| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದೀಘನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) |
೬. ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Mahāgovindasuttavaṇṇanā
೨೯೩. ಪಞ್ಚಕುಣ್ಡಲಿಕೋತಿ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಪಞ್ಚವೇಣಿಕೋ। ಚತುಮಗ್ಗಟ್ಠಾನೇಸೂತಿ ಚತುನ್ನಂ ಮಗ್ಗಾನಂ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಗತಟ್ಠಾನೇಸು। ತತ್ಥ ಹಿ ಕತಾ ಸಾಲಾದಯೋ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ಆಗತಮನುಸ್ಸಾನಂ ಉಪಭೋಗಕ್ಖಮಾ ಹೋನ್ತಿ। ‘‘ಏವರೂಪಾನೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ರುಕ್ಖಮೂಲಸೋಧನಾದೀನಿ ಚೇವ ಯಥಾಸತ್ತಿ ಅನ್ನದಾನಾದೀನಿ ಚ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ‘‘ಸುವಣ್ಣಕ್ಖನ್ಧಸದಿಸೋ ಅತ್ತಭಾವೋ ಇಟ್ಠೋ ಕನ್ತೋ ಮನಾಪೋ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ ಪಾಠೋ। ಸಕಟಸಹಸ್ಸಮತ್ತನ್ತಿ ವಾಹಸಹಸ್ಸಮತ್ತಂ, ವಾಹೋ ಪನ ವೀಸತಿ ಖಾರೀ, ಖಾರೀ ಸೋಳಸದೋಣಮತ್ತಾ, ದೋಣಂ ಸೋಳಸ ನಾಳಿಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಕುಮ್ಭಂ ದಸಮ್ಬಣಾನಿ। ‘‘ಸಹಸ್ಸನಾಳಿಯೋ’’ತಿ ಕೇಚಿ। ರತ್ತಸುವಣ್ಣಕಣ್ಣಿಕನ್ತಿ ರತ್ತಸುವಣ್ಣಮಯಂ ವಟಂಸಕಂ।
293.Pañcakuṇḍalikoti vissaṭṭhapañcaveṇiko. Catumaggaṭṭhānesūti catunnaṃ maggānaṃ vinivijjhitvā gataṭṭhānesu. Tattha hi katā sālādayo catūhi disāhi āgatamanussānaṃ upabhogakkhamā honti. ‘‘Evarūpānī’’ti iminā rukkhamūlasodhanādīni ceva yathāsatti annadānādīni ca puññāni saṅgaṇhāti. ‘‘Suvaṇṇakkhandhasadiso attabhāvo iṭṭho kanto manāpo ahosī’’ti pāṭho. Sakaṭasahassamattanti vāhasahassamattaṃ, vāho pana vīsati khārī, khārī soḷasadoṇamattā, doṇaṃ soḷasa nāḷiyo veditabbā. Kumbhaṃ dasambaṇāni. ‘‘Sahassanāḷiyo’’ti keci. Rattasuvaṇṇakaṇṇikanti rattasuvaṇṇamayaṃ vaṭaṃsakaṃ.
ಯಸ್ಮಾ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇ ಏವ ದೇವತಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ಅವಸರಂ ಲಭನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಏಕಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಅತೀತಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅತಿಕ್ಕನ್ತವಣ್ಣೋತಿ ಅತಿವಿಯ ಕಮನೀಯರೂಪೋ, ಕೇವಲಕಪ್ಪನ್ತಿ ವಾ ಮನಂ ಊನಂ ಅವಸೇಸಂ, ಈಸಕಂ ಅಸಮತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ ಭಗವತೋ ಹಿ ಸಮೀಪಟ್ಠಾನಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬೋ ಗಿಜ್ಝಕೂಟವಿಹಾರೋ ತೇನ ಓಭಾಸಿತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚನ್ದಿಮಾ ವಿಯಾ’’ತಿಆದಿ।
Yasmā majjhimayāme eva devatā satthāraṃ upasaṅkamituṃ avasaraṃ labhanti, tasmā ‘‘ekakoṭṭhāsaṃ atītāyā’’ti vuttaṃ. Atikkantavaṇṇoti ativiya kamanīyarūpo, kevalakappanti vā manaṃ ūnaṃ avasesaṃ, īsakaṃ asamattanti attho bhagavato hi samīpaṭṭhānaṃ muñcitvā sabbo gijjhakūṭavihāro tena obhāsito. Tenāha ‘‘candimā viyā’’tiādi.
ದೇವಸಭಾವಣ್ಣನಾ
Devasabhāvaṇṇanā
೨೯೪. ರತನಮತ್ತಕಣ್ಣಿಕರುಕ್ಖನಿಸ್ಸನ್ದೇನಾತಿ ರತನಪ್ಪಮಾಣರುಕ್ಖಮಯಕೂಟದಾನಪುಞ್ಞನಿಸ್ಸನ್ದೇನ, ತಸ್ಸ ವಾ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ನಿಸ್ಸನ್ದಫಲಭಾವೇನ। ನಿಬ್ಬತ್ತಸಭಾಯನ್ತಿ ಸಮುಟ್ಠಿತಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾಯಂ। ಮಣಿಮಯಾತಿ ಪದುಮರಾಗಾದಿಮಣಿಮಯಾ। ಆಣಿಯೋತಿ ಥಮ್ಭತುಲಾಸಙ್ಘಾಟಕಾದೀಸು ವಾಳರೂಪಾದಿಸಙ್ಘಾಟನಕಆಣಿಯೋ।
294.Ratanamattakaṇṇikarukkhanissandenāti ratanappamāṇarukkhamayakūṭadānapuññanissandena, tassa vā puññassa nissandaphalabhāvena. Nibbattasabhāyanti samuṭṭhitaupaṭṭhānasālāyaṃ. Maṇimayāti padumarāgādimaṇimayā. Āṇiyoti thambhatulāsaṅghāṭakādīsu vāḷarūpādisaṅghāṭanakaāṇiyo.
ಗನ್ಧಬ್ಬರಾಜಾತಿ ಗನ್ಧಬ್ಬಕಾಯಿಕಾನಂ ದೇವತಾನಂ ರಾಜಾ। ಯೇ ತಾವತಿಂಸಾನಂ ಆಸನ್ನವಾಸಿನೋ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾ ದೇವಾ, ತೇ ಪುರತೋ ಕರೋನ್ತೋ ‘‘ದ್ವೀಸು ದೇವಲೋಕೇಸು ದೇವತಾ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ತೀಸು ಠಾನೇಸು ಏಸೇವ ನಯೋ।
Gandhabbarājāti gandhabbakāyikānaṃ devatānaṃ rājā. Ye tāvatiṃsānaṃ āsannavāsino cātumahārājikā devā, te purato karonto ‘‘dvīsu devalokesu devatā purato katvā nisinno’’ti vutto. Sesesupi tīsu ṭhānesu eseva nayo.
ನಾಗರಾಜಾತಿ ನಾಗಾನಂ ಅಧಿಪತಿ, ನ ಪನ ಸಯಂ ನಾಗಜಾತಿಕೋ।
Nāgarājāti nāgānaṃ adhipati, na pana sayaṃ nāgajātiko.
ಆಸತಿ ನಿಸೀದತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಆಸನಂ, ನಿಸಜ್ಜಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಸೀದಿತುಂ ಓಕಾಸೋ’’ತಿ। ‘‘ಏತ್ಥಾ’’ತಿ ಪದಂ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಏತ್ಥಾತಿ ವಾ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪಾಠೇ। ಅತ್ಥುದ್ಧಾರನಯೇನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಮೇವ। ತಾವತಿಂಸಾ, ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾ ಯಥಾಲದ್ಧಾಯ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಥಾವರಭಾವಾಯ, ಆಯತಿಂ ಸೋಧನಾಯ ಚ ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ ರಕ್ಖನ್ತಿ, ತೇ ತಸ್ಸ ವಿಸೋಧನತ್ಥಂ ಪವಾರಣಾಸಙ್ಗಹಂ ಕರೋನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮಹಾಪವಾರಣಾಯಾ’’ತಿಆದಿ।
Āsati nisīdati etthāti āsanaṃ, nisajjaṭṭhānanti āha ‘‘nisīdituṃ okāso’’ti. ‘‘Etthā’’ti padaṃ nipātamattaṃ, etthāti vā etasmiṃ pāṭhe. Atthuddhāranayena vattabbaṃ pubbe vuttaṃ catubbidhameva. Tāvatiṃsā, ekacce ca cātumahārājikā yathāladdhāya sampattiyā thāvarabhāvāya, āyatiṃ sodhanāya ca pañca sīlāni rakkhanti, te tassa visodhanatthaṃ pavāraṇāsaṅgahaṃ karonti. Tena vuttaṃ ‘‘mahāpavāraṇāyā’’tiādi.
ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸಗಣನಾಯ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಂ।
Vassasahassanti manussagaṇanāya vassasahassaṃ.
ಪನ್ನಪಲಾಸೋತಿ ಪತಿತಪತ್ತೋ। ಖಾರಕಜಾತೋತಿ ಜಾತಖುದ್ದಕಮಕುಳೋ। ಯೇ ಹಿ ನೀಲಪತ್ತಕಾ ಅತಿವಿಯ ಖುದ್ದಕಾ ಮಕುಳಾ, ತೇ ‘‘ಖಾರಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಜಾಲಕಜಾತೋತಿ ತೇಹಿಯೇವ ಖುದ್ದಕಮಕುಳೇಹಿ ಜಾತಜಾಲಕೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಜಾಲೋ ವಿಯ ಜಾತೋ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಜಾಲಕಜಾತೋತಿ ಏಕಜಾಲೋ ವಿಯ ಜಾತೋ’’ತಿ ಅತ್ಥಂ ವದನ್ತಿ। ಪಾರಿಛತ್ತಕೋ ಕಿರ ಖಾರಕಗ್ಗಹಣಕಾಲೇ ಸಬ್ಬತ್ಥಕಮೇವ ಪಲ್ಲವಿಕೋ ಹೋತಿ, ತೇ ಚಸ್ಸ ಪಲ್ಲವಾ ಪಭಸ್ಸರಪವಾಳವಣ್ಣಸಮುಜ್ಜಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇನ ಸೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮುಜ್ಜಲನ್ತೋ ತಿಟ್ಠತಿ। ಕುಟುಮಲಕಜಾತೋತಿ ಸಞ್ಜಾತಮಹಾಮಕುಳೋ। ಕೋರಕಜಾತೋತಿ ಸಞ್ಜಾತಸೂಚಿಭೇದೋ ಸಮ್ಪತಿ ವಿಕಸಮಾನಾವತ್ಥೋ। ಸಬ್ಬಪಾಲಿಫುಲ್ಲೋತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಫುಲ್ಲಿತವಿಕಸಿತೋ।
Pannapalāsoti patitapatto. Khārakajātoti jātakhuddakamakuḷo. Ye hi nīlapattakā ativiya khuddakā makuḷā, te ‘‘khārakā’’ti vuccanti. Jālakajātoti tehiyeva khuddakamakuḷehi jātajālako sabbaso jālo viya jāto. Keci pana ‘‘jālakajātoti ekajālo viya jāto’’ti atthaṃ vadanti. Pārichattako kira khārakaggahaṇakāle sabbatthakameva pallaviko hoti, te cassa pallavā pabhassarapavāḷavaṇṇasamujjalā honti, tena so sabbaso samujjalanto tiṭṭhati. Kuṭumalakajātoti sañjātamahāmakuḷo. Korakajātoti sañjātasūcibhedo sampati vikasamānāvattho. Sabbapāliphulloti sabbaso phullitavikasito.
ಕನ್ತನಕವಾತೋತಿ ದೇವಾನಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಾ ಪುಪ್ಫಾನಂ ಛಿನ್ದನಕವಾತೋ। ಕನ್ತತೀತಿ ಛಿನ್ದತಿ। ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಕವಾತೋತಿ ಛಿನ್ನಾನಂ ಛಿನ್ನಾನಂ ಪುಪ್ಫಾನಂ ಸಮ್ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನಕವಾತೋ । ನಚ್ಚನ್ತೋತಿ ನಾನಾವಿಧಭತ್ತಿಂ ಸನ್ನಿವೇಸವಸೇನ ನಚ್ಚನಂ ಕರೋನ್ತೋ। ಅಞ್ಞತರದೇವತಾನನ್ತಿ ನಾಮಗೋತ್ತವಸೇನ ಅಪ್ಪಞ್ಞಾತದೇವತಾನಂ।
Kantanakavātoti devānaṃ puññakammapaccayā pupphānaṃ chindanakavāto. Kantatīti chindati. Sampaṭicchanakavātoti chinnānaṃ chinnānaṃ pupphānaṃ sampaṭiggaṇhanakavāto . Naccantoti nānāvidhabhattiṃ sannivesavasena naccanaṃ karonto. Aññataradevatānanti nāmagottavasena appaññātadevatānaṃ.
ರೇಣುವಟ್ಟೀತಿ ರೇಣುಸಙ್ಘಾತೋ। ಕಣ್ಣಿಕಂ ಆಹಚ್ಚಾತಿ ಸುಧಮ್ಮಾಯ ಕೂಟಂ ಆಹನ್ತ್ವಾ।
Reṇuvaṭṭīti reṇusaṅghāto. Kaṇṇikaṃ āhaccāti sudhammāya kūṭaṃ āhantvā.
ಅಟ್ಠ ದಿವಸೇತಿ ಪಞ್ಚಮಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಪಕ್ಖೇ ಚತ್ತಾರೋ ದಿವಸೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ಅಟ್ಠಸು ದಿವಸೇಸು ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ ನಿಬದ್ಧಂ ತದಾ ಪವತ್ತತೀತಿ ತತೋ ಅಞ್ಞದಾ ಕಾರಿತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಅಕಾಲಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ ಕಾರಿತ’’ನ್ತಿ। ಚೇತಿಯೇ ಛತ್ತಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಕಾತಬ್ಬವೇದಿಕಾ ಛತ್ತವೇದಿಕಾ। ಚೇತಿಯಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಕರಣಟ್ಠಾನಂ ಅನ್ತೋಕತ್ವಾ ಕಾತಬ್ಬವೇದಿಕಾ ಪುಟವೇದಿಕಾ। ಚೇತಿಯಸ್ಸ ಕುಚ್ಛಿಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಂ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇವ ಕತ್ವಾ ಕಾತಬ್ಬವೇದಿಕಾ ಕುಚ್ಛಿವೇದಿಕಾ। ಸೀಹರೂಪಪಾದಕಂ ಆಸನಂ ಸೀಹಾಸನಂ। ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಸೀಹರೂಪಯುತ್ತಂ ಸೋಪಾನಂ ಸೀಹಸೋಪಾನಂ।
Aṭṭha divaseti pañcamiyā saddhiṃ pakkhe cattāro divase sandhāya vuttaṃ. Yathāvuttesu aṭṭhasu divasesu dhammassavanaṃ nibaddhaṃ tadā pavattatīti tato aññadā kāritaṃ sandhāyāha ‘‘akāladhammassavanaṃ kārita’’nti. Cetiye chattassa heṭṭhā kātabbavedikā chattavedikā. Cetiyaṃ parikkhipitvā padakkhiṇakaraṇaṭṭhānaṃ antokatvā kātabbavedikā puṭavedikā. Cetiyassa kucchiṃ parikkhipitvā taṃ sambandhameva katvā kātabbavedikā kucchivedikā. Sīharūpapādakaṃ āsanaṃ sīhāsanaṃ. Ubhosu passesu sīharūpayuttaṃ sopānaṃ sīhasopānaṃ.
ಅತ್ತಮನಾ ಹೋನ್ತಿ ಅನಿಯಾಮನಕಭಾವತೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಮಹಾಪುಞ್ಞೇ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ। ಪವಾರಣಾಸಙ್ಗಹತ್ಥಾಯ ಸನ್ನಿಪತಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ ‘‘ತದಹುಪೋಸಥೇ ಪನ್ನರಸೇ ಪವಾರಣಾಯ ಪುಣ್ಣಾಯ ಪುಣ್ಣಮಾಯ ರತ್ತಿಯಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೨೯೪) ವಚನತೋ।
Attamanāhonti aniyāmanakabhāvato. Tenevāha ‘‘mahāpuññe purakkhatvā’’tiādi. Pavāraṇāsaṅgahatthāya sannipatitāti veditabbā ‘‘tadahuposathe pannarase pavāraṇāya puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā’’ti (dī. ni. 2.294) vacanato.
೨೯೫. ನವಹಿ ಕಾರಣೇಹೀತಿ ‘‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೧೫೭, ೨೫೫) ವುತ್ತೇಹಿ ಅರಹತ್ತಾದೀಹಿ ನವಹಿ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವದೀಪನೇಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ। ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ಏತ್ಥ ಚ-ಸದ್ದೋ ಅವುತ್ತಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋತಿ ತೇನ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡಿತಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಉಜುಪ್ಪಟಿಪನ್ನತಾದಿಭೇದಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಸುಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿ’’ನ್ತಿ ಆಹ।
295.Navahi kāraṇehīti ‘‘itipi so bhagavā araha’’ntiādinā (dī. ni. 1.157, 255) vuttehi arahattādīhi navahi buddhānubhāvadīpanehi kāraṇehi. Dhammassa cāti ettha ca-saddo avuttasamuccayatthoti tena sampiṇḍitamatthaṃ dassento ‘‘ujuppaṭipannatādibhedaṃ saṅghassa ca suppaṭipatti’’nti āha.
ಅಟ್ಠಯಥಾಭುಚ್ಚವಣ್ಣನಾ
Aṭṭhayathābhuccavaṇṇanā
೨೯೬. ಯಥಾ ಅನನ್ತಮೇವ ಆನಞ್ಚಂ, ಭಿಸಕ್ಕಮೇವ ಭೇಸಜ್ಜಂ , ಏವಂ ಯಥಾಭೂತಾ ಏವ ಯಥಾಭುಚ್ಚಾತಿ ಪಾಳಿಯಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಯಥಾಭುಚ್ಚೇತಿ ಯಥಾಭೂತೇ’’ತಿ। ವಣ್ಣೇತಬ್ಬತೋ ಕಿತ್ತೇತಬ್ಬತೋ ವಣ್ಣಾ, ಗುಣಾ। ಕಥಂ ಪಟಿಪನ್ನೋತಿ ಹೇತುಅವತ್ಥಾಯಂ, ಫಲಅವತ್ಥಾಯಂ, ಸತ್ತಾನಂ ಉಪಕಾರಾ ವತ್ಥಾಯನ್ತಿ ತೀಸುಪಿ ಅವತ್ಥಾಸು ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ಬಹುಜನಹಿತಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಕಥೇತುಕಮ್ಯತಾಪುಚ್ಛಾ। ತಥಾ ಹಿ ನಂ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಪರಿಯೋಸಾನಾ ಸಙ್ಖೇಪೇನೇವ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ದೀಪಙ್ಕರಪಾದಮೂಲೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಭಿನೀಹರಮಾನೋತಿ ಅಭಿನೀಹಾರಂ ಕರೋನ್ತೋ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರೇ, ಪಾರಮೀಸು ಚ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲಟೀಕಾಯಂ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೧.೭) ವುತ್ತಂ ಏವಾತಿ ತತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
296. Yathā anantameva ānañcaṃ, bhisakkameva bhesajjaṃ , evaṃ yathābhūtā eva yathābhuccāti pāḷiyaṃ vuttanti āha ‘‘yathābhucceti yathābhūte’’ti. Vaṇṇetabbato kittetabbato vaṇṇā, guṇā. Kathaṃ paṭipannoti hetuavatthāyaṃ, phalaavatthāyaṃ, sattānaṃ upakārā vatthāyanti tīsupi avatthāsu lokanāthassa bahujanahitāya paṭipattiyā kathetukamyatāpucchā. Tathā hi naṃ ādito paṭṭhāya yāva pariyosānā saṅkhepeneva dassento ‘‘dīpaṅkarapādamūle’’tiādimāha. Tattha abhinīharamānoti abhinīhāraṃ karonto. Yaṃ panettha mahābhinīhāre, pāramīsu ca vattabbaṃ, taṃ brahmajālaṭīkāyaṃ (dī. ni. ṭī. 1.7) vuttaṃ evāti tattha vuttanayeneva veditabbaṃ.
‘‘ಖನ್ತಿವಾದಿತಾಪಸಕಾಲೇ’’ತಿಆದಿ (ಜಾ॰ ೧.ಖನ್ತೀವಾದೀಜಾತಕ) ಹೇತುಅವತ್ಥಾಯಮೇವ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಾಯ ಸುದುಕ್ಕರಾಯ ಬಹುಜನಹಿತಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ವಿಭಾವನಂ। ಯಥಾಧಿಪ್ಪೇತಂ ಹಿತಸುಖಂ ಯಾಯ ಕಿರಿಯಾಯ ವಿನಾ ನ ಇಜ್ಝತಿ, ಸಾಪಿ ತದತ್ಥಾ ಏವಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತುಸಿತಪುರೇ ಯಾವತಾಯುಕಂ ತಿಟ್ಠನ್ತೋಪೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Khantivāditāpasakāle’’tiādi (jā. 1.khantīvādījātaka) hetuavatthāyameva anaññasādhāraṇāya sudukkarāya bahujanahitāya paṭipattiyā vibhāvanaṃ. Yathādhippetaṃ hitasukhaṃ yāya kiriyāya vinā na ijjhati, sāpi tadatthā evāti dassetuṃ ‘‘tusitapure yāvatāyukaṃ tiṭṭhantopī’’tiādi vuttaṃ.
ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನಾದಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೧೦೮೧; ಮಹಾವ॰ ೧೩; ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೩.೩೦) ಪನ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಾ ಬಹುಜನಹಿತಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿ। ಆಯುಸಙ್ಖಾರೋಸ್ಸಜ್ಜನಮ್ಪಿ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ತಿಟ್ಠಾಮೀ’’ತಿ ಪವತ್ತಿಯಾ ಬಹುಜನಹಿತಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿ। ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನವಸೇನ ಬಹುಜನಹಿತಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಾವಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ। ಸೇಸಪದಾನೀತಿ ‘‘ಬಹುಜನಸುಖಾಯಾ’’ತಿಆದೀನಿ ಪದಾನಿ। ಪಚ್ಛಿಮನ್ತಿ ‘‘ಅತ್ಥಾಯ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯಾ’’ತಿ ಪದತ್ತಯಂ। ಪುರಿಮಸ್ಸಾತಿ ತತೋ ಪುರಿಮಸ್ಸ ಪದತ್ತಯಸ್ಸ। ಅತ್ಥೋತಿ ಅತ್ಥನಿದ್ದೇಸೋ।
Dhammacakkappavattanādi (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 13; paṭi. ma. 3.30) pana nibbattitā bahujanahitāya paṭipatti. Āyusaṅkhārossajjanampi ‘‘ettakaṃ kālaṃ tiṭṭhāmī’’ti pavattiyā bahujanahitāya paṭipatti. Anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbānavasena bahujanahitāya paṭipatti. Tenāha ‘‘yāvassā’’tiādi. Sesapadānīti ‘‘bahujanasukhāyā’’tiādīni padāni. Pacchimanti ‘‘atthāya hitāya sukhāyā’’ti padattayaṃ. Purimassāti tato purimassa padattayassa. Atthoti atthaniddeso.
ಯದಿಪಿ ಅತೀತೇನಙ್ಗೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಸತ್ಥಾರೋ ಅಹೇಸುಂ, ತೇಪಿ ಪನ ಬುದ್ಧಾ ಏವಾತಿ ಅತ್ಥತೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸತ್ಥಾ ಅನಞ್ಞೋತಿ ಆಹ ‘‘ಅತೀತೇಪಿ ಬುದ್ಧತೋ ಅಞ್ಞಂ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಯಥಾ ಚ ಅತೀತೇ, ಏವಂ ಅನಾಗತೇ ಚಾತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ನಯತೋ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅನಾಗತೇಪಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಸಕ್ಕೋ ಪನ ದೇವರಾಜಾ ತಮತ್ಥಂ ಅತ್ಥಾಪನ್ನಮೇವ ಕತ್ವಾ ‘‘ನ ಪನೇತರಹಿ’’ ಇಚ್ಚೇವಾಹ। ಕಿಂ ಸಕ್ಕೋ ಕಥೇತೀತಿ ವಿಚಾರೇತ್ವಾತಿ ‘‘ನೇವ ಅತೀತಂಸೇ ಸಮನುಪಸ್ಸಮಾ’ತಿ ವದನ್ತೋ ಸಕ್ಕೋ ಕಿಂ ಕಥೇತೀ’’ತಿ ವಿಚಾರಣಂ ಸಮುಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ಯಸ್ಮಾ ಅತೀತೇ ಬುದ್ಧಾ ಅಹೇಸುಂ, ಅನಾಗತೇ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನಾಯಮತ್ಥೋ ಸಕ್ಕೇನ ದೇವರಾಜೇನ ಪರಿಞ್ಞಾತೋ, ತೇ ಪನ ಬುದ್ಧಸಾಮಞ್ಞೇನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏತರಹಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಅಭಾವತೋ ತಥಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏತರಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸ್ವಾಕ್ಖಾತಾದೀನೀತಿ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತಪದಾದೀನಿ। ಕುಸಲಾದೀನೀತಿ ‘‘ಇದಂ ಕುಸಲ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ಪದಾನಿ।
Yadipi atītenaṅgena samannāgatā satthāro ahesuṃ, tepi pana buddhā evāti atthato amhākaṃ satthā anaññoti āha ‘‘atītepi buddhato aññaṃ na samanupassāmā’’ti. Yathā ca atīte, evaṃ anāgate cāti ayamattho nayato labbhatīti katvā vuttaṃ ‘‘anāgatepi na samanupassāmā’’ti. Sakko pana devarājā tamatthaṃ atthāpannameva katvā ‘‘na panetarahi’’ iccevāha. Kiṃ sakko kathetīti vicāretvāti ‘‘neva atītaṃse samanupassamā’ti vadanto sakko kiṃ kathetī’’ti vicāraṇaṃ samuṭṭhapetvā. Yasmā atīte buddhā ahesuṃ, anāgate bhavissantīti nāyamattho sakkena devarājena pariññāto, te pana buddhasāmaññena amhākaṃ bhagavatā saddhiṃ gahetvā etarahi aññassa sabbena sabbaṃ abhāvato tathā vuttanti dassetuṃ ‘‘etarahī’’tiādi vuttaṃ. Svākkhātādīnīti svākkhātapadādīni. Kusalādīnīti ‘‘idaṃ kusala’’ntiādīni padāni.
ಗಙ್ಗಾಯಮುನಾನಂ ಅಸಮಾಗಮಟ್ಠಾನೇ ಉದಕಂ ಭಿನ್ನವಣ್ಣಂ ಹೋನ್ತಮ್ಪಿ ಸಮಾಗಮಟ್ಠಾನೇ ಅಭಿನ್ನವಣ್ಣಂ ಏವಾತಿ ಆಹ ‘‘ವಣ್ಣೇನಪಿ ಸಂಸನ್ದತಿ ಸಮೇತೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಕಿರ ಗಙ್ಗೋದಕಸದಿಸಮೇವ ಯಮುನೋದಕಂ। ಯಥಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಕೇನಚಿ ಕಿಲೇಸೇನ ಅನುಪಕ್ಕಿಲಿಟ್ಠತಾಯ ಪರಿಸುದ್ಧಂ, ಏವಂ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನಿಪಟಿಪದಾಪಿ ಕೇನಚಿ ಕಿಲೇಸೇನ ಅನುಪಕ್ಕಿಲಿಟ್ಠತಾಯ ಪರಿಸುದ್ಧಾವ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಯೇನ ಪರಿಸುದ್ಧತ್ಥೇನ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ, ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಚ ಆಕಾಸೂಪಮತಾ, ಸೋ ಕೇನಚಿ ಅನುಪಲೇಪೋ, ಅನುಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಚಾತಿ ಆಹ ‘‘ಆಕಾಸಮ್ಪಿ ಅಲಗ್ಗಂ ಪರಿಸುದ್ಧ’’ನ್ತಿ। ಇದಾನಿ ತಮತ್ಥಂ ನಿದಸ್ಸನೇನ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸಂಸನ್ದತಿ ಯುಜ್ಜತಿ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬತಾಪಟಿಪಜ್ಜನೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಾನುಚ್ಛವಿಕತಾಯ।
Gaṅgāyamunānaṃ asamāgamaṭṭhāne udakaṃ bhinnavaṇṇaṃ hontampi samāgamaṭṭhāne abhinnavaṇṇaṃ evāti āha ‘‘vaṇṇenapi saṃsandati sametī’’ti. Tattha kira gaṅgodakasadisameva yamunodakaṃ. Yathā nibbānaṃ kenaci kilesena anupakkiliṭṭhatāya parisuddhaṃ, evaṃ nibbānagāminipaṭipadāpi kenaci kilesena anupakkiliṭṭhatāya parisuddhāva icchitabbā. Tenāha ‘‘na hī’’tiādi. Yena parisuddhatthena nibbānassa, nibbānagāminiyā paṭipadāya ca ākāsūpamatā, so kenaci anupalepo, anupakkileso cāti āha ‘‘ākāsampi alaggaṃ parisuddha’’nti. Idāni tamatthaṃ nidassanena vibhūtaṃ katvā dassetuṃ ‘‘candimasūriyāna’’ntiādi vuttaṃ. Saṃsandati yujjati paṭipajjitabbatāpaṭipajjanehi aññamaññānucchavikatāya.
ಪಟಿಪದಾಯ ಠಿತಾನನ್ತಿ ಪಟಿಪದಂ ಮಗ್ಗಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ। ವುಸಿತವತನ್ತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಂ ವುಸಿತವನ್ತಾನಂ ಏತೇಸಂ। ಲದ್ಧಸಹಾಯೋತಿ ಏತಾಸಂ ಪಟಿಪದಾನಂ ವಸೇನ ಲದ್ಧಸಹಾಯೋ। ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸಾವಕೇಹಿ ಸತ್ಥು ಕಾತಬ್ಬಕಿಚ್ಚೇ। ಇದಂ ಪನ ‘‘ಅದುತಿಯೋ’’ತಿಆದಿ ಸುತ್ತನ್ತರೇ ಆಗತವಚನಂ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಅಸದಿಸಟ್ಠೇನ ವುತ್ತಂ, ನ ಯಥಾವುತ್ತಸಹಾಯಾಭಾವತೋ। ಅಪನುಜ್ಜಾತಿ ಅಪನೀಯ ವಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ। ‘‘ಅಪನುಜ್ಜಾ’’ತಿ ಚ ಅನ್ತೋಗಧಾವಧಾರಣಂ ಇದಂ ವಚನಂ ಏಕನ್ತಿಕತ್ತಾ ತಸ್ಸ ಅಪನೋದಸ್ಸಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಪನುಜ್ಜೇವಾ’’ತಿ।
Paṭipadāya ṭhitānanti paṭipadaṃ maggapaṭipattiṃ paṭipajjamānānaṃ. Vusitavatanti brahmacariyavāsaṃ vusitavantānaṃ etesaṃ. Laddhasahāyoti etāsaṃ paṭipadānaṃ vasena laddhasahāyo. Tattha tattha sāvakehi satthu kātabbakicce. Idaṃ pana ‘‘adutiyo’’tiādi suttantare āgatavacanaṃ aññehi asadisaṭṭhena vuttaṃ, na yathāvuttasahāyābhāvato. Apanujjāti apanīya vivajjetvā. ‘‘Apanujjā’’ti ca antogadhāvadhāraṇaṃ idaṃ vacanaṃ ekantikattā tassa apanodassāti vuttaṃ ‘‘apanujjevā’’ti.
ಲಬ್ಭತೀತಿ ಲಾಭೋ, ಸೋ ಪನ ಉಕ್ಕಂಸಗತಿವಿಜಾನನೇನ ಸಾತಿಸಯೋ, ವಿಪುಲೋ ಏವ ಚ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹಾಲಾಭೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ। ಉಸ್ಸನ್ನಪುಞ್ಞನಿಸ್ಸನ್ದಸಮುಪ್ಪನ್ನೋತಿ ಯಥಾವುತ್ತಕಾಲಂ ಸಮ್ಭತಸುವಿಪುಲಉಳಾರತರಪುಞ್ಞಾಭಿಸನ್ದತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ।‘‘ಇಮೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ಇತೋ ಪರಂ ಮಯ್ಹಂ ಓಕಾಸೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಉಸ್ಸಾಹಜಾತೋ ವಿಯ ಉಪರೂಪರಿ ವಡ್ಢಮಾನೋ ಉದಪಾದಿ। ಸಬ್ಬದಿಸಾಸು ಹಿ ಯಮಕಮಹಾಮೇಘೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಮಹಾಮೇಘಂ ವಿಯ ಸಬ್ಬಪಾರಮಿಯೋ ‘‘ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಿಪಾಕಂ ದಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡಿತಾ ವಿಯ ಭಗವತೋ ಇದಂ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಯಿಂಸು, ತತೋ ಅನ್ನಪಾನವತ್ಥಯಾನಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಾದಿಹತ್ಥಾ ಖತ್ತಿಯಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದಯೋ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಹಂ ಬುದ್ಧೋ, ಕಹಂ ಭಗವಾ, ಕಹಂ ದೇವದೇವೋ, ಕಹಂ ನರಾಸಭೋ, ಕಹಂ ಪುರಿಸಸೀಹೋ’’ತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ಸಕಟಸತೇಹಿಪಿ ಪಚ್ಚಯೇ ಆಹರಿತ್ವಾ ಓಕಾಸಂ ಅಲಭಮಾನಾ ಸಮನ್ತಾ ಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣಮ್ಪಿ ಸಕಟಧುರೇನ ಸಕಟಧುರಂ ಆಹಚ್ಚ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಚೇವ ಅನುಬನ್ಧನ್ತಿ ಚ ಅನ್ಧಕವಿನ್ದಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದಯೋ ವಿಯ। ಸಬ್ಬಂ ಖನ್ಧಕೇ, ತೇಸು ತೇಸು ಚ ಸುತ್ತೇಸು ಆಗತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಲಾಭಸಕ್ಕಾರೋ ಮಹೋಘೋ ವಿಯಾ’’ತಿಆದಿ।
Labbhatīti lābho, so pana ukkaṃsagativijānanena sātisayo, vipulo eva ca idhādhippetoti āha ‘‘mahālābho uppanno’’ti. Ussannapuññanissandasamuppannoti yathāvuttakālaṃ sambhatasuvipulauḷāratarapuññābhisandato nibbatto.‘‘Ime nibbattā, ito paraṃ mayhaṃ okāso natthī’’ti ussāhajāto viya uparūpari vaḍḍhamāno udapādi. Sabbadisāsu hi yamakamahāmegho uṭṭhahitvā mahāmeghaṃ viya sabbapāramiyo ‘‘ekasmiṃ attabhāve vipākaṃ dassāmā’’ti sampiṇḍitā viya bhagavato idaṃ lābhasakkārasilokaṃ nibbattayiṃsu, tato annapānavatthayānamālāgandhavilepanādihatthā khattiyabrāhmaṇādayo upagantvā ‘‘kahaṃ buddho, kahaṃ bhagavā, kahaṃ devadevo, kahaṃ narāsabho, kahaṃ purisasīho’’ti bhagavantaṃ pariyesanti, sakaṭasatehipi paccaye āharitvā okāsaṃ alabhamānā samantā gāvutappamāṇampi sakaṭadhurena sakaṭadhuraṃ āhacca tiṭṭhanti ceva anubandhanti ca andhakavindabrāhmaṇādayo viya. Sabbaṃ khandhake, tesu tesu ca suttesu āgatanayena veditabbaṃ. Tenāha ‘‘lābhasakkāro mahogho viyā’’tiādi.
ಪಟಿಪಾಟಿಭತ್ತನ್ತಿ ಬಹೂಸು ‘‘ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಆಹಟಪಟಿಪಾಟಿಕಾಯ ಉಟ್ಠಿತೇಸು ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ದಾತಬ್ಬ ಭತ್ತಂ।
Paṭipāṭibhattanti bahūsu ‘‘dānaṃ dassāmā’’ti āhaṭapaṭipāṭikāya uṭṭhitesu anupaṭipāṭiyā dātabba bhattaṃ.
ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತೋ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣತ್ತಾ ತಸ್ಸ ದಾನಸ್ಸ। ಉಪಾಯಂ ಆಚಿಕ್ಖಿ ನಾಗರಾನಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯರೂಪೇನ ದಾನಂ ದಾಪೇತುಂ। ಸಾಲಕಲ್ಯಾಣಿರುಕ್ಖಾ ರಾಜಪರಿಗ್ಗಹಾ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಅಸಾಧಾರಣಾ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಪದರೇಹಿ ಮಣ್ಡಪೋ ಕಾರಿತೋ, ಹತ್ಥಿನೋ ಚ ರಾಜಭಣ್ಡಭೂತಾ ನಾಗರೇಹಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧುನ್ತಿ ತೇಹಿ ಛತ್ತಂ ಧಾರಾಪಿತಂ, ತಥಾ ಖತ್ತಿಯಧೀತಾಹಿ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಂ ಕಾರಿತಂ। ‘‘ಪಞ್ಚ ಆಸನಸತಾನೀ’’ತಿ ಇದಂ ಸಾಲಕಲ್ಯಾಣಿಮಣ್ಡಪೇ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ತತೋ ಬಹಿ ಪನ ಬಹೂನಿ ಪಞ್ಞತ್ತಾನಿ ಅಹೇಸುಂ । ಚತುಜ್ಜಾತಿಯಗನ್ಧಂ ಪಿಸತಿ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪೂಜನತ್ಥಞ್ಚೇವ ಪತ್ತಸ್ಸ ಉಬ್ಬಟನತ್ಥಞ್ಚ। ಉದಕನ್ತಿ ಪತ್ತಧೋವನಉದಕಂ। ಅನಗ್ಘಾನಿ ಅಹೇಸುಂ ಅನಗ್ಘರತನಾಭಿಸಙ್ಖತತ್ತಾ।
Matthakaṃ patto anaññasādhāraṇattā tassa dānassa. Upāyaṃ ācikkhi nāgarānaṃ asakkuṇeyyarūpena dānaṃ dāpetuṃ. Sālakalyāṇirukkhā rājapariggahā aññehi asādhāraṇā, tasmā tesaṃ padarehi maṇḍapo kārito, hatthino ca rājabhaṇḍabhūtā nāgarehi na sakkā laddhunti tehi chattaṃ dhārāpitaṃ, tathā khattiyadhītāhi veyyāvaccaṃ kāritaṃ. ‘‘Pañca āsanasatānī’’ti idaṃ sālakalyāṇimaṇḍape paññatte sandhāya vuttaṃ, tato bahi pana bahūni paññattāni ahesuṃ . Catujjātiyagandhaṃ pisati buddhappamukhassa saṅghassa pūjanatthañceva pattassa ubbaṭanatthañca. Udakanti pattadhovanaudakaṃ. Anagghāni ahesuṃ anaggharatanābhisaṅkhatattā.
ಸತ್ತಧಾ ಮುದ್ಧಾ ಫಲಿಸ್ಸತಿ ಅನಾದರಕಾರಣಾದಿನಾ। ಕಾಳಂ ಓಲೋಕೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಕಾಳಂ ಏವಂ ಅನುಪೇಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ, ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಂ ಅನತ್ಥಂ ಪರಿಹರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Sattadhā muddhā phalissati anādarakāraṇādinā. Kāḷaṃ olokessāmīti kāḷaṃ evaṃ anupekkhissāmi, tassa uppajjanakaṃ anatthaṃ pariharissāmīti attho.
ಕದರಿಯಾತಿ ಥದ್ಧಮಚ್ಛರಿನೋ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮವಿಮುಖಾ। ದೇವಲೋಕಂ ನ ವಜನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಅಕತತ್ತಾ, ಮಚ್ಛರಿಭಾವೇನ ಚ ಪಾಪಸ್ಸ ಪಸುತತ್ತಾ। ಬಾಲಾತಿ ದುಚ್ಚಿನ್ತಿತಚಿನ್ತನಾದಿನಾ ಬಾಲಲಕ್ಖಣಯುತ್ತಾ। ನಪ್ಪಸಂಸನ್ತಿ ದಾನಂ ಪಸಂಸಿತುಮ್ಪಿ ನ ವಿಸಹನ್ತಿ। ಧೀರೋತಿ ಧೀತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಉಳಾರಪಞ್ಞೋ ಪರೇಹಿ ಕತಂ ದಾನಂ ಅನುಮೋದಮಾನೋಪಿ, ತೇನೇವ ದಾನಾನುಮೋದನೇನೇವ। ಸುಖೀ ಪರತ್ಥಾತಿ ಪರಲೋಕೇ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕಸುಖಸಮಙ್ಗೀ ಹೋತಿ।
Kadariyāti thaddhamaccharino puññakammavimukhā. Devalokaṃ na vajanti puññassa akatattā, maccharibhāvena ca pāpassa pasutattā. Bālāti duccintitacintanādinā bālalakkhaṇayuttā. Nappasaṃsanti dānaṃ pasaṃsitumpi na visahanti. Dhīroti dhītisampanno uḷārapañño parehi kataṃ dānaṃanumodamānopi, teneva dānānumodaneneva. Sukhī paratthāti paraloke kāyikacetasikasukhasamaṅgī hoti.
ವರರೋಜೋ ನಾಮ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಏಕೋ ಖತ್ತಿಯೋ, ತಸ್ಸ ವರರೋಜಸ್ಸ। ಅನವಜ್ಜ…ಪೇ॰… ಫಲೇಯ್ಯ ಅಭೂತವಾದಿಭಾವತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅತಿರೇಕಪದಸಹಸ್ಸೇನ ತಿಂಸಾಧಿಕೇನ ಅಡ್ಢತೇಯ್ಯಗಾಥಾಸತೇನ ವಣ್ಣಮೇವ ಕಥೇಸಿ ರೂಪಪ್ಪಸನ್ನತಾಯ ಚ।
Vararojo nāma tasmiṃ kāle eko khattiyo, tassa vararojassa. Anavajja…pe… phaleyya abhūtavādibhāvatoti adhippāyo. Atirekapadasahassena tiṃsādhikena aḍḍhateyyagāthāsatena vaṇṇameva kathesi rūpappasannatāya ca.
ಯಾವ ಮಞ್ಞೇ ಖತ್ತಿಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಯಾವಾತಿ ಅವಧಿಪರಿಚ್ಛೇದವಚನಂ, ಅಞ್ಞೇತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಯಾವ ಖತ್ತಿಯಾ ಖತ್ತಿಯೇ ಅವಧಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ದೇವಮನುಸ್ಸಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಖತ್ತಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ’’ತಿಆದಿ। ಮದಪಮತ್ತೋತಿ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಮದೇನ ಪಮತ್ತೋ ಚೇವ ತದನ್ವಯೇನ ಪಮಾದೇನ ಪಮತ್ತೋ ಚ ಹುತ್ವಾ।
Yāva maññe khattiyāti ettha yāvāti avadhiparicchedavacanaṃ, aññeti nipātamattaṃ, yāva khattiyā khattiye avadhiṃ katvā sabbe devamanussāti adhippāyo. Tenāha ‘‘khattiyā brāhmaṇā’’tiādi. Madapamattoti lābhasakkārasilokamadena pamatto ceva tadanvayena pamādena pamatto ca hutvā.
ತದನ್ವಯಮೇವಾತಿ ತದನುಗತಮೇವ। ವಾಚಾ…ಪೇ॰… ಸಮೇತೀತಿ ವಚೀಕಮ್ಮಕಾಯಕಮ್ಮಾನಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅವಿರುದ್ಧಾನಿ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಸಂಸನ್ದನ್ತಿ। ಅಜಾ ಏವ ಮಿಗಾತಿ ಅಜಾಮಿಗಾ, ತೇ ಅಜಾಮಿಗೇ।
Tadanvayamevāti tadanugatameva. Vācā…pe… sametīti vacīkammakāyakammāni aññamaññaṃ aviruddhāni, aññadatthu saṃsandanti. Ajā eva migāti ajāmigā, te ajāmige.
ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಅತಿಕ್ಕನ್ತವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಕನ್ತಾರೋ । ನನು ಚ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸೋತಾಪನ್ನಾ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ, ವಿಗತಕಥಂಕಥಾ ಚ? ಸಚ್ಚಮೇತಂ, ಇದಂ ಪನ ನ ತಾದಿಸಂ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ಅಥ ಖೋ ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಂ ಞೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇ ಸಬ್ಬಾಕಾರಾವಬೋಧಸಙ್ಖಾತಸನ್ನಿಟ್ಠಾನವಸೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿರಾಕತಂ ಸನ್ಧಾಯಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿ ಆದಿಮಾಹ। ಉಸ್ಸನ್ನುಸ್ಸನ್ನತ್ತಾತಿ ಪರೋಪರಭಾವತೋ, ಅಯಞ್ಚ ಅತ್ಥೋ ಭಗವತೋ ಅನೇಕಧಾತುನಾನಾಧಾತುಞಾಣಬಲೇನಪಿ ಇಜ್ಝತಿ। ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಿಗತಕಥಂಕಥೋ ಸಬ್ಬದಸ್ಸಾವಿಭಾವತೋ। ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪರಮತ್ಥಧಮ್ಮಾನಂ ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮಯವಸೇನ ಪಟಿವಿದ್ಧತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ವೋಹಾರವಸೇನಾ’’ತಿ ವಾ ನಾಮಗೋತ್ತಾದಿವಸೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tiṇṇavicikiccho sabbaso atikkantavicikicchākantāro . Nanu ca sabbepi sotāpannā tiṇṇavicikicchā, vigatakathaṃkathā ca? Saccametaṃ, idaṃ pana na tādisaṃ tiṇṇavicikicchataṃ sandhāya vuttaṃ, atha kho sabbasmiṃ ñeyyadhamme sabbākārāvabodhasaṅkhātasanniṭṭhānavasena sabbaso nirākataṃ sandhāyāti dassento ‘‘yathā hī’’ti ādimāha. Ussannussannattāti paroparabhāvato, ayañca attho bhagavato anekadhātunānādhātuñāṇabalenapi ijjhati. Sabbattha vigatakathaṃkatho sabbadassāvibhāvato. Sabbesaṃ paramatthadhammānaṃ saccābhisamayavasena paṭividdhattā vuttaṃ ‘‘vohāravasenā’’ti vā nāmagottādivasenāti attho.
ಪರಿಯೋಸಿತಸಙ್ಕಪ್ಪೋತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿಟ್ಠಿತಮನೋರಥೋ। ನನು ಚ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಪರಿಯೋಸಿತಸಙ್ಕಪ್ಪತಾ ನಾಮ ಸೋಳಸಕಿಚ್ಚಸಿದ್ಧಿಯಾ ಕತಕರಣೀಯಭಾವೇನ, ನ ಸಬ್ಬಞೇಯ್ಯಧಮ್ಮಾವಬೋಧೇನಾತಿ ಚೋದನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸೂ’’ತಿಆದಿ। ಸಾವಕಾನಂ ಸಾವಕಪಾರಮಿಞಾಣಂ ವಿಯ, ಹಿ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾನಂ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಞಾಣಂ ವಿಯ ಚ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಚತುಸಚ್ಚಾಭಿಸಮ್ಬೋಧಪುಬ್ಬಕಮೇವಾತಿ। ಅನನುಸ್ಸುತೇಸೂತಿ ನ ಅನುಸ್ಸುತೇಸು। ಸಾಮನ್ತಿ ಸಯಮೇವ। ಪದದ್ವಯೇನಾಪಿ ಪರತೋ ಘೋಸೇನ ವಿನಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥಾತಿ ನಿಮಿತ್ತತ್ಥೇ ಭುಮ್ಮಂ, ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮ್ಬೋಧನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮ್ಬೋಧೋ ಚ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗವಸೇನಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಬಲೇಸು ಚ ವಸೀಭಾವನ್ತಿ ದಸನ್ನಂ ಬಲಞಾಣಾನಂ ಯಥಾರುಚಿ ಪವತ್ತಿ। ಜಾತತ್ತಾ ಜಾತಾತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ವದತಿ।
Pariyositasaṅkappoti sabbaso niṭṭhitamanoratho. Nanu ca ariyamaggena pariyositasaṅkappatā nāma soḷasakiccasiddhiyā katakaraṇīyabhāvena, na sabbañeyyadhammāvabodhenāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘pubbeananussutesū’’tiādi. Sāvakānaṃ sāvakapāramiñāṇaṃ viya, hi paccekabuddhānaṃ paccekabodhiñāṇaṃ viya ca sammāsambuddhānaṃ sabbaññutaññāṇaṃ catusaccābhisambodhapubbakamevāti. Ananussutesūti na anussutesu. Sāmanti sayameva. Padadvayenāpi parato ghosena vināti dasseti. Tatthāti nimittatthe bhummaṃ, saccābhisambodhanimittanti attho. Saccābhisambodho ca aggamaggavasenāti daṭṭhabbaṃ. Balesu ca vasībhāvanti dasannaṃ balañāṇānaṃ yathāruci pavatti. Jātattā jātāti sammāsambuddhe vadati.
೨೯೭. ತತ್ಥ ತತ್ಥ ರಾಜಧಾನಿಆದಿಕೇ ನಿಬದ್ಧವಾಸಂ ವಸನ್ತೋ। ತೀಸು ಮಣ್ಡಲೇಸು ಯಥಾಕಾಲಂ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೋ।
297. Tattha tattha rājadhāniādike nibaddhavāsaṃ vasanto. Tīsu maṇḍalesu yathākālaṃ cārikaṃ caranto.
೨೯೮. ಅಸ್ಸಾತಿ ಫಲಸ್ಸ। ತನ್ತಿ ಕಾರಣಂ। ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಏಕತೋ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ, ಪಗೇವ ತಿಣ್ಣಂ, ಚತುನ್ನಂ ವಾತಿ। ‘‘ಏತ್ಥ ಚಾ’’ತಿಆದಿ ‘‘ಏಕಿಸ್ಸಾ ಲೋಕಧಾತುಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಲೋಕಧಾತುಯಾ ಪಮಾಣಪರಿಚ್ಛೇದದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಆರದ್ಧಂ।
298.Assāti phalassa. Tanti kāraṇaṃ. Dvinnampi ekato uppattiyā kāraṇaṃ natthi, pageva tiṇṇaṃ, catunnaṃ vāti. ‘‘Ettha cā’’tiādi ‘‘ekissā lokadhātuyā’’ti vuttalokadhātuyā pamāṇaparicchedadassanatthaṃ āraddhaṃ.
ಯಾವತಾತಿ ಯತ್ತಕೇನ ಠಾನೇನ। ಪರಿಹರನ್ತೀತಿ ಸಿನೇರುಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತಾ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ। ದಿಸಾತಿ ದಿಸಾಸು, ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಏತಂ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ। ಭನ್ತಿ ದಿಬ್ಬನ್ತಿ। ವಿರೋಚನಾತಿ ಓಭಾಸನ್ತಾ, ವಿರೋಚನಾ ವಾ ಸೋಭಮಾನಾ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ ಭನ್ತಿ, ತತೋ ಏವ ದಿಸಾ ಚ ಭನ್ತಿ। ತಾವ ಸಹಸ್ಸಧಾತಿ ತತ್ತಕೋ ಸಹಸ್ಸಲೋಕೋ।
Yāvatāti yattakena ṭhānena. Pariharantīti sineruṃ parikkhipantā parivattanti. Disāti disāsu, bhummatthe etaṃ paccattavacanaṃ. Bhanti dibbanti. Virocanāti obhāsantā, virocanā vā sobhamānā candimasūriyā bhanti, tato eva disā ca bhanti.Tāva sahassadhāti tattako sahassaloko.
ಏತ್ತಕನ್ತಿ ಇಮಂ ಚಕ್ಕವಾಳಂ ಮಜ್ಝೇ ಕತ್ವಾ ಇಮಿನಾವ ಸದ್ಧಿಂ ಚಕ್ಕವಾಳಂ ದಸಸಹಸ್ಸಂ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಮಹಾಪದಾನವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತಮೇವ। ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ತೀಸು ಪಿಟಕೇಸು ಅನಾಗತತ್ತಾ।
Ettakanti imaṃ cakkavāḷaṃ majjhe katvā imināva saddhiṃ cakkavāḷaṃ dasasahassaṃ. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ mahāpadānavaṇṇanāyaṃ vuttameva. Na paññāyatīti tīsu piṭakesu anāgatattā.
ಸನಙ್ಕುಮಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Sanaṅkumārakathāvaṇṇanā
೩೦೦. ವಣ್ಣೇನಾತಿ ರೂಪಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ। ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾ ತಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಯಸಸದ್ದಸ್ಸೇವ ಅತ್ಥಮಾಹ। ಅಲಙ್ಕಾರಪರಿವಾರೇನಾತಿ ಅಲಙ್ಕಾರೇನ ಚ ಪರಿವಾರೇನ ಚ। ಪುಞ್ಞಸಿರಿಯಾತಿ ಪುಞ್ಞಿದ್ಧಿಯಾ।
300.Vaṇṇenāti rūpasampattiyā. Suviññeyyattā taṃ anāmasitvā yasasaddasseva atthamāha. Alaṅkāraparivārenāti alaṅkārena ca parivārena ca. Puññasiriyāti puññiddhiyā.
೩೦೧. ಸಮ್ಪಸಾದನೇತಿ ಸಮ್ಪಸಾದಜನನೇ। ಸಂಪುಬ್ಬೋ ಖಾ-ಸದ್ದೋ ಜಾನನತ್ಥೋ ‘‘ಸಙ್ಖಾಯೇತಂ ಪಟಿಸೇವತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೧೬೮) ವಿಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ಜಾನಿತ್ವಾ ಮೋದಾಮಾ’’ತಿ।
301.Sampasādaneti sampasādajanane. Saṃpubbo khā-saddo jānanattho ‘‘saṅkhāyetaṃ paṭisevatī’’tiādīsu (ma. ni. 2.168) viyāti āha ‘‘jānitvā modāmā’’ti.
ಗೋವಿನ್ದಬ್ರಾಹ್ಮಣವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Govindabrāhmaṇavatthuvaṇṇanā
೩೦೪. ಯಾವ ದೀಘರತ್ತನ್ತಿ ಯಾವ ಪರಿಮಾಣತೋ, ಅಪರಿಮಿತಕಾಲಪರಿದೀಪನಮೇತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಏತ್ತಕನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಅತಿಚಿರರತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಮಹಾಪಞ್ಞೋವ ಸೋ ಭಗವಾತಿ ತೇನ ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಅನುಮತಿಪುಚ್ಛಾವಸೇನ ದೇವಾನಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಮಹಾಪಞ್ಞೋವ ಸೋ ಭಗವಾ। ನೋತಿ ಕಥಂ ತುಮ್ಹೇ ಮಞ್ಞಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸಯಮೇವೇತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕಾತುಕಾಮೋ ‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬಂ ಭೋ’’ತಿ ಆದಿಂ ಆಹಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏವಂ ಪನ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೇನ ಅತ್ಥತೋ ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅನಚ್ಛರಿಯಮೇತ’’ನ್ತಿ ಆದಿಮಾಹ। ತಿಣ್ಣಂ ಮಾರಾನನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾಭಿಸಙ್ಖಾರದೇವಪುತ್ತಮಾರಾನಂ। ‘‘ಅನಚ್ಛರಿಯಮೇತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ನಿಗಮನವಸೇನ ‘‘ಕಿಮೇತ್ಥ ಅಚ್ಛರಿಯ’’ನ್ತಿ ಪುನಪಿ ವುತ್ತಂ।
304.Yāvadīgharattanti yāva parimāṇato, aparimitakālaparidīpanametanti āha ‘‘ettakanti…pe… aticiraratta’’nti. Mahāpaññova so bhagavāti tena brahmunā anumatipucchāvasena devānaṃ vuttanti dassento ‘‘mahāpaññova so bhagavā. Noti kathaṃ tumhe maññathā’’ti āha. Sayamevetaṃ pañhaṃ byākātukāmo ‘‘bhūtapubbaṃ bho’’ti ādiṃ āhāti sambandho. Evaṃ pana byākarontena atthato ayampi attho vutto nāma hotīti dassento ‘‘anacchariyameta’’nti ādimāha. Tiṇṇaṃ mārānanti kilesābhisaṅkhāradevaputtamārānaṃ. ‘‘Anacchariyameta’’nti vuttamevatthaṃ nigamanavasena ‘‘kimettha acchariya’’nti punapi vuttaṃ.
ರಞ್ಞೋ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಅತ್ಥಾನಂ ಪುರೋ ಧಾನತೋ ಪುರೇ ಪುರೇ ಸಂವಿಧಾನತೋ ಪುರೋಹಿತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಾನಿ ಅನುಸಾಸನಪುರೋಹಿತೋ’’ತಿ। ಗೋವಿನ್ದಿಯಾಭಿಸೇಕೇನಾತಿ ಗೋವಿನ್ದಸ್ಸ ಠಾನೇ ಠಪನಾಭಿಸೇಕೇನ। ತಂ ಕಿರ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಕುಲಪರಮ್ಪರಾಗತಂ ಠಾನನ್ತರಂ। ಜೋತಿತತ್ತಾತಿ ಆವುಧಾನಂ ಜೋತಿತತ್ತಾ। ಪಾಲನಸಮತ್ಥತಾಯಾತಿ ರಞ್ಞೋ, ಅಪರಿಮಿತಸ್ಸ ಚ ಸತ್ತಕಾಯಸ್ಸ ಅನತ್ಥತೋ ಪರಿಪಾಲನಸಮತ್ಥತಾಯ।
Rañño diṭṭhadhammikasamparāyikaatthānaṃ puro dhānato pure pure saṃvidhānato purohitoti āha ‘‘sabbakiccānianusāsanapurohito’’ti. Govindiyābhisekenāti govindassa ṭhāne ṭhapanābhisekena. Taṃ kira tassa brāhmaṇassa kulaparamparāgataṃ ṭhānantaraṃ. Jotitattāti āvudhānaṃ jotitattā. Pālanasamatthatāyāti rañño, aparimitassa ca sattakāyassa anatthato paripālanasamatthatāya.
ಸಮ್ಮಾ ವೋಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಸುಟ್ಠು ತಸ್ಸೇವಾಗಾರವಭಾವೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಯ್ಯಾತೇತ್ವಾ। ತಂ ತಮತ್ಥಂ ಕಿಚ್ಚಂ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥದಸೋ।
Sammā vossajjitvāti suṭṭhu tassevāgāravabhāvena vissajjitvā niyyātetvā. Taṃ tamatthaṃ kiccaṃ passatīti atthadaso.
೩೦೫. ಭವನಂ ವಡ್ಢನಂ ಭವೋ, ಭವತಿ ಏತೇನಾತಿ ವಾ ಭವೋ, ವಡ್ಢಿಕಾರಣಂ ಸನ್ಧಿವಸೇನ ಮ-ಕಾರಾಗಮೋ, ಓ-ಕಾರಸ್ಸ ಚ ಅ-ಕಾರಾದೇಸಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಭವಮತ್ಥೂ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಭವನ್ತಂ ಜೋತಿಪಾಲನ್ತಿ ಪನ ಸಾಮಿಅತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಭೋತೋ’’ತಿ। ಮಾ ಪಚ್ಚಬ್ಯಾಹಾಸೀತಿ ಮಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಪನ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ಪಟಿವಚನಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಮಾ ಪಟಿಬ್ಯಾಹಾಸೀ’’ತಿ। ಅಭಿಸಮ್ಭೋಸೀತಿ ಕಮ್ಮನ್ತಾನಂ ಸಂವಿಧಾನೇ ಸಮತ್ಥೋ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ’’ತಿ। ಭವಾಭವಂ, ಪಞ್ಞಞ್ಚ ವಿನ್ದಿ ಪಟಿಲಭೀತಿ ಗೋವಿನ್ದೋ, ಮಹನ್ತೋ ಗೋವಿನ್ದೋ ಮಹಾಗೋವಿನ್ದೋ। ‘‘ಗೋ’’ತಿ ಹಿ ಪಞ್ಞಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ ಗಚ್ಛತಿ ಅತ್ಥೇ ಬುಜ್ಝತೀತಿ।
305. Bhavanaṃ vaḍḍhanaṃ bhavo, bhavati etenāti vā bhavo, vaḍḍhikāraṇaṃ sandhivasena ma-kārāgamo, o-kārassa ca a-kārādesaṃ katvā ‘‘bhavamatthū’’ti vuttaṃ. Bhavantaṃ jotipālanti pana sāmiatthe upayogavacananti āha ‘‘bhoto’’ti. Mā paccabyāhāsīti mā paṭikkhipīti attho. So pana paṭikkhepo paṭivacanaṃ hotīti āha ‘‘mā paṭibyāhāsī’’ti. Abhisambhosīti kammantānaṃ saṃvidhāne samattho hotīti āha ‘‘saṃvidahitvā’’ti. Bhavābhavaṃ, paññañca vindi paṭilabhīti govindo, mahanto govindo mahāgovindo. ‘‘Go’’ti hi paññāyetaṃ adhivacanaṃ gacchati atthe bujjhatīti.
ರಜ್ಜಸಂವಿಭಜನವಣ್ಣನಾ
Rajjasaṃvibhajanavaṇṇanā
೩೦೬. ಏಕಪಿತಿಕಾ ವೇಮಾತುಕಾ ಕನಿಟ್ಠಭಾತರೋ। ಅಯಂ ಅಭಿಸಿತ್ತೋತಿ ಅಯಂ ರೇಣು ರಾಜಕುಮಾರೋ ಪಿತು ಅಚ್ಚಯೇನ ರಜ್ಜೇ ಅಭಿಸಿತ್ತೋ। ರಾಜಕಾರಕಾತಿ ರಾಜಪುತ್ತಂ ರಜ್ಜೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಾರೋ।
306.Ekapitikā vemātukā kaniṭṭhabhātaro. Ayaṃ abhisittoti ayaṃ reṇu rājakumāro pitu accayena rajje abhisitto. Rājakārakāti rājaputtaṃ rajje patiṭṭhāpetāro.
೩೦೭. ಮದೇನ್ತೀತಿ ಮದನೀಯಾತಿ ಕತ್ತುಸಾಧನತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಮದಕರಾ’’ತಿ ಆಹ। ಮದಕರಣಂ ಪನ ಪಮಾದಸ್ಸ ವಿಸೇಸಕಾರಣನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಮಾದಕರಾ’’ತಿ।
307. Madentīti madanīyāti kattusādhanataṃ dassento ‘‘madakarā’’ti āha. Madakaraṇaṃ pana pamādassa visesakāraṇanti vuttaṃ ‘‘pamādakarā’’ti.
೩೦೮. ರೇಣುಸ್ಸ ರಜ್ಜಸಮೀಪೇ ದಸಗಾವುತಮತ್ತವಿತ್ಥತಾನಿ ಹುತ್ವಾ ಅಪರಭಾಗೇ ತಿಯೋಜನಸತಂ ವಿತ್ಥತತ್ತಾ ಸಬ್ಬಾನಿ ಛ ರಜ್ಜಾನಿ ಸಕಟಮುಖಾನಿ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ। ವಿತಾನಸದಿಸಂ ಚತುರಸ್ಸಭಾವತೋ।
308. Reṇussa rajjasamīpe dasagāvutamattavitthatāni hutvā aparabhāge tiyojanasataṃ vitthatattā sabbāni cha rajjāni sakaṭamukhāni paṭṭhapesi. Vitānasadisaṃ caturassabhāvato.
೩೧೦. ಸಹಾತಿ ಗಾಥಾಯ ಪದಪರಿಪೂರಣತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತೇನೇವ ಸಹಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸಹಾತಿ ವಾ ಅವಿನಾಭಾವತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ, ಸೋ ಸಹ ಆಸುಂ ಸತ್ತ ಭಾರಧಾತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ, ತೇನ ತೇ ದೇಸನ್ತರೇ ವಸನ್ತಾ ವಿಚಿತ್ತೇನ ಸಹಭಾವಿನೋ ಅವಿನಾಭಾವಿನೋತಿ ದೀಪೇತಿ। ರಜ್ಜಭಾರಂ ಧಾರೇನ್ತಿ ಅತ್ತನಿ ಆರೋಪೇನ್ತಿ ವಹನ್ತೀತಿ ಭಾರಧಾ।
310.Sahāti gāthāya padaparipūraṇatthaṃ vuttaṃ. Tassa atthaṃ dassento ‘‘teneva sahā’’ti āha. Sahāti vā avinābhāvatthe nipāto, so saha āsuṃ satta bhāradhāti yojetabbo, tena te desantare vasantā vicittena sahabhāvino avinābhāvinoti dīpeti. Rajjabhāraṃ dhārenti attani āropenti vahantīti bhāradhā.
ಪಠಮಭಾಣವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamabhāṇavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
ಕಿತ್ತಿಸದ್ದಅಬ್ಭುಗ್ಗಮನವಣ್ಣನಾ
Kittisaddaabbhuggamanavaṇṇanā
೩೧೧. ಅನುಪುರೋಹಿತೇ ಠಪೇಸೀತಿ ಅನುಪುರೋಹಿತೇ ಕತ್ವಾ ಠಪೇಸಿ, ಅನುಪುರೋಹಿತೇ ವಾ ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ। ತಿಸವನಂ ಕರೋನ್ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ದಿವಸಸ್ಸ ತಿಕ್ಖತ್ತು’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ದ್ವೀಸು ಸನ್ಧೀಸು ಸವನಂ ಕರೋನ್ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸಾಯಂ, ಪಾತೋ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ವತಚರಿಯಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ನ್ಹಾತಕಾಲತೋ ಪಭುತಿ।
311.Anupurohite ṭhapesīti anupurohite katvā ṭhapesi, anupurohite vā ṭhāne ṭhapesi. Tisavanaṃ karonte sandhāya ‘‘divasassa tikkhattu’’nti vuttaṃ. Dvīsu sandhīsu savanaṃ karonte sandhāya ‘‘sāyaṃ, pāto vā’’ti vuttaṃ. Tato paṭṭhāyāti vatacariyaṃ matthakaṃ pāpetvā nhātakālato pabhuti.
೩೧೨. ಅಭಿಉಗ್ಗಚ್ಛೀತಿ ಉಟ್ಠಹಿ ಉದಪಾದಿ। ಅಚಿನ್ತೇತ್ವಾತಿ ‘‘ಕಥಂ ಖೋ ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಅಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಏವಂ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಅನುಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ। ತೇನ ಸಮಾಗಮನಸ್ಸೇವ ಅಭಾವತೋ ಅಮನ್ತೇತ್ವಾ। ತಂ ದಿಸ್ವಾತಿ ತಂ ಕರುಣಾಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಭಾವನಂ ಬ್ರಹ್ಮದಸ್ಸನೂಪಾಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ।
312.Abhiuggacchīti uṭṭhahi udapādi. Acintetvāti ‘‘kathaṃ kho ahaṃ brahmunā saddhiṃ manteyya’’nti acintetvā evaṃ cittampi anuppādetvā. Tena samāgamanasseva abhāvato amantetvā. Taṃ disvāti taṃ karuṇābrahmavihārabhāvanaṃ brahmadassanūpāyaṃ disvā ñāṇacakkhunā.
೩೧೩. ಏವನ್ತಿ ಏವಂ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಂ ಉಪಗತೇ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಛನ್ನಂ ಖತ್ತಿಯಾನಂ, ಸತ್ತನ್ನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲಾನಂ , ಸತ್ತನ್ನಂ ನಾಟಕಸತಾನಂ, ಚತ್ತಾರೀಸಾಯ ಚ ಭರಿಯಾನಂ ಆಪುಚ್ಛನವಾರೇಸು।
313.Evanti evaṃ rañño ārocetvā paṭisallānaṃ upagate. Sabbatthāti sabbesu channaṃ khattiyānaṃ, sattannaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ , sattannaṃ nāṭakasatānaṃ, cattārīsāya ca bhariyānaṃ āpucchanavāresu.
೩೧೬. ಸಾದಿಸಿಯೋತಿ ಜಾತಿಯಾ ಸಾದಿಸಿಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸಮವಣ್ಣಾ ಸಮಜಾತಿಕಾ’’ತಿ।
316.Sādisiyoti jātiyā sādisiyoti āha ‘‘samavaṇṇā samajātikā’’ti.
೩೧೭. ಸನ್ಥಾಗಾರನ್ತಿ ಝಾನಮನಸಿಕಾರೇನ ಬಹಿ ವಿಸಟವಿತಕ್ಕವೂಪಸಮನೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ಥಮ್ಭನಂ ಅಗಾರಂ, ಝಾನಸಾಲನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗಹಿತಾವಾತಿ ಭಾವನಾನುಯೋಗೇನ ಮಹಾಸತ್ತೇನ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಸನ್ತಾನೇ ಉಪ್ಪಾದನವಸೇನ ಗಹಿತಾ ಏವ। ನತ್ಥಿ ಝಾನೇನೇವ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತತ್ತಾ। ವಿಸೇಸತೋ ಹಿಸ್ಸ ಕರುಣಾಯ ಭಾವಿತತ್ತಾ ಅನಭಿರತಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠನಾ ನತ್ಥಿ, ಮೇತ್ತಾಯ ಭಾವಿತತ್ತಾ ಭಯಪರಿತಸ್ಸನಾ ನತ್ಥಿ। ಉಕ್ಕಣ್ಠನಾತಿ ಪನ ಬ್ರಹ್ಮದಸ್ಸನೇ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಂ, ಪರಿತಸ್ಸನಾತಿ ತದಭಿಪತ್ಥನಾತಿ ಆಹ ‘‘ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ।
317.Santhāgāranti jhānamanasikārena bahi visaṭavitakkavūpasamanena cittassa santhambhanaṃ agāraṃ, jhānasālanti attho. Gahitāvāti bhāvanānuyogena mahāsattena attano cittasantāne uppādanavasena gahitā eva. Natthi jhāneneva vikkhambhitattā. Visesato hissa karuṇāya bhāvitattā anabhirati ukkaṇṭhanā natthi, mettāya bhāvitattā bhayaparitassanā natthi. Ukkaṇṭhanāti pana brahmadassane ussukkaṃ, paritassanāti tadabhipatthanāti āha ‘‘brahmuno panā’’tiādi.
ಬ್ರಹ್ಮುನಾಸಾಕಚ್ಛಾವಣ್ಣನಾ
Brahmunāsākacchāvaṇṇanā
೩೧೮. ಚಿತ್ತುತ್ರಾಸೋತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉತ್ರಾಸನಮತ್ತಂ। ಕಥನ್ತಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯನಿವಾಸಟ್ಠಾನನಾಮಗೋತ್ತಾದೀನಂ ವಸೇನ ಕೇನ ಪಕಾರೇನ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಿ’’ನ್ತಿಆದಿ।
318.Cittutrāsoti cittassa utrāsanamattaṃ. Kathanti sattanikāyanivāsaṭṭhānanāmagottādīnaṃ vasena kena pakārena. Tenāha ‘‘ki’’ntiādi.
ಸೋತಿ ಯೇ ತೇ ಪನಕನಸನನ್ತಬನ್ಧಸತನಸನಙ್ಕುಮಾರಕಾಲನಾಮಕಾ ಲೋಕೇ ಪಾಕಟಾ ಪಞ್ಞಾತಾ ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ, ತೇಸು ಸನಙ್ಕುಮಾರೋ ನಾಮಾಹನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Soti ye te panakanasanantabandhasatanasanaṅkumārakālanāmakā loke pākaṭā paññātā brahmāno, tesu sanaṅkumāro nāmāhanti dasseti.
ಅಗ್ಘನ್ತಿ ಗರುಟ್ಠಾನಿಯಾನಂ ದಾತಬ್ಬಂಆಹಾರಂ। ಮಧುಸಾಕನ್ತಿ ಮಧುರಾಹಾರಂ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಅತಿಥಿನೋ ದಾತಬ್ಬಂ ಆಹಾರಂ ಉಪಚಾರವಸೇನ ಏವಂ ವದತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮಧುಸಾಕಂ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಪುಚ್ಛಾಮಾತಿ ನಿಮನ್ತನವಸೇನ ಪುಚ್ಛಾಮ।
Agghanti garuṭṭhāniyānaṃ dātabbaṃāhāraṃ. Madhusākanti madhurāhāraṃ, yaṃ kiñci atithino dātabbaṃ āhāraṃ upacāravasena evaṃ vadati. Tenāha ‘‘madhusākaṃ panā’’tiādi. Pucchāmāti nimantanavasena pucchāma.
೩೧೯. ಮಹಾಸತ್ತೋ ಚತ್ತಾರೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರೇ ಭಾವೇತ್ವಾ ಠಿತೋಪಿ ತೇಸು ‘‘ಬ್ರಹ್ಮಸಹಬ್ಯತಾಯ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಅನಿಬ್ಬೇಮತಿಕತಾಯ ‘‘ಕಙ್ಖೀ’’ತಿ ಅವೋಚ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ತಪೋಕಮ್ಮೇನ ಪರಿಕ್ಖೀಣಸರೀರತಾಯ, ಬ್ರಹ್ಮಸಮಾಗಮೇನ ಭಯಾದಿಸಮುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಪಟಿಲದ್ಧಮತ್ತೇಹಿ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರೇಹಿ ಪರಿಹೀನೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಅವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಾಯ ‘ಕಙ್ಖೀ’ತಿ ಅವೋಚಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಪರಸ್ಸ ವೇದಿಯಾ ವಿದಿತಾ ಪರವೇದಿಯಾ, ತೇ ಪನ ತಸ್ಸ ಪಾಕಟಾ ವಿಭೂತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪರಸ್ಸ ಪಾಕಟೇಸು ಪರವೇದಿಯೇಸೂ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಕಾರಣಮಾಹ ‘‘ಪರೇನ ಸಯಂ ಅಭಿಸಙ್ಖತತ್ತಾ’’ತಿ। ಮಮಾತಿ ಕಮ್ಮಂ ಮಮಂಕಾರೋ, ಮಮತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಇದಂ ಮಮ…ಪೇ॰… ತಣ್ಹ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಮಮ’’ನ್ತಿ ಕರೋತಿ ಏತೇನಾತಿ ಹಿ ಮಮಂಕಾರೋ, ತಥಾಪವತ್ತಾ ತಣ್ಹಾ। ಮನುಜೇಸೂತಿ ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಭುಮ್ಮಂ, ನ ವಿಸಯೇತಿ ಆಹ ‘‘ಮನುಜೇಸು ಯೋ ಕೋಚೀ’’ತಿ। ‘‘ಏಕೋದಿಭೂತೋ’’ತಿ ಪದಸ್ಸ ಭಾವತ್ಥಂ ತಾವ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಏಕೀಭೂತೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪುನ ತಂ ವಿವರನ್ತೋ ‘‘ಏಕೋ ತಿಟ್ಠನ್ತೋ ಏಕೋ ನಿಸೀದನ್ತೋ’’ತಿ ಆಹ। ತಾದಿಸೋತಿ ಏಕೋ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತನಕೋ। ಭೂತೋತಿ ಜಾತೋ। ಝಾನೇ ಅಧಿಮುತ್ತಿ ನಾಮ ತಸ್ಮಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತೇ, ಅನಿಬ್ಬತ್ತಿತೇ ಕುತೋ ಅಧಿಮುತ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ವಿಸ್ಸಗನ್ಧೋ ನಾಮ ಕೋಧಾದಿಕಿಲೇಸಪರಿಭಾವನಾತಿ ತೇಸಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನೇನ ವಿಸ್ಸಗನ್ಧವಿರಹಿತೋ। ಏತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾನಂ ವಿವೇಕವಾಸಕರುಣಾಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾದಿಧಮ್ಮೇಸು।
319. Mahāsatto cattāro brahmavihāre bhāvetvā ṭhitopi tesu ‘‘brahmasahabyatāya maggo’’ti anibbematikatāya ‘‘kaṅkhī’’ti avoca. Keci pana ‘‘tapokammena parikkhīṇasarīratāya, brahmasamāgamena bhayādisamuppattiyā ca paṭiladdhamattehi brahmavihārehi parihīno ahosi, tasmā avikkhambhitavicikicchatāya ‘kaṅkhī’ti avocā’’ti vadanti. Parassa vediyā viditā paravediyā, te pana tassa pākaṭā vibhūtāti āha ‘‘parassapākaṭesu paravediyesū’’ti. Tattha kāraṇamāha ‘‘parena sayaṃ abhisaṅkhatattā’’ti. Mamāti kammaṃ mamaṃkāro, mamattanti āha ‘‘idaṃ mama…pe… taṇha’’nti. ‘‘Mama’’nti karoti etenāti hi mamaṃkāro, tathāpavattā taṇhā. Manujesūti niddhāraṇe bhummaṃ, na visayeti āha ‘‘manujesu yo kocī’’ti. ‘‘Ekodibhūto’’ti padassa bhāvatthaṃ tāva dassento ‘‘ekībhūto’’ti vatvā puna taṃ vivaranto ‘‘eko tiṭṭhanto eko nisīdanto’’ti āha. Tādisoti eko hutvā pavattanako. Bhūtoti jāto. Jhāne adhimutti nāma tasmiṃ nibbattite, anibbattite kuto adhimuttīti āha ‘‘jhānaṃ nibbattetvāti attho’’ti. Vissagandho nāma kodhādikilesaparibhāvanāti tesaṃ vikkhambhanena vissagandhavirahito. Etesu dhammesūti pabbajjānaṃ vivekavāsakaruṇābrahmavihārādidhammesu.
೩೨೦. ಅವಿದ್ವಾತಿ ನ ವಿದಿತವಾ। ಆವರಿತಾತಿ ಕುಸಲಾನಂ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿನಿವಾರಣೇನ ಆವರಿತಾ। ಪೂತಿಕಾತಿ ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತತಾದಿನಾ ಪೂತಿಭೂತಾ। ಕಿಲೇಸವಸೇನ ದುಗ್ಗನ್ಧಂ ವಿಸ್ಸಗನ್ಧಂ ವಾಯತಿ। ನಿರಯಾದಿಅಪಾಯೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತನಸೀಲತಾಯ ಆಪಾಯಿಕಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಪಾಯೂಪಗಾ’’ತಿ। ಚೋರಾದೀಹಿ ಉಪದ್ದುತಸ್ಸ ಪವಿಸಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಪಾಕಾರಕವಾಟಪರಿಖಾದೀಹಿ ವಿಯ ನಗರಂ ಕೋಧಾದೀಹಿ ನಿವುತೋ ಪಿಹಿತೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ನಿವುತಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೋ। ಪುಚ್ಛತಿ ‘‘ಕೇನಾವಟಾ’’ತಿ ವದನ್ತೋ।
320.Avidvāti na viditavā. Āvaritāti kusalānaṃ uttarimanussadhammānaṃ uppattinivāraṇena āvaritā. Pūtikāti byāpannacittatādinā pūtibhūtā. Kilesavasena duggandhaṃ vissagandhaṃ vāyati. Nirayādiapāyesu nibbattanasīlatāya āpāyikāti āha ‘‘apāyūpagā’’ti. Corādīhi upaddutassa pavisitukāmassa pākārakavāṭaparikhādīhi viya nagaraṃ kodhādīhi nivuto pihito brahmaloko assāti nivutabrahmaloko. Pucchati ‘‘kenāvaṭā’’ti vadanto.
ಮುಸಾವಾದೋವ ಮೋಸವಜ್ಜಂ ಯಥಾ ಭಿಸಕ್ಕಮೇವ ಭೇಸಜ್ಜಂ। ಕುಜ್ಝನಂ ದುಸ್ಸನಂ। ದಿಟ್ಠಾದೀಸು ಅದಿಟ್ಠಾದಿವಾದಿತಾವಸೇನ ಪರೇಸಂ ವಿಸಂವಾದನಂ ಪರವಿಸಂವಾದನಂ। ಸದಿಸಂ ಪತಿರೂಪಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಲೋಭನಂ ಸದಿಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವಞ್ಚನಂ। ಮಿತ್ತಾನಂ ವಿಹಿಂಸನಂ ಮೇತ್ತಿಭೇದೋ ಮಿತ್ತದುಬ್ಭನಂ। ದಳ್ಹಮಚ್ಛರಿತಾ ಥದ್ಧಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಅತ್ತನಿ ವಿಜ್ಜಮಾನಂ ನಿಹೀನತಂ, ಸದಿಸತಂ ವಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಞ್ಞನಂ। ಪರೇಸಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅಸಹನಂ ಖೀಯನಂ। ಅತ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ನಿಗೂಹನವಸೇನ, ಪರೇಹಿ ಸಾಧಾರಣಭಾವಾಸಹನವಸೇನ ಚ ವಿವಿಧಾ ಇಚ್ಛಾ ರುಚಿ ಏತಸ್ಸಾತಿ ವಿವಿಚ್ಛಾ। ಕದರಿಯತಾಯ ಮುದುಕಂ ಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚೀತಿ ಸಕಸನ್ತಕೇ, ಪರಸನ್ತಕೇ, ಹೀನಾತಿಕೇ ಚಾತಿ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಆರಮ್ಮಣೇ। ಲುಬ್ಭನಂ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಗಹಣಂ ಅಭಿಗಿಜ್ಝನಂ। ಮಜ್ಜನಂ ಸೇಯ್ಯಾದಿವಸೇನ ಮದನಂ ಸಮ್ಪಗ್ಗಹೋ। ಮುಯ್ಹನಂ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಅನವಬೋಧೋ। ಏತೇಸೂತಿ ಏತೇಸು ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ಕೋಧಾದೀಸು ಸತ್ತಸನ್ತಾನಸ್ಸ ಕಿಲಿಸ್ಸನತೋ ವಿಬಾಧನತೋ, ಉಪತಾಪನತೋ ಚ ಕಿಲೇಸಸಞ್ಞಿತೇಸು ಪಾಪಧಮ್ಮೇಸು। ಯುತ್ತಾ ಪಯುತ್ತಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಅವಿರಹಿತಾ।
Musāvādova mosavajjaṃ yathā bhisakkameva bhesajjaṃ. Kujjhanaṃ dussanaṃ. Diṭṭhādīsu adiṭṭhādivāditāvasena paresaṃ visaṃvādanaṃ paravisaṃvādanaṃ. Sadisaṃ patirūpaṃ dassetvā palobhanaṃ sadisaṃ dassetvā vañcanaṃ. Mittānaṃ vihiṃsanaṃ mettibhedo mittadubbhanaṃ. Daḷhamaccharitā thaddhamacchariyaṃ. Attani vijjamānaṃ nihīnataṃ, sadisataṃ vā atikkamitvā maññanaṃ. Paresaṃ sampattiyā asahanaṃ khīyanaṃ. Attasampattiyā nigūhanavasena, parehi sādhāraṇabhāvāsahanavasena ca vividhā icchā ruci etassāti vivicchā. Kadariyatāya mudukaṃ macchariyaṃ. Yattha katthacīti sakasantake, parasantake, hīnātike cāti yattha katthaci ārammaṇe. Lubbhanaṃ ārammaṇassa gahaṇaṃ abhigijjhanaṃ. Majjanaṃ seyyādivasena madanaṃ sampaggaho. Muyhanaṃ ārammaṇassa anavabodho. Etesūti etesu yathāvuttesu kodhādīsu sattasantānassa kilissanato vibādhanato, upatāpanato ca kilesasaññitesu pāpadhammesu. Yuttā payuttā sampayuttā avirahitā.
ಏತ್ಥ ಚಾಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಮಹಾಸತ್ತೇನ ಆಮಗನ್ಧೇ ಸುಪುಟ್ಠೋ ಅತ್ತನೋ ಯಥಾಉಪಟ್ಠಿತೇ ಪಾಪಧಮ್ಮೇ ಚುದ್ದಸಹಿ ಪದೇಹಿ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಕಥೇಸಿ, ತೇ ಪನ ತಾದಿಸಂ ಪವತ್ತಿವಿಸೇಸಂ ಉಪಾದಾಯ ವುತ್ತಾಪಿ ಕೇಚಿ ಪುನ ವುತ್ತಾ, ಆಮಗನ್ಧಸುತ್ತೇ (ಸು॰ ನಿ॰ ೨೪೨) ಪನ ವುತ್ತಾಪಿ ಕೇಚಿ ಇಧ ಸಬ್ಬಸೋ ನ ವುತ್ತಾ, ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಲಕ್ಖಣಹಾರನಯೇನ, ತದೇಕಟ್ಠತಾಯ ವಾ ತೇಸಂ ಪೇತ್ಥ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇದಂ ಪನ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಆಮಗನ್ಧಸುತ್ತೇನ ದೀಪೇತ್ವಾತಿ ಇಧ ಸರೂಪತೋ ಅವುತ್ತೇ ಆಮಗನ್ಧೇಪಿ ವುತ್ತೇಹಿ ಏಕಲಕ್ಖಣತಾದಿನಾ ಆಮಗನ್ಧಸುತ್ತೇನ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಂ ತತ್ಥ ನೇಸಂ ಸರೂಪತೋ ಕಥಿತತ್ತಾ। ಆಮಗನ್ಧಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಇಮಿನಾ ದೀಪೇತಬ್ಬಂ ಇಧ ವುತ್ತಾನಮ್ಪಿ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಆಮಗನ್ಧಾನಂ ತತ್ಥ ಅವುತ್ತಭಾವತೋ। ಯಸ್ಮಾ ಆಮಗನ್ಧಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಾಪಿ ಆಮಗನ್ಧಾ ಅತ್ಥತೋ ಇಧ ಸಙ್ಗಹಂ ಸಮೋಸರಣಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಇಧ ವುತ್ತೇ ಪರಿಹರಣವಸೇನ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ಯಸ್ಮಾ ಚೇತ್ಥ ಕೇಚಿ ಅಭಿಧಮ್ಮನಯೇನ ಅಕಿಲೇಸಸಭಾವಾಪಿ ಸತ್ತಸನ್ತಾನಸ್ಸ ವಿಬಾಧನಟ್ಠೇನ ‘‘ಕಿಲೇಸಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಚುದ್ದಸಸು ಕಿಲೇಸೇಸೂ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Ettha cāyaṃ brahmā mahāsattena āmagandhe supuṭṭho attano yathāupaṭṭhite pāpadhamme cuddasahi padehi vibhajitvā kathesi, te pana tādisaṃ pavattivisesaṃ upādāya vuttāpi keci puna vuttā, āmagandhasutte (su. ni. 242) pana vuttāpi keci idha sabbaso na vuttā, evaṃ santepi lakkhaṇahāranayena, tadekaṭṭhatāya vā tesaṃ pettha saṅgaho daṭṭhabbo. Tenāha ‘‘idaṃ pana sutta’’ntiādi. Tattha āmagandhasuttena dīpetvāti idha sarūpato avutte āmagandhepi vuttehi ekalakkhaṇatādinā āmagandhasuttena pakāsetvā kathetabbaṃ tattha nesaṃ sarūpato kathitattā. Āmagandhasuttampi iminā dīpetabbaṃ idha vuttānampi kesañci āmagandhānaṃ tattha avuttabhāvato. Yasmā āmagandhasutte vuttāpi āmagandhā atthato idha saṅgahaṃ samosaraṇaṃ gacchanti, tasmā idha vutte pariharaṇavasena dassentena yasmā cettha keci abhidhammanayena akilesasabhāvāpi sattasantānassa vibādhanaṭṭhena ‘‘kilesā’’ti vattabbataṃ arahanti, tasmā ‘‘cuddasasu kilesesū’’ti vuttaṃ.
ನಿಮ್ಮಾದಂ ಮಿಲಾಪನಂ ಖೇಪನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಮ್ಮಾದೇತಬ್ಬಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ। ಬುದ್ಧತನ್ತೀತಿ ಬುದ್ಧಭಾವೀನಂ ಪವೇಣೀ, ಬುದ್ಧಭಾವಿನೋಪಿ ‘‘ಬುದ್ಧಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಯಥಾ ‘‘ಅಗಮಾ ರಾಜಗಹಂ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ। ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ದಳ್ಹೀಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾತಿ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಹ’’ನ್ತಿ ಪವತ್ತಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಸ್ಸ ದಳ್ಹೀಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ।
Nimmādaṃ milāpanaṃ khepananti āha ‘‘nimmādetabbā pahātabbā’’ti. Buddhatantīti buddhabhāvīnaṃ paveṇī, buddhabhāvinopi ‘‘buddhā’’ti vuccanti yathā ‘‘agamā rājagahaṃ buddho’’ti. Mahāpurisassa daḷhīkammaṃ katvāti mahāpurisassa ‘‘pabbajissāmaha’’nti pavattacittuppādassa daḷhīkammaṃ katvā.
ರೇಣುರಾಜಆಮನ್ತನಾವಣ್ಣನಾ
Reṇurājaāmantanāvaṇṇanā
೩೨೧. ಮಮ ಮನಂ ಹರಿತ್ವಾತಿ ಮಮ ಚಿತ್ತಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಅವತ್ತಿತ್ವಾ।
321.Mama manaṃ haritvāti mama cittaṃ apanetvā tassa vasena avattitvā.
ಏಕೀಭಾವಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ವುತ್ಥಸ್ಸಾತಿ ಕಾಯವಿವೇಕಪರಿಬ್ರೂಹನೇನ ಏಕೀಭಾವಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ತಪೋಕಮ್ಮವಸೇನ ವುತ್ಥಸ್ಸ। ಕುಸಪತ್ತೇಹಿ ಪರಿತ್ಥತೋತಿ ಬರಿಹಿಸೇಹಿ ವೇದಿಯಾ ಸಮನ್ತತೋ ಸನ್ಥರಿತೋ। ಅಕಾಚೋತಿ ವಣೋ ವಣಸದಿಸಖಣ್ಡಿಚ್ಚವಿರಹಿತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಕಕ್ಕಸೋ’’ತಿ।
Ekībhāvaṃ upagantvā vutthassāti kāyavivekaparibrūhanena ekībhāvaṃ upagantvā tapokammavasena vutthassa. Kusapattehi paritthatoti barihisehi vediyā samantato santharito. Akācoti vaṇo vaṇasadisakhaṇḍiccavirahito. Tenāha ‘‘akakkaso’’ti.
ಛಖತ್ತಿಯಆಮನ್ತನಾವಣ್ಣನಾ
Chakhattiyaāmantanāvaṇṇanā
೩೨೨. ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪೇಯ್ಯಾಮ, ಸಿಕ್ಖಾಪನಞ್ಚೇತ್ಥ ಅತ್ಥಿಭಾವಾಪಾದನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಉಪಲಾಪೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ।
322.Sikkheyyāmāti sikkhāpeyyāma, sikkhāpanañcettha atthibhāvāpādananti āha ‘‘upalāpeyyāmā’’ti.
೩೨೩. ಯಸ್ಸ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಸ್ಸ, ಖನ್ತಿಬಲಸ್ಸ ಚ ಅಭಾವೇನ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಸಮಣಧಮ್ಮೋ ಪರಿಪುಣ್ಣೋ, ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಚ ನ ಹೋತಿ, ತೇಸು ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಖನ್ತಿಬಲೇಸು ತೇ ತೇ ನಿಯೋಜೇತುಂ ‘‘ಆರಮ್ಭವ್ಹೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
323. Yassa vīriyārambhassa, khantibalassa ca abhāvena pabbajitānaṃ samaṇadhammo paripuṇṇo, parisuddho ca na hoti, tesu vīriyārambhakhantibalesu te te niyojetuṃ ‘‘ārambhavho’’tiādi vuttaṃ.
ಕರುಣಾಝಾನಮಗ್ಗೋತಿ ಕರುಣಾಝಾನಸಙ್ಖಾತೋ ಮಗ್ಗೋ। ಉಜುಮಗ್ಗೋತಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಗಮನೇ ಉಜುಭೂತೋ ಮಗ್ಗೋ। ಅನುತ್ತರೋತಿ ಸೇಟ್ಠೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಸಭಾವತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉತ್ತಮಮಗ್ಗೋ ನಾಮಾ’’ತಿ। ಸಬ್ಭಿ ರಕ್ಖಿತೋ ಸಾಧೂಹಿ ಯಥಾ ಪರಿಹಾನಿ ನ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಪಟಿಪಕ್ಖದೂರೀಕರಣೇನ ರಕ್ಖಿತೋ ಗೋಪಿತೋ। ‘‘ಸದ್ಧಮ್ಮೋ ಸಬ್ಭಿ ವಕ್ಖಿತೋ’’ತಿ ಕೇಚಿ ಪಠನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಸಪರಹಿತಸಾಧನೇನ ಸಾಧೂಹಿ ಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ಕಥಿತೋ ಪವೇದಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Karuṇājhānamaggoti karuṇājhānasaṅkhāto maggo. Ujumaggoti brahmalokagamane ujubhūto maggo. Anuttaroti seṭṭho brahmavihārasabhāvato. Tenāha ‘‘uttamamaggo nāmā’’ti. Sabbhi rakkhito sādhūhi yathā parihāni na hoti, evaṃ paṭipakkhadūrīkaraṇena rakkhito gopito. ‘‘Saddhammo sabbhi vakkhito’’ti keci paṭhanti, tesaṃ saparahitasādhanena sādhūhi buddhādīhi kathito paveditoti attho.
ತಙ್ಖಣವಿದ್ಧಂಸನಧಮ್ಮನ್ತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ವಿರೋಧಿಧಮ್ಮಸಮಾಯೋಗೋ, ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಖಣೇ ವಿನಸ್ಸನಸಭಾವಂ, ಯೋ ವಾ ಸೋ ಗಮನಸ್ಸಾದಾನಂ ದೇವಪುತ್ತಾನಂ ಹೇಟ್ಠುಪರಿಯೇನ ಪಟಿಮುಖಂ ಧಾವನ್ತಾನಂ ಸಿರಸಿ, ಪಾದೇ ಚ ಬದ್ಧಖುರಧಾರಾಸಮಾಗಮನತೋಪಿ ಸೀಘತರತಾಯ ಅತಿಇತ್ತರೋ ಪವತ್ತಿಕ್ಖಣೋ, ತೇನೇವ ವಿನಸ್ಸನಸಭಾವಂ। ತಸ್ಸ ಜೀವಿತಸ್ಸ। ಗತಿನ್ತಿ ನಿಟ್ಠಂ। ಮನ್ತಾಯನ್ತಿ ಮನ್ತೇಯ್ಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಮನ್ತೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಕರಣತ್ಥೇ ವಾ ಭುಮ್ಮನ್ತಿ ‘‘ಮನ್ತಾಯ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಭುಮ್ಮಂ ಕರಣತ್ಥೇ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ಯಥಾ ‘‘ಞಾತಾಯ’’ನ್ತಿ। ಸಬ್ಬಪಲಿಬೋಧೇತಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಕುಸಲಕಿರಿಯಾಯ ವಿಬನ್ಧೇ ಉಪರೋಧೇ।
Taṅkhaṇaviddhaṃsanadhammanti yasmiṃ khaṇe virodhidhammasamāyogo, tasmiṃyeva khaṇe vinassanasabhāvaṃ, yo vā so gamanassādānaṃ devaputtānaṃ heṭṭhupariyena paṭimukhaṃ dhāvantānaṃ sirasi, pāde ca baddhakhuradhārāsamāgamanatopi sīghataratāya atiittaro pavattikkhaṇo, teneva vinassanasabhāvaṃ. Tassa jīvitassa. Gatinti niṭṭhaṃ. Mantāyanti manteyyanti vuttaṃ hotīti āha ‘‘mantetabba’’nti. Karaṇatthe vā bhummanti ‘‘mantāya’’nti idaṃ bhummaṃ karaṇatthe daṭṭhabbaṃ yathā ‘‘ñātāya’’nti. Sabbapalibodheti sabbepi kusalakiriyāya vibandhe uparodhe.
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲಾದೀನಂ ಆಮನ್ತನಾವಣ್ಣನಾ
Brāhmaṇamahāsālādīnaṃ āmantanāvaṇṇanā
೩೨೪. ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖಾತಿ ಅಪ್ಪಾನುಭಾವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾ’’ತಿಆದಿ।
324.Appesakkhāti appānubhāvāti āha ‘‘pabbajitakālato paṭṭhāyā’’tiādi.
ಚಕ್ಕವತ್ತಿ ರಾಜಾ ವಿಯ ಸಮ್ಭಾವಿತೋ।
Cakkavatti rājā viya sambhāvito.
ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಪಬ್ಬಜ್ಜಾವಣ್ಣನಾ
Mahāgovindapabbajjāvaṇṇanā
೩೨೮. ಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಆಜಾನನಂ ನಾಮ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖತಾ, ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ನ ಸಕ್ಖಿಂಸು ನಿಬ್ಬತ್ತೇತು’’ನ್ತಿ।
328. Samāpattīnaṃ ājānanaṃ nāma attapaccakkhatā, sacchikiriyāti āha ‘‘na sakkhiṃsu nibbattetu’’nti.
೩೨೯. ಇಮಿನಾತಿ ‘‘ಸರಾಮಹ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ। ‘‘ಸರಾಮಹ’’ನ್ತಿ ಹಿ ವದನ್ತೇನ ಭಗವತೋ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಕಥಿತಂ ‘‘ತಥೇವ ತ’’ನ್ತಿ ಭಗವತಾ ಪಟಿಞ್ಞಾತಮೇವ ಜಾತನ್ತಿ। ನ ವಟ್ಟೇ ನಿಬ್ಬಿನ್ದನತ್ಥಾಯ ಚತುಸಚ್ಚಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಕಥಾಯ ಅಭಾವತೋ। ಅಸತಿ ಪನ ವಟ್ಟೇ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾನಂ ಅಸಮ್ಭವೋ ಏವಾತಿ ಆಹ ‘‘ನ ವಿರಾಗಾಯಾ’’ತಿಆದಿ। ಏಕನ್ತಮೇವ ವಟ್ಟೇ ನಿಬ್ಬಿನ್ದನತ್ಥಾಯ ಅನೇಕಾಕಾರವೋಕಾರವಟ್ಟೇ ಆದೀನವವಿಭಾವನತೋ।
329.Imināti ‘‘sarāmaha’’nti iminā padena. ‘‘Sarāmaha’’nti hi vadantena bhagavato mahābrahmunā kathitaṃ ‘‘tatheva ta’’nti bhagavatā paṭiññātameva jātanti. Na vaṭṭe nibbindanatthāya catusaccakammaṭṭhānakathāya abhāvato. Asati pana vaṭṭe nibbidāya virāgānaṃ asambhavo evāti āha ‘‘na virāgāyā’’tiādi. Ekantameva vaṭṭe nibbindanatthāya anekākāravokāravaṭṭe ādīnavavibhāvanato.
‘‘ನಿಬ್ಬಿದಾಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾ ವುತ್ತಾ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ವವತ್ಥಾನಕಥಾತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗನಿಬ್ಬಾನಾನಂ ತಂತಂಪದೇಹಿ ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ ಕಥಾ। ಅಯಮೇತ್ಥ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯಕಥಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪರಿಯಾಯೇನ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ।
‘‘Nibbidāyā’’ti iminā padena vipassanā vuttā. Esa nayo sesesupi. Vavatthānakathāti vipassanāmagganibbānānaṃ taṃtaṃpadehi vavatthapetvā kathā. Ayamettha nippariyāyakathāti āha ‘‘pariyāyena panā’’tiādi.
೩೩೦. ಪರಿಪೂರೇತುನ್ತಿ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿವಸೇನ ಪರಿಪುಣ್ಣೇ ಕಾತುಂ, ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಚಿಣ್ಣಕುಲಪುತ್ತಾನನ್ತಿ ಚಿಣ್ಣಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನನ್ತಿ ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೇನ ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಪೇಸಿ।
330.Paripūretunti bhāvanāpāripūrivasena paripuṇṇe kātuṃ, nibbattetunti attho. Brahmacariyaciṇṇakulaputtānanti ciṇṇamaggabrahmacariyānaṃ kulaputtānanti ukkaṭṭhaniddesena arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhapesi.
ಅಭಿನನ್ದನಂ ನಾಮ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ ‘‘ಅಭಿನನ್ದನ್ತಿ ಆಗತ’’ನ್ತಿಆದೀಸು ವಿಯ, ತಞ್ಚೇತ್ಥ ಅತ್ಥತೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ತಮನತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಚಿತ್ತೇನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತೋ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ’’ತಿ। ‘‘ಸಾಧು ಸಾಧೂ’’ತಿ ವಾಚಾಯ ಸಮ್ಪಹಂಸನಾ ಅನುಮೋದನಾತಿ ಆಹ ‘‘ವಾಚಾಯ ಸಮ್ಪಹಂಸಮಾನೋ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ’’ತಿ।
Abhinandanaṃ nāma sampaṭicchanaṃ ‘‘abhinandanti āgata’’ntiādīsu viya, tañcettha atthato cittassa attamanatāti āha ‘‘cittena sampaṭicchanto abhinanditvā’’ti. ‘‘Sādhu sādhū’’ti vācāya sampahaṃsanā anumodanāti āha ‘‘vācāya sampahaṃsamāno anumoditvā’’ti.
ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ।
Mahāgovindasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ದೀಘನಿಕಾಯ • Dīghanikāya / ೬. ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಸುತ್ತಂ • 6. Mahāgovindasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ದೀಘ ನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ೬. ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Mahāgovindasuttavaṇṇanā
