Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚਰਿਯਾਪਿਟਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    ੫. ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦਚਰਿਯਾવਣ੍ਣਨਾ

    5. Mahāgovindacariyāvaṇṇanā

    ਪਞ੍ਚਮੇ ਸਤ੍ਤਰਾਜਪੁਰੋਹਿਤੋਤਿ ਸਤ੍ਤਭੂਆਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਾਨੁਸਾਸਕਪੁਰੋਹਿਤੋ। ਪੂਜਿਤੋ ਨਰਦੇવੇਹੀਤਿ ਤੇਹਿ ਏવ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਖਤ੍ਤਿਯੇਹਿ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਪੂਜਾਯ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨੇਨ ਚ ਪੂਜਿਤੋ। ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਮਹਾਨੁਭਾવਤਾਯ ਗੋવਿਨ੍ਦਸ੍ਸਾਭਿਸੇਕੇਨ ਅਭਿਸਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚ ‘‘ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਅਭਿਸਿਤ੍ਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯਂ ਸਮਞ੍ਞਾ ਜਾਤਾ, ਨਾਮੇਨ ਪਨ ਜੋਤਿਪਾਲੋ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਜਾਤਦਿવਸੇ ਸਬ੍ਬਾવੁਧਾਨਿ ਜੋਤਿਂਸੁ। ਰਾਜਾਪਿ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਙ੍ਗਲਾવੁਧਂ ਪਜ੍ਜਲਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭੀਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਰੋਹਿਤਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿਤਰਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਾ ਭਾਯਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ, ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾવੇਨ ਨ ਕੇવਲਂ ਰਾਜਗੇਹੇਯੇવ, ਸਕਲਨਗਰੇਪਿ ਆવੁਧਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਂਸੁ, ਨ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤੇਨ ਸਮੋ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਰੋਹਿਤੇਨ ਸਮਸ੍ਸਾਸਿਤੋ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ‘‘ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਖੀਰਮੂਲਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਮਯ੍ਹਂ ਦਸ੍ਸੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਲਮਤ੍ਥਦਸ੍ਸੋ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਾਨੁਸਾਸਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਚ ਸਤ੍ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੇਹਿ ਅਨਤ੍ਥੇਹਿ ਪਾਲੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੇਹਿ ਨਿਯੋਜੇਸਿ। ਇਤਿ ਜੋਤਿਤਤ੍ਤਾ ਪਾਲਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਚ ‘‘ਜੋਤਿਪਾਲੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਾਮੇਨ ਜੋਤਿਪਾਲੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੦੪)।

    Pañcame sattarājapurohitoti sattabhūādīnaṃ sattannaṃ rājūnaṃ sabbakiccānusāsakapurohito. Pūjito naradevehīti tehi eva aññehi ca jambudīpe sabbeheva khattiyehi catupaccayapūjāya sakkārasammānena ca pūjito. Mahāgovindabrāhmaṇoti mahānubhāvatāya govindassābhisekena abhisittatāya ca ‘‘mahāgovindo’’ti saṅkhaṃ gato brāhmaṇo, abhisittakālato paṭṭhāya hi bodhisattassa ayaṃ samaññā jātā, nāmena pana jotipālo nāma. Tassa kira jātadivase sabbāvudhāni jotiṃsu. Rājāpi paccūsasamaye attano maṅgalāvudhaṃ pajjalitaṃ disvā bhīto attano purohitaṃ bodhisattassa pitaraṃ upaṭṭhānaṃ āgataṃ pucchitvā ‘‘mā bhāyi, mahārāja, mayhaṃ putto jāto, tassānubhāvena na kevalaṃ rājageheyeva, sakalanagarepi āvudhāni pajjaliṃsu, na taṃ nissāya tuyhaṃ antarāyo atthi, sakalajambudīpe pana paññāya tena samo na bhavissati, tassetaṃ pubbanimitta’’nti purohitena samassāsito tuṭṭhacitto ‘‘kumārassa khīramūlaṃ hotū’’ti sahassaṃ datvā ‘‘vayappattakāle mayhaṃ dassethā’’ti āha. So vuddhippatto aparabhāge alamatthadasso sattannaṃ rājūnaṃ sabbakiccānusāsako hutvā pabbajitvā ca satte diṭṭhadhammikasamparāyikehi anatthehi pāletvā atthehi niyojesi. Iti jotitattā pālanasamatthatāya ca ‘‘jotipālo’’tissa nāmaṃ akaṃsu. Tena vuttaṃ ‘‘nāmena jotipālo nāmā’’ti (dī. ni. 2.304).

    ਤਤ੍ਥ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਦਿਸਮ੍ਪਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਸ ਗੋવਿਨ੍ਦਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਤੁ ਤਸ੍ਸ ਚ ਰਞ੍ਞੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਰੇਣੁ, ਸਹਾਯਾ ਚਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਭੂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ, વੇਸ੍ਸਭੂ , ਭਰਤੋ, ਦ੍વੇ ਚ ਧਤਰਟ੍ਠਾਤਿ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਰਾਜਾਨੋ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ વਿવਦਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਰਜ੍ਜੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮੇ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤੋ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤਲੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਰਾਜੂਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਦੇવਨਾਗਗਹਪਤਿਕਾਨਂ ਸਕ੍ਕਤੋ ਗਰੁਕਤੋ ਮਾਨਿਤੋ ਪੂਜਿਤੋ ਅਪਚਿਤੋ ਉਤ੍ਤਮਂ ਗਾਰવਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕੁਸਲਤਾਯ ‘‘ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦੋ’’ਤ੍વੇવ ਸਮਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ। ਯਥਾਹ ‘‘ਗੋવਿਨ੍ਦੋ વਤ, ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦੋ વਤ, ਭੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੦੫)। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Tattha bodhisatto disampatissa nāma rañño purohitassa govindabrāhmaṇassa putto hutvā attano pitu tassa ca rañño accayena tassa putto reṇu, sahāyā cassa sattabhū, brahmadatto, vessabhū , bharato, dve ca dhataraṭṭhāti ime satta rājāno yathā aññamaññaṃ na vivadanti. Evaṃ rajje patiṭṭhāpetvā tesaṃ atthadhamme anusāsanto jambudīpatale sabbesaṃ rājūnaṃ aññesañca brāhmaṇānaṃ devanāgagahapatikānaṃ sakkato garukato mānito pūjito apacito uttamaṃ gāravaṭṭhānaṃ patto ahosi. Tassa atthadhammesu kusalatāya ‘‘mahāgovindo’’tveva samaññā udapādi. Yathāha ‘‘govindo vata, bho brāhmaṇo, mahāgovindo vata, bho brāhmaṇo’’ti (dī. ni. 2.305). Tena vuttaṃ –

    ੩੭.

    37.

    ‘‘ਪੁਨਾਪਰਂ ਯਦਾ ਹੋਮਿ, ਸਤ੍ਤਰਾਜਪੁਰੋਹਿਤੋ।

    ‘‘Punāparaṃ yadā homi, sattarājapurohito;

    ਪੂਜਿਤੋ ਨਰਦੇવੇਹਿ, ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ॥

    Pūjito naradevehi, mahāgovindabrāhmaṇo’’ti.

    ਅਥ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾવਸਮੁਸ੍ਸਾਹਿਤੇਹਿ ਰਾਜੂਹਿ ਤੇਸਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਖਤ੍ਤਿਯੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇਹਿ ਨੇਗਮਜਾਨਪਦੇਹਿ ਚ ਉਪਰੂਪਰਿ ਉਪਨੀਤੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਮਹੋਘੋ વਿਯ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਮਾਨੋ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੋ ਉਲ਼ਾਰੋ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਉਪਚਿਤવਿਪੁਲਪੁਞ੍ਞਸਞ੍ਚਯਸ੍ਸ ਉਲ਼ਾਰਾਭਿਜਾਤਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਾਚਾਰਸ੍ਸ ਪੇਸਲਸ੍ਸ ਪਰਿਯੋਦਾਤਸਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਪੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮਹਾਕਰੁਣਾવਿਪ੍ਫਾਰਸਿਨਿਦ੍ਧਮੁਦੁਹਦਯਸ੍ਸ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਤਰਹਿ ਖੋ ਮਯ੍ਹਂ ਮਹਾਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਇਮਿਨਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਨਗਰਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਚਤੂਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰੇਤਿ ਛ ਦਾਨਸਾਲਾਯੋ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਦੇવਸਿਕਂ ਅਪਰਿਮਿਤਧਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਯਂ ਯਂ ਉਪਾਯਨਂ ਆਨੀਯਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੀਯਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਦਾਨਸਾਲਾਸੁ ਏવ ਪੇਸੇਸਿ। ਏવਂ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਮਹਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਿਤ੍ਤਿ વਾ ਸਨ੍ਤੋਸੋ વਾ ਨਾਹੋਸਿ, ਕੁਤੋ ਪਨ ਸਙ੍ਕੋਚੋ। ਦਾਨਗ੍ਗਞ੍ਚਸ੍ਸ ਲਾਭਾਸਾਯ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਹਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਹਿ ਚ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਗੁਣવਿਸੇਸੇ ਕਿਤ੍ਤਯਨ੍ਤੇਹਿ ਮਹਾਜਨਕਾਯੇਹਿ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਂ ਬਹਿਨਗਰਞ੍ਚ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਏਕੋਘਭੂਤਂ ਕਪ੍ਪવੁਟ੍ਠਾਨਮਹਾવਾਯੁਸਙ੍ਘਟ੍ਟਪਰਿਬ੍ਭਮਿਤਂ વਿਯ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਏਕਕੋਲਾਹਲਂ ਏਕਨਿਨ੍ਨਾਦਂ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Atha bodhisattassa puññānubhāvasamussāhitehi rājūhi tesaṃ anuyuttehi khattiyehi brāhmaṇagahapatikehi negamajānapadehi ca uparūpari upanīto samantato mahogho viya ajjhottharamāno aparimeyyo uḷāro lābhasakkāro uppajji, yathā taṃ aparimāṇāsu jātīsu upacitavipulapuññasañcayassa uḷārābhijātassa parisuddhasīlācārassa pesalassa pariyodātasabbasippassa sabbasattesu puttasadisamahākaruṇāvipphārasiniddhamuduhadayassa. So cintesi – ‘‘etarahi kho mayhaṃ mahālābhasakkāro, yaṃnūnāhaṃ iminā sabbasatte santappetvā dānapāramiṃ paripūreyya’’nti. So nagarassa majjhe catūsu dvāresu attano nivesanadvāreti cha dānasālāyo kāretvā devasikaṃ aparimitadhanapariccāgena mahādānaṃ pavattesi. Yaṃ yaṃ upāyanaṃ ānīyati, yañca attano atthāya abhisaṅkharīyati, sabbaṃ taṃ dānasālāsu eva pesesi. Evaṃ divase divase mahāpariccāgaṃ karontassa cassa cittassa titti vā santoso vā nāhosi, kuto pana saṅkoco. Dānaggañcassa lābhāsāya āgacchantehi deyyadhammaṃ gahetvā gacchantehi ca mahāsattassa ca guṇavisese kittayantehi mahājanakāyehi antonagaraṃ bahinagarañca samantato ekoghabhūtaṃ kappavuṭṭhānamahāvāyusaṅghaṭṭaparibbhamitaṃ viya mahāsamuddaṃ ekakolāhalaṃ ekaninnādaṃ ahosi. Tena vuttaṃ –

    ੩੮.

    38.

    ‘‘ਤਦਾਹਂ ਸਤ੍ਤਰਜ੍ਜੇਸੁ, ਯਂ ਮੇ ਆਸਿ ਉਪਾਯਨਂ।

    ‘‘Tadāhaṃ sattarajjesu, yaṃ me āsi upāyanaṃ;

    ਤੇਨ ਦੇਮਿ ਮਹਾਦਾਨਂ, ਅਕ੍ਖੋਭਂ ਸਾਗਰੂਪਮ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Tena demi mahādānaṃ, akkhobhaṃ sāgarūpama’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਦਾਹਨ੍ਤਿ ਯਦਾ ਸਤ੍ਤਰਾਜਪੁਰੋਹਿਤੋ ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਮਿ, ਤਦਾ ਅਹਂ। ਸਤ੍ਤਰਜ੍ਜੇਸੂਤਿ ਰੇਣੁਆਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਰਜ੍ਜੇਸੁ। ਅਕ੍ਖੋਭਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਹਿ ਚ ਬਾਹਿਰੇਹਿ ਚ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿਸੇਧਨੀਯਤਾਯ ਕੇਨਚਿ ਅਕ੍ਖੋਭਨੀਯਂ। ‘‘ਅਚ੍ਚੁਬ੍ਭ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਅਤਿਪੁਣ੍ਣਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਉਲ਼ਾਰਭਾવੇਨ વਿਪੁਲਭਾવੇਨ ਚ ਅਤਿવਿਯ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਾਗਰੂਪਮਨ੍ਤਿ ਸਾਗਰਸਦਿਸਂ, ਯਥਾ ਸਾਗਰੇ ਉਦਕਂ ਸਕਲੇਨਪਿ ਲੋਕੇਨ ਹਰਨ੍ਤੇਨ ਖੇਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਏવਂ ਤਸ੍ਸ ਦਾਨਗ੍ਗੇ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ।

    Tattha tadāhanti yadā sattarājapurohito mahāgovindabrāhmaṇo homi, tadā ahaṃ. Sattarajjesūti reṇuādīnaṃ sattannaṃ rājūnaṃ rajjesu. Akkhobhanti abbhantarehi ca bāhirehi ca paccatthikehi appaṭisedhanīyatāya kenaci akkhobhanīyaṃ. ‘‘Accubbha’’ntipi pāṭho. Atipuṇṇadānajjhāsayassa deyyadhammassa ca uḷārabhāvena vipulabhāvena ca ativiya paripuṇṇanti attho. Sāgarūpamanti sāgarasadisaṃ, yathā sāgare udakaṃ sakalenapi lokena harantena khepetuṃ na sakkā, evaṃ tassa dānagge deyyadhammanti.

    ੩੯. ਓਸਾਨਗਾਥਾਯ વਰਂ ਧਨਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ વਾ ਧਨਂ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।

    39. Osānagāthāya varaṃ dhananti uttamaṃ icchitaṃ vā dhanaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.

    ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਠਮਕਪ੍ਪਿਕਮਹਾਮੇਘੋ વਿਯ ਮਹਾવਸ੍ਸਂ ਅવਿਭਾਗੇਨ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦਾਨવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਾਪੇਨ੍ਤੋ ਦਾਨਬ੍ਯਾવਟੋ ਹੁਤ੍વਾਪਿ ਸੇਸਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਅਨੁਸਾਸਤਿ। ਸਤ੍ਤ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲੇ વਿਜ੍ਜਾਸਿਪ੍ਪਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤਿ, ਸਤ੍ਤ ਚ ਨ੍ਹਾਤਕਸਤਾਨਿ ਮਨ੍ਤੇ વਾਚੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ ‘‘ਸਕ੍ਖਿ ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸਕ੍ਖਿ ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਸਾਕਚ੍ਛੇਤਿ ਸਲ੍ਲਪਤਿ ਮਨ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੧੨)। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਤਰਹਿ ਖੋ ਮਯ੍ਹਂ ਅਯਂ ਅਭੂਤੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸਕ੍ਖਿ ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਸਾਕਚ੍ਛੇਤਿ ਸਲ੍ਲਪਤਿ ਮਨ੍ਤੇਤੀ’ਤਿ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਇਮਂ ਭੂਤਂ ਏવ ਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਤੇ ਸਤ੍ਤ ਰਾਜਾਨੋ ਸਤ੍ਤ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲੇ ਸਤ੍ਤ ਚ ਨ੍ਹਾਤਕਸਤਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਞ੍ਚ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਣਿਧਾਯ વਸ੍ਸਿਕੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਭਾવਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜਿ। ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਪੁਰਤੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਪੁਚ੍ਛਿ –

    Evaṃ mahāsatto paṭhamakappikamahāmegho viya mahāvassaṃ avibhāgena mahantaṃ dānavassaṃ vassāpento dānabyāvaṭo hutvāpi sesaṃ sattannaṃ rājūnaṃ atthadhamme appamatto anusāsati. Satta ca brāhmaṇamahāsāle vijjāsippaṃ sikkhāpeti, satta ca nhātakasatāni mante vāceti. Tassa aparena samayena evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato ‘‘sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmānaṃ passati, sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmunā sākaccheti sallapati mantetī’’ti (dī. ni. 2.312). So cintesi – ‘‘etarahi kho mayhaṃ ayaṃ abhūto kittisaddo abbhuggato ‘brahmānaṃ passati, sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmunā sākaccheti sallapati mantetī’ti, yaṃnūnāhaṃ imaṃ bhūtaṃ eva kareyya’’nti. So ‘‘te satta rājāno satta ca brāhmaṇamahāsāle satta ca nhātakasatāni attano puttadārañca āpucchitvā brahmānaṃ passeyya’’nti cittaṃ paṇidhāya vassike cattāro māse brahmavihārabhāvanamanuyuñji. Tassa cetasā cetoparivitakkamaññāya brahmā sanaṅkumāro purato pāturahosi. Taṃ disvā mahāpuriso pucchi –

    ‘‘વਣ੍ਣવਾ ਯਸવਾ ਸਿਰਿਮਾ, ਕੋ ਨੁ ਤ੍વਮਸਿ ਮਾਰਿਸ।

    ‘‘Vaṇṇavā yasavā sirimā, ko nu tvamasi mārisa;

    ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮ, ਕਥਂ ਜਾਨੇਮੁ ਤਂ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੧੮)।

    Ajānantā taṃ pucchāma, kathaṃ jānemu taṃ maya’’nti. (dī. ni. 2.318);

    ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਜਾਨਾਪੇਨ੍ਤੋ –

    Tassa brahmā attānaṃ jānāpento –

    ‘‘ਮਂ વੇ ਕੁਮਾਰਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਸਨਨ੍ਤਨਂ।

    ‘‘Maṃ ve kumāraṃ jānanti, brahmaloke sanantanaṃ;

    ਸਬ੍ਬੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਮਂ ਦੇવਾ, ਏવਂ ਗੋવਿਨ੍ਦ ਜਾਨਾਹੀ’’ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੧੮) –

    Sabbe jānanti maṃ devā, evaṃ govinda jānāhī’’ti. (dī. ni. 2.318) –

    વਤ੍વਾ ਤੇਨ –

    Vatvā tena –

    ‘‘ਆਸਨਂ ਉਦਕਂ ਪਜ੍ਜਂ, ਮਧੁਸਾਕਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ।

    ‘‘Āsanaṃ udakaṃ pajjaṃ, madhusākañca brahmuno;

    ਅਗ੍ਘੇ ਭવਨ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮ, ਅਗ੍ਘਂ ਕੁਰੁਤੁ ਨੋ ਭવ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੧੮) –

    Agghe bhavantaṃ pucchāma, agghaṃ kurutu no bhava’’nti. (dī. ni. 2.318) –

    ਉਪਨੀਤਂ ਅਤਿਥਿਸਕ੍ਕਾਰਂ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਹਂਸਨਤ੍ਥਂ વਿਸ੍ਸਾਸਕਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਮ ਤੇ ਅਗ੍ਘਂ, ਯਂ, ਤ੍વਂ ਗੋવਿਨ੍ਦ, ਭਾਸਸੀ’’ਤਿ। વਤ੍વਾ ਓਕਾਸਦਾਨਤ੍ਥਂ –

    Upanītaṃ atithisakkāraṃ anatthikopi brahmā tassa cittasampahaṃsanatthaṃ vissāsakaraṇatthañca sampaṭicchanto ‘‘paṭiggaṇhāma te agghaṃ, yaṃ, tvaṃ govinda, bhāsasī’’ti. Vatvā okāsadānatthaṃ –

    ‘‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਹਿਤਤ੍ਥਾਯ, ਸਮ੍ਪਰਾਯਸੁਖਾਯ ਚ।

    ‘‘Diṭṭhadhammahitatthāya, samparāyasukhāya ca;

    ਕਤਾવਕਾਸੋ ਪੁਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੧੮) –

    Katāvakāso pucchassu, yaṃkiñci abhipatthita’’nti. (dī. ni. 2.318) –

    ਓਕਾਸਮਕਾਸਿ।

    Okāsamakāsi.

    ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ ਏવ ਅਤ੍ਥਂ –

    Atha naṃ mahāpuriso samparāyikaṃ eva atthaṃ –

    ‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰਂ, ਕਙ੍ਖੀ ਅਕਙ੍ਖਿਂ ਪਰવੇਦਿਯੇਸੁ।

    ‘‘Pucchāmi brahmānaṃ sanaṅkumāraṃ, kaṅkhī akaṅkhiṃ paravediyesu;

    ਕਤ੍ਥਟ੍ਠਿਤੋ ਕਿਮ੍ਹਿ ਚ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਮਚ੍ਚੋ ਅਮਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੧੯) –

    Katthaṭṭhito kimhi ca sikkhamāno, pappoti macco amataṃ brahmaloka’’nti. (dī. ni. 2.319) –

    ਪੁਚ੍ਛਿ।

    Pucchi.

    ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –

    Tassa brahmā byākaronto –

    ‘‘ਹਿਤ੍વਾ ਮਮਤ੍ਤਂ ਮਨੁਜੇਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਏਕੋਦਿਭੂਤੋ ਕਰੁਣੇਧਿਮੁਤ੍ਤੋ।

    ‘‘Hitvā mamattaṃ manujesu brahme, ekodibhūto karuṇedhimutto;

    ਨਿਰਾਮਗਨ੍ਧੋ વਿਰਤੋ ਮੇਥੁਨਸ੍ਮਾ, ਏਤ੍ਥਟ੍ਠਿਤੋ ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨੋ।

    Nirāmagandho virato methunasmā, etthaṭṭhito ettha ca sikkhamāno;

    ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਮਚ੍ਚੋ ਅਮਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੧੯) –

    Pappoti macco amataṃ brahmaloka’’nti. (dī. ni. 2.319) –

    ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਗਾਮਿਮਗ੍ਗਂ ਕਥੇਸਿ।

    Brahmalokagāmimaggaṃ kathesi.

    ਤਤ੍ਥ ਮਂ વੇ ਕੁਮਾਰਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ વੇ ਏਕਂਸੇਨ ਮਂ ‘‘ਕੁਮਾਰੋ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਤਿ ਸੇਟ੍ਠਲੋਕੇ। ਸਨਨ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਚਿਰਤਨਂ ਪੋਰਾਣਂ। ਏવਂ, ਗੋવਿਨ੍ਦ, ਜਾਨਾਹੀਤਿ, ਗੋવਿਨ੍ਦ, ਏવਂ ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ।

    Tattha maṃ ve kumāraṃ jānantīti ve ekaṃsena maṃ ‘‘kumāro’’ti jānanti. Brahmaloketi seṭṭhaloke. Sanantananti ciratanaṃ porāṇaṃ. Evaṃ, govinda, jānāhīti, govinda, evaṃ maṃ dhārehi.

    ਆਸਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਭੋਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਨਿਸੀਦਨਤ੍ਥਾਯ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ ਉਦਕਂ ਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ ਪਾਦਾਨਂ ਧੋવਨਤ੍ਥਂ ਪਾਨੀਯਂ ਪਿਪਾਸਹਰਣਤ੍ਥਾਯ। ਇਦਂ ਪਜ੍ਜਂ ਪਰਿਸ੍ਸਮવਿਨੋਦਨਤ੍ਥਂ ਪਾਦਬ੍ਭਞ੍ਜਨਤੇਲਂ। ਇਦਂ ਮਧੁਸਾਕਂ ਅਤਕ੍ਕਂ ਅਲੋਣਿਕਂ ਅਧੂਪਨਂ ਉਦਕੇਨ ਸੇਦਿਤਂ ਸਾਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਤਦਾ ਹਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਤੁਮਾਸਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿਸਲ੍ਲੇਖવੁਤ੍ਤਿਪਰਮੁਕ੍ਕਟ੍ਠਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸਿਮੇ ਸਬ੍ਬੇ ਅਗ੍ਘੇ ਕਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਾਮ, ਤਯਿਦਂ ਅਗ੍ਘਂ ਕੁਰੁਤੁ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਨੋ ਭવਂ ਇਦਂ ਅਗ੍ਘਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਨੇਸਂ ਅਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ વਤ੍ਤਸੀਸੇ ਠਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਅਤਿਥਿਪੂਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਪਿਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਮ ਤੇ ਅਗ੍ਘਂ, ਯਂ ਤ੍વਂ, ਗੋવਿਨ੍ਦ, ਭਾਸਸੀ’’ਤਿ ਆਹ।

    Āsananti idaṃ bhoto brahmuno nisīdanatthāya āsanaṃ paññattaṃ. Idaṃ udakaṃ paribhojanīyaṃ pādānaṃ dhovanatthaṃ pānīyaṃ pipāsaharaṇatthāya. Idaṃ pajjaṃ parissamavinodanatthaṃ pādabbhañjanatelaṃ. Idaṃ madhusākaṃ atakkaṃ aloṇikaṃ adhūpanaṃ udakena seditaṃ sākaṃ sandhāya vadati. Tadā hi bodhisattassa taṃ catumāsaṃ brahmacariyaṃ abhisallekhavuttiparamukkaṭṭhaṃ ahosi. Tassime sabbe agghe katvā pucchāma, tayidaṃ agghaṃ kurutu paṭiggaṇhātu no bhavaṃ idaṃ agghanti vuttaṃ hoti. Iti mahāpuriso brahmuno nesaṃ aparibhuñjanaṃ jānantopi vattasīse ṭhatvā attano āciṇṇaṃ atithipūjanaṃ dassento evamāha. Brahmāpissa adhippāyaṃ jānanto ‘‘paṭiggaṇhāma te agghaṃ, yaṃ tvaṃ, govinda, bhāsasī’’ti āha.

    ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਆਸਨੇ ਮਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਨਾਮ ਹੋਮ, ਪਾਦੋਦਕੇਨ ਪਾਦਾ ਧੋਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਪਾਨੀਯਂ ਪੀਤਾ ਨਾਮ ਹੋਮ, ਪਾਦਬ੍ਭਞ੍ਜਨੇਨ ਪਾਦਾ ਮਕ੍ਖਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਉਦਕਸਾਕਮ੍ਪਿ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha tassa te āsane mayaṃ nisinnā nāma homa, pādodakena pādā dhotā nāma hontu, pānīyaṃ pītā nāma homa, pādabbhañjanena pādā makkhitā nāma hontu, udakasākampi paribhuttaṃ nāma hotūti attho.

    ਕਙ੍ਖੀ ਅਕਙ੍ਖਿਂ ਪਰવੇਦਿਯੇਸੂਤਿ ਅਹਂ ਸવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਪਰੇਨ ਸਯਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਤ੍ਤਾ ਪਰਸ੍ਸ ਪਾਕਟੇਸੁ ਪਰવੇਦਿਯੇਸੁ ਪਞ੍ਹੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ।

    Kaṅkhī akaṅkhiṃ paravediyesūti ahaṃ savicikiccho parena sayaṃ abhisaṅkhatattā parassa pākaṭesu paravediyesu pañhesu nibbicikicchaṃ.

    ਹਿਤ੍વਾ ਮਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਮਮ, ਇਦਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਪવਤ੍ਤਨਕਂ ਉਪਕਰਣਤਣ੍ਹਂ ਚਜਿਤ੍વਾ। ਮਨੁਜੇਸੂਤਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ। ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਤਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਆਲਪਤਿ। ਏਕੋਦਿਭੂਤੋਤਿ ਏਕੋ ਉਦੇਤਿ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਏਕੋਦਿਭੂਤੋ ਏਕੀਭੂਤੋ, ਏਕੇਨ ਕਾਯવਿવੇਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਥ વਾ ਏਕੋ ਉਦੇਤੀਤਿ ਏਕੋਦਿ, ਸਮਾਧਿ। ਤਂ ਭੂਤੋ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਏਕੋਦਿਭੂਤੋ, ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧੀਹਿ ਸਮਾਹਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤਂ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਕਰੁਣਾਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰવਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਰੁਣੇਧਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਰੁਣਜ੍ਝਾਨੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਰਾਮਗਨ੍ਧੋਤਿ ਕਿਲੇਸਸਙ੍ਖਾਤવਿਸ੍ਸਗਨ੍ਧਰਹਿਤੋ। ਏਤ੍ਥਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਏਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਠਿਤੋ, ਏਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ ਏਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨੋ , ਏਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਭਾવਨਂ ਭਾવੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੯੩ ਆਦਯੋ) ਆਗਤੋਯੇવਾਤਿ।

    Hitvā mamattanti ‘‘idaṃ mama, idaṃ mamā’’ti pavattanakaṃ upakaraṇataṇhaṃ cajitvā. Manujesūti sattesu. Brahmeti bodhisattaṃ ālapati. Ekodibhūtoti eko udeti pavattatīti ekodibhūto ekībhūto, ekena kāyavivekaṃ dasseti. Atha vā eko udetīti ekodi, samādhi. Taṃ bhūto pattoti ekodibhūto, upacārappanāsamādhīhi samāhitoti attho. Etaṃ ekodibhāvaṃ karuṇābrahmavihāravasena dassento ‘‘karuṇedhimutto’’ti āha. Karuṇajjhāne adhimutto, taṃ jhānaṃ nibbattetvāti attho. Nirāmagandhoti kilesasaṅkhātavissagandharahito. Etthaṭṭhitoti etesu dhammesu ṭhito, ete dhamme sampādetvā. Ettha ca sikkhamānoti etesu dhammesu sikkhamāno , etaṃ brahmavihārabhāvanaṃ bhāventoti attho. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana pāḷiyaṃ (dī. ni. 2.293 ādayo) āgatoyevāti.

    ਅਥ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਮਗਨ੍ਧੇ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਦਾਨੇવਾਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਪਿ ‘‘ਸਾਧੁ, ਮਹਾਪੁਰਿਸ, ਪਬ੍ਬਜਸ੍ਸੁ। ਏવਂ ਸਤਿ ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਗਮਨਂ ਸ੍વਾਗਮਨਮੇવ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤ੍વਂ, ਤਾਤ, ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਅਗ੍ਗਪੁਰਿਸੋ ਪਠਮવਯੇ ਠਿਤੋ, ਏવਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਨਾਮ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜਨਂ ਨਾਮ ਗਨ੍ਧਹਤ੍ਥਿਨੋ ਅਯੋਬਨ੍ਧਨਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਨਗਮਨਂ વਿਯ ਅਤਿਉਲ਼ਾਰਂ, ਬੁਦ੍ਧਤਨ੍ਤਿ ਨਾਮੇਸਾ’’ਤਿ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਮੇવ ਗਤੋ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਮਮ ਇਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਨਂ ਨਾਮ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਅਹਂ ਰਾਜਕੁਲਾਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਨੁਸਾਸਾਮਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਸਚੇ ਤੇਪਿ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਮੇવ, ਨੋ ਚੇ ਪੁਰੋਹਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਰੇਣੁਸ੍ਸ ਤਾવ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਕਾਮੇਹਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਯਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂવੇਗਹੇਤੁਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਨਿવੇਦੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ‘‘ਯਦਿ ਏવਂ ਅਹਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਏਤੇਨੇવ ਨਯੇਨ ਸਤ੍ਤਭੂਆਦਯੋ ਛ ਖਤ੍ਤਿਯੇ, ਸਤ੍ਤ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲੇ, ਸਤ੍ਤ ਚ ਨ੍ਹਾਤਕਸਤਾਨਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਰਿਯਾਯੋ ਚ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਮਤ੍ਤਮੇવ ਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ ਠਤ੍વਾ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਸਦਿਸਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿ।

    Atha mahāpuriso tassa brahmuno vacanaṃ sutvā āmagandhe jigucchanto ‘‘idānevāhaṃ pabbajissāmī’’ti āha. Brahmāpi ‘‘sādhu, mahāpurisa, pabbajassu. Evaṃ sati mayhampi tava santike āgamanaṃ svāgamanameva bhavissati, tvaṃ, tāta, sakalajambudīpe aggapuriso paṭhamavaye ṭhito, evaṃ mahantaṃ nāma sampattiṃ issariyañca pahāya pabbajanaṃ nāma gandhahatthino ayobandhanaṃ chinditvā vanagamanaṃ viya atiuḷāraṃ, buddhatanti nāmesā’’ti mahābodhisattassa daḷhīkammaṃ katvā brahmalokameva gato. Mahāsattopi ‘‘mama ito nikkhamitvā pabbajanaṃ nāma na yuttaṃ, ahaṃ rājakulānaṃ atthaṃ anusāsāmi, tasmā tesaṃ ārocetvā sace tepi pabbajanti sundarameva, no ce purohitaṭṭhānaṃ niyyātetvā pabbajissāmī’’ti cintetvā reṇussa tāva rañño ārocetvā tena bhiyyosomattāya kāmehi nimantiyamāno attano saṃvegahetuṃ ekantena pabbajitukāmatañcassa nivedetvā tena ‘‘yadi evaṃ ahampi pabbajissāmī’’ti vutte ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā eteneva nayena sattabhūādayo cha khattiye, satta ca brāhmaṇamahāsāle, satta ca nhātakasatāni, attano bhariyāyo ca āpucchitvā sattāhamattameva tesaṃ cittānurakkhaṇatthaṃ ṭhatvā mahābhinikkhamanasadisaṃ nikkhamitvā pabbaji.

    ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਤ੍ਤਰਾਜਾਨੋ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇવ ਅਨੁਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ। ਸਾ ਅਹੋਸਿ ਮਹਤੀ ਪਰਿਸਾ। ਅਨੇਕਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਾਰਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਪਰਿવੁਤੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਗਾਮਨਿਗਮਜਨਪਦਰਾਜਧਾਨੀਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਤਿ, ਮਹਾਜਨਂ ਪੁਞ੍ਞੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਬੁਦ੍ਧਕੋਲਾਹਲਂ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਗੋવਿਨ੍ਦਪਣ੍ਡਿਤੋ ਕਿਰ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਣ੍ਡਪਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸਭੋਜਨੇਨ ਪਤਿਮਾਨੇਨ੍ਤਿ। ਮਹਾਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋ ਮਹੋਘੋ વਿਯ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਮਹਾਜਨਂ ਪੁਞ੍ਞੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੇ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗੇ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮੇ ਝਾਨੇਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰੇਸੂਤਿ। ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ।

    Tassa te sattarājāno ādiṃ katvā sabbeva anupabbajiṃsu. Sā ahosi mahatī parisā. Anekayojanavitthārāya parisāya parivuto mahāpuriso dhammaṃ desento gāmanigamajanapadarājadhānīsu cārikaṃ carati, mahājanaṃ puññe patiṭṭhāpeti. Gatagataṭṭhāne buddhakolāhalaṃ viya hoti. Manussā ‘‘govindapaṇḍito kira āgacchatī’’ti sutvā puretarameva maṇḍapaṃ kāretvā taṃ alaṅkārāpetvā paccuggantvā maṇḍapaṃ pavesetvā nānaggarasabhojanena patimānenti. Mahālābhasakkāro mahogho viya ajjhottharanto uppajji. Mahāpuriso mahājanaṃ puññe patiṭṭhāpesi sīlasampadāya indriyasaṃvare bhojane mattaññutāya jāgariyānuyoge kasiṇaparikamme jhānesu abhiññāsu aṭṭhasamāpattīsu brahmavihāresūti. Buddhuppādakālo viya ahosi.

    ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖੇਨ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਆਯੁਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਇਦ੍ਧਞ੍ਚੇવ ਫੀਤਞ੍ਚ વਿਤ੍ਥਾਰਿਕਂ ਬਾਹੁਜਞ੍ਞਂ ਪੁਥੁਭੂਤਂ ਯਾવ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਸੁਪ੍ਪਕਾਸਿਤਂ ਚਿਰਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿਤ੍ਥ। ਤਸ੍ਸ ਯੇ ਸਾਸਨਂ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਆਜਾਨਿਂਸੁ, ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਯੇ ਨ ਆਜਾਨਿਂਸੁ, ਤੇ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤੀਨਂ…ਪੇ॰… ਤੁਸਿਤਾਨਂ ਯਾਮਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਯੇ ਸਬ੍ਬਨਿਹੀਨਾ, ਤੇ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯਂ ਪਰਿਪੂਰੇਸੁਂ। ਇਤਿ ਮਹਾਜਨੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੂਪਗੋ ਸਗ੍ਗੂਪਗੋ ਚ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਦੇવਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਪਰਿਪੂਰਿਂਸੁ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਪਾਯਾ ਸੁਞ੍ਞਾ વਿਯ ਅਹੇਸੁਂ।

    Bodhisatto yāvatāyukaṃ pāramiyo pūrento samāpattisukhena vītināmetvā āyupariyosāne brahmaloke nibbatti. Tassa taṃ brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ ciraṃ dīghamaddhānaṃ pavattittha. Tassa ye sāsanaṃ sabbena sabbaṃ ājāniṃsu, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ brahmalokaṃ upapajjiṃsu. Ye na ājāniṃsu, te appekacce paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu. Appekacce nimmānaratīnaṃ…pe… tusitānaṃ yāmānaṃ tāvatiṃsānaṃ cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu. Ye sabbanihīnā, te gandhabbakāyaṃ paripūresuṃ. Iti mahājano yebhuyyena brahmalokūpago saggūpago ca ahosi. Tasmā devabrahmalokā paripūriṃsu. Cattāro apāyā suññā viya ahesuṃ.

    ਇਧਾਪਿ ਅਕਿਤ੍ਤਿਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੧.੧੩.੮੩ ਆਦਯੋ) વਿਯ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਨਿਦ੍ਧਾਰਣਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਤਦਾ ਸਤ੍ਤ ਰਾਜਾਨੋ ਮਹਾਥੇਰਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਸੇਸਪਰਿਸਾ ਬੁਦ੍ਧਪਰਿਸਾ, ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦੋ ਲੋਕਨਾਥੋ। ਤਥਾ ਰੇਣੁਆਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾવਿਰੋਧੇਨ ਯਥਾ ਸਕਰਜ੍ਜੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ, ਤਥਾ ਮਹਤਿ ਸਤ੍ਤવਿਧੇ ਰਜ੍ਜੇ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਸਨੇ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ, ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾਪਿ ਸਾਕਚ੍ਛਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਪવਤ੍ਤਸਮ੍ਭਾવਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਕਾਤੁਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਗਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸੋ। ਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਓવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਹਿ ਰਾਜੂਹਿ ਸਕਲੇਨ ਚ ਲੋਕੇਨ ਉਪਨੀਤਂ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਂ ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ વਿਯ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾਯ ਖਤ੍ਤਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਿਪਰਿਸਾਯ ਅਨੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਨਿਮਿਤ੍ਤਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਸ੍ਸ વਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਚਿਰਕਾਲਾਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋਤਿ ਏવਮਾਦਯੋ ਗੁਣਾਨੁਭਾવਾ વਿਭਾવੇਤਬ੍ਬਾਤਿ।

    Idhāpi akittijātake (jā. 1.13.83 ādayo) viya bodhisambhāraniddhāraṇā veditabbā – tadā satta rājāno mahātherā ahesuṃ, sesaparisā buddhaparisā, mahāgovindo lokanātho. Tathā reṇuādīnaṃ sattannaṃ rājūnaṃ aññamaññāvirodhena yathā sakarajje patiṭṭhāpanaṃ, tathā mahati sattavidhe rajje tesaṃ atthadhammānusāsane appamādo, ‘‘brahmunāpi sākacchaṃ samāpajjatī’’ti pavattasambhāvanaṃ yathābhūtaṃ kātuṃ cattāro māse paramukkaṃsagato brahmacariyavāso. Tena brahmuno attani samāpajjanaṃ, brahmuno ovāde ṭhatvā sattahi rājūhi sakalena ca lokena upanītaṃ lābhasakkāraṃ kheḷapiṇḍaṃ viya chaḍḍetvā aparimāṇāya khattiyabrāhmaṇādiparisāya anupabbajjānimittāya pabbajjāya anuṭṭhānaṃ, buddhānaṃ sāsanassa viya attano sāsanassa cirakālānuppabandhoti evamādayo guṇānubhāvā vibhāvetabbāti.

    ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦਚਰਿਯਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Mahāgovindacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਪਾਲ਼ਿ • Cariyāpiṭakapāḷi / ੫. ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦਚਰਿਯਾ • 5. Mahāgovindacariyā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact