| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationဒီဃ နိကာယ ၁၉
Long Discourses 19
မဟာဂေါဝိန္ဒသုတ္တ
The Great Steward
ဧဝံ မေ သုတံ—ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ၊
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Rājagaha, on the Vulture’s Peak Mountain.
အထ ခေါ ပဉ္စသိခေါ ဂန္ဓဗ္ဗပုတ္တော အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏော ကေဝလကပ္ပံ ဂိဇ္ဈကူဋံ ပဗ္ဗတံ ဩဘာသေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ ပဉ္စသိခေါ ဂန္ဓဗ္ဗပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ, အာရောစေမိ တံ ဘဂဝတော”တိ၊
Then, late at night, the centaur Pañcasikha, lighting up the entire Vulture’s Peak, went up to the Buddha, bowed, stood to one side, and said to him, “Sir, I would tell you of what I heard and learned directly from the gods of the Thirty-Three.”
“အာရောစေဟိ မေ တွံ, ပဉ္စသိခါ”တိ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
“Tell me, Pañcasikha,” said the Buddha.
၁၊ ဒေဝသဘာ
1. The Council of the Gods
“ပုရိမာနိ, ဘန္တေ, ဒိဝသာနိ ပုရိမတရာနိ တဒဟုပေါသထေ ပန္နရသေ ပဝါရဏာယ ပုဏ္ဏာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာ ကေဝလကပ္ပါ စ ဒေဝါ တာဝတိံသာ သုဓမ္မာယံ သဘာယံ သန္နိသိန္နာ ဟောန္တိ သန္နိပတိတာ; မဟတီ စ ဒိဗ္ဗပရိသာ သမန္တတော နိသိန္နာ ဟောန္တိ, စတ္တာရော စ မဟာရာဇာနော စတုဒ္ဒိသာ နိသိန္နာ ဟောန္တိ;
“Sir, it was more than a few days ago—on the Uposatha day of the fifteenth on the full moon day at the invitation to admonish held at the end of the rainy season—when all the gods of the Thirty-Three were sitting together in the Hall of Justice. A large assembly of gods was sitting all around, and the Four Great Kings were seated at the four quarters.
ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဓတရဋ္ဌော မဟာရာဇာ ပစ္ဆိမာဘိမုခေါ နိသိန္နော ဟောတိ ဒေဝေ ပုရက္ခတွာ; ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ ဝိရူဠှကော မဟာရာဇာ ဥတ္တရာဘိမုခေါ နိသိန္နော ဟောတိ ဒေဝေ ပုရက္ခတွာ; ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ ဝိရူပက္ခော မဟာရာဇာ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ နိသိန္နော ဟောတိ ဒေဝေ ပုရက္ခတွာ; ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဝေဿဝဏော မဟာရာဇာ ဒက္ခိဏာဘိမုခေါ နိသိန္နော ဟောတိ ဒေဝေ ပုရက္ခတွာ၊
The Great King Dhataraṭṭha was seated to the east, facing west, in front of his gods. The Great King Virūḷhaka was seated to the south, facing north, in front of his gods. The Great King Virūpakkha was seated to the west, facing east, in front of his gods. The Great King Vessavaṇa was seated to the north, facing south, in front of his gods.
ယဒါ, ဘန္တေ, ကေဝလကပ္ပါ စ ဒေဝါ တာဝတိံသာ သုဓမ္မာယံ သဘာယံ သန္နိသိန္နာ ဟောန္တိ သန္နိပတိတာ, မဟတီ စ ဒိဗ္ဗပရိသာ သမန္တတော နိသိန္နာ ဟောန္တိ, စတ္တာရော စ မဟာရာဇာနော စတုဒ္ဒိသာ နိသိန္နာ ဟောန္တိ, ဣဒံ နေသံ ဟောတိ အာသနသ္မိံ; အထ ပစ္ဆာ အမှာကံ အာသနံ ဟောတိ၊
When the gods of the Thirty-Three have a gathering like this, that is how they are seated. After that come our seats.
ယေ တေ, ဘန္တေ, ဒေဝါ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတွာ အဓုနူပပန္နာ တာဝတိံသကာယံ, တေ အညေ ဒေဝေ အတိရောစန္တိ ဝဏ္ဏေန စေဝ ယသသာ စ၊ တေန သုဒံ, ဘန္တေ, ဒေဝါ တာဝတိံသာ အတ္တမနာ ဟောန္တိ ပမုဒိတာ ပီတိသောမနဿဇာတာ; ‘ဒိဗ္ဗာ ဝတ ဘော ကာယာ ပရိပူရေန္တိ, ဟာယန္တိ အသုရကာယာ'တိ၊
Sir, those gods who had been recently reborn in the company of the Thirty-Three after leading the spiritual life under the Buddha outshine the other gods in beauty and glory. The gods of the Thirty-Three became uplifted and overjoyed at that, full of rapture and happiness, saying, ‘The heavenly hosts swell, while the demon hosts dwindle!’
အထ ခေါ, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ သမ္ပသာဒံ ဝိဒိတွာ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိ:
Seeing the joy of those gods, Sakka, lord of gods, celebrated with these verses:
‘မောဒန္တိ ဝတ ဘော ဒေဝါ, တာဝတိံသာ သဟိန္ဒကာ; တထာဂတံ နမဿန္တာ, ဓမ္မဿ စ သုဓမ္မတံ၊
‘The gods rejoice—the Thirty-Three with their Lord—revering the Realized One, and the natural excellence of the teaching;
နဝေ ဒေဝေ စ ပဿန္တာ, ဝဏ္ဏဝန္တေ ယသဿိနေ; သုဂတသ္မိံ ဗြဟ္မစရိယံ, စရိတွာန ဣဓာဂတေ၊
and seeing the new gods, so beautiful and glorious, who have come here after leading the spiritual life under the Buddha!
တေ အညေ အတိရောစန္တိ, ဝဏ္ဏေန ယသသာယုနာ; သာဝကာ ဘူရိပညဿ, ဝိသေသူပဂတာ ဣဓ၊
They outshine the others in beauty, glory, and lifespan. Here are the distinguished disciples of he whose wisdom is vast.
ဣဒံ ဒိသွာန နန္ဒန္တိ, တာဝတိံသာ သဟိန္ဒကာ; တထာဂတံ နမဿန္တာ, ဓမ္မဿ စ သုဓမ္မတန်'တိ၊
Seeing this, they delight—the Thirty-Three with their Lord—revering the Realized One, and the natural excellence of the teaching!’
တေန သုဒံ, ဘန္တေ, ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဘိယျောသော မတ္တာယ အတ္တမနာ ဟောန္တိ ပမုဒိတာ ပီတိသောမနဿဇာတာ; ‘ဒိဗ္ဗာ ဝတ ဘော, ကာယာ ပရိပူရေန္တိ, ဟာယန္တိ အသုရကာယာ'တိ၊
The gods of the Thirty-Three became even more uplifted and overjoyed at that, full of rapture and happiness, saying, ‘The heavenly hosts swell, while the demon hosts dwindle!’
၂၊ အဋ္ဌယထာဘုစ္စဝဏ္ဏ
2. Eight Genuine Praises
အထ ခေါ, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ သမ္ပသာဒံ ဝိဒိတွာ ဒေဝေ တာဝတိံသေ အာမန္တေသိ: ‘ဣစ္ဆေယျာထ နော တုမှေ, မာရိသာ, တဿ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ သောတုန်'တိ?
Seeing the joy of those gods, Sakka, lord of gods, addressed them, ‘Gentlemen, would you like to hear eight genuine praises of the Buddha?’
‘ဣစ္ဆာမ မယံ, မာရိသ, တဿ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ သောတုန်'တိ၊
‘Indeed we would, sir.’
အထ ခေါ, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ ပယိရုဒါဟာသိ:
Then Sakka proffered these eight genuine praises of the Buddha:
‘တံ ကိံ မညန္တိ, ဘောန္တော ဒေဝါ တာဝတိံသာ? ယာဝဉ္စ သော ဘဂဝါ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နော ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ၊ ဧဝံ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နံ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
‘What do the good gods of the Thirty-Three think? How the Buddha has acted for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans! I don’t see any Teacher, past or present, who has such compassion for the world, apart from the Buddha.
သွာက္ခာတော ခေါ ပန တေန ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟိ၊ ဧဝံ ဩပနေယျိကဿ ဓမ္မဿ ဒေသေတာရံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
Also, the Buddha has explained the teaching well—apparent in the present life, immediately effective, inviting inspection, relevant, so that sensible people can know it for themselves. I don’t see any Teacher, past or present, who explains such a relevant teaching, apart from the Buddha.
“ဣဒံ ကုသလန်”တိ ခေါ ပန တေန ဘဂဝတာ သုပညတ္တံ, “ဣဒံ အကုသလန်”တိ သုပညတ္တံ၊ “ဣဒံ သာဝဇ္ဇံ ဣဒံ အနဝဇ္ဇံ, ဣဒံ သေဝိတဗ္ဗံ ဣဒံ န သေဝိတဗ္ဗံ, ဣဒံ ဟီနံ ဣဒံ ပဏီတံ, ဣဒံ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂန်”တိ သုပညတ္တံ၊ ဧဝံ ကုသလာကုသလသာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇသေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗဟီနပဏီတကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါနံ ဓမ္မာနံ ပညာပေတာရံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
Also, the Buddha has well described what is skillful and what is unskillful, what is blameworthy and what is blameless, what should be cultivated and what should not be cultivated, what is inferior and what is superior, and what is on the side of dark and the side of bright. I don’t see any Teacher, past or present, who so clearly describes all these things, apart from the Buddha.
သုပညတ္တာ ခေါ ပန တေန ဘဂဝတာ သာဝကာနံ နိဗ္ဗာနဂါမိနီ ပဋိပဒါ, သံသန္ဒတိ နိဗ္ဗာနဉ္စ ပဋိပဒါ စ၊ သေယျထာပိ နာမ ဂင်္ဂေါဒကံ ယမုနောဒကေန သံသန္ဒတိ သမေတိ; ဧဝမေဝ သုပညတ္တာ တေန ဘဂဝတာ သာဝကာနံ နိဗ္ဗာနဂါမိနီ ပဋိပဒါ, သံသန္ဒတိ နိဗ္ဗာနဉ္စ ပဋိပဒါ စ၊ ဧဝံ နိဗ္ဗာနဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ပညာပေတာရံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
Also, the Buddha has well described the practice that leads to Nibbana for his disciples. And Nibbana converges with the practice, as the waters of the Ganges come together and converge with the waters of the Yamuna. I don’t see any Teacher, past or present, who so clearly describes the practice that leads to Nibbana for his disciples, apart from the Buddha.
အဘိနိပ္ဖန္နော ခေါ ပန တဿ ဘဂဝတော လာဘော အဘိနိပ္ဖန္နော သိလောကော, ယာဝ မညေ ခတ္တိယာ သမ္ပိယာယမာနရူပါ ဝိဟရန္တိ, ဝိဂတမဒေါ ခေါ ပန သော ဘဂဝါ အာဟာရံ အာဟာရေတိ၊ ဧဝံ ဝိဂတမဒံ အာဟာရံ အာဟရယမာနံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
Also, possessions and popularity have accrued to the Buddha, so much that you’d think it would thrill even the aristocrats. But he takes his food free of vanity. I don’t see any Teacher, past or present, who takes their food so free of vanity, apart from the Buddha.
လဒ္ဓသဟာယော ခေါ ပန သော ဘဂဝါ သေခါနဉ္စေဝ ပဋိပန္နာနံ ခီဏာသဝါနဉ္စ ဝုသိတဝတံ၊ တေ ဘဂဝါ အပနုဇ္ဇ ဧကာရာမတံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ၊ ဧဝံ ဧကာရာမတံ အနုယုတ္တံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
Also, the Buddha has gained companions, both trainees who are practicing, and those with defilements ended who have completed their journey. The Buddha is committed to the joy of solitude, but doesn’t send them away. I don’t see any Teacher, past or present, so committed to the joy of solitude, apart from the Buddha.
ယထာဝါဒီ ခေါ ပန သော ဘဂဝါ တထာကာရီ, ယထာကာရီ တထာဝါဒီ, ဣတိ ယထာဝါဒီ တထာကာရီ, ယထာကာရီ တထာဝါဒီ၊ ဧဝံ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
Also, the Buddha does as he says, and says as he does, thus: he does as he says, and says as he does. I don’t see any Teacher, past or present, who so practices in line with the teaching, apart from the Buddha.
တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ခေါ ပန သော ဘဂဝါ ဝိဂတကထင်္ကထော ပရိယောသိတသင်္ကပ္ပေါ အဇ္ဈာသယံ အာဒိဗြဟ္မစရိယံ၊ ဧဝံ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆံ ဝိဂတကထင်္ကထံ ပရိယောသိတသင်္ကပ္ပံ အဇ္ဈာသယံ အာဒိဗြဟ္မစရိယံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ'တိ၊
Also, the Buddha has gone beyond doubt and got rid of indecision. He has achieved all he wished for regarding the fundamental purpose of the spiritual life. I don’t see any Teacher, past or present, who has achieved these things, apart from the Buddha.’
ဣမေ ခေါ, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ ပယိရုဒါဟာသိ၊ တေန သုဒံ, ဘန္တေ, ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဘိယျောသော မတ္တာယ အတ္တမနာ ဟောန္တိ ပမုဒိတာ ပီတိသောမနဿဇာတာ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ သုတွာ၊
These are the eight genuine praises of the Buddha proffered by Sakka. Hearing them, the gods of the Thirty-Three became even more uplifted and overjoyed.
တတြ, ဘန္တေ, ဧကစ္စေ ဒေဝါ ဧဝမာဟံသု: ‘အဟော ဝတ, မာရိသာ, စတ္တာရော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ ဓမ္မဉ္စ ဒေသေယျုံ ယထရိဝ ဘဂဝါ၊ တဒဿ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်'တိ၊
Then some gods thought, ‘If only four fully awakened Buddhas might arise in the world and teach the Dhamma, just like the Blessed One! That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans!’
ဧကစ္စေ ဒေဝါ ဧဝမာဟံသု: ‘တိဋ္ဌန္တု, မာရိသာ, စတ္တာရော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ, အဟော ဝတ, မာရိသာ, တယော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ ဓမ္မဉ္စ ဒေသေယျုံ ယထရိဝ ဘဂဝါ၊ တဒဿ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်'တိ၊ ဧကစ္စေ ဒေဝါ ဧဝမာဟံသု: ‘တိဋ္ဌန္တု, မာရိသာ, တယော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ, အဟော ဝတ, မာရိသာ, ဒွေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ ဓမ္မဉ္စ ဒေသေယျုံ ယထရိဝ ဘဂဝါ၊ တဒဿ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်'တိ၊
Other gods thought, ‘Let alone four fully awakened Buddhas; if only three fully awakened Buddhas, or two fully awakened Buddhas might arise in the world and teach the Dhamma, just like the Blessed One! That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans!’
ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝေ တာဝတိံသေ ဧတဒဝေါစ: ‘အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ, မာရိသာ, အနဝကာသော, ယံ ဧကိဿာ လောကဓာတုယာ ဒွေ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ အဟော ဝတ, မာရိသာ, သော ဘဂဝါ အပ္ပါဗာဓော အပ္ပါတင်္ကော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌေယျ၊ တဒဿ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနန်'တိ၊
When they said this, Sakka said, ‘It’s impossible, gentlemen, for two perfected ones, fully awakened Buddhas to arise in the same solar system at the same time. May that Blessed One be healthy and well, and remain with us for a long time! That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans!’
အထ ခေါ, ဘန္တေ, ယေနတ္ထေန ဒေဝါ တာဝတိံသာ သုဓမ္မာယံ သဘာယံ သန္နိသိန္နာ ဟောန္တိ သန္နိပတိတာ, တံ အတ္ထံ စိန္တယိတွာ တံ အတ္ထံ မန္တယိတွာ ဝုတ္တဝစနာပိ တံ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော တသ္မိံ အတ္ထေ ဟောန္တိ၊ ပစ္စာနုသိဋ္ဌဝစနာပိ တံ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော တသ္မိံ အတ္ထေ ဟောန္တိ, သကေသု သကေသု အာသနေသု ဌိတာ အဝိပက္ကန္တာ၊
Then the gods of the Thirty-Three, having considered and deliberated on the matter for which they were seated together in the Hall of Justice, advised and instructed the Four Great Kings on the subject. Each one, having been advised, stood at his own seat without departing.
တေ ဝုတ္တဝါကျာ ရာဇာနော, ပဋိဂ္ဂယှာနုသာသနိံ; ဝိပ္ပသန္နမနာ သန္တာ, အဋ္ဌံသု သမှိ အာသနေတိ၊
The Kings were instructed, and heeded good advice. With clear and peaceful minds, they stood by their own seats.
အထ ခေါ, ဘန္တေ, ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဥဠာရော အာလောကော သဉ္ဇာယိ, ဩဘာသော ပါတုရဟောသိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝံ၊ အထ ခေါ, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝေ တာဝတိံသေ အာမန္တေသိ: ‘ယထာ ခေါ, မာရိသာ, နိမိတ္တာနိ ဒိဿန္တိ, ဥဠာရော အာလောကော သဉ္ဇာယတိ, ဩဘာသော ပါတုဘဝတိ, ဗြဟ္မာ ပါတုဘဝိဿတိ; ဗြဟ္မုနော ဟေတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ ပါတုဘာဝါယ, ယဒိဒံ အာလောကော သဉ္ဇာယတိ ဩဘာသော ပါတုဘဝတီတိ၊
Then in the northern quarter a magnificent light arose and radiance appeared, surpassing the glory of the gods. Then Sakka, lord of gods, addressed the gods of the Thirty-Three, ‘As indicated by the signs—light arising and radiance appearing—Brahmā will appear. For this is the precursor for the appearance of Brahmā, namely light arising and radiance appearing.’
ယထာ နိမိတ္တာ ဒိဿန္တိ, ဗြဟ္မာ ပါတုဘဝိဿတိ; ဗြဟ္မုနော ဟေတံ နိမိတ္တံ, ဩဘာသော ဝိပုလော မဟာ'တိ၊
As indicated by the signs, Brahmā will appear. For this is the sign of Brahmā: a light vast and great.
၃၊ သနင်္ကုမာရကထာ
3. On Sanaṅkumāra
အထ ခေါ, ဘန္တေ, ဒေဝါ တာဝတိံသာ ယထာသကေသု အာသနေသု နိသီဒိံသု: ‘ဩဘာသမေတံ ဉဿာမ, ယံဝိပါကော ဘဝိဿတိ, သစ္ဆိကတွာဝ နံ ဂမိဿာမာ'တိ၊ စတ္တာရောပိ မဟာရာဇာနော ယထာသကေသု အာသနေသု နိသီဒိံသု: ‘ဩဘာသမေတံ ဉဿာမ, ယံဝိပါကော ဘဝိဿတိ, သစ္ဆိကတွာဝ နံ ဂမိဿာမာ'တိ၊ ဣဒံ သုတွာ ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဧကဂ္ဂါ သမာပဇ္ဇိံသု: ‘ဩဘာသမေတံ ဉဿာမ, ယံဝိပါကော ဘဝိဿတိ, သစ္ဆိကတွာဝ နံ ဂမိဿာမာ'တိ၊
Then the gods of the Thirty-Three sat in their own seats, saying, ‘We shall find out what has caused that light, and only when we have realized it shall we go to it.’ And the Four Great Kings did likewise. Hearing that, the gods of the Thirty-Three agreed in unison, ‘We shall find out what has caused that light, and only when we have realized it shall we go to it.’
ယဒါ, ဘန္တေ, ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ပါတုဘဝတိ, ဩဠာရိကံ အတ္တဘာဝံ အဘိနိမ္မိနိတွာ ပါတုဘဝတိ၊ ယော ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဗြဟ္မုနော ပကတိဝဏ္ဏော, အနဘိသမ္ဘဝနီယော သော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ စက္ခုပထသ္မိံ၊ ယဒါ, ဘန္တေ, ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ပါတုဘဝတိ, သော အညေ ဒေဝေ အတိရောစတိ ဝဏ္ဏေန စေဝ ယသသာ စ၊ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, သော ဝဏ္ဏော ဝိဂ္ဂဟော မာနုသံ ဝိဂ္ဂဟံ အတိရောစတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, ယဒါ ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ပါတုဘဝတိ, သော အညေ ဒေဝေ အတိရောစတိ ဝဏ္ဏေန စေဝ ယသသာ စ၊ ယဒါ, ဘန္တေ, ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ပါတုဘဝတိ, န တဿံ ပရိသာယံ ကောစိ ဒေဝေါ အဘိဝါဒေတိ ဝါ ပစ္စုဋ္ဌေတိ ဝါ အာသနေန ဝါ နိမန္တေတိ၊ သဗ္ဗေဝ တုဏှီဘူတာ ပဉ္ဇလိကာ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒန္တိ: ‘ယဿဒါနိ ဒေဝဿ ပလ္လင်္ကံ ဣစ္ဆိဿတိ ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော, တဿ ဒေဝဿ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒိဿတီ'တိ၊ ယဿ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဒေဝဿ ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော ပလ္လင်္ကေ နိသီဒတိ, ဥဠာရံ သော လဘတိ ဒေဝေါ ဝေဒပဋိလာဘံ, ဥဠာရံ သော လဘတိ ဒေဝေါ သောမနဿပဋိလာဘံ၊ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော အဓုနာဘိသိတ္တော ရဇ္ဇေန, ဥဠာရံ သော လဘတိ ဝေဒပဋိလာဘံ, ဥဠာရံ သော လဘတိ သောမနဿပဋိလာဘံ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, ယဿ ဒေဝဿ ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော ပလ္လင်္ကေ နိသီဒတိ, ဥဠာရံ သော လဘတိ ဒေဝေါ ဝေဒပဋိလာဘံ, ဥဠာရံ သော လဘတိ ဒေဝေါ သောမနဿပဋိလာဘံ၊
When Brahmā Sanaṅkumāra appears to the gods of the Thirty-Three, he does so after manifesting in a solid corporeal form. For a Brahmā’s normal appearance is imperceptible in the visual range of the gods of the Thirty-Three. When Brahmā Sanaṅkumāra appears to the gods of the Thirty-Three, he outshines the other gods in beauty and glory, as a golden statue outshines the human form. When Brahmā Sanaṅkumāra appears to the gods of the Thirty-Three, not a single god in that assembly greets him by bowing down or rising up or inviting him to a seat. They all sit silently on their couches with their joined palms raised, thinking, ‘Now Brahmā Sanaṅkumāra will sit on the couch of whatever god he chooses.’ And the god on whose couch Brahmā sits is overjoyed and brimming with happiness, like a king on the day of his coronation.
အထ, ဘန္တေ, ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ သမ္ပသာဒံ ဝိဒိတွာ အန္တရဟိတော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိ:
Seeing the joy of those gods, Brahmā Sanaṅkumāra celebrated with these verses:
‘မောဒန္တိ ဝတ ဘော ဒေဝါ, တာဝတိံသာ သဟိန္ဒကာ; တထာဂတံ နမဿန္တာ, ဓမ္မဿ စ သုဓမ္မတံ၊
‘The gods rejoice—the Thirty-Three with their Lord—revering the Realized One, and the natural excellence of the teaching;
နဝေ ဒေဝေ စ ပဿန္တာ, ဝဏ္ဏဝန္တေ ယသဿိနေ; သုဂတသ္မိံ ဗြဟ္မစရိယံ, စရိတွာန ဣဓာဂတေ၊
and seeing the new gods, so beautiful and glorious, who have come here after leading the spiritual life under the Buddha!
တေ အညေ အတိရောစန္တိ, ဝဏ္ဏေန ယသသာယုနာ; သာဝကာ ဘူရိပညဿ, ဝိသေသူပဂတာ ဣဓ၊
They outshine the others in beauty, glory, and lifespan. Here are the distinguished disciples of he whose wisdom is vast.
ဣဒံ ဒိသွာန နန္ဒန္တိ, တာဝတိံသာ သဟိန္ဒကာ; တထာဂတံ နမဿန္တာ, ဓမ္မဿ စ သုဓမ္မတန်'တိ၊
Seeing this, they delight—the Thirty-Three with their Lord—revering the Realized One, and the natural excellence of the teaching!’
ဣမမတ္ထံ, ဘန္တေ, ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော အဘာသိတ္ထ၊ ဣမမတ္ထံ, ဘန္တေ, ဗြဟ္မုနော သနင်္ကုမာရဿ ဘာသတော အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတော သရော ဟောတိ ဝိဿဋ္ဌော စ ဝိညေယျော စ မဉ္ဇု စ သဝနီယော စ ဗိန္ဒု စ အဝိသာရီ စ ဂမ္ဘီရော စ နိန္နာဒီ စ၊ ယထာပရိသံ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော သရေန ဝိညာပေတိ, န စဿ ဗဟိဒ္ဓါ ပရိသာယ ဃောသော နိစ္ဆရတိ၊ ယဿ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဧဝံ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတော သရော ဟောတိ, သော ဝုစ္စတိ ‘ဗြဟ္မဿရော'တိ၊
That is the topic on which Brahmā Sanaṅkumāra spoke. And while he was speaking on that topic, his voice had eight qualities: it was clear, comprehensible, charming, audible, lucid, undistorted, deep, and resonant. He makes sure his voice is intelligible as far as the assembly goes, but it doesn’t extend outside the assembly. When someone has a voice like this, they’re said to have the voice of Brahmā.
အထ ခေါ, ဘန္တေ, ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဗြဟ္မာနံ သနင်္ကုမာရံ ဧတဒဝေါစုံ: ‘သာဓု, မဟာဗြဟ္မေ, ဧတဒေဝ မယံ သင်္ခါယ မောဒါမ; အတ္ထိ စ သက္ကေန ဒေဝါနမိန္ဒေန တဿ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စာ ဝဏ္ဏာ ဘာသိတာ; တေ စ မယံ သင်္ခါယ မောဒါမာ'တိ၊
Then the gods of the Thirty-Three said to Brahmā Sanaṅkumāra, ‘Good, Great Brahmā! Having assessed this, we rejoice. And there are the eight genuine praises of the Buddha spoken by Sakka—having assessed them, too, we rejoice.’
၄၊ အဋ္ဌယထာဘုစ္စဝဏ္ဏ
4. Eight Genuine Praises
အထ, ဘန္တေ, ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဧတဒဝေါစ: ‘သာဓု, ဒေဝါနမိန္ဒ, မယမ္ပိ တဿ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ သုဏေယျာမာ'တိ၊
Then Brahmā said to Sakka, ‘It would be good, lord of gods, if I could also hear the eight genuine praises of the Buddha.’
‘ဧဝံ, မဟာဗြဟ္မေ'တိ ခေါ, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဗြဟ္မုနော သနင်္ကုမာရဿ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ ပယိရုဒါဟာသိ၊
Saying, ‘Yes, Great Brahmā,’ Sakka repeated the eight genuine praises for him.
‘တံ ကိံ မညတိ, ဘဝံ မဟာဗြဟ္မာ? ယာဝဉ္စ သော ဘဂဝါ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နော ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ၊ ဧဝံ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နံ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
သွာက္ခာတော ခေါ ပန တေန ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟိ၊ ဧဝံ ဩပနေယျိကဿ ဓမ္မဿ ဒေသေတာရံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
“ဣဒံ ကုသလန်”တိ ခေါ ပန တေန ဘဂဝတာ သုပညတ္တံ, “ဣဒံ အကုသလန်”တိ သုပညတ္တံ, “ဣဒံ သာဝဇ္ဇံ ဣဒံ အနဝဇ္ဇံ, ဣဒံ သေဝိတဗ္ဗံ ဣဒံ န သေဝိတဗ္ဗံ, ဣဒံ ဟီနံ ဣဒံ ပဏီတံ, ဣဒံ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂန်”တိ သုပညတ္တံ၊ ဧဝံ ကုသလာကုသလသာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇသေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗဟီနပဏီတကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါနံ ဓမ္မာနံ ပညာပေတာရံ၊ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
သုပညတ္တာ ခေါ ပန တေန ဘဂဝတာ သာဝကာနံ နိဗ္ဗာနဂါမိနီ ပဋိပဒါ သံသန္ဒတိ နိဗ္ဗာနဉ္စ ပဋိပဒါ စ၊ သေယျထာပိ နာမ ဂင်္ဂေါဒကံ ယမုနောဒကေန သံသန္ဒတိ သမေတိ; ဧဝမေဝ သုပညတ္တာ တေန ဘဂဝတာ သာဝကာနံ နိဗ္ဗာနဂါမိနီ ပဋိပဒါ သံသန္ဒတိ နိဗ္ဗာနဉ္စ ပဋိပဒါ စ၊ ဧဝံ နိဗ္ဗာနဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ပညာပေတာရံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
အဘိနိပ္ဖန္နော ခေါ ပန တဿ ဘဂဝတော လာဘော အဘိနိပ္ဖန္နော သိလောကော, ယာဝ မညေ ခတ္တိယာ သမ္ပိယာယမာနရူပါ ဝိဟရန္တိ၊ ဝိဂတမဒေါ ခေါ ပန သော ဘဂဝါ အာဟာရံ အာဟာရေတိ၊ ဧဝံ ဝိဂတမဒံ အာဟာရံ အာဟရယမာနံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
လဒ္ဓသဟာယော ခေါ ပန သော ဘဂဝါ သေခါနဉ္စေဝ ပဋိပန္နာနံ ခီဏာသဝါနဉ္စ ဝုသိတဝတံ, တေ ဘဂဝါ အပနုဇ္ဇ ဧကာရာမတံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ၊ ဧဝံ ဧကာရာမတံ အနုယုတ္တံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
ယထာဝါဒီ ခေါ ပန သော ဘဂဝါ တထာကာရီ, ယထာကာရီ တထာဝါဒီ; ဣတိ ယထာဝါဒီ တထာကာရီ, ယထာကာရီ တထာဝါဒီ၊ ဧဝံ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပ္ပန္နံ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ၊
တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ခေါ ပန သော ဘဂဝါ ဝိဂတကထင်္ကထော ပရိယောသိတသင်္ကပ္ပေါ အဇ္ဈာသယံ အာဒိဗြဟ္မစရိယံ၊ ဧဝံ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆံ ဝိဂတကထင်္ကထံ ပရိယောသိတသင်္ကပ္ပံ အဇ္ဈာသယံ အာဒိဗြဟ္မစရိယံ၊ ဣမိနာပင်္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿာမ, န ပနေတရဟိ, အညတြ တေန ဘဂဝတာ'တိ၊
ဣမေ ခေါ, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဗြဟ္မုနော သနင်္ကုမာရဿ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ ပယိရုဒါဟာသိ၊ တေန သုဒံ, ဘန္တေ, ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော အတ္တမနော ဟောတိ ပမုဒိတော ပီတိသောမနဿဇာတော ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ သုတွာ၊ အထ, ဘန္တေ, ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော ဩဠာရိကံ အတ္တဘာဝံ အဘိနိမ္မိနိတွာ ကုမာရဝဏ္ဏီ ဟုတွာ ပဉ္စသိခေါ ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ပါတုရဟောသိ၊ သော ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ အာကာသေ အန္တလိက္ခေ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိ၊ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ဗလဝါ ပုရိသော သုပစ္စတ္ထတေ ဝါ ပလ္လင်္ကေ သမေ ဝါ ဘူမိဘာဂေ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ အာကာသေ အန္တလိက္ခေ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ ဒေဝေ တာဝတိံသေ အာမန္တေသိ:
Hearing them, Brahmā Sanaṅkumāra was uplifted and overjoyed, full of rapture and happiness. Then Brahmā Sanaṅkumāra manifested in a solid corporeal form, taking on the appearance of the youth Pañcasikha, and appeared to the gods of the Thirty-Three. Rising into the air, he sat cross-legged in the sky, like a strong man might sit cross-legged on a well-appointed couch or on level ground. There he addressed the gods of the Thirty-Three:
၅၊ ဂေါဝိန္ဒဗြာဟ္မဏဝတ္ထု
5. The Story of the Steward
‘တံ ကိံ မညန္တိ, ဘောန္တော ဒေဝါ တာဝတိံသာ, ယာဝ ဒီဃရတ္တံ မဟာပညောဝ သော ဘဂဝါ အဟောသိ၊
‘What do the gods of the Thirty-Three think about the extent of the Buddha’s great wisdom?
ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘော, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ နာမ အဟောသိ၊ ဒိသမ္ပတိဿ ရညော ဂေါဝိန္ဒော နာမ ဗြာဟ္မဏော ပုရောဟိတော အဟောသိ၊ ဒိသမ္ပတိဿ ရညော ရေဏု နာမ ကုမာရော ပုတ္တော အဟောသိ၊ ဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဇောတိပါလော နာမ မာဏဝေါ ပုတ္တော အဟောသိ၊ ဣတိ ရေဏု စ ရာဇပုတ္တော ဇောတိပါလော စ မာဏဝေါ အညေ စ ဆ ခတ္တိယာ ဣစ္စေတေ အဋ္ဌ သဟာယာ အဟေသုံ၊
Once upon a time, there was a king named Disampati. He had a brahmin high priest named the Steward. Disampati’s son was the prince named Reṇu, while the Steward’s son was the student named Jotipāla. There were Reṇu the prince, Jotipāla the student, and six other aristocrats; these eight became friends.
အထ ခေါ, ဘော, အဟောရတ္တာနံ အစ္စယေန ဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ကာလမကာသိ၊ ဂေါဝိန္ဒေ ဗြာဟ္မဏေ ကာလင်္ကတေ ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ပရိဒေဝေသိ: “ယသ္မိံ ဝတ, ဘော, မယံ သမယေ ဂေါဝိန္ဒေ ဗြာဟ္မဏေ သဗ္ဗကိစ္စာနိ သမ္မာ ဝေါဿဇ္ဇိတွာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင်္ဂီဘူတာ ပရိစာရေမ, တသ္မိံ နော သမယေ ဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ကာလင်္ကတော”တိ၊
In due course the brahmin Steward passed away. At his passing, King Disampati lamented, “At a time when I have relinquished all my duties to the brahmin Steward and amuse myself, supplied and provided with the five kinds of sensual stimulation, he passes away!”
ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘော, ရေဏု ရာဇပုတ္တော ရာဇာနံ ဒိသမ္ပတိံ ဧတဒဝေါစ: “မာ ခေါ တွံ, ဒေဝ, ဂေါဝိန္ဒေ ဗြာဟ္မဏေ ကာလင်္ကတေ အတိဗာဠှံ ပရိဒေဝေသိ၊ အတ္ထိ, ဒေဝ, ဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဇောတိပါလော နာမ မာဏဝေါ ပုတ္တော ပဏ္ဍိတတရော စေဝ ပိတရာ, အလမတ္ထဒသတရော စေဝ ပိတရာ; ယေပိဿ ပိတာ အတ္ထေ အနုသာသိ, တေပိ ဇောတိပါလဿေဝ မာဏဝဿ အနုသာသနိယာ”တိ၊
When he said this, Prince Reṇu said to him, “Sire, don’t lament too much at the Steward’s passing. He has a son named Jotipāla, who is even more astute and expert than his father. He should manage the affairs that were managed by his father.”
“ဧဝံ, ကုမာရာ”တိ?
“Is that so, my prince?”
“ဧဝံ, ဒေဝါ”တိ၊
“That is so, sire.”
၆၊ မဟာဂေါဝိန္ဒဝတ္ထု
6. The Story of the Great Steward
အထ ခေါ, ဘော, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ: “ဧဟိ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ယေန ဇောတိပါလော မာဏဝေါ တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဇောတိပါလံ မာဏဝံ ဧဝံ ဝဒေဟိ: ‘ဘဝမတ္ထု ဘဝန္တံ ဇောတိပါလံ, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဘဝန္တံ ဇောတိပါလံ မာဏဝံ အာမန္တယတိ, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဘောတော ဇောတိပါလဿ မာဏဝဿ ဒဿနကာမော'”တိ၊
So King Disampati addressed one of his men, “Please, mister, go to the student Jotipāla, and say to him, ‘Best wishes, Jotipāla! You are summoned by King Disampati; he wants to see you.’”
“ဧဝံ, ဒေဝါ”တိ ခေါ, ဘော, သော ပုရိသော ဒိသမ္ပတိဿ ရညော ပဋိဿုတွာ ယေန ဇောတိပါလော မာဏဝေါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဇောတိပါလံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ: “ဘဝမတ္ထု ဘဝန္တံ ဇောတိပါလံ, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဘဝန္တံ ဇောတိပါလံ မာဏဝံ အာမန္တယတိ, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဘောတော ဇောတိပါလဿ မာဏဝဿ ဒဿနကာမော”တိ၊ “ဧဝံ, ဘော”တိ ခေါ, ဘော, ဇောတိပါလော မာဏဝေါ တဿ ပုရိသဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဒိသမ္ပတိနာ ရညာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ;
“Yes, Your Majesty,” replied that man, and did as he was asked. Then Jotipāla went to the king and exchanged greetings with him.
သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ, ဘော, ဇောတိပါလံ မာဏဝံ ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဧတဒဝေါစ: “အနုသာသတု နော ဘဝံ ဇောတိပါလော, မာ နော ဘဝံ ဇောတိပါလော အနုသာသနိယာ ပစ္စဗျာဟာသိ၊ ပေတ္တိကေ တံ ဌာနေ ဌပေဿာမိ, ဂေါဝိန္ဒိယေ အဘိသိဉ္စိဿာမီ”တိ၊
When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side, and the king said to him, “May you, Jotipāla, manage my affairs—please don’t turn me down! I shall appoint you to your father’s position, and anoint you as Steward.”
“ဧဝံ, ဘော”တိ ခေါ, ဘော, သော ဇောတိပါလော မာဏဝေါ ဒိသမ္ပတိဿ ရညော ပစ္စဿောသိ၊
“Yes, sir,” replied Jotipāla.
အထ ခေါ, ဘော, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဇောတိပါလံ မာဏဝံ ဂေါဝိန္ဒိယေ အဘိသိဉ္စိ, တံ ပေတ္တိကေ ဌာနေ ဌပေသိ၊ အဘိသိတ္တော ဇောတိပါလော မာဏဝေါ ဂေါဝိန္ဒိယေ ပေတ္တိကေ ဌာနေ ဌပိတော ယေပိဿ ပိတာ အတ္ထေ အနုသာသိ တေပိ အတ္ထေ အနုသာသတိ, ယေပိဿ ပိတာ အတ္ထေ နာနုသာသိ တေပိ အတ္ထေ အနုသာသတိ; ယေပိဿ ပိတာ ကမ္မန္တေ အဘိသမ္ဘောသိ တေပိ ကမ္မန္တေ အဘိသမ္ဘောတိ, ယေပိဿ ပိတာ ကမ္မန္တေ နာဘိသမ္ဘောသိ တေပိ ကမ္မန္တေ အဘိသမ္ဘောတိ၊ တမေနံ မနုဿာ ဧဝမာဟံသု: “ဂေါဝိန္ဒော ဝတ, ဘော, ဗြာဟ္မဏော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဝတ, ဘော, ဗြာဟ္မဏော”တိ၊ ဣမိနာ ခေါ ဧဝံ, ဘော, ပရိယာယေန ဇောတိပါလဿ မာဏဝဿ ဂေါဝိန္ဒော မဟာဂေါဝိန္ဒောတွေဝ သမညာ ဥဒပါဒိ၊
So the king anointed him as Steward and appointed him to his father’s position. After his appointment, the Steward Jotipāla managed both the affairs that his father had managed, and other affairs that his father had not managed. He organized both the works that his father had organized, and other works that his father had not organized. When people noticed this they said, “The brahmin is indeed a Steward, a Great Steward!” And that’s how the student Jotipāla came to be known as the Great Steward.
၆၊၁၊ ရဇ္ဇသံဝိဘဇန
6.1. Dividing the Realm
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ယေန တေ ဆ ခတ္တိယာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဆ ခတ္တိယေ ဧတဒဝေါစ: “ဒိသမ္ပတိ ခေါ, ဘော, ရာဇာ ဇိဏ္ဏော ဝုဒ္ဓေါ မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော, ကော နု ခေါ ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတံ? ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ ဒိသမ္ပတိမှိ ရညေ ကာလင်္ကတေ ရာဇကတ္တာရော ရေဏုံ ရာဇပုတ္တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စေယျုံ၊ အာယန္တု, ဘောန္တော, ယေန ရေဏု ရာဇပုတ္တော တေနုပသင်္ကမထ; ဥပသင်္ကမိတွာ ရေဏုံ ရာဇပုတ္တံ ဧဝံ ဝဒေထ: ‘မယံ ခေါ ဘောတော ရေဏုဿ သဟာယာ ပိယာ မနာပါ အပ္ပဋိကူလာ, ယံသုခေါ ဘဝံ တံသုခါ မယံ, ယံဒုက္ခော ဘဝံ တံဒုက္ခာ မယံ၊ ဒိသမ္ပတိ ခေါ, ဘော, ရာဇာ ဇိဏ္ဏော ဝုဒ္ဓေါ မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော, ကော နု ခေါ ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတံ? ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ ဒိသမ္ပတိမှိ ရညေ ကာလင်္ကတေ ရာဇကတ္တာရော ဘဝန္တံ ရေဏုံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စေယျုံ၊ သစေ ဘဝံ ရေဏု ရဇ္ဇံ လဘေထ, သံဝိဘဇေထ နော ရဇ္ဇေနာ'”တိ၊
Then the Great Steward went to the six aristocrats and said, “King Disampati is old, elderly and senior, advanced in years, and has reached the final stage of life. Who knows how long he has to live? It’s likely that when he passes away the king-makers will anoint Prince Reṇu as king. Come, sirs, go to Prince Reṇu and say, ‘Prince Reṇu, we are your friends, dear, beloved, and cherished. We have shared your joys and sorrows. King Disampati is old, elderly and senior, advanced in years, and has reached the final stage of life. Who knows how long he has to live? It’s likely that when he passes away the king-makers will anoint you as king. If you should gain kingship, share it with us.’”
“ဧဝံ, ဘော”တိ ခေါ, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ရေဏု ရာဇပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ရေဏုံ ရာဇပုတ္တံ ဧတဒဝေါစုံ: “မယံ ခေါ ဘောတော ရေဏုဿ သဟာယာ ပိယာ မနာပါ အပ္ပဋိကူလာ; ယံသုခေါ ဘဝံ တံသုခါ မယံ, ယံဒုက္ခော ဘဝံ တံဒုက္ခာ မယံ၊ ဒိသမ္ပတိ ခေါ, ဘော, ရာဇာ ဇိဏ္ဏော ဝုဒ္ဓေါ မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော, ကော နု ခေါ ပန ဘော ဇာနာတိ ဇီဝိတံ? ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ ဒိသမ္ပတိမှိ ရညေ ကာလင်္ကတေ ရာဇကတ္တာရော ဘဝန္တံ ရေဏုံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စေယျုံ၊ သစေ ဘဝံ ရေဏု ရဇ္ဇံ လဘေထ, သံဝိဘဇေထ နော ရဇ္ဇေနာ”တိ၊
“Yes, sir,” replied the six aristocrats. They went to Prince Reṇu and put the proposal to him.
“ကော နု ခေါ, ဘော, အညော မမ ဝိဇိတေ သုခေါ ဘဝေထ, အညတြ ဘဝန္တေဘိ? သစာဟံ, ဘော, ရဇ္ဇံ လဘိဿာမိ, သံဝိဘဇိဿာမိ ဝေါ ရဇ္ဇေနာ”တိ၊
The prince replied, “Who else, sirs, in my realm ought to prosper if not you? If I gain kingship, I will share it with you all.”
အထ ခေါ, ဘော, အဟောရတ္တာနံ အစ္စယေန ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ကာလမကာသိ၊ ဒိသမ္ပတိမှိ ရညေ ကာလင်္ကတေ ရာဇကတ္တာရော ရေဏုံ ရာဇပုတ္တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိံသု၊ အဘိသိတ္တော ရေဏု ရဇ္ဇေန ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင်္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ၊
In due course King Disampati passed away. At his passing, the king-makers anointed Prince Reṇu as king. But after being anointed, King Reṇu amused himself, supplied and provided with the five kinds of sensual stimulation.
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ယေန တေ ဆ ခတ္တိယာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဆ ခတ္တိယေ ဧတဒဝေါစ: “ဒိသမ္ပတိ ခေါ, ဘော, ရာဇာ ကာလင်္ကတော၊ အဘိသိတ္တော ရေဏု ရဇ္ဇေန ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင်္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ၊ ကော နု ခေါ ပန, ဘော, ဇာနာတိ, မဒနီယာ ကာမာ? အာယန္တု, ဘောန္တော, ယေန ရေဏု ရာဇာ တေနုပသင်္ကမထ; ဥပသင်္ကမိတွာ ရေဏုံ ရာဇာနံ ဧဝံ ဝဒေထ: ‘ဒိသမ္ပတိ ခေါ, ဘော, ရာဇာ ကာလင်္ကတော, အဘိသိတ္တော ဘဝံ ရေဏု ရဇ္ဇေန, သရတိ ဘဝံ တံ ဝစနန်'”တိ?
Then the Great Steward went to the six aristocrats and said, “King Disampati has passed away. But after being anointed, King Reṇu amused himself, supplied and provided with the five kinds of sensual stimulation. Who knows the intoxicating power of sensual pleasures? Come, sirs, go to Prince Reṇu and say, ‘Sir, King Disampati has passed away, and you have been anointed as king. Do you remember what you said?’”
“ဧဝံ, ဘော”တိ ခေါ, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ရေဏု ရာဇာ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ရေဏုံ ရာဇာနံ ဧတဒဝေါစုံ: “ဒိသမ္ပတိ ခေါ, ဘော, ရာဇာ ကာလင်္ကတော, အဘိသိတ္တော ဘဝံ ရေဏု ရဇ္ဇေန, သရတိ ဘဝံ တံ ဝစနန်”တိ?
“Yes, sir,” replied the six aristocrats. They went to King Reṇu and said, “Sir, King Disampati has passed away, and you have been anointed as king. Do you remember what you said?”
“သရာမဟံ, ဘော, တံ ဝစနံ၊ ကော နု ခေါ, ဘော, ပဟောတိ ဣမံ မဟာပထဝိံ ဥတ္တရေန အာယတံ ဒက္ခိဏေန သကဋမုခံ သတ္တဓာ သမံ သုဝိဘတ္တံ ဝိဘဇိတုန်”တိ?
“I remember, sirs. Who is able to neatly divide into seven equal parts this great land, so broad in the north and narrow as the front of a cart in the south?”
“ကော နု ခေါ, ဘော, အညော ပဟောတိ, အညတြ မဟာဂေါဝိန္ဒေန ဗြာဟ္မဏေနာ”တိ?
“Who else, sir, if not the Great Steward?”
အထ ခေါ, ဘော, ရေဏု ရာဇာ အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ: “ဧဟိ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ယေန မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ မဟာဂေါဝိန္ဒံ ဗြာဟ္မဏံ ဧဝံ ဝဒေဟိ: ‘ရာဇာ တံ, ဘန္တေ, ရေဏု အာမန္တေတီ'”တိ၊
So King Reṇu addressed one of his men, “Please, mister, go to the brahmin Great Steward and say that King Reṇu summons him.”
“ဧဝံ, ဒေဝါ”တိ ခေါ, ဘော, သော ပုရိသော ရေဏုဿ ရညော ပဋိဿုတွာ ယေန မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မဟာဂေါဝိန္ဒံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ: “ရာဇာ တံ, ဘန္တေ, ရေဏု အာမန္တေတီ”တိ၊ “ဧဝံ, ဘော”တိ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော တဿ ပုရိသဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ရေဏု ရာဇာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ရေဏုနာ ရညာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ၊
“Yes, Your Majesty,” replied that man, and did as he was asked. Then the Great Steward went to the king and exchanged greetings with him.
သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒံ ဗြာဟ္မဏံ ရေဏု ရာဇာ ဧတဒဝေါစ: “ဧတု, ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော ဣမံ မဟာပထဝိံ ဥတ္တရေန အာယတံ ဒက္ခိဏေန သကဋမုခံ သတ္တဓာ သမံ သုဝိဘတ္တံ ဝိဘဇတူ”တိ၊
When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side, and the king said to him, “Come, let the good Steward neatly divide into seven equal parts this great land, so broad in the north and narrow as the front of a cart in the south.”
“ဧဝံ, ဘော”တိ ခေါ ဘော မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ရေဏုဿ ရညော ပဋိဿုတွာ ဣမံ မဟာပထဝိံ ဥတ္တရေန အာယတံ ဒက္ခိဏေန သကဋမုခံ သတ္တဓာ သမံ သုဝိဘတ္တံ ဝိဘဇိ၊ သဗ္ဗာနိ သကဋမုခါနိ ပဋ္ဌပေသိ၊ တတြ သုဒံ မဇ္ဈေ ရေဏုဿ ရညော ဇနပဒေါ ဟောတိ၊
“Yes, sir,” replied the Great Steward, and did as he was asked. All were arranged like the fronts of carts, and right in the middle was King Reṇu’s nation.
ဒန္တပုရံ ကလိင်္ဂါနံ, အဿကာနဉ္စ ပေါတနံ; မဟေသယံ အဝန္တီနံ, သောဝီရာနဉ္စ ရောရုကံ၊
Dantapura for the Kaliṅgas; Potana for the Assakas; Māhissatī for the Avantis; Roruka for the Sovīras;
မိထိလာ စ ဝိဒေဟာနံ, စမ္ပာ အင်္ဂေသု မာပိတာ; ဗာရာဏသီ စ ကာသီနံ, ဧတေ ဂေါဝိန္ဒမာပိတာတိ၊
Mithilā for the Videhas; Campā was laid out for the Aṅgas; and Varanasi for the Kāsis: these were laid out by the Steward.
အထ ခေါ, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ ယထာသကေန လာဘေန အတ္တမနာ အဟေသုံ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပါ: “ယံ ဝတ နော အဟောသိ ဣစ္ဆိတံ, ယံ အာကင်္ခိတံ, ယံ အဓိပ္ပေတံ, ယံ အဘိပတ္ထိတံ, တံ နော လဒ္ဓန်”တိ၊
Then those six aristocrats were delighted with their respective gains, having achieved all they wished for, “We have received exactly what we wanted, what we wished for, what we desired, what we yearned for.”
သတ္တဘူ ဗြဟ္မဒတ္တော စ, ဝေဿဘူ ဘရတော သဟ; ရေဏု ဒွေ ဓတရဋ္ဌာ စ, တဒါသုံ သတ္တ ဘာရဓာတိ၊
Sattabhū and Brahmadatta, Vessabhū and Bharata, Reṇu and the two Dhataraṭṭhas: these were the seven Bhāratas.
ပဌမဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော၊
The first recitation section is finished.
၆၊၂၊ ကိတ္တိသဒ္ဒအဗ္ဘုဂ္ဂမန
6.2. A Good Reputation
အထ ခေါ, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ ယေန မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ မဟာဂေါဝိန္ဒံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစုံ: “ယထာ ခေါ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော ရေဏုဿ ရညော သဟာယော ပိယော မနာပေါ အပ္ပဋိကူလော၊ ဧဝမေဝ ခေါ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော အမှာကမ္ပိ သဟာယော ပိယော မနာပေါ အပ္ပဋိကူလော, အနုသာသတု နော ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော; မာ နော ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော အနုသာသနိယာ ပစ္စဗျာဟာသီ”တိ၊
Then the six aristocrats approached the Great Steward and said, “Steward, just as you are King Reṇu’s friend, dear, beloved, and cherished, you are also our friend. Would you manage our affairs? Please don’t turn us down!”
“ဧဝံ, ဘော”တိ ခေါ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော တေသံ ဆန္နံ ခတ္တိယာနံ ပစ္စဿောသိ၊ အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော သတ္တ စ ရာဇာနော ခတ္တိယေ မုဒ္ဓါဝသိတ္တေ ရဇ္ဇေ အနုသာသိ, သတ္တ စ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလေ သတ္တ စ နှာတကသတာနိ မန္တေ ဝါစေသိ၊
“Yes, sirs,” replied the Great Steward. Then the Great Steward managed the realms of the seven kings. And he taught seven well-to-do brahmins, and seven hundred bathed initiates to recite the hymns.
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ အပရေန သမယေန ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိ: “သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ, သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ”တိ၊
After some time he got this good reputation, “The Great Steward sees Brahmā in person! The Great Steward discusses, converses, and consults with Brahmā in person!”
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ: “မယှံ ခေါ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော: ‘သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ, သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ'တိ၊ န ခေါ ပနာဟံ ဗြဟ္မာနံ ပဿာမိ, န ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ, န ဗြဟ္မုနာ သလ္လပါမိ, န ဗြဟ္မုနာ မန္တေမိ၊ သုတံ ခေါ ပန မေတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ: ‘ယော ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ ဗြဟ္မုနာ သလ္လပတိ ဗြဟ္မုနာ မန္တေတီ'တိ၊ ယန္နူနာဟံ ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယေယျံ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယေယျန်”တိ၊
The Great Steward thought, “I have the reputation of seeing Brahmā in person, and discussing with him in person. But I don’t. I have heard that brahmins of the past who were elderly and senior, the teachers of teachers, said: ‘Whoever goes on retreat for the four months of the rainy season and practices the jhāna on compassion sees Brahmā and discusses with him.’ Why don’t I do that?”
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ယေန ရေဏု ရာဇာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ရေဏုံ ရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ: “မယှံ ခေါ, ဘော, ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော: ‘သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ, သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ'တိ၊ န ခေါ ပနာဟံ, ဘော, ဗြဟ္မာနံ ပဿာမိ, န ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ, န ဗြဟ္မုနာ သလ္လပါမိ, န ဗြဟ္မုနာ မန္တေမိ၊ သုတံ ခေါ ပန မေတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ: ‘ယော ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ, ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ ဗြဟ္မုနာ သလ္လပတိ ဗြဟ္မုနာ မန္တေတီ'တိ၊ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယိတုံ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယိတုံ; နမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော အညတြ ဧကေန ဘတ္တာဘိဟာရေနာ”တိ၊
So the Great Steward went to King Reṇu and told him of the situation, saying, “Sir, I wish to go on retreat for the four months of the rainy season and practice the jhāna on compassion. No one should approach me, except for the one who brings my meal.”
“ယဿဒါနိ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော ကာလံ မညတီ”တိ၊
“Please do so, Steward, at your convenience.”
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ယေန တေ ဆ ခတ္တိယာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဆ ခတ္တိယေ ဧတဒဝေါစ: “မယှံ ခေါ, ဘော, ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော: ‘သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ, သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ'တိ၊ န ခေါ ပနာဟံ, ဘော, ဗြဟ္မာနံ ပဿာမိ, န ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ, န ဗြဟ္မုနာ သလ္လပါမိ, န ဗြဟ္မုနာ မန္တေမိ၊ သုတံ ခေါ ပန မေတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ, ‘ယော ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ ဗြဟ္မုနာ သလ္လပတိ ဗြဟ္မုနာ မန္တေတီ'တိ၊ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယိတုံ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယိတုံ; နမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော အညတြ ဧကေန ဘတ္တာဘိဟာရေနာ”တိ၊ “ယဿဒါနိ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော ကာလံ မညတီ”တိ၊
Then the Great Steward went to the six aristocrats to put the same proposal, and received the same reply.
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ယေန တေ သတ္တ စ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ သတ္တ စ နှာတကသတာနိ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ သတ္တ စ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလေ သတ္တ စ နှာတကသတာနိ ဧတဒဝေါစ: “မယှံ ခေါ, ဘော, ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော: ‘သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ, သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ'တိ၊ န ခေါ ပနာဟံ, ဘော, ဗြဟ္မာနံ ပဿာမိ, န ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ, န ဗြဟ္မုနာ သလ္လပါမိ, န ဗြဟ္မုနာ မန္တေမိ၊ သုတံ ခေါ ပန မေတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ: ‘ယော ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ, ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ, ဗြဟ္မုနာ သလ္လပတိ, ဗြဟ္မုနာ မန္တေတီ'တိ၊ တေန ဟိ, ဘော, ယထာသုတေ ယထာပရိယတ္တေ မန္တေ ဝိတ္ထာရေန သဇ္ဈာယံ ကရောထ, အညမညဉ္စ မန္တေ ဝါစေထ; ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယိတုံ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယိတုံ;
He also went to the seven well-to-do brahmins and seven hundred bathed initiates and put to them the same proposal, adding, “Sirs, recite the hymns in detail as you have learned and memorized them, and teach each other how to recite.”
နမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော အညတြ ဧကေန ဘတ္တာဘိဟာရေနာ”တိ၊ “ယဿဒါနိ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော ကာလံ မညတီ”တိ၊
And they too said, “Please do so, Steward, at your convenience.”
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ယေန စတ္တာရီသာ ဘရိယာ သာဒိသိယော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ စတ္တာရီသာ ဘရိယာ သာဒိသိယော ဧတဒဝေါစ: “မယှံ ခေါ, ဘောတီ, ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော: ‘သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ, သက္ခိ မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ'တိ၊ န ခေါ ပနာဟံ, ဘောတီ, ဗြဟ္မာနံ ပဿာမိ, န ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ, န ဗြဟ္မုနာ သလ္လပါမိ, န ဗြဟ္မုနာ မန္တေမိ၊ သုတံ ခေါ ပန မေတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ ‘ယော ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ, ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ, ဗြဟ္မုနာ သလ္လပတိ, ဗြဟ္မုနာ မန္တေတီ'တိ, ဣစ္ဆာမဟံ, ဘောတီ, ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယိတုံ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယိတုံ; နမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော အညတြ ဧကေန ဘတ္တာဘိဟာရေနာ”တိ၊ “ယဿဒါနိ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော ကာလံ မညတီ”တိ၊
Then the Great Steward went to his forty equal wives to put the same proposal to them, and received the same reply.
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ပုရတ္ထိမေန နဂရဿ နဝံ သန္ဓာဂါရံ ကာရာပေတွာ ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယိ; နာဿုဓ ကောစိ ဥပသင်္ကမတိ အညတြ ဧကေန ဘတ္တာဘိဟာရေန၊
Then the Great Steward had a new meeting hall built to the east of his citadel, where he went on retreat for the four months of the rainy season and practiced the jhāna on compassion. And no one approached him except the one who brought him meals.
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန အဟုဒေဝ ဥက္ကဏ္ဌနာ အဟု ပရိတဿနာ: “သုတံ ခေါ ပန မေတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ: ‘ယော ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗြဟ္မာနံ ပဿတိ, ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ ဗြဟ္မုနာ သလ္လပတိ ဗြဟ္မုနာ မန္တေတီ'တိ၊ န ခေါ ပနာဟံ ဗြဟ္မာနံ ပဿာမိ, န ဗြဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ န ဗြဟ္မုနာ သလ္လပါမိ န ဗြဟ္မုနာ မန္တေမီ”တိ၊
But then, when the four months had passed, the Great Steward became dissatisfied and anxious, “I have heard that brahmins of the past said that whoever goes on retreat for the four months of the rainy season and practices the jhāna on compassion sees Brahmā and discusses with him. But I neither see Brahmā nor discuss with him.”
၆၊၃၊ ဗြဟ္မုနာသာကစ္ဆာ
6.3. A Discussion With Brahmā
အထ ခေါ, ဘော, ဗြဟ္မာ သနင်္ကုမာရော မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ—သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ; ဧဝမေဝ—ဗြဟ္မလောကေ အန္တရဟိတော မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ သမ္မုခေ ပါတုရဟောသိ၊ အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ အဟုဒေဝ ဘယံ အဟု ဆမ္ဘိတတ္တံ အဟု လောမဟံသော ယထာ တံ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ရူပံ ဒိသွာ၊ အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဘီတော သံဝိဂ္ဂေါ လောမဟဋ္ဌဇာတော ဗြဟ္မာနံ သနင်္ကုမာရံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ:
And then Brahmā Sanaṅkumāra, knowing what the Great Steward was thinking, as easily as a strong person would extend or contract their arm, vanished from the Brahmā realm and reappeared in the Great Steward’s presence. At that, the Great Steward became frightened, scared, his hair standing on end, as he had never seen such a sight before. So he addressed Brahmā Sanaṅkumāra in verse:
“ဝဏ္ဏဝါ ယသဝါ သိရိမာ, ကော နု တွမသိ မာရိသ; အဇာနန္တာ တံ ပုစ္ဆာမ, ကထံ ဇာနေမု တံ မယန်”တိ၊
“Who might you be, sir, so beautiful, glorious, majestic? Not knowing, I ask—how am I to know who you are?”
“မံ ဝေ ကုမာရံ ဇာနန္တိ, ဗြဟ္မလောကေ သနန္တနံ; သဗ္ဗေ ဇာနန္တိ မံ ဒေဝါ, ဧဝံ ဂေါဝိန္ဒ ဇာနဟိ”၊
“In the Brahmā realm they know me as ‘The Eternal Youth’. All the gods know me thus, and so you should know me, Steward.”
“အာသနံ ဥဒကံ ပဇ္ဇံ, မဓုသာကဉ္စ ဗြဟ္မုနော; အဂ္ဃေ ဘဝန္တံ ပုစ္ဆာမ, အဂ္ဃံ ကုရုတု နော ဘဝံ”၊
“A Brahmā deserves a seat and water, foot-salve, and sweet cakes. Sir, I ask you to please accept these gifts of hospitality.”
“ပဋိဂ္ဂဏှာမ တေ အဂ္ဃံ, ယံ တွံ ဂေါဝိန္ဒ ဘာသသိ; ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတတ္ထာယ, သမ္ပရာယ သုခါယ စ; ကတာဝကာသော ပုစ္ဆဿု, ယံ ကိဉ္စိ အဘိပတ္ထိတန်”တိ၊
“I accept the gifts of hospitality of which you speak. I grant you the opportunity to ask whatever you desire—about welfare and benefit in this life, or happiness in lives to come.”
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ: “ကတာဝကာသော ခေါမှိ ဗြဟ္မုနာ သနင်္ကုမာရေန၊ ကိံ နု ခေါ အဟံ ဗြဟ္မာနံ သနင်္ကုမာရံ ပုစ္ဆေယျံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ ဝါ အတ္ထံ သမ္ပရာယိကံ ဝါ”တိ?
Then the Great Steward thought, “Brahmā Sanaṅkumāra has granted me an opportunity. Should I ask him about what is beneficial for this life or lives to come?”
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ: “ကုသလော ခေါ အဟံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ အတ္ထာနံ, အညေပိ မံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ အတ္ထံ ပုစ္ဆန္တိ၊ ယန္နူနာဟံ ဗြဟ္မာနံ သနင်္ကုမာရံ သမ္ပရာယိကညေဝ အတ္ထံ ပုစ္ဆေယျန်”တိ၊ အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မာနံ သနင်္ကုမာရံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ:
Then he thought, “I’m a skilled in what is beneficial for this life, and others even ask me about it. Why don’t I ask Brahmā about the benefit that specifically applies to lives to come?” So he addressed Brahmā Sanaṅkumāra in verse:
“ပုစ္ဆာမိ ဗြဟ္မာနံ သနင်္ကုမာရံ, ကင်္ခီ အကင်္ခိံ ပရဝေဒိယေသု; ကတ္ထဋ္ဌိတော ကိမှိ စ သိက္ခမာနော, ပပ္ပေါတိ မစ္စော အမတံ ဗြဟ္မလောကန်”တိ၊
“I’m in doubt, so I ask Brahmā—
who is free of doubt— about things one may learn from another. Standing on what, training in what may a mortal reach the deathless Brahmā realm?”
“ဟိတွာ မမတ္တံ မနုဇေသု ဗြဟ္မေ, ဧကောဒိဘူတော ကရုဏေဓိမုတ္တော; နိရာမဂန္ဓော ဝိရတော မေထုနသ္မာ, ဧတ္ထဋ္ဌိတော ဧတ္ထ စ သိက္ခမာနော; ပပ္ပေါတိ မစ္စော အမတံ ဗြဟ္မလောကန်”တိ၊
“He among men, O brahmin,
“‘ဟိတွာ မမတ္တန်'တိ အဟံ, ဘောတော, အာဇာနာမိ၊ ဣဓေကစ္စော အပ္ပံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ အပ္ပံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, ဣတိ ‘ဟိတွာ မမတ္တန်'တိ အဟံ, ဘောတော, အာဇာနာမိ၊
“Sir, I understand what ‘giving up possessiveness’ means. It’s when someone gives up a large or small fortune, and a large or small family circle. They shave off hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness. That’s how I understand ‘giving up possessiveness’.
‘ဧကောဒိဘူတော'တိ အဟံ, ဘောတော, အာဇာနာမိ၊ ဣဓေကစ္စော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ, ဣတိ ‘ဧကောဒိဘူတော'တိ အဟံ, ဘောတော, အာဇာနာမိ၊
Sir, I understand what ‘at one’ means. It’s when someone frequents a secluded lodging—a wilderness, the root of a tree, a hill, a ravine, a mountain cave, a charnel ground, a forest, the open air, a heap of straw. That’s how I understand ‘at one’.
‘ကရုဏေဓိမုတ္တော'တိ အဟံ, ဘောတော, အာဇာနာမိ၊ ဣဓေကစ္စော ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ၊ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓောတိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ၊ ဣတိ ‘ကရုဏေဓိမုတ္တော'တိ အဟံ, ဘောတော, အာဇာနာမိ၊
Sir, I understand what ‘compassionate’ means. It’s when someone meditates spreading a heart full of compassion to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of compassion to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will. That’s how I understand ‘compassionate’.
အာမဂန္ဓေ စ ခေါ အဟံ, ဘောတော, ဘာသမာနဿ န အာဇာနာမိ၊
But I don’t understand what you say about putrefaction.
ကေ အာမဂန္ဓာ မနုဇေသု ဗြဟ္မေ, ဧတေ အဝိဒွါ ဣဓ ဗြူဟိ ဓီရ; ကေနာဝဋာ ဝါတိ ပဇာ ကုရုတု, အာပါယိကာ နိဝုတဗြဟ္မလောကာ”တိ၊
What among men, O Brahmā, is putrefaction? I don’t understand, so tell me, wise one: wrapped in what do people stink, headed for hell, shut out of the Brahmā realm?”
“ကောဓော မောသဝဇ္ဇံ နိကတိ စ ဒုဗ္ဘော, ကဒရိယတာ အတိမာနော ဥသူယာ; ဣစ္ဆာ ဝိဝိစ္ဆာ ပရဟေဌနာ စ, လောဘော စ ဒေါသော စ မဒေါ စ မောဟော; ဧတေသု ယုတ္တာ အနိရာမဂန္ဓာ, အာပါယိကာ နိဝုတဗြဟ္မလောကာ”တိ၊
“Anger, lies, fraud, and deceit, miserliness, vanity, jealousy, desire, stinginess, harassing others, greed, hate, vanity, and delusion—those bound to such things
“ယထာ ခေါ အဟံ, ဘောတော, အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ အာဇာနာမိ၊ တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ၊ ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန်”တိ၊
“As I understand what you say about putrefaction, it’s not easy to quell while living at home. I shall go forth from the lay life to homelessness!”
“ယဿဒါနိ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော ကာလံ မညတီ”တိ၊
“Please do so, Steward, at your convenience.”
၆၊၄၊ ရေဏုရာဇအာမန္တနာ
6.4. Informing King Reṇu
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ယေန ရေဏု ရာဇာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ရေဏုံ ရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ: “အညံ ဒါနိ ဘဝံ ပုရောဟိတံ ပရိယေသတု, ယော ဘောတော ရဇ္ဇံ အနုသာသိဿတိ၊ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ၊ ယထာ ခေါ ပန မေ သုတံ ဗြဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ၊ ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန်”တိ၊
So the Great Steward went to King Reṇu and said, “Sir, please now find another high priest to manage the affairs of state for you. I wish to go forth from the lay life to homelessness. As I understand what Brahmā says about putrefaction, it’s not easy to quell while living at home. I shall go forth from the lay life to homelessness.
“အာမန္တယာမိ ရာဇာနံ, ရေဏုံ ဘူမိပတိံ အဟံ; တွံ ပဇာနဿု ရဇ္ဇေန, နာဟံ ပေါရောဟိစ္စေ ရမေ”၊
I announce to King Reṇu, the lord of the land: you must learn how to rule, for I no longer care for my ministry.”
“သစေ တေ ဦနံ ကာမေဟိ, အဟံ ပရိပူရယာမိ တေ; ယော တံ ဟိံသတိ ဝါရေမိ, ဘူမိသေနာပတိ အဟံ; တုဝံ ပိတာ အဟံ ပုတ္တော, မာ နော ဂေါဝိန္ဒ ပါဇဟိ”၊
“If you’re lacking any pleasures, I’ll supply them for you. I’ll protect you from any harm, for I command the nation’s army. You are my father, I am your son! O Steward, please don’t leave!”
“နမတ္ထိ ဦနံ ကာမေဟိ, ဟိံသိတာ မေ န ဝိဇ္ဇတိ; အမနုဿဝစော သုတွာ, တသ္မာဟံ န ဂဟေ ရမေ”၊
“I’m lacking no pleasures, and no-one is harming me. I’ve heard a non-human voice, so I no longer care for lay life.”
“အမနုဿော ကထံဝဏ္ဏော, ကိံ တေ အတ္ထံ အဘာသထ; ယဉ္စ သုတွာ ဇဟာသိ နော, ဂေဟေ အမှေ စ ကေဝလီ”၊
“What was that non-human like? What did he say to you, hearing which you would abandon our house and all our people?”
“ဥပဝုတ္ထဿ မေ ပုဗ္ဗေ, ယိဋ္ဌုကာမဿ မေ သတော; အဂ္ဂိ ပဇ္ဇလိတော အာသိ, ကုသပတ္တပရိတ္ထတော၊
“Before entering this retreat, I only liked to sacrifice. I kindled the sacred flame, strewn about with kusa grass.
တတော မေ ဗြဟ္မာ ပါတုရဟု, ဗြဟ္မလောကာ သနန္တနော; သော မေ ပဉှံ ဝိယာကာသိ, တံ သုတွာ န ဂဟေ ရမေ”၊
But then Brahmā the Eternal Youth appeared to me from the Brahmā realm. He answered my question, hearing which I no longer care for lay life.”
“သဒ္ဒဟာမိ အဟံ ဘောတော, ယံ တွံ ဂေါဝိန္ဒ ဘာသသိ; အမနုဿဝစော သုတွာ, ကထံ ဝတ္တေထ အညထာ၊
“I have faith, O Steward, in that of which you speak. Having heard a non-human voice, what else could you do?
တေ တံ အနုဝတ္တိဿာမ, သတ္ထာ ဂေါဝိန္ဒ နော ဘဝံ; မဏိ ယထာ ဝေဠုရိယော, အကာစော ဝိမလော သုဘော; ဧဝံ သုဒ္ဓါ စရိဿာမ, ဂေါဝိန္ဒဿာနုသာသနေတိ၊
We will follow your example, Steward, be my Teacher! Like a gem of beryl—flawless, immaculate, beautiful—that’s how pure we shall live, in the Steward’s dispensation.
သစေ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿတိ, မယမ္ပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမ၊ အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိဿတီ”တိ၊
If the Steward is going forth from the lay life to homelessness, we shall do so too. Your destiny shall be ours.”
၆၊၅၊ ဆခတ္တိယအာမန္တနာ
6.5. Informing the Six Aristocrats
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ယေန တေ ဆ ခတ္တိယာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဆ ခတ္တိယေ ဧတဒဝေါစ: “အညံ ဒါနိ ဘဝန္တော ပုရောဟိတံ ပရိယေသန္တု, ယော ဘဝန္တာနံ ရဇ္ဇေ အနုသာသိဿတိ၊ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ၊ ယထာ ခေါ ပန မေ သုတံ ဗြဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ၊ ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန်”တိ၊
Then the Great Steward went to the six aristocrats and said, “Sirs, please now find another high priest to manage the affairs of state for you. I wish to go forth from the lay life to homelessness. As I understand what Brahmā says about putrefaction, it’s not easy to quell while living at home. I shall go forth from the lay life to homelessness!”
အထ ခေါ, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ ဧကမန္တံ အပက္ကမ္မ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ: “ဣမေ ခေါ ဗြာဟ္မဏာ နာမ ဓနလုဒ္ဓါ; ယန္နူန မယံ မဟာဂေါဝိန္ဒံ ဗြာဟ္မဏံ ဓနေန သိက္ခေယျာမာ”တိ၊
Then the six aristocrats withdrew to one side and thought up a plan, “These brahmins are greedy for wealth. Why don’t we try to persuade him with wealth?”
တေ မဟာဂေါဝိန္ဒံ ဗြာဟ္မဏံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟံသု: “သံဝိဇ္ဇတိ ခေါ, ဘော, ဣမေသု သတ္တသု ရဇ္ဇေသု ပဟူတံ သာပတေယျံ, တတော ဘောတော ယာဝတကေန အတ္ထော, တာဝတကံ အာဟရီယတန်”တိ၊
They returned to the Great Steward and said, “In these seven kingdoms there is abundant wealth. We’ll get you as much as you want.”
“အလံ, ဘော, မမပိဒံ ပဟူတံ သာပတေယျံ ဘဝန္တာနံယေဝ ဝါဟသာ၊ တမဟံ သဗ္ဗံ ပဟာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ယထာ ခေါ ပန မေ သုတံ ဗြဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန်”တိ၊
“Enough, sirs. I already have abundant wealth, owing to my lords. Giving up all that, I shall go forth.”
အထ ခေါ, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ ဧကမန္တံ အပက္ကမ္မ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ: “ဣမေ ခေါ ဗြာဟ္မဏာ နာမ ဣတ္ထိလုဒ္ဓါ; ယန္နူန မယံ မဟာဂေါဝိန္ဒံ ဗြာဟ္မဏံ ဣတ္ထီဟိ သိက္ခေယျာမာ”တိ၊
Then the six aristocrats withdrew to one side and thought up a plan, “These brahmins are greedy for women. Why don’t we try to persuade him with women?”
တေ မဟာဂေါဝိန္ဒံ ဗြာဟ္မဏံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟံသု: “သံဝိဇ္ဇန္တိ ခေါ, ဘော, ဣမေသု သတ္တသု ရဇ္ဇေသု ပဟူတာ ဣတ္ထိယော, တတော ဘောတော ယာဝတိကာဟိ အတ္ထော, တာဝတိကာ အာနီယတန်”တိ၊
They returned to the Great Steward and said, “In these seven kingdoms there are many women. We’ll get you as many as you want.”
“အလံ, ဘော, မမပိမာ စတ္တာရီသာ ဘရိယာ သာဒိသိယော၊ တာပါဟံ သဗ္ဗာ ပဟာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ယထာ ခေါ ပန မေ သုတံ ဗြဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန္တိ”၊
“Enough, sirs. I already have forty equal wives. Giving up all them, I shall go forth.”
“သစေ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿတိ, မယမ္ပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိဿတီ”တိ၊
“If the Steward is going forth from the lay life to homelessness, we shall do so too. Your destiny shall be ours.”
“သစေ ဇဟထ ကာမာနိ, ယတ္ထ သတ္တော ပုထုဇ္ဇနော; အာရမ္ဘဝှေါ ဒဠှာ ဟောထ, ခန္တီဗလသမာဟိတာ၊
“If you all give up sensual pleasures, to which ordinary people are attached, exert yourselves, being strong, and possessing the power of patience.
ဧသ မဂ္ဂေါ ဥဇုမဂ္ဂေါ, ဧသ မဂ္ဂေါ အနုတ္တရော; သဒ္ဓမ္မော သဗ္ဘိ ရက္ခိတော, ဗြဟ္မလောကူပပတ္တိယာ”တိ၊
This path is the straight path, this path is supreme. Guarded by the good, the true teaching leads to rebirth in the Brahmā realm.”
“တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော သတ္တ ဝဿာနိ အာဂမေတု၊ သတ္တန္နံ ဝဿာနံ အစ္စယေန မယမ္ပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိဿတီ”တိ၊
“Well then, sir, please wait for seven years. When seven years have passed, we shall go forth with you. Your destiny shall be ours.”
“အတိစိရံ ခေါ, ဘော, သတ္တ ဝဿာနိ, နာဟံ သက္ကောမိ, ဘဝန္တေ, သတ္တ ဝဿာနိ အာဂမေတုံ၊ ကော နု ခေါ ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတာနံ၊ ဂမနီယော သမ္ပရာယော, မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗြဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတဿ အမရဏံ၊ ယထာ ခေါ ပန မေ သုတံ ဗြဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန်”တိ၊
“Seven years is too long, sirs. I cannot wait that long. Who knows what will happen to the living? We are heading to the next life. We must be thoughtful and wake up! We must do what’s good and lead the spiritual life, for no-one born can escape death. I shall go forth.”
“တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော ဆဗ္ဗဿာနိ အာဂမေတု …ပေ… ပဉ္စ ဝဿာနိ အာဂမေတု … စတ္တာရိ ဝဿာနိ အာဂမေတု … တီဏိ ဝဿာနိ အာဂမေတု … ဒွေ ဝဿာနိ အာဂမေတု … ဧကံ ဝဿံ အာဂမေတု, ဧကဿ ဝဿဿ အစ္စယေန မယမ္ပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိဿတီ”တိ၊ “အတိစိရံ ခေါ, ဘော, ဧကံ ဝဿံ, နာဟံ သက္ကောမိ ဘဝန္တေ ဧကံ ဝဿံ အာဂမေတုံ၊ ကော နု ခေါ ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတာနံ၊ ဂမနီယော သမ္ပရာယော, မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗြဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတဿ အမရဏံ၊ ယထာ ခေါ ပန မေ သုတံ ဗြဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန်”တိ၊ “တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော သတ္တ မာသာနိ အာဂမေတု, သတ္တန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန မယမ္ပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိဿတီ”တိ၊ “အတိစိရံ ခေါ, ဘော, သတ္တ မာသာနိ, နာဟံ သက္ကောမိ ဘဝန္တေ သတ္တ မာသာနိ အာဂမေတုံ၊ ကော နု ခေါ ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတာနံ၊ ဂမနီယော သမ္ပရာယော, မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗြဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတဿ အမရဏံ၊ ယထာ ခေါ ပန မေ သုတံ ဗြဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန်”တိ၊ “တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော ဆ မာသာနိ အာဂမေတု …ပေ… ပဉ္စ မာသာနိ အာဂမေတု … စတ္တာရိ မာသာနိ အာဂမေတု … တီဏိ မာသာနိ အာဂမေတု … ဒွေ မာသာနိ အာဂမေတု … ဧကံ မာသံ အာဂမေတု … အဒ္ဓမာသံ အာဂမေတု, အဒ္ဓမာသဿ အစ္စယေန မယမ္ပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိဿတီ”တိ၊
“Well then, sir, please wait for six years, five years, four years, three years, two years, one year, seven months, six months, five months, four months, three months, two months, one month, or even a fortnight. When a fortnight has passed, we shall go forth. Your destiny shall be ours.”
“အတိစိရံ ခေါ, ဘော, အဒ္ဓမာသော, နာဟံ သက္ကောမိ ဘဝန္တေ အဒ္ဓမာသံ အာဂမေတုံ၊ ကော နု ခေါ ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတာနံ၊ ဂမနီယော သမ္ပရာယော, မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗြဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတဿ အမရဏံ၊ ယထာ ခေါ ပန မေ သုတံ ဗြဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန်”တိ၊
“A fortnight is too long, sirs. I cannot wait that long. Who knows what will happen to the living? We are heading to the next life. We must be thoughtful and wake up! We must do what’s good and lead the spiritual life, for no-one born can escape death. As I understand what Brahmā says about putrefaction, it’s not easy to quell while living at home. I shall go forth from the lay life to homelessness.”
“တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော သတ္တာဟံ အာဂမေတု, ယာဝ မယံ သကေ ပုတ္တဘာတရော ရဇ္ဇေန အနုသာသိဿာမ, သတ္တာဟဿ အစ္စယေန မယမ္ပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိဿတီ”တိ၊
“Well then, sir, please wait for a week, so that we can instruct our sons and brothers in kingship. When a week has passed, we shall go forth. Your destiny shall be ours.”
“န စိရံ ခေါ, ဘော, သတ္တာဟံ, အာဂမေဿာမဟံ ဘဝန္တေ သတ္တာဟန်”တိ၊
“A week is not too long, sirs. I will wait that long.”
၆၊၆၊ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာဒီနံအာမန္တနာ
6.6. Informing the Brahmins
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ယေန တေ သတ္တ စ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ သတ္တ စ နှာတကသတာနိ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ သတ္တ စ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလေ သတ္တ စ နှာတကသတာနိ ဧတဒဝေါစ: “အညံ ဒါနိ ဘဝန္တော အာစရိယံ ပရိယေသန္တု, ယော ဘဝန္တာနံ မန္တေ ဝါစေဿတိ၊ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ၊ ယထာ ခေါ ပန မေ သုတံ ဗြဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ၊ တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန်”တိ၊
Then the Great Steward also went to the seven well-to-do brahmins and seven hundred bathed initiates and said, “Sirs, please now find another teacher to teach you to recite the hymns. I wish to go forth from the lay life to homelessness. As I understand what Brahmā says about putrefaction, it’s not easy to quell while living at home. I shall go forth from the lay life to homelessness.”
“မာ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ဘော, အပ္ပေသက္ခာ စ အပ္ပလာဘာ စ; ဗြဟ္မညံ မဟေသက္ခဉ္စ မဟာလာဘဉ္စာ”တိ၊
“Please don’t go forth from the lay life to homelessness! The life of one gone forth is of little influence or profit, whereas the life of a brahmin is of great influence and profit.”
“မာ ဘဝန္တော ဧဝံ အဝစုတ္ထ: ‘ပဗ္ဗဇ္ဇာ အပ္ပေသက္ခာ စ အပ္ပလာဘာ စ, ဗြဟ္မညံ မဟေသက္ခဉ္စ မဟာလာဘဉ္စာ'တိ၊ ကော နု ခေါ, ဘော, အညတြ မယာ မဟေသက္ခတရော ဝါ မဟာလာဘတရော ဝါ၊ အဟဉှိ, ဘော, ဧတရဟိ ရာဇာဝ ရညံ ဗြဟ္မာဝ ဗြာဟ္မဏာနံ ဒေဝတာဝ ဂဟပတိကာနံ၊ တမဟံ သဗ္ဗံ ပဟာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ယထာ ခေါ ပန မေ သုတံ ဗြဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ၊ ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘော, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန်”တိ၊
“Please, sirs, don’t say that. Who has greater influence and profit than myself? For now I am like a king to kings, like Brahmā to brahmins, like a deity to householders. Giving up all that, I shall go forth. As I understand what Brahmā says about putrefaction, it’s not easy to quell while living at home. I shall go forth from the lay life to homelessness.”
“သစေ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿတိ, မယမ္ပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိဿတီ”တိ၊
“If the Steward is going forth from the lay life to homelessness, we shall do so too. Your destiny shall be ours.”
၆၊၇၊ ဘရိယာနံအာမန္တနာ
6.7. Informing the Wives
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ယေန စတ္တာရီသာ ဘရိယာ သာဒိသိယော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ စတ္တာရီသာ ဘရိယာ သာဒိသိယော ဧတဒဝေါစ: “ယာ ဘောတီနံ ဣစ္ဆတိ, သကာနိ ဝါ ဉာတိကုလာနိ ဂစ္ဆတု အညံ ဝါ ဘတ္တာရံ ပရိယေသတု၊ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘောတီ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ၊ ယထာ ခေါ ပန မေ သုတံ ဗြဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနဿ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ၊ ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ဘောတီ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယန်”တိ၊
Then the Great Steward went to his forty equal wives and said, “Ladies, please do whatever you wish, whether returning to your own families, or finding another husband. I wish to go forth from the lay life to homelessness. As I understand what Brahmā says about putrefaction, it’s not easy to quell while living at home. I shall go forth from the lay life to homelessness.”
“တွညေဝ နော ဉာတိ ဉာတိကာမာနံ, တွံ ပန ဘတ္တာ ဘတ္တုကာမာနံ၊ သစေ ဘဝံ ဂေါဝိန္ဒော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿတိ, မယမ္ပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိဿတီ”တိ၊
“You are the only family we want! You are the only husband we want! If you are going forth from the lay life to homelessness, we shall do so too. Your destiny shall be ours.”
၆၊၈၊ မဟာဂေါဝိန္ဒပဗ္ဗဇ္ဇာ
6.8. The Great Steward Goes Forth
အထ ခေါ, ဘော, မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော တဿ သတ္တာဟဿ အစ္စယေန ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိ၊ ပဗ္ဗဇိတံ ပန မဟာဂေါဝိန္ဒံ ဗြာဟ္မဏံ သတ္တ စ ရာဇာနော ခတ္တိယာ မုဒ္ဓါဝသိတ္တာ သတ္တ စ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ သတ္တ စ နှာတကသတာနိ စတ္တာရီသာ စ ဘရိယာ သာဒိသိယော အနေကာနိ စ ခတ္တိယသဟဿာနိ အနေကာနိ စ ဗြာဟ္မဏသဟဿာနိ အနေကာနိ စ ဂဟပတိသဟဿာနိ အနေကေဟိ စ ဣတ္ထာဂါရေဟိ ဣတ္ထိယော ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ မဟာဂေါဝိန္ဒံ ဗြာဟ္မဏံ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတံ အနုပဗ္ဗဇိံသု၊
When a week had passed, the Great Steward shaved off his hair and beard, dressed in ocher robes, and went forth from the lay life to homelessness. And when he had gone forth, the seven anointed aristocrat kings, the seven brahmins with seven hundred initiates, the forty equal wives, and many thousands of aristocrats, brahmins, householders, and many harem women shaved off their hair and beards, dressed in ocher robes, and went forth from the lay life to homelessness.
တာယ သုဒံ, ဘော, ပရိသာယ ပရိဝုတော မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဂါမနိဂမရာဇဓာနီသု စာရိကံ စရတိ၊ ယံ ခေါ ပန, ဘော, တေန သမယေန မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဥပသင်္ကမတိ, တတ္ထ ရာဇာဝ ဟောတိ ရညံ, ဗြဟ္မာဝ ဗြာဟ္မဏာနံ, ဒေဝတာဝ ဂဟပတိကာနံ၊ တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ ခိပန္တိ ဝါ ဥပက္ခလန္တိ ဝါ၊ တေ ဧဝမာဟံသု: “နမတ္ထု မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ, နမတ္ထု သတ္တ ပုရောဟိတဿာ”တိ၊
Escorted by that assembly, the Great Steward wandered on tour among the villages, towns, and capital cities. And at that time, whenever he arrived at a village or town, he was like a king to kings, like Brahmā to brahmins, like a deity to householders. And whenever people sneezed or tripped over they’d say: “Homage to the Great Steward! Homage to the high priest for the seven!”
မဟာဂေါဝိန္ဒော, ဘော, ဗြာဟ္မဏော မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟာသိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ၊ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟာသိ၊ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ …ပေ… မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ …ပေ… ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ …ပေ… အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟာသိ၊ သာဝကာနဉ္စ ဗြဟ္မလောကသဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေသိ၊
And the Great Steward meditated spreading a heart full of love to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, he spread a heart full of love to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will. He meditated spreading a heart full of compassion … rejoicing … equanimity to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, he spread a heart full of equanimity to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will. And he taught his disciples the path to rebirth in the company of Brahmā.
ယေ ခေါ ပန, ဘော, တေန သမယေန မဟာဂေါဝိန္ဒဿ ဗြာဟ္မဏဿ သာဝကာ သဗ္ဗေနသဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနိံသု၊ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ ဗြဟ္မလောကံ ဥပပဇ္ဇိံသု၊ ယေ န သဗ္ဗေနသဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနိံသု, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပ္ပေကစ္စေ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; အပ္ပေကစ္စေ နိမ္မာနရတီနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; အပ္ပေကစ္စေ တုသိတာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ယာမာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; အပ္ပေကစ္စေ တာဝတိံသာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; အပ္ပေကစ္စေ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; ယေ သဗ္ဗနိဟီနံ ကာယံ ပရိပူရေသုံ တေ ဂန္ဓဗ္ဗကာယံ ပရိပူရေသုံ၊
Those of his disciples who completely understood the Great Steward’s instructions, at the breaking up of the body, after death, were reborn in the Brahmā realm. Of those disciples who only partly understood the Great Steward’s instructions, some were reborn in the company of the Gods Who Control the Creations of Others, while some were reborn in the company of the Gods Who Love to Create, or the Joyful Gods, or the Gods of Yama, or the Gods of the Thirty-Three, or the Gods of the Four Great Kings. And at the very least they swelled the hosts of the centaurs.
ဣတိ ခေါ, ဘော, သဗ္ဗေသံယေဝ တေသံ ကုလပုတ္တာနံ အမောဃာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အဟောသိ အဝဉ္ဈာ သဖလာ သော်ဒြယာ'တိ၊
And so the going forth of all those gentlemen was not in vain, was not wasted, but was fruitful and fertile.’
သရတိ တံ ဘဂဝါ”တိ?
Do you remember this, Blessed One?”
“သရာမဟံ, ပဉ္စသိခ၊ အဟံ တေန သမယေန မဟာဂေါဝိန္ဒော ဗြာဟ္မဏော အဟောသိံ၊ အဟံ တေသံ သာဝကာနံ ဗြဟ္မလောကသဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေသိံ၊ တံ ခေါ ပန မေ, ပဉ္စသိခ, ဗြဟ္မစရိယံ န နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓာယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, ယာဝဒေဝ ဗြဟ္မလောကူပပတ္တိယာ၊
“I remember, Pañcasikha. I myself was the brahmin Great Steward at that time. And I taught those disciples the path to rebirth in the company of Brahmā. But that spiritual path of mine doesn’t lead to disillusionment, dispassion, cessation, peace, insight, awakening, and Nibbana. It only leads as far as rebirth in the Brahmā realm.
ဣဒံ ခေါ ပန မေ, ပဉ္စသိခ, ဗြဟ္မစရိယံ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ၊ ကတမဉ္စ တံ, ပဉ္စသိခ, ဗြဟ္မစရိယံ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ—သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ၊ ဣဒံ ခေါ တံ, ပဉ္စသိခ, ဗြဟ္မစရိယံ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ၊
But this spiritual path does lead to disillusionment, dispassion, cessation, peace, insight, awakening, and Nibbana. And what is the spiritual path that leads to Nibbana? It is simply this noble eightfold path, that is: right view, right thought, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, and right immersion. This is the spiritual path that leads to disillusionment, dispassion, cessation, peace, insight, awakening, and Nibbana.
ယေ ခေါ ပန မေ, ပဉ္စသိခ, သာဝကာ သဗ္ဗေနသဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနန္တိ, တေ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ;
Those of my disciples who completely understand my instructions realize the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life. And they live having realized it with their own insight due to the ending of defilements.
ယေ န သဗ္ဗေနသဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနန္တိ, တေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကာ ဟောန္တိ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ၊
Of those disciples who only partly understand my instructions, some, with the ending of the five lower fetters, become reborn spontaneously. They are extinguished there, and are not liable to return from that world.
ယေ န သဗ္ဗေနသဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမိနော ဟောန္တိ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တိ၊
Some, with the ending of three fetters, and the weakening of greed, hate, and delusion, become once-returners. They come back to this world once only, then make an end of suffering.
ယေ န သဗ္ဗေနသဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ ဟောန္တိ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ၊
And some, with the ending of three fetters, become stream-enterers, not liable to be reborn in the underworld, bound for awakening.
ဣတိ ခေါ, ပဉ္စသိခ, သဗ္ဗေသံယေဝ ဣမေသံ ကုလပုတ္တာနံ အမောဃာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အဝဉ္ဈာ သဖလာ သော်ဒြယာ”တိ၊
And so the going forth of all those gentlemen was not in vain, was not wasted, but was fruitful and fertile.”
ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ၊ အတ္တမနော ပဉ္စသိခေါ ဂန္ဓဗ္ဗပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝန္တရဓာယီတိ၊
That is what the Buddha said. Delighted, the centaur Pañcasikha approved and agreed with what the Buddha said. He bowed and respectfully circled the Buddha, keeping him on his right, before vanishing right there.
မဟာဂေါဝိန္ဒသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ၊
The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
