ទីឃ និកាយ ១៩

មហាគោវិន្ទសុត្ត

ឯវំ មេ សុតំ—ឯកំ សមយំ ភគវា រាជគហេ វិហរតិ គិជ្ឈកូដេ បព្ពតេ។

អថ ខោ បញ្ចសិខោ គន្ធព្ពបុត្តោ អភិក្កន្តាយ រត្តិយា អភិក្កន្តវណ្ណោ កេវលកប្បំ គិជ្ឈកូដំ បព្ពតំ ឱភាសេត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ។ ឯកមន្តំ ឋិតោ ខោ បញ្ចសិខោ គន្ធព្ពបុត្តោ ភគវន្តំ ឯតទវោច: “យំ ខោ មេ, ភន្តេ, ទេវានំ តាវតិំសានំ សម្មុខា សុតំ សម្មុខា បដិគ្គហិតំ, អារោចេមិ តំ ភគវតោ”តិ។

“អារោចេហិ មេ ត្វំ, បញ្ចសិខា”តិ ភគវា អវោច។

១។ ទេវសភា

“បុរិមានិ, ភន្តេ, ទិវសានិ បុរិមតរានិ តទហុបោសថេ បន្នរសេ បវារណាយ បុណ្ណាយ បុណ្ណមាយ រត្តិយា កេវលកប្បា ច ទេវា តាវតិំសា សុធម្មាយំ សភាយំ សន្និសិន្នា ហោន្តិ សន្និបតិតា; មហតី ច ទិព្ពបរិសា សមន្តតោ និសិន្នា ហោន្តិ, ចត្តារោ ច មហារាជានោ ចតុទ្ទិសា និសិន្នា ហោន្តិ;

បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ធតរដ្ឋោ មហារាជា បច្ឆិមាភិមុខោ និសិន្នោ ហោតិ ទេវេ បុរក្ខត្វា; ទក្ខិណាយ ទិសាយ វិរូឡ្ហកោ មហារាជា ឧត្តរាភិមុខោ និសិន្នោ ហោតិ ទេវេ បុរក្ខត្វា; បច្ឆិមាយ ទិសាយ វិរូបក្ខោ មហារាជា បុរត្ថាភិមុខោ និសិន្នោ ហោតិ ទេវេ បុរក្ខត្វា; ឧត្តរាយ ទិសាយ វេស្សវណោ មហារាជា ទក្ខិណាភិមុខោ និសិន្នោ ហោតិ ទេវេ បុរក្ខត្វា។

យទា, ភន្តេ, កេវលកប្បា ច ទេវា តាវតិំសា សុធម្មាយំ សភាយំ សន្និសិន្នា ហោន្តិ សន្និបតិតា, មហតី ច ទិព្ពបរិសា សមន្តតោ និសិន្នា ហោន្តិ, ចត្តារោ ច មហារាជានោ ចតុទ្ទិសា និសិន្នា ហោន្តិ, ឥទំ នេសំ ហោតិ អាសនស្មិំ; អថ បច្ឆា អម្ហាកំ អាសនំ ហោតិ។

យេ តេ, ភន្តេ, ទេវា ភគវតិ ព្រហ្មចរិយំ ចរិត្វា អធុនូបបន្នា តាវតិំសកាយំ, តេ អញ្ញេ ទេវេ អតិរោចន្តិ វណ្ណេន ចេវ យសសា ច។ តេន សុទំ, ភន្តេ, ទេវា តាវតិំសា អត្តមនា ហោន្តិ បមុទិតា បីតិសោមនស្សជាតា; ‘ទិព្ពា វត ភោ កាយា បរិបូរេន្តិ, ហាយន្តិ អសុរកាយាៜតិ។

អថ ខោ, ភន្តេ, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ទេវានំ តាវតិំសានំ សម្បសាទំ វិទិត្វា ឥមាហិ គាថាហិ អនុមោទិ:

‘មោទន្តិ វត ភោ ទេវា, តាវតិំសា សហិន្ទកា; តថាគតំ នមស្សន្តា, ធម្មស្ស ច សុធម្មតំ។

នវេ ទេវេ ច បស្សន្តា, វណ្ណវន្តេ យសស្សិនេ; សុគតស្មិំ ព្រហ្មចរិយំ, ចរិត្វាន ឥធាគតេ។

តេ អញ្ញេ អតិរោចន្តិ, វណ្ណេន យសសាយុនា; សាវកា ភូរិបញ្ញស្ស, វិសេសូបគតា ឥធ។

ឥទំ ទិស្វាន នន្ទន្តិ, តាវតិំសា សហិន្ទកា; តថាគតំ នមស្សន្តា, ធម្មស្ស ច សុធម្មតន៑ៜតិ។

តេន សុទំ, ភន្តេ, ទេវា តាវតិំសា ភិយ្យោសោ មត្តាយ អត្តមនា ហោន្តិ បមុទិតា បីតិសោមនស្សជាតា; ‘ទិព្ពា វត ភោ, កាយា បរិបូរេន្តិ, ហាយន្តិ អសុរកាយាៜតិ។

២។ អដ្ឋយថាភុច្ចវណ្ណ

អថ ខោ, ភន្តេ, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ទេវានំ តាវតិំសានំ សម្បសាទំ វិទិត្វា ទេវេ តាវតិំសេ អាមន្តេសិ: ‘ឥច្ឆេយ្យាថ នោ តុម្ហេ, មារិសា, តស្ស ភគវតោ អដ្ឋ យថាភុច្ចេ វណ្ណេ សោតុន៑ៜតិ?

‘ឥច្ឆាម មយំ, មារិស, តស្ស ភគវតោ អដ្ឋ យថាភុច្ចេ វណ្ណេ សោតុន៑ៜតិ។

អថ ខោ, ភន្តេ, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ទេវានំ តាវតិំសានំ ភគវតោ អដ្ឋ យថាភុច្ចេ វណ្ណេ បយិរុទាហាសិ:

‘តំ កិំ មញ្ញន្តិ, ភោន្តោ ទេវា តាវតិំសា? យាវញ្ច សោ ភគវា ពហុជនហិតាយ បដិបន្នោ ពហុជនសុខាយ លោកានុកម្បាយ អត្ថាយ ហិតាយ សុខាយ ទេវមនុស្សានំ។ ឯវំ ពហុជនហិតាយ បដិបន្នំ ពហុជនសុខាយ លោកានុកម្បាយ អត្ថាយ ហិតាយ សុខាយ ទេវមនុស្សានំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

ស្វាក្ខាតោ ខោ បន តេន ភគវតា ធម្មោ សន្ទិដ្ឋិកោ អកាលិកោ ឯហិបស្សិកោ ឱបនេយ្យិកោ បច្ចត្តំ វេទិតព្ពោ វិញ្ញូហិ។ ឯវំ ឱបនេយ្យិកស្ស ធម្មស្ស ទេសេតារំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

“ឥទំ កុសលន៑”តិ ខោ បន តេន ភគវតា សុបញ្ញត្តំ, “ឥទំ អកុសលន៑”តិ សុបញ្ញត្តំ។ “ឥទំ សាវជ្ឹ ឥទំ អនវជ្ឹ, ឥទំ សេវិតព្ពំ ឥទំ ន សេវិតព្ពំ, ឥទំ ហីនំ ឥទំ បណីតំ, ឥទំ កណ្ហសុក្កសប្បដិភាគន៑”តិ សុបញ្ញត្តំ។ ឯវំ កុសលាកុសលសាវជ្ជានវជ្ជសេវិតព្ពាសេវិតព្ពហីនបណីតកណ្ហសុក្កសប្បដិភាគានំ ធម្មានំ បញ្ញាបេតារំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

សុបញ្ញត្តា ខោ បន តេន ភគវតា សាវកានំ និព្ពានគាមិនី បដិបទា, សំសន្ទតិ និព្ពានញ្ច បដិបទា ច។ សេយ្យថាបិ នាម គង្គោទកំ យមុនោទកេន សំសន្ទតិ សមេតិ; ឯវមេវ សុបញ្ញត្តា តេន ភគវតា សាវកានំ និព្ពានគាមិនី បដិបទា, សំសន្ទតិ និព្ពានញ្ច បដិបទា ច។ ឯវំ និព្ពានគាមិនិយា បដិបទាយ បញ្ញាបេតារំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

អភិនិប្ផន្នោ ខោ បន តស្ស ភគវតោ លាភោ អភិនិប្ផន្នោ សិលោកោ, យាវ មញ្ញេ ខត្តិយា សម្បិយាយមានរូបា វិហរន្តិ, វិគតមទោ ខោ បន សោ ភគវា អាហារំ អាហារេតិ។ ឯវំ វិគតមទំ អាហារំ អាហរយមានំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

លទ្ធសហាយោ ខោ បន សោ ភគវា សេខានញ្ចេវ បដិបន្នានំ ខីណាសវានញ្ច វុសិតវតំ។ តេ ភគវា អបនុជ្ជ ឯការាមតំ អនុយុត្តោ វិហរតិ។ ឯវំ ឯការាមតំ អនុយុត្តំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

យថាវាទី ខោ បន សោ ភគវា តថាការី, យថាការី តថាវាទី, ឥតិ យថាវាទី តថាការី, យថាការី តថាវាទី។ ឯវំ ធម្មានុធម្មប្បដិបន្នំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

តិណ្ណវិចិកិច្ឆោ ខោ បន សោ ភគវា វិគតកថង្កថោ បរិយោសិតសង្កប្បោ អជ្ឈាសយំ អាទិព្រហ្មចរិយំ។ ឯវំ តិណ្ណវិចិកិច្ឆំ វិគតកថង្កថំ បរិយោសិតសង្កប្បំ អជ្ឈាសយំ អាទិព្រហ្មចរិយំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតាៜតិ។

ឥមេ ខោ, ភន្តេ, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ទេវានំ តាវតិំសានំ ភគវតោ អដ្ឋ យថាភុច្ចេ វណ្ណេ បយិរុទាហាសិ។ តេន សុទំ, ភន្តេ, ទេវា តាវតិំសា ភិយ្យោសោ មត្តាយ អត្តមនា ហោន្តិ បមុទិតា បីតិសោមនស្សជាតា ភគវតោ អដ្ឋ យថាភុច្ចេ វណ្ណេ សុត្វា។

តត្រ, ភន្តេ, ឯកច្ចេ ទេវា ឯវមាហំសុ: ‘អហោ វត, មារិសា, ចត្តារោ សម្មាសម្ពុទ្ធា លោកេ ឧប្បជ្ជេយ្យុំ ធម្មញ្ច ទេសេយ្យុំ យថរិវ ភគវា។ តទស្ស ពហុជនហិតាយ ពហុជនសុខាយ លោកានុកម្បាយ អត្ថាយ ហិតាយ សុខាយ ទេវមនុស្សានន៑ៜតិ។

ឯកច្ចេ ទេវា ឯវមាហំសុ: ‘តិដ្ឋន្តុ, មារិសា, ចត្តារោ សម្មាសម្ពុទ្ធា, អហោ វត, មារិសា, តយោ សម្មាសម្ពុទ្ធា លោកេ ឧប្បជ្ជេយ្យុំ ធម្មញ្ច ទេសេយ្យុំ យថរិវ ភគវា។ តទស្ស ពហុជនហិតាយ ពហុជនសុខាយ លោកានុកម្បាយ អត្ថាយ ហិតាយ សុខាយ ទេវមនុស្សានន៑ៜតិ។ ឯកច្ចេ ទេវា ឯវមាហំសុ: ‘តិដ្ឋន្តុ, មារិសា, តយោ សម្មាសម្ពុទ្ធា, អហោ វត, មារិសា, ទ្វេ សម្មាសម្ពុទ្ធា លោកេ ឧប្បជ្ជេយ្យុំ ធម្មញ្ច ទេសេយ្យុំ យថរិវ ភគវា។ តទស្ស ពហុជនហិតាយ ពហុជនសុខាយ លោកានុកម្បាយ អត្ថាយ ហិតាយ សុខាយ ទេវមនុស្សានន៑ៜតិ។

ឯវំ វុត្តេ, ភន្តេ, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ទេវេ តាវតិំសេ ឯតទវោច: ‘អដ្ឋានំ ខោ ឯតំ, មារិសា, អនវកាសោ, យំ ឯកិស្សា លោកធាតុយា ទ្វេ អរហន្តោ សម្មាសម្ពុទ្ធា អបុព្ពំ អចរិមំ ឧប្បជ្ជេយ្យុំ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។ អហោ វត, មារិសា, សោ ភគវា អប្បាពាធោ អប្បាតង្កោ ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ តិដ្ឋេយ្យ។ តទស្ស ពហុជនហិតាយ ពហុជនសុខាយ លោកានុកម្បាយ អត្ថាយ ហិតាយ សុខាយ ទេវមនុស្សានន៑ៜតិ។

អថ ខោ, ភន្តេ, យេនត្ថេន ទេវា តាវតិំសា សុធម្មាយំ សភាយំ សន្និសិន្នា ហោន្តិ សន្និបតិតា, តំ អត្ថំ ចិន្តយិត្វា តំ អត្ថំ មន្តយិត្វា វុត្តវចនាបិ តំ ចត្តារោ មហារាជានោ តស្មិំ អត្ថេ ហោន្តិ។ បច្ចានុសិដ្ឋវចនាបិ តំ ចត្តារោ មហារាជានោ តស្មិំ អត្ថេ ហោន្តិ, សកេសុ សកេសុ អាសនេសុ ឋិតា អវិបក្កន្តា។

តេ វុត្តវាក្យា រាជានោ, បដិគ្គយ្ហានុសាសនិំ; វិប្បសន្នមនា សន្តា, អដ្ឋំសុ សម្ហិ អាសនេតិ។

អថ ខោ, ភន្តេ, ឧត្តរាយ ទិសាយ ឧឡារោ អាលោកោ សញ្ជាយិ, ឱភាសោ បាតុរហោសិ អតិក្កម្មេវ ទេវានំ ទេវានុភាវំ។ អថ ខោ, ភន្តេ, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ទេវេ តាវតិំសេ អាមន្តេសិ: ‘យថា ខោ, មារិសា, និមិត្តានិ ទិស្សន្តិ, ឧឡារោ អាលោកោ សញ្ជាយតិ, ឱភាសោ បាតុភវតិ, ព្រហ្មា បាតុភវិស្សតិ; ព្រហ្មុនោ ហេតំ បុព្ពនិមិត្តំ បាតុភាវាយ, យទិទំ អាលោកោ សញ្ជាយតិ ឱភាសោ បាតុភវតីតិ។

យថា និមិត្តា ទិស្សន្តិ, ព្រហ្មា បាតុភវិស្សតិ; ព្រហ្មុនោ ហេតំ និមិត្តំ, ឱភាសោ វិបុលោ មហាៜតិ។

៣។ សនង្កុមារកថា

អថ ខោ, ភន្តេ, ទេវា តាវតិំសា យថាសកេសុ អាសនេសុ និសីទិំសុ: ‘ឱភាសមេតំ ញស្សាម, យំវិបាកោ ភវិស្សតិ, សច្ឆិកត្វាវ នំ គមិស្សាមាៜតិ។ ចត្តារោបិ មហារាជានោ យថាសកេសុ អាសនេសុ និសីទិំសុ: ‘ឱភាសមេតំ ញស្សាម, យំវិបាកោ ភវិស្សតិ, សច្ឆិកត្វាវ នំ គមិស្សាមាៜតិ។ ឥទំ សុត្វា ទេវា តាវតិំសា ឯកគ្គា សមាបជ្ជិំសុ: ‘ឱភាសមេតំ ញស្សាម, យំវិបាកោ ភវិស្សតិ, សច្ឆិកត្វាវ នំ គមិស្សាមាៜតិ។

យទា, ភន្តេ, ព្រហ្មា សនង្កុមារោ ទេវានំ តាវតិំសានំ បាតុភវតិ, ឱឡារិកំ អត្តភាវំ អភិនិម្មិនិត្វា បាតុភវតិ។ យោ ខោ បន, ភន្តេ, ព្រហ្មុនោ បកតិវណ្ណោ, អនភិសម្ភវនីយោ សោ ទេវានំ តាវតិំសានំ ចក្ខុបថស្មិំ។ យទា, ភន្តេ, ព្រហ្មា សនង្កុមារោ ទេវានំ តាវតិំសានំ បាតុភវតិ, សោ អញ្ញេ ទេវេ អតិរោចតិ វណ្ណេន ចេវ យសសា ច។ សេយ្យថាបិ, ភន្តេ, សោ វណ្ណោ វិគ្គហោ មានុសំ វិគ្គហំ អតិរោចតិ; ឯវមេវ ខោ, ភន្តេ, យទា ព្រហ្មា សនង្កុមារោ ទេវានំ តាវតិំសានំ បាតុភវតិ, សោ អញ្ញេ ទេវេ អតិរោចតិ វណ្ណេន ចេវ យសសា ច។ យទា, ភន្តេ, ព្រហ្មា សនង្កុមារោ ទេវានំ តាវតិំសានំ បាតុភវតិ, ន តស្សំ បរិសាយំ កោចិ ទេវោ អភិវាទេតិ វា បច្ចុដ្ឋេតិ វា អាសនេន វា និមន្តេតិ។ សព្ពេវ តុណ្ហីភូតា បញ្ជលិកា បល្លង្កេន និសីទន្តិ: ‘យស្សទានិ ទេវស្ស បល្លង្កំ ឥច្ឆិស្សតិ ព្រហ្មា សនង្កុមារោ, តស្ស ទេវស្ស បល្លង្កេ និសីទិស្សតីៜតិ។ យស្ស ខោ បន, ភន្តេ, ទេវស្ស ព្រហ្មា សនង្កុមារោ បល្លង្កេ និសីទតិ, ឧឡារំ សោ លភតិ ទេវោ វេទបដិលាភំ, ឧឡារំ សោ លភតិ ទេវោ សោមនស្សបដិលាភំ។ សេយ្យថាបិ, ភន្តេ, រាជា ខត្តិយោ មុទ្ធាវសិត្តោ អធុនាភិសិត្តោ រជ្ជេន, ឧឡារំ សោ លភតិ វេទបដិលាភំ, ឧឡារំ សោ លភតិ សោមនស្សបដិលាភំ; ឯវមេវ ខោ, ភន្តេ, យស្ស ទេវស្ស ព្រហ្មា សនង្កុមារោ បល្លង្កេ និសីទតិ, ឧឡារំ សោ លភតិ ទេវោ វេទបដិលាភំ, ឧឡារំ សោ លភតិ ទេវោ សោមនស្សបដិលាភំ។

អថ, ភន្តេ, ព្រហ្មា សនង្កុមារោ ទេវានំ តាវតិំសានំ សម្បសាទំ វិទិត្វា អន្តរហិតោ ឥមាហិ គាថាហិ អនុមោទិ:

‘មោទន្តិ វត ភោ ទេវា, តាវតិំសា សហិន្ទកា; តថាគតំ នមស្សន្តា, ធម្មស្ស ច សុធម្មតំ។

នវេ ទេវេ ច បស្សន្តា, វណ្ណវន្តេ យសស្សិនេ; សុគតស្មិំ ព្រហ្មចរិយំ, ចរិត្វាន ឥធាគតេ។

តេ អញ្ញេ អតិរោចន្តិ, វណ្ណេន យសសាយុនា; សាវកា ភូរិបញ្ញស្ស, វិសេសូបគតា ឥធ។

ឥទំ ទិស្វាន នន្ទន្តិ, តាវតិំសា សហិន្ទកា; តថាគតំ នមស្សន្តា, ធម្មស្ស ច សុធម្មតន៑ៜតិ។

ឥមមត្ថំ, ភន្តេ, ព្រហ្មា សនង្កុមារោ អភាសិត្ថ។ ឥមមត្ថំ, ភន្តេ, ព្រហ្មុនោ សនង្កុមារស្ស ភាសតោ អដ្ឋង្គសមន្នាគតោ សរោ ហោតិ វិស្សដ្ឋោ ច វិញ្ញេយ្យោ ច មញ្ជុ ច សវនីយោ ច ពិន្ទុ ច អវិសារី ច គម្ភីរោ ច និន្នាទី ច។ យថាបរិសំ ខោ បន, ភន្តេ, ព្រហ្មា សនង្កុមារោ សរេន វិញ្ញាបេតិ, ន ចស្ស ពហិទ្ធា បរិសាយ ឃោសោ និច្ឆរតិ។ យស្ស ខោ បន, ភន្តេ, ឯវំ អដ្ឋង្គសមន្នាគតោ សរោ ហោតិ, សោ វុច្ចតិ ‘ព្រហ្មស្សរោៜតិ។

អថ ខោ, ភន្តេ, ទេវា តាវតិំសា ព្រហ្មានំ សនង្កុមារំ ឯតទវោចុំ: ‘សាធុ, មហាព្រហ្មេ, ឯតទេវ មយំ សង្ខាយ មោទាម; អត្ថិ ច សក្កេន ទេវានមិន្ទេន តស្ស ភគវតោ អដ្ឋ យថាភុច្ចា វណ្ណា ភាសិតា; តេ ច មយំ សង្ខាយ មោទាមាៜតិ។

៤។ អដ្ឋយថាភុច្ចវណ្ណ

អថ, ភន្តេ, ព្រហ្មា សនង្កុមារោ សក្កំ ទេវានមិន្ទំ ឯតទវោច: ‘សាធុ, ទេវានមិន្ទ, មយម្បិ តស្ស ភគវតោ អដ្ឋ យថាភុច្ចេ វណ្ណេ សុណេយ្យាមាៜតិ។

‘ឯវំ, មហាព្រហ្មេៜតិ ខោ, ភន្តេ, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ព្រហ្មុនោ សនង្កុមារស្ស ភគវតោ អដ្ឋ យថាភុច្ចេ វណ្ណេ បយិរុទាហាសិ។

‘តំ កិំ មញ្ញតិ, ភវំ មហាព្រហ្មា? យាវញ្ច សោ ភគវា ពហុជនហិតាយ បដិបន្នោ ពហុជនសុខាយ លោកានុកម្បាយ អត្ថាយ ហិតាយ សុខាយ ទេវមនុស្សានំ។ ឯវំ ពហុជនហិតាយ បដិបន្នំ ពហុជនសុខាយ លោកានុកម្បាយ អត្ថាយ ហិតាយ សុខាយ ទេវមនុស្សានំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

ស្វាក្ខាតោ ខោ បន តេន ភគវតា ធម្មោ សន្ទិដ្ឋិកោ អកាលិកោ ឯហិបស្សិកោ ឱបនេយ្យិកោ បច្ចត្តំ វេទិតព្ពោ វិញ្ញូហិ។ ឯវំ ឱបនេយ្យិកស្ស ធម្មស្ស ទេសេតារំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

“ឥទំ កុសលន៑”តិ ខោ បន តេន ភគវតា សុបញ្ញត្តំ, “ឥទំ អកុសលន៑”តិ សុបញ្ញត្តំ, “ឥទំ សាវជ្ឹ ឥទំ អនវជ្ឹ, ឥទំ សេវិតព្ពំ ឥទំ ន សេវិតព្ពំ, ឥទំ ហីនំ ឥទំ បណីតំ, ឥទំ កណ្ហសុក្កសប្បដិភាគន៑”តិ សុបញ្ញត្តំ។ ឯវំ កុសលាកុសលសាវជ្ជានវជ្ជសេវិតព្ពាសេវិតព្ពហីនបណីតកណ្ហសុក្កសប្បដិភាគានំ ធម្មានំ បញ្ញាបេតារំ។ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

សុបញ្ញត្តា ខោ បន តេន ភគវតា សាវកានំ និព្ពានគាមិនី បដិបទា សំសន្ទតិ និព្ពានញ្ច បដិបទា ច។ សេយ្យថាបិ នាម គង្គោទកំ យមុនោទកេន សំសន្ទតិ សមេតិ; ឯវមេវ សុបញ្ញត្តា តេន ភគវតា សាវកានំ និព្ពានគាមិនី បដិបទា សំសន្ទតិ និព្ពានញ្ច បដិបទា ច។ ឯវំ និព្ពានគាមិនិយា បដិបទាយ បញ្ញាបេតារំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

អភិនិប្ផន្នោ ខោ បន តស្ស ភគវតោ លាភោ អភិនិប្ផន្នោ សិលោកោ, យាវ មញ្ញេ ខត្តិយា សម្បិយាយមានរូបា វិហរន្តិ។ វិគតមទោ ខោ បន សោ ភគវា អាហារំ អាហារេតិ។ ឯវំ វិគតមទំ អាហារំ អាហរយមានំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

លទ្ធសហាយោ ខោ បន សោ ភគវា សេខានញ្ចេវ បដិបន្នានំ ខីណាសវានញ្ច វុសិតវតំ, តេ ភគវា អបនុជ្ជ ឯការាមតំ អនុយុត្តោ វិហរតិ។ ឯវំ ឯការាមតំ អនុយុត្តំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

យថាវាទី ខោ បន សោ ភគវា តថាការី, យថាការី តថាវាទី; ឥតិ យថាវាទី តថាការី, យថាការី តថាវាទី។ ឯវំ ធម្មានុធម្មប្បដិប្បន្នំ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតា។

តិណ្ណវិចិកិច្ឆោ ខោ បន សោ ភគវា វិគតកថង្កថោ បរិយោសិតសង្កប្បោ អជ្ឈាសយំ អាទិព្រហ្មចរិយំ។ ឯវំ តិណ្ណវិចិកិច្ឆំ វិគតកថង្កថំ បរិយោសិតសង្កប្បំ អជ្ឈាសយំ អាទិព្រហ្មចរិយំ។ ឥមិនាបង្គេន សមន្នាគតំ សត្ថារំ នេវ អតីតំសេ សមនុបស្សាម, ន បនេតរហិ, អញ្ញត្រ តេន ភគវតាៜតិ។

ឥមេ ខោ, ភន្តេ, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ព្រហ្មុនោ សនង្កុមារស្ស ភគវតោ អដ្ឋ យថាភុច្ចេ វណ្ណេ បយិរុទាហាសិ។ តេន សុទំ, ភន្តេ, ព្រហ្មា សនង្កុមារោ អត្តមនោ ហោតិ បមុទិតោ បីតិសោមនស្សជាតោ ភគវតោ អដ្ឋ យថាភុច្ចេ វណ្ណេ សុត្វា។ អថ, ភន្តេ, ព្រហ្មា សនង្កុមារោ ឱឡារិកំ អត្តភាវំ អភិនិម្មិនិត្វា កុមារវណ្ណី ហុត្វា បញ្ចសិខោ ទេវានំ តាវតិំសានំ បាតុរហោសិ។ សោ វេហាសំ អព្ភុគ្គន្ត្វា អាកាសេ អន្តលិក្ខេ បល្លង្កេន និសីទិ។ សេយ្យថាបិ, ភន្តេ, ពលវា បុរិសោ សុបច្ចត្ថតេ វា បល្លង្កេ សមេ វា ភូមិភាគេ បល្លង្កេន និសីទេយ្យ; ឯវមេវ ខោ, ភន្តេ, ព្រហ្មា សនង្កុមារោ វេហាសំ អព្ភុគ្គន្ត្វា អាកាសេ អន្តលិក្ខេ បល្លង្កេន និសីទិត្វា ទេវេ តាវតិំសេ អាមន្តេសិ:

៥។ គោវិន្ទព្រាហ្មណវត្ថុ

‘តំ កិំ មញ្ញន្តិ, ភោន្តោ ទេវា តាវតិំសា, យាវ ទីឃរត្តំ មហាបញ្ញោវ សោ ភគវា អហោសិ។

ភូតបុព្ពំ, ភោ, រាជា ទិសម្បតិ នាម អហោសិ។ ទិសម្បតិស្ស រញ្ញោ គោវិន្ទោ នាម ព្រាហ្មណោ បុរោហិតោ អហោសិ។ ទិសម្បតិស្ស រញ្ញោ រេណុ នាម កុមារោ បុត្តោ អហោសិ។ គោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស ជោតិបាលោ នាម មាណវោ បុត្តោ អហោសិ។ ឥតិ រេណុ ច រាជបុត្តោ ជោតិបាលោ ច មាណវោ អញ្ញេ ច ឆ ខត្តិយា ឥច្ចេតេ អដ្ឋ សហាយា អហេសុំ។

អថ ខោ, ភោ, អហោរត្តានំ អច្ចយេន គោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ កាលមកាសិ។ គោវិន្ទេ ព្រាហ្មណេ កាលង្កតេ រាជា ទិសម្បតិ បរិទេវេសិ: “យស្មិំ វត, ភោ, មយំ សមយេ គោវិន្ទេ ព្រាហ្មណេ សព្ពកិច្ចានិ សម្មា វោស្សជ្ជិត្វា បញ្ចហិ កាមគុណេហិ សមប្បិតា សមង្គីភូតា បរិចារេម, តស្មិំ នោ សមយេ គោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ កាលង្កតោ”តិ។

ឯវំ វុត្តេ, ភោ, រេណុ រាជបុត្តោ រាជានំ ទិសម្បតិំ ឯតទវោច: “មា ខោ ត្វំ, ទេវ, គោវិន្ទេ ព្រាហ្មណេ កាលង្កតេ អតិពាឡ្ហំ បរិទេវេសិ។ អត្ថិ, ទេវ, គោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស ជោតិបាលោ នាម មាណវោ បុត្តោ បណ្ឌិតតរោ ចេវ បិតរា, អលមត្ថទសតរោ ចេវ បិតរា; យេបិស្ស បិតា អត្ថេ អនុសាសិ, តេបិ ជោតិបាលស្សេវ មាណវស្ស អនុសាសនិយា”តិ។

“ឯវំ, កុមារា”តិ?

“ឯវំ, ទេវា”តិ។

៦។ មហាគោវិន្ទវត្ថុ

អថ ខោ, ភោ, រាជា ទិសម្បតិ អញ្ញតរំ បុរិសំ អាមន្តេសិ: “ឯហិ ត្វំ, អម្ភោ បុរិស, យេន ជោតិបាលោ មាណវោ តេនុបសង្កម; ឧបសង្កមិត្វា ជោតិបាលំ មាណវំ ឯវំ វទេហិ: ‘ភវមត្ថុ ភវន្តំ ជោតិបាលំ, រាជា ទិសម្បតិ ភវន្តំ ជោតិបាលំ មាណវំ អាមន្តយតិ, រាជា ទិសម្បតិ ភោតោ ជោតិបាលស្ស មាណវស្ស ទស្សនកាមោៜ”តិ។

“ឯវំ, ទេវា”តិ ខោ, ភោ, សោ បុរិសោ ទិសម្បតិស្ស រញ្ញោ បដិស្សុត្វា យេន ជោតិបាលោ មាណវោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ជោតិបាលំ មាណវំ ឯតទវោច: “ភវមត្ថុ ភវន្តំ ជោតិបាលំ, រាជា ទិសម្បតិ ភវន្តំ ជោតិបាលំ មាណវំ អាមន្តយតិ, រាជា ទិសម្បតិ ភោតោ ជោតិបាលស្ស មាណវស្ស ទស្សនកាមោ”តិ។ “ឯវំ, ភោ”តិ ខោ, ភោ, ជោតិបាលោ មាណវោ តស្ស បុរិសស្ស បដិស្សុត្វា យេន រាជា ទិសម្បតិ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ទិសម្បតិនា រញ្ញា សទ្ធិំ សម្មោទិ;

សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ, ភោ, ជោតិបាលំ មាណវំ រាជា ទិសម្បតិ ឯតទវោច: “អនុសាសតុ នោ ភវំ ជោតិបាលោ, មា នោ ភវំ ជោតិបាលោ អនុសាសនិយា បច្ចព្យាហាសិ។ បេត្តិកេ តំ ឋានេ ឋបេស្សាមិ, គោវិន្ទិយេ អភិសិញ្ចិស្សាមី”តិ។

“ឯវំ, ភោ”តិ ខោ, ភោ, សោ ជោតិបាលោ មាណវោ ទិសម្បតិស្ស រញ្ញោ បច្ចស្សោសិ។

អថ ខោ, ភោ, រាជា ទិសម្បតិ ជោតិបាលំ មាណវំ គោវិន្ទិយេ អភិសិញ្ចិ, តំ បេត្តិកេ ឋានេ ឋបេសិ។ អភិសិត្តោ ជោតិបាលោ មាណវោ គោវិន្ទិយេ បេត្តិកេ ឋានេ ឋបិតោ យេបិស្ស បិតា អត្ថេ អនុសាសិ តេបិ អត្ថេ អនុសាសតិ, យេបិស្ស បិតា អត្ថេ នានុសាសិ តេបិ អត្ថេ អនុសាសតិ; យេបិស្ស បិតា កម្មន្តេ អភិសម្ភោសិ តេបិ កម្មន្តេ អភិសម្ភោតិ, យេបិស្ស បិតា កម្មន្តេ នាភិសម្ភោសិ តេបិ កម្មន្តេ អភិសម្ភោតិ។ តមេនំ មនុស្សា ឯវមាហំសុ: “គោវិន្ទោ វត, ភោ, ព្រាហ្មណោ, មហាគោវិន្ទោ វត, ភោ, ព្រាហ្មណោ”តិ។ ឥមិនា ខោ ឯវំ, ភោ, បរិយាយេន ជោតិបាលស្ស មាណវស្ស គោវិន្ទោ មហាគោវិន្ទោត្វេវ សមញ្ញា ឧទបាទិ។

៦។១។ រជ្ជសំវិភជន

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ យេន តេ ឆ ខត្តិយា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តេ ឆ ខត្តិយេ ឯតទវោច: “ទិសម្បតិ ខោ, ភោ, រាជា ជិណ្ណោ វុទ្ធោ មហល្លកោ អទ្ធគតោ វយោអនុប្បត្តោ, កោ នុ ខោ បន, ភោ, ជានាតិ ជីវិតំ? ឋានំ ខោ បនេតំ វិជ្ជតិ, យំ ទិសម្បតិម្ហិ រញ្ញេ កាលង្កតេ រាជកត្តារោ រេណុំ រាជបុត្តំ រជ្ជេ អភិសិញ្ចេយ្យុំ។ អាយន្តុ, ភោន្តោ, យេន រេណុ រាជបុត្តោ តេនុបសង្កមថ; ឧបសង្កមិត្វា រេណុំ រាជបុត្តំ ឯវំ វទេថ: ‘មយំ ខោ ភោតោ រេណុស្ស សហាយា បិយា មនាបា អប្បដិកូលា, យំសុខោ ភវំ តំសុខា មយំ, យំទុក្ខោ ភវំ តំទុក្ខា មយំ។ ទិសម្បតិ ខោ, ភោ, រាជា ជិណ្ណោ វុទ្ធោ មហល្លកោ អទ្ធគតោ វយោអនុប្បត្តោ, កោ នុ ខោ បន, ភោ, ជានាតិ ជីវិតំ? ឋានំ ខោ បនេតំ វិជ្ជតិ, យំ ទិសម្បតិម្ហិ រញ្ញេ កាលង្កតេ រាជកត្តារោ ភវន្តំ រេណុំ រជ្ជេ អភិសិញ្ចេយ្យុំ។ សចេ ភវំ រេណុ រជ្ឹ លភេថ, សំវិភជេថ នោ រជ្ជេនាៜ”តិ។

“ឯវំ, ភោ”តិ ខោ, ភោ, តេ ឆ ខត្តិយា មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស បដិស្សុត្វា យេន រេណុ រាជបុត្តោ តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា រេណុំ រាជបុត្តំ ឯតទវោចុំ: “មយំ ខោ ភោតោ រេណុស្ស សហាយា បិយា មនាបា អប្បដិកូលា; យំសុខោ ភវំ តំសុខា មយំ, យំទុក្ខោ ភវំ តំទុក្ខា មយំ។ ទិសម្បតិ ខោ, ភោ, រាជា ជិណ្ណោ វុទ្ធោ មហល្លកោ អទ្ធគតោ វយោអនុប្បត្តោ, កោ នុ ខោ បន ភោ ជានាតិ ជីវិតំ? ឋានំ ខោ បនេតំ វិជ្ជតិ, យំ ទិសម្បតិម្ហិ រញ្ញេ កាលង្កតេ រាជកត្តារោ ភវន្តំ រេណុំ រជ្ជេ អភិសិញ្ចេយ្យុំ។ សចេ ភវំ រេណុ រជ្ឹ លភេថ, សំវិភជេថ នោ រជ្ជេនា”តិ។

“កោ នុ ខោ, ភោ, អញ្ញោ មម វិជិតេ សុខោ ភវេថ, អញ្ញត្រ ភវន្តេភិ? សចាហំ, ភោ, រជ្ឹ លភិស្សាមិ, សំវិភជិស្សាមិ វោ រជ្ជេនា”តិ។

អថ ខោ, ភោ, អហោរត្តានំ អច្ចយេន រាជា ទិសម្បតិ កាលមកាសិ។ ទិសម្បតិម្ហិ រញ្ញេ កាលង្កតេ រាជកត្តារោ រេណុំ រាជបុត្តំ រជ្ជេ អភិសិញ្ចិំសុ។ អភិសិត្តោ រេណុ រជ្ជេន បញ្ចហិ កាមគុណេហិ សមប្បិតោ សមង្គីភូតោ បរិចារេតិ។

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ យេន តេ ឆ ខត្តិយា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តេ ឆ ខត្តិយេ ឯតទវោច: “ទិសម្បតិ ខោ, ភោ, រាជា កាលង្កតោ។ អភិសិត្តោ រេណុ រជ្ជេន បញ្ចហិ កាមគុណេហិ សមប្បិតោ សមង្គីភូតោ បរិចារេតិ។ កោ នុ ខោ បន, ភោ, ជានាតិ, មទនីយា កាមា? អាយន្តុ, ភោន្តោ, យេន រេណុ រាជា តេនុបសង្កមថ; ឧបសង្កមិត្វា រេណុំ រាជានំ ឯវំ វទេថ: ‘ទិសម្បតិ ខោ, ភោ, រាជា កាលង្កតោ, អភិសិត្តោ ភវំ រេណុ រជ្ជេន, សរតិ ភវំ តំ វចនន៑ៜ”តិ?

“ឯវំ, ភោ”តិ ខោ, ភោ, តេ ឆ ខត្តិយា មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស បដិស្សុត្វា យេន រេណុ រាជា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា រេណុំ រាជានំ ឯតទវោចុំ: “ទិសម្បតិ ខោ, ភោ, រាជា កាលង្កតោ, អភិសិត្តោ ភវំ រេណុ រជ្ជេន, សរតិ ភវំ តំ វចនន៑”តិ?

“សរាមហំ, ភោ, តំ វចនំ។ កោ នុ ខោ, ភោ, បហោតិ ឥមំ មហាបថវិំ ឧត្តរេន អាយតំ ទក្ខិណេន សកដមុខំ សត្តធា សមំ សុវិភត្តំ វិភជិតុន៑”តិ?

“កោ នុ ខោ, ភោ, អញ្ញោ បហោតិ, អញ្ញត្រ មហាគោវិន្ទេន ព្រាហ្មណេនា”តិ?

អថ ខោ, ភោ, រេណុ រាជា អញ្ញតរំ បុរិសំ អាមន្តេសិ: “ឯហិ ត្វំ, អម្ភោ បុរិស, យេន មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ តេនុបសង្កម; ឧបសង្កមិត្វា មហាគោវិន្ទំ ព្រាហ្មណំ ឯវំ វទេហិ: ‘រាជា តំ, ភន្តេ, រេណុ អាមន្តេតីៜ”តិ។

“ឯវំ, ទេវា”តិ ខោ, ភោ, សោ បុរិសោ រេណុស្ស រញ្ញោ បដិស្សុត្វា យេន មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា មហាគោវិន្ទំ ព្រាហ្មណំ ឯតទវោច: “រាជា តំ, ភន្តេ, រេណុ អាមន្តេតី”តិ។ “ឯវំ, ភោ”តិ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ តស្ស បុរិសស្ស បដិស្សុត្វា យេន រេណុ រាជា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា រេណុនា រញ្ញា សទ្ធិំ សម្មោទិ។

សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទំ ព្រាហ្មណំ រេណុ រាជា ឯតទវោច: “ឯតុ, ភវំ គោវិន្ទោ ឥមំ មហាបថវិំ ឧត្តរេន អាយតំ ទក្ខិណេន សកដមុខំ សត្តធា សមំ សុវិភត្តំ វិភជតូ”តិ។

“ឯវំ, ភោ”តិ ខោ ភោ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ រេណុស្ស រញ្ញោ បដិស្សុត្វា ឥមំ មហាបថវិំ ឧត្តរេន អាយតំ ទក្ខិណេន សកដមុខំ សត្តធា សមំ សុវិភត្តំ វិភជិ។ សព្ពានិ សកដមុខានិ បដ្ឋបេសិ។ តត្រ សុទំ មជ្ឈេ រេណុស្ស រញ្ញោ ជនបទោ ហោតិ។

ទន្តបុរំ កលិង្គានំ, អស្សកានញ្ច បោតនំ; មហេសយំ អវន្តីនំ, សោវីរានញ្ច រោរុកំ។

មិថិលា ច វិទេហានំ, ចម្បា អង្គេសុ មាបិតា; ពារាណសី ច កាសីនំ, ឯតេ គោវិន្ទមាបិតាតិ។

អថ ខោ, ភោ, តេ ឆ ខត្តិយា យថាសកេន លាភេន អត្តមនា អហេសុំ បរិបុណ្ណសង្កប្បា: “យំ វត នោ អហោសិ ឥច្ឆិតំ, យំ អាកង្ខិតំ, យំ អធិប្បេតំ, យំ អភិបត្ថិតំ, តំ នោ លទ្ធន៑”តិ។

សត្តភូ ព្រហ្មទត្តោ ច, វេស្សភូ ភរតោ សហ; រេណុ ទ្វេ ធតរដ្ឋា ច, តទាសុំ សត្ត ភារធាតិ។

បឋមភាណវារោ និដ្ឋិតោ។

៦។២។ កិត្តិសទ្ទអព្ភុគ្គមន

អថ ខោ, ភោ, តេ ឆ ខត្តិយា យេន មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា មហាគោវិន្ទំ ព្រាហ្មណំ ឯតទវោចុំ: “យថា ខោ ភវំ គោវិន្ទោ រេណុស្ស រញ្ញោ សហាយោ បិយោ មនាបោ អប្បដិកូលោ។ ឯវមេវ ខោ ភវំ គោវិន្ទោ អម្ហាកម្បិ សហាយោ បិយោ មនាបោ អប្បដិកូលោ, អនុសាសតុ នោ ភវំ គោវិន្ទោ; មា នោ ភវំ គោវិន្ទោ អនុសាសនិយា បច្ចព្យាហាសី”តិ។

“ឯវំ, ភោ”តិ ខោ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ តេសំ ឆន្នំ ខត្តិយានំ បច្ចស្សោសិ។ អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ សត្ត ច រាជានោ ខត្តិយេ មុទ្ធាវសិត្តេ រជ្ជេ អនុសាសិ, សត្ត ច ព្រាហ្មណមហាសាលេ សត្ត ច ន្ហាតកសតានិ មន្តេ វាចេសិ។

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស អបរេន សមយេន ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គច្ឆិ: “សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ, សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ សល្លបតិ មន្តេតី”តិ។

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស ឯតទហោសិ: “មយ្ហំ ខោ ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ: ‘សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ, សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ សល្លបតិ មន្តេតីៜតិ។ ន ខោ បនាហំ ព្រហ្មានំ បស្សាមិ, ន ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេមិ, ន ព្រហ្មុនា សល្លបាមិ, ន ព្រហ្មុនា មន្តេមិ។ សុតំ ខោ បន មេតំ ព្រាហ្មណានំ វុទ្ធានំ មហល្លកានំ អាចរិយបាចរិយានំ ភាសមានានំ: ‘យោ វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយតិ, ករុណំ ឈានំ ឈាយតិ, សោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ ព្រហ្មុនា សល្លបតិ ព្រហ្មុនា មន្តេតីៜតិ។ យន្នូនាហំ វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយេយ្យំ, ករុណំ ឈានំ ឈាយេយ្យន៑”តិ។

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ យេន រេណុ រាជា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា រេណុំ រាជានំ ឯតទវោច: “មយ្ហំ ខោ, ភោ, ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ: ‘សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ, សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ សល្លបតិ មន្តេតីៜតិ។ ន ខោ បនាហំ, ភោ, ព្រហ្មានំ បស្សាមិ, ន ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេមិ, ន ព្រហ្មុនា សល្លបាមិ, ន ព្រហ្មុនា មន្តេមិ។ សុតំ ខោ បន មេតំ ព្រាហ្មណានំ វុទ្ធានំ មហល្លកានំ អាចរិយបាចរិយានំ ភាសមានានំ: ‘យោ វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយតិ, ករុណំ ឈានំ ឈាយតិ, សោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ, ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ ព្រហ្មុនា សល្លបតិ ព្រហ្មុនា មន្តេតីៜតិ។ ឥច្ឆាមហំ, ភោ, វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយិតុំ, ករុណំ ឈានំ ឈាយិតុំ; នម្ហិ កេនចិ ឧបសង្កមិតព្ពោ អញ្ញត្រ ឯកេន ភត្តាភិហារេនា”តិ។

“យស្សទានិ ភវំ គោវិន្ទោ កាលំ មញ្ញតី”តិ។

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ យេន តេ ឆ ខត្តិយា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តេ ឆ ខត្តិយេ ឯតទវោច: “មយ្ហំ ខោ, ភោ, ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ: ‘សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ, សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ សល្លបតិ មន្តេតីៜតិ។ ន ខោ បនាហំ, ភោ, ព្រហ្មានំ បស្សាមិ, ន ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេមិ, ន ព្រហ្មុនា សល្លបាមិ, ន ព្រហ្មុនា មន្តេមិ។ សុតំ ខោ បន មេតំ ព្រាហ្មណានំ វុទ្ធានំ មហល្លកានំ អាចរិយបាចរិយានំ ភាសមានានំ, ‘យោ វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយតិ, ករុណំ ឈានំ ឈាយតិ, សោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ ព្រហ្មុនា សល្លបតិ ព្រហ្មុនា មន្តេតីៜតិ។ ឥច្ឆាមហំ, ភោ, វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយិតុំ, ករុណំ ឈានំ ឈាយិតុំ; នម្ហិ កេនចិ ឧបសង្កមិតព្ពោ អញ្ញត្រ ឯកេន ភត្តាភិហារេនា”តិ។ “យស្សទានិ ភវំ គោវិន្ទោ កាលំ មញ្ញតី”តិ។

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ យេន តេ សត្ត ច ព្រាហ្មណមហាសាលា សត្ត ច ន្ហាតកសតានិ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តេ សត្ត ច ព្រាហ្មណមហាសាលេ សត្ត ច ន្ហាតកសតានិ ឯតទវោច: “មយ្ហំ ខោ, ភោ, ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ: ‘សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ, សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ សល្លបតិ មន្តេតីៜតិ។ ន ខោ បនាហំ, ភោ, ព្រហ្មានំ បស្សាមិ, ន ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេមិ, ន ព្រហ្មុនា សល្លបាមិ, ន ព្រហ្មុនា មន្តេមិ។ សុតំ ខោ បន មេតំ ព្រាហ្មណានំ វុទ្ធានំ មហល្លកានំ អាចរិយបាចរិយានំ ភាសមានានំ: ‘យោ វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយតិ, ករុណំ ឈានំ ឈាយតិ, សោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ, ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ, ព្រហ្មុនា សល្លបតិ, ព្រហ្មុនា មន្តេតីៜតិ។ តេន ហិ, ភោ, យថាសុតេ យថាបរិយត្តេ មន្តេ វិត្ថារេន សជ្ឈាយំ ករោថ, អញ្ញមញ្ញញ្ច មន្តេ វាចេថ; ឥច្ឆាមហំ, ភោ, វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយិតុំ, ករុណំ ឈានំ ឈាយិតុំ;

នម្ហិ កេនចិ ឧបសង្កមិតព្ពោ អញ្ញត្រ ឯកេន ភត្តាភិហារេនា”តិ។ “យស្សទានិ ភវំ គោវិន្ទោ កាលំ មញ្ញតី”តិ។

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ យេន ចត្តារីសា ភរិយា សាទិសិយោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ចត្តារីសា ភរិយា សាទិសិយោ ឯតទវោច: “មយ្ហំ ខោ, ភោតី, ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ: ‘សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ, សក្ខិ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ សល្លបតិ មន្តេតីៜតិ។ ន ខោ បនាហំ, ភោតី, ព្រហ្មានំ បស្សាមិ, ន ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេមិ, ន ព្រហ្មុនា សល្លបាមិ, ន ព្រហ្មុនា មន្តេមិ។ សុតំ ខោ បន មេតំ ព្រាហ្មណានំ វុទ្ធានំ មហល្លកានំ អាចរិយបាចរិយានំ ភាសមានានំ ‘យោ វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយតិ, ករុណំ ឈានំ ឈាយតិ, សោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ, ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ, ព្រហ្មុនា សល្លបតិ, ព្រហ្មុនា មន្តេតីៜតិ, ឥច្ឆាមហំ, ភោតី, វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយិតុំ, ករុណំ ឈានំ ឈាយិតុំ; នម្ហិ កេនចិ ឧបសង្កមិតព្ពោ អញ្ញត្រ ឯកេន ភត្តាភិហារេនា”តិ។ “យស្សទានិ ភវំ គោវិន្ទោ កាលំ មញ្ញតី”តិ។

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ បុរត្ថិមេន នគរស្ស នវំ សន្ធាគារំ ការាបេត្វា វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយិ, ករុណំ ឈានំ ឈាយិ; នាស្សុធ កោចិ ឧបសង្កមតិ អញ្ញត្រ ឯកេន ភត្តាភិហារេន។

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស ចតុន្នំ មាសានំ អច្ចយេន អហុទេវ ឧក្កណ្ឋនា អហុ បរិតស្សនា: “សុតំ ខោ បន មេតំ ព្រាហ្មណានំ វុទ្ធានំ មហល្លកានំ អាចរិយបាចរិយានំ ភាសមានានំ: ‘យោ វស្សិកេ ចត្តារោ មាសេ បដិសល្លីយតិ, ករុណំ ឈានំ ឈាយតិ, សោ ព្រហ្មានំ បស្សតិ, ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេតិ ព្រហ្មុនា សល្លបតិ ព្រហ្មុនា មន្តេតីៜតិ។ ន ខោ បនាហំ ព្រហ្មានំ បស្សាមិ, ន ព្រហ្មុនា សាកច្ឆេមិ ន ព្រហ្មុនា សល្លបាមិ ន ព្រហ្មុនា មន្តេមី”តិ។

៦។៣។ ព្រហ្មុនាសាកច្ឆា

អថ ខោ, ភោ, ព្រហ្មា សនង្កុមារោ មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ—សេយ្យថាបិ នាម ពលវា បុរិសោ សមិញ្ជិតំ វា ពាហំ បសារេយ្យ, បសារិតំ វា ពាហំ សមិញ្ជេយ្យ; ឯវមេវ—ព្រហ្មលោកេ អន្តរហិតោ មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស សម្មុខេ បាតុរហោសិ។ អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស អហុទេវ ភយំ អហុ ឆម្ភិតត្តំ អហុ លោមហំសោ យថា តំ អទិដ្ឋបុព្ពំ រូបំ ទិស្វា។ អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ភីតោ សំវិគ្គោ លោមហដ្ឋជាតោ ព្រហ្មានំ សនង្កុមារំ គាថាយ អជ្ឈភាសិ:

“វណ្ណវា យសវា សិរិមា, កោ នុ ត្វមសិ មារិស; អជានន្តា តំ បុច្ឆាម, កថំ ជានេមុ តំ មយន៑”តិ។

“មំ វេ កុមារំ ជានន្តិ, ព្រហ្មលោកេ សនន្តនំ; សព្ពេ ជានន្តិ មំ ទេវា, ឯវំ គោវិន្ទ ជានហិ”។

“អាសនំ ឧទកំ បជ្ឹ, មធុសាកញ្ច ព្រហ្មុនោ; អគ្ឃេ ភវន្តំ បុច្ឆាម, អគ្ឃំ កុរុតុ នោ ភវំ”។

“បដិគ្គណ្ហាម តេ អគ្ឃំ, យំ ត្វំ គោវិន្ទ ភាសសិ; ទិដ្ឋធម្មហិតត្ថាយ, សម្បរាយ សុខាយ ច; កតាវកាសោ បុច្ឆស្សុ, យំ កិញ្ចិ អភិបត្ថិតន៑”តិ។

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស ឯតទហោសិ: “កតាវកាសោ ខោម្ហិ ព្រហ្មុនា សនង្កុមារេន។ កិំ នុ ខោ អហំ ព្រហ្មានំ សនង្កុមារំ បុច្ឆេយ្យំ ទិដ្ឋធម្មិកំ វា អត្ថំ សម្បរាយិកំ វា”តិ?

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស ឯតទហោសិ: “កុសលោ ខោ អហំ ទិដ្ឋធម្មិកានំ អត្ថានំ, អញ្ញេបិ មំ ទិដ្ឋធម្មិកំ អត្ថំ បុច្ឆន្តិ។ យន្នូនាហំ ព្រហ្មានំ សនង្កុមារំ សម្បរាយិកញ្ញេវ អត្ថំ បុច្ឆេយ្យន៑”តិ។ អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ ព្រហ្មានំ សនង្កុមារំ គាថាយ អជ្ឈភាសិ:

“បុច្ឆាមិ ព្រហ្មានំ សនង្កុមារំ, កង្ខី អកង្ខិំ បរវេទិយេសុ; កត្ថដ្ឋិតោ កិម្ហិ ច សិក្ខមានោ, បប្បោតិ មច្ចោ អមតំ ព្រហ្មលោកន៑”តិ។

“ហិត្វា មមត្តំ មនុជេសុ ព្រហ្មេ, ឯកោទិភូតោ ករុណេធិមុត្តោ; និរាមគន្ធោ វិរតោ មេថុនស្មា, ឯត្ថដ្ឋិតោ ឯត្ថ ច សិក្ខមានោ; បប្បោតិ មច្ចោ អមតំ ព្រហ្មលោកន៑”តិ។

“‘ហិត្វា មមត្តន៑ៜតិ អហំ, ភោតោ, អាជានាមិ។ ឥធេកច្ចោ អប្បំ វា ភោគក្ខន្ធំ បហាយ មហន្តំ វា ភោគក្ខន្ធំ បហាយ អប្បំ វា ញាតិបរិវដ្ដំ បហាយ មហន្តំ វា ញាតិបរិវដ្ដំ បហាយ កេសមស្សុំ ឱហារេត្វា កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទេត្វា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជតិ, ឥតិ ‘ហិត្វា មមត្តន៑ៜតិ អហំ, ភោតោ, អាជានាមិ។

‘ឯកោទិភូតោៜតិ អហំ, ភោតោ, អាជានាមិ។ ឥធេកច្ចោ វិវិត្តំ សេនាសនំ ភជតិ អរញ្ញំ រុក្ខមូលំ បព្ពតំ កន្ទរំ គិរិគុហំ សុសានំ វនបត្ថំ អព្ភោកាសំ បលាលបុញ្ឹ, ឥតិ ‘ឯកោទិភូតោៜតិ អហំ, ភោតោ, អាជានាមិ។

‘ករុណេធិមុត្តោៜតិ អហំ, ភោតោ, អាជានាមិ។ ឥធេកច្ចោ ករុណាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ, តថា ទុតិយំ, តថា តតិយំ, តថា ចតុត្ថំ។ ឥតិ ឧទ្ធមធោតិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ ករុណាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ។ ឥតិ ‘ករុណេធិមុត្តោៜតិ អហំ, ភោតោ, អាជានាមិ។

អាមគន្ធេ ច ខោ អហំ, ភោតោ, ភាសមានស្ស ន អាជានាមិ។

កេ អាមគន្ធា មនុជេសុ ព្រហ្មេ, ឯតេ អវិទ្វា ឥធ ព្រូហិ ធីរ; កេនាវដា វាតិ បជា កុរុតុ, អាបាយិកា និវុតព្រហ្មលោកា”តិ។

“កោធោ មោសវជ្ឹ និកតិ ច ទុព្ភោ, កទរិយតា អតិមានោ ឧសូយា; ឥច្ឆា វិវិច្ឆា បរហេឋនា ច, លោភោ ច ទោសោ ច មទោ ច មោហោ; ឯតេសុ យុត្តា អនិរាមគន្ធា, អាបាយិកា និវុតព្រហ្មលោកា”តិ។

“យថា ខោ អហំ, ភោតោ, អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស អាជានាមិ។ តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា។ បព្ពជិស្សាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយន៑”តិ។

“យស្សទានិ ភវំ គោវិន្ទោ កាលំ មញ្ញតី”តិ។

៦។៤។ រេណុរាជអាមន្តនា

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ យេន រេណុ រាជា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា រេណុំ រាជានំ ឯតទវោច: “អញ្ញំ ទានិ ភវំ បុរោហិតំ បរិយេសតុ, យោ ភោតោ រជ្ឹ អនុសាសិស្សតិ។ ឥច្ឆាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតុំ។ យថា ខោ បន មេ សុតំ ព្រហ្មុនោ អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស, តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា។ បព្ពជិស្សាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយន៑”តិ។

“អាមន្តយាមិ រាជានំ, រេណុំ ភូមិបតិំ អហំ; ត្វំ បជានស្សុ រជ្ជេន, នាហំ បោរោហិច្ចេ រមេ”។

“សចេ តេ ឩនំ កាមេហិ, អហំ បរិបូរយាមិ តេ; យោ តំ ហិំសតិ វារេមិ, ភូមិសេនាបតិ អហំ; តុវំ បិតា អហំ បុត្តោ, មា នោ គោវិន្ទ បាជហិ”។

“នមត្ថិ ឩនំ កាមេហិ, ហិំសិតា មេ ន វិជ្ជតិ; អមនុស្សវចោ សុត្វា, តស្មាហំ ន គហេ រមេ”។

“អមនុស្សោ កថំវណ្ណោ, កិំ តេ អត្ថំ អភាសថ; យញ្ច សុត្វា ជហាសិ នោ, គេហេ អម្ហេ ច កេវលី”។

“ឧបវុត្ថស្ស មេ បុព្ពេ, យិដ្ឋុកាមស្ស មេ សតោ; អគ្គិ បជ្ជលិតោ អាសិ, កុសបត្តបរិត្ថតោ។

តតោ មេ ព្រហ្មា បាតុរហុ, ព្រហ្មលោកា សនន្តនោ; សោ មេ បញ្ហំ វិយាកាសិ, តំ សុត្វា ន គហេ រមេ”។

“សទ្ទហាមិ អហំ ភោតោ, យំ ត្វំ គោវិន្ទ ភាសសិ; អមនុស្សវចោ សុត្វា, កថំ វត្តេថ អញ្ញថា។

តេ តំ អនុវត្តិស្សាម, សត្ថា គោវិន្ទ នោ ភវំ; មណិ យថា វេឡុរិយោ, អកាចោ វិមលោ សុភោ; ឯវំ សុទ្ធា ចរិស្សាម, គោវិន្ទស្សានុសាសនេតិ។

សចេ ភវំ គោវិន្ទោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សតិ, មយម្បិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាម។ អថ យា តេ គតិ, សា នោ គតិ ភវិស្សតី”តិ។

៦។៥។ ឆខត្តិយអាមន្តនា

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ យេន តេ ឆ ខត្តិយា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តេ ឆ ខត្តិយេ ឯតទវោច: “អញ្ញំ ទានិ ភវន្តោ បុរោហិតំ បរិយេសន្តុ, យោ ភវន្តានំ រជ្ជេ អនុសាសិស្សតិ។ ឥច្ឆាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតុំ។ យថា ខោ បន មេ សុតំ ព្រហ្មុនោ អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស, តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា។ បព្ពជិស្សាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយន៑”តិ។

អថ ខោ, ភោ, តេ ឆ ខត្តិយា ឯកមន្តំ អបក្កម្ម ឯវំ សមចិន្តេសុំ: “ឥមេ ខោ ព្រាហ្មណា នាម ធនលុទ្ធា; យន្នូន មយំ មហាគោវិន្ទំ ព្រាហ្មណំ ធនេន សិក្ខេយ្យាមា”តិ។

តេ មហាគោវិន្ទំ ព្រាហ្មណំ ឧបសង្កមិត្វា ឯវមាហំសុ: “សំវិជ្ជតិ ខោ, ភោ, ឥមេសុ សត្តសុ រជ្ជេសុ បហូតំ សាបតេយ្យំ, តតោ ភោតោ យាវតកេន អត្ថោ, តាវតកំ អាហរីយតន៑”តិ។

“អលំ, ភោ, មមបិទំ បហូតំ សាបតេយ្យំ ភវន្តានំយេវ វាហសា។ តមហំ សព្ពំ បហាយ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាមិ។ យថា ខោ បន មេ សុតំ ព្រហ្មុនោ អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស, តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា, បព្ពជិស្សាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយន៑”តិ។

អថ ខោ, ភោ, តេ ឆ ខត្តិយា ឯកមន្តំ អបក្កម្ម ឯវំ សមចិន្តេសុំ: “ឥមេ ខោ ព្រាហ្មណា នាម ឥត្ថិលុទ្ធា; យន្នូន មយំ មហាគោវិន្ទំ ព្រាហ្មណំ ឥត្ថីហិ សិក្ខេយ្យាមា”តិ។

តេ មហាគោវិន្ទំ ព្រាហ្មណំ ឧបសង្កមិត្វា ឯវមាហំសុ: “សំវិជ្ជន្តិ ខោ, ភោ, ឥមេសុ សត្តសុ រជ្ជេសុ បហូតា ឥត្ថិយោ, តតោ ភោតោ យាវតិកាហិ អត្ថោ, តាវតិកា អានីយតន៑”តិ។

“អលំ, ភោ, មមបិមា ចត្តារីសា ភរិយា សាទិសិយោ។ តាបាហំ សព្ពា បហាយ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាមិ។ យថា ខោ បន មេ សុតំ ព្រហ្មុនោ អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស, តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា, បព្ពជិស្សាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយន្តិ”។

“សចេ ភវំ គោវិន្ទោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សតិ, មយម្បិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាម, អថ យា តេ គតិ, សា នោ គតិ ភវិស្សតី”តិ។

“សចេ ជហថ កាមានិ, យត្ថ សត្តោ បុថុជ្ជនោ; អារម្ភវ្ហោ ទឡ្ហា ហោថ, ខន្តីពលសមាហិតា។

ឯស មគ្គោ ឧជុមគ្គោ, ឯស មគ្គោ អនុត្តរោ; សទ្ធម្មោ សព្ភិ រក្ខិតោ, ព្រហ្មលោកូបបត្តិយា”តិ។

“តេន ហិ ភវំ គោវិន្ទោ សត្ត វស្សានិ អាគមេតុ។ សត្តន្នំ វស្សានំ អច្ចយេន មយម្បិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាម, អថ យា តេ គតិ, សា នោ គតិ ភវិស្សតី”តិ។

“អតិចិរំ ខោ, ភោ, សត្ត វស្សានិ, នាហំ សក្កោមិ, ភវន្តេ, សត្ត វស្សានិ អាគមេតុំ។ កោ នុ ខោ បន, ភោ, ជានាតិ ជីវិតានំ។ គមនីយោ សម្បរាយោ, មន្តាយំ ពោទ្ធព្ពំ, កត្តព្ពំ កុសលំ, ចរិតព្ពំ ព្រហ្មចរិយំ, នត្ថិ ជាតស្ស អមរណំ។ យថា ខោ បន មេ សុតំ ព្រហ្មុនោ អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស, តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា, បព្ពជិស្សាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយន៑”តិ។

“តេន ហិ ភវំ គោវិន្ទោ ឆព្ពស្សានិ អាគមេតុ …បេ… បញ្ច វស្សានិ អាគមេតុ … ចត្តារិ វស្សានិ អាគមេតុ … តីណិ វស្សានិ អាគមេតុ … ទ្វេ វស្សានិ អាគមេតុ … ឯកំ វស្សំ អាគមេតុ, ឯកស្ស វស្សស្ស អច្ចយេន មយម្បិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាម, អថ យា តេ គតិ, សា នោ គតិ ភវិស្សតី”តិ។ “អតិចិរំ ខោ, ភោ, ឯកំ វស្សំ, នាហំ សក្កោមិ ភវន្តេ ឯកំ វស្សំ អាគមេតុំ។ កោ នុ ខោ បន, ភោ, ជានាតិ ជីវិតានំ។ គមនីយោ សម្បរាយោ, មន្តាយំ ពោទ្ធព្ពំ, កត្តព្ពំ កុសលំ, ចរិតព្ពំ ព្រហ្មចរិយំ, នត្ថិ ជាតស្ស អមរណំ។ យថា ខោ បន មេ សុតំ ព្រហ្មុនោ អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស, តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា, បព្ពជិស្សាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយន៑”តិ។ “តេន ហិ ភវំ គោវិន្ទោ សត្ត មាសានិ អាគមេតុ, សត្តន្នំ មាសានំ អច្ចយេន មយម្បិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាម, អថ យា តេ គតិ, សា នោ គតិ ភវិស្សតី”តិ។ “អតិចិរំ ខោ, ភោ, សត្ត មាសានិ, នាហំ សក្កោមិ ភវន្តេ សត្ត មាសានិ អាគមេតុំ។ កោ នុ ខោ បន, ភោ, ជានាតិ ជីវិតានំ។ គមនីយោ សម្បរាយោ, មន្តាយំ ពោទ្ធព្ពំ, កត្តព្ពំ កុសលំ, ចរិតព្ពំ ព្រហ្មចរិយំ, នត្ថិ ជាតស្ស អមរណំ។ យថា ខោ បន មេ សុតំ ព្រហ្មុនោ អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស, តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា, បព្ពជិស្សាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយន៑”តិ។ “តេន ហិ ភវំ គោវិន្ទោ ឆ មាសានិ អាគមេតុ …បេ… បញ្ច មាសានិ អាគមេតុ … ចត្តារិ មាសានិ អាគមេតុ … តីណិ មាសានិ អាគមេតុ … ទ្វេ មាសានិ អាគមេតុ … ឯកំ មាសំ អាគមេតុ … អទ្ធមាសំ អាគមេតុ, អទ្ធមាសស្ស អច្ចយេន មយម្បិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាម, អថ យា តេ គតិ, សា នោ គតិ ភវិស្សតី”តិ។

“អតិចិរំ ខោ, ភោ, អទ្ធមាសោ, នាហំ សក្កោមិ ភវន្តេ អទ្ធមាសំ អាគមេតុំ។ កោ នុ ខោ បន, ភោ, ជានាតិ ជីវិតានំ។ គមនីយោ សម្បរាយោ, មន្តាយំ ពោទ្ធព្ពំ, កត្តព្ពំ កុសលំ, ចរិតព្ពំ ព្រហ្មចរិយំ, នត្ថិ ជាតស្ស អមរណំ។ យថា ខោ បន មេ សុតំ ព្រហ្មុនោ អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស, តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា, បព្ពជិស្សាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយន៑”តិ។

“តេន ហិ ភវំ គោវិន្ទោ សត្តាហំ អាគមេតុ, យាវ មយំ សកេ បុត្តភាតរោ រជ្ជេន អនុសាសិស្សាម, សត្តាហស្ស អច្ចយេន មយម្បិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាម, អថ យា តេ គតិ, សា នោ គតិ ភវិស្សតី”តិ។

“ន ចិរំ ខោ, ភោ, សត្តាហំ, អាគមេស្សាមហំ ភវន្តេ សត្តាហន៑”តិ។

៦។៦។ ព្រាហ្មណមហាសាលាទីនំអាមន្តនា

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ យេន តេ សត្ត ច ព្រាហ្មណមហាសាលា សត្ត ច ន្ហាតកសតានិ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តេ សត្ត ច ព្រាហ្មណមហាសាលេ សត្ត ច ន្ហាតកសតានិ ឯតទវោច: “អញ្ញំ ទានិ ភវន្តោ អាចរិយំ បរិយេសន្តុ, យោ ភវន្តានំ មន្តេ វាចេស្សតិ។ ឥច្ឆាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតុំ។ យថា ខោ បន មេ សុតំ ព្រហ្មុនោ អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស។ តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា, បព្ពជិស្សាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយន៑”តិ។

“មា ភវំ គោវិន្ទោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិ។ បព្ពជ្ជា, ភោ, អប្បេសក្ខា ច អប្បលាភា ច; ព្រហ្មញ្ញំ មហេសក្ខញ្ច មហាលាភញ្ចា”តិ។

“មា ភវន្តោ ឯវំ អវចុត្ថ: ‘បព្ពជ្ជា អប្បេសក្ខា ច អប្បលាភា ច, ព្រហ្មញ្ញំ មហេសក្ខញ្ច មហាលាភញ្ចាៜតិ។ កោ នុ ខោ, ភោ, អញ្ញត្រ មយា មហេសក្ខតរោ វា មហាលាភតរោ វា។ អហញ្ហិ, ភោ, ឯតរហិ រាជាវ រញ្ញំ ព្រហ្មាវ ព្រាហ្មណានំ ទេវតាវ គហបតិកានំ។ តមហំ សព្ពំ បហាយ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាមិ។ យថា ខោ បន មេ សុតំ ព្រហ្មុនោ អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស, តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា។ បព្ពជិស្សាមហំ, ភោ, អគារស្មា អនគារិយន៑”តិ។

“សចេ ភវំ គោវិន្ទោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សតិ, មយម្បិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាម, អថ យា តេ គតិ, សា នោ គតិ ភវិស្សតី”តិ។

៦។៧។ ភរិយានំអាមន្តនា

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ យេន ចត្តារីសា ភរិយា សាទិសិយោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ចត្តារីសា ភរិយា សាទិសិយោ ឯតទវោច: “យា ភោតីនំ ឥច្ឆតិ, សកានិ វា ញាតិកុលានិ គច្ឆតុ អញ្ញំ វា ភត្តារំ បរិយេសតុ។ ឥច្ឆាមហំ, ភោតី, អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតុំ។ យថា ខោ បន មេ សុតំ ព្រហ្មុនោ អាមគន្ធេ ភាសមានស្ស, តេ ន សុនិម្មទយា អគារំ អជ្ឈាវសតា។ បព្ពជិស្សាមហំ, ភោតី, អគារស្មា អនគារិយន៑”តិ។

“ត្វញ្ញេវ នោ ញាតិ ញាតិកាមានំ, ត្វំ បន ភត្តា ភត្តុកាមានំ។ សចេ ភវំ គោវិន្ទោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សតិ, មយម្បិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាម, អថ យា តេ គតិ, សា នោ គតិ ភវិស្សតី”តិ។

៦។៨។ មហាគោវិន្ទបព្ពជ្ជា

អថ ខោ, ភោ, មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ តស្ស សត្តាហស្ស អច្ចយេន កេសមស្សុំ ឱហារេត្វា កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទេត្វា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិ។ បព្ពជិតំ បន មហាគោវិន្ទំ ព្រាហ្មណំ សត្ត ច រាជានោ ខត្តិយា មុទ្ធាវសិត្តា សត្ត ច ព្រាហ្មណមហាសាលា សត្ត ច ន្ហាតកសតានិ ចត្តារីសា ច ភរិយា សាទិសិយោ អនេកានិ ច ខត្តិយសហស្សានិ អនេកានិ ច ព្រាហ្មណសហស្សានិ អនេកានិ ច គហបតិសហស្សានិ អនេកេហិ ច ឥត្ថាគារេហិ ឥត្ថិយោ កេសមស្សុំ ឱហារេត្វា កាសាយានិ វត្ថានិ អច្ឆាទេត្វា មហាគោវិន្ទំ ព្រាហ្មណំ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតំ អនុបព្ពជិំសុ។

តាយ សុទំ, ភោ, បរិសាយ បរិវុតោ មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ គាមនិគមរាជធានីសុ ចារិកំ ចរតិ។ យំ ខោ បន, ភោ, តេន សមយេន មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ គាមំ វា និគមំ វា ឧបសង្កមតិ, តត្ថ រាជាវ ហោតិ រញ្ញំ, ព្រហ្មាវ ព្រាហ្មណានំ, ទេវតាវ គហបតិកានំ។ តេន ខោ បន សមយេន មនុស្សា ខិបន្តិ វា ឧបក្ខលន្តិ វា។ តេ ឯវមាហំសុ: “នមត្ថុ មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស, នមត្ថុ សត្ត បុរោហិតស្សា”តិ។

មហាគោវិន្ទោ, ភោ, ព្រាហ្មណោ មេត្តាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហាសិ, តថា ទុតិយំ, តថា តតិយំ, តថា ចតុត្ថំ។ ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ មេត្តាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហាសិ។ ករុណាសហគតេន ចេតសា …បេ… មុទិតាសហគតេន ចេតសា …បេ… ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា …បេ… អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហាសិ។ សាវកានញ្ច ព្រហ្មលោកសហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេសិ។

យេ ខោ បន, ភោ, តេន សមយេន មហាគោវិន្ទស្ស ព្រាហ្មណស្ស សាវកា សព្ពេនសព្ពំ សាសនំ អាជានិំសុ។ តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ ព្រហ្មលោកំ ឧបបជ្ជិំសុ។ យេ ន សព្ពេនសព្ពំ សាសនំ អាជានិំសុ, តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អប្បេកច្ចេ បរនិម្មិតវសវត្តីនំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជិំសុ; អប្បេកច្ចេ និម្មានរតីនំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជិំសុ; អប្បេកច្ចេ តុសិតានំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជិំសុ; អប្បេកច្ចេ យាមានំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជិំសុ; អប្បេកច្ចេ តាវតិំសានំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជិំសុ; អប្បេកច្ចេ ចាតុមហារាជិកានំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជិំសុ; យេ សព្ពនិហីនំ កាយំ បរិបូរេសុំ តេ គន្ធព្ពកាយំ បរិបូរេសុំ។

ឥតិ ខោ, ភោ, សព្ពេសំយេវ តេសំ កុលបុត្តានំ អមោឃា បព្ពជ្ជា អហោសិ អវញ្ឈា សផលា សៅទ្រយាៜតិ។

សរតិ តំ ភគវា”តិ?

“សរាមហំ, បញ្ចសិខ។ អហំ តេន សមយេន មហាគោវិន្ទោ ព្រាហ្មណោ អហោសិំ។ អហំ តេសំ សាវកានំ ព្រហ្មលោកសហព្យតាយ មគ្គំ ទេសេសិំ។ តំ ខោ បន មេ, បញ្ចសិខ, ព្រហ្មចរិយំ ន និព្ពិទាយ ន វិរាគាយ ន និរោធាយ ន ឧបសមាយ ន អភិញ្ញាយ ន សម្ពោធាយ ន និព្ពានាយ សំវត្តតិ, យាវទេវ ព្រហ្មលោកូបបត្តិយា។

ឥទំ ខោ បន មេ, បញ្ចសិខ, ព្រហ្មចរិយំ ឯកន្តនិព្ពិទាយ វិរាគាយ និរោធាយ ឧបសមាយ អភិញ្ញាយ សម្ពោធាយ និព្ពានាយ សំវត្តតិ។ កតមញ្ច តំ, បញ្ចសិខ, ព្រហ្មចរិយំ ឯកន្តនិព្ពិទាយ វិរាគាយ និរោធាយ ឧបសមាយ អភិញ្ញាយ សម្ពោធាយ និព្ពានាយ សំវត្តតិ? អយមេវ អរិយោ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ។ សេយ្យថិទំ—សម្មាទិដ្ឋិ សម្មាសង្កប្បោ សម្មាវាចា សម្មាកម្មន្តោ សម្មាអាជីវោ សម្មាវាយាមោ សម្មាសតិ សម្មាសមាធិ។ ឥទំ ខោ តំ, បញ្ចសិខ, ព្រហ្មចរិយំ ឯកន្តនិព្ពិទាយ វិរាគាយ និរោធាយ ឧបសមាយ អភិញ្ញាយ សម្ពោធាយ និព្ពានាយ សំវត្តតិ។

យេ ខោ បន មេ, បញ្ចសិខ, សាវកា សព្ពេនសព្ពំ សាសនំ អាជានន្តិ, តេ អាសវានំ ខយា អនាសវំ ចេតោវិមុត្តិំ បញ្ញាវិមុត្តិំ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរន្តិ;

យេ ន សព្ពេនសព្ពំ សាសនំ អាជានន្តិ, តេ បញ្ចន្នំ ឱរម្ភាគិយានំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា ឱបបាតិកា ហោន្តិ តត្ថ បរិនិព្ពាយិនោ អនាវត្តិធម្មា តស្មា លោកា។

យេ ន សព្ពេនសព្ពំ សាសនំ អាជានន្តិ, អប្បេកច្ចេ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា រាគទោសមោហានំ តនុត្តា សកទាគាមិនោ ហោន្តិ សកិទេវ ឥមំ លោកំ អាគន្ត្វា ទុក្ខស្សន្តំ ករិស្សន្តិ។

យេ ន សព្ពេនសព្ពំ សាសនំ អាជានន្តិ, អប្បេកច្ចេ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា សោតាបន្នា ហោន្តិ អវិនិបាតធម្មា និយតា សម្ពោធិបរាយណា។

ឥតិ ខោ, បញ្ចសិខ, សព្ពេសំយេវ ឥមេសំ កុលបុត្តានំ អមោឃា បព្ពជ្ជា អវញ្ឈា សផលា សៅទ្រយា”តិ។

ឥទមវោច ភគវា។ អត្តមនោ បញ្ចសិខោ គន្ធព្ពបុត្តោ ភគវតោ ភាសិតំ អភិនន្ទិត្វា អនុមោទិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា តត្ថេវន្តរធាយីតិ។

មហាគោវិន្ទសុត្តំ និដ្ឋិតំ ឆដ្ឋំ។