| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
੨. ਮਹਾਗੋਸਿਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Mahāgosiṅgasuttavaṇṇanā
੩੩੨. ਕੋਚਿਦੇવਾਤਿ ਗੋਸਿਙ੍ਗਸਾਲવਨਸਾਮਨ੍ਤਤੋ ਨਿવਿਟ੍ਠੇਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿ ਗਾਮੋ ਗੋਚਰਗਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਬਦ੍ਧਭਾવਤੋ ਗੋਚਰਗਾਮੋ ਨ ਗਹਿਤੋ, વਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਪਰਿਦੀਪਿਤਂ, ਤਤੋ ਏવ ਅਰਞ੍ਞਨਿਦਾਨਕਂ ਨਾਮੇਤਂ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਦੇવਲੋਕੇ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਚ। ਥਿਰਕਾਰਕੇਹੀਤਿ ਸਾਸਨੇ ਥਿਰਭਾવਕਾਰਕੇਹਿ। ਸવਨਨ੍ਤੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਪਟਿવੇਧਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸવਨਤੋ ਸਾવਕਾ । ਸੂਰਿਯੋ વਿਯ ਭਾਸੁਰਗੁਣਰਂਸਿਤਾਯ ਮੋਹਨ੍ਧਕਾਰવਿਧਮਨਤੋ। ਚਨ੍ਦੋ વਿਯ ਰਮਣੀਯਮਨੋਹਰਸੀਤਲਗੁਣਤਾਯ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹવੂਪਸਮਤੋ। ਸਾਗਰੋ વਿਯ ਗਮ੍ਭੀਰਥਿਰવਿਪੁਲਾਨੇਕਗੁਣਤਾਯ ਠਿਤਧਮ੍ਮਸਭਾવਤੋ। ਗੁਣਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਤਾ, ਗੁਣਮਹਨ੍ਤਤਾ ਚ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਆਗਤਨਯੇਨੇવ ਞਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਤਂ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਕੇવਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ ਆਗਤਂ ਮਹਾਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੪੬)। ਥੇਰਪਞ੍ਹਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਅਟ੍ਠਕવਗ੍ਗੇ ਆਗਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੯੬੧-੯੮੧)। ਥੇਰਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤਂ। ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਨ੍ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸੇવ ਮਹਤਾ ਞਾਤਿਪਰਿવਟ੍ਟੇਨ ਮਹਤਾ ਚ ਭੋਗਪਰਿવਟ੍ਟੇਨ ਸਹ ਘਰਾવਾਸਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ। ਯਦਿਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤੋ, ਯੋ ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
332.Kocidevāti gosiṅgasālavanasāmantato niviṭṭhesu yo koci gāmo gocaragāmo bhavissati, tasmā anibaddhabhāvato gocaragāmo na gahito, vasanaṭṭhānameva paridīpitaṃ, tato eva araññanidānakaṃ nāmetaṃ. Sabbatthāti devaloke manussaloke ca. Thirakārakehīti sāsane thirabhāvakārakehi. Savanante jātattāti catusaccagabbhassa dhammassavanassa pariyosāne ariyāya jātiyā jātattā. Yathā paṭivedhabāhusaccaṃ ijjhati, tathā dhammassa savanato sāvakā . Sūriyo viya bhāsuraguṇaraṃsitāya mohandhakāravidhamanato. Cando viya ramaṇīyamanoharasītalaguṇatāya kilesapariḷāhavūpasamato. Sāgaro viya gambhīrathiravipulānekaguṇatāya ṭhitadhammasabhāvato. Guṇamahantatāya therassa abhiññātatā, guṇamahantatā ca suttesu āgatanayeneva ñātabbāti taṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘na kevala’’ntiādi vuttaṃ. Sīhanādasuttanti majjhimanikāye āgataṃ mahāsīhanādasuttaṃ (ma. ni. 1.146). Therapañhasuttanti suttanipāte aṭṭhakavagge āgataṃ sāriputtasuttaṃ (su. ni. 961-981). Therasīhanādasuttanti imassa ca therassa janapadacārikāya satthu sammukhā sīhanādasuttaṃ. Abhinikkhamananti therasseva mahatā ñātiparivaṭṭena mahatā ca bhogaparivaṭṭena saha gharāvāsapariccāgo abhinikkhamanaṃ. Esa nayo ito paresupi. Yadidanti nipāto, yo ayanti attho.
ਮਹਾਪਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕਿਰ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ ਏવ ਅਹੇਸੁਂ। ਧਾਤੁਸੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਸਯਂ ਇਦ੍ਧਿਮਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ਧਾਤੁਸਂਯੁਤ੍ਤੇਨ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੯੯) ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ – ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਪਬ੍ਬਤੇ ਗਿਲਾਨਸੇਯ੍ਯਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਗવਾ ਆਰਕ੍ਖਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤੇਸੁ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾਦੀਸੁ ਏਕਮੇਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਂ વੋਲੋਕੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ। ਸਬ੍ਬੇ ਖੋ ਏਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ।
Mahāpaññe bhikkhū gahetvāti āyasmato kira sāriputtattherassa parivārabhikkhūpi mahāpaññā eva ahesuṃ. Dhātuso hi sattā saṃsandanti. Sayaṃ iddhimātiādīsupi eseva nayo. Ayaṃ panattho dhātusaṃyuttena (saṃ. ni. 2.99) dīpetabbo – gijjhakūṭapabbate gilānaseyyāya nisinno bhagavā ārakkhatthāya parivāretvā vasantesu sāriputtamoggallānādīsu ekamekaṃ attano parisāya saddhiṃ caṅkamantaṃ voloketvā bhikkhū āmantesi – ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, sāriputtaṃ sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ caṅkamantanti. Evaṃ, bhante. Sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū mahāpaññā’’ti sabbaṃ vitthāretabbaṃ.
વਨਨ੍ਤੇਤਿ ਉਪવਨਨ੍ਤੇ। ਮੇਘવਣ੍ਣਾਯਾਤਿ ਨੀਲਾਭਾਯ। ਸਮੁਦ੍ਦਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਯ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕਸਮੀਪੇ ਆਭਾਫਰਣવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ‘‘ਪਾਚੀਨਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਸ੍ਸ વਿਚਰਣਤੋ। ਤਥਾ ਸਤਿ ਲੋਕਨ੍ਤਰਿਕਨਿਰਯੇਸੁਪਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਆਭਾ ਫਰੇਯ੍ਯ। ਉਬ੍ਬੇਧવਸੇਨ ਹਿ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ વੇਮਜ੍ਝਤੋ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਸਾਲਕੁਸੁਮਪਭਾਨਂ ਅਤਿਰਤ੍ਤਤਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਲਾਖਾਰਸੇਨ ਸਿਞ੍ਚਮਾਨਂ વਿਯਾ’’ਤਿ। ਉਪਗਾਯਮਾਨਾ વਿਯਾਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨવਸੇਨ ਉਪੇਚ੍ਚ ਗਾਯਮਾਨਾ વਿਯ । ਕਾਯ ਨੁ ਖੋ ਅਜ੍ਜ ਰਤਿਯਾਤਿ ਅਜ੍ਜ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਰਤਿਯਾ ਏવ ਨੁ ਖੋ, ਉਦਾਹੁ ਧਮ੍ਮਸਾਕਚ੍ਛਾਰਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਰਤਿਯਾਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ।
Vananteti upavanante. Meghavaṇṇāyāti nīlābhāya. Samuddakucchito uggacchantassa viya upaṭṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ. Cakkavāḷapabbatamatthakasamīpe ābhāpharaṇavasena pavattiyā ‘‘pācīnacakkavāḷapabbatamatthake’’ti vuttaṃ, na cakkavāḷapabbatamatthake candamaṇḍalassa vicaraṇato. Tathā sati lokantarikanirayesupi candimasūriyānaṃ ābhā phareyya. Ubbedhavasena hi cakkavāḷapabbatassa vemajjhato candimasūriyā vicaranti. Sālakusumapabhānaṃ atirattatāya vuttaṃ ‘‘lākhārasena siñcamānaṃ viyā’’ti. Upagāyamānā viyāti payirupāsanavasena upecca gāyamānā viya . Kāya nu kho ajja ratiyāti ajja jhānasamāpattiratiyā eva nu kho, udāhu dhammasākacchāratiyā dhammadesanāratiyāti cintesi.
ਦ੍વੇ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਾਨਿ વਿਯ ਪਰਮਸੋਭਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾਯ ਕਨ੍ਤਿਯਾ। ਦ੍વੇ ਸੂਰਿਯਮਣ੍ਡਲਾਨਿ વਿਯ ਅਤਿવਿਯ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਸਮੁਜ੍ਜਲਾਯ ਗੁਣવਿਭੂਤਿਯਾ। ਦ੍વੇ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਨਾਗਰਾਜਾਨੋ વਿਯ ਮਹਾਨੁਭਾવਤਾਯ। ਦ੍વੇ ਸੀਹਾ વਿਯ ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਤਾਯ। ਦ੍વੇ ਬ੍ਯਗ੍ਘਾ વਿਯ ਅਨੋਲੀਨવੁਤ੍ਤਿਤਾਯ। ਸਬ੍ਬਪਾਲਿਫੁਲ੍ਲਮੇવਾਤਿ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਸਮਨ੍ਤਤੋ વਿਕਸਿਤਂ।
Dve candamaṇḍalāni viya paramasobhaggappattāya kantiyā. Dve sūriyamaṇḍalāni viya ativiya suvisuddhasamujjalāya guṇavibhūtiyā. Dve chaddantanāgarājāno viya mahānubhāvatāya. Dve sīhā viya tejussadatāya. Dve byagghā viya anolīnavuttitāya. Sabbapāliphullamevāti sabbameva samantato vikasitaṃ.
੩੩੩. ਕਥਾ ਉਪਚਰਤਿ ਪવਤ੍ਤਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਕਥਾਉਪਚਾਰੋ, ਸવਨੂਪਚਾਰੋ ਪਦੇਸੋ, ਤਂ ਕਥਾਉਪਚਾਰਂ। ਰਮਣੀਯਮੇવ ਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ। ਉਜ੍ਜਙ੍ਗਲੇਤਿ ਲੂਖਪਦੇਸੇ ਕਠਿਨਪਦੇਸੇ। ਦੋਸੇਹਿ ਇਤਾ ਅਪਗਤਾਤਿ ਦੋਸਿਨਾ ਤ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਨ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ। ਦਿਬ੍ਬਾ ਮਞ੍ਞੇ ਗਨ੍ਧਾਤਿ ਦੇવਲੋਕੇ ਗਨ੍ਧਾ વਿਯ। ਦਿવਿ ਭવਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਾ। ਦ੍વੇ ਥੇਰਾਤਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਾ। ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਤਾવ ਮਮਾਯਤੁ ਅਖੀਣਾਸવਭਾવਤੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਨ ਇਦਂ ਮਮਾਯਨਂ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਪੇਮવਸੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਗੁਣਭਤ੍ਤਿવਸੇਨਾਤਿ ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ।
333. Kathā upacarati pavattati etthāti kathāupacāro, savanūpacāro padeso, taṃ kathāupacāraṃ. Ramaṇīyameva rāmaṇeyyakaṃ. Ujjaṅgaleti lūkhapadese kaṭhinapadese. Dosehi itā apagatāti dosinā ta-kārassa na-kāraṃ katvā. Dibbā maññe gandhāti devaloke gandhā viya. Divi bhavāti dibbā. Dve therāti sāriputtattheraānandattherā. Ānandatthero tāva mamāyatu akhīṇāsavabhāvato, sāriputtatthero kathanti? Na idaṃ mamāyanaṃ gehassitapemavasena, atha kho guṇabhattivasenāti nāyaṃ doso.
ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਨੁਮਤਿਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਅਧਮ੍ਮਿਕਮ੍ਪਿ વੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਨੁਮਤਿਂ ਇਤਰੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਤੇਨ ਸਾ ਅਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘਖੁਦ੍ਦਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨੁਮਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ ਨਾਮੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਖੁਦ੍ਦਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਕਣਿਟ੍ਠਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ। ਪਟਿਭਾਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਪਟਿਭਾਨਂ, ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਪਟਿਭਾਨਂ। ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ વੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਪਦੇਸਞਾਣੇ ਠਿਤੇਹਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ। ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ વੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤਤ੍ਤਾ। વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਯ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਅਟ੍ਟਿਯਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਅਟ੍ਟੋ, વਿਨਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬવੋਹਾਰੋ। ਗਾਮਭੋਜਕਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਸੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਗਾਮਭੋਜਕਂ। ਜਨਪਦਭੋਜਕਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦੇ ਸੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਜਨਪਦਭੋਜਕਂ। ਮਹਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਅਮਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਰਜ੍ਜੇ ਸੋ ਜਨਪਦੋ, ਤਸ੍ਸ ਰਾਜਧਾਨਿਯਂ ਮਹਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਅਮਚ੍ਚਂ। ਸੇਨਾਪਤਿਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਸੋ ਅਮਚ੍ਚੋ, ਤਸ੍ਸ ਸੇਨਾਪਤਿਂ। ਤਥਾ ਉਪਰਾਜਨ੍ਤਿ । ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਕਤਿਚਾਰਿਤ੍ਤવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਉਪਮੇਯ੍ਯਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਪਰਾਪਰਂ ਨ ਸਞ੍ਚਰਤਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਨਾਰਹੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤਭਾવਤੋ।
Anumatiyā pucchā anumatipucchā, anumatiggahaṇatthaṃ pucchanaṃ. Tattha yasmā adhammikampi vuddhassa anumatiṃ itaro paṭikkhipituṃ na labhati, tena sā anujānitabbāva hoti, tasmā saṅghakhuddakato paṭṭhāya anumati pucchitabbā. Tenāha ‘‘anumatipucchā nāmesā’’tiādi. Khuddakato paṭṭhāyāti kaṇiṭṭhato paṭṭhāya. Paṭibhāti upaṭṭhātīti paṭibhānaṃ, yathādhippeto attho, taṃ paṭibhānaṃ. Sikhāppattā vepullappattā na bhavissati padesañāṇe ṭhitehi bhāsitattā. Sikhāppattā vepullappattā bhavissati sabbaññutaññāṇena saṃsanditattā. Vuttamevatthaṃ upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha paccatthikā aṭṭiyanti dukkhāyanti etenāti aṭṭo, vinicchitabbavohāro. Gāmabhojakanti yasmiṃ gāme so uppanno, taṃ gāmabhojakaṃ. Janapadabhojakanti yasmiṃ janapade so uppanno, taṃ janapadabhojakaṃ. Mahāvinicchayaamaccanti yasmiṃ rajje so janapado, tassa rājadhāniyaṃ mahāvinicchayaamaccaṃ. Senāpatinti yassa rañño so amacco, tassa senāpatiṃ. Tathā uparājanti . Idaṃ panettha pakaticārittavasena vuttaṃ upameyyatthānurūpatoti daṭṭhabbaṃ. Aparāparaṃ na sañcarati vinicchayanārahena vinicchitabhāvato.
ਪਕਟ੍ਠਾਨਂ (ਅ॰ ਨਿ॰ ਟੀ॰ ੨.੪.੨੨) ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਸੀਲਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਬੋਧਨਤੋ, ਸਭਾવਨਿਰੁਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਪਕਟ੍ਠਾਨਂ વਚਨਪ੍ਪਬਨ੍ਧਾਨਂ ਆਲ਼ੀਤਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ। ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਅਨੁਸਨ੍ਧਾਨਂ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ। ਅਤ੍ਥਮੁਖੇਨ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਪਦੇਸਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿਯੇવ, ਸੋ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾਨੁਸਨ੍ਧਿ-ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿ-ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿ-ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ। ਤਂਤਂਦੇਸਨਾਨਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਂ। ਪਾਲ਼ਿવਸੇਨ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰવਸੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਉਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ਅਤ੍ਥਸੋ ਚ ਉਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਧਂ ਗਹਿਤਂ, ਪਰਿਯਾਪੁਣਨવਸੇਨ ਚੇવ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾવਸੇਨ ਚ ਹਦਯੇਨ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਸੋਤਬ੍ਬਤੋ ਸੁਤਂ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ, ਤਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਸੁਤਧਰੋ। ਯੋ ਹਿ ਸੁਤਧਰੋ, ਸੁਤਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਤਸ੍ਸ ਆਧਾਰਭੂਤੋ’’ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਏਕਪਦਂ ਏਕਕ੍ਖਰਮ੍ਪਿ ਅવਿਨਟ੍ਠਂ ਹੁਤ੍વਾ ਸਨ੍ਨਿਚੀਯਤੀਤਿ ਸਨ੍ਨਿਚਯੋ, ਸੁਤਂ ਸਨ੍ਨਿਚਯੋ ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ। ਅਜ੍ਝੋਸਾਯਾਤਿ ਅਨੁਪવਿਸਿਤ੍વਾ। ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਨ ਮੁਸ੍ਸਤਿ।
Pakaṭṭhānaṃ (a. ni. ṭī. 2.4.22) ukkaṭṭhānaṃ sīlādiatthānaṃ bodhanato, sabhāvaniruttivasena buddhādīhi bhāsitattā ca pakaṭṭhānaṃ vacanappabandhānaṃ āḷīti pāḷi, pariyattidhammo. Purimassa atthassa pacchimena atthena anusandhānaṃ anusandhi. Atthamukhena pana pāḷipadesānampi anusandhi hotiyeva, so ca pubbāparānusandhi-pucchānusandhi-ajjhāsayānusandhi-yathānusandhivasena catubbidho. Taṃtaṃdesanānaṃ pana pubbāparasaṃsandanaṃ pubbāparaṃ. Pāḷivasena anusandhivasena pubbāparavasenāti paccekaṃ yojetabbaṃ. Uggahitanti byañjanaso atthaso ca uddhaṃ uddhaṃ gahitaṃ, pariyāpuṇanavasena ceva paripucchāvasena ca hadayena gahitanti attho. Vaṭṭadukkhanissaraṇatthikehi sotabbato sutaṃ, pariyattidhammo, taṃ dhāretīti sutadharo. Yo hi sutadharo, sutaṃ tasmiṃ patiṭṭhitaṃ hoti suppatiṭṭhitaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘sutassa ādhārabhūto’’ti. Tenāha ‘‘yassa hī’’tiādi. Ekapadaṃ ekakkharampi avinaṭṭhaṃ hutvā sannicīyatīti sannicayo, sutaṃ sannicayo etasminti sutasannicayo. Ajjhosāyāti anupavisitvā. Tiṭṭhatīti na mussati.
ਠਿਤਾ ਪਗੁਣਾਤਿ ਪਗੁਣਾ વਾਚੁਗ੍ਗਤਾ। ਨਿਚ੍ਚਲਿਤਨ੍ਤਿ ਅਪਰਿવਤ੍ਤਿਤਂ। ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਸਮਨੁਗ੍ਗਾਹਿਤ੍વਾਤਿ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾવਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਓਗਾਹੇਤ੍વਾ। ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ વਿਬਨ੍ਧਾਭਾવਤੋ ਗਙ੍ਗਾਸੋਤਸਦਿਸਂ, ‘‘ਭવਙ੍ਗਸੋਤਸਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਅਕਿਤ੍ਤਿਮਂ ਸੁਖਪ੍ਪવਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਤ੍ਤੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਚਸਾ ਪਰਿਚਯੋ ਇਧ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, વਗ੍ਗਾਦਿવਸੇਨ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਦਸਕ…ਪੇ॰… ਸਜ੍ਝਾਯਿਤਾ’’ਤਿ, ‘‘ਦਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਗਤਾਨਿ, ਦਸ વਗ੍ਗਾਗਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ વਾਚਾਯ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਨਸਾ ਅਨੁ ਅਨੁ ਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਭਾਗਸੋ ਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਾ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ। ਰੂਪਗਤਂ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਰੂਪਗਤਂ વਿਯ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ વਿਭੂਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾਤਿ ਨਿਜ੍ਜਟਂ ਨਿਗ੍ਗੁਮ੍ਬਂ ਕਤ੍વਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਯਾਥਾવਤੋ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ।
Ṭhitā paguṇāti paguṇā vācuggatā. Niccalitanti aparivattitaṃ. Saṃsanditvāti aññehi saṃsanditvā. Samanuggāhitvāti paripucchāvasena atthaṃ ogāhetvā. Pabandhassa vibandhābhāvato gaṅgāsotasadisaṃ, ‘‘bhavaṅgasotasadisa’’nti vā pāṭho, akittimaṃ sukhappavattīti attho. Suttekadesassa suttassa ca vacasā paricayo idha nādhippeto, vaggādivasena pana adhippetoti āha ‘‘suttadasaka…pe… sajjhāyitā’’ti, ‘‘dasa suttāni gatāni, dasa vaggāgatā’’tiādinā sallakkhetvā vācāya sajjhāyitāti attho. Manasā anu anu pekkhitā bhāgaso nijjhāyitā cintitā manasānupekkhitā. Rūpagataṃ viya paññāyatīti rūpagataṃ viya cakkhussa vibhūtaṃ hutvā paññāyati. Suppaṭividdhāti nijjaṭaṃ niggumbaṃ katvā suṭṭhu yāthāvato paṭividdhā.
ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਞਾਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਦਂ, ਤਦੇવ ਅਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜੇਤੀਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਦਮੇવ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਕ੍ਖਰਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਤਾ, ਸਾ ਪਨ ਪਾਰਿਪੂਰੀ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਸવਿਧਬ੍ਯਞ੍ਜਨਬੁਦ੍ਧਿਯੋ ਅਪਰਿਹਾਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਅਞ੍ਞਂ ਉਪਾਰਮ੍ਭਕਰਨ੍ਤਿ ਯਥਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਤਸ੍ਸ ਅਨਨੁਲੋਮਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਤਿ। ਤਦਤ੍ਥਂ ਓਤਾਰੇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਆਹਟਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਅਤ੍ਥਂ વਿਚਾਰੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਥਾ ਅਪਰਿਮਣ੍ਡਲਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਾવਤੋ। ਯਥਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਾવਸੇਨੇવ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਆਨੇਨ੍ਤੋ ਬਹਿ ਏਕਪਦਮ੍ਪਿ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨਾਮ। ਅਮਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅવਿਨਾਸੇਨ੍ਤੋ। ਤਂ ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਸੁਟ੍ਠੁ વવਤ੍ਥਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤੁਲਿਕਾਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ વਿਯ। ਗਮ੍ਭੀਰਤਰਮਤ੍ਥਂ ਗਮੇਨ੍ਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰਮਾਤਿਕਾਯ ਉਦਕਂ ਪੇਸੇਨ੍ਤੋ વਿਯ। ਉਤ੍ਤਾਨਮਾਤਿਕਾਯ ਹਿ ਮਰਿਯਾਦਂ ਓਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਏਕਂਯੇવ ਪਦਂ ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਂવਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ਪਦਂ ਕੋਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ ਸਿਨ੍ਧવਾਜਾਨੀਯੋ વਿਯ। ਸੋ ਹਿ વਗ੍ਗਿਤਾਯ ਗਤਿਯਾ ਪਦੇ ਪਦਂ ਕੋਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਥਾਮਗ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸ ਕਥਾ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਤੋ ਆਚਰਿਯੁਗ੍ਗਹਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਾવਤੋ।
Pajjati attho ñāyati etenāti padaṃ, tadeva atthaṃ byañjetīti byañjananti āha ‘‘padameva atthassa byañjanato padabyañjana’’nti. Akkharapāripūriyā padabyañjanassa parimaṇḍalatā, sā pana pāripūrī evaṃ veditabbāti āha ‘‘dasavidhabyañjanabuddhiyo aparihāpetvā’’ti. Aññaṃ upārambhakaranti yathānikkhittasuttato aññaṃ tassa ananulomakaṃ suttaṃ āharati. Tadatthaṃ otāretīti tassa āhaṭasuttasseva atthaṃ vicāreti. Tassa kathā aparimaṇḍalā nāma hoti atthassa aparipuṇṇabhāvato. Yathānikkhittassa suttassa atthasaṃvaṇṇanāvaseneva suttantarampi ānento bahi ekapadampi na gacchati nāma. Amakkhentoti avināsento. Taṃ taṃ atthaṃ suṭṭhu vavatthitaṃ katvā dassento tulikāya paricchindanto viya. Gambhīrataramatthaṃ gamento gambhīramātikāya udakaṃ pesento viya. Uttānamātikāya hi mariyādaṃ ottharitvā udakaṃ aññathā gaccheyya. Ekaṃyeva padaṃ anekehi pariyāyehi punappunaṃ saṃvaṇṇento padaṃ koṭṭento sindhavājānīyo viya. So hi vaggitāya gatiyā pade padaṃ koṭṭento gacchati. Kathāmaggena tassa kathā parimaṇḍalā nāma hoti dhammato atthato anusandhito pubbāparato ācariyuggahatoti sabbaso paripuṇṇabhāvato.
ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇਹੀਤਿ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠੇਹਿ ਆਸਜ੍ਜਮਾਨੇਹਿ। ਨਾਤਿਸੀਘਂ ਨਾਤਿਸਣਿਕਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਏਕਰਸਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਸਾਯ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾਯ ਕਥਾਯ ਕਥੇਤਿ ਨਾਮ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਰਣਿਂ ਮਨ੍ਥੇਨ੍ਤੋ વਿਯ, ਉਣ੍ਹਖਾਦਨੀਯਂ ਖਾਦਨ੍ਤੋ વਿਯਾਤਿ ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਕਥਨਸ੍ਸ ਉਦਾਹਰਣਂ, ਗਹਿਤਂ ਗਹਿਤਮੇવਾਤਿਆਦਿ ਲਙ੍ਘੇਤ੍વਾ ਕਥਨਸ੍ਸ। ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣਨ੍ਤਰੇਸੁ ਹਿ ਪਰਿਪਾਤਿਯਮਾਨਗੋਧਾ ਕਦਾਚਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਮੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਓਹਾਯਾਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਯੋਪੀਤਿਆਦਿਨਾ ਏਕਰੂਪੇਨ ਕਥਾਯ ਅਕਥਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪੇਤਗ੍ਗਿ ਨਿਜ੍ਝਾਮਤਣ੍ਹਿਕਪੇਤਸ੍ਸ ਮੁਖਤੋ ਨਿਚ੍ਛਰਣਕਅਗ੍ਗਿ। વਿਤ੍ਥਾਯਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਤਾਨਤਮਾਪਜ੍ਜਤਿ। ਕੇਨਚਿ ਰੋਗੇਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਤ੍ਤੋ વਿਯ ਨਿਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤੋ। ਕਨ੍ਦਨ੍ਤੋ વਿਯਾਤਿ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਯ। ਅਪ੍ਪਬਨ੍ਧਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ ਸੁਖੇਨ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਭਾવਤੋ। ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇ ਠਿਤੋਤਿ ਆਚਰਿਯੁਗ੍ਗਹਂ ਅਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋ, ਯਥਾ ਚ ਆਚਰਿਯਾ ਤਂ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਂવਣ੍ਣੇਸੁਂ, ਤੇਨੇવ ਨਯੇਨ ਸਂવਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਧਾਰਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਨਾਤਿਸੀਘਂ ਨਾਤਿਸਣਿਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅવਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਕਥਾਪਬਨ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ। ਅਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਾਯਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ । ਏવਰੂਪੇਨਾਤਿ ਨਯਿਦਂ ਏਕવਚਨਂ ਤਤ੍ਤਕવਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਥ ਖੋ ਲਕ੍ਖਣੇ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਥਾਰੂਪੇਨੇવ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸੇਨ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨਾਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਪਦੇਸੇਨ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾਸਨਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨਾਤਿ વਾਰਨ੍ਤਰਸਾਧਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ, ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਪਨ વਕ੍ਖਤੇવਾਤਿ।
Anuppabandhehīti vissaṭṭhehi āsajjamānehi. Nātisīghaṃ nātisaṇikaṃ nirantaraṃ ekarasañca katvā parisāya ajjhāsayānurūpaṃ dhammaṃ kathento vissaṭṭhāya kathāya katheti nāma, na aññathāti dassento ‘‘yo bhikkhū’’tiādimāha. Araṇiṃ manthento viya, uṇhakhādanīyaṃ khādanto viyāti sīghaṃ sīghaṃ kathanassa udāharaṇaṃ, gahitaṃ gahitamevātiādi laṅghetvā kathanassa. Purāṇapaṇṇantaresu hi paripātiyamānagodhā kadāci dissati, evamekaccassa atthavaṇṇanā katthaci na dissati. Ohāyāti ṭhapetvā. Yopītiādinā ekarūpena kathāya akathanaṃ dasseti. Petaggi nijjhāmataṇhikapetassa mukhato niccharaṇakaaggi. Vitthāyatīti appaṭitānatamāpajjati. Kenaci rogena dukkhaṃ patto viya nitthunanto. Kandanto viyāti ukkuṭṭhiṃ karonto viya. Appabandhā nāma hoti sukhena appavattabhāvato. Ācariyehi dinnanaye ṭhitoti ācariyuggahaṃ amuñcanto, yathā ca ācariyā taṃ taṃ suttaṃ saṃvaṇṇesuṃ, teneva nayena saṃvaṇṇentoti attho. Acchinnadhāraṃ katvāti ‘‘nātisīghaṃ nātisaṇika’’ntiādinā heṭṭhā vuttanayena avicchinnaṃ kathāpabandhaṃ katvā. Anusayasamugghātāyāti iminā tassā kathāya arahattapariyosānataṃ dasseti . Evarūpenāti nayidaṃ ekavacanaṃ tattakavasena gahetabbaṃ, atha kho lakkhaṇe pavattanti dassento ‘‘tathārūpeneva bhikkhusatena bhikkhusahassena vā’’ti vuttaṃ. Pallaṅkenāti pallaṅkapadesena, pallaṅkāsanantenāti attho. Iminā nayenāti vārantarasādhāraṇaṃ atthaṃ atidisati, asādhāraṇaṃ pana vakkhatevāti.
੩੩੪. ਆਰਮਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਆਰਾਮੋ।
334. Āramati etenāti ārāmo.
੩੩੫. ਧੁવਸੇવਨਨ੍ਤਿ ਨਿਯਤਸੇવਿਤਂ। ਪਾਸਾਦਪਰਿવੇਣੇਤਿ ਪਾਸਾਦਙ੍ਗਣੇ। ਨਾਭਿਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਨਾਭਿਯਾ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਨਂ। ਅਰਨ੍ਤਰਾਨੀਤਿ ਅਰવਿવਰਾਨਿ ਤਂਤਂਅਰਾਨਂ વੇਮਜ੍ਝਟ੍ਠਾਨਾਨਿ।
335.Dhuvasevananti niyatasevitaṃ. Pāsādapariveṇeti pāsādaṅgaṇe. Nābhiyā patiṭṭhitānanti nābhiyā bhūmiyaṃ patiṭṭhitānaṃ. Arantarānīti aravivarāni taṃtaṃarānaṃ vemajjhaṭṭhānāni.
੩੩੬. ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਅਰਞ੍ਞਧੁਤਙ੍ਗੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ, ਨ ਅਰਞ੍ਞવਾਸਮਤ੍ਤੇਨ।
336.Samādinnaaraññadhutaṅgo āraññiko, na araññavāsamattena.
੩੩੭. ਨ ਓਸਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਅવਸਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਅવਸਾਦਨਾਪੇਕ੍ਖਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪવਤ੍ਤਿਨੀਤਿ ਪਗੁਣਾ।
337.Naosādentīti na avasādenti, na avasādanāpekkhā aññamaññaṃ pañhaṃ pucchantīti attho. Pavattinīti paguṇā.
੩੩੮. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ વਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਨ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
338.Lokuttarā vihārasamāpatti nāma therassa arahattaphalasamāpattiyo, pariyāyato pana nirodhasamāpattipi veditabbā.
੩੩੯. ਸਾਧੁਕਾਰੋ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੋ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਯਥਾ ਤਂ ਆਨਨ੍ਦੋવ ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ, ਯਥਾਅਜ੍ਝਾਸਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਯੇਨ ਹਿ ਯਂ ਯਥਾਚਿਤ੍ਤਂ ਕਥਿਤਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਕਥਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਸਮ੍ਪਤ੍ਤવਸੇਨ ਹਿ ਯਥਾਕਾਰੀ ਤਥਾવਾਦੀ ਸੋਭਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਮੇવਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸੀਲਾਦੀਨਂ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਤੇਸਂ ਸੁવਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਤਾਨਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੀਲਸ੍ਸ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿਆਦਿ। ਮਗ੍ਗਾਦਿਪਸવਨਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਾਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਮੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
339.Sādhukāro ānandattherassa dinno. Tenāha bhagavā ‘‘yathā taṃ ānandova sammā byākaramāno byākareyyā’’tiādi. Sammāti suṭṭhu, yathāajjhāsayanti adhippāyo. Yena hi yaṃ yathācittaṃ kathitaṃ, taṃ sammā kathitaṃ nāma hoti. Sampattavasena hi yathākārī tathāvādī sobhati. Tenāha ‘‘attano anucchavikamevā’’tiādi. Bahussuto bhikkhu tattha tattha sutte sīlādīnaṃ āgataṭṭhāne tesaṃ suviditattā yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāno tāni paripūretīti āha ‘‘sīlassa āgataṭṭhāne’’tiādi. Maggādipasavanāya vipassanāgabbhaṃ gaṇhāpetvā paripākaṃ gametvāti attho.
੩੪੦. ‘‘ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ ਅਤਿਦੇਸવਸੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ વਿવਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਹਿ ਰੇવਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
340. ‘‘Eseva nayo’’ti atidesavasena saṅkhepato vuttamatthaṃ vivaranto ‘‘āyasmā hi revato’’tiādimāha.
੩੪੨. ਅਪਰੇਪਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇ ਕਿਲੇਸੇਤਿ ਅਪਰੇਪਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇ ਦੋਸਮੋਹਾਦਿਕਿਲੇਸੇ। ਧੁਨਿਤ੍વਾਤਿ વਿਧਮੇਤ੍વਾ।
342.Aparepinānappakāre kileseti aparepi nānappakāre dosamohādikilese. Dhunitvāti vidhametvā.
੩੪੩. ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣવੀਥਿਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਚਕ੍ਖੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਮੇવ ਪਨ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਤੀਰਣਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਣ੍ਹਂ ਸੁਖੁਮਂ ਅਤਿਇਤ੍ਤਰਖਣવਨ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਞ੍ਚ ਨਾਨਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਖਨ੍ਧਨ੍ਤਰਾਦਿ। ਪਥવੀਕਸਿਣੇ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਝਾਨਸ੍ਸੇવ ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਭਾવੇਨ ਉਕ੍ਕਮਨਂ ਝਾਨੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਂ ਨਾਮ। ਪਥવੀਕਸਿਣੇ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਦੇવ ਤੇਜੋਕਸਿਣੇਤਿਆਦਿਨਾ ਝਾਨਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸੇવ ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਭਾવੇਨ ਉਕ੍ਕਮਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਂ ਨਾਮ। ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਾવ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਨ੍ਤਿ ਝਾਨਙ੍ਗਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ વવਤ੍ਥਾਪਨਂ ਅਙ੍ਗવવਤ੍ਥਾਨਂ। ‘‘ਇਦਂ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਓਦਾਤਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ વવਤ੍ਥਾਪਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣવવਤ੍ਥਾਨਂ। ਪਥવੀਕਸਿਣੇ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਅਙ੍ਗਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ। ਪਥવੀਕਸਿਣੇ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਦੇવ ਆਪੋਕਸਿਣੇਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਕਸਿਣੇਸੁ ਏਕਸ੍ਸੇવ ਝਾਨਸ੍ਸ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ। ਏਕਤੋવਡ੍ਢਨਂ ਉਭਤੋવਡ੍ਢਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਖਨ੍ਧਾਦਿਦੇਸਨਾਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਹਿ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਭਾਜੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ਤਿਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦੁਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿ, ਦੁਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਿਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿ, ਇਦਂ ਏਕਤੋવਡ੍ਢਨਂ। ਤਿਕੇ ਚ ਦੁਕੇ ਚ ਉਭਤੋવਡ੍ਢਨਨੀਹਾਰੇਨ ਕਥੇਸਿ, ਇਦਂ ਉਭਤੋવਡ੍ਢਨਂ। ਏવਂ ਸੇਸਖਨ੍ਧੇਸੁ ਧਾਤਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਚ ਯਥਾਰਹਂ વਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣੇ (વਿਭ॰ ੩੨-੩੩; ੧੫੫-੧੫੬, ੧੮੩-੧੮੪) ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਆਗਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਧਮ੍ਮਕਥਿਕਸ੍ਸੇવ ਪਾਕਟ’’ਨ੍ਤਿ। ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਸਭਾવਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ਸਮਯਨ੍ਤਰੇਸੁ ਚ ਕੋਸਲ੍ਲਾਭਾવਤੋ ਅਯਂ ਸਕવਾਦੋ ਅਯਂ ਪਰવਾਦੋਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਤਤੋ ਏવ ਸਕવਾਦਂ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ વਿਸਂવਾਦੇਤਿ। ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਪਨ ਕੁਸਲਤਾਯ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕੋ ਸਕવਾਦਂ…ਪੇ॰… ਨ વਿਸਂવਾਦੇਤਿ।
343. Āyasmā mahāmoggallāno evaṃ byākāsīti sambandho. Sakalampi cakkhuviññāṇavīthigataṃ cittaṃ cakkhuviññāṇanti aggahetvā cakkhusannissitameva pana viññāṇaṃ cakkhuviññāṇaṃ, tadanantaraṃ sampaṭicchanaṃ, tadanantaraṃ santīraṇantiādinā saṇhaṃ sukhumaṃ atiittarakhaṇavantaṃ cittantaraṃ cittanānattaṃ. Khandhādīnañca nānattasaṅkhātaṃ khandhantarādi. Pathavīkasiṇe paṭhamajjhānaṃ samāpajjitvā tatheva tatiyaṃ jhānantiādinā ārammaṇaṃ anukkamitvā jhānasseva ekantarikabhāvena ukkamanaṃ jhānokkantikaṃ nāma. Pathavīkasiṇe paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjitvā puna tadeva tejokasiṇetiādinā jhānaṃ anukkamitvā ārammaṇasseva ekantarikabhāvena ukkamanaṃ ārammaṇokkantikaṃ nāma. ‘‘Paṭhamajjhānaṃ pañcaṅgika’’ntiādinā yāva nevasaññānāsaññāyatanaṃ duvaṅgikanti jhānaṅgamattasseva vavatthāpanaṃ aṅgavavatthānaṃ. ‘‘Idaṃ pathavīkasiṇaṃ…pe… idaṃ odātakasiṇa’’nti ārammaṇamattasseva vavatthāpanaṃ ārammaṇavavatthānaṃ. Pathavīkasiṇe paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjitvā tattheva itaresampi samāpajjanaṃ aṅgasaṅkanti. Pathavīkasiṇe paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjitvā tadeva āpokasiṇeti evaṃ sabbakasiṇesu ekasseva jhānassa samāpajjanaṃ ārammaṇasaṅkanti. Ekatovaḍḍhanaṃ ubhatovaḍḍhananti idaṃ khandhādidesanāyaṃ labbhati. Abhidhammabhājanīye hi vedanākkhandhaṃ bhājento bhagavā tike gahetvā dukesu pakkhipi, duke gahetvā tikesu pakkhipi, idaṃ ekatovaḍḍhanaṃ. Tike ca duke ca ubhatovaḍḍhananīhārena kathesi, idaṃ ubhatovaḍḍhanaṃ. Evaṃ sesakhandhesu dhātāyatanādīsu ca yathārahaṃ vibhaṅgappakaraṇe (vibha. 32-33; 155-156, 183-184) abhidhammabhājanīye āgatanayena veditabbaṃ. Tenāha ‘‘ābhidhammikadhammakathikasseva pākaṭa’’nti. Khandhādīsu sabhāvadhammesu tīsu lakkhaṇesu paññattiyaṃ samayantaresu ca kosallābhāvato ayaṃ sakavādo ayaṃ paravādoti na jānāti. Tato eva sakavādaṃ…pe… dhammantaraṃ visaṃvādeti. Khandhādīsu pana kusalatāya ābhidhammiko sakavādaṃ…pe… na visaṃvādeti.
੩੪੪. ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸੇ વਤ੍ਤੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਭਾવਨਾਬਲੇਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਸਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ। ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਅਨ੍વਯਤੋ ਚ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਸ੍ਸ। વਿਸੇવਿਤવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਾਨੀਤਿ ਕਿਲੇਸવਿਸੂਕਾਯਿਕਾਨਿ ਚੇવ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਚ। ਭਞ੍ਜਿਤ੍વਾਤਿ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਬਹੀਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਤੋ ਬਹਿ ਪੁਥੁਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇ।
344.Cittaṃattano vase vattetuṃ sakkoti paṭisaṅkhānabhāvanābalehi pariggaṇhanasamatthattā. Idāni tamatthaṃ byatirekato anvayato ca vibhāvetuṃ ‘‘duppañño hī’’tiādimāha. Tattha sabbānassāti sabbāni assa. Visevitavipphanditānīti kilesavisūkāyikāni ceva duccaritavipphanditāni ca. Bhañjitvāti madditvā. Bahīti kammaṭṭhānato bahi puthuttārammaṇe.
੩੪੫. ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਯ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖ੍વੇਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੧੧; ਪਾਰਾ॰ ੩-੯) વਿਯ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੋਭਨਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ਯਦਿ ਭਗવਾ – ‘‘ਇਧ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਹਾਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਹੇવ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮੋ ਸੋਭੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਹੀਤਿ ਆਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪਿਚ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਜਨਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਾਰਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਾਰੋ, ਤਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਾਰਂ। ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨੇવਾਤਿ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਲੇਸੇਨ વਿਨਾ ਮੁਖ੍ਯੇਨ ਨਯੇਨੇવ। ਯੋ ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਨ વੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਲ਼੍ਹਸਮਾਦਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾવ ਉਟ੍ਠਹਤਿ। ਏવਰੂਪੇਨ ਇਦਂ ਗੋਸਿਙ੍ਗਸਾਲવਨਂ ਸੋਭਤਿ, ਸਾਸਨੇ ਸਬ੍ਬਾਰਮ੍ਭਾਨਂ ਤਦਤ੍ਥਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਸવਕ੍ਖਯਾવਹਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰਭਿਤ੍વਾ ਆਸવਕ੍ਖਯੇਨੇવ ਦੇਸਨਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਨਾવ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਪੇਸੀਤਿ।
345.Pariyāyenāti ettha pariyāya-saddo ‘‘atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyo’’tiādīsu (a. ni. 8.11; pārā. 3-9) viya kāraṇatthoti āha ‘‘sobhanakāraṇaṃ atthī’’ti. Yadi bhagavā – ‘‘idha, sāriputta, bhikkhu pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto’’tiādinā attano mahābodhipallaṅkaṃ sandhāyāha, evaṃ sante sammāsambuddheheva saṅghārāmo sobhetabbo, na aññehīti āpannanti āha ‘‘apica pacchimaṃ janata’’ntiādi. Nibbānatthāya paṭipattisāraṃ etassāti paṭipattisāro, taṃ paṭipattisāraṃ. Nippariyāyenevāti kenaci pariyāyena lesena vinā mukhyena nayeneva. Yo ‘‘arahattaṃ appatvā na vuṭṭhahissāmī’’ti daḷhasamādānaṃ katvā nisinno taṃ adhigantvāva uṭṭhahati. Evarūpena idaṃ gosiṅgasālavanaṃ sobhati, sāsane sabbārambhānaṃ tadatthattāti attho. Āsavakkhayāvahaṃ paṭipattiṃ ārabhitvā āsavakkhayeneva desanāya pariyosāpitattā yathānusandhināva desanaṃ niṭṭhapesīti.
ਮਹਾਗੋਸਿਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Mahāgosiṅgasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੨. ਮਹਾਗੋਸਿਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Mahāgosiṅgasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੨. ਮਹਾਗੋਸਿਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Mahāgosiṅgasuttavaṇṇanā
