Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చరియాపిటక-అట్ఠకథా • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    ౫. మహాగోవిన్దచరియావణ్ణనా

    5. Mahāgovindacariyāvaṇṇanā

    పఞ్చమే సత్తరాజపురోహితోతి సత్తభూఆదీనం సత్తన్నం రాజూనం సబ్బకిచ్చానుసాసకపురోహితో. పూజితో నరదేవేహీతి తేహి ఏవ అఞ్ఞేహి చ జమ్బుదీపే సబ్బేహేవ ఖత్తియేహి చతుపచ్చయపూజాయ సక్కారసమ్మానేన చ పూజితో. మహాగోవిన్దబ్రాహ్మణోతి మహానుభావతాయ గోవిన్దస్సాభిసేకేన అభిసిత్తతాయ చ ‘‘మహాగోవిన్దో’’తి సఙ్ఖం గతో బ్రాహ్మణో, అభిసిత్తకాలతో పట్ఠాయ హి బోధిసత్తస్స అయం సమఞ్ఞా జాతా, నామేన పన జోతిపాలో నామ. తస్స కిర జాతదివసే సబ్బావుధాని జోతింసు. రాజాపి పచ్చూససమయే అత్తనో మఙ్గలావుధం పజ్జలితం దిస్వా భీతో అత్తనో పురోహితం బోధిసత్తస్స పితరం ఉపట్ఠానం ఆగతం పుచ్ఛిత్వా ‘‘మా భాయి, మహారాజ, మయ్హం పుత్తో జాతో, తస్సానుభావేన న కేవలం రాజగేహేయేవ, సకలనగరేపి ఆవుధాని పజ్జలింసు, న తం నిస్సాయ తుయ్హం అన్తరాయో అత్థి, సకలజమ్బుదీపే పన పఞ్ఞాయ తేన సమో న భవిస్సతి, తస్సేతం పుబ్బనిమిత్త’’న్తి పురోహితేన సమస్సాసితో తుట్ఠచిత్తో ‘‘కుమారస్స ఖీరమూలం హోతూ’’తి సహస్సం దత్వా ‘‘వయప్పత్తకాలే మయ్హం దస్సేథా’’తి ఆహ. సో వుద్ధిప్పత్తో అపరభాగే అలమత్థదస్సో సత్తన్నం రాజూనం సబ్బకిచ్చానుసాసకో హుత్వా పబ్బజిత్వా చ సత్తే దిట్ఠధమ్మికసమ్పరాయికేహి అనత్థేహి పాలేత్వా అత్థేహి నియోజేసి. ఇతి జోతితత్తా పాలనసమత్థతాయ చ ‘‘జోతిపాలో’’తిస్స నామం అకంసు. తేన వుత్తం ‘‘నామేన జోతిపాలో నామా’’తి (దీ॰ ని॰ ౨.౩౦౪).

    Pañcame sattarājapurohitoti sattabhūādīnaṃ sattannaṃ rājūnaṃ sabbakiccānusāsakapurohito. Pūjito naradevehīti tehi eva aññehi ca jambudīpe sabbeheva khattiyehi catupaccayapūjāya sakkārasammānena ca pūjito. Mahāgovindabrāhmaṇoti mahānubhāvatāya govindassābhisekena abhisittatāya ca ‘‘mahāgovindo’’ti saṅkhaṃ gato brāhmaṇo, abhisittakālato paṭṭhāya hi bodhisattassa ayaṃ samaññā jātā, nāmena pana jotipālo nāma. Tassa kira jātadivase sabbāvudhāni jotiṃsu. Rājāpi paccūsasamaye attano maṅgalāvudhaṃ pajjalitaṃ disvā bhīto attano purohitaṃ bodhisattassa pitaraṃ upaṭṭhānaṃ āgataṃ pucchitvā ‘‘mā bhāyi, mahārāja, mayhaṃ putto jāto, tassānubhāvena na kevalaṃ rājageheyeva, sakalanagarepi āvudhāni pajjaliṃsu, na taṃ nissāya tuyhaṃ antarāyo atthi, sakalajambudīpe pana paññāya tena samo na bhavissati, tassetaṃ pubbanimitta’’nti purohitena samassāsito tuṭṭhacitto ‘‘kumārassa khīramūlaṃ hotū’’ti sahassaṃ datvā ‘‘vayappattakāle mayhaṃ dassethā’’ti āha. So vuddhippatto aparabhāge alamatthadasso sattannaṃ rājūnaṃ sabbakiccānusāsako hutvā pabbajitvā ca satte diṭṭhadhammikasamparāyikehi anatthehi pāletvā atthehi niyojesi. Iti jotitattā pālanasamatthatāya ca ‘‘jotipālo’’tissa nāmaṃ akaṃsu. Tena vuttaṃ ‘‘nāmena jotipālo nāmā’’ti (dī. ni. 2.304).

    తత్థ బోధిసత్తో దిసమ్పతిస్స నామ రఞ్ఞో పురోహితస్స గోవిన్దబ్రాహ్మణస్స పుత్తో హుత్వా అత్తనో పితు తస్స చ రఞ్ఞో అచ్చయేన తస్స పుత్తో రేణు, సహాయా చస్స సత్తభూ, బ్రహ్మదత్తో, వేస్సభూ , భరతో, ద్వే చ ధతరట్ఠాతి ఇమే సత్త రాజానో యథా అఞ్ఞమఞ్ఞం న వివదన్తి. ఏవం రజ్జే పతిట్ఠాపేత్వా తేసం అత్థధమ్మే అనుసాసన్తో జమ్బుదీపతలే సబ్బేసం రాజూనం అఞ్ఞేసఞ్చ బ్రాహ్మణానం దేవనాగగహపతికానం సక్కతో గరుకతో మానితో పూజితో అపచితో ఉత్తమం గారవట్ఠానం పత్తో అహోసి. తస్స అత్థధమ్మేసు కుసలతాయ ‘‘మహాగోవిన్దో’’త్వేవ సమఞ్ఞా ఉదపాది. యథాహ ‘‘గోవిన్దో వత, భో బ్రాహ్మణో, మహాగోవిన్దో వత, భో బ్రాహ్మణో’’తి (దీ॰ ని॰ ౨.౩౦౫). తేన వుత్తం –

    Tattha bodhisatto disampatissa nāma rañño purohitassa govindabrāhmaṇassa putto hutvā attano pitu tassa ca rañño accayena tassa putto reṇu, sahāyā cassa sattabhū, brahmadatto, vessabhū , bharato, dve ca dhataraṭṭhāti ime satta rājāno yathā aññamaññaṃ na vivadanti. Evaṃ rajje patiṭṭhāpetvā tesaṃ atthadhamme anusāsanto jambudīpatale sabbesaṃ rājūnaṃ aññesañca brāhmaṇānaṃ devanāgagahapatikānaṃ sakkato garukato mānito pūjito apacito uttamaṃ gāravaṭṭhānaṃ patto ahosi. Tassa atthadhammesu kusalatāya ‘‘mahāgovindo’’tveva samaññā udapādi. Yathāha ‘‘govindo vata, bho brāhmaṇo, mahāgovindo vata, bho brāhmaṇo’’ti (dī. ni. 2.305). Tena vuttaṃ –

    ౩౭.

    37.

    ‘‘పునాపరం యదా హోమి, సత్తరాజపురోహితో;

    ‘‘Punāparaṃ yadā homi, sattarājapurohito;

    పూజితో నరదేవేహి, మహాగోవిన్దబ్రాహ్మణో’’తి.

    Pūjito naradevehi, mahāgovindabrāhmaṇo’’ti.

    అథ బోధిసత్తస్స పుఞ్ఞానుభావసముస్సాహితేహి రాజూహి తేసం అనుయుత్తేహి ఖత్తియేహి బ్రాహ్మణగహపతికేహి నేగమజానపదేహి చ ఉపరూపరి ఉపనీతో సమన్తతో మహోఘో వియ అజ్ఝోత్థరమానో అపరిమేయ్యో ఉళారో లాభసక్కారో ఉప్పజ్జి, యథా తం అపరిమాణాసు జాతీసు ఉపచితవిపులపుఞ్ఞసఞ్చయస్స ఉళారాభిజాతస్స పరిసుద్ధసీలాచారస్స పేసలస్స పరియోదాతసబ్బసిప్పస్స సబ్బసత్తేసు పుత్తసదిసమహాకరుణావిప్ఫారసినిద్ధముదుహదయస్స. సో చిన్తేసి – ‘‘ఏతరహి ఖో మయ్హం మహాలాభసక్కారో, యంనూనాహం ఇమినా సబ్బసత్తే సన్తప్పేత్వా దానపారమిం పరిపూరేయ్య’’న్తి. సో నగరస్స మజ్ఝే చతూసు ద్వారేసు అత్తనో నివేసనద్వారేతి ఛ దానసాలాయో కారేత్వా దేవసికం అపరిమితధనపరిచ్చాగేన మహాదానం పవత్తేసి. యం యం ఉపాయనం ఆనీయతి, యఞ్చ అత్తనో అత్థాయ అభిసఙ్ఖరీయతి, సబ్బం తం దానసాలాసు ఏవ పేసేసి. ఏవం దివసే దివసే మహాపరిచ్చాగం కరోన్తస్స చస్స చిత్తస్స తిత్తి వా సన్తోసో వా నాహోసి, కుతో పన సఙ్కోచో. దానగ్గఞ్చస్స లాభాసాయ ఆగచ్ఛన్తేహి దేయ్యధమ్మం గహేత్వా గచ్ఛన్తేహి చ మహాసత్తస్స చ గుణవిసేసే కిత్తయన్తేహి మహాజనకాయేహి అన్తోనగరం బహినగరఞ్చ సమన్తతో ఏకోఘభూతం కప్పవుట్ఠానమహావాయుసఙ్ఘట్టపరిబ్భమితం వియ మహాసముద్దం ఏకకోలాహలం ఏకనిన్నాదం అహోసి. తేన వుత్తం –

    Atha bodhisattassa puññānubhāvasamussāhitehi rājūhi tesaṃ anuyuttehi khattiyehi brāhmaṇagahapatikehi negamajānapadehi ca uparūpari upanīto samantato mahogho viya ajjhottharamāno aparimeyyo uḷāro lābhasakkāro uppajji, yathā taṃ aparimāṇāsu jātīsu upacitavipulapuññasañcayassa uḷārābhijātassa parisuddhasīlācārassa pesalassa pariyodātasabbasippassa sabbasattesu puttasadisamahākaruṇāvipphārasiniddhamuduhadayassa. So cintesi – ‘‘etarahi kho mayhaṃ mahālābhasakkāro, yaṃnūnāhaṃ iminā sabbasatte santappetvā dānapāramiṃ paripūreyya’’nti. So nagarassa majjhe catūsu dvāresu attano nivesanadvāreti cha dānasālāyo kāretvā devasikaṃ aparimitadhanapariccāgena mahādānaṃ pavattesi. Yaṃ yaṃ upāyanaṃ ānīyati, yañca attano atthāya abhisaṅkharīyati, sabbaṃ taṃ dānasālāsu eva pesesi. Evaṃ divase divase mahāpariccāgaṃ karontassa cassa cittassa titti vā santoso vā nāhosi, kuto pana saṅkoco. Dānaggañcassa lābhāsāya āgacchantehi deyyadhammaṃ gahetvā gacchantehi ca mahāsattassa ca guṇavisese kittayantehi mahājanakāyehi antonagaraṃ bahinagarañca samantato ekoghabhūtaṃ kappavuṭṭhānamahāvāyusaṅghaṭṭaparibbhamitaṃ viya mahāsamuddaṃ ekakolāhalaṃ ekaninnādaṃ ahosi. Tena vuttaṃ –

    ౩౮.

    38.

    ‘‘తదాహం సత్తరజ్జేసు, యం మే ఆసి ఉపాయనం;

    ‘‘Tadāhaṃ sattarajjesu, yaṃ me āsi upāyanaṃ;

    తేన దేమి మహాదానం, అక్ఖోభం సాగరూపమ’’న్తి.

    Tena demi mahādānaṃ, akkhobhaṃ sāgarūpama’’nti.

    తత్థ తదాహన్తి యదా సత్తరాజపురోహితో మహాగోవిన్దబ్రాహ్మణో హోమి, తదా అహం. సత్తరజ్జేసూతి రేణుఆదీనం సత్తన్నం రాజూనం రజ్జేసు. అక్ఖోభన్తి అబ్భన్తరేహి చ బాహిరేహి చ పచ్చత్థికేహి అప్పటిసేధనీయతాయ కేనచి అక్ఖోభనీయం. ‘‘అచ్చుబ్భ’’న్తిపి పాఠో. అతిపుణ్ణదానజ్ఝాసయస్స దేయ్యధమ్మస్స చ ఉళారభావేన విపులభావేన చ అతివియ పరిపుణ్ణన్తి అత్థో. సాగరూపమన్తి సాగరసదిసం, యథా సాగరే ఉదకం సకలేనపి లోకేన హరన్తేన ఖేపేతుం న సక్కా, ఏవం తస్స దానగ్గే దేయ్యధమ్మన్తి.

    Tattha tadāhanti yadā sattarājapurohito mahāgovindabrāhmaṇo homi, tadā ahaṃ. Sattarajjesūti reṇuādīnaṃ sattannaṃ rājūnaṃ rajjesu. Akkhobhanti abbhantarehi ca bāhirehi ca paccatthikehi appaṭisedhanīyatāya kenaci akkhobhanīyaṃ. ‘‘Accubbha’’ntipi pāṭho. Atipuṇṇadānajjhāsayassa deyyadhammassa ca uḷārabhāvena vipulabhāvena ca ativiya paripuṇṇanti attho. Sāgarūpamanti sāgarasadisaṃ, yathā sāgare udakaṃ sakalenapi lokena harantena khepetuṃ na sakkā, evaṃ tassa dānagge deyyadhammanti.

    ౩౯. ఓసానగాథాయ వరం ధనన్తి ఉత్తమం ఇచ్ఛితం వా ధనం. సేసం వుత్తనయమేవ.

    39. Osānagāthāya varaṃ dhananti uttamaṃ icchitaṃ vā dhanaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.

    ఏవం మహాసత్తో పఠమకప్పికమహామేఘో వియ మహావస్సం అవిభాగేన మహన్తం దానవస్సం వస్సాపేన్తో దానబ్యావటో హుత్వాపి సేసం సత్తన్నం రాజూనం అత్థధమ్మే అప్పమత్తో అనుసాసతి. సత్త చ బ్రాహ్మణమహాసాలే విజ్జాసిప్పం సిక్ఖాపేతి, సత్త చ న్హాతకసతాని మన్తే వాచేతి. తస్స అపరేన సమయేన ఏవం కల్యాణో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గతో ‘‘సక్ఖి మహాగోవిన్దో బ్రాహ్మణో బ్రహ్మానం పస్సతి, సక్ఖి మహాగోవిన్దో బ్రాహ్మణో బ్రహ్మునా సాకచ్ఛేతి సల్లపతి మన్తేతీ’’తి (దీ॰ ని॰ ౨.౩౧౨). సో చిన్తేసి – ‘‘ఏతరహి ఖో మయ్హం అయం అభూతో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గతో ‘బ్రహ్మానం పస్సతి, సక్ఖి మహాగోవిన్దో బ్రాహ్మణో బ్రహ్మునా సాకచ్ఛేతి సల్లపతి మన్తేతీ’తి, యంనూనాహం ఇమం భూతం ఏవ కరేయ్య’’న్తి. సో ‘‘తే సత్త రాజానో సత్త చ బ్రాహ్మణమహాసాలే సత్త చ న్హాతకసతాని అత్తనో పుత్తదారఞ్చ ఆపుచ్ఛిత్వా బ్రహ్మానం పస్సేయ్య’’న్తి చిత్తం పణిధాయ వస్సికే చత్తారో మాసే బ్రహ్మవిహారభావనమనుయుఞ్జి. తస్స చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ బ్రహ్మా సనఙ్కుమారో పురతో పాతురహోసి. తం దిస్వా మహాపురిసో పుచ్ఛి –

    Evaṃ mahāsatto paṭhamakappikamahāmegho viya mahāvassaṃ avibhāgena mahantaṃ dānavassaṃ vassāpento dānabyāvaṭo hutvāpi sesaṃ sattannaṃ rājūnaṃ atthadhamme appamatto anusāsati. Satta ca brāhmaṇamahāsāle vijjāsippaṃ sikkhāpeti, satta ca nhātakasatāni mante vāceti. Tassa aparena samayena evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato ‘‘sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmānaṃ passati, sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmunā sākaccheti sallapati mantetī’’ti (dī. ni. 2.312). So cintesi – ‘‘etarahi kho mayhaṃ ayaṃ abhūto kittisaddo abbhuggato ‘brahmānaṃ passati, sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmunā sākaccheti sallapati mantetī’ti, yaṃnūnāhaṃ imaṃ bhūtaṃ eva kareyya’’nti. So ‘‘te satta rājāno satta ca brāhmaṇamahāsāle satta ca nhātakasatāni attano puttadārañca āpucchitvā brahmānaṃ passeyya’’nti cittaṃ paṇidhāya vassike cattāro māse brahmavihārabhāvanamanuyuñji. Tassa cetasā cetoparivitakkamaññāya brahmā sanaṅkumāro purato pāturahosi. Taṃ disvā mahāpuriso pucchi –

    ‘‘వణ్ణవా యసవా సిరిమా, కో ను త్వమసి మారిస;

    ‘‘Vaṇṇavā yasavā sirimā, ko nu tvamasi mārisa;

    అజానన్తా తం పుచ్ఛామ, కథం జానేము తం మయ’’న్తి. (దీ॰ ని॰ ౨.౩౧౮);

    Ajānantā taṃ pucchāma, kathaṃ jānemu taṃ maya’’nti. (dī. ni. 2.318);

    తస్స బ్రహ్మా అత్తానం జానాపేన్తో –

    Tassa brahmā attānaṃ jānāpento –

    ‘‘మం వే కుమారం జానన్తి, బ్రహ్మలోకే సనన్తనం;

    ‘‘Maṃ ve kumāraṃ jānanti, brahmaloke sanantanaṃ;

    సబ్బే జానన్తి మం దేవా, ఏవం గోవిన్ద జానాహీ’’తి. (దీ॰ ని॰ ౨.౩౧౮) –

    Sabbe jānanti maṃ devā, evaṃ govinda jānāhī’’ti. (dī. ni. 2.318) –

    వత్వా తేన –

    Vatvā tena –

    ‘‘ఆసనం ఉదకం పజ్జం, మధుసాకఞ్చ బ్రహ్మునో;

    ‘‘Āsanaṃ udakaṃ pajjaṃ, madhusākañca brahmuno;

    అగ్ఘే భవన్తం పుచ్ఛామ, అగ్ఘం కురుతు నో భవ’’న్తి. (దీ॰ ని॰ ౨.౩౧౮) –

    Agghe bhavantaṃ pucchāma, agghaṃ kurutu no bhava’’nti. (dī. ni. 2.318) –

    ఉపనీతం అతిథిసక్కారం అనత్థికోపి బ్రహ్మా తస్స చిత్తసమ్పహంసనత్థం విస్సాసకరణత్థఞ్చ సమ్పటిచ్ఛన్తో ‘‘పటిగ్గణ్హామ తే అగ్ఘం, యం, త్వం గోవిన్ద, భాససీ’’తి. వత్వా ఓకాసదానత్థం –

    Upanītaṃ atithisakkāraṃ anatthikopi brahmā tassa cittasampahaṃsanatthaṃ vissāsakaraṇatthañca sampaṭicchanto ‘‘paṭiggaṇhāma te agghaṃ, yaṃ, tvaṃ govinda, bhāsasī’’ti. Vatvā okāsadānatthaṃ –

    ‘‘దిట్ఠధమ్మహితత్థాయ, సమ్పరాయసుఖాయ చ;

    ‘‘Diṭṭhadhammahitatthāya, samparāyasukhāya ca;

    కతావకాసో పుచ్ఛస్సు, యంకిఞ్చి అభిపత్థిత’’న్తి. (దీ॰ ని॰ ౨.౩౧౮) –

    Katāvakāso pucchassu, yaṃkiñci abhipatthita’’nti. (dī. ni. 2.318) –

    ఓకాసమకాసి.

    Okāsamakāsi.

    అథ నం మహాపురిసో సమ్పరాయికం ఏవ అత్థం –

    Atha naṃ mahāpuriso samparāyikaṃ eva atthaṃ –

    ‘‘పుచ్ఛామి బ్రహ్మానం సనఙ్కుమారం, కఙ్ఖీ అకఙ్ఖిం పరవేదియేసు;

    ‘‘Pucchāmi brahmānaṃ sanaṅkumāraṃ, kaṅkhī akaṅkhiṃ paravediyesu;

    కత్థట్ఠితో కిమ్హి చ సిక్ఖమానో, పప్పోతి మచ్చో అమతం బ్రహ్మలోక’’న్తి. (దీ॰ ని॰ ౨.౩౧౯) –

    Katthaṭṭhito kimhi ca sikkhamāno, pappoti macco amataṃ brahmaloka’’nti. (dī. ni. 2.319) –

    పుచ్ఛి.

    Pucchi.

    తస్స బ్రహ్మా బ్యాకరోన్తో –

    Tassa brahmā byākaronto –

    ‘‘హిత్వా మమత్తం మనుజేసు బ్రహ్మే, ఏకోదిభూతో కరుణేధిముత్తో;

    ‘‘Hitvā mamattaṃ manujesu brahme, ekodibhūto karuṇedhimutto;

    నిరామగన్ధో విరతో మేథునస్మా, ఏత్థట్ఠితో ఏత్థ చ సిక్ఖమానో;

    Nirāmagandho virato methunasmā, etthaṭṭhito ettha ca sikkhamāno;

    పప్పోతి మచ్చో అమతం బ్రహ్మలోక’’న్తి. (దీ॰ ని॰ ౨.౩౧౯) –

    Pappoti macco amataṃ brahmaloka’’nti. (dī. ni. 2.319) –

    బ్రహ్మలోకగామిమగ్గం కథేసి.

    Brahmalokagāmimaggaṃ kathesi.

    తత్థ మం వే కుమారం జానన్తీతి వే ఏకంసేన మం ‘‘కుమారో’’తి జానన్తి. బ్రహ్మలోకేతి సేట్ఠలోకే. సనన్తనన్తి చిరతనం పోరాణం. ఏవం, గోవిన్ద, జానాహీతి, గోవిన్ద, ఏవం మం ధారేహి.

    Tattha maṃ ve kumāraṃ jānantīti ve ekaṃsena maṃ ‘‘kumāro’’ti jānanti. Brahmaloketi seṭṭhaloke. Sanantananti ciratanaṃ porāṇaṃ. Evaṃ, govinda, jānāhīti, govinda, evaṃ maṃ dhārehi.

    ఆసనన్తి ఇదం భోతో బ్రహ్మునో నిసీదనత్థాయ ఆసనం పఞ్ఞత్తం. ఇదం ఉదకం పరిభోజనీయం పాదానం ధోవనత్థం పానీయం పిపాసహరణత్థాయ. ఇదం పజ్జం పరిస్సమవినోదనత్థం పాదబ్భఞ్జనతేలం. ఇదం మధుసాకం అతక్కం అలోణికం అధూపనం ఉదకేన సేదితం సాకం సన్ధాయ వదతి. తదా హి బోధిసత్తస్స తం చతుమాసం బ్రహ్మచరియం అభిసల్లేఖవుత్తిపరముక్కట్ఠం అహోసి. తస్సిమే సబ్బే అగ్ఘే కత్వా పుచ్ఛామ, తయిదం అగ్ఘం కురుతు పటిగ్గణ్హాతు నో భవం ఇదం అగ్ఘన్తి వుత్తం హోతి. ఇతి మహాపురిసో బ్రహ్మునో నేసం అపరిభుఞ్జనం జానన్తోపి వత్తసీసే ఠత్వా అత్తనో ఆచిణ్ణం అతిథిపూజనం దస్సేన్తో ఏవమాహ. బ్రహ్మాపిస్స అధిప్పాయం జానన్తో ‘‘పటిగ్గణ్హామ తే అగ్ఘం, యం త్వం, గోవిన్ద, భాససీ’’తి ఆహ.

    Āsananti idaṃ bhoto brahmuno nisīdanatthāya āsanaṃ paññattaṃ. Idaṃ udakaṃ paribhojanīyaṃ pādānaṃ dhovanatthaṃ pānīyaṃ pipāsaharaṇatthāya. Idaṃ pajjaṃ parissamavinodanatthaṃ pādabbhañjanatelaṃ. Idaṃ madhusākaṃ atakkaṃ aloṇikaṃ adhūpanaṃ udakena seditaṃ sākaṃ sandhāya vadati. Tadā hi bodhisattassa taṃ catumāsaṃ brahmacariyaṃ abhisallekhavuttiparamukkaṭṭhaṃ ahosi. Tassime sabbe agghe katvā pucchāma, tayidaṃ agghaṃ kurutu paṭiggaṇhātu no bhavaṃ idaṃ agghanti vuttaṃ hoti. Iti mahāpuriso brahmuno nesaṃ aparibhuñjanaṃ jānantopi vattasīse ṭhatvā attano āciṇṇaṃ atithipūjanaṃ dassento evamāha. Brahmāpissa adhippāyaṃ jānanto ‘‘paṭiggaṇhāma te agghaṃ, yaṃ tvaṃ, govinda, bhāsasī’’ti āha.

    తత్థ తస్స తే ఆసనే మయం నిసిన్నా నామ హోమ, పాదోదకేన పాదా ధోతా నామ హోన్తు, పానీయం పీతా నామ హోమ, పాదబ్భఞ్జనేన పాదా మక్ఖితా నామ హోన్తు, ఉదకసాకమ్పి పరిభుత్తం నామ హోతూతి అత్థో.

    Tattha tassa te āsane mayaṃ nisinnā nāma homa, pādodakena pādā dhotā nāma hontu, pānīyaṃ pītā nāma homa, pādabbhañjanena pādā makkhitā nāma hontu, udakasākampi paribhuttaṃ nāma hotūti attho.

    కఙ్ఖీ అకఙ్ఖిం పరవేదియేసూతి అహం సవిచికిచ్ఛో పరేన సయం అభిసఙ్ఖతత్తా పరస్స పాకటేసు పరవేదియేసు పఞ్హేసు నిబ్బిచికిచ్ఛం.

    Kaṅkhī akaṅkhiṃ paravediyesūti ahaṃ savicikiccho parena sayaṃ abhisaṅkhatattā parassa pākaṭesu paravediyesu pañhesu nibbicikicchaṃ.

    హిత్వా మమత్తన్తి ‘‘ఇదం మమ, ఇదం మమా’’తి పవత్తనకం ఉపకరణతణ్హం చజిత్వా. మనుజేసూతి సత్తేసు. బ్రహ్మేతి బోధిసత్తం ఆలపతి. ఏకోదిభూతోతి ఏకో ఉదేతి పవత్తతీతి ఏకోదిభూతో ఏకీభూతో, ఏకేన కాయవివేకం దస్సేతి. అథ వా ఏకో ఉదేతీతి ఏకోది, సమాధి. తం భూతో పత్తోతి ఏకోదిభూతో, ఉపచారప్పనాసమాధీహి సమాహితోతి అత్థో. ఏతం ఏకోదిభావం కరుణాబ్రహ్మవిహారవసేన దస్సేన్తో ‘‘కరుణేధిముత్తో’’తి ఆహ. కరుణజ్ఝానే అధిముత్తో, తం ఝానం నిబ్బత్తేత్వాతి అత్థో. నిరామగన్ధోతి కిలేససఙ్ఖాతవిస్సగన్ధరహితో. ఏత్థట్ఠితోతి ఏతేసు ధమ్మేసు ఠితో, ఏతే ధమ్మే సమ్పాదేత్వా. ఏత్థ చ సిక్ఖమానోతి ఏతేసు ధమ్మేసు సిక్ఖమానో , ఏతం బ్రహ్మవిహారభావనం భావేన్తోతి అత్థో. అయమేత్థ సఙ్ఖేపో, విత్థారో పన పాళియం (దీ॰ ని॰ ౨.౨౯౩ ఆదయో) ఆగతోయేవాతి.

    Hitvā mamattanti ‘‘idaṃ mama, idaṃ mamā’’ti pavattanakaṃ upakaraṇataṇhaṃ cajitvā. Manujesūti sattesu. Brahmeti bodhisattaṃ ālapati. Ekodibhūtoti eko udeti pavattatīti ekodibhūto ekībhūto, ekena kāyavivekaṃ dasseti. Atha vā eko udetīti ekodi, samādhi. Taṃ bhūto pattoti ekodibhūto, upacārappanāsamādhīhi samāhitoti attho. Etaṃ ekodibhāvaṃ karuṇābrahmavihāravasena dassento ‘‘karuṇedhimutto’’ti āha. Karuṇajjhāne adhimutto, taṃ jhānaṃ nibbattetvāti attho. Nirāmagandhoti kilesasaṅkhātavissagandharahito. Etthaṭṭhitoti etesu dhammesu ṭhito, ete dhamme sampādetvā. Ettha ca sikkhamānoti etesu dhammesu sikkhamāno , etaṃ brahmavihārabhāvanaṃ bhāventoti attho. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana pāḷiyaṃ (dī. ni. 2.293 ādayo) āgatoyevāti.

    అథ మహాపురిసో తస్స బ్రహ్మునో వచనం సుత్వా ఆమగన్ధే జిగుచ్ఛన్తో ‘‘ఇదానేవాహం పబ్బజిస్సామీ’’తి ఆహ. బ్రహ్మాపి ‘‘సాధు, మహాపురిస, పబ్బజస్సు. ఏవం సతి మయ్హమ్పి తవ సన్తికే ఆగమనం స్వాగమనమేవ భవిస్సతి, త్వం, తాత, సకలజమ్బుదీపే అగ్గపురిసో పఠమవయే ఠితో, ఏవం మహన్తం నామ సమ్పత్తిం ఇస్సరియఞ్చ పహాయ పబ్బజనం నామ గన్ధహత్థినో అయోబన్ధనం ఛిన్దిత్వా వనగమనం వియ అతిఉళారం, బుద్ధతన్తి నామేసా’’తి మహాబోధిసత్తస్స దళ్హీకమ్మం కత్వా బ్రహ్మలోకమేవ గతో. మహాసత్తోపి ‘‘మమ ఇతో నిక్ఖమిత్వా పబ్బజనం నామ న యుత్తం, అహం రాజకులానం అత్థం అనుసాసామి, తస్మా తేసం ఆరోచేత్వా సచే తేపి పబ్బజన్తి సున్దరమేవ, నో చే పురోహితట్ఠానం నియ్యాతేత్వా పబ్బజిస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా రేణుస్స తావ రఞ్ఞో ఆరోచేత్వా తేన భియ్యోసోమత్తాయ కామేహి నిమన్తియమానో అత్తనో సంవేగహేతుం ఏకన్తేన పబ్బజితుకామతఞ్చస్స నివేదేత్వా తేన ‘‘యది ఏవం అహమ్పి పబ్బజిస్సామీ’’తి వుత్తే ‘‘సాధూ’’తి సమ్పటిచ్ఛిత్వా ఏతేనేవ నయేన సత్తభూఆదయో ఛ ఖత్తియే, సత్త చ బ్రాహ్మణమహాసాలే, సత్త చ న్హాతకసతాని, అత్తనో భరియాయో చ ఆపుచ్ఛిత్వా సత్తాహమత్తమేవ తేసం చిత్తానురక్ఖణత్థం ఠత్వా మహాభినిక్ఖమనసదిసం నిక్ఖమిత్వా పబ్బజి.

    Atha mahāpuriso tassa brahmuno vacanaṃ sutvā āmagandhe jigucchanto ‘‘idānevāhaṃ pabbajissāmī’’ti āha. Brahmāpi ‘‘sādhu, mahāpurisa, pabbajassu. Evaṃ sati mayhampi tava santike āgamanaṃ svāgamanameva bhavissati, tvaṃ, tāta, sakalajambudīpe aggapuriso paṭhamavaye ṭhito, evaṃ mahantaṃ nāma sampattiṃ issariyañca pahāya pabbajanaṃ nāma gandhahatthino ayobandhanaṃ chinditvā vanagamanaṃ viya atiuḷāraṃ, buddhatanti nāmesā’’ti mahābodhisattassa daḷhīkammaṃ katvā brahmalokameva gato. Mahāsattopi ‘‘mama ito nikkhamitvā pabbajanaṃ nāma na yuttaṃ, ahaṃ rājakulānaṃ atthaṃ anusāsāmi, tasmā tesaṃ ārocetvā sace tepi pabbajanti sundarameva, no ce purohitaṭṭhānaṃ niyyātetvā pabbajissāmī’’ti cintetvā reṇussa tāva rañño ārocetvā tena bhiyyosomattāya kāmehi nimantiyamāno attano saṃvegahetuṃ ekantena pabbajitukāmatañcassa nivedetvā tena ‘‘yadi evaṃ ahampi pabbajissāmī’’ti vutte ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā eteneva nayena sattabhūādayo cha khattiye, satta ca brāhmaṇamahāsāle, satta ca nhātakasatāni, attano bhariyāyo ca āpucchitvā sattāhamattameva tesaṃ cittānurakkhaṇatthaṃ ṭhatvā mahābhinikkhamanasadisaṃ nikkhamitvā pabbaji.

    తస్స తే సత్తరాజానో ఆదిం కత్వా సబ్బేవ అనుపబ్బజింసు. సా అహోసి మహతీ పరిసా. అనేకయోజనవిత్థారాయ పరిసాయ పరివుతో మహాపురిసో ధమ్మం దేసేన్తో గామనిగమజనపదరాజధానీసు చారికం చరతి, మహాజనం పుఞ్ఞే పతిట్ఠాపేతి. గతగతట్ఠానే బుద్ధకోలాహలం వియ హోతి. మనుస్సా ‘‘గోవిన్దపణ్డితో కిర ఆగచ్ఛతీ’’తి సుత్వా పురేతరమేవ మణ్డపం కారేత్వా తం అలఙ్కారాపేత్వా పచ్చుగ్గన్త్వా మణ్డపం పవేసేత్వా నానగ్గరసభోజనేన పతిమానేన్తి. మహాలాభసక్కారో మహోఘో వియ అజ్ఝోత్థరన్తో ఉప్పజ్జి. మహాపురిసో మహాజనం పుఞ్ఞే పతిట్ఠాపేసి సీలసమ్పదాయ ఇన్ద్రియసంవరే భోజనే మత్తఞ్ఞుతాయ జాగరియానుయోగే కసిణపరికమ్మే ఝానేసు అభిఞ్ఞాసు అట్ఠసమాపత్తీసు బ్రహ్మవిహారేసూతి. బుద్ధుప్పాదకాలో వియ అహోసి.

    Tassa te sattarājāno ādiṃ katvā sabbeva anupabbajiṃsu. Sā ahosi mahatī parisā. Anekayojanavitthārāya parisāya parivuto mahāpuriso dhammaṃ desento gāmanigamajanapadarājadhānīsu cārikaṃ carati, mahājanaṃ puññe patiṭṭhāpeti. Gatagataṭṭhāne buddhakolāhalaṃ viya hoti. Manussā ‘‘govindapaṇḍito kira āgacchatī’’ti sutvā puretarameva maṇḍapaṃ kāretvā taṃ alaṅkārāpetvā paccuggantvā maṇḍapaṃ pavesetvā nānaggarasabhojanena patimānenti. Mahālābhasakkāro mahogho viya ajjhottharanto uppajji. Mahāpuriso mahājanaṃ puññe patiṭṭhāpesi sīlasampadāya indriyasaṃvare bhojane mattaññutāya jāgariyānuyoge kasiṇaparikamme jhānesu abhiññāsu aṭṭhasamāpattīsu brahmavihāresūti. Buddhuppādakālo viya ahosi.

    బోధిసత్తో యావతాయుకం పారమియో పూరేన్తో సమాపత్తిసుఖేన వీతినామేత్వా ఆయుపరియోసానే బ్రహ్మలోకే నిబ్బత్తి. తస్స తం బ్రహ్మచరియం ఇద్ధఞ్చేవ ఫీతఞ్చ విత్థారికం బాహుజఞ్ఞం పుథుభూతం యావ దేవమనుస్సేహి సుప్పకాసితం చిరం దీఘమద్ధానం పవత్తిత్థ. తస్స యే సాసనం సబ్బేన సబ్బం ఆజానింసు, తే కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం బ్రహ్మలోకం ఉపపజ్జింసు. యే న ఆజానింసు, తే అప్పేకచ్చే పరనిమ్మితవసవత్తీనం దేవానం సహబ్యతం ఉపపజ్జింసు. అప్పేకచ్చే నిమ్మానరతీనం…పే॰… తుసితానం యామానం తావతింసానం చాతుమహారాజికానం దేవానం సహబ్యతం ఉపపజ్జింసు. యే సబ్బనిహీనా, తే గన్ధబ్బకాయం పరిపూరేసుం. ఇతి మహాజనో యేభుయ్యేన బ్రహ్మలోకూపగో సగ్గూపగో చ అహోసి. తస్మా దేవబ్రహ్మలోకా పరిపూరింసు. చత్తారో అపాయా సుఞ్ఞా వియ అహేసుం.

    Bodhisatto yāvatāyukaṃ pāramiyo pūrento samāpattisukhena vītināmetvā āyupariyosāne brahmaloke nibbatti. Tassa taṃ brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ ciraṃ dīghamaddhānaṃ pavattittha. Tassa ye sāsanaṃ sabbena sabbaṃ ājāniṃsu, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ brahmalokaṃ upapajjiṃsu. Ye na ājāniṃsu, te appekacce paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu. Appekacce nimmānaratīnaṃ…pe… tusitānaṃ yāmānaṃ tāvatiṃsānaṃ cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu. Ye sabbanihīnā, te gandhabbakāyaṃ paripūresuṃ. Iti mahājano yebhuyyena brahmalokūpago saggūpago ca ahosi. Tasmā devabrahmalokā paripūriṃsu. Cattāro apāyā suññā viya ahesuṃ.

    ఇధాపి అకిత్తిజాతకే (జా॰ ౧.౧౩.౮౩ ఆదయో) వియ బోధిసమ్భారనిద్ధారణా వేదితబ్బా – తదా సత్త రాజానో మహాథేరా అహేసుం, సేసపరిసా బుద్ధపరిసా, మహాగోవిన్దో లోకనాథో. తథా రేణుఆదీనం సత్తన్నం రాజూనం అఞ్ఞమఞ్ఞావిరోధేన యథా సకరజ్జే పతిట్ఠాపనం, తథా మహతి సత్తవిధే రజ్జే తేసం అత్థధమ్మానుసాసనే అప్పమాదో, ‘‘బ్రహ్మునాపి సాకచ్ఛం సమాపజ్జతీ’’తి పవత్తసమ్భావనం యథాభూతం కాతుం చత్తారో మాసే పరముక్కంసగతో బ్రహ్మచరియవాసో. తేన బ్రహ్మునో అత్తని సమాపజ్జనం, బ్రహ్మునో ఓవాదే ఠత్వా సత్తహి రాజూహి సకలేన చ లోకేన ఉపనీతం లాభసక్కారం ఖేళపిణ్డం వియ ఛడ్డేత్వా అపరిమాణాయ ఖత్తియబ్రాహ్మణాదిపరిసాయ అనుపబ్బజ్జానిమిత్తాయ పబ్బజ్జాయ అనుట్ఠానం, బుద్ధానం సాసనస్స వియ అత్తనో సాసనస్స చిరకాలానుప్పబన్ధోతి ఏవమాదయో గుణానుభావా విభావేతబ్బాతి.

    Idhāpi akittijātake (jā. 1.13.83 ādayo) viya bodhisambhāraniddhāraṇā veditabbā – tadā satta rājāno mahātherā ahesuṃ, sesaparisā buddhaparisā, mahāgovindo lokanātho. Tathā reṇuādīnaṃ sattannaṃ rājūnaṃ aññamaññāvirodhena yathā sakarajje patiṭṭhāpanaṃ, tathā mahati sattavidhe rajje tesaṃ atthadhammānusāsane appamādo, ‘‘brahmunāpi sākacchaṃ samāpajjatī’’ti pavattasambhāvanaṃ yathābhūtaṃ kātuṃ cattāro māse paramukkaṃsagato brahmacariyavāso. Tena brahmuno attani samāpajjanaṃ, brahmuno ovāde ṭhatvā sattahi rājūhi sakalena ca lokena upanītaṃ lābhasakkāraṃ kheḷapiṇḍaṃ viya chaḍḍetvā aparimāṇāya khattiyabrāhmaṇādiparisāya anupabbajjānimittāya pabbajjāya anuṭṭhānaṃ, buddhānaṃ sāsanassa viya attano sāsanassa cirakālānuppabandhoti evamādayo guṇānubhāvā vibhāvetabbāti.

    మహాగోవిన్దచరియావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Mahāgovindacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / చరియాపిటకపాళి • Cariyāpiṭakapāḷi / ౫. మహాగోవిన్దచరియా • 5. Mahāgovindacariyā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact