസം വത്തേതി, നോ ച ഭിക്ഖു ചിത്തസ്സ വസേന വത്തതി. സോ യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി പുബ്ബണ്ഹസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ പുബ്ബണ്ഹസമയം വിഹരതി; യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി മജ്ഝന്ഹികസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ മജ്ഝന്ഹികസമയം വിഹരതി; യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി സായന്ഹസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ സായന്ഹസമയം വിഹരതി. ഏവരൂപേന ഖോ, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’’തി. ‘‘സാധു സാധു, മോഗ്ഗല്ലാന! യഥാ തം സാരിപുത്തോവ സമ്മാ ബ്യാകരമാനോ ബ്യാകരേയ്യ. സാരിപുത്തോ ഹി, മോഗ്ഗല്ലാന, ചിത്തം വസം വത്തേതി നോ ച സാരിപുത്തോ ചിത്തസ്സ വസേന വത്തതി. സോ യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി പുബ്ബണ്ഹസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ പുബ്ബണ്ഹസമയം വിഹരതി; യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി മജ്ഝന്ഹികസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ മജ്ഝന്ഹികസമയം വിഹരതി; യായ വിഹാരസമാപത്തിയാ ആകങ്ഖതി സായന്ഹസമയം വിഹരിതും, തായ വിഹാരസമാപത്തിയാ സായന്ഹസമയം വിഹരതീ’’തി.
344. Evaṃ vutte, āyasmā mahāmoggallāno bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘atha khvāhaṃ, bhante, āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavocaṃ – ‘byākataṃ kho, āvuso sāriputta, amhehi sabbeheva yathāsakaṃ paṭibhānaṃ. Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ sāriputtaṃ pucchāma – ramaṇīyaṃ, āvuso sāriputta, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti. Kathaṃrūpena, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti? Evaṃ vutte, bhante, āyasmā sāriputto maṃ etadavoca – ‘idhāvuso, moggallāna, bhikkhu cittaṃ vasaṃ vatteti no ca bhikkhu cittassa vasena vattati. So yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā pubbaṇhasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati majjhanhikasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā majjhanhikasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati sāyanhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā sāyanhasamayaṃ viharati. Seyyathāpi, āvuso moggallāna, rañño vā rājamahāmattassa vā nānārattānaṃ dussānaṃ dussakaraṇḍako pūro assa. So yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya pubbaṇhasamayaṃ pārupituṃ , taṃ tadeva dussayugaṃ pubbaṇhasamayaṃ pārupeyya; yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya majjhanhikasamayaṃ pārupituṃ, taṃ tadeva dussayugaṃ majjhanhikasamayaṃ pārupeyya; yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya sāyanhasamayaṃ pārupituṃ, taṃ tadeva dussayugaṃ sāyanhasamayaṃ pārupeyya. Evameva kho, āvuso moggallāna, bhikkhu cittaṃ vasaṃ vatteti, no ca bhikkhu cittassa vasena vattati. So yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā pubbaṇhasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati majjhanhikasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā majjhanhikasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati sāyanhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā sāyanhasamayaṃ viharati. Evarūpena kho, āvuso moggallāna, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti. ‘‘Sādhu sādhu, moggallāna! Yathā taṃ sāriputtova sammā byākaramāno byākareyya. Sāriputto hi, moggallāna, cittaṃ vasaṃ vatteti no ca sāriputto cittassa vasena vattati. So yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā pubbaṇhasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati majjhanhikasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā majjhanhikasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati sāyanhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā sāyanhasamayaṃ viharatī’’ti.
൩൪൫. ഏവം വുത്തേ, ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘കസ്സ നു ഖോ, ഭന്തേ, സുഭാസിത’’ന്തി? ‘‘സബ്ബേസം വോ, സാരിപുത്ത, സുഭാസിതം പരിയായേന. അപി ച മമപി സുണാഥ യഥാരൂപേന ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യ. ഇധ, സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖു പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്തോ നിസീദതി പല്ലങ്കം ആഭുജിത്വാ ഉജും കായം പണിധായ പരിമുഖം സതിം ഉപട്ഠപേത്വാ – ‘ന താവാഹം ഇമം പല്ലങ്കം ഭിന്ദിസ്സാമി യാവ മേ നാനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്തം വിമുച്ചിസ്സതീ’തി. ഏവരൂപേന ഖോ, സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുനാ ഗോസിങ്ഗസാലവനം സോഭേയ്യാ’’തി.
345. Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kassa nu kho, bhante, subhāsita’’nti? ‘‘Sabbesaṃ vo, sāriputta, subhāsitaṃ pariyāyena. Api ca mamapi suṇātha yathārūpena bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyya. Idha, sāriputta, bhikkhu pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā – ‘na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi yāva me nānupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’ti. Evarūpena kho, sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനാ തേ ആയസ്മന്തോ 13 ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദുന്തി.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te āyasmanto 14 bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
മഹാഗോസിങ്ഗസുത്തം നിട്ഠിതം ദുതിയം.
Mahāgosiṅgasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൨. മഹാഗോസിങ്ഗസുത്തവണ്ണനാ • 2. Mahāgosiṅgasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൨. മഹാഗോസിങ്ഗസുത്തവണ്ണനാ • 2. Mahāgosiṅgasuttavaṇṇanā
