Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    2. මහාගොසිඞ්‌ගසුත්‌තවණ්‌ණනා

    2. Mahāgosiṅgasuttavaṇṇanā

    332. එවං මෙ සුතන්‌ති මහාගොසිඞ්‌ගසුත්‌තං. තත්‌ථ ගොසිඞ්‌ගසාලවනදායෙති ඉදං වසනට්‌ඨානදස්‌සනත්‌ථං වුත්‌තං. අඤ්‌ඤෙසු හි සුත්‌තෙසු, ‘‘සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ’’ති එවං පඨමං ගොචරගාමං දස්‌සෙත්‌වා පච්‌ඡා වසනට්‌ඨානං දස්‌සෙති. ඉමස්‌මිං පන මහාගොසිඞ්‌ගසුත්‌තෙ භගවතො ගොචරගාමො අනිබන්‌ධො, කොචිදෙව ගොචරගාමො භවිස්‌සති. තස්‌මා වසනට්‌ඨානමෙව පරිදීපිතං. අරඤ්‌ඤනිදානකං නාමෙතං සුත්‌තන්‌ති. සම්‌බහුලෙහීති බහුකෙහි. අභිඤ්‌ඤාතෙහි අභිඤ්‌ඤාතෙහීති සබ්‌බත්‌ථ විස්‌සුතෙහි පාකටෙහි. ථෙරෙහි සාවකෙහි සද්‌ධින්‌ති පාතිමොක්‌ඛසංවරාදීහි ථිරකාරකෙහෙව ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතත්‌තා ථෙරෙහි, සවනන්‌තෙ ජාතත්‌තා සාවකෙහි සද්‌ධිං එකතො. ඉදානි තෙ ථෙරෙ සරූපතො දස්‌සෙන්‌තො, ආයස්‌මතා ච සාරිපුත්‌තෙනාතිආදිමාහ. තත්‌ථායස්‌මා සාරිපුත්‌තො අත්‌තනො සීලාදීහි ගුණෙහි බුද්‌ධසාසනෙ අභිඤ්‌ඤාතො. චක්‌ඛුමන්‌තානං ගගනමජ්‌ඣෙ ඨිතො සූරියො විය චන්‌දො විය, සමුද්‌දතීරෙ ඨිතානං සාගරො විය ච පාකටො පඤ්‌ඤාතො. න කෙවලඤ්‌චස්‌ස ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ ආගතගුණවසෙනෙව මහන්‌තතා වෙදිතබ්‌බා, ඉතො අඤ්‌ඤෙසං ධම්‌මදායාදසුත්‌තං අනඞ්‌ගණසුත්‌තං සම්‌මාදිට්‌ඨිසුත්‌තං සීහනාදසුත්‌තං රථවිනීතං මහාහත්‌ථිපදොපමං මහාවෙදල්‌ලං චාතුමසුත්‌තං දීඝනඛං අනුපදසුත්‌තං සෙවිතබ්‌බාසෙවිතබ්‌බසුත්‌තං සච්‌චවිභඞ්‌ගසුත්‌තං පිණ්‌ඩපාතපාරිසුද්‌ධි සම්‌පසාදනීයං සඞ්‌ගීතිසුත්‌තං දසුත්‌තරසුත්‌තං පවාරණාසුත්‌තං (සං. නි. 1.215 ආදයො) සුසිමසුත්‌තං ථෙරපඤ්‌හසුත්‌තං මහානිද්‌දෙසො පටිසම්‌භිදාමග්‌ගො ථෙරසීහනාදසුත්‌තං අභිනික්‌ඛමනං එතදග්‌ගන්‌ති ඉමෙසම්‌පි සුත්‌තානං වසෙන ථෙරස්‌ස මහන්‌තතා වෙදිතබ්‌බා. එතදග්‌ගස්‌මිඤ්‌හි, ‘‘එතදග්‌ගං, භික්‌ඛවෙ, මම සාවකානං භික්‌ඛූනං මහාපඤ්‌ඤානං යදිදං සාරිපුත්‌තො’’ති (අ. නි. 1.188-189) වුත්‌තං.

    332.Evaṃme sutanti mahāgosiṅgasuttaṃ. Tattha gosiṅgasālavanadāyeti idaṃ vasanaṭṭhānadassanatthaṃ vuttaṃ. Aññesu hi suttesu, ‘‘sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme’’ti evaṃ paṭhamaṃ gocaragāmaṃ dassetvā pacchā vasanaṭṭhānaṃ dasseti. Imasmiṃ pana mahāgosiṅgasutte bhagavato gocaragāmo anibandho, kocideva gocaragāmo bhavissati. Tasmā vasanaṭṭhānameva paridīpitaṃ. Araññanidānakaṃ nāmetaṃ suttanti. Sambahulehīti bahukehi. Abhiññātehi abhiññātehīti sabbattha vissutehi pākaṭehi. Therehi sāvakehi saddhinti pātimokkhasaṃvarādīhi thirakārakeheva dhammehi samannāgatattā therehi, savanante jātattā sāvakehi saddhiṃ ekato. Idāni te there sarūpato dassento, āyasmatā ca sāriputtenātiādimāha. Tatthāyasmā sāriputto attano sīlādīhi guṇehi buddhasāsane abhiññāto. Cakkhumantānaṃ gaganamajjhe ṭhito sūriyo viya cando viya, samuddatīre ṭhitānaṃ sāgaro viya ca pākaṭo paññāto. Na kevalañcassa imasmiṃ sutte āgataguṇavaseneva mahantatā veditabbā, ito aññesaṃ dhammadāyādasuttaṃ anaṅgaṇasuttaṃ sammādiṭṭhisuttaṃ sīhanādasuttaṃ rathavinītaṃ mahāhatthipadopamaṃ mahāvedallaṃ cātumasuttaṃ dīghanakhaṃ anupadasuttaṃ sevitabbāsevitabbasuttaṃ saccavibhaṅgasuttaṃ piṇḍapātapārisuddhi sampasādanīyaṃ saṅgītisuttaṃ dasuttarasuttaṃ pavāraṇāsuttaṃ (saṃ. ni. 1.215 ādayo) susimasuttaṃ therapañhasuttaṃ mahāniddeso paṭisambhidāmaggo therasīhanādasuttaṃ abhinikkhamanaṃ etadagganti imesampi suttānaṃ vasena therassa mahantatā veditabbā. Etadaggasmiñhi, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ mahāpaññānaṃ yadidaṃ sāriputto’’ti (a. ni. 1.188-189) vuttaṃ.

    මහාමොග්‌ගල්‌ලානොපි සීලාදිගුණෙහි චෙව ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ ආගතගුණෙහි ච ථෙරො විය අභිඤ්‌ඤාතො පාකටො මහා. අපිචස්‌ස අනුමානසුත්‌තං, චූළතණ්‌හාසඞ්‌ඛයසුත්‌තං මාරතජ්‌ජනියසුත්‌තං පාසාදකම්‌පනං සකලං ඉද්‌ධිපාදසංයුත්‌තං නන්‌දොපනන්‌දදමනං යමකපාටිහාරියකාලෙ දෙවලොකගමනං විමානවත්‌ථු පෙතවත්‌ථු ථෙරස්‌ස අභිනික්‌ඛමනං එතදග්‌ගන්‌ති ඉමෙසම්‌පි වසෙන මහන්‌තභාවො වෙදිතබ්‌බො . එතදග්‌ගස්‌මිඤ්‌හි, ‘‘එතදග්‌ගං, භික්‌ඛවෙ, මම සාවකානං භික්‌ඛූනං ඉද්‌ධිමන්‌තානං යදිදං මහාමොග්‌ගල්‌ලානො’’ති (අ. නි. 1.190) වුත්‌තං.

    Mahāmoggallānopi sīlādiguṇehi ceva imasmiṃ sutte āgataguṇehi ca thero viya abhiññāto pākaṭo mahā. Apicassa anumānasuttaṃ, cūḷataṇhāsaṅkhayasuttaṃ māratajjaniyasuttaṃ pāsādakampanaṃ sakalaṃ iddhipādasaṃyuttaṃ nandopanandadamanaṃ yamakapāṭihāriyakāle devalokagamanaṃ vimānavatthu petavatthu therassa abhinikkhamanaṃ etadagganti imesampi vasena mahantabhāvo veditabbo . Etadaggasmiñhi, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ iddhimantānaṃ yadidaṃ mahāmoggallāno’’ti (a. ni. 1.190) vuttaṃ.

    මහාකස්‌සපොපි සීලාදිගුණෙහි චෙව ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ ආගතගුණෙහි ච ථෙරො විය අභිඤ්‌ඤාතො පාකටො මහා. අපිචස්‌ස චීවරපරිවත්‌තනසුත්‌තං ජිණ්‌ණචීවරසුත්‌තං (සං. නි. 2.154 ආදයො) චන්‌දොපමං සකලං කස්‌සපසංයුත්‌තං මහාඅරියවංසසුත්‌තං ථෙරස්‌ස අභිනික්‌ඛමනං එතදග්‌ගන්‌ති ඉමෙසම්‌පි වසෙන මහන්‌තභාවො වෙදිතබ්‌බො. එතදග්‌ගස්‌මිඤ්‌හි, ‘‘එතදග්‌ගං , භික්‌ඛවෙ, මම සාවකානං භික්‌ඛූනං ධුතවාදානං යදිදං මහාකස්‌සපො’’ති (අ. නි. 1.191) වුත්‌තං.

    Mahākassapopi sīlādiguṇehi ceva imasmiṃ sutte āgataguṇehi ca thero viya abhiññāto pākaṭo mahā. Apicassa cīvaraparivattanasuttaṃ jiṇṇacīvarasuttaṃ (saṃ. ni. 2.154 ādayo) candopamaṃ sakalaṃ kassapasaṃyuttaṃ mahāariyavaṃsasuttaṃ therassa abhinikkhamanaṃ etadagganti imesampi vasena mahantabhāvo veditabbo. Etadaggasmiñhi, ‘‘etadaggaṃ , bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ dhutavādānaṃ yadidaṃ mahākassapo’’ti (a. ni. 1.191) vuttaṃ.

    අනුරුද්‌ධත්‌ථෙරොපි සීලාදිගුණෙහි චෙව ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ ආගතගුණෙහි ච ථෙරො විය අභිඤ්‌ඤාතො පාකටො මහා. අපිචස්‌ස චූළගොසිඞ්‌ගසුත්‌තං නළකපානසුත්‌තං අනුත්‌තරියසුත්‌තං උපක්‌කිලෙසසුත්‌තං අනුරුද්‌ධසංයුත්‌තං මහාපුරිසවිතක්‌කසුත්‌තං ථෙරස්‌ස අභිනික්‌ඛමනං එතදග්‌ගන්‌ති ඉමෙසම්‌පි වසෙන මහන්‌තභාවො වෙදිතබ්‌බො. එතදග්‌ගස්‌මිඤ්‌හි, ‘‘එතදග්‌ගං, භික්‌ඛවෙ, මම සාවකානං භික්‌ඛූනං දිබ්‌බචක්‌ඛුකානං යදිදං අනුරුද්‌ධො’’ති (අ. නි. 1.192) වුත්‌තං.

    Anuruddhattheropi sīlādiguṇehi ceva imasmiṃ sutte āgataguṇehi ca thero viya abhiññāto pākaṭo mahā. Apicassa cūḷagosiṅgasuttaṃ naḷakapānasuttaṃ anuttariyasuttaṃ upakkilesasuttaṃ anuruddhasaṃyuttaṃ mahāpurisavitakkasuttaṃ therassa abhinikkhamanaṃ etadagganti imesampi vasena mahantabhāvo veditabbo. Etadaggasmiñhi, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ dibbacakkhukānaṃ yadidaṃ anuruddho’’ti (a. ni. 1.192) vuttaṃ.

    ආයස්‌මතා ච රෙවතෙනාති එත්‌ථ පන ද්‌වෙ රෙවතා ඛදිරවනියරෙවතො ච කඞ්‌ඛාරෙවතො ච. තත්‌ථ ඛදිරවනියරෙවතො ධම්‌මසෙනාපතිත්‌ථෙරස්‌ස කනිට්‌ඨභාතිකො, න සො ඉධ අධිප්‌පෙතො. ‘‘අකප්‌පියො ගුළො, අකප්‌පියා මුග්‌ගා’’ති (මහාව. 272) එවං කඞ්‌ඛාබහුලො පන ථෙරො ඉධ රෙවතොති අධිප්‌පෙතො. සොපි සීලාදිගුණෙහි චෙව ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ ආගතගුණෙහි ච ථෙරො විය අභිඤ්‌ඤාතො පාකටො මහා. අපිචස්‌ස අභිනික්‌ඛමනෙනපි එතදග්‌ගෙනපි මහන්‌තභාවො වෙදිතබ්‌බො. එතදග්‌ගස්‌මිඤ්‌හි, ‘‘එතදග්‌ගං, භික්‌ඛවෙ, මම සාවකානං භික්‌ඛූනං ඣායීනං යදිදං කඞ්‌ඛාරෙවතො’’ති (අ. නි. 1.204) වුත්‌තං.

    Āyasmatā ca revatenāti ettha pana dve revatā khadiravaniyarevato ca kaṅkhārevato ca. Tattha khadiravaniyarevato dhammasenāpatittherassa kaniṭṭhabhātiko, na so idha adhippeto. ‘‘Akappiyo guḷo, akappiyā muggā’’ti (mahāva. 272) evaṃ kaṅkhābahulo pana thero idha revatoti adhippeto. Sopi sīlādiguṇehi ceva imasmiṃ sutte āgataguṇehi ca thero viya abhiññāto pākaṭo mahā. Apicassa abhinikkhamanenapi etadaggenapi mahantabhāvo veditabbo. Etadaggasmiñhi, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ jhāyīnaṃ yadidaṃ kaṅkhārevato’’ti (a. ni. 1.204) vuttaṃ.

    ආනන්‌දත්‌ථෙරොපි සීලාදිගුණෙහි චෙව ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ ආගතගුණෙහි ච ථෙරො විය අභිඤ්‌ඤාතො පාකටො මහා. අපිචස්‌ස සෙක්‌ඛසුත්‌තං බාහිතිකසුත්‌තං ආනෙඤ්‌ජසප්‌පායං ගොපකමොග්‌ගල්‌ලානං බහුධාතුකං චූළසුඤ්‌ඤතං මහාසුඤ්‌ඤතං අච්‌ඡරියබ්‌භුතසුත්‌තං භද්‌දෙකරත්‌තං මහානිදානං මහාපරිනිබ්‌බානං සුභසුත්‌තං චූළනියලොකධාතුසුත්‌තං අභිනික්‌ඛමනං එතදග්‌ගන්‌ති ඉමෙසම්‌පි වසෙන මහන්‌තභාවො වෙදිතබ්‌බො. එතදග්‌ගස්‌මිඤ්‌හි, ‘‘එතදග්‌ගං, භික්‌ඛවෙ, මම සාවකානං භික්‌ඛූනං බහුස්‌සුතානං යදිදං ආනන්‌දො’’ති (අ. නි. 1.219-223) වුත්‌තං.

    Ānandattheropi sīlādiguṇehi ceva imasmiṃ sutte āgataguṇehi ca thero viya abhiññāto pākaṭo mahā. Apicassa sekkhasuttaṃ bāhitikasuttaṃ āneñjasappāyaṃ gopakamoggallānaṃ bahudhātukaṃ cūḷasuññataṃ mahāsuññataṃ acchariyabbhutasuttaṃ bhaddekarattaṃ mahānidānaṃ mahāparinibbānaṃ subhasuttaṃ cūḷaniyalokadhātusuttaṃ abhinikkhamanaṃ etadagganti imesampi vasena mahantabhāvo veditabbo. Etadaggasmiñhi, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ bahussutānaṃ yadidaṃ ānando’’ti (a. ni. 1.219-223) vuttaṃ.

    අඤ්‌ඤෙහි ච අභිඤ්‌ඤාතෙහි අභිඤ්‌ඤාතෙහීති න කෙවලඤ්‌ච එතෙහෙව, අඤ්‌ඤෙහි ච මහාගුණතාය පාකටෙහි අභිඤ්‌ඤාතෙහි බහූහි ථෙරෙහි සාවකෙහි සද්‌ධිං භගවා ගොසිඞ්‌ගසාලවනදායෙ විහරතීති අත්‌ථො. ආයස්‌මා හි සාරිපුත්‌තො සයං මහාපඤ්‌ඤො අඤ්‌ඤෙපි බහූ මහාපඤ්‌ඤෙ භික්‌ඛූ ගහෙත්‌වා තදා දසබලං පරිවාරෙත්‌වා විහාසි. ආයස්‌මා මහාමොග්‌ගල්‌ලානො සයං ඉද්‌ධිමා, ආයස්‌මා මහාකස්‌සපො සයං ධුතවාදො, ආයස්‌මා අනුරුද්‌ධො සයං දිබ්‌බචක්‌ඛුකො, ආයස්‌මා රෙවතො සයං ඣානාභිරතො, ආයස්‌මා ආනන්‌දො සයං බහුස්‌සුතො අඤ්‌ඤෙපි බහූ බහුස්‌සුතෙ භික්‌ඛූ ගහෙත්‌වා තදා දසබලං පරිවාරෙත්‌වා විහාසි, එවං තදා එතෙ ච අඤ්‌ඤෙ ච අභිඤ්‌ඤාතා මහාථෙරා තිංසසහස්‌සමත්‌තා භික්‌ඛූ දසබලං පරිවාරෙත්‌වා විහරිංසූති වෙදිතබ්‌බා.

    Aññehi ca abhiññātehi abhiññātehīti na kevalañca eteheva, aññehi ca mahāguṇatāya pākaṭehi abhiññātehi bahūhi therehi sāvakehi saddhiṃ bhagavā gosiṅgasālavanadāye viharatīti attho. Āyasmā hi sāriputto sayaṃ mahāpañño aññepi bahū mahāpaññe bhikkhū gahetvā tadā dasabalaṃ parivāretvā vihāsi. Āyasmā mahāmoggallāno sayaṃ iddhimā, āyasmā mahākassapo sayaṃ dhutavādo, āyasmā anuruddho sayaṃ dibbacakkhuko, āyasmā revato sayaṃ jhānābhirato, āyasmā ānando sayaṃ bahussuto aññepi bahū bahussute bhikkhū gahetvā tadā dasabalaṃ parivāretvā vihāsi, evaṃ tadā ete ca aññe ca abhiññātā mahātherā tiṃsasahassamattā bhikkhū dasabalaṃ parivāretvā vihariṃsūti veditabbā.

    පටිසල්‌ලානා වුට්‌ඨිතොති ඵලසමාපත්‌තිවිවෙකතො වුට්‌ඨිතො. යෙනායස්‌මා මහාකස්‌සපො තෙනුපසඞ්‌කමීති ථෙරො කිර පටිසල්‌ලානා වුට්‌ඨිතො පච්‌ඡිමලොකධාතුං ඔලොකෙන්‌තො වනන්‌තෙ කීළන්‌තස්‌ස මත්‌තඛත්‌තියස්‌ස කණ්‌ණතො පතමානං කුණ්‌ඩලං විය, සංහරිත්‌වා සමුග්‌ගෙ පක්‌ඛිපමානං රත්‌තකම්‌බලං විය, මණිනාගදන්‌තතො පතමානං සතසහස්‌සග්‌ඝනිකං සුවණ්‌ණපාතිං විය ච අත්‌ථං ගච්‌ඡමානං පරිපුණ්‌ණපණ්‌ණාසයොජනං සූරියමණ්‌ඩලං අද්‌දස. තදනන්‌තරං පාචීනලොකධාතුං ඔලොකෙන්‌තො නෙමියං ගහෙත්‌වා පරිවත්‌තයමානං රජතචක්‌කං විය, රජතකූටතො නික්‌ඛමන්‌තං ඛීරධාරාමණ්‌ඩං විය, සපක්‌ඛෙ පප්‌ඵොටෙත්‌වා ගගනතලෙ පක්‌ඛන්‌දමානං සෙතහංසං විය ච මෙඝවණ්‌ණාය සමුද්‌දකුච්‌ඡිතො උග්‌ගන්‌ත්‌වා පාචීනචක්‌කවාළපබ්‌බතමත්‌ථකෙ සසලක්‌ඛණප්‌පටිමණ්‌ඩිතං එකූනපණ්‌ණාසයොජනං චන්‌දමණ්‌ඩලං අද්‌දස. තතො සාලවනං ඔලොකෙසි. තස්‌මිඤ්‌හි සමයෙ සාලරුක්‌ඛා මූලතො පට්‌ඨාය යාව අග්‌ගා සබ්‌බපාලිඵුල්‌ලා දුකූලපාරුතා විය, මුත්‌තාකලාපවිනද්‌ධා විය ච විරොචිංසු. භූමිතලං පුප්‌ඵසන්‌ථරපූජාය පටිමණ්‌ඩිතං විය, තත්‌ථ තත්‌ථ නිපතන්‌තෙන පුප්‌ඵරෙණුනා ලාඛාරසෙන සිඤ්‌චමානං විය ච අහොසි. භමරමධුකරගණා කුසුමරෙණුමදමත්‌තා උපගායමානා විය වනන්‌තරෙසු විචරන්‌ති. තදා ච උපොසථදිවසොව හොති. අථ ථෙරො, ‘‘කාය නු ඛො අජ්‌ජ රතියා වීතිනාමෙස්‌සාමී’’ති චින්‌තෙසි, අරියසාවකා ච නාම පියධම්‌මස්‌සවනා හොන්‌ති. අථස්‌ස එතදහොසි – ‘‘අජ්‌ජ මය්‌හං ජෙට්‌ඨභාතිකස්‌ස ධම්‌මසෙනාපතිත්‌ථෙරස්‌ස සන්‌තිකං ගන්‌ත්‌වා ධම්‌මරතියා වීතිනාමෙස්‌සාමී’’ති. ගච්‌ඡන්‌තො පන එකකොව අගන්‌ත්‌වා ‘‘මය්‌හං පියසහායං මහාකස්‌සපත්‌ථෙරං ගහෙත්‌වා ගමිස්‌සාමී’’ති නිසින්‌නට්‌ඨානතො වුට්‌ඨාය චම්‌මඛණ්‌ඩං පප්‌ඵොටෙත්‌වා යෙනායස්‌මා මහාකස්‌සපො තෙනුපසඞ්‌කමි.

    Paṭisallānā vuṭṭhitoti phalasamāpattivivekato vuṭṭhito. Yenāyasmā mahākassapo tenupasaṅkamīti thero kira paṭisallānā vuṭṭhito pacchimalokadhātuṃ olokento vanante kīḷantassa mattakhattiyassa kaṇṇato patamānaṃ kuṇḍalaṃ viya, saṃharitvā samugge pakkhipamānaṃ rattakambalaṃ viya, maṇināgadantato patamānaṃ satasahassagghanikaṃ suvaṇṇapātiṃ viya ca atthaṃ gacchamānaṃ paripuṇṇapaṇṇāsayojanaṃ sūriyamaṇḍalaṃ addasa. Tadanantaraṃ pācīnalokadhātuṃ olokento nemiyaṃ gahetvā parivattayamānaṃ rajatacakkaṃ viya, rajatakūṭato nikkhamantaṃ khīradhārāmaṇḍaṃ viya, sapakkhe papphoṭetvā gaganatale pakkhandamānaṃ setahaṃsaṃ viya ca meghavaṇṇāya samuddakucchito uggantvā pācīnacakkavāḷapabbatamatthake sasalakkhaṇappaṭimaṇḍitaṃ ekūnapaṇṇāsayojanaṃ candamaṇḍalaṃ addasa. Tato sālavanaṃ olokesi. Tasmiñhi samaye sālarukkhā mūlato paṭṭhāya yāva aggā sabbapāliphullā dukūlapārutā viya, muttākalāpavinaddhā viya ca virociṃsu. Bhūmitalaṃ pupphasantharapūjāya paṭimaṇḍitaṃ viya, tattha tattha nipatantena pupphareṇunā lākhārasena siñcamānaṃ viya ca ahosi. Bhamaramadhukaragaṇā kusumareṇumadamattā upagāyamānā viya vanantaresu vicaranti. Tadā ca uposathadivasova hoti. Atha thero, ‘‘kāya nu kho ajja ratiyā vītināmessāmī’’ti cintesi, ariyasāvakā ca nāma piyadhammassavanā honti. Athassa etadahosi – ‘‘ajja mayhaṃ jeṭṭhabhātikassa dhammasenāpatittherassa santikaṃ gantvā dhammaratiyā vītināmessāmī’’ti. Gacchanto pana ekakova agantvā ‘‘mayhaṃ piyasahāyaṃ mahākassapattheraṃ gahetvā gamissāmī’’ti nisinnaṭṭhānato vuṭṭhāya cammakhaṇḍaṃ papphoṭetvā yenāyasmā mahākassapo tenupasaṅkami.

    එවමාවුසොති ඛො ආයස්‌මා මහාකස්‌සපොති ථෙරොපි යස්‌මා පියධම්‌මස්‌සවනොව අරියසාවකො, තස්‌මා තස්‌ස වචනං සුත්‌වා ගච්‌ඡාවුසො, ත්‌වං, මය්‌හං සීසං වා රුජ්‌ජති පිට්‌ඨි වාති කිඤ්‌චි ලෙසාපදෙසං අකත්‌වා තුට්‌ඨහදයොව, ‘‘එවමාවුසො’’තිආදිමාහ. පටිස්‌සුත්‌වා ච නිසින්‌නට්‌ඨානතො වුට්‌ඨාය චම්‌මඛණ්‌ඩං පප්‌ඵොටෙත්‌වා මහාමොග්‌ගල්‌ලානං අනුබන්‌ධි. තස්‌මිං සමයෙ ද්‌වෙ මහාථෙරා පටිපාටියා ඨිතානි ද්‌වෙ චන්‌දමණ්‌ඩලානි විය, ද්‌වෙ සූරියමණ්‌ඩලානි විය, ද්‌වෙ ඡද්‌දන්‌තනාගරාජානො විය, ද්‌වෙ සීහා විය, ද්‌වෙ බ්‍යග්‌ඝා විය ච විරොචිංසු. අනුරුද්‌ධත්‌ථෙරොපි තස්‌මිං සමයෙ දිවාට්‌ඨානෙ නිසින්‌නො ද්‌වෙ මහාථෙරෙ සාරිපුත්‌තත්‌ථෙරස්‌ස සන්‌තිකං ගච්‌ඡන්‌තෙ දිස්‌වා පච්‌ඡිමලොකධාතුං ඔලොකෙන්‌තො සූරියං වනන්‌තං පවිසන්‌තං විය, පාචීනලොකධාතුං ඔලොකෙන්‌තො චන්‌දං වනන්‌තතො උග්‌ගච්‌ඡන්‌තං විය, සාලවනං ඔලොකෙන්‌තො සබ්‌බපාලිඵුල්‌ලමෙව සාලවනඤ්‌ච දිස්‌වා අජ්‌ජ උපොසථදිවසො, ඉමෙ ච මෙ ජෙට්‌ඨභාතිකා ධම්‌මසෙනාපතිස්‌ස සන්‌තිකං ගච්‌ඡන්‌ති, මහන්‌තෙන ධම්‌මස්‌සවනෙන භවිතබ්‌බං, අහම්‌පි ධම්‌මස්‌සවනස්‌ස භාගී භවිස්‌සාමීති නිසින්‌නට්‌ඨානතො වුට්‌ඨාය චම්‌මඛණ්‌ඩං පප්‌ඵොටෙත්‌වා මහාථෙරානං පදානුපදිකො හුත්‌වා නික්‌ඛමි. තෙන වුත්‌තං – ‘‘අථ ඛො ආයස්‌මා ච මහාමොග්‌ගල්‌ලානො ආයස්‌මා ච මහාකස්‌සපො ආයස්‌මා ච අනුරුද්‌ධො යෙනායස්‌මා සාරිපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමිංසූ’’ති. උපසඞ්‌කමිංසූති. පටිපාටියා ඨිතා තයො චන්‌දා විය, සූරියා විය, සීහා විය ච විරොචමානා උපසඞ්‌කමිංසු.

    Evamāvusotikho āyasmā mahākassapoti theropi yasmā piyadhammassavanova ariyasāvako, tasmā tassa vacanaṃ sutvā gacchāvuso, tvaṃ, mayhaṃ sīsaṃ vā rujjati piṭṭhi vāti kiñci lesāpadesaṃ akatvā tuṭṭhahadayova, ‘‘evamāvuso’’tiādimāha. Paṭissutvā ca nisinnaṭṭhānato vuṭṭhāya cammakhaṇḍaṃ papphoṭetvā mahāmoggallānaṃ anubandhi. Tasmiṃ samaye dve mahātherā paṭipāṭiyā ṭhitāni dve candamaṇḍalāni viya, dve sūriyamaṇḍalāni viya, dve chaddantanāgarājāno viya, dve sīhā viya, dve byagghā viya ca virociṃsu. Anuruddhattheropi tasmiṃ samaye divāṭṭhāne nisinno dve mahāthere sāriputtattherassa santikaṃ gacchante disvā pacchimalokadhātuṃ olokento sūriyaṃ vanantaṃ pavisantaṃ viya, pācīnalokadhātuṃ olokento candaṃ vanantato uggacchantaṃ viya, sālavanaṃ olokento sabbapāliphullameva sālavanañca disvā ajja uposathadivaso, ime ca me jeṭṭhabhātikā dhammasenāpatissa santikaṃ gacchanti, mahantena dhammassavanena bhavitabbaṃ, ahampi dhammassavanassa bhāgī bhavissāmīti nisinnaṭṭhānato vuṭṭhāya cammakhaṇḍaṃ papphoṭetvā mahātherānaṃ padānupadiko hutvā nikkhami. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmā ca mahāmoggallāno āyasmā ca mahākassapo āyasmā ca anuruddho yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsū’’ti. Upasaṅkamiṃsūti. Paṭipāṭiyā ṭhitā tayo candā viya, sūriyā viya, sīhā viya ca virocamānā upasaṅkamiṃsu.

    333. එවං උපසඞ්‌කමන්‌තෙ පන තෙ මහාථෙරෙ ආයස්‌මා ආනන්‌දො අත්‌තනො දිවාට්‌ඨානෙ නිසින්‌නොයෙව දිස්‌වා, ‘‘අජ්‌ජ මහන්‌තං ධම්‌මස්‌සවනං භවිස්‌සති, මයාපි තස්‌ස භාගිනා භවිතබ්‌බං, න ඛො පන එකකොව ගමිස්‌සාමි, මය්‌හං පියසහායම්‌පි රෙවතත්‌ථෙරං ගහෙත්‌වා ගමිස්‌සාමී’’ති සබ්‌බං මහාමොග්‌ගල්‌ලානස්‌ස මහාකස්‌සපස්‌ස අනුරුද්‌ධස්‌ස උපසඞ්‌කමනෙ වුත්‌තනයෙනෙව විත්‌ථාරතො වෙදිතබ්‌බං. ඉති තෙ ද්‌වෙ ජනා පටිපාටියා ඨිතා ද්‌වෙ චන්‌දා විය, සූරියා විය, සීහා විය ච විරොචමානා උපසඞ්‌කමිංසු. තෙන වුත්‌තං – ‘‘අද්‌දසා ඛො ආයස්‌මා සාරිපුත්‌තො’’තිආදි . දිස්‌වාන ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං එතදවොචාති දූරතොව දිස්‌වා අනුක්‌කමෙන කථාඋපචාරං සම්‌පත්‌තමෙතං, ‘‘එතු ඛො ආයස්‌මා’’තිආදිවචනං අවොච. රමණීයං, ආවුසොති එත්‌ථ දුවිධං රාමණෙය්‍යකං වනරාමණෙය්‍යකං පුග්‌ගලරාමණෙය්‍යකඤ්‌ච. තත්‌ථ වනං නාම නාගසලළසාලචම්‌පකාදීහි සඤ්‌ඡන්‌නං හොති බහලච්‌ඡායං පුප්‌ඵඵලූපගං විවිධරුක්‌ඛං උදකසම්‌පන්‌නං ගාමතො නිස්‌සටං, ඉදං වනරාමණෙය්‍යකං නාම. යං සන්‌ධාය වුත්‌තං –

    333. Evaṃ upasaṅkamante pana te mahāthere āyasmā ānando attano divāṭṭhāne nisinnoyeva disvā, ‘‘ajja mahantaṃ dhammassavanaṃ bhavissati, mayāpi tassa bhāginā bhavitabbaṃ, na kho pana ekakova gamissāmi, mayhaṃ piyasahāyampi revatattheraṃ gahetvā gamissāmī’’ti sabbaṃ mahāmoggallānassa mahākassapassa anuruddhassa upasaṅkamane vuttanayeneva vitthārato veditabbaṃ. Iti te dve janā paṭipāṭiyā ṭhitā dve candā viya, sūriyā viya, sīhā viya ca virocamānā upasaṅkamiṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘addasā kho āyasmā sāriputto’’tiādi . Disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocāti dūratova disvā anukkamena kathāupacāraṃ sampattametaṃ, ‘‘etu kho āyasmā’’tiādivacanaṃ avoca. Ramaṇīyaṃ, āvusoti ettha duvidhaṃ rāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ puggalarāmaṇeyyakañca. Tattha vanaṃ nāma nāgasalaḷasālacampakādīhi sañchannaṃ hoti bahalacchāyaṃ pupphaphalūpagaṃ vividharukkhaṃ udakasampannaṃ gāmato nissaṭaṃ, idaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ nāma. Yaṃ sandhāya vuttaṃ –

    ‘‘රමණීයානි අරඤ්‌ඤානි, යත්‌ථ න රමතී ජනො;

    ‘‘Ramaṇīyāni araññāni, yattha na ramatī jano;

    වීතරාගා රමිස්‌සන්‌ති, න තෙ කාමගවෙසිනො’’ති. (ධ. ප. 99);

    Vītarāgā ramissanti, na te kāmagavesino’’ti. (dha. pa. 99);

    වනං පන සචෙපි උජ්‌ජඞ්‌ගලෙ හොති නිරුදකං විරලච්‌ඡායං කණ්‌ටකසමාකිණ්‌ණං, බුද්‌ධාදයොපෙත්‌ථ අරියා විහරන්‌ති, ඉදං පුග්‌ගලරාමණෙය්‍යකං නාම. යං සන්‌ධාය වුත්‌තං –

    Vanaṃ pana sacepi ujjaṅgale hoti nirudakaṃ viralacchāyaṃ kaṇṭakasamākiṇṇaṃ, buddhādayopettha ariyā viharanti, idaṃ puggalarāmaṇeyyakaṃ nāma. Yaṃ sandhāya vuttaṃ –

    ‘‘ගාමෙ වා යදි වාරඤ්‌ඤෙ, නින්‌නෙ වා යදි වා ථලෙ;

    ‘‘Gāme vā yadi vāraññe, ninne vā yadi vā thale;

    යත්‌ථ අරහන්‌තො විහරන්‌ති, තං භූමිරාමණෙය්‍යක’’න්‌ති. (ධ. ප. 98);

    Yattha arahanto viharanti, taṃ bhūmirāmaṇeyyaka’’nti. (dha. pa. 98);

    ඉධ පන තං දුවිධම්‌පි ලබ්‌භති. තදා හි ගොසිඞ්‌ගසාලවනං සබ්‌බපාලිඵුල්‌ලං හොති කුසුමගන්‌ධසුගන්‌ධං, සදෙවකෙ චෙත්‌ථ ලොකෙ අග්‌ගපුග්‌ගලො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො තිංසසහස්‌සමත්‌තෙහි අභිඤ්‌ඤාතභික්‌ඛූහි සද්‌ධිං විහරති. තං සන්‌ධාය වුත්‌තං – ‘‘රමණීයං, ආවුසො ආනන්‌ද, ගොසිඞ්‌ගසාලවන’’න්‌ති.

    Idha pana taṃ duvidhampi labbhati. Tadā hi gosiṅgasālavanaṃ sabbapāliphullaṃ hoti kusumagandhasugandhaṃ, sadevake cettha loke aggapuggalo sammāsambuddho tiṃsasahassamattehi abhiññātabhikkhūhi saddhiṃ viharati. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘ramaṇīyaṃ, āvuso ānanda, gosiṅgasālavana’’nti.

    දොසිනාති දොසාපගතා, අබ්‌භං මහිකා ධූමො රජො රාහූති ඉමෙහි පඤ්‌චහි උපක්‌කිලෙසෙහි විරහිතාති වුත්‌තං හොති. සබ්‌බපාලිඵුල්‌ලාති සබ්‌බත්‌ථ පාලිඵුල්‌ලා, මූලතො පට්‌ඨාය යාව අග්‌ගා අපුප්‌ඵිතට්‌ඨානං නාම නත්‌ථි. දිබ්‌බා මඤ්‌ඤෙ ගන්‌ධා සම්‌පවන්‌තීති දිබ්‌බා මන්‌දාරපුප්‌ඵකොවිළාරපාරිච්‌ඡත්‌තකචන්‌දනචුණ්‌ණගන්‌ධා විය සමන්‌තා පවායන්‌ති, සක්‌කසුයාසන්‌තුසිතනිම්‌මානරතිපරනිම්‌මිතමහාබ්‍රහ්‌මානං ඔතිණ්‌ණට්‌ඨානං විය වායන්‌තීති වුත්‌තං හොති.

    Dosināti dosāpagatā, abbhaṃ mahikā dhūmo rajo rāhūti imehi pañcahi upakkilesehi virahitāti vuttaṃ hoti. Sabbapāliphullāti sabbattha pāliphullā, mūlato paṭṭhāya yāva aggā apupphitaṭṭhānaṃ nāma natthi. Dibbā maññe gandhā sampavantīti dibbā mandārapupphakoviḷārapāricchattakacandanacuṇṇagandhā viya samantā pavāyanti, sakkasuyāsantusitanimmānaratiparanimmitamahābrahmānaṃ otiṇṇaṭṭhānaṃ viya vāyantīti vuttaṃ hoti.

    කථංරූපෙන , ආවුසො ආනන්‌දාති ආනන්‌දත්‌ථෙරො තෙසං පඤ්‌චන්‌නං ථෙරානං සඞ්‌ඝනවකොව. කස්‌මා ථෙරො තංයෙව පඨමං පුච්‌ඡතීති? මමායිතත්‌තා. තෙ හි ද්‌වෙ ථෙරා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං මමායිංසු. සාරිපුත්‌තත්‌ථෙරො, ‘‘මයා කත්‌තබ්‌බං සත්‌ථු උපට්‌ඨානං කරොතී’’ති ආනන්‌දත්‌ථෙරං මමායි. ආනන්‌දත්‌ථෙරො භගවතො සාවකානං අග්‌ගොති සාරිපුත්‌තත්‌ථෙරං මමායි, කුලදාරකෙ පබ්‌බාජෙත්‌වා සාරිපුත්‌තත්‌ථෙරස්‌ස සන්‌තිකෙ උපජ්‌ඣං ගණ්‌හාපෙසි. සාරිපුත්‌තත්‌ථෙරොපි තථෙව අකාසි. එවං එකමෙකෙන අත්‌තනො පත්‌තචීවරං දත්‌වා පබ්‌බාජෙත්‌වා උපජ්‌ඣං ගණ්‌හාපිතානි පඤ්‌ච භික්‌ඛුසතානි අහෙසුං. ආයස්‌මා ආනන්‌දො පණීතානි චීවරාදීනිපි ලභිත්‌වා ථෙරස්‌සෙව දෙති.

    Kathaṃrūpena, āvuso ānandāti ānandatthero tesaṃ pañcannaṃ therānaṃ saṅghanavakova. Kasmā thero taṃyeva paṭhamaṃ pucchatīti? Mamāyitattā. Te hi dve therā aññamaññaṃ mamāyiṃsu. Sāriputtatthero, ‘‘mayā kattabbaṃ satthu upaṭṭhānaṃ karotī’’ti ānandattheraṃ mamāyi. Ānandatthero bhagavato sāvakānaṃ aggoti sāriputtattheraṃ mamāyi, kuladārake pabbājetvā sāriputtattherassa santike upajjhaṃ gaṇhāpesi. Sāriputtattheropi tatheva akāsi. Evaṃ ekamekena attano pattacīvaraṃ datvā pabbājetvā upajjhaṃ gaṇhāpitāni pañca bhikkhusatāni ahesuṃ. Āyasmā ānando paṇītāni cīvarādīnipi labhitvā therasseva deti.

    එකො කිර බ්‍රාහ්‌මණො චින්‌තෙසි – ‘‘බුද්‌ධරතනස්‌ස ච සඞ්‌ඝරතනස්‌ස ච පූජා පඤ්‌ඤායති, කථං නු ඛො ධම්‌මරතනං පූජිතං නාම හොතී’’ති? සො භගවන්‌තං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එතමත්‌ථං පුච්‌ඡි. භගවා ආහ – ‘‘සචෙසි, බ්‍රාහ්‌මණ, ධම්‌මරතනං පූජිතුකාමො, එකං බහුස්‌සුතං පූජෙහී’’ති බහුස්‌සුතං, භන්‌තෙ, ආචික්‌ඛථාති භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං පුච්‌ඡති. සො භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං උපසඞ්‌කමිත්‌වා බහුස්‌සුතං, භන්‌තෙ, ආචික්‌ඛථාති ආහ. ආනන්‌දත්‌ථෙරො බ්‍රාහ්‌මණාති. බ්‍රාහ්‌මණො ථෙරං සහස්‌සග්‌ඝනිකෙන චීවරෙන පූජෙසි. ථෙරො තං ගහෙත්‌වා භගවතො සන්‌තිකං අගමාසි. භගවා ‘‘කුතො, ආනන්‌ද, ලද්‌ධ’’න්‌ති ආහ. එකෙන, භන්‌තෙ, බ්‍රාහ්‌මණෙන දින්‌නං, ඉදං පනාහං ආයස්‌මතො සාරිපුත්‌තස්‌ස දාතුකාමොති. දෙහි, ආනන්‌දාති. චාරිකං පක්‌කන්‌තො, භන්‌තෙති. ආගතකාලෙ දෙහීති. සික්‌ඛාපදං, භන්‌තෙ, පඤ්‌ඤත්‌තන්‌ති. කදා පන සාරිපුත්‌තො ආගමිස්‌සතීති? දසාහමත්‌තෙන, භන්‌තෙති. ‘‘අනුජානාමි, ආනන්‌ද, දසාහපරමං අතිරෙකචීවරං නික්‌ඛිපිතු’’න්‌ති (පාරා. 461; මහාව. 347) සික්‌ඛාපදං පඤ්‌ඤපෙසි. සාරිපුත්‌තත්‌ථෙරොපි තථෙව යංකිඤ්‌චි මනාපං ලභති, තං ආනන්‌දත්‌ථෙරස්‌ස දෙති. එවං තෙ ථෙරා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං මමායිංසු, ඉති මමායිතත්‌තා පඨමං පුච්‌ඡි.

    Eko kira brāhmaṇo cintesi – ‘‘buddharatanassa ca saṅgharatanassa ca pūjā paññāyati, kathaṃ nu kho dhammaratanaṃ pūjitaṃ nāma hotī’’ti? So bhagavantaṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ pucchi. Bhagavā āha – ‘‘sacesi, brāhmaṇa, dhammaratanaṃ pūjitukāmo, ekaṃ bahussutaṃ pūjehī’’ti bahussutaṃ, bhante, ācikkhathāti bhikkhusaṅghaṃ pucchati. So bhikkhusaṅghaṃ upasaṅkamitvā bahussutaṃ, bhante, ācikkhathāti āha. Ānandatthero brāhmaṇāti. Brāhmaṇo theraṃ sahassagghanikena cīvarena pūjesi. Thero taṃ gahetvā bhagavato santikaṃ agamāsi. Bhagavā ‘‘kuto, ānanda, laddha’’nti āha. Ekena, bhante, brāhmaṇena dinnaṃ, idaṃ panāhaṃ āyasmato sāriputtassa dātukāmoti. Dehi, ānandāti. Cārikaṃ pakkanto, bhanteti. Āgatakāle dehīti. Sikkhāpadaṃ, bhante, paññattanti. Kadā pana sāriputto āgamissatīti? Dasāhamattena, bhanteti. ‘‘Anujānāmi, ānanda, dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ nikkhipitu’’nti (pārā. 461; mahāva. 347) sikkhāpadaṃ paññapesi. Sāriputtattheropi tatheva yaṃkiñci manāpaṃ labhati, taṃ ānandattherassa deti. Evaṃ te therā aññamaññaṃ mamāyiṃsu, iti mamāyitattā paṭhamaṃ pucchi.

    අපිච අනුමතිපුච්‌ඡා නාමෙසා ඛුද්‌දකතො පට්‌ඨාය පුච්‌ඡිතබ්‌බා හොති. තස්‌මා ථෙරො චින්‌තෙසි – ‘‘අහං පඨමං ආනන්‌දං පුච්‌ඡිස්‌සාමි, ආනන්‌දො අත්‌තනො පටිභානං බ්‍යාකරිස්‌සති. තතො රෙවතං, අනුරුද්‌ධං, මහාකස්‌සපං, මහාමොග්‌ගල්‌ලානං පුච්‌ඡිස්‌සාමි. මහාමොග්‌ගල්‌ලානො අත්‌තනො පටිභානං බ්‍යාකරිස්‌සති. තතො පඤ්‌චපි ථෙරා මං පුච්‌ඡිස්‌සන්‌ති, අහම්‌පි අත්‌තනො පටිභානං බ්‍යාකරිස්‌සාමී’’ති. එත්‌තාවතාපි අයං ධම්‌මදෙසනා සිඛාප්‌පත්‌තා වෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තා න භවිස්‌සති, අථ මයං සබ්‌බෙපි දසබලං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පුච්‌ඡිස්‌සාම, සත්‌ථා සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණෙන බ්‍යාකරිස්‌සති. එත්‌තාවතා අයං ධම්‌මදෙසනා සිඛාප්‌පත්‌තා වෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තා භවිස්‌සති. යථා හි ජනපදම්‌හි උප්‌පන්‌නො අට්‌ටො ගාමභොජකං පාපුණාති, තස්‌මිං නිච්‌ඡිතුං අසක්‌කොන්‌තෙ ජනපදභොජකං පාපුණාති, තස්‌මිං අසක්‌කොන්‌තෙ මහාවිනිච්‌ඡයඅමච්‌චං, තස්‌මිං අසක්‌කොන්‌තෙ සෙනාපතිං, තස්‌මිං අසක්‌කොන්‌තෙ උපරාජං, තස්‌මිං විනිච්‌ඡිතුං අසක්‌කොන්‌තෙ රාජානං පාපුණාති, රඤ්‌ඤා විනිච්‌ඡිතකාලතො පට්‌ඨාය අට්‌ටො අපරාපරං න සඤ්‌චරති, රාජවචනෙනෙව ඡිජ්‌ජති. එවමෙවං අහඤ්‌හි පඨමං ආනන්‌දං පුච්‌ඡිස්‌සාමි…පෙ.… අථ මයං සබ්‌බෙපි දසබලං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පුච්‌ඡිස්‌සාම, සත්‌ථා සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණෙන බ්‍යාකරිස්‌සති. එත්‌තාවතා අයං ධම්‌මදෙසනා සිඛාප්‌පත්‌තා වෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තා භවිස්‌සති. එවං අනුමතිපුච්‌ඡං පුච්‌ඡන්‌තො ථෙරො පඨමං ආනන්‌දත්‌ථෙරං පුච්‌ඡි.

    Apica anumatipucchā nāmesā khuddakato paṭṭhāya pucchitabbā hoti. Tasmā thero cintesi – ‘‘ahaṃ paṭhamaṃ ānandaṃ pucchissāmi, ānando attano paṭibhānaṃ byākarissati. Tato revataṃ, anuruddhaṃ, mahākassapaṃ, mahāmoggallānaṃ pucchissāmi. Mahāmoggallāno attano paṭibhānaṃ byākarissati. Tato pañcapi therā maṃ pucchissanti, ahampi attano paṭibhānaṃ byākarissāmī’’ti. Ettāvatāpi ayaṃ dhammadesanā sikhāppattā vepullappattā na bhavissati, atha mayaṃ sabbepi dasabalaṃ upasaṅkamitvā pucchissāma, satthā sabbaññutaññāṇena byākarissati. Ettāvatā ayaṃ dhammadesanā sikhāppattā vepullappattā bhavissati. Yathā hi janapadamhi uppanno aṭṭo gāmabhojakaṃ pāpuṇāti, tasmiṃ nicchituṃ asakkonte janapadabhojakaṃ pāpuṇāti, tasmiṃ asakkonte mahāvinicchayaamaccaṃ, tasmiṃ asakkonte senāpatiṃ, tasmiṃ asakkonte uparājaṃ, tasmiṃ vinicchituṃ asakkonte rājānaṃ pāpuṇāti, raññā vinicchitakālato paṭṭhāya aṭṭo aparāparaṃ na sañcarati, rājavacaneneva chijjati. Evamevaṃ ahañhi paṭhamaṃ ānandaṃ pucchissāmi…pe… atha mayaṃ sabbepi dasabalaṃ upasaṅkamitvā pucchissāma, satthā sabbaññutaññāṇena byākarissati. Ettāvatā ayaṃ dhammadesanā sikhāppattā vepullappattā bhavissati. Evaṃ anumatipucchaṃ pucchanto thero paṭhamaṃ ānandattheraṃ pucchi.

    බහුස්‌සුතො හොතීති බහු අස්‌ස සුතං හොති, නවඞ්‌ගං සත්‌ථුසාසනං පාළිඅනුසන්‌ධිපුබ්‌බාපරවසෙන උග්‌ගහිතං හොතීති අත්‌ථො. සුතධරොති සුතස්‌ස ආධාරභූතො. යස්‌ස හි ඉතො ගහිතං ඉතො පලායති, ඡිද්‌දඝටෙ උදකං විය න තිට්‌ඨති, පරිසමජ්‌ඣෙ එකං සුත්‌තං වා ජාතකං වා කථෙතුං වා වාචෙතුං වා න සක්‌කොති, අයං න සුතධරො නාම. යස්‌ස පන උග්‌ගහිතං බුද්‌ධවචනං උග්‌ගහිතකාලසදිසමෙව හොති, දසපි වීසතිපි වස්‌සානි සජ්‌ඣායං අකරොන්‌තස්‌ස න නස්‌සති, අයං සුතධරො නාම. සුතසන්‌නිචයොති සුතස්‌ස සන්‌නිචයභූතො. යථා හි සුතං හදයමඤ්‌ජූසාය සන්‌නිචිතං සිලායං ලෙඛා විය, සුවණ්‌ණඝටෙ පක්‌ඛිත්‌තසීහවසා විය ච අජ්‌ඣොසාය තිට්‌ඨති, අයං සුතසන්‌නිචයො නාම. ධාතාති ඨිතා පගුණා. එකච්‌චස්‌ස හි උග්‌ගහිතං බුද්‌ධවචනං ධාතං පගුණං නිච්‌චලිතං න හොති, අසුකසුත්‌තං වා ජාතකං වා කථෙහීති වුත්‌තෙ සජ්‌ඣායිත්‌වා සංසන්‌දිත්‌වා සමනුග්‌ගාහිත්‌වා ජානිස්‌සාමීති වදති. එකච්‌චස්‌ස ධාතං පගුණං භවඞ්‌ගසොතසදිසං හොති, අසුකසුත්‌තං වා ජාතකං වා කථෙහීති වුත්‌තෙ උද්‌ධරිත්‌වා තමෙව කථෙති. තං සන්‌ධාය වුත්‌තං ‘‘ධාතා’’ති.

    Bahussuto hotīti bahu assa sutaṃ hoti, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ pāḷianusandhipubbāparavasena uggahitaṃ hotīti attho. Sutadharoti sutassa ādhārabhūto. Yassa hi ito gahitaṃ ito palāyati, chiddaghaṭe udakaṃ viya na tiṭṭhati, parisamajjhe ekaṃ suttaṃ vā jātakaṃ vā kathetuṃ vā vācetuṃ vā na sakkoti, ayaṃ na sutadharo nāma. Yassa pana uggahitaṃ buddhavacanaṃ uggahitakālasadisameva hoti, dasapi vīsatipi vassāni sajjhāyaṃ akarontassa na nassati, ayaṃ sutadharo nāma. Sutasannicayoti sutassa sannicayabhūto. Yathā hi sutaṃ hadayamañjūsāya sannicitaṃ silāyaṃ lekhā viya, suvaṇṇaghaṭe pakkhittasīhavasā viya ca ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ sutasannicayo nāma. Dhātāti ṭhitā paguṇā. Ekaccassa hi uggahitaṃ buddhavacanaṃ dhātaṃ paguṇaṃ niccalitaṃ na hoti, asukasuttaṃ vā jātakaṃ vā kathehīti vutte sajjhāyitvā saṃsanditvā samanuggāhitvā jānissāmīti vadati. Ekaccassa dhātaṃ paguṇaṃ bhavaṅgasotasadisaṃ hoti, asukasuttaṃ vā jātakaṃ vā kathehīti vutte uddharitvā tameva katheti. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘dhātā’’ti.

    වචසා පරිචිතාති සුත්‌තදසක-වග්‌ගදසක-පණ්‌ණාසදසකානං වසෙන වාචාය සජ්‌ඣායිතා. මනසානුපෙක්‌ඛිතාති චිත්‌තෙන අනුපෙක්‌ඛිතා, යස්‌ස වාචාය සජ්‌ඣායිතං බුද්‌ධවචනං මනසා චින්‌තෙන්‌තස්‌ස තත්‌ථ තත්‌ථ පාකටං හොති. මහාදීපං ජාලෙත්‌වා ඨිතස්‌ස රූපගතං විය පඤ්‌ඤායති. තං සන්‌ධාය වුත්‌තං – ‘‘වචසා පරිචිතා මනසානුපෙක්‌ඛිතා’’ති. දිට්‌ඨියා සුප්‌පටිවිද්‌ධාති අත්‌ථතො ච කාරණතො ච පඤ්‌ඤාය සුප්‌පටිවිද්‌ධා. පරිමණ්‌ඩලෙහි පදබ්‍යඤ්‌ජනෙහීති එත්‌ථ පදමෙව අත්‌ථස්‌ස බ්‍යඤ්‌ජනතො පදබ්‍යඤ්‌ජනං, තං අක්‌ඛරපාරිපූරිං කත්‌වා දසවිධබ්‍යඤ්‌ජනබුද්‌ධියො අපරිහාපෙත්‌වා වුත්‌තං පරිමණ්‌ඩලං නාම හොති, එවරූපෙහි පදබ්‍යඤ්‌ජනෙහීති අත්‌ථො. අපිච යො භික්‌ඛු පරිසති ධම්‌මං දෙසෙන්‌තො සුත්‌තං වා ජාතකං වා නික්‌ඛපිත්‌වා අඤ්‌ඤං උපාරම්‌භකරං සුත්‌තං ආහරති, තස්‌ස උපමං කථෙති, තදත්‌ථං ඔහාරෙති, එවමිදං ගහෙත්‌වා එත්‌ථ ඛිපන්‌තො එකපස්‌සෙනෙව පරිහරන්‌තො කාලං ඤත්‌වා වුට්‌ඨහති. නික්‌ඛිත්‌තසුත්‌තං පන නික්‌ඛත්‌තමත්‌තමෙව හොති, තස්‌ස කථා අපරිමණ්‌ඩලා නාම හොති. යො පන සුත්‌තං වා ජාතකං වා නික්‌ඛිපිත්‌වා බහි එකපදම්‌පි අගන්‌ත්‌වා පාළියා අනුසන්‌ධිඤ්‌ච පුබ්‌බාපරඤ්‌ච අමක්‌ඛෙන්‌තො ආචරියෙහි දින්‌නනයෙ ඨත්‌වා තුලිකාය පරිච්‌ඡින්‌දන්‌තො විය, ගම්‌භීරමාතිකාය උදකං පෙසෙන්‌තො විය, පදං කොට්‌ටෙන්‌තො සින්‌ධවාජානීයො විය ගච්‌ඡති, තස්‌ස කථා පරිමණ්‌ඩලා නාම හොති. එවරූපිං කථං සන්‌ධාය – ‘‘පරිමණ්‌ඩලෙහි පදබ්‍යඤ්‌ජනෙහී’’ති වුත්‌තං.

    Vacasā paricitāti suttadasaka-vaggadasaka-paṇṇāsadasakānaṃ vasena vācāya sajjhāyitā. Manasānupekkhitāti cittena anupekkhitā, yassa vācāya sajjhāyitaṃ buddhavacanaṃ manasā cintentassa tattha tattha pākaṭaṃ hoti. Mahādīpaṃ jāletvā ṭhitassa rūpagataṃ viya paññāyati. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘vacasā paricitā manasānupekkhitā’’ti. Diṭṭhiyā suppaṭividdhāti atthato ca kāraṇato ca paññāya suppaṭividdhā. Parimaṇḍalehipadabyañjanehīti ettha padameva atthassa byañjanato padabyañjanaṃ, taṃ akkharapāripūriṃ katvā dasavidhabyañjanabuddhiyo aparihāpetvā vuttaṃ parimaṇḍalaṃ nāma hoti, evarūpehi padabyañjanehīti attho. Apica yo bhikkhu parisati dhammaṃ desento suttaṃ vā jātakaṃ vā nikkhapitvā aññaṃ upārambhakaraṃ suttaṃ āharati, tassa upamaṃ katheti, tadatthaṃ ohāreti, evamidaṃ gahetvā ettha khipanto ekapasseneva pariharanto kālaṃ ñatvā vuṭṭhahati. Nikkhittasuttaṃ pana nikkhattamattameva hoti, tassa kathā aparimaṇḍalā nāma hoti. Yo pana suttaṃ vā jātakaṃ vā nikkhipitvā bahi ekapadampi agantvā pāḷiyā anusandhiñca pubbāparañca amakkhento ācariyehi dinnanaye ṭhatvā tulikāya paricchindanto viya, gambhīramātikāya udakaṃ pesento viya, padaṃ koṭṭento sindhavājānīyo viya gacchati, tassa kathā parimaṇḍalā nāma hoti. Evarūpiṃ kathaṃ sandhāya – ‘‘parimaṇḍalehi padabyañjanehī’’ti vuttaṃ.

    අනුප්‌පබන්‌ධෙහීති එත්‌ථ යො භික්‌ඛු ධම්‌මං කථෙන්‌තො සුත්‌තං වා ජාතකං වා ආරභිත්‌වා ආරද්‌ධකාලතො පට්‌ඨාය තුරිතතුරිතො අරණිං මන්‌ථෙන්‌තො විය, උණ්‌හඛාදනීයං ඛාදන්‌තො විය, පාළියා අනුසන්‌ධිපුබ්‌බාපරෙසු ගහිතං ගහිතමෙව අග්‌ගහිතං අග්‌ගහිතමෙව ච කත්‌වා පුරාණපණ්‌ණන්‌තරෙසු චරමානං ගොධං උට්‌ඨපෙන්‌තො විය තත්‌ථ තත්‌ථ පහරන්‌තො ඔසාපෙන්‌තො ඔහාය ගච්‌ඡති. යොපි ධම්‌මං කථෙන්‌තො කාලෙන සීඝං කාලෙන දන්‌ධං කාලෙන මහාසද්‌දං කාලෙන ඛුද්‌දකසද්‌දං කරොති. යථා පෙතග්‌ගි කාලෙන ජලති, කාලෙන නිබ්‌බායති, එවමෙව ඉධ පෙතග්‌ගිධම්‌මකථිකො නාම හොති, පරිසාය උට්‌ඨාතුකාමාය පුනප්‌පුනං ආරභති. යොපි කථෙන්‌තො තත්‌ථ තත්‌ථ විත්‌ථායති, නිත්‌ථුනන්‌තො කන්‌දන්‌තො විය කථෙති, ඉමෙසං සබ්‌බෙසම්‌පි කථා අප්‌පබන්‌ධා නාම හොති. යො පන සුත්‌තං ආරභිත්‌වා ආචරියෙහි දින්‌නනයෙ ඨිතො අච්‌ඡින්‌නධාරං කත්‌වා නදීසොතං විය පවත්‌තෙති, ආකාසගඞ්‌ගතො භස්‌සමානං උදකං විය නිරන්‌තරං කථං පවත්‌තෙති, තස්‌ස කථා අනුප්‌පබන්‌ධා හොති. තං සන්‌ධාය වුත්‌තං ‘‘අනුප්‌පබන්‌ධෙහී’’ති. අනුසයසමුග්‌ඝාතායාති සත්‌තන්‌නං අනුසයානං සමුග්‌ඝාතත්‌ථාය. එවරූපෙනාති එවරූපෙන බහුස්‌සුතෙන භික්‌ඛුනා තථාරූපෙනෙව භික්‌ඛුසතෙන භික්‌ඛුසහස්‌සෙන වා සඞ්‌ඝාටිකණ්‌ණෙන වා සඞ්‌ඝාටිකණ්‌ණං, පල්‌ලඞ්‌කෙන වා පල්‌ලඞ්‌කං ආහච්‌ච නිසින්‌නෙන ගොසිඞ්‌ගසාලවනං සොභෙය්‍ය. ඉමිනා නයෙන සබ්‌බවාරෙසු අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.

    Anuppabandhehīti ettha yo bhikkhu dhammaṃ kathento suttaṃ vā jātakaṃ vā ārabhitvā āraddhakālato paṭṭhāya turitaturito araṇiṃ manthento viya, uṇhakhādanīyaṃ khādanto viya, pāḷiyā anusandhipubbāparesu gahitaṃ gahitameva aggahitaṃ aggahitameva ca katvā purāṇapaṇṇantaresu caramānaṃ godhaṃ uṭṭhapento viya tattha tattha paharanto osāpento ohāya gacchati. Yopi dhammaṃ kathento kālena sīghaṃ kālena dandhaṃ kālena mahāsaddaṃ kālena khuddakasaddaṃ karoti. Yathā petaggi kālena jalati, kālena nibbāyati, evameva idha petaggidhammakathiko nāma hoti, parisāya uṭṭhātukāmāya punappunaṃ ārabhati. Yopi kathento tattha tattha vitthāyati, nitthunanto kandanto viya katheti, imesaṃ sabbesampi kathā appabandhā nāma hoti. Yo pana suttaṃ ārabhitvā ācariyehi dinnanaye ṭhito acchinnadhāraṃ katvā nadīsotaṃ viya pavatteti, ākāsagaṅgato bhassamānaṃ udakaṃ viya nirantaraṃ kathaṃ pavatteti, tassa kathā anuppabandhā hoti. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘anuppabandhehī’’ti. Anusayasamugghātāyāti sattannaṃ anusayānaṃ samugghātatthāya. Evarūpenāti evarūpena bahussutena bhikkhunā tathārūpeneva bhikkhusatena bhikkhusahassena vā saṅghāṭikaṇṇena vā saṅghāṭikaṇṇaṃ, pallaṅkena vā pallaṅkaṃ āhacca nisinnena gosiṅgasālavanaṃ sobheyya. Iminā nayena sabbavāresu attho veditabbo.

    334. පටිසල්‌ලානං අස්‌ස ආරාමොති පටිසල්‌ලානාරාමො. පටිසල්‌ලානෙ රතොති පටිසල්‌ලානරතො.

    334. Paṭisallānaṃ assa ārāmoti paṭisallānārāmo. Paṭisallāne ratoti paṭisallānarato.

    335. සහස්‌සං ලොකානන්‌ති සහස්‌සං ලොකධාතූනං. එත්‌තකඤ්‌හි ථෙරස්‌ස ධුවසෙවනං ආවජ්‌ජනපටිබද්‌ධං, ආකඞ්‌ඛමානො පන ථෙරො අනෙකානිපි චක්‌කවාළසහස්‌සානි වොලොකෙතියෙව. උපරිපාසාදවරගතොති සත්‌තභූමකස්‌ස වා නවභූමකස්‌ස වා පාසාදවරස්‌ස උපරි ගතො. සහස්‌සං නෙමිමණ්‌ඩලානං වොලොකෙය්‍යාති පාසාදපරිවෙණෙ නාභියා පතිට්‌ඨිතානං නෙමිවට්‌ටියා නෙමිවට්‌ටිං ආහච්‌ච ඨිතානං නෙමිමණ්‌ඩලානං සහස්‌සං වාතපානං විවරිත්‌වා ඔලොකෙය්‍ය, තස්‌ස නාභියොපි පාකටා හොන්‌ති, අරාපි අරන්‌තරානිපි නෙමියොපි. එවමෙව ඛො, ආවුසොති, ආවුසො, එවං අයම්‌පි දිබ්‌බචක්‌ඛුකො භික්‌ඛු දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සහස්‌සං ලොකානං වොලොකෙති. තස්‌ස පාසාදෙ ඨිතපුරිසස්‌ස චක්‌කනාභියො විය චක්‌කවාළසහස්‌සෙ සිනෙරුසහස්‌සං පාකටං හොති. අරා විය දීපා පාකටා හොන්‌ති. අරන්‌තරානි විය දීපට්‌ඨිතමනුස්‌සා පාකටා හොන්‌ති. නෙමියො විය චක්‌කවාළපබ්‌බතා පාකටා හොන්‌ති.

    335.Sahassaṃlokānanti sahassaṃ lokadhātūnaṃ. Ettakañhi therassa dhuvasevanaṃ āvajjanapaṭibaddhaṃ, ākaṅkhamāno pana thero anekānipi cakkavāḷasahassāni voloketiyeva. Uparipāsādavaragatoti sattabhūmakassa vā navabhūmakassa vā pāsādavarassa upari gato. Sahassaṃ nemimaṇḍalānaṃ volokeyyāti pāsādapariveṇe nābhiyā patiṭṭhitānaṃ nemivaṭṭiyā nemivaṭṭiṃ āhacca ṭhitānaṃ nemimaṇḍalānaṃ sahassaṃ vātapānaṃ vivaritvā olokeyya, tassa nābhiyopi pākaṭā honti, arāpi arantarānipi nemiyopi. Evameva kho, āvusoti, āvuso, evaṃ ayampi dibbacakkhuko bhikkhu dibbena cakkhunā atikkantamānusakena sahassaṃ lokānaṃ voloketi. Tassa pāsāde ṭhitapurisassa cakkanābhiyo viya cakkavāḷasahasse sinerusahassaṃ pākaṭaṃ hoti. Arā viya dīpā pākaṭā honti. Arantarāni viya dīpaṭṭhitamanussā pākaṭā honti. Nemiyo viya cakkavāḷapabbatā pākaṭā honti.

    336. ආරඤ්‌ඤිකොති සමාදිණ්‌ණඅරඤ්‌ඤධුතඞ්‌ගො. සෙසපදෙසුපි එසෙව නයො.

    336.Āraññikoti samādiṇṇaaraññadhutaṅgo. Sesapadesupi eseva nayo.

    337. නො ච සංසාදෙන්‌තීති න ඔසාදෙන්‌ති. සහෙතුකඤ්‌හි සකාරණං කත්‌වා පඤ්‌හං පුච්‌ඡිතුං විස්‌සජ්‌ජිතුම්‌පි අසක්‌කොන්‌තො සංසාදෙති නාම. එවං න කරොන්‌තීති අත්‌ථො. පවත්‌තිනී හොතීති නදීසොතොදකං විය පවත්‌තති.

    337.No ca saṃsādentīti na osādenti. Sahetukañhi sakāraṇaṃ katvā pañhaṃ pucchituṃ vissajjitumpi asakkonto saṃsādeti nāma. Evaṃ na karontīti attho. Pavattinī hotīti nadīsotodakaṃ viya pavattati.

    338. යාය විහාරසමාපත්‌තියාති යාය ලොකියාය විහාරසමාපත්‌තියා, යාය ලොකුත්‌තරාය විහාරසමාපත්‌තියා.

    338.Yāyavihārasamāpattiyāti yāya lokiyāya vihārasamāpattiyā, yāya lokuttarāya vihārasamāpattiyā.

    339. සාධු සාධු සාරිපුත්‌තාති අයං සාධුකාරො ආනන්‌දත්‌ථෙරස්‌ස දින්‌නො. සාරිපුත්‌තත්‌ථෙරෙන පන සද්‌ධිං භගවා ආලපති. එස නයො සබ්‌බත්‌ථ. යථා තං ආනන්‌දොවාති යථා ආනන්‌දොව සම්‌මා බ්‍යාකරණමානො බ්‍යාකරෙය්‍ය, එවං බ්‍යාකතං ආනන්‌දෙන අත්‌තනො අනුච්‌ඡවිකමෙව, අජ්‌ඣාසයානුරූපමෙව බ්‍යාකතන්‌ති අත්‌ථො. ආනන්‌දත්‌ථෙරො හි අත්‌තනාපි බහුස්‌සුතො, අජ්‌ඣාසයොපිස්‌ස එවං හොති – ‘‘අහො වත සාසනෙ සබ්‍රහ්‌මචාරී බහුස්‌සුතා භවෙය්‍යු’’න්‌ති. කස්‌මා? බහුස්‌සුතස්‌ස හි කප්‌පියාකප්‌පියං සාවජ්‌ජානවජ්‌ජං, ගරුකලහුකං සතෙකිච්‌ඡාතෙකිච්‌ඡං පාකටං හොති. බහුස්‌සුතො උග්‌ගහිතබුද්‌ධවචනං ආවජ්‌ජිත්‌වා ඉමස්‌මිං ඨානෙ සීලං කථිතං, ඉමස්‌මිං සමාධි, ඉමස්‌මිං විපස්‌සනා, ඉමස්‌මිං මග්‌ගඵලනිබ්‌බානානීති සීලස්‌ස ආගතට්‌ඨානෙ සීලං පූරෙත්‌වා, සමාධිස්‌ස ආගතට්‌ඨානෙ සමාධිං පූරෙත්‌වා විපස්‌සනාය ආගතට්‌ඨානෙ විපස්‌සනාගබ්‌භං ගණ්‌හාපෙත්‌වා මග්‌ගං භාවෙත්‌වා ඵලං සච්‌ඡිකරොති. තස්‌මා ථෙරස්‌ස එවං අජ්‌ඣාසයො හොති – ‘‘අහො වත සබ්‍රහ්‌මචාරී එකං වා ද්‌වෙ වා තයො වා චත්‌තාරො වා පඤ්‌ච වා නිකායෙ උග්‌ගහෙත්‌වා ආවජ්‌ජන්‌තා සීලාදීනං ආගතට්‌ඨානෙසු සීලාදීනි පරිපූරෙත්‌වා අනුක්‌කමෙන මග්‌ගඵලනිබ්‌බානානි සච්‌ඡිකරෙය්‍යු’’න්‌ති. සෙසවාරෙසුපි එසෙව නයො.

    339.Sādhu sādhu sāriputtāti ayaṃ sādhukāro ānandattherassa dinno. Sāriputtattherena pana saddhiṃ bhagavā ālapati. Esa nayo sabbattha. Yathā taṃ ānandovāti yathā ānandova sammā byākaraṇamāno byākareyya, evaṃ byākataṃ ānandena attano anucchavikameva, ajjhāsayānurūpameva byākatanti attho. Ānandatthero hi attanāpi bahussuto, ajjhāsayopissa evaṃ hoti – ‘‘aho vata sāsane sabrahmacārī bahussutā bhaveyyu’’nti. Kasmā? Bahussutassa hi kappiyākappiyaṃ sāvajjānavajjaṃ, garukalahukaṃ satekicchātekicchaṃ pākaṭaṃ hoti. Bahussuto uggahitabuddhavacanaṃ āvajjitvā imasmiṃ ṭhāne sīlaṃ kathitaṃ, imasmiṃ samādhi, imasmiṃ vipassanā, imasmiṃ maggaphalanibbānānīti sīlassa āgataṭṭhāne sīlaṃ pūretvā, samādhissa āgataṭṭhāne samādhiṃ pūretvā vipassanāya āgataṭṭhāne vipassanāgabbhaṃ gaṇhāpetvā maggaṃ bhāvetvā phalaṃ sacchikaroti. Tasmā therassa evaṃ ajjhāsayo hoti – ‘‘aho vata sabrahmacārī ekaṃ vā dve vā tayo vā cattāro vā pañca vā nikāye uggahetvā āvajjantā sīlādīnaṃ āgataṭṭhānesu sīlādīni paripūretvā anukkamena maggaphalanibbānāni sacchikareyyu’’nti. Sesavāresupi eseva nayo.

    340. ආයස්‌මා හි රෙවතො ඣානජ්‌ඣාසයො ඣානාභිරතො, තස්‌මාස්‌ස එවං හොති – ‘‘අහො වත සබ්‍රහ්‌මචාරී එකිකා නිසීදිත්‌වා කසිණපරිකම්‌මං කත්‌වා අට්‌ඨ සමාපත්‌තියො නිබ්‌බත්‌තෙත්‌වා ඣානපදට්‌ඨානං විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා ලොකුත්‌තරධම්‌මං සච්‌ඡිකරෙය්‍යු’’න්‌ති. තස්‌මා එවං බ්‍යාකාසි.

    340. Āyasmā hi revato jhānajjhāsayo jhānābhirato, tasmāssa evaṃ hoti – ‘‘aho vata sabrahmacārī ekikā nisīditvā kasiṇaparikammaṃ katvā aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā jhānapadaṭṭhānaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā lokuttaradhammaṃ sacchikareyyu’’nti. Tasmā evaṃ byākāsi.

    341. ආයස්‌මා අනුරුද්‌ධො දිබ්‌බචක්‌ඛුකො, තස්‌ස එවං හොති – ‘‘අහො වත සබ්‍රහ්‌මචාරී ආලොකං වඩ්‌ඪෙත්‌වා දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා අනෙකෙසු චක්‌කවාළසහස්‌සෙසු චවමානෙ ච උපපජ්‌ජමානෙ ච සත්‌තෙ දිස්‌වා වට්‌ටභයෙන චිත්‌තං සංවෙජෙත්‌වා විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා ලොකුත්‌තරධම්‌මං සච්‌ඡිකරෙය්‍යු’’න්‌ති. තස්‌මා එවං බ්‍යාකාසි.

    341. Āyasmā anuruddho dibbacakkhuko, tassa evaṃ hoti – ‘‘aho vata sabrahmacārī ālokaṃ vaḍḍhetvā dibbena cakkhunā anekesu cakkavāḷasahassesu cavamāne ca upapajjamāne ca satte disvā vaṭṭabhayena cittaṃ saṃvejetvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā lokuttaradhammaṃ sacchikareyyu’’nti. Tasmā evaṃ byākāsi.

    342. ආයස්‌මා මහාකස්‌සපො ධුතවාදො, තස්‌ස එවං හොති – ‘‘අහො වත සබ්‍රහ්‌මචාරී ධුතවාදා හුත්‌වා ධුතඞ්‌ගානුභාවෙන පච්‌චයතණ්‌හං මිලාපෙත්‌වා අපරෙපි නානප්‌පකාරෙ කිලෙසෙ ධුනිත්‌වා විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා ලොකුත්‌තරධම්‌මං සච්‌ඡිකරෙය්‍යු’’න්‌ති. තස්‌මා එවං බ්‍යාකාසි.

    342. Āyasmā mahākassapo dhutavādo, tassa evaṃ hoti – ‘‘aho vata sabrahmacārī dhutavādā hutvā dhutaṅgānubhāvena paccayataṇhaṃ milāpetvā aparepi nānappakāre kilese dhunitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā lokuttaradhammaṃ sacchikareyyu’’nti. Tasmā evaṃ byākāsi.

    343. ආයස්‌මා මහාමොග්‌ගල්‌ලානො සමාධිපාරමියා මත්‌ථකං පත්‌තො, සුඛුමං පන චිත්‌තන්‌තරං ඛන්‌ධන්‌තරං ධාත්‌වන්‌තරං ආයතනන්‌තරං ඣානොක්‌කන්‌තිකං ආරම්‌මණොක්‌කන්‌තිකං අඞ්‌ගවවත්‌ථානං ආරම්‌මණවවත්‌ථානං අඞ්‌ගසඞ්‌කන්‌ති ආරම්‌මණසඞ්‌කන්‌ති එකතොවඩ්‌ඪනං උභතොවඩ්‌ඪනන්‌ති ආභිධම්‌මිකධම්‌මකථිකස්‌සෙව පාකටං. අනාභිධම්‌මිකො හි ධම්‌මං කථෙන්‌තො – ‘‘අයං සකවාදො අයං පරවාදො’’ති න ජානාති. සකවාදං දීපෙස්‌සාමීති පරවාදං දීපෙති, පරවාදං දීපෙස්‌සාමීති සකවාදං දීපෙති, ධම්‌මන්‌තරං විසංවාදෙති. ආභිධම්‌මිකො සකවාදං සකවාදනියාමෙනෙව , පරවාදං පරවාදනියාමෙනෙව දීපෙති, ධම්‌මන්‌තරං න විසංවාදෙති. තස්‌මා ථෙරස්‌ස එවං හොති – ‘‘අහො වත සබ්‍රහ්‌මචාරී ආභිධම්‌මිකා හුත්‌වා සුඛුමෙසු ඨානෙසු ඤාණං ඔතාරෙත්‌වා විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා ලොකුත්‌තරධම්‌මං සච්‌ඡිකරෙය්‍යු’’න්‌ති. තස්‌මා එවං බ්‍යාකාසි.

    343. Āyasmā mahāmoggallāno samādhipāramiyā matthakaṃ patto, sukhumaṃ pana cittantaraṃ khandhantaraṃ dhātvantaraṃ āyatanantaraṃ jhānokkantikaṃ ārammaṇokkantikaṃ aṅgavavatthānaṃ ārammaṇavavatthānaṃ aṅgasaṅkanti ārammaṇasaṅkanti ekatovaḍḍhanaṃ ubhatovaḍḍhananti ābhidhammikadhammakathikasseva pākaṭaṃ. Anābhidhammiko hi dhammaṃ kathento – ‘‘ayaṃ sakavādo ayaṃ paravādo’’ti na jānāti. Sakavādaṃ dīpessāmīti paravādaṃ dīpeti, paravādaṃ dīpessāmīti sakavādaṃ dīpeti, dhammantaraṃ visaṃvādeti. Ābhidhammiko sakavādaṃ sakavādaniyāmeneva , paravādaṃ paravādaniyāmeneva dīpeti, dhammantaraṃ na visaṃvādeti. Tasmā therassa evaṃ hoti – ‘‘aho vata sabrahmacārī ābhidhammikā hutvā sukhumesu ṭhānesu ñāṇaṃ otāretvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā lokuttaradhammaṃ sacchikareyyu’’nti. Tasmā evaṃ byākāsi.

    344. ආයස්‌මා සාරිපුත්‌තො පඤ්‌ඤාපාරමියා මත්‌ථකං පත්‌තො, පඤ්‌ඤවායෙව ච චිත්‌තං අත්‌තනො වසෙ වත්‌තෙතුං සක්‌කොති, න දුප්‌පඤ්‌ඤො. දුප්‌පඤ්‌ඤො හි උප්‌පන්‌නස්‌ස චිත්‌තස්‌ස වසෙ වත්‌තෙත්‌වා ඉතො චිතො ච විප්‌ඵන්‌දිත්‌වාපි කතිපාහෙනෙව ගිහිභාවං පත්‌වා අනයබ්‍යසනං පාපුණාති. තස්‌මා ථෙරස්‌ස එවං හොති – ‘‘අහො වත සබ්‍රහ්‌මචාරී අචිත්‌තවසිකා හුත්‌වා චිත්‌තං අත්‌තනො වසෙ වත්‌තෙත්‌වා සබ්‌බානස්‌ස විසෙවිතවිප්‌ඵන්‌දිතානි භඤ්‌ජිත්‌වා ඊසකම්‌පි බහි නික්‌ඛමිතුං අදෙන්‌තා විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා ලොකුත්‌තරධම්‌මං සච්‌ඡිකරෙය්‍යු’’න්‌ති. තස්‌මා එවං බ්‍යාකාසි.

    344. Āyasmā sāriputto paññāpāramiyā matthakaṃ patto, paññavāyeva ca cittaṃ attano vase vattetuṃ sakkoti, na duppañño. Duppañño hi uppannassa cittassa vase vattetvā ito cito ca vipphanditvāpi katipāheneva gihibhāvaṃ patvā anayabyasanaṃ pāpuṇāti. Tasmā therassa evaṃ hoti – ‘‘aho vata sabrahmacārī acittavasikā hutvā cittaṃ attano vase vattetvā sabbānassa visevitavipphanditāni bhañjitvā īsakampi bahi nikkhamituṃ adentā vipassanaṃ vaḍḍhetvā lokuttaradhammaṃ sacchikareyyu’’nti. Tasmā evaṃ byākāsi.

    345. සබ්‌බෙසං වො, සාරිපුත්‌ත, සුභාසිතං පරියායෙනාති සාරිපුත්‌ත, යස්‌මා සඞ්‌ඝාරාමස්‌ස නාම බහුස්‌සුතභික්‌ඛූහිපි සොභනකාරණං අත්‌ථි, ඣානාභිරතෙහිපි, දිබ්‌බචක්‌ඛුකෙහිපි, ධුතවාදෙහිපි, ආභිධම්‌මිකෙහිපි, අචිත්‌තවසිකෙහිපි සොභනකාරණං අත්‌ථි. තස්‌මා සබ්‌බෙසං වො සුභාසිතං පරියායෙන, තෙන තෙන කාරණෙන සුභාසිතමෙව, නො දුබ්‌භාසිතං. අපිච මමපි සුණාථාති අපිච මමපි වචනං සුණාථ. න තාවාහං ඉමං පල්‌ලඞ්‌කං භින්‌දිස්‌සාමීති න තාව අහං ඉමං චතුරඞ්‌ගවීරියං අධිට්‌ඨාය ආභුජිතං පල්‌ලඞ්‌කං භින්‌දිස්‌සාමි, න මොචෙස්‌සාමීති අත්‌ථො. ඉදං කිර භගවා පරිපාකගතෙ ඤාණෙ රජ්‌ජසිරිං පහාය කතාභිනික්‌ඛමනො අනුපුබ්‌බෙන බොධිමණ්‌ඩං ආරුය්‌හ චතුරඞ්‌ගවීරියං අධිට්‌ඨාය අපරාජිතපල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වා දළ්‌හසමාදානො හුත්‌වා නිසින්‌නො තිණ්‌ණං මාරානං මත්‌ථකං භින්‌දිත්‌වා පච්‌චූසසමයෙ දසසහස්‌සිලොකධාතුං උන්‌නාදෙන්‌තො සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණං පටිවිජ්‌ඣි, තං අත්‌තනො මහාබොධිපල්‌ලඞ්‌කං සන්‌ධාය එවමාහ. අපිච පච්‌ඡිමං ජනතං අනුකම්‌පමානොපි පටිපත්‌තිසාරං පුථුජ්‌ජනකල්‍යාණකං දස්‌සෙන්‌තො එවමාහ. පස්‌සති හි භගවා – ‘‘අනාගතෙ එවං අජ්‌ඣාසයා කුලපුත්‌තා ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛිස්‌සන්‌ති, ‘භගවා මහාගොසිඞ්‌ගසුත්‌තං කථෙන්‌තො ඉධ, සාරිපුත්‌ත, භික්‌ඛු පච්‌ඡාභත්‌තං…පෙ.… එවරූපෙන ඛො, සාරිපුත්‌ත, භික්‌ඛුනා ගොසිඞ්‌ගසාලවනං සොභෙය්‍යාති ආහ, මයං භගවතො අජ්‌ඣාසයං ගණ්‌හිස්‌සාමා’ති පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තා චතුරඞ්‌ගවීරියං අධිට්‌ඨාය දළ්‌හසමාදානා හුත්‌වා ‘අරහත්‌තං අප්‌පත්‌වා ඉමං පල්‌ලඞ්‌කං න භින්‌දිස්‌සාමා’ති සමණධම්‌මං කාතබ්‌බං මඤ්‌ඤිස්‌සන්‌ති, තෙ එවං පටිපන්‌නා කතිපාහෙනෙව ජාතිජරාමරණස්‌ස අන්‌තං කරිස්‌සන්‌තී’’ති, ඉමං පච්‌ඡිමං ජනතං අනුකම්‌පමානො පටිපත්‌තිසාරං පුථුජ්‌ජනකල්‍යාණකං දස්‌සෙන්‌තො එවමාහ. එවරූපෙන ඛො, සාරිපුත්‌ත, භික්‌ඛුනා ගොසිඞ්‌ගසාලවනං සොභෙය්‍යාති, සාරිපුත්‌ත, එවරූපෙන භික්‌ඛුනා නිප්‌පරියායෙනෙව ගොසිඞ්‌ගසාලවනං සොභෙය්‍යාති යථානුසන්‌ධිනාව දෙසනං නිට්‌ඨපෙසීති.

    345.Sabbesaṃ vo, sāriputta, subhāsitaṃ pariyāyenāti sāriputta, yasmā saṅghārāmassa nāma bahussutabhikkhūhipi sobhanakāraṇaṃ atthi, jhānābhiratehipi, dibbacakkhukehipi, dhutavādehipi, ābhidhammikehipi, acittavasikehipi sobhanakāraṇaṃ atthi. Tasmā sabbesaṃ vo subhāsitaṃ pariyāyena, tena tena kāraṇena subhāsitameva, no dubbhāsitaṃ. Apica mamapi suṇāthāti apica mamapi vacanaṃ suṇātha. Na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmīti na tāva ahaṃ imaṃ caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhāya ābhujitaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi, na mocessāmīti attho. Idaṃ kira bhagavā paripākagate ñāṇe rajjasiriṃ pahāya katābhinikkhamano anupubbena bodhimaṇḍaṃ āruyha caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhāya aparājitapallaṅkaṃ ābhujitvā daḷhasamādāno hutvā nisinno tiṇṇaṃ mārānaṃ matthakaṃ bhinditvā paccūsasamaye dasasahassilokadhātuṃ unnādento sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhi, taṃ attano mahābodhipallaṅkaṃ sandhāya evamāha. Apica pacchimaṃ janataṃ anukampamānopi paṭipattisāraṃ puthujjanakalyāṇakaṃ dassento evamāha. Passati hi bhagavā – ‘‘anāgate evaṃ ajjhāsayā kulaputtā iti paṭisañcikkhissanti, ‘bhagavā mahāgosiṅgasuttaṃ kathento idha, sāriputta, bhikkhu pacchābhattaṃ…pe… evarūpena kho, sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyāti āha, mayaṃ bhagavato ajjhāsayaṃ gaṇhissāmā’ti pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhāya daḷhasamādānā hutvā ‘arahattaṃ appatvā imaṃ pallaṅkaṃ na bhindissāmā’ti samaṇadhammaṃ kātabbaṃ maññissanti, te evaṃ paṭipannā katipāheneva jātijarāmaraṇassa antaṃ karissantī’’ti, imaṃ pacchimaṃ janataṃ anukampamāno paṭipattisāraṃ puthujjanakalyāṇakaṃ dassento evamāha. Evarūpena kho, sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyāti, sāriputta, evarūpena bhikkhunā nippariyāyeneva gosiṅgasālavanaṃ sobheyyāti yathānusandhināva desanaṃ niṭṭhapesīti.

    පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    මහාගොසිඞ්‌ගසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Mahāgosiṅgasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 2. මහාගොසිඞ්‌ගසුත්‌තං • 2. Mahāgosiṅgasuttaṃ

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 2. මහාගොසිඞ්‌ගසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Mahāgosiṅgasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact