Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya

    ၆. မဟာဂောဝိန္ဒသုတ္တံ

    6. Mahāgovindasuttaṃ

    ၂၉၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ အထ ခော ပဉ္စသိခော ဂန္ဓဗ္ဗပုတ္တော အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏော ကေဝလကပ္ပံ ဂိဇ္ဈကူဋံ ပဗ္ဗတံ ဩဘာသေတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော ပဉ္စသိခော ဂန္ဓဗ္ဗပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယံ ခော မေ, ဘန္တေ, ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ သမ္မုခာ သုတံ သမ္မုခာ ပဋိဂ္ဂဟိတံ, အာရောစေမိ တံ ဘဂဝတော’’တိ။ ‘‘အာရောစေဟိ မေ တ္ဝံ, ပဉ္စသိခာ’’တိ ဘဂဝာ အဝောစ။

    293. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Atha kho pañcasikho gandhabbaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ pabbataṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho pañcasikho gandhabbaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yaṃ kho me, bhante, devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ, ārocemi taṃ bhagavato’’ti. ‘‘Ārocehi me tvaṃ, pañcasikhā’’ti bhagavā avoca.

    ဒေဝသဘာ

    Devasabhā

    ၂၉၄. ‘‘ပုရိမာနိ, ဘန္တေ, ဒိဝသာနိ ပုရိမတရာနိ တဒဟုပောသထေ ပန္နရသေ ပဝာရဏာယ ပုဏ္ဏာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာ ကေဝလကပ္ပာ စ ဒေဝာ တာဝတိံသာ သုဓမ္မာယံ သဘာယံ သန္နိသိန္နာ ဟောန္တိ သန္နိပတိတာ; မဟတီ စ ဒိဗ္ဗပရိသာ သမန္တတော နိသိန္နာ ဟောန္တိ, စတ္တာရော စ မဟာရာဇာနော စတုဒ္ဒိသာ နိသိန္နာ ဟောန္တိ; ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဓတရဋ္ဌော မဟာရာဇာ ပစ္ဆိမာဘိမုခော နိသိန္နော ဟောတိ ဒေဝေ ပုရက္ခတ္ဝာ; ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ ဝိရူဠ္ဟကော မဟာရာဇာ ဥတ္တရာဘိမုခော နိသိန္နော ဟောတိ ဒေဝေ ပုရက္ခတ္ဝာ; ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ ဝိရူပက္ခော မဟာရာဇာ ပုရတ္ထာဘိမုခော နိသိန္နော ဟောတိ ဒေဝေ ပုရက္ခတ္ဝာ; ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဝေသ္သဝဏော မဟာရာဇာ ဒက္ခိဏာဘိမုခော နိသိန္နော ဟောတိ ဒေဝေ ပုရက္ခတ္ဝာ။ ယဒာ ဘန္တေ, ကေဝလကပ္ပာ စ ဒေဝာ တာဝတိံသာ သုဓမ္မာယံ သဘာယံ သန္နိသိန္နာ ဟောန္တိ သန္နိပတိတာ, မဟတီ စ ဒိဗ္ဗပရိသာ သမန္တတော နိသိန္နာ ဟောန္တိ, စတ္တာရော စ မဟာရာဇာနော စတုဒ္ဒိသာ နိသိန္နာ ဟောန္တိ, ဣဒံ နေသံ ဟောတိ အာသနသ္မိံ; အထ ပစ္ဆာ အမ္ဟာကံ အာသနံ ဟောတိ။

    294. ‘‘Purimāni, bhante, divasāni purimatarāni tadahuposathe pannarase pavāraṇāya puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā kevalakappā ca devā tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ sannisinnā honti sannipatitā; mahatī ca dibbaparisā samantato nisinnā honti, cattāro ca mahārājāno catuddisā nisinnā honti; puratthimāya disāya dhataraṭṭho mahārājā pacchimābhimukho nisinno hoti deve purakkhatvā; dakkhiṇāya disāya virūḷhako mahārājā uttarābhimukho nisinno hoti deve purakkhatvā; pacchimāya disāya virūpakkho mahārājā puratthābhimukho nisinno hoti deve purakkhatvā; uttarāya disāya vessavaṇo mahārājā dakkhiṇābhimukho nisinno hoti deve purakkhatvā. Yadā bhante, kevalakappā ca devā tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ sannisinnā honti sannipatitā, mahatī ca dibbaparisā samantato nisinnā honti, cattāro ca mahārājāno catuddisā nisinnā honti, idaṃ nesaṃ hoti āsanasmiṃ; atha pacchā amhākaṃ āsanaṃ hoti.

    ‘‘ယေ တေ, ဘန္တေ, ဒေဝာ ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတ္ဝာ အဓုနူပပန္နာ တာဝတိံသကာယံ, တေ အညေ ဒေဝေ အတိရောစန္တိ ဝဏ္ဏေန စေဝ ယသသာ စ။ တေန သုဒံ, ဘန္တေ, ဒေဝာ တာဝတိံသာ အတ္တမနာ ဟောန္တိ ပမုဒိတာ ပီတိသောမနသ္သဇာတာ; ‘ဒိဗ္ဗာ ဝတ, ဘော, ကာယာ ပရိပူရေန္တိ, ဟာယန္တိ အသုရကာယာ’တိ။

    ‘‘Ye te, bhante, devā bhagavati brahmacariyaṃ caritvā adhunūpapannā tāvatiṃsakāyaṃ, te aññe deve atirocanti vaṇṇena ceva yasasā ca. Tena sudaṃ, bhante, devā tāvatiṃsā attamanā honti pamuditā pītisomanassajātā; ‘dibbā vata, bho, kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyā’ti.

    ၂၉၅. ‘‘အထ ခော, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ သမ္ပသာဒံ ဝိဒိတ္ဝာ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ အနုမောဒိ –

    295. ‘‘Atha kho, bhante, sakko devānamindo devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sampasādaṃ viditvā imāhi gāthāhi anumodi –

    ‘မောဒန္တိ ဝတ ဘော ဒေဝာ၊ တာဝတိံသာ သဟိန္ဒကာ။

    ‘Modanti vata bho devā, tāvatiṃsā sahindakā;

    တထာဂတံ နမသ္သန္တာ၊ ဓမ္မသ္သ စ သုဓမ္မတံ။

    Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammataṃ.

    နဝေ ဒေဝေ စ ပသ္သန္တာ၊ ဝဏ္ဏဝန္တေ ယသသ္သိနေ။

    Nave deve ca passantā, vaṇṇavante yasassine;

    သုဂတသ္မိံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊ စရိတ္ဝာန ဣဓာဂတေ။

    Sugatasmiṃ brahmacariyaṃ, caritvāna idhāgate.

    တေ အညေ အတိရောစန္တိ၊ ဝဏ္ဏေန ယသသာယုနာ။

    Te aññe atirocanti, vaṇṇena yasasāyunā;

    သာဝကာ ဘူရိပညသ္သ၊ ဝိသေသူပဂတာ ဣဓ။

    Sāvakā bhūripaññassa, visesūpagatā idha.

    ဣဒံ ဒိသ္ဝာန နန္ဒန္တိ၊ တာဝတိံသာ သဟိန္ဒကာ။

    Idaṃ disvāna nandanti, tāvatiṃsā sahindakā;

    တထာဂတံ နမသ္သန္တာ၊ ဓမ္မသ္သ စ သုဓမ္မတ’န္တိ။

    Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammata’nti.

    ‘‘တေန သုဒံ , ဘန္တေ, ဒေဝာ တာဝတိံသာ ဘိယ္ယောသော မတ္တာယ အတ္တမနာ ဟောန္တိ ပမုဒိတာ ပီတိသောမနသ္သဇာတာ; ‘ဒိဗ္ဗာ ဝတ, ဘော, ကာယာ ပရိပူရေန္တိ, ဟာယန္တိ အသုရကာယာ’’’တိ။

    ‘‘Tena sudaṃ , bhante, devā tāvatiṃsā bhiyyoso mattāya attamanā honti pamuditā pītisomanassajātā; ‘dibbā vata, bho, kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyā’’’ti.

    အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စဝဏ္ဏာ

    Aṭṭha yathābhuccavaṇṇā

    ၂၉၆. ‘‘အထ ခော, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ သမ္ပသာဒံ ဝိဒိတ္ဝာ ဒေဝေ တာဝတိံသေ အာမန္တေသိ – ‘ဣစ္ဆေယ္ယာထ နော တုမ္ဟေ, မာရိသာ, တသ္သ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ သောတု’န္တိ? ‘ဣစ္ဆာမ မယံ, မာရိသ, တသ္သ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ သောတု’န္တိ။ အထ ခော, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ ပယိရုဒာဟာသိ – ‘တံ ကိံ မညန္တိ, ဘောန္တော ဒေဝာ တာဝတိံသာ? ယာဝဉ္စ သော ဘဂဝာ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နော ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ဧဝံ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နံ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    296. ‘‘Atha kho, bhante, sakko devānamindo devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sampasādaṃ viditvā deve tāvatiṃse āmantesi – ‘iccheyyātha no tumhe, mārisā, tassa bhagavato aṭṭha yathābhucce vaṇṇe sotu’nti? ‘Icchāma mayaṃ, mārisa, tassa bhagavato aṭṭha yathābhucce vaṇṇe sotu’nti. Atha kho, bhante, sakko devānamindo devānaṃ tāvatiṃsānaṃ bhagavato aṭṭha yathābhucce vaṇṇe payirudāhāsi – ‘taṃ kiṃ maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā? Yāvañca so bhagavā bahujanahitāya paṭipanno bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Evaṃ bahujanahitāya paṭipannaṃ bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘သ္ဝာက္ခာတော ခော ပန တေန ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပသ္သိကော ဩပနေယ္ယိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟိ။ ဧဝံ ဩပနေယ္ယိကသ္သ ဓမ္မသ္သ ဒေသေတာရံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Svākkhāto kho pana tena bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhi. Evaṃ opaneyyikassa dhammassa desetāraṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘ဣဒံ ကုသလန္တိ ခော ပန တေန ဘဂဝတာ သုပညတ္တံ, ဣဒံ အကုသလန္တိ သုပညတ္တံ။ ဣဒံ သာဝဇ္ဇံ ဣဒံ အနဝဇ္ဇံ, ဣဒံ သေဝိတဗ္ဗံ ဣဒံ န သေဝိတဗ္ဗံ, ဣဒံ ဟီနံ ဣဒံ ပဏီတံ, ဣဒံ ကဏ္ဟသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂန္တိ သုပညတ္တံ။ ဧဝံ ကုသလာကုသလသာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇသေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗဟီန-ပဏီတကဏ္ဟသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂာနံ ဓမ္မာနံ ပညပေတာရံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Idaṃ kusalanti kho pana tena bhagavatā supaññattaṃ, idaṃ akusalanti supaññattaṃ. Idaṃ sāvajjaṃ idaṃ anavajjaṃ, idaṃ sevitabbaṃ idaṃ na sevitabbaṃ, idaṃ hīnaṃ idaṃ paṇītaṃ, idaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāganti supaññattaṃ. Evaṃ kusalākusalasāvajjānavajjasevitabbāsevitabbahīna-paṇītakaṇhasukkasappaṭibhāgānaṃ dhammānaṃ paññapetāraṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘သုပညတ္တာ ခော ပန တေန ဘဂဝတာ သာဝကာနံ နိဗ္ဗာနဂာမိနီ ပဋိပဒာ, သံသန္ဒတိ နိဗ္ဗာနဉ္စ ပဋိပဒာ စ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဂင္ဂောဒကံ ယမုနောဒကေန သံသန္ဒတိ သမေတိ, ဧဝမေဝ သုပညတ္တာ တေန ဘဂဝတာ သာဝကာနံ နိဗ္ဗာနဂာမိနီ ပဋိပဒာ, သံသန္ဒတိ နိဗ္ဗာနဉ္စ ပဋိပဒာ စ။ ဧဝံ နိဗ္ဗာနဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယ ပညပေတာရံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Supaññattā kho pana tena bhagavatā sāvakānaṃ nibbānagāminī paṭipadā, saṃsandati nibbānañca paṭipadā ca. Seyyathāpi nāma gaṅgodakaṃ yamunodakena saṃsandati sameti, evameva supaññattā tena bhagavatā sāvakānaṃ nibbānagāminī paṭipadā, saṃsandati nibbānañca paṭipadā ca. Evaṃ nibbānagāminiyā paṭipadāya paññapetāraṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘အဘိနိပ္ဖန္နော 1 ခော ပန တသ္သ ဘဂဝတော လာဘော အဘိနိပ္ဖန္နော သိလောကော, ယာဝ မညေ ခတ္တိယာ သမ္ပိယာယမာနရူပာ ဝိဟရန္တိ, ဝိဂတမဒော ခော ပန သော ဘဂဝာ အာဟာရံ အာဟာရေတိ။ ဧဝံ ဝိဂတမဒံ အာဟာရံ အာဟရယမာနံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Abhinipphanno 2 kho pana tassa bhagavato lābho abhinipphanno siloko, yāva maññe khattiyā sampiyāyamānarūpā viharanti, vigatamado kho pana so bhagavā āhāraṃ āhāreti. Evaṃ vigatamadaṃ āhāraṃ āharayamānaṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘လဒ္ဓသဟာယော ခော ပန သော ဘဂဝာ သေခာနဉ္စေဝ ပဋိပန္နာနံ ခီဏာသဝာနဉ္စ ဝုသိတဝတံ။ တေ ဘဂဝာ အပနုဇ္ဇ ဧကာရာမတံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ဧကာရာမတံ အနုယုတ္တံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Laddhasahāyo kho pana so bhagavā sekhānañceva paṭipannānaṃ khīṇāsavānañca vusitavataṃ. Te bhagavā apanujja ekārāmataṃ anuyutto viharati. Evaṃ ekārāmataṃ anuyuttaṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘ယထာဝာဒီ ခော ပန သော ဘဂဝာ တထာကာရီ, ယထာကာရီ တထာဝာဒီ, ဣတိ ယထာဝာဒီ တထာကာရီ, ယထာကာရီ တထာဝာဒီ။ ဧဝံ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Yathāvādī kho pana so bhagavā tathākārī, yathākārī tathāvādī, iti yathāvādī tathākārī, yathākārī tathāvādī. Evaṃ dhammānudhammappaṭipannaṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ခော ပန သော ဘဂဝာ ဝိဂတကထံကထော ပရိယောသိတသင္ကပ္ပော အဇ္ဈာသယံ အာဒိဗ္ရဟ္မစရိယံ။ ဧဝံ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆံ ဝိဂတကထံကထံ ပရိယောသိတသင္ကပ္ပံ အဇ္ဈာသယံ အာဒိဗ္ရဟ္မစရိယံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ’တိ။

    ‘‘Tiṇṇavicikiccho kho pana so bhagavā vigatakathaṃkatho pariyositasaṅkappo ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyaṃ. Evaṃ tiṇṇavicikicchaṃ vigatakathaṃkathaṃ pariyositasaṅkappaṃ ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyaṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā’ti.

    ၂၉၇. ‘‘ဣမေ ခော, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ ပယိရုဒာဟာသိ။ တေန သုဒံ, ဘန္တေ, ဒေဝာ တာဝတိံသာ ဘိယ္ယောသော မတ္တာယ အတ္တမနာ ဟောန္တိ ပမုဒိတာ ပီတိသောမနသ္သဇာတာ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ သုတ္ဝာ။ တတ္ရ, ဘန္တေ, ဧကစ္စေ ဒေဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘အဟော ဝတ, မာရိသာ, စတ္တာရော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ ဓမ္မဉ္စ ဒေသေယ္ယုံ ယထရိဝ ဘဂဝာ။ တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’န္တိ။ ဧကစ္စေ ဒေဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘တိဋ္ဌန္တု, မာရိသာ, စတ္တာရော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ, အဟော ဝတ, မာရိသာ, တယော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ ဓမ္မဉ္စ ဒေသေယ္ယုံ ယထရိဝ ဘဂဝာ။ တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’န္တိ။ ဧကစ္စေ ဒေဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘တိဋ္ဌန္တု, မာရိသာ, တယော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ, အဟော ဝတ, မာရိသာ, ဒ္ဝေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ ဓမ္မဉ္စ ဒေသေယ္ယုံ ယထရိဝ ဘဂဝာ။ တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’န္တိ။

    297. ‘‘Ime kho, bhante, sakko devānamindo devānaṃ tāvatiṃsānaṃ bhagavato aṭṭha yathābhucce vaṇṇe payirudāhāsi. Tena sudaṃ, bhante, devā tāvatiṃsā bhiyyoso mattāya attamanā honti pamuditā pītisomanassajātā bhagavato aṭṭha yathābhucce vaṇṇe sutvā. Tatra, bhante, ekacce devā evamāhaṃsu – ‘aho vata, mārisā, cattāro sammāsambuddhā loke uppajjeyyuṃ dhammañca deseyyuṃ yathariva bhagavā. Tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’nti. Ekacce devā evamāhaṃsu – ‘tiṭṭhantu, mārisā, cattāro sammāsambuddhā, aho vata, mārisā, tayo sammāsambuddhā loke uppajjeyyuṃ dhammañca deseyyuṃ yathariva bhagavā. Tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’nti. Ekacce devā evamāhaṃsu – ‘tiṭṭhantu, mārisā, tayo sammāsambuddhā, aho vata, mārisā, dve sammāsambuddhā loke uppajjeyyuṃ dhammañca deseyyuṃ yathariva bhagavā. Tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’nti.

    ၂၉၈. ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ , ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဒေဝေ တာဝတိံသေ ဧတဒဝောစ – ‘အဋ္ဌာနံ ခော ဧတံ, မာရိသာ, အနဝကာသော, ယံ ဧကိသ္သာ လောကဓာတုယာ ဒ္ဝေ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ အဟော ဝတ, မာရိသာ, သော ဘဂဝာ အပ္ပာဗာဓော အပ္ပာတင္ကော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ တိဋ္ဌေယ္ယ။ တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’န္တိ။ အထ ခော, ဘန္တေ, ယေနတ္ထေန ဒေဝာ တာဝတိံသာ သုဓမ္မာယံ သဘာယံ သန္နိသိန္နာ ဟောန္တိ သန္နိပတိတာ, တံ အတ္ထံ စိန္တယိတ္ဝာ တံ အတ္ထံ မန္တယိတ္ဝာ ဝုတ္တဝစနာပိ တံ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော တသ္မိံ အတ္ထေ ဟောန္တိ။ ပစ္စာနုသိဋ္ဌဝစနာပိ တံ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော တသ္မိံ အတ္ထေ ဟောန္တိ, သကေသု သကေသု အာသနေသု ဌိတာ အဝိပက္ကန္တာ။

    298. ‘‘Evaṃ vutte , bhante, sakko devānamindo deve tāvatiṃse etadavoca – ‘aṭṭhānaṃ kho etaṃ, mārisā, anavakāso, yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Aho vata, mārisā, so bhagavā appābādho appātaṅko ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’nti. Atha kho, bhante, yenatthena devā tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ sannisinnā honti sannipatitā, taṃ atthaṃ cintayitvā taṃ atthaṃ mantayitvā vuttavacanāpi taṃ cattāro mahārājāno tasmiṃ atthe honti. Paccānusiṭṭhavacanāpi taṃ cattāro mahārājāno tasmiṃ atthe honti, sakesu sakesu āsanesu ṭhitā avipakkantā.

    တေ ဝုတ္တဝာက္ယာ ရာဇာနော၊ ပဋိဂ္ဂယ္ဟာနုသာသနိံ။

    Te vuttavākyā rājāno, paṭiggayhānusāsaniṃ;

    ဝိပ္ပသန္နမနာ သန္တာ၊ အဋ္ဌံသု သမ္ဟိ အာသနေတိ။

    Vippasannamanā santā, aṭṭhaṃsu samhi āsaneti.

    ၂၉၉. ‘‘အထ ခော, ဘန္တေ, ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဥဠာရော အာလောကော သဉ္ဇာယိ, ဩဘာသော ပာတုရဟောသိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝာနံ ဒေဝာနုဘာဝံ။ အထ ခော, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဒေဝေ တာဝတိံသေ အာမန္တေသိ – ‘ယထာ ခော, မာရိသာ, နိမိတ္တာနိ ဒိသ္သန္တိ, ဥဠာရော အာလောကော သဉ္ဇာယတိ, ဩဘာသော ပာတုဘဝတိ , ဗ္ရဟ္မာ ပာတုဘဝိသ္သတိ; ဗ္ရဟ္မုနော ဟေတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ ပာတုဘာဝာယ, ယဒိဒံ အာလောကော သဉ္ဇာယတိ ဩဘာသော ပာတုဘဝတီတိ။

    299. ‘‘Atha kho, bhante, uttarāya disāya uḷāro āloko sañjāyi, obhāso pāturahosi atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Atha kho, bhante, sakko devānamindo deve tāvatiṃse āmantesi – ‘yathā kho, mārisā, nimittāni dissanti, uḷāro āloko sañjāyati, obhāso pātubhavati , brahmā pātubhavissati; brahmuno hetaṃ pubbanimittaṃ pātubhāvāya, yadidaṃ āloko sañjāyati obhāso pātubhavatīti.

    ‘ယထာ နိမိတ္တာ ဒိသ္သန္တိ၊ ဗ္ရဟ္မာ ပာတုဘဝိသ္သတိ။

    ‘Yathā nimittā dissanti, brahmā pātubhavissati;

    ဗ္ရဟ္မုနော ဟေတံ နိမိတ္တံ၊ ဩဘာသော ဝိပုလော မဟာ’တိ။

    Brahmuno hetaṃ nimittaṃ, obhāso vipulo mahā’ti.

    သနင္ကုမာရကထာ

    Sanaṅkumārakathā

    ၃၀၀. ‘‘အထ ခော, ဘန္တေ, ဒေဝာ တာဝတိံသာ ယထာသကေသု အာသနေသု နိသီဒိံသု – ‘ဩဘာသမေတံ ဉသ္သာမ, ယံဝိပာကော ဘဝိသ္သတိ, သစ္ဆိကတ္ဝာဝ နံ ဂမိသ္သာမာ’တိ။ စတ္တာရောပိ မဟာရာဇာနော ယထာသကေသု အာသနေသု နိသီဒိံသု – ‘ဩဘာသမေတံ ဉသ္သာမ, ယံဝိပာကော ဘဝိသ္သတိ, သစ္ဆိကတ္ဝာဝ နံ ဂမိသ္သာမာ’တိ။ ဣဒံ သုတ္ဝာ ဒေဝာ တာဝတိံသာ ဧကဂ္ဂာ သမာပဇ္ဇိံသု – ‘ဩဘာသမေတံ ဉသ္သာမ, ယံဝိပာကော ဘဝိသ္သတိ, သစ္ဆိကတ္ဝာဝ နံ ဂမိသ္သာမာ’တိ။

    300. ‘‘Atha kho, bhante, devā tāvatiṃsā yathāsakesu āsanesu nisīdiṃsu – ‘obhāsametaṃ ñassāma, yaṃvipāko bhavissati, sacchikatvāva naṃ gamissāmā’ti. Cattāropi mahārājāno yathāsakesu āsanesu nisīdiṃsu – ‘obhāsametaṃ ñassāma, yaṃvipāko bhavissati, sacchikatvāva naṃ gamissāmā’ti. Idaṃ sutvā devā tāvatiṃsā ekaggā samāpajjiṃsu – ‘obhāsametaṃ ñassāma, yaṃvipāko bhavissati, sacchikatvāva naṃ gamissāmā’ti.

    ‘‘ယဒာ, ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ ပာတုဘဝတိ, ဩဠာရိကံ အတ္တဘာဝံ အဘိနိမ္မိနိတ္ဝာ ပာတုဘဝတိ။ ယော ခော ပန, ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မုနော ပကတိဝဏ္ဏော, အနဘိသမ္ဘဝနီယော သော ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ စက္ခုပထသ္မိံ။ ယဒာ, ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ ပာတုဘဝတိ, သော အညေ ဒေဝေ အတိရောစတိ ဝဏ္ဏေန စေဝ ယသသာ စ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, သောဝဏ္ဏော ဝိဂ္ဂဟော မာနုသံ ဝိဂ္ဂဟံ အတိရောစတိ, ဧဝမေဝ ခော, ဘန္တေ, ယဒာ ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ ပာတုဘဝတိ, သော အညေ ဒေဝေ အတိရောစတိ ဝဏ္ဏေန စေဝ ယသသာ စ။ ယဒာ, ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ ပာတုဘဝတိ, န တသ္သံ ပရိသာယံ ကောစိ ဒေဝော အဘိဝာဒေတိ ဝာ ပစ္စုဋ္ဌေတိ ဝာ အာသနေန ဝာ နိမန္တေတိ။ သဗ္ဗေဝ တုဏ္ဟီဘူတာ ပဉ္ဇလိကာ ပလ္လင္ကေန နိသီဒန္တိ – ‘ယသ္သဒာနိ ဒေဝသ္သ ပလ္လင္ကံ ဣစ္ဆိသ္သတိ ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော, တသ္သ ဒေဝသ္သ ပလ္လင္ကေ နိသီဒိသ္သတီ’တိ။ ယသ္သ ခော ပန, ဘန္တေ, ဒေဝသ္သ ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော ပလ္လင္ကေ နိသီဒတိ, ဥဠာရံ သော လဘတိ ဒေဝော ဝေဒပဋိလာဘံ, ဥဠာရံ သော လဘတိ ဒေဝော သောမနသ္သပဋိလာဘံ ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဝသိတ္တော အဓုနာဘိသိတ္တော ရဇ္ဇေန, ဥဠာရံ သော လဘတိ ဝေဒပဋိလာဘံ, ဥဠာရံ သော လဘတိ သောမနသ္သပဋိလာဘံ, ဧဝမေဝ ခော, ဘန္တေ, ယသ္သ ဒေဝသ္သ ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော ပလ္လင္ကေ နိသီဒတိ, ဥဠာရံ သော လဘတိ ဒေဝော ဝေဒပဋိလာဘံ, ဥဠာရံ သော လဘတိ ဒေဝော သောမနသ္သပဋိလာဘံ။ အထ, ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ သမ္ပသာဒံ ဝိဒိတ္ဝာ အန္တရဟိတော ဣမာဟိ ဂာထာဟိ အနုမောဒိ –

    ‘‘Yadā, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pātubhavati, oḷārikaṃ attabhāvaṃ abhinimminitvā pātubhavati. Yo kho pana, bhante, brahmuno pakativaṇṇo, anabhisambhavanīyo so devānaṃ tāvatiṃsānaṃ cakkhupathasmiṃ. Yadā, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pātubhavati, so aññe deve atirocati vaṇṇena ceva yasasā ca. Seyyathāpi, bhante, sovaṇṇo viggaho mānusaṃ viggahaṃ atirocati, evameva kho, bhante, yadā brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pātubhavati, so aññe deve atirocati vaṇṇena ceva yasasā ca. Yadā, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pātubhavati, na tassaṃ parisāyaṃ koci devo abhivādeti vā paccuṭṭheti vā āsanena vā nimanteti. Sabbeva tuṇhībhūtā pañjalikā pallaṅkena nisīdanti – ‘yassadāni devassa pallaṅkaṃ icchissati brahmā sanaṅkumāro, tassa devassa pallaṅke nisīdissatī’ti. Yassa kho pana, bhante, devassa brahmā sanaṅkumāro pallaṅke nisīdati, uḷāraṃ so labhati devo vedapaṭilābhaṃ, uḷāraṃ so labhati devo somanassapaṭilābhaṃ . Seyyathāpi, bhante, rājā khattiyo muddhāvasitto adhunābhisitto rajjena, uḷāraṃ so labhati vedapaṭilābhaṃ, uḷāraṃ so labhati somanassapaṭilābhaṃ, evameva kho, bhante, yassa devassa brahmā sanaṅkumāro pallaṅke nisīdati, uḷāraṃ so labhati devo vedapaṭilābhaṃ, uḷāraṃ so labhati devo somanassapaṭilābhaṃ. Atha, bhante, brahmā sanaṅkumāro devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sampasādaṃ viditvā antarahito imāhi gāthāhi anumodi –

    ‘မောဒန္တိ ဝတ ဘော ဒေဝာ၊ တာဝတိံသာ သဟိန္ဒကာ။

    ‘Modanti vata bho devā, tāvatiṃsā sahindakā;

    တထာဂတံ နမသ္သန္တာ၊ ဓမ္မသ္သ စ သုဓမ္မတံ။

    Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammataṃ.

    ‘နဝေ ဒေဝေ စ ပသ္သန္တာ၊ ဝဏ္ဏဝန္တေ ယသသ္သိနေ။

    ‘Nave deve ca passantā, vaṇṇavante yasassine;

    သုဂတသ္မိံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊ စရိတ္ဝာန ဣဓာဂတေ။

    Sugatasmiṃ brahmacariyaṃ, caritvāna idhāgate.

    ‘တေ အညေ အတိရောစန္တိ၊ ဝဏ္ဏေန ယသသာယုနာ။

    ‘Te aññe atirocanti, vaṇṇena yasasāyunā;

    သာဝကာ ဘူရိပညသ္သ၊ ဝိသေသူပဂတာ ဣဓ။

    Sāvakā bhūripaññassa, visesūpagatā idha.

    ‘ဣဒံ ဒိသ္ဝာန နန္ဒန္တိ၊ တာဝတိံသာ သဟိန္ဒကာ။

    ‘Idaṃ disvāna nandanti, tāvatiṃsā sahindakā;

    တထာဂတံ နမသ္သန္တာ၊ ဓမ္မသ္သ စ သုဓမ္မတ’န္တိ။

    Tathāgataṃ namassantā, dhammassa ca sudhammata’nti.

    ၃၀၁. ‘‘ဣမမတ္ထံ, ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော အဘာသိတ္ထ။ ဣမမတ္ထံ, ဘန္တေ , ဗ္ရဟ္မုနော သနင္ကုမာရသ္သ ဘာသတော အဋ္ဌင္ဂသမန္နာဂတော သရော ဟောတိ ဝိသ္သဋ္ဌော စ ဝိညေယ္ယော စ မဉ္ဇု စ သဝနီယော စ ဗိန္ဒု စ အဝိသာရီ စ ဂမ္ဘီရော စ နိန္နာဒီ စ။ ယထာပရိသံ ခော ပန, ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော သရေန ဝိညာပေတိ, န စသ္သ ဗဟိဒ္ဓာ ပရိသာယ ဃောသော နိစ္ဆရတိ။ ယသ္သ ခော ပန, ဘန္တေ, ဧဝံ အဋ္ဌင္ဂသမန္နာဂတော သရော ဟောတိ, သော ဝုစ္စတိ ‘ဗ္ရဟ္မသ္သရော’တိ။ အထ ခော, ဘန္တေ, ဒေဝာ တာဝတိံသာ ဗ္ရဟ္မာနံ သနင္ကုမာရံ ဧတဒဝောစုံ – ‘သာဓု, မဟာဗ္ရဟ္မေ, ဧတဒေဝ မယံ သင္ခာယ မောဒာမ; အတ္ထိ စ သက္ကေန ဒေဝာနမိန္ဒေန တသ္သ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စာ ဝဏ္ဏာ ဘာသိတာ; တေ စ မယံ သင္ခာယ မောဒာမာ’တိ။

    301. ‘‘Imamatthaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro abhāsittha. Imamatthaṃ, bhante , brahmuno sanaṅkumārassa bhāsato aṭṭhaṅgasamannāgato saro hoti vissaṭṭho ca viññeyyo ca mañju ca savanīyo ca bindu ca avisārī ca gambhīro ca ninnādī ca. Yathāparisaṃ kho pana, bhante, brahmā sanaṅkumāro sarena viññāpeti, na cassa bahiddhā parisāya ghoso niccharati. Yassa kho pana, bhante, evaṃ aṭṭhaṅgasamannāgato saro hoti, so vuccati ‘brahmassaro’ti. Atha kho, bhante, devā tāvatiṃsā brahmānaṃ sanaṅkumāraṃ etadavocuṃ – ‘sādhu, mahābrahme, etadeva mayaṃ saṅkhāya modāma; atthi ca sakkena devānamindena tassa bhagavato aṭṭha yathābhuccā vaṇṇā bhāsitā; te ca mayaṃ saṅkhāya modāmā’ti.

    အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စဝဏ္ဏာ

    Aṭṭha yathābhuccavaṇṇā

    ၃၀၂. ‘‘အထ , ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော သက္ကံ ဒေဝာနမိန္ဒံ ဧတဒဝောစ – ‘သာဓု, ဒေဝာနမိန္ဒ, မယမ္ပိ တသ္သ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ သုဏေယ္ယာမာ’တိ။ ‘ဧဝံ မဟာဗ္ရဟ္မေ’တိ ခော, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဗ္ရဟ္မုနော သနင္ကုမာရသ္သ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ ပယိရုဒာဟာသိ။

    302. ‘‘Atha , bhante, brahmā sanaṅkumāro sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘sādhu, devānaminda, mayampi tassa bhagavato aṭṭha yathābhucce vaṇṇe suṇeyyāmā’ti. ‘Evaṃ mahābrahme’ti kho, bhante, sakko devānamindo brahmuno sanaṅkumārassa bhagavato aṭṭha yathābhucce vaṇṇe payirudāhāsi.

    ‘‘တံ ကိံ မညတိ, ဘဝံ မဟာဗ္ရဟ္မာ? ယာဝဉ္စ သော ဘဂဝာ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နော ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ဧဝံ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နံ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Taṃ kiṃ maññati, bhavaṃ mahābrahmā? Yāvañca so bhagavā bahujanahitāya paṭipanno bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Evaṃ bahujanahitāya paṭipannaṃ bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘သ္ဝာက္ခာတော ခော ပန တေန ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပသ္သိကော ဩပနေယ္ယိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟိ။ ဧဝံ ဩပနေယ္ယိကသ္သ ဓမ္မသ္သ ဒေသေတာရံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Svākkhāto kho pana tena bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhi. Evaṃ opaneyyikassa dhammassa desetāraṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘ဣဒံ ကုသလ’န္တိ ခော ပန တေန ဘဂဝတာ သုပညတ္တံ, ‘ဣဒံ အကုသလ’န္တိ သုပညတ္တံ, ‘ဣဒံ သာဝဇ္ဇံ ဣဒံ အနဝဇ္ဇံ, ဣဒံ သေဝိတဗ္ဗံ ဣဒံ န သေဝိတဗ္ဗံ, ဣဒံ ဟီနံ ဣဒံ ပဏီတံ, ဣဒံ ကဏ္ဟသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂ’န္တိ သုပညတ္တံ။ ဧဝံ ကုသလာကုသလသာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇသေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗဟီနပဏီတကဏ္ဟသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂာနံ ဓမ္မာနံ ပညာပေတာရံ။ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Idaṃ kusala’nti kho pana tena bhagavatā supaññattaṃ, ‘idaṃ akusala’nti supaññattaṃ, ‘idaṃ sāvajjaṃ idaṃ anavajjaṃ, idaṃ sevitabbaṃ idaṃ na sevitabbaṃ, idaṃ hīnaṃ idaṃ paṇītaṃ, idaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāga’nti supaññattaṃ. Evaṃ kusalākusalasāvajjānavajjasevitabbāsevitabbahīnapaṇītakaṇhasukkasappaṭibhāgānaṃ dhammānaṃ paññāpetāraṃ. Imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘သုပညတ္တာ ခော ပန တေန ဘဂဝတာ သာဝကာနံ နိဗ္ဗာနဂာမိနီ ပဋိပဒာ သံသန္ဒတိ နိဗ္ဗာနဉ္စ ပဋိပဒာ စ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဂင္ဂောဒကံ ယမုနောဒကေန သံသန္ဒတိ သမေတိ, ဧဝမေဝ သုပညတ္တာ တေန ဘဂဝတာ သာဝကာနံ နိဗ္ဗာနဂာမိနီ ပဋိပဒာ သံသန္ဒတိ နိဗ္ဗာနဉ္စ ပဋိပဒာ စ။ ဧဝံ နိဗ္ဗာနဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယ ပညာပေတာရံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Supaññattā kho pana tena bhagavatā sāvakānaṃ nibbānagāminī paṭipadā saṃsandati nibbānañca paṭipadā ca. Seyyathāpi nāma gaṅgodakaṃ yamunodakena saṃsandati sameti, evameva supaññattā tena bhagavatā sāvakānaṃ nibbānagāminī paṭipadā saṃsandati nibbānañca paṭipadā ca. Evaṃ nibbānagāminiyā paṭipadāya paññāpetāraṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘အဘိနိပ္ဖန္နော ခော ပန တသ္သ ဘဂဝတော လာဘော အဘိနိပ္ဖန္နော သိလောကော, ယာဝ မညေ ခတ္တိယာ သမ္ပိယာယမာနရူပာ ဝိဟရန္တိ။ ဝိဂတမဒော ခော ပန သော ဘဂဝာ အာဟာရံ အာဟာရေတိ။ ဧဝံ ဝိဂတမဒံ အာဟာရံ အာဟရယမာနံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Abhinipphanno kho pana tassa bhagavato lābho abhinipphanno siloko, yāva maññe khattiyā sampiyāyamānarūpā viharanti. Vigatamado kho pana so bhagavā āhāraṃ āhāreti. Evaṃ vigatamadaṃ āhāraṃ āharayamānaṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘လဒ္ဓသဟာယော ခော ပန သော ဘဂဝာ သေခာနဉ္စေဝ ပဋိပန္နာနံ ခီဏာသဝာနဉ္စ ဝုသိတဝတံ, တေ ဘဂဝာ အပနုဇ္ဇ ဧကာရာမတံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ဧကာရာမတံ အနုယုတ္တံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Laddhasahāyo kho pana so bhagavā sekhānañceva paṭipannānaṃ khīṇāsavānañca vusitavataṃ, te bhagavā apanujja ekārāmataṃ anuyutto viharati. Evaṃ ekārāmataṃ anuyuttaṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘ယထာဝာဒီ ခော ပန သော ဘဂဝာ တထာကာရီ, ယထာကာရီ တထာဝာဒီ; ဣတိ ယထာဝာဒီ တထာကာရီ, ယထာကာရီ တထာဝာဒီ။ ဧဝံ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပ္ပန္နံ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ။

    ‘‘Yathāvādī kho pana so bhagavā tathākārī, yathākārī tathāvādī; iti yathāvādī tathākārī, yathākārī tathāvādī. Evaṃ dhammānudhammappaṭippannaṃ imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā.

    ‘‘တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ခော ပန သော ဘဂဝာ ဝိဂတကထံကထော ပရိယောသိတသင္ကပ္ပော အဇ္ဈာသယံ အာဒိဗ္ရဟ္မစရိယံ ။ ဧဝံ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆံ ဝိဂတကထံကထံ ပရိယောသိတသင္ကပ္ပံ အဇ္ဈာသယံ အာဒိဗ္ရဟ္မစရိယံ။ ဣမိနာပင္ဂေန သမန္နာဂတံ သတ္ထာရံ နေဝ အတီတံသေ သမနုပသ္သာမ, န ပနေတရဟိ, အညတ္ရ တေန ဘဂဝတာ’တိ။

    ‘‘Tiṇṇavicikiccho kho pana so bhagavā vigatakathaṃkatho pariyositasaṅkappo ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyaṃ . Evaṃ tiṇṇavicikicchaṃ vigatakathaṃkathaṃ pariyositasaṅkappaṃ ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyaṃ. Imināpaṅgena samannāgataṃ satthāraṃ neva atītaṃse samanupassāma, na panetarahi, aññatra tena bhagavatā’ti.

    ၃၀၃. ‘‘ဣမေ ခော, ဘန္တေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဗ္ရဟ္မုနော သနင္ကုမာရသ္သ ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ ပယိရုဒာဟာသိ။ တေန သုဒံ, ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော အတ္တမနော ဟောတိ ပမုဒိတော ပီတိသောမနသ္သဇာတော ဘဂဝတော အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဝဏ္ဏေ သုတ္ဝာ။ အထ, ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော ဩဠာရိကံ အတ္တဘာဝံ အဘိနိမ္မိနိတ္ဝာ ကုမာရဝဏ္ဏီ ဟုတ္ဝာ ပဉ္စသိခော ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ ပာတုရဟောသိ ။ သော ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တ္ဝာ အာကာသေ အန္တလိက္ခေ ပလ္လင္ကေန နိသီဒိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, ဗလဝာ ပုရိသော သုပစ္စတ္ထတေ ဝာ ပလ္လင္ကေ သမေ ဝာ ဘူမိဘာဂေ ပလ္လင္ကေန နိသီဒေယ္ယ, ဧဝမေဝ ခော, ဘန္တေ, ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တ္ဝာ အာကာသေ အန္တလိက္ခေ ပလ္လင္ကေန နိသီဒိတ္ဝာ ဒေဝေ တာဝတိံသေ အာမန္တေသိ –

    303. ‘‘Ime kho, bhante, sakko devānamindo brahmuno sanaṅkumārassa bhagavato aṭṭha yathābhucce vaṇṇe payirudāhāsi. Tena sudaṃ, bhante, brahmā sanaṅkumāro attamano hoti pamudito pītisomanassajāto bhagavato aṭṭha yathābhucce vaṇṇe sutvā. Atha, bhante, brahmā sanaṅkumāro oḷārikaṃ attabhāvaṃ abhinimminitvā kumāravaṇṇī hutvā pañcasikho devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāturahosi . So vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse antalikkhe pallaṅkena nisīdi. Seyyathāpi, bhante, balavā puriso supaccatthate vā pallaṅke same vā bhūmibhāge pallaṅkena nisīdeyya, evameva kho, bhante, brahmā sanaṅkumāro vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse antalikkhe pallaṅkena nisīditvā deve tāvatiṃse āmantesi –

    ဂောဝိန္ဒဗ္ရာဟ္မဏဝတ္ထု

    Govindabrāhmaṇavatthu

    ၃၀၄. ‘‘တံ ကိံ မညန္တိ, ဘောန္တော ဒေဝာ တာဝတိံသာ, ယာဝ ဒီဃရတ္တံ မဟာပညောဝ သော ဘဂဝာ အဟောသိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘော, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ နာမ အဟောသိ။ ဒိသမ္ပတိသ္သ ရညော ဂောဝိန္ဒော နာမ ဗ္ရာဟ္မဏော ပုရောဟိတော အဟောသိ။ ဒိသမ္ပတိသ္သ ရညော ရေဏု နာမ ကုမာရော ပုတ္တော အဟောသိ။ ဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဇောတိပာလော နာမ မာဏဝော ပုတ္တော အဟောသိ။ ဣတိ ရေဏု စ ရာဇပုတ္တော ဇောတိပာလော စ မာဏဝော အညေ စ ဆ ခတ္တိယာ ဣစ္စေတေ အဋ္ဌ သဟာယာ အဟေသုံ။ အထ ခော, ဘော, အဟောရတ္တာနံ အစ္စယေန ဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ကာလမကာသိ။ ဂောဝိန္ဒေ ဗ္ရာဟ္မဏေ ကာလင္ကတေ ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ပရိဒေဝေသိ – ‘‘ယသ္မိံ ဝတ, ဘော, မယံ သမယေ ဂောဝိန္ဒေ ဗ္ရာဟ္မဏေ သဗ္ဗကိစ္စာနိ သမ္မာ ဝောသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင္ဂီဘူတာ ပရိစာရေမ, တသ္မိံ နော သမယေ ဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ကာလင္ကတော’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘော ရေဏု ရာဇပုတ္တော ရာဇာနံ ဒိသမ္ပတိံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မာ ခော တ္ဝံ, ဒေဝ, ဂောဝိန္ဒေ ဗ္ရာဟ္မဏေ ကာလင္ကတေ အတိဗာဠ္ဟံ ပရိဒေဝေသိ။ အတ္ထိ, ဒေဝ, ဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဇောတိပာလော နာမ မာဏဝော ပုတ္တော ပဏ္ဍိတတရော စေဝ ပိတရာ, အလမတ္ထဒသတရော စေဝ ပိတရာ; ယေပိသ္သ ပိတာ အတ္ထေ အနုသာသိ, တေပိ ဇောတိပာလသ္သေဝ မာဏဝသ္သ အနုသာသနိယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ကုမာရာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ဒေဝာ’’တိ။

    304. ‘‘Taṃ kiṃ maññanti, bhonto devā tāvatiṃsā, yāva dīgharattaṃ mahāpaññova so bhagavā ahosi. Bhūtapubbaṃ, bho, rājā disampati nāma ahosi. Disampatissa rañño govindo nāma brāhmaṇo purohito ahosi. Disampatissa rañño reṇu nāma kumāro putto ahosi. Govindassa brāhmaṇassa jotipālo nāma māṇavo putto ahosi. Iti reṇu ca rājaputto jotipālo ca māṇavo aññe ca cha khattiyā iccete aṭṭha sahāyā ahesuṃ. Atha kho, bho, ahorattānaṃ accayena govindo brāhmaṇo kālamakāsi. Govinde brāhmaṇe kālaṅkate rājā disampati paridevesi – ‘‘yasmiṃ vata, bho, mayaṃ samaye govinde brāhmaṇe sabbakiccāni sammā vossajjitvā pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricārema, tasmiṃ no samaye govindo brāhmaṇo kālaṅkato’’ti. Evaṃ vutte bho reṇu rājaputto rājānaṃ disampatiṃ etadavoca – ‘‘mā kho tvaṃ, deva, govinde brāhmaṇe kālaṅkate atibāḷhaṃ paridevesi. Atthi, deva, govindassa brāhmaṇassa jotipālo nāma māṇavo putto paṇḍitataro ceva pitarā, alamatthadasataro ceva pitarā; yepissa pitā atthe anusāsi, tepi jotipālasseva māṇavassa anusāsaniyā’’ti. ‘‘Evaṃ kumārā’’ti? ‘‘Evaṃ devā’’ti.

    မဟာဂောဝိန္ဒဝတ္ထု

    Mahāgovindavatthu

    ၃၀၅. ‘‘အထ ခော, ဘော, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ယေန ဇောတိပာလော နာမ မာဏဝော တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဇောတိပာလံ မာဏဝံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ‘ဘဝမတ္ထု ဘဝန္တံ ဇောတိပာလံ, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဘဝန္တံ ဇောတိပာလံ မာဏဝံ အာမန္တယတိ, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဘောတော ဇောတိပာလသ္သ မာဏဝသ္သ ဒသ္သနကာမော’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော, ဘော, သော ပုရိသော ဒိသမ္ပတိသ္သ ရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဇောတိပာလော မာဏဝော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဇောတိပာလံ မာဏဝံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဘဝမတ္ထု ဘဝန္တံ ဇောတိပာလံ, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဘဝန္တံ ဇောတိပာလံ မာဏဝံ အာမန္တယတိ , ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဘောတော ဇောတိပာလသ္သ မာဏဝသ္သ ဒသ္သနကာမော’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော ဘော ဇောတိပာလော မာဏဝော တသ္သ ပုရိသသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဒိသမ္ပတိနာ ရညာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ; သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော, ဘော, ဇောတိပာလံ မာဏဝံ ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဧတဒဝောစ – ‘‘အနုသာသတု နော ဘဝံ ဇောတိပာလော, မာ နော ဘဝံ ဇောတိပာလော အနုသာသနိယာ ပစ္စဗ္ယာဟာသိ။ ပေတ္တိကေ တံ ဌာနေ ဌပေသ္သာမိ, ဂောဝိန္ဒိယေ အဘိသိဉ္စိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော, ဘော, သော ဇောတိပာလော မာဏဝော ဒိသမ္ပတိသ္သ ရညော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော, ဘော, ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ဇောတိပာလံ မာဏဝံ ဂောဝိန္ဒိယေ အဘိသိဉ္စိ, တံ ပေတ္တိကေ ဌာနေ ဌပေသိ။ အဘိသိတ္တော ဇောတိပာလော မာဏဝော ဂောဝိန္ဒိယေ ပေတ္တိကေ ဌာနေ ဌပိတော ယေပိသ္သ ပိတာ အတ္ထေ အနုသာသိ တေပိ အတ္ထေ အနုသာသတိ, ယေပိသ္သ ပိတာ အတ္ထေ နာနုသာသိ, တေပိ အတ္ထေ အနုသာသတိ; ယေပိသ္သ ပိတာ ကမ္မန္တေ အဘိသမ္ဘောသိ, တေပိ ကမ္မန္တေ အဘိသမ္ဘောတိ, ယေပိသ္သ ပိတာ ကမ္မန္တေ နာဘိသမ္ဘောသိ, တေပိ ကမ္မန္တေ အဘိသမ္ဘောတိ။ တမေနံ မနုသ္သာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဂောဝိန္ဒော ဝတ, ဘော, ဗ္ရာဟ္မဏော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဝတ, ဘော, ဗ္ရာဟ္မဏော’’တိ။ ဣမိနာ ခော ဧဝံ, ဘော, ပရိယာယေန ဇောတိပာလသ္သ မာဏဝသ္သ ဂောဝိန္ဒော မဟာဂောဝိန္ဒောတ္ဝေဝ သမညာ ဥဒပာဒိ။

    305. ‘‘Atha kho, bho, rājā disampati aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa, yena jotipālo nāma māṇavo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā jotipālaṃ māṇavaṃ evaṃ vadehi – ‘bhavamatthu bhavantaṃ jotipālaṃ, rājā disampati bhavantaṃ jotipālaṃ māṇavaṃ āmantayati, rājā disampati bhoto jotipālassa māṇavassa dassanakāmo’’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho, bho, so puriso disampatissa rañño paṭissutvā yena jotipālo māṇavo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā jotipālaṃ māṇavaṃ etadavoca – ‘‘bhavamatthu bhavantaṃ jotipālaṃ, rājā disampati bhavantaṃ jotipālaṃ māṇavaṃ āmantayati , rājā disampati bhoto jotipālassa māṇavassa dassanakāmo’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho bho jotipālo māṇavo tassa purisassa paṭissutvā yena rājā disampati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā disampatinā raññā saddhiṃ sammodi; sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho, bho, jotipālaṃ māṇavaṃ rājā disampati etadavoca – ‘‘anusāsatu no bhavaṃ jotipālo, mā no bhavaṃ jotipālo anusāsaniyā paccabyāhāsi. Pettike taṃ ṭhāne ṭhapessāmi, govindiye abhisiñcissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho, bho, so jotipālo māṇavo disampatissa rañño paccassosi. Atha kho, bho, rājā disampati jotipālaṃ māṇavaṃ govindiye abhisiñci, taṃ pettike ṭhāne ṭhapesi. Abhisitto jotipālo māṇavo govindiye pettike ṭhāne ṭhapito yepissa pitā atthe anusāsi tepi atthe anusāsati, yepissa pitā atthe nānusāsi, tepi atthe anusāsati; yepissa pitā kammante abhisambhosi, tepi kammante abhisambhoti, yepissa pitā kammante nābhisambhosi, tepi kammante abhisambhoti. Tamenaṃ manussā evamāhaṃsu – ‘‘govindo vata, bho, brāhmaṇo, mahāgovindo vata, bho, brāhmaṇo’’ti. Iminā kho evaṃ, bho, pariyāyena jotipālassa māṇavassa govindo mahāgovindotveva samaññā udapādi.

    ရဇ္ဇသံဝိဘဇနံ

    Rajjasaṃvibhajanaṃ

    ၃၀၆. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန တေ ဆ ခတ္တိယာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တေ ဆ ခတ္တိယေ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဒိသမ္ပတိ ခော, ဘော, ရာဇာ ဇိဏ္ဏော ဝုဒ္ဓော မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော, ကော နု ခော ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတံ? ဌာနံ ခော ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ ဒိသမ္ပတိမ္ဟိ ရညေ ကာလင္ကတေ ရာဇကတ္တာရော ရေဏုံ ရာဇပုတ္တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စေယ္ယုံ။ အာယန္တု, ဘောန္တော, ယေန ရေဏု ရာဇပုတ္တော တေနုပသင္ကမထ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရေဏုံ ရာဇပုတ္တံ ဧဝံ ဝဒေထ – ‘‘မယံ ခော ဘောတော ရေဏုသ္သ သဟာယာ ပိယာ မနာပာ အပ္ပဋိကူလာ, ယံသုခော ဘဝံ တံသုခာ မယံ, ယံဒုက္ခော ဘဝံ တံဒုက္ခာ မယံ။ ဒိသမ္ပတိ ခော, ဘော, ရာဇာ ဇိဏ္ဏော ဝုဒ္ဓော မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော, ကော နု ခော ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတံ? ဌာနံ ခော ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ ဒိသမ္ပတိမ္ဟိ ရညေ ကာလင္ကတေ ရာဇကတ္တာရော ဘဝန္တံ ရေဏုံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စေယ္ယုံ။ သစေ ဘဝံ ရေဏု ရဇ္ဇံ လဘေထ, သံဝိဘဇေထ နော ရဇ္ဇေနာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘော’’တိ ခော, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ရေဏု ရာဇပုတ္တော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရေဏုံ ရာဇပုတ္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘မယံ ခော ဘောတော ရေဏုသ္သ သဟာယာ ပိယာ မနာပာ အပ္ပဋိကူလာ ; ယံသုခော ဘဝံ တံသုခာ မယံ, ယံဒုက္ခော ဘဝံ တံဒုက္ခာ မယံ။ ဒိသမ္ပတိ ခော, ဘော, ရာဇာ ဇိဏ္ဏော ဝုဒ္ဓော မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော, ကော နု ခော ပန ဘော ဇာနာတိ ဇီဝိတံ? ဌာနံ ခော ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ ဒိသမ္ပတိမ္ဟိ ရညေ ကာလင္ကတေ ရာဇကတ္တာရော ဘဝန္တံ ရေဏုံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စေယ္ယုံ။ သစေ ဘဝံ ရေဏု ရဇ္ဇံ လဘေထ, သံဝိဘဇေထ နော ရဇ္ဇေနာ’’တိ။ ‘‘ကော နု ခော, ဘော, အညော မမ ဝိဇိတေ သုခော ဘဝေထ 3, အညတ္ရ ဘဝန္တေဘိ? သစာဟံ, ဘော, ရဇ္ဇံ လဘိသ္သာမိ, သံဝိဘဇိသ္သာမိ ဝော ရဇ္ဇေနာ’’’တိ။

    306. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena te cha khattiyā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te cha khattiye etadavoca – ‘‘disampati kho, bho, rājā jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayoanuppatto, ko nu kho pana, bho, jānāti jīvitaṃ? Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati, yaṃ disampatimhi raññe kālaṅkate rājakattāro reṇuṃ rājaputtaṃ rajje abhisiñceyyuṃ. Āyantu, bhonto, yena reṇu rājaputto tenupasaṅkamatha; upasaṅkamitvā reṇuṃ rājaputtaṃ evaṃ vadetha – ‘‘mayaṃ kho bhoto reṇussa sahāyā piyā manāpā appaṭikūlā, yaṃsukho bhavaṃ taṃsukhā mayaṃ, yaṃdukkho bhavaṃ taṃdukkhā mayaṃ. Disampati kho, bho, rājā jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayoanuppatto, ko nu kho pana, bho, jānāti jīvitaṃ? Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati, yaṃ disampatimhi raññe kālaṅkate rājakattāro bhavantaṃ reṇuṃ rajje abhisiñceyyuṃ. Sace bhavaṃ reṇu rajjaṃ labhetha, saṃvibhajetha no rajjenā’’ti. ‘‘Evaṃ bho’’ti kho, bho, te cha khattiyā mahāgovindassa brāhmaṇassa paṭissutvā yena reṇu rājaputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā reṇuṃ rājaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘mayaṃ kho bhoto reṇussa sahāyā piyā manāpā appaṭikūlā ; yaṃsukho bhavaṃ taṃsukhā mayaṃ, yaṃdukkho bhavaṃ taṃdukkhā mayaṃ. Disampati kho, bho, rājā jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayoanuppatto, ko nu kho pana bho jānāti jīvitaṃ? Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati, yaṃ disampatimhi raññe kālaṅkate rājakattāro bhavantaṃ reṇuṃ rajje abhisiñceyyuṃ. Sace bhavaṃ reṇu rajjaṃ labhetha, saṃvibhajetha no rajjenā’’ti. ‘‘Ko nu kho, bho, añño mama vijite sukho bhavetha 4, aññatra bhavantebhi? Sacāhaṃ, bho, rajjaṃ labhissāmi, saṃvibhajissāmi vo rajjenā’’’ti.

    ၃၀၇. ‘‘အထ ခော, ဘော, အဟောရတ္တာနံ အစ္စယေန ရာဇာ ဒိသမ္ပတိ ကာလမကာသိ။ ဒိသမ္ပတိမ္ဟိ ရညေ ကာလင္ကတေ ရာဇကတ္တာရော ရေဏုံ ရာဇပုတ္တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိံသု။ အဘိသိတ္တော ရေဏု ရဇ္ဇေန ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ။ အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန တေ ဆ ခတ္တိယာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တေ ဆ ခတ္တိယေ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဒိသမ္ပတိ ခော, ဘော, ရာဇာ ကာလင္ကတော။ အဘိသိတ္တော ရေဏု ရဇ္ဇေန ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ။ ကော နု ခော ပန, ဘော, ဇာနာတိ, မဒနီယာ ကာမာ? အာယန္တု, ဘောန္တော, ယေန ရေဏု ရာဇာ တေနုပသင္ကမထ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရေဏုံ ရာဇာနံ ဧဝံ ဝဒေထ – ဒိသမ္ပတိ ခော, ဘော, ရာဇာ ကာလင္ကတော, အဘိသိတ္တော ဘဝံ ရေဏု ရဇ္ဇေန, သရတိ ဘဝံ တံ ဝစန’’’န္တိ?

    307. ‘‘Atha kho, bho, ahorattānaṃ accayena rājā disampati kālamakāsi. Disampatimhi raññe kālaṅkate rājakattāro reṇuṃ rājaputtaṃ rajje abhisiñciṃsu. Abhisitto reṇu rajjena pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena te cha khattiyā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te cha khattiye etadavoca – ‘‘disampati kho, bho, rājā kālaṅkato. Abhisitto reṇu rajjena pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Ko nu kho pana, bho, jānāti, madanīyā kāmā? Āyantu, bhonto, yena reṇu rājā tenupasaṅkamatha; upasaṅkamitvā reṇuṃ rājānaṃ evaṃ vadetha – disampati kho, bho, rājā kālaṅkato, abhisitto bhavaṃ reṇu rajjena, sarati bhavaṃ taṃ vacana’’’nti?

    ၃၀၈. ‘‘‘ဧဝံ , ဘော’’တိ ခော, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ရေဏု ရာဇာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရေဏုံ ရာဇာနံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဒိသမ္ပတိ ခော, ဘော, ရာဇာ ကာလင္ကတော, အဘိသိတ္တော ဘဝံ ရေဏု ရဇ္ဇေန, သရတိ ဘဝံ တံ ဝစန’’န္တိ? ‘‘သရာမဟံ, ဘော, တံ ဝစနံ 5။ ကော နု ခော, ဘော, ပဟောတိ ဣမံ မဟာပထဝိံ ဥတ္တရေန အာယတံ ဒက္ခိဏေန သကဋမုခံ သတ္တဓာ သမံ သုဝိဘတ္တံ ဝိဘဇိတု’’န္တိ? ‘‘ကော နု ခော, ဘော, အညော ပဟောတိ, အညတ္ရ မဟာဂောဝိန္ဒေန ဗ္ရာဟ္မဏေနာ’’တိ? အထ ခော, ဘော, ရေဏု ရာဇာ အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ယေန မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မဟာဂောဝိန္ဒံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ‘ရာဇာ တံ, ဘန္တေ, ရေဏု အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဒေဝာ’’တိ ခော, ဘော, သော ပုရိသော ရေဏုသ္သ ရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မဟာဂောဝိန္ဒံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ရာဇာ တံ, ဘန္တေ, ရေဏု အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော တသ္သ ပုရိသသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ရေဏု ရာဇာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရေဏုနာ ရညာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ရေဏု ရာဇာ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧတု, ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော, ဣမံ မဟာပထဝိံ ဥတ္တရေန အာယတံ ဒက္ခိဏေန သကဋမုခံ သတ္တဓာ သမံ သုဝိဘတ္တံ ဝိဘဇတူ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ရေဏုသ္သ ရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဣမံ မဟာပထဝိံ ဥတ္တရေန အာယတံ ဒက္ခိဏေန သကဋမုခံ သတ္တဓာ သမံ သုဝိဘတ္တံ ဝိဘဇိ။ သဗ္ဗာနိ သကဋမုခာနိ ပဋ္ဌပေသိ 6။ တတ္ရ သုဒံ မဇ္ဈေ ရေဏုသ္သ ရညော ဇနပဒော ဟောတိ။

    308. ‘‘‘Evaṃ , bho’’ti kho, bho, te cha khattiyā mahāgovindassa brāhmaṇassa paṭissutvā yena reṇu rājā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā reṇuṃ rājānaṃ etadavocuṃ – ‘‘disampati kho, bho, rājā kālaṅkato, abhisitto bhavaṃ reṇu rajjena, sarati bhavaṃ taṃ vacana’’nti? ‘‘Sarāmahaṃ, bho, taṃ vacanaṃ 7. Ko nu kho, bho, pahoti imaṃ mahāpathaviṃ uttarena āyataṃ dakkhiṇena sakaṭamukhaṃ sattadhā samaṃ suvibhattaṃ vibhajitu’’nti? ‘‘Ko nu kho, bho, añño pahoti, aññatra mahāgovindena brāhmaṇenā’’ti? Atha kho, bho, reṇu rājā aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa, yena mahāgovindo brāhmaṇo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ evaṃ vadehi – ‘rājā taṃ, bhante, reṇu āmantetī’’’ti. ‘‘Evaṃ devā’’ti kho, bho, so puriso reṇussa rañño paṭissutvā yena mahāgovindo brāhmaṇo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘rājā taṃ, bhante, reṇu āmantetī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo tassa purisassa paṭissutvā yena reṇu rājā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā reṇunā raññā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho, bho, mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ reṇu rājā etadavoca – ‘‘etu, bhavaṃ govindo, imaṃ mahāpathaviṃ uttarena āyataṃ dakkhiṇena sakaṭamukhaṃ sattadhā samaṃ suvibhattaṃ vibhajatū’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho mahāgovindo brāhmaṇo reṇussa rañño paṭissutvā imaṃ mahāpathaviṃ uttarena āyataṃ dakkhiṇena sakaṭamukhaṃ sattadhā samaṃ suvibhattaṃ vibhaji. Sabbāni sakaṭamukhāni paṭṭhapesi 8. Tatra sudaṃ majjhe reṇussa rañño janapado hoti.

    ၃၀၉. ဒန္တပုရံ ကလိင္ဂာနံ 9, အသ္သကာနဉ္စ ပောတနံ။

    309. Dantapuraṃ kaliṅgānaṃ 10, assakānañca potanaṃ.

    မဟေသယံ 11 အဝန္တီနံ၊ သောဝီရာနဉ္စ ရောရုကံ။

    Mahesayaṃ 12 avantīnaṃ, sovīrānañca rorukaṃ.

    မိထိလာ စ ဝိဒေဟာနံ၊ စမ္ပာ အင္ဂေသု မာပိတာ။

    Mithilā ca videhānaṃ, campā aṅgesu māpitā;

    ဗာရာဏသီ စ ကာသီနံ၊ ဧတေ ဂောဝိန္ဒမာပိတာတိ။

    Bārāṇasī ca kāsīnaṃ, ete govindamāpitāti.

    ၃၁၀. ‘‘အထ ခော, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ ယထာသကေန လာဘေန အတ္တမနာ အဟေသုံ ပရိပုဏ္ဏသင္ကပ္ပာ – ‘‘ယံ ဝတ နော အဟောသိ ဣစ္ဆိတံ, ယံ အာကင္ခိတံ, ယံ အဓိပ္ပေတံ, ယံ အဘိပတ္ထိတံ, တံ နော လဒ္ဓ’’န္တိ။

    310. ‘‘Atha kho, bho, te cha khattiyā yathāsakena lābhena attamanā ahesuṃ paripuṇṇasaṅkappā – ‘‘yaṃ vata no ahosi icchitaṃ, yaṃ ākaṅkhitaṃ, yaṃ adhippetaṃ, yaṃ abhipatthitaṃ, taṃ no laddha’’nti.

    ‘‘သတ္တဘူ ဗ္ရဟ္မဒတ္တော စ၊ ဝေသ္သဘူ ဘရတော သဟ။

    ‘‘Sattabhū brahmadatto ca, vessabhū bharato saha;

    ရေဏု ဒ္ဝေ ဓတရဋ္ဌာ စ၊ တဒာသုံ သတ္တ ဘာရဓာ’တိ။

    Reṇu dve dhataraṭṭhā ca, tadāsuṃ satta bhāradhā’ti.

    ပဌမဘာဏဝာရော နိဋ္ဌိတော။

    Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.

    ကိတ္တိသဒ္ဒအဗ္ဘုဂ္ဂမနံ

    Kittisaddaabbhuggamanaṃ

    ၃၁၁. ‘‘အထ ခော, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ ယေန မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မဟာဂောဝိန္ဒံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ယထာ ခော ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော ရေဏုသ္သ ရညော သဟာယော ပိယော မနာပော အပ္ပဋိကူလော။ ဧဝမေဝ ခော ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော အမ္ဟာကမ္ပိ သဟာယော ပိယော မနာပော အပ္ပဋိကူလော, အနုသာသတု နော ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော; မာ နော ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော အနုသာသနိယာ ပစ္စဗ္ယာဟာသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော တေသံ ဆန္နံ ခတ္တိယာနံ ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော သတ္တ စ ရာဇာနော ခတ္တိယေ မုဒ္ဓာဝသိတ္တေ ရဇ္ဇေ 13 အနုသာသိ, သတ္တ စ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလေ သတ္တ စ န္ဟာတကသတာနိ မန္တေ ဝာစေသိ။

    311. ‘‘Atha kho, bho, te cha khattiyā yena mahāgovindo brāhmaṇo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ etadavocuṃ – ‘‘yathā kho bhavaṃ govindo reṇussa rañño sahāyo piyo manāpo appaṭikūlo. Evameva kho bhavaṃ govindo amhākampi sahāyo piyo manāpo appaṭikūlo, anusāsatu no bhavaṃ govindo; mā no bhavaṃ govindo anusāsaniyā paccabyāhāsī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho mahāgovindo brāhmaṇo tesaṃ channaṃ khattiyānaṃ paccassosi. Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo satta ca rājāno khattiye muddhāvasitte rajje 14 anusāsi, satta ca brāhmaṇamahāsāle satta ca nhātakasatāni mante vācesi.

    ၃၁၂. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ အပရေန သမယေန ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိ 15 – ‘‘သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ, သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ’’တိ။ အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မယ္ဟံ ခော ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ, သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ’တိ။ န ခော ပနာဟံ ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သာမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပာမိ , န ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေမိ။ သုတံ ခော ပန မေတံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပာစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ‘ယော ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပတိ ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေတီ’တိ။ ယံနူနာဟံ ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယေယ္ယံ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယေယ္ယ’’န္တိ။

    312. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindassa brāhmaṇassa aparena samayena evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchi 16 – ‘‘sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmānaṃ passati, sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmunā sākaccheti sallapati mantetī’’ti. Atha kho, bho, mahāgovindassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘mayhaṃ kho evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmānaṃ passati, sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmunā sākaccheti sallapati mantetī’ti. Na kho panāhaṃ brahmānaṃ passāmi, na brahmunā sākacchemi, na brahmunā sallapāmi , na brahmunā mantemi. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘yo vassike cattāro māse paṭisallīyati, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyati, so brahmānaṃ passati brahmunā sākaccheti brahmunā sallapati brahmunā mantetī’ti. Yaṃnūnāhaṃ vassike cattāro māse paṭisallīyeyyaṃ, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyeyya’’nti.

    ၃၁၃. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန ရေဏု ရာဇာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရေဏုံ ရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မယ္ဟံ ခော, ဘော, ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ, သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ’တိ။ န ခော ပနာဟံ, ဘော, ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သာမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပာမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေမိ။ သုတံ ခော ပန မေတံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပာစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ‘ယော ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ, ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပတိ ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေတီ’တိ။ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယိတုံ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယိတုံ; နမ္ဟိ ကေနစိ ဥပသင္ကမိတဗ္ဗော အညတ္ရ ဧကေန ဘတ္တာဘိဟာရေနာ’’တိ။ ‘‘ယသ္သဒာနိ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော ကာလံ မညတီ’’တိ။

    313. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena reṇu rājā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā reṇuṃ rājānaṃ etadavoca – ‘‘mayhaṃ kho, bho, evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmānaṃ passati, sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmunā sākaccheti sallapati mantetī’ti. Na kho panāhaṃ, bho, brahmānaṃ passāmi, na brahmunā sākacchemi, na brahmunā sallapāmi, na brahmunā mantemi. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘yo vassike cattāro māse paṭisallīyati, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyati, so brahmānaṃ passati, brahmunā sākaccheti brahmunā sallapati brahmunā mantetī’ti. Icchāmahaṃ, bho, vassike cattāro māse paṭisallīyituṃ, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyituṃ; namhi kenaci upasaṅkamitabbo aññatra ekena bhattābhihārenā’’ti. ‘‘Yassadāni bhavaṃ govindo kālaṃ maññatī’’ti.

    ၃၁၄. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန တေ ဆ ခတ္တိယာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တေ ဆ ခတ္တိယေ ဧတဒဝောစ – ‘‘မယ္ဟံ ခော, ဘော, ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ, သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ’တိ။ န ခော ပနာဟံ, ဘော, ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သာမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပာမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေမိ။ သုတံ ခော ပန မေတံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပာစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ, ‘ယော ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပတိ ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေတီ’တိ။ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယိတုံ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယိတုံ; နမ္ဟိ ကေနစိ ဥပသင္ကမိတဗ္ဗော အညတ္ရ ဧကေန ဘတ္တာဘိဟာရေနာ’’တိ။ ‘‘ယသ္သဒာနိ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော ကာလံ မညတီ’’’တိ။

    314. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena te cha khattiyā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te cha khattiye etadavoca – ‘‘mayhaṃ kho, bho, evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmānaṃ passati, sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmunā sākaccheti sallapati mantetī’ti. Na kho panāhaṃ, bho, brahmānaṃ passāmi, na brahmunā sākacchemi, na brahmunā sallapāmi, na brahmunā mantemi. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ, ‘yo vassike cattāro māse paṭisallīyati, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyati, so brahmānaṃ passati brahmunā sākaccheti brahmunā sallapati brahmunā mantetī’ti. Icchāmahaṃ, bho, vassike cattāro māse paṭisallīyituṃ, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyituṃ; namhi kenaci upasaṅkamitabbo aññatra ekena bhattābhihārenā’’ti. ‘‘Yassadāni bhavaṃ govindo kālaṃ maññatī’’’ti.

    ၃၁၅. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန တေ သတ္တ စ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ သတ္တ စ န္ဟာတကသတာနိ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တေ သတ္တ စ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလေ သတ္တ စ န္ဟာတကသတာနိ ဧတဒဝောစ – ‘‘မယ္ဟံ ခော, ဘော, ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ, သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ’တိ။ န ခော ပနာဟံ, ဘော, ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သာမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပာမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေမိ။ သုတံ ခော ပန မေတံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပာစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ‘ယော ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ, ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ, ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပတိ, ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေတီ’တိ။ တေန ဟိ, ဘော, ယထာသုတေ ယထာပရိယတ္တေ မန္တေ ဝိတ္ထာရေန သဇ္ဈာယံ ကရောထ, အညမညဉ္စ မန္တေ ဝာစေထ; ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယိတုံ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယိတုံ; နမ္ဟိ ကေနစိ ဥပသင္ကမိတဗ္ဗော အညတ္ရ ဧကေန ဘတ္တာဘိဟာရေနာ’’တိ။ ‘‘ယသ္သ ဒာနိ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော ကာလံ မညတီ’’တိ။

    315. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena te satta ca brāhmaṇamahāsālā satta ca nhātakasatāni tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te satta ca brāhmaṇamahāsāle satta ca nhātakasatāni etadavoca – ‘‘mayhaṃ kho, bho, evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmānaṃ passati, sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmunā sākaccheti sallapati mantetī’ti. Na kho panāhaṃ, bho, brahmānaṃ passāmi, na brahmunā sākacchemi, na brahmunā sallapāmi, na brahmunā mantemi. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘yo vassike cattāro māse paṭisallīyati, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyati, so brahmānaṃ passati, brahmunā sākaccheti, brahmunā sallapati, brahmunā mantetī’ti. Tena hi, bho, yathāsute yathāpariyatte mante vitthārena sajjhāyaṃ karotha, aññamaññañca mante vācetha; icchāmahaṃ, bho, vassike cattāro māse paṭisallīyituṃ, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyituṃ; namhi kenaci upasaṅkamitabbo aññatra ekena bhattābhihārenā’’ti. ‘‘Yassa dāni bhavaṃ govindo kālaṃ maññatī’’ti.

    ၃၁၆. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန စတ္တာရီသာ ဘရိယာ သာဒိသိယော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ စတ္တာရီသာ ဘရိယာ သာဒိသိယော ဧတဒဝောစ – ‘‘မယ္ဟံ ခော, ဘောတီ, ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ, သက္ခိ မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ သလ္လပတိ မန္တေတီ’တိ။ န ခော ပနာဟံ, ဘောတီ, ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သာမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပာမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေမိ။ သုတံ ခော ပန မေတံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပာစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ ‘ယော ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ, ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ, ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပတိ, ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေတီတိ, ဣစ္ဆာမဟံ, ဘောတီ, ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယိတုံ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယိတုံ; နမ္ဟိ ကေနစိ ဥပသင္ကမိတဗ္ဗော အညတ္ရ ဧကေန ဘတ္တာဘိဟာရေနာ’’တိ။ ‘‘ယသ္သ ဒာနိ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော ကာလံ မညတီ’’’တိ။

    316. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena cattārīsā bhariyā sādisiyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā cattārīsā bhariyā sādisiyo etadavoca – ‘‘mayhaṃ kho, bhotī, evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmānaṃ passati, sakkhi mahāgovindo brāhmaṇo brahmunā sākaccheti sallapati mantetī’ti. Na kho panāhaṃ, bhotī, brahmānaṃ passāmi, na brahmunā sākacchemi, na brahmunā sallapāmi, na brahmunā mantemi. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ ‘yo vassike cattāro māse paṭisallīyati, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyati, so brahmānaṃ passati, brahmunā sākaccheti, brahmunā sallapati, brahmunā mantetīti, icchāmahaṃ, bhotī, vassike cattāro māse paṭisallīyituṃ, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyituṃ; namhi kenaci upasaṅkamitabbo aññatra ekena bhattābhihārenā’’ti. ‘‘Yassa dāni bhavaṃ govindo kālaṃ maññatī’’’ti.

    ၃၁၇. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ပုရတ္ထိမေန နဂရသ္သ နဝံ သန္ဓာဂာရံ ကာရာပေတ္ဝာ ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယိ; နာသ္သုဓ ကောစိ ဥပသင္ကမတိ 17 အညတ္ရ ဧကေန ဘတ္တာဘိဟာရေန။ အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန အဟုဒေဝ ဥက္ကဏ္ဌနာ အဟု ပရိတသ္သနာ – ‘‘သုတံ ခော ပန မေတံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပာစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ‘ယော ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ ပဋိသလ္လီယတိ, ကရုဏံ ဈာနံ ဈာယတိ, သော ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သတိ, ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေတိ ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပတိ ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေတီ’တိ။ န ခော ပနာဟံ ဗ္ရဟ္မာနံ ပသ္သာမိ, န ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆေမိ န ဗ္ရဟ္မုနာ သလ္လပာမိ န ဗ္ရဟ္မုနာ မန္တေမီ’’’တိ။

    317. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo puratthimena nagarassa navaṃ sandhāgāraṃ kārāpetvā vassike cattāro māse paṭisallīyi, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyi; nāssudha koci upasaṅkamati 18 aññatra ekena bhattābhihārena. Atha kho, bho, mahāgovindassa brāhmaṇassa catunnaṃ māsānaṃ accayena ahudeva ukkaṇṭhanā ahu paritassanā – ‘‘sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘yo vassike cattāro māse paṭisallīyati, karuṇaṃ jhānaṃ jhāyati, so brahmānaṃ passati, brahmunā sākaccheti brahmunā sallapati brahmunā mantetī’ti. Na kho panāhaṃ brahmānaṃ passāmi, na brahmunā sākacchemi na brahmunā sallapāmi na brahmunā mantemī’’’ti.

    ဗ္ရဟ္မုနာ သာကစ္ဆာ

    Brahmunā sākacchā

    ၃၁၈. ‘‘အထ ခော, ဘော, ဗ္ရဟ္မာ သနင္ကုမာရော မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ, ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ, ဧဝမေဝ, ဗ္ရဟ္မလောကေ အန္တရဟိတော မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ သမ္မုခေ ပာတုရဟောသိ။ အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ အဟုဒေဝ ဘယံ အဟု ဆမ္ဘိတတ္တံ အဟု လောမဟံသော ယထာ တံ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ရူပံ ဒိသ္ဝာ။ အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘီတော သံဝိဂ္ဂော လောမဟဋ္ဌဇာတော ဗ္ရဟ္မာနံ သနင္ကုမာရံ ဂာထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

    318. ‘‘Atha kho, bho, brahmā sanaṅkumāro mahāgovindassa brāhmaṇassa cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva, brahmaloke antarahito mahāgovindassa brāhmaṇassa sammukhe pāturahosi. Atha kho, bho, mahāgovindassa brāhmaṇassa ahudeva bhayaṃ ahu chambhitattaṃ ahu lomahaṃso yathā taṃ adiṭṭhapubbaṃ rūpaṃ disvā. Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto brahmānaṃ sanaṅkumāraṃ gāthāya ajjhabhāsi –

    ‘‘‘ဝဏ္ဏဝာ ယသဝာ သိရိမာ၊ ကော နု တ္ဝမသိ မာရိသ။

    ‘‘‘Vaṇṇavā yasavā sirimā, ko nu tvamasi mārisa;

    အဇာနန္တာ တံ ပုစ္ဆာမ၊ ကထံ ဇာနေမု တံ မယ’’န္တိ။

    Ajānantā taṃ pucchāma, kathaṃ jānemu taṃ maya’’nti.

    ‘‘မံ ဝေ ကုမာရံ ဇာနန္တိ၊ ဗ္ရဟ္မလောကေ သနန္တနံ 19

    ‘‘Maṃ ve kumāraṃ jānanti, brahmaloke sanantanaṃ 20;

    သဗ္ဗေ ဇာနန္တိ မံ ဒေဝာ၊ ဧဝံ ဂောဝိန္ဒ ဇာနဟိ’’။

    Sabbe jānanti maṃ devā, evaṃ govinda jānahi’’.

    ‘‘‘အာသနံ ဥဒကံ ပဇ္ဇံ၊ မဓုသာကဉ္စ 21 ဗ္ရဟ္မုနော။

    ‘‘‘Āsanaṃ udakaṃ pajjaṃ, madhusākañca 22 brahmuno;

    အဂ္ဃေ ဘဝန္တံ ပုစ္ဆာမ၊ အဂ္ဃံ ကုရုတု နော ဘဝံ’’။

    Agghe bhavantaṃ pucchāma, agghaṃ kurutu no bhavaṃ’’.

    ‘‘ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာမ တေ အဂ္ဃံ၊ ယံ တ္ဝံ ဂောဝိန္ဒ ဘာသသိ။

    ‘‘Paṭiggaṇhāma te agghaṃ, yaṃ tvaṃ govinda bhāsasi;

    ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတတ္ထာယ၊ သမ္ပရာယ သုခာယ စ။

    Diṭṭhadhammahitatthāya, samparāya sukhāya ca;

    ကတာဝကာသော ပုစ္ဆသ္သု၊ ယံ ကိဉ္စိ အဘိပတ္ထိတ’’န္တိ။

    Katāvakāso pucchassu, yaṃ kiñci abhipatthita’’nti.

    ၃၁၉. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကတာဝကာသော ခောမ္ဟိ ဗ္ရဟ္မုနာ သနင္ကုမာရေန။ ကိံ နု ခော အဟံ ဗ္ရဟ္မာနံ သနင္ကုမာရံ ပုစ္ဆေယ္ယံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ ဝာ အတ္ထံ သမ္ပရာယိကံ ဝာ’တိ? အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကုသလော ခော အဟံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ အတ္ထာနံ, အညေပိ မံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ အတ္ထံ ပုစ္ဆန္တိ။ ယံနူနာဟံ ဗ္ရဟ္မာနံ သနင္ကုမာရံ သမ္ပရာယိကညေဝ အတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ’န္တိ။ အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗ္ရဟ္မာနံ သနင္ကုမာရံ ဂာထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

    319. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘katāvakāso khomhi brahmunā sanaṅkumārena. Kiṃ nu kho ahaṃ brahmānaṃ sanaṅkumāraṃ puccheyyaṃ diṭṭhadhammikaṃ vā atthaṃ samparāyikaṃ vā’ti? Atha kho, bho, mahāgovindassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘kusalo kho ahaṃ diṭṭhadhammikānaṃ atthānaṃ, aññepi maṃ diṭṭhadhammikaṃ atthaṃ pucchanti. Yaṃnūnāhaṃ brahmānaṃ sanaṅkumāraṃ samparāyikaññeva atthaṃ puccheyya’nti. Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo brahmānaṃ sanaṅkumāraṃ gāthāya ajjhabhāsi –

    ‘‘ပုစ္ဆာမိ ဗ္ရဟ္မာနံ သနင္ကုမာရံ၊

    ‘‘Pucchāmi brahmānaṃ sanaṅkumāraṃ,

    ကင္ခီ အကင္ခိံ ပရဝေဒိယေသု။

    Kaṅkhī akaṅkhiṃ paravediyesu;

    ကတ္ထဋ္ဌိတော ကိမ္ဟိ စ သိက္ခမာနော၊

    Katthaṭṭhito kimhi ca sikkhamāno,

    ပပ္ပောတိ မစ္စော အမတံ ဗ္ရဟ္မလောက’’န္တိ။

    Pappoti macco amataṃ brahmaloka’’nti.

    ‘‘ဟိတ္ဝာ မမတ္တံ မနုဇေသု ဗ္ရဟ္မေ၊

    ‘‘Hitvā mamattaṃ manujesu brahme,

    ဧကောဒိဘူတော ကရုဏေဓိမုတ္တော 23

    Ekodibhūto karuṇedhimutto 24;

    နိရာမဂန္ဓော ဝိရတော မေထုနသ္မာ၊

    Nirāmagandho virato methunasmā,

    ဧတ္ထဋ္ဌိတော ဧတ္ထ စ သိက္ခမာနော။

    Etthaṭṭhito ettha ca sikkhamāno;

    ပပ္ပောတိ မစ္စော အမတံ ဗ္ရဟ္မလောက’’န္တိ။

    Pappoti macco amataṃ brahmaloka’’nti.

    ၃၂၀. ‘‘ဟိတ္ဝာ မမတ္တ’န္တိ အဟံ ဘောတော အာဇာနာမိ။ ဣဓေကစ္စော အပ္ပံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ အပ္ပံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, ‘ဣတိ ဟိတ္ဝာ မမတ္တ’န္တိ အဟံ ဘောတော အာဇာနာမိ။ ‘ဧကောဒိဘူတော’တိ အဟံ ဘောတော အာဇာနာမိ။ ဣဓေကစ္စော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ, ဣတိ ဧကောဒိဘူတော’တိ အဟံ ဘောတော အာဇာနာမိ။ ‘ကရုဏေဓိမုတ္တော’တိ အဟံ ဘောတော အာဇာနာမိ။ ဣဓေကစ္စော ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓောတိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာပဇ္ဇေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ ဣတိ ‘ကရုဏေဓိမုတ္တော’တိ အဟံ ဘောတော အာဇာနာမိ။ အာမဂန္ဓေ စ ခော အဟံ ဘောတော ဘာသမာနသ္သ န အာဇာနာမိ။

    320. ‘‘Hitvā mamatta’nti ahaṃ bhoto ājānāmi. Idhekacco appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, ‘iti hitvā mamatta’nti ahaṃ bhoto ājānāmi. ‘Ekodibhūto’ti ahaṃ bhoto ājānāmi. Idhekacco vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ, iti ekodibhūto’ti ahaṃ bhoto ājānāmi. ‘Karuṇedhimutto’ti ahaṃ bhoto ājānāmi. Idhekacco karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadhotiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati. Iti ‘karuṇedhimutto’ti ahaṃ bhoto ājānāmi. Āmagandhe ca kho ahaṃ bhoto bhāsamānassa na ājānāmi.

    ‘‘ကေ အာမဂန္ဓာ မနုဇေသု ဗ္ရဟ္မေ၊

    ‘‘Ke āmagandhā manujesu brahme,

    ဧတေ အဝိဒ္ဝာ ဣဓ ဗ္ရူဟိ ဓီရ။

    Ete avidvā idha brūhi dhīra;

    ကေနာဝဋာ 25 ဝာတိ ပဇာ ကုရုတု 26

    Kenāvaṭā 27 vāti pajā kurutu 28,

    အာပာယိကာ နိဝုတဗ္ရဟ္မလောကာ’’တိ။

    Āpāyikā nivutabrahmalokā’’ti.

    ‘‘ကောဓော မောသဝဇ္ဇံ နိကတိ စ ဒုဗ္ဘော၊

    ‘‘Kodho mosavajjaṃ nikati ca dubbho,

    ကဒရိယတာ အတိမာနော ဥသူယာ။

    Kadariyatā atimāno usūyā;

    ဣစ္ဆာ ဝိဝိစ္ဆာ ပရဟေဌနာ စ၊

    Icchā vivicchā paraheṭhanā ca,

    လောဘော စ ဒောသော စ မဒော စ မောဟော။

    Lobho ca doso ca mado ca moho;

    ဧတေသု ယုတ္တာ အနိရာမဂန္ဓာ၊

    Etesu yuttā anirāmagandhā,

    အာပာယိကာ နိဝုတဗ္ရဟ္မလောကာ’’တိ။

    Āpāyikā nivutabrahmalokā’’ti.

    ‘‘ယထာ ခော အဟံ ဘောတော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ အာဇာနာမိ။ တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ။ ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယ’’န္တိ။ ‘‘ယသ္သဒာနိ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော ကာလံ မညတီ’’တိ။

    ‘‘Yathā kho ahaṃ bhoto āmagandhe bhāsamānassa ājānāmi. Te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā. Pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’nti. ‘‘Yassadāni bhavaṃ govindo kālaṃ maññatī’’ti.

    ရေဏုရာဇအာမန္တနာ

    Reṇurājaāmantanā

    ၃၂၁. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန ရေဏု ရာဇာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရေဏုံ ရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အညံ ဒာနိ ဘဝံ ပုရောဟိတံ ပရိယေသတု, ယော ဘောတော ရဇ္ဇံ အနုသာသိသ္သတိ။ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော , အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ ယထာ ခော ပန မေ သုတံ ဗ္ရဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ။ ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယ’’န္တိ။

    321. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena reṇu rājā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā reṇuṃ rājānaṃ etadavoca – ‘‘aññaṃ dāni bhavaṃ purohitaṃ pariyesatu, yo bhoto rajjaṃ anusāsissati. Icchāmahaṃ, bho , agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā. Pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’nti.

    ‘‘အာမန္တယာမိ ရာဇာနံ၊ ရေဏုံ ဘူမိပတိံ အဟံ။

    ‘‘Āmantayāmi rājānaṃ, reṇuṃ bhūmipatiṃ ahaṃ;

    တ္ဝံ ပဇာနသ္သု ရဇ္ဇေန၊ နာဟံ ပောရောဟိစ္စေ ရမေ’’။

    Tvaṃ pajānassu rajjena, nāhaṃ porohicce rame’’.

    ‘‘သစေ တေ ဦနံ ကာမေဟိ၊ အဟံ ပရိပူရယာမိ တေ။

    ‘‘Sace te ūnaṃ kāmehi, ahaṃ paripūrayāmi te;

    ယော တံ ဟိံသတိ ဝာရေမိ၊ ဘူမိသေနာပတိ အဟံ။

    Yo taṃ hiṃsati vāremi, bhūmisenāpati ahaṃ;

    တုဝံ ပိတာ အဟံ ပုတ္တော၊ မာ နော ဂောဝိန္ဒ ပာဇဟိ’’ 29

    Tuvaṃ pitā ahaṃ putto, mā no govinda pājahi’’ 30.

    ‘‘နမတ္ထိ ဦနံ ကာမေဟိ၊ ဟိံသိတာ မေ န ဝိဇ္ဇတိ။

    ‘‘Namatthi ūnaṃ kāmehi, hiṃsitā me na vijjati;

    အမနုသ္သဝစော သုတ္ဝာ၊ တသ္မာဟံ န ဂဟေ ရမေ’’။

    Amanussavaco sutvā, tasmāhaṃ na gahe rame’’.

    ‘‘အမနုသ္သော ကထံဝဏ္ဏော၊ ကိံ တေ အတ္ထံ အဘာသထ။

    ‘‘Amanusso kathaṃvaṇṇo, kiṃ te atthaṃ abhāsatha;

    ယဉ္စ သုတ္ဝာ ဇဟာသိ နော၊ ဂေဟေ အမ္ဟေ စ ကေဝလီ’’။

    Yañca sutvā jahāsi no, gehe amhe ca kevalī’’.

    ‘‘ဥပဝုတ္ထသ္သ မေ ပုဗ္ဗေ၊ ယိဋ္ဌုကာမသ္သ မေ သတော။

    ‘‘Upavutthassa me pubbe, yiṭṭhukāmassa me sato;

    အဂ္ဂိ ပဇ္ဇလိတော အာသိ၊ ကုသပတ္တပရိတ္ထတော’’။

    Aggi pajjalito āsi, kusapattaparitthato’’.

    ‘‘တတော မေ ဗ္ရဟ္မာ ပာတုရဟု၊ ဗ္ရဟ္မလောကာ သနန္တနော။

    ‘‘Tato me brahmā pāturahu, brahmalokā sanantano;

    သော မေ ပဉ္ဟံ ဝိယာကာသိ၊ တံ သုတ္ဝာ န ဂဟေ ရမေ’’။

    So me pañhaṃ viyākāsi, taṃ sutvā na gahe rame’’.

    ‘‘သဒ္ဒဟာမိ အဟံ ဘောတော၊ ယံ တ္ဝံ ဂောဝိန္ဒ ဘာသသိ။

    ‘‘Saddahāmi ahaṃ bhoto, yaṃ tvaṃ govinda bhāsasi;

    အမနုသ္သဝစော သုတ္ဝာ၊ ကထံ ဝတ္တေထ အညထာ။

    Amanussavaco sutvā, kathaṃ vattetha aññathā.

    ‘‘တေ တံ အနုဝတ္တိသ္သာမ၊ သတ္ထာ ဂောဝိန္ဒ နော ဘဝံ။

    ‘‘Te taṃ anuvattissāma, satthā govinda no bhavaṃ;

    မဏိ ယထာ ဝေဠုရိယော၊ အကာစော ဝိမလော သုဘော။

    Maṇi yathā veḷuriyo, akāco vimalo subho;

    ဧဝံ သုဒ္ဓာ စရိသ္သာမ၊ ဂောဝိန္ဒသ္သာနုသာသနေ’’တိ။

    Evaṃ suddhā carissāma, govindassānusāsane’’ti.

    ‘‘‘သစေ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သတိ, မယမ္ပိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမ။ အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။

    ‘‘‘Sace bhavaṃ govindo agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati, mayampi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāma. Atha yā te gati, sā no gati bhavissatī’’ti.

    ဆ ခတ္တိယအာမန္တနာ

    Cha khattiyaāmantanā

    ၃၂၂. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန တေ ဆ ခတ္တိယာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တေ ဆ ခတ္တိယေ ဧတဒဝောစ – ‘‘အညံ ဒာနိ ဘဝန္တော ပုရောဟိတံ ပရိယေသန္တု, ယော ဘဝန္တာနံ ရဇ္ဇေ အနုသာသိသ္သတိ။ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ ယထာ ခော ပန မေ သုတံ ဗ္ရဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ။ ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယ’’န္တိ။ အထ ခော, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ ဧကမန္တံ အပက္ကမ္မ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘‘ဣမေ ခော ဗ္ရာဟ္မဏာ နာမ ဓနလုဒ္ဓာ; ယံနူန မယံ မဟာဂောဝိန္ဒံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဓနေန သိက္ခေယ္ယာမာ’’တိ။ တေ မဟာဂောဝိန္ဒံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘သံဝိဇ္ဇတိ ခော, ဘော, ဣမေသု သတ္တသု ရဇ္ဇေသု ပဟူတံ သာပတေယ္ယံ, တတော ဘောတော ယာဝတကေန အတ္ထော, တာဝတကံ အာဟရီယတ’’န္တိ။ ‘‘အလံ, ဘော, မမပိဒံ ပဟူတံ သာပတေယ္ယံ ဘဝန္တာနံယေဝ ဝာဟသာ။ တမဟံ သဗ္ဗံ ပဟာယ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမိ။ ယထာ ခော ပန မေ သုတံ ဗ္ရဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယ’’န္တိ။ အထ ခော, ဘော, တေ ဆ ခတ္တိယာ ဧကမန္တံ အပက္ကမ္မ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘‘ဣမေ ခော ဗ္ရာဟ္မဏာ နာမ ဣတ္ထိလုဒ္ဓာ; ယံနူန မယံ မဟာဂောဝိန္ဒံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဣတ္ထီဟိ သိက္ခေယ္ယာမာ’’တိ။ တေ မဟာဂောဝိန္ဒံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘သံဝိဇ္ဇန္တိ ခော, ဘော, ဣမေသု သတ္တသု ရဇ္ဇေသု ပဟူတာ ဣတ္ထိယော, တတော ဘောတော ယာဝတိကာဟိ အတ္ထော, တာဝတိကာ အာနီယတ’’န္တိ။ ‘‘အလံ, ဘော, မမပိမာ 31 စတ္တာရီသာ ဘရိယာ သာဒိသိယော။ တာပာဟံ သဗ္ဗာ ပဟာယ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမိ။ ယထာ ခော ပန မေ သုတံ ဗ္ရဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယန္တိ’’။

    322. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena te cha khattiyā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te cha khattiye etadavoca – ‘‘aññaṃ dāni bhavanto purohitaṃ pariyesantu, yo bhavantānaṃ rajje anusāsissati. Icchāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā. Pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’nti. Atha kho, bho, te cha khattiyā ekamantaṃ apakkamma evaṃ samacintesuṃ – ‘‘ime kho brāhmaṇā nāma dhanaluddhā; yaṃnūna mayaṃ mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ dhanena sikkheyyāmā’’ti. Te mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘‘saṃvijjati kho, bho, imesu sattasu rajjesu pahūtaṃ sāpateyyaṃ, tato bhoto yāvatakena attho, tāvatakaṃ āharīyata’’nti. ‘‘Alaṃ, bho, mamapidaṃ pahūtaṃ sāpateyyaṃ bhavantānaṃyeva vāhasā. Tamahaṃ sabbaṃ pahāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā, pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’nti. Atha kho, bho, te cha khattiyā ekamantaṃ apakkamma evaṃ samacintesuṃ – ‘‘ime kho brāhmaṇā nāma itthiluddhā; yaṃnūna mayaṃ mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ itthīhi sikkheyyāmā’’ti. Te mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘‘saṃvijjanti kho, bho, imesu sattasu rajjesu pahūtā itthiyo, tato bhoto yāvatikāhi attho, tāvatikā ānīyata’’nti. ‘‘Alaṃ, bho, mamapimā 32 cattārīsā bhariyā sādisiyo. Tāpāhaṃ sabbā pahāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā, pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriyanti’’.

    ၃၂၃. ‘‘သစေ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သတိ, မယမ္ပိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိသ္သတီတိ။

    323. ‘‘Sace bhavaṃ govindo agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati, mayampi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāma, atha yā te gati, sā no gati bhavissatīti.

    ‘‘သစေ ဇဟထ ကာမာနိ၊ ယတ္ထ သတ္တော ပုထုဇ္ဇနော။

    ‘‘Sace jahatha kāmāni, yattha satto puthujjano;

    အာရမ္ဘဝ္ဟော ဒဠ္ဟာ ဟောထ၊ ခန္တိဗလသမာဟိတာ။

    Ārambhavho daḷhā hotha, khantibalasamāhitā.

    ‘‘ဧသ မဂ္ဂော ဥဇုမဂ္ဂော၊ ဧသ မဂ္ဂော အနုတ္တရော။

    ‘‘Esa maggo ujumaggo, esa maggo anuttaro;

    သဒ္ဓမ္မော သဗ္ဘိ ရက္ခိတော၊ ဗ္ရဟ္မလောကူပပတ္တိယာတိ။

    Saddhammo sabbhi rakkhito, brahmalokūpapattiyāti.

    ‘‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော သတ္တ ဝသ္သာနိ အာဂမေတု။ သတ္တန္နံ ဝသ္သာနံ အစ္စယေန မယမ္ပိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။

    ‘‘Tena hi bhavaṃ govindo satta vassāni āgametu. Sattannaṃ vassānaṃ accayena mayampi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāma, atha yā te gati, sā no gati bhavissatī’’ti.

    ‘‘‘အတိစိရံ ခော, ဘော, သတ္တ ဝသ္သာနိ, နာဟံ သက္ကောမိ, ဘဝန္တေ, သတ္တ ဝသ္သာနိ အာဂမေတုံ။ ကော နု ခော ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတာနံ! ဂမနီယော သမ္ပရာယော, မန္တာယံ 33 ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏံ။ ယထာ ခော ပန မေ သုတံ ဗ္ရဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယ’’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော ဆဗ္ဗသ္သာနိ အာဂမေတု။ပေ.။ ပဉ္စ ဝသ္သာနိ အာဂမေတု။ စတ္တာရိ ဝသ္သာနိ အာဂမေတု။ တီဏိ ဝသ္သာနိ အာဂမေတု။ ဒ္ဝေ ဝသ္သာနိ အာဂမေတု။ ဧကံ ဝသ္သံ အာဂမေတု, ဧကသ္သ ဝသ္သသ္သ အစ္စယေန မယမ္ပိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။

    ‘‘‘Aticiraṃ kho, bho, satta vassāni, nāhaṃ sakkomi, bhavante, satta vassāni āgametuṃ. Ko nu kho pana, bho, jānāti jīvitānaṃ! Gamanīyo samparāyo, mantāyaṃ 34 boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇaṃ. Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā, pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’’nti. ‘‘Tena hi bhavaṃ govindo chabbassāni āgametu…pe… pañca vassāni āgametu… cattāri vassāni āgametu… tīṇi vassāni āgametu… dve vassāni āgametu… ekaṃ vassaṃ āgametu, ekassa vassassa accayena mayampi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāma, atha yā te gati, sā no gati bhavissatī’’ti.

    ‘‘‘အတိစိရံ ခော, ဘော, ဧကံ ဝသ္သံ, နာဟံ သက္ကောမိ ဘဝန္တေ ဧကံ ဝသ္သံ အာဂမေတုံ။ ကော နု ခော ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတာနံ! ဂမနီယော သမ္ပရာယော, မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ , စရိတဗ္ဗံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏံ။ ယထာ ခော ပန မေ သုတံ ဗ္ရဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယ’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော သတ္တ မာသာနိ အာဂမေတု, သတ္တန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန မယမ္ပိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။

    ‘‘‘Aticiraṃ kho, bho, ekaṃ vassaṃ, nāhaṃ sakkomi bhavante ekaṃ vassaṃ āgametuṃ. Ko nu kho pana, bho, jānāti jīvitānaṃ! Gamanīyo samparāyo, mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ , caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇaṃ. Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā, pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’nti. ‘‘Tena hi bhavaṃ govindo satta māsāni āgametu, sattannaṃ māsānaṃ accayena mayampi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāma, atha yā te gati, sā no gati bhavissatī’’ti.

    ‘‘‘အတိစိရံ ခော, ဘော, သတ္တ မာသာနိ, နာဟံ သက္ကောမိ ဘဝန္တေ သတ္တ မာသာနိ အာဂမေတုံ။ ကော နု ခော ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတာနံ။ ဂမနီယော သမ္ပရာယော, မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ , ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏံ။ ယထာ ခော ပန မေ သုတံ ဗ္ရဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယ’’န္တိ။

    ‘‘‘Aticiraṃ kho, bho, satta māsāni, nāhaṃ sakkomi bhavante satta māsāni āgametuṃ. Ko nu kho pana, bho, jānāti jīvitānaṃ. Gamanīyo samparāyo, mantāyaṃ boddhabbaṃ , kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇaṃ. Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā, pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’nti.

    ‘‘‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော ဆ မာသာနိ အာဂမေတု။ပေ.။ ပဉ္စ မာသာနိ အာဂမေတု။ စတ္တာရိ မာသာနိ အာဂမေတု။ တီဏိ မာသာနိ အာဂမေတု။ ဒ္ဝေ မာသာနိ အာဂမေတု။ ဧကံ မာသံ အာဂမေတု။ အဒ္ဓမာသံ အာဂမေတု, အဒ္ဓမာသသ္သ အစ္စယေန မယမ္ပိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။

    ‘‘‘Tena hi bhavaṃ govindo cha māsāni āgametu…pe… pañca māsāni āgametu… cattāri māsāni āgametu… tīṇi māsāni āgametu… dve māsāni āgametu… ekaṃ māsaṃ āgametu… addhamāsaṃ āgametu, addhamāsassa accayena mayampi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāma, atha yā te gati, sā no gati bhavissatī’’ti.

    ‘‘‘အတိစိရံ ခော, ဘော, အဒ္ဓမာသော, နာဟံ သက္ကောမိ ဘဝန္တေ အဒ္ဓမာသံ အာဂမေတုံ။ ကော နု ခော ပန, ဘော, ဇာနာတိ ဇီဝိတာနံ! ဂမနီယော သမ္ပရာယော, မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏံ။ ယထာ ခော ပန မေ သုတံ ဗ္ရဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယ’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော သတ္တာဟံ အာဂမေတု, ယာဝ မယံ သကေ ပုတ္တဘာတရော ရဇ္ဇေန 35 အနုသာသိသ္သာမ, သတ္တာဟသ္သ အစ္စယေန မယမ္ပိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ ‘‘န စိရံ ခော, ဘော, သတ္တာဟံ, အာဂမေသ္သာမဟံ ဘဝန္တေ သတ္တာဟ’’န္တိ။

    ‘‘‘Aticiraṃ kho, bho, addhamāso, nāhaṃ sakkomi bhavante addhamāsaṃ āgametuṃ. Ko nu kho pana, bho, jānāti jīvitānaṃ! Gamanīyo samparāyo, mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇaṃ. Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā, pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’nti. ‘‘Tena hi bhavaṃ govindo sattāhaṃ āgametu, yāva mayaṃ sake puttabhātaro rajjena 36 anusāsissāma, sattāhassa accayena mayampi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāma, atha yā te gati, sā no gati bhavissatī’’ti. ‘‘Na ciraṃ kho, bho, sattāhaṃ, āgamessāmahaṃ bhavante sattāha’’nti.

    ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာဒီနံ အာမန္တနာ

    Brāhmaṇamahāsālādīnaṃ āmantanā

    ၃၂၄. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန တေ သတ္တ စ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ သတ္တ စ န္ဟာတကသတာနိ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တေ သတ္တ စ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလေ သတ္တ စ န္ဟာတကသတာနိ ဧတဒဝောစ – ‘‘အညံ ဒာနိ ဘဝန္တော အာစရိယံ ပရိယေသန္တု, ယော ဘဝန္တာနံ မန္တေ ဝာစေသ္သတိ။ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ ယထာ ခော ပန မေ သုတံ ဗ္ရဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ။ တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ, ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယ’’န္တိ။ ‘‘မာ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ဘော, အပ္ပေသက္ခာ စ အပ္ပလာဘာ စ; ဗ္ရဟ္မညံ မဟေသက္ခဉ္စ မဟာလာဘဉ္စာ’’တိ။ ‘‘မာ ဘဝန္တော ဧဝံ အဝစုတ္ထ – ‘‘ပဗ္ဗဇ္ဇာ အပ္ပေသက္ခာ စ အပ္ပလာဘာ စ, ဗ္ရဟ္မညံ မဟေသက္ခဉ္စ မဟာလာဘဉ္စာ’’တိ။ ကော နု ခော, ဘော, အညတ္ရ မယာ မဟေသက္ခတရော ဝာ မဟာလာဘတရော ဝာ! အဟဉ္ဟိ, ဘော, ဧတရဟိ ရာဇာဝ ရညံ ဗ္ရဟ္မာဝ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ 37 ဒေဝတာဝ ဂဟပတိကာနံ။ တမဟံ သဗ္ဗံ ပဟာယ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမိ။ ယထာ ခော ပန မေ သုတံ ဗ္ရဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ။ ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘော, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယ’’န္တိ။ ‘‘သစေ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သတိ, မယမ္ပိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။

    324. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena te satta ca brāhmaṇamahāsālā satta ca nhātakasatāni tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te satta ca brāhmaṇamahāsāle satta ca nhātakasatāni etadavoca – ‘‘aññaṃ dāni bhavanto ācariyaṃ pariyesantu, yo bhavantānaṃ mante vācessati. Icchāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa. Te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā, pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’nti. ‘‘Mā bhavaṃ govindo agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. Pabbajjā, bho, appesakkhā ca appalābhā ca; brahmaññaṃ mahesakkhañca mahālābhañcā’’ti. ‘‘Mā bhavanto evaṃ avacuttha – ‘‘pabbajjā appesakkhā ca appalābhā ca, brahmaññaṃ mahesakkhañca mahālābhañcā’’ti. Ko nu kho, bho, aññatra mayā mahesakkhataro vā mahālābhataro vā! Ahañhi, bho, etarahi rājāva raññaṃ brahmāva brāhmaṇānaṃ 38 devatāva gahapatikānaṃ. Tamahaṃ sabbaṃ pahāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā. Pabbajissāmahaṃ, bho, agārasmā anagāriya’’nti. ‘‘Sace bhavaṃ govindo agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati, mayampi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāma, atha yā te gati, sā no gati bhavissatī’’ti.

    ဘရိယာနံ အာမန္တနာ

    Bhariyānaṃ āmantanā

    ၃၂၅. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန စတ္တာရီသာ ဘရိယာ သာဒိသိယော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ စတ္တာရီသာ ဘရိယာ သာဒိသိယော ဧတဒဝောစ – ‘‘ယာ ဘောတီနံ ဣစ္ဆတိ, သကာနိ ဝာ ဉာတိကုလာနိ ဂစ္ဆတု အညံ ဝာ ဘတ္တာရံ ပရိယေသတု။ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘောတီ, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ ယထာ ခော ပန မေ သုတံ ဗ္ရဟ္မုနော အာမဂန္ဓေ ဘာသမာနသ္သ, တေ န သုနိမ္မဒယာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ။ ပဗ္ဗဇိသ္သာမဟံ, ဘောတီ, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယ’’န္တိ။ ‘‘တ္ဝညေဝ နော ဉာတိ ဉာတိကာမာနံ, တ္ဝံ ပန ဘတ္တာ ဘတ္တုကာမာနံ။ သစေ ဘဝံ ဂောဝိန္ဒော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သတိ, မယမ္ပိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမ, အထ ယာ တေ ဂတိ, သာ နော ဂတိ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။

    325. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo yena cattārīsā bhariyā sādisiyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā cattārīsā bhariyā sādisiyo etadavoca – ‘‘yā bhotīnaṃ icchati, sakāni vā ñātikulāni gacchatu aññaṃ vā bhattāraṃ pariyesatu. Icchāmahaṃ, bhotī, agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Yathā kho pana me sutaṃ brahmuno āmagandhe bhāsamānassa, te na sunimmadayā agāraṃ ajjhāvasatā. Pabbajissāmahaṃ, bhotī, agārasmā anagāriya’’nti. ‘‘Tvaññeva no ñāti ñātikāmānaṃ, tvaṃ pana bhattā bhattukāmānaṃ. Sace bhavaṃ govindo agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati, mayampi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāma, atha yā te gati, sā no gati bhavissatī’’ti.

    မဟာဂောဝိန္ဒပဗ္ဗဇ္ဇာ

    Mahāgovindapabbajjā

    ၃၂၆. ‘‘အထ ခော, ဘော, မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော တသ္သ သတ္တာဟသ္သ အစ္စယေန ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ။ ပဗ္ဗဇိတံ ပန မဟာဂောဝိန္ဒံ ဗ္ရာဟ္မဏံ သတ္တ စ ရာဇာနော ခတ္တိယာ မုဒ္ဓာဝသိတ္တာ သတ္တ စ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ သတ္တ စ န္ဟာတကသတာနိ စတ္တာရီသာ စ ဘရိယာ သာဒိသိယော အနေကာနိ စ ခတ္တိယသဟသ္သာနိ အနေကာနိ စ ဗ္ရာဟ္မဏသဟသ္သာနိ အနေကာနိ စ ဂဟပတိသဟသ္သာနိ အနေကေဟိ စ ဣတ္ထာဂာရေဟိ ဣတ္ထိယော ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ မဟာဂောဝိန္ဒံ ဗ္ရာဟ္မဏံ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတံ အနုပဗ္ဗဇိံသု။ တာယ သုဒံ, ဘော, ပရိသာယ ပရိဝုတော မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဂာမနိဂမရာဇဓာနီသု စာရိကံ စရတိ။ ယံ ခော ပန, ဘော, တေန သမယေန မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ဥပသင္ကမတိ, တတ္ထ ရာဇာဝ ဟောတိ ရညံ, ဗ္ရဟ္မာဝ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ, ဒေဝတာဝ ဂဟပတိကာနံ။ တေန ခော ပန သမယေန မနုသ္သာ ခိပန္တိ ဝာ ဥပက္ခလန္တိ ဝာ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘နမတ္ထု မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ, နမတ္ထု သတ္တ ပုရောဟိတသ္သာ’’’တိ။

    326. ‘‘Atha kho, bho, mahāgovindo brāhmaṇo tassa sattāhassa accayena kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. Pabbajitaṃ pana mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ satta ca rājāno khattiyā muddhāvasittā satta ca brāhmaṇamahāsālā satta ca nhātakasatāni cattārīsā ca bhariyā sādisiyo anekāni ca khattiyasahassāni anekāni ca brāhmaṇasahassāni anekāni ca gahapatisahassāni anekehi ca itthāgārehi itthiyo kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā mahāgovindaṃ brāhmaṇaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajitaṃ anupabbajiṃsu. Tāya sudaṃ, bho, parisāya parivuto mahāgovindo brāhmaṇo gāmanigamarājadhānīsu cārikaṃ carati. Yaṃ kho pana, bho, tena samayena mahāgovindo brāhmaṇo gāmaṃ vā nigamaṃ vā upasaṅkamati, tattha rājāva hoti raññaṃ, brahmāva brāhmaṇānaṃ, devatāva gahapatikānaṃ. Tena kho pana samayena manussā khipanti vā upakkhalanti vā te evamāhaṃsu – ‘‘namatthu mahāgovindassa brāhmaṇassa, namatthu satta purohitassā’’’ti.

    ၃၂၇. ‘‘မဟာဂောဝိန္ဒော, ဘော, ဗ္ရာဟ္မဏော မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာပဇ္ဇေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ အဗ္ယာပဇ္ဇေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟာသိ သာဝကာနဉ္စ ဗ္ရဟ္မလောကသဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေသိ။

    327. ‘‘Mahāgovindo, bho, brāhmaṇo mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā vihāsi. Karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā…pe… abyāpajjena pharitvā vihāsi sāvakānañca brahmalokasahabyatāya maggaṃ desesi.

    ၃၂၈. ‘‘ယေ ခော ပန, ဘော, တေန သမယေန မဟာဂောဝိန္ဒသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ သာဝကာ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနိံသု။ တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ ဗ္ရဟ္မလောကံ ဥပပဇ္ဇိံသု။ ယေ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနိံသု, တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပ္ပေကစ္စေ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနံ ဒေဝာနံ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; အပ္ပေကစ္စေ နိမ္မာနရတီနံ ဒေဝာနံ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; အပ္ပေကစ္စေ တုသိတာနံ ဒေဝာနံ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ယာမာနံ ဒေဝာနံ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; အပ္ပေကစ္စေ တာဝတိံသာနံ ဒေဝာနံ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; အပ္ပေကစ္စေ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဒေဝာနံ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇိံသု; ယေ သဗ္ဗနိဟီနံ ကာယံ ပရိပူရေသုံ တေ ဂန္ဓဗ္ဗကာယံ ပရိပူရေသုံ။ ဣတိ ခော, ဘော 39, သဗ္ဗေသံယေဝ တေသံ ကုလပုတ္တာနံ အမောဃာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အဟောသိ အဝဉ္ဈာ သဖလာ သဥဒ္ရယာ’’’တိ။

    328. ‘‘Ye kho pana, bho, tena samayena mahāgovindassa brāhmaṇassa sāvakā sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājāniṃsu. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ brahmalokaṃ upapajjiṃsu. Ye na sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājāniṃsu, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā appekacce paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; appekacce nimmānaratīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; appekacce tusitānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; appekacce yāmānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; appekacce tāvatiṃsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; appekacce cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu; ye sabbanihīnaṃ kāyaṃ paripūresuṃ te gandhabbakāyaṃ paripūresuṃ. Iti kho, bho 40, sabbesaṃyeva tesaṃ kulaputtānaṃ amoghā pabbajjā ahosi avañjhā saphalā saudrayā’’’ti.

    ၃၂၉. ‘‘သရတိ တံ ဘဂဝာ’’တိ? ‘‘သရာမဟံ, ပဉ္စသိခ။ အဟံ တေန သမယေန မဟာဂောဝိန္ဒော ဗ္ရာဟ္မဏော အဟောသိံ။ အဟံ တေသံ သာဝကာနံ ဗ္ရဟ္မလောကသဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေသိံ။ တံ ခော ပန မေ, ပဉ္စသိခ, ဗ္ရဟ္မစရိယံ န နိဗ္ဗိဒာယ န ဝိရာဂာယ န နိရောဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓာယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, ယာဝဒေဝ ဗ္ရဟ္မလောကူပပတ္တိယာ။

    329. ‘‘Sarati taṃ bhagavā’’ti? ‘‘Sarāmahaṃ, pañcasikha. Ahaṃ tena samayena mahāgovindo brāhmaṇo ahosiṃ. Ahaṃ tesaṃ sāvakānaṃ brahmalokasahabyatāya maggaṃ desesiṃ. Taṃ kho pana me, pañcasikha, brahmacariyaṃ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva brahmalokūpapattiyā.

    ဣဒံ ခော ပန မေ, ပဉ္စသိခ, ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ကတမဉ္စ တံ, ပဉ္စသိခ, ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော။ သေယ္ယထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင္ကပ္ပော သမ္မာဝာစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝော သမ္မာဝာယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ။ ဣဒံ ခော တံ, ပဉ္စသိခ, ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။

    Idaṃ kho pana me, pañcasikha, brahmacariyaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Katamañca taṃ, pañcasikha, brahmacariyaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Idaṃ kho taṃ, pañcasikha, brahmacariyaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.

    ၃၃၀. ‘‘ယေ ခော ပန မေ, ပဉ္စသိခ, သာဝကာ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနန္တိ, တေ အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ; ယေ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနန္တိ, တေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပာတိကာ ဟောန္တိ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ။ ယေ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒောသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒာဂာမိနော ဟောန္တိ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တိ 41။ ယေ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သာသနံ အာဇာနန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ ဟောန္တိ အဝိနိပာတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ။ ဣတိ ခော, ပဉ္စသိခ, သဗ္ဗေသံယေဝ ဣမေသံ ကုလပုတ္တာနံ အမောဃာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ 42 အဝဉ္ဈာ သဖလာ သဥဒ္ရယာ’’တိ။

    330. ‘‘Ye kho pana me, pañcasikha, sāvakā sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājānanti, te āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti; ye na sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājānanti, te pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā honti tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā. Ye na sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājānanti, appekacce tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino honti sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti 43. Ye na sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājānanti, appekacce tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā honti avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā. Iti kho, pañcasikha, sabbesaṃyeva imesaṃ kulaputtānaṃ amoghā pabbajjā 44 avañjhā saphalā saudrayā’’ti.

    ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနော ပဉ္စသိခော ဂန္ဓဗ္ဗပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ တတ္ထေဝန္တရဓာယီတိ။

    Idamavoca bhagavā. Attamano pañcasikho gandhabbaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyīti.

    မဟာဂောဝိန္ဒသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။

    Mahāgovindasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.







    Footnotes:
    1. အဘိနိပ္ပန္နော (ပီ. က.)
    2. abhinippanno (pī. ka.)
    3. သုခာ ဘဝေယ္ယာထ (က.), သုခံ ဘဝေယ္ယာထ, သုခမေဓေယ္ယာထ (သီ. ပီ.),သုခ မေဓေထ (?)
    4. sukhā bhaveyyātha (ka.), sukhaṃ bhaveyyātha, sukhamedheyyātha (sī. pī.),sukha medhetha (?)
    5. ဝစနန္တိ (သ္ယာ. က.)
    6. အဋ္ဌပေသိ (သီ. ပီ.)
    7. vacananti (syā. ka.)
    8. aṭṭhapesi (sī. pī.)
    9. ကာလိင္ဂာနံ (သ္ယာ. ပီ. က.)
    10. kāliṅgānaṃ (syā. pī. ka.)
    11. မာဟိသ္သတိ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    12. māhissati (sī. syā. pī.)
    13. မုဒ္ဓာဘိသိတ္တေ ရဇ္ဇေန (သ္ယာ.)
    14. muddhābhisitte rajjena (syā.)
    15. အဗ္ဘုဂ္ဂဉ္ဆိ (သီ. ပီ.)
    16. abbhuggañchi (sī. pī.)
    17. ဥပသင္ကမိ (ပီ.)
    18. upasaṅkami (pī.)
    19. သနန္တိစ (က.)
    20. sanantica (ka.)
    21. မဓုပာကဉ္စ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    22. madhupākañca (sī. syā. pī.)
    23. ကရုဏာဓိမုတ္တော (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    24. karuṇādhimutto (sī. syā. pī.)
    25. ကေနာဝုဋာ (သ္ယာ.)
    26. ကုရုရူ (သ္ယာ.)၊ ကုရုဋ္ဌရူ (ပီ.)၊ ကုရူရု (?)
    27. kenāvuṭā (syā.)
    28. kururū (syā.), kuruṭṭharū (pī.), kurūru (?)
    29. ပာဇေဟိ (အဋ္ဌကထာယံ သံဝဏ္ဏိတပာဌန္တရံ)
    30. pājehi (aṭṭhakathāyaṃ saṃvaṇṇitapāṭhantaraṃ)
    31. မမပိတာ (က.), မမပိ (သီ.)
    32. mamapitā (ka.), mamapi (sī.)
    33. မန္တာယ (ဗဟူသု)
    34. mantāya (bahūsu)
    35. ရဇ္ဇေ (သ္ယာ.)
    36. rajje (syā.)
    37. ဗ္ရဟ္မာနံ (သီ. ပီ. က.)
    38. brahmānaṃ (sī. pī. ka.)
    39. ပန (သ္ယာ. က.)
    40. pana (syā. ka.)
    41. ကရောန္တိ (သီ. ပီ.)
    42. ပဗ္ဗဇာ အဟောသိ (က.)
    43. karonti (sī. pī.)
    44. pabbajā ahosi (ka.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ၆. မဟာဂောဝိန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Mahāgovindasuttavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၆. မဟာဂောဝိန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Mahāgovindasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact