Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi

    ๕๓๔. มหาหํสชาตกํ (๒)

    534. Mahāhaṃsajātakaṃ (2)

    ๘๙.

    89.

    ‘‘เอเต หํสา ปกฺกมนฺติ, วกฺกงฺคา ภยเมริตา;

    ‘‘Ete haṃsā pakkamanti, vakkaṅgā bhayameritā;

    หริตฺตจ เหมวณฺณ, กามํ สุมุข ปกฺกมฯ

    Harittaca hemavaṇṇa, kāmaṃ sumukha pakkama.

    ๙๐.

    90.

    ‘‘โอหาย มํ ญาติคณา, เอกํ ปาสวสํ คตํ;

    ‘‘Ohāya maṃ ñātigaṇā, ekaṃ pāsavasaṃ gataṃ;

    อนเปกฺขมานา คจฺฉนฺติ, กิํ เอโก อวหียสิฯ

    Anapekkhamānā gacchanti, kiṃ eko avahīyasi.

    ๙๑.

    91.

    ‘‘ปเตว ปตตํ เสฎฺฐ, นตฺถิ พเทฺธ สหายตา;

    ‘‘Pateva patataṃ seṭṭha, natthi baddhe sahāyatā;

    มา อนีฆาย หาเปสิ, กามํ สุมุข ปกฺกม’’ฯ

    Mā anīghāya hāpesi, kāmaṃ sumukha pakkama’’.

    ๙๒.

    92.

    ‘‘นาหํ ทุกฺขปเรโตปิ 1, ธตรฎฺฐ ตุวํ 2 ชเห;

    ‘‘Nāhaṃ dukkhaparetopi 3, dhataraṭṭha tuvaṃ 4 jahe;

    ชีวิตํ มรณํ วา เม, ตยา สทฺธิํ ภวิสฺสติฯ

    Jīvitaṃ maraṇaṃ vā me, tayā saddhiṃ bhavissati.

    ๙๓.

    93.

    ‘‘นาหํ ทุกฺขปเรโตปิ, ธตรฎฺฐ ตุวํ ชเห;

    ‘‘Nāhaṃ dukkhaparetopi, dhataraṭṭha tuvaṃ jahe;

    น มํ อนริยสํยุเตฺต, กเมฺม โยเชตุมรหสิฯ

    Na maṃ anariyasaṃyutte, kamme yojetumarahasi.

    ๙๔.

    94.

    ‘‘สกุมาโร สขา ตฺยสฺมิ, สจิเตฺต จสฺมิ เต 5 ฐิโต;

    ‘‘Sakumāro sakhā tyasmi, sacitte casmi te 6 ṭhito;

    ญาโต เสนาปติ ตฺยาหํ, หํสานํ ปวรุตฺตมฯ

    Ñāto senāpati tyāhaṃ, haṃsānaṃ pavaruttama.

    ๙๕.

    95.

    ‘‘กถํ อหํ วิกตฺถิสฺสํ 7, ญาติมเชฺฌ อิโต คโต;

    ‘‘Kathaṃ ahaṃ vikatthissaṃ 8, ñātimajjhe ito gato;

    ตํ หิตฺวา ปตตํ เสฎฺฐ, กิํ เต วกฺขามิโต คโต;

    Taṃ hitvā patataṃ seṭṭha, kiṃ te vakkhāmito gato;

    อิธ ปาณํ จชิสฺสามิ, นานริยํ 9 กตฺตุมุสฺสเห’’ฯ

    Idha pāṇaṃ cajissāmi, nānariyaṃ 10 kattumussahe’’.

    ๙๖.

    96.

    ‘‘เอโส หิ ธโมฺม สุมุข, ยํ ตฺวํ อริยปเถ ฐิโต;

    ‘‘Eso hi dhammo sumukha, yaṃ tvaṃ ariyapathe ṭhito;

    โย ภตฺตารํ สขารํ มํ, น ปริจฺจตฺตุมุสฺสเหฯ

    Yo bhattāraṃ sakhāraṃ maṃ, na pariccattumussahe.

    ๙๗.

    97.

    ‘‘ตญฺหิ เม เปกฺขมานสฺส, ภยํ นเตฺวว ชายติ;

    ‘‘Tañhi me pekkhamānassa, bhayaṃ natveva jāyati;

    อธิคจฺฉสิ ตฺวํ มยฺหํ, เอวํ ภูตสฺส ชีวิตํ’’ฯ

    Adhigacchasi tvaṃ mayhaṃ, evaṃ bhūtassa jīvitaṃ’’.

    ๙๘.

    98.

    ‘‘อิเจฺจวํ 11 มนฺตยนฺตานํ, อริยานํ อริยวุตฺตินํ;

    ‘‘Iccevaṃ 12 mantayantānaṃ, ariyānaṃ ariyavuttinaṃ;

    ทณฺฑมาทาย เนสาโท, อาปตี 13 ตุริโต ภุสํฯ

    Daṇḍamādāya nesādo, āpatī 14 turito bhusaṃ.

    ๙๙.

    99.

    ‘‘ตมาปตนฺตํ ทิสฺวาน, สุมุโข อติพฺรูหยิ 15;

    ‘‘Tamāpatantaṃ disvāna, sumukho atibrūhayi 16;

    อฎฺฐาสิ ปุรโต รโญฺญ, หํโส วิสฺสาสยํ พฺยธํ 17ฯ

    Aṭṭhāsi purato rañño, haṃso vissāsayaṃ byadhaṃ 18.

    ๑๐๐.

    100.

    ‘‘มา ภายิ ปตตํ เสฎฺฐ, น หิ ภายนฺติ ตาทิสา;

    ‘‘Mā bhāyi patataṃ seṭṭha, na hi bhāyanti tādisā;

    อหํ โยคํ ปยุญฺชิสฺสํ, ยุตฺตํ ธมฺมูปสํหิตํ;

    Ahaṃ yogaṃ payuñjissaṃ, yuttaṃ dhammūpasaṃhitaṃ;

    เตน ปริยาปทาเนน 19, ขิปฺปํ ปาสา ปโมกฺขสิ’’ฯ

    Tena pariyāpadānena 20, khippaṃ pāsā pamokkhasi’’.

    ๑๐๑.

    101.

    ‘‘ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา, สุมุขสฺส สุภาสิตํ;

    ‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, sumukhassa subhāsitaṃ;

    ปหฎฺฐโลโม เนสาโท, อญฺชลิสฺส ปณามยิฯ

    Pahaṭṭhalomo nesādo, añjalissa paṇāmayi.

    ๑๐๒.

    102.

    ‘‘น เม สุตํ วา ทิฎฺฐํ วา, ภาสโนฺต มานุสิํ ทิโช;

    ‘‘Na me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, bhāsanto mānusiṃ dijo;

    อริยํ พฺรุวาโน 21 วกฺกโงฺค, จชโนฺต มานุสิํ คิรํฯ

    Ariyaṃ bruvāno 22 vakkaṅgo, cajanto mānusiṃ giraṃ.

    ๑๐๓.

    103.

    ‘‘กินฺนุ ตายํ ทิโช โหติ, มุโตฺต พทฺธํ อุปาสสิ;

    ‘‘Kinnu tāyaṃ dijo hoti, mutto baddhaṃ upāsasi;

    โอหาย สกุณา ยนฺติ, กิํ เอโก อวหียสิ’’ฯ

    Ohāya sakuṇā yanti, kiṃ eko avahīyasi’’.

    ๑๐๔.

    104.

    ‘‘ราชา เม โส ทิชามิตฺต, เสนาปจฺจสฺส การยิํ;

    ‘‘Rājā me so dijāmitta, senāpaccassa kārayiṃ;

    ตมาปเท ปริจฺจตฺตุํ, นุสฺสเห วิหคาธิปํฯ

    Tamāpade pariccattuṃ, nussahe vihagādhipaṃ.

    ๑๐๕.

    105.

    ‘‘มหาคณาย ภตฺตา เม, มา เอโก พฺยสนํ อคา;

    ‘‘Mahāgaṇāya bhattā me, mā eko byasanaṃ agā;

    ตถา ตํ สมฺม เนสาท, ภตฺตายํ อภิโต รเม’’ฯ

    Tathā taṃ samma nesāda, bhattāyaṃ abhito rame’’.

    ๑๐๖.

    106.

    ‘‘อริยวตฺตสิ วกฺกงฺค, โย ปิณฺฑมปจายสิ;

    ‘‘Ariyavattasi vakkaṅga, yo piṇḍamapacāyasi;

    จชามิ เต ตํ ภตฺตารํ, คจฺฉถูโภ 23 ยถาสุขํ’’ฯ

    Cajāmi te taṃ bhattāraṃ, gacchathūbho 24 yathāsukhaṃ’’.

    ๑๐๗.

    107.

    ‘‘สเจ อตฺตปฺปโยเคน, โอหิโต หํสปกฺขินํ;

    ‘‘Sace attappayogena, ohito haṃsapakkhinaṃ;

    ปฎิคณฺหาม เต สมฺม, เอตํ อภยทกฺขิณํฯ

    Paṭigaṇhāma te samma, etaṃ abhayadakkhiṇaṃ.

    ๑๐๘.

    108.

    ‘‘โน เจ อตฺตปฺปโยเคน, โอหิโต หํสปกฺขินํ;

    ‘‘No ce attappayogena, ohito haṃsapakkhinaṃ;

    อนิสฺสโร มุญฺจมเมฺห, เถยฺยํ กยิราสิ ลุทฺทก’’ฯ

    Anissaro muñcamamhe, theyyaṃ kayirāsi luddaka’’.

    ๑๐๙.

    109.

    ‘‘ยสฺส ตฺวํ ภตโก 25 รโญฺญ, กามํ ตเสฺสว ปาปย;

    ‘‘Yassa tvaṃ bhatako 26 rañño, kāmaṃ tasseva pāpaya;

    ตตฺถ สํยมโน 27 ราชา, ยถาภิญฺญํ กริสฺสติ’’ฯ

    Tattha saṃyamano 28 rājā, yathābhiññaṃ karissati’’.

    ๑๑๐.

    110.

    ‘‘อิเจฺจวํ วุโตฺต เนสาโท, เหมวเณฺณ หริตฺตเจ;

    ‘‘Iccevaṃ vutto nesādo, hemavaṇṇe harittace;

    อุโภ หเตฺถหิ สงฺคยฺห 29, ปญฺชเร อชฺฌโวทหิฯ

    Ubho hatthehi saṅgayha 30, pañjare ajjhavodahi.

    ๑๑๑.

    111.

    ‘‘เต ปญฺชรคเต ปกฺขี, อุโภ ภสฺสรวณฺณิเน;

    ‘‘Te pañjaragate pakkhī, ubho bhassaravaṇṇine;

    สุมุขํ ธตรฎฺฐญฺจ, ลุโทฺท อาทาย ปกฺกมิ’’ฯ

    Sumukhaṃ dhataraṭṭhañca, luddo ādāya pakkami’’.

    ๑๑๒.

    112.

    ‘‘หรียมาโน ธตรโฎฺฐ, สุมุขํ เอตทพฺรวิ;

    ‘‘Harīyamāno dhataraṭṭho, sumukhaṃ etadabravi;

    พาฬฺหํ ภายามิ สุมุข, สามาย ลกฺขณูรุยา;

    Bāḷhaṃ bhāyāmi sumukha, sāmāya lakkhaṇūruyā;

    อสฺมากํ วธมญฺญาย, อถตฺตานํ วธิสฺสติฯ

    Asmākaṃ vadhamaññāya, athattānaṃ vadhissati.

    ๑๑๓.

    113.

    ‘‘ปากหํสา จ สุมุข, สุเหมา เหมสุตฺตจา;

    ‘‘Pākahaṃsā ca sumukha, suhemā hemasuttacā;

    โกญฺจี สมุทฺทตีเรว, กปณา นูน รุจฺฉติ’’ฯ

    Koñcī samuddatīreva, kapaṇā nūna rucchati’’.

    ๑๑๔.

    114.

    ‘‘เอวํ มหโนฺต โลกสฺส, อปฺปเมโยฺย มหาคณี;

    ‘‘Evaṃ mahanto lokassa, appameyyo mahāgaṇī;

    เอกิตฺถิมนุโสเจยฺย, นยิทํ ปญฺญวตามิวฯ

    Ekitthimanusoceyya, nayidaṃ paññavatāmiva.

    ๑๑๕.

    115.

    ‘‘วาโตว คนฺธมาเทติ, อุภยํ เฉกปาปกํ;

    ‘‘Vātova gandhamādeti, ubhayaṃ chekapāpakaṃ;

    พาโล อามกปกฺกํว, โลโล อโนฺธว อามิสํฯ

    Bālo āmakapakkaṃva, lolo andhova āmisaṃ.

    ๑๑๖.

    116.

    ‘‘อวินิจฺฉยญฺญุ อเตฺถสุ, มโนฺทว ปฎิภาสิ 31 มํ;

    ‘‘Avinicchayaññu atthesu, mandova paṭibhāsi 32 maṃ;

    กิจฺจากิจฺจํ น ชานาสิ, สมฺปโตฺต กาลปริยายํฯ

    Kiccākiccaṃ na jānāsi, sampatto kālapariyāyaṃ.

    ๑๑๗.

    117.

    ‘‘อฑฺฒุมฺมโตฺต อุทีเรสิ, โย เสยฺยา มญฺญสิตฺถิโย;

    ‘‘Aḍḍhummatto udīresi, yo seyyā maññasitthiyo;

    พหุสาธารณา เหตา, โสณฺฑานํว สุราฆรํฯ

    Bahusādhāraṇā hetā, soṇḍānaṃva surāgharaṃ.

    ๑๑๘.

    118.

    ‘‘มายา เจสา มรีจี จ, โสโก โรโค จุปทฺทโว;

    ‘‘Māyā cesā marīcī ca, soko rogo cupaddavo;

    ขรา จ พนฺธนา เจตา, มจฺจุปาสา คุหาสยา 33;

    Kharā ca bandhanā cetā, maccupāsā guhāsayā 34;

    ตาสุ โย วิสฺสเส โปโส, โส นเรสุ นราธโม’’ฯ

    Tāsu yo vissase poso, so naresu narādhamo’’.

    ๑๑๙.

    119.

    ‘‘ยํ วุเทฺธหิ อุปญฺญาตํ, โก ตํ นินฺทิตุมรหติ;

    ‘‘Yaṃ vuddhehi upaññātaṃ, ko taṃ ninditumarahati;

    มหาภูติตฺถิโย นาม, โลกสฺมิํ อุทปชฺชิสุํฯ

    Mahābhūtitthiyo nāma, lokasmiṃ udapajjisuṃ.

    ๑๒๐.

    120.

    ‘‘ขิฑฺฑา ปณิหิตา ตฺยาสุ, รติ ตฺยาสุ ปติฎฺฐิตา;

    ‘‘Khiḍḍā paṇihitā tyāsu, rati tyāsu patiṭṭhitā;

    พีชานิ ตฺยาสุ รูหนฺติ, ยทิทํ สตฺตา ปชายเร;

    Bījāni tyāsu rūhanti, yadidaṃ sattā pajāyare;

    ตาสุ โก นิพฺพิเท 35 โปโส, ปาณมาสชฺช ปาณิภิ 36ฯ

    Tāsu ko nibbide 37 poso, pāṇamāsajja pāṇibhi 38.

    ๑๒๑.

    121.

    ‘‘ตฺวเมว นโญฺญ สุมุข, ถีนํ อเตฺถสุ ยุญฺชสิ;

    ‘‘Tvameva nañño sumukha, thīnaṃ atthesu yuñjasi;

    ตสฺส ตฺยชฺช ภเย ชาเต, ภีเตน ชายเต มติฯ

    Tassa tyajja bhaye jāte, bhītena jāyate mati.

    ๑๒๒.

    122.

    ‘‘สโพฺพ หิ สํสยํ ปโตฺต, ภยํ ภีรุ ติติกฺขติ;

    ‘‘Sabbo hi saṃsayaṃ patto, bhayaṃ bhīru titikkhati;

    ปณฺฑิตา จ มหนฺตาโน 39, อเตฺถ ยุญฺชนฺติ ทุยฺยุเชฯ

    Paṇḍitā ca mahantāno 40, atthe yuñjanti duyyuje.

    ๑๒๓.

    123.

    ‘‘เอตทตฺถาย ราชาโน, สูรมิจฺฉนฺติ มนฺตินํ;

    ‘‘Etadatthāya rājāno, sūramicchanti mantinaṃ;

    ปฎิพาหติ ยํ สูโร, อาปทํ อตฺตปริยายํฯ

    Paṭibāhati yaṃ sūro, āpadaṃ attapariyāyaṃ.

    ๑๒๔.

    124.

    ‘‘มา โน อชฺช วิกนฺติํสุ, รโญฺญ สูทา มหานเส;

    ‘‘Mā no ajja vikantiṃsu, rañño sūdā mahānase;

    ตถา หิ วโณฺณ ปตฺตานํ, ผลํ เวฬุํว ตํ วธิฯ

    Tathā hi vaṇṇo pattānaṃ, phalaṃ veḷuṃva taṃ vadhi.

    ๑๒๕.

    125.

    ‘‘มุโตฺตปิ น อิจฺฉิ 41 อุเฑฺฑตุํ 42, สยํ พนฺธํ อุปาคมิ;

    ‘‘Muttopi na icchi 43 uḍḍetuṃ 44, sayaṃ bandhaṃ upāgami;

    โสปชฺช สํสยํ ปโตฺต, อตฺถํ คณฺหาหิ มา มุขํ’’ฯ

    Sopajja saṃsayaṃ patto, atthaṃ gaṇhāhi mā mukhaṃ’’.

    ๑๒๖.

    126.

    ‘‘โส ตํ 45 โยคํ ปยุญฺชสฺสุ, ยุตฺตํ ธมฺมูปสํหิตํ 46;

    ‘‘So taṃ 47 yogaṃ payuñjassu, yuttaṃ dhammūpasaṃhitaṃ 48;

    ตว ปริยาปทาเนน, มม ปาเณสนํ จร’’ฯ

    Tava pariyāpadānena, mama pāṇesanaṃ cara’’.

    ๑๒๗.

    127.

    ‘‘มา ภายิ ปตตํ เสฎฺฐ, น หิ ภายนฺติ ตาทิสา;

    ‘‘Mā bhāyi patataṃ seṭṭha, na hi bhāyanti tādisā;

    อหํ โยคํ ปยุญฺชิสฺสํ, ยุตฺตํ ธมฺมูปสํหิตํ 49;

    Ahaṃ yogaṃ payuñjissaṃ, yuttaṃ dhammūpasaṃhitaṃ 50;

    มม ปริยาปทาเนน, ขิปฺปํ ปาสา ปโมกฺขสิ’’ฯ

    Mama pariyāpadānena, khippaṃ pāsā pamokkhasi’’.

    ๑๒๘.

    128.

    ‘‘โส 51 ลุโทฺท หํสกาเชน 52, ราชทฺวารํ อุปาคมิ;

    ‘‘So 53 luddo haṃsakājena 54, rājadvāraṃ upāgami;

    ปฎิเวเทถ มํ รโญฺญ, ธตรฎฺฐายมาคโต’’ฯ

    Paṭivedetha maṃ rañño, dhataraṭṭhāyamāgato’’.

    ๑๒๙.

    129.

    ‘‘เต ทิสฺวา ปุญฺญสํกาเส, อุโภ ลกฺขณสมฺมเต 55;

    ‘‘Te disvā puññasaṃkāse, ubho lakkhaṇasammate 56;

    ขลุ สํยมโน ราชา, อมเจฺจ อชฺฌภาสถฯ

    Khalu saṃyamano rājā, amacce ajjhabhāsatha.

    ๑๓๐.

    130.

    ‘‘เทถ ลุทฺทสฺส วตฺถานิ, อนฺนํ ปานญฺจ โภชนํ;

    ‘‘Detha luddassa vatthāni, annaṃ pānañca bhojanaṃ;

    กามํ กโร หิรญฺญสฺส, ยาวโนฺต เอส อิจฺฉติ’’ฯ

    Kāmaṃ karo hiraññassa, yāvanto esa icchati’’.

    ๑๓๑.

    131.

    ‘‘ทิสฺวา ลุทฺทํ ปสนฺนตฺตํ, กาสิราชา ตทพฺรวิ;

    ‘‘Disvā luddaṃ pasannattaṃ, kāsirājā tadabravi;

    ยทฺยายํ 57 สมฺม เขมก, ปุณฺณา หํเสหิ ติฎฺฐติฯ

    Yadyāyaṃ 58 samma khemaka, puṇṇā haṃsehi tiṭṭhati.

    ๑๓๒.

    132.

    ‘‘กถํ รุจิมชฺฌคตํ, ปาสหโตฺถ อุปาคมิ;

    ‘‘Kathaṃ rucimajjhagataṃ, pāsahattho upāgami;

    โอกิณฺณํ ญาติสเงฺฆหิ, นิมฺมชฺฌิมํ 59 กถํ คหิ’’ฯ

    Okiṇṇaṃ ñātisaṅghehi, nimmajjhimaṃ 60 kathaṃ gahi’’.

    ๑๓๓.

    133.

    ‘‘อชฺช เม สตฺตมา รตฺติ, อทนานิ 61 อุปาสโต 62;

    ‘‘Ajja me sattamā ratti, adanāni 63 upāsato 64;

    ปทเมตสฺส อเนฺวสํ, อปฺปมโตฺต ฆฎสฺสิโตฯ

    Padametassa anvesaṃ, appamatto ghaṭassito.

    ๑๓๔.

    134.

    ‘‘อถสฺส ปทมทฺทกฺขิํ, จรโต อทเนสนํ;

    ‘‘Athassa padamaddakkhiṃ, carato adanesanaṃ;

    ตตฺถาหํ โอทหิํ ปาสํ, เอวํ ตํ 65 ทิชมคฺคหิํ’’ฯ

    Tatthāhaṃ odahiṃ pāsaṃ, evaṃ taṃ 66 dijamaggahiṃ’’.

    ๑๓๕.

    135.

    ‘‘ลุทฺท เทฺว อิเม สกุณา, อถ เอโกติ ภาสสิ;

    ‘‘Ludda dve ime sakuṇā, atha ekoti bhāsasi;

    จิตฺตํ นุ เต วิปริยตฺตํ 67, อทุ กินฺนุ ชิคีสสิ’’ 68ฯ

    Cittaṃ nu te vipariyattaṃ 69, adu kinnu jigīsasi’’ 70.

    ๑๓๖.

    136.

    ‘‘ยสฺส โลหิตกา ตาลา, ตปนียนิภา สุภา;

    ‘‘Yassa lohitakā tālā, tapanīyanibhā subhā;

    อุรํ สํหจฺจ ติฎฺฐนฺติ, โส เม พนฺธํ อุปาคมิฯ

    Uraṃ saṃhacca tiṭṭhanti, so me bandhaṃ upāgami.

    ๑๓๗.

    137.

    ‘‘อถายํ ภสฺสโร ปกฺขี, อพโทฺธ พทฺธมาตุรํ;

    ‘‘Athāyaṃ bhassaro pakkhī, abaddho baddhamāturaṃ;

    อริยํ พฺรุวาโน อฎฺฐาสิ, จชโนฺต มานุสิํ คิรํ’’ฯ

    Ariyaṃ bruvāno aṭṭhāsi, cajanto mānusiṃ giraṃ’’.

    ๑๓๘.

    138.

    ‘‘อถ กิํ 71 ทานิ สุมุข, หนุํ สํหจฺจ ติฎฺฐสิ;

    ‘‘Atha kiṃ 72 dāni sumukha, hanuṃ saṃhacca tiṭṭhasi;

    อทุ เม ปริสํ ปโตฺต, ภยา ภีโต น ภาสสิ’’ฯ

    Adu me parisaṃ patto, bhayā bhīto na bhāsasi’’.

    ๑๓๙.

    139.

    ‘‘นาหํ กาสิปติ ภีโต, โอคยฺห ปริสํ ตว;

    ‘‘Nāhaṃ kāsipati bhīto, ogayha parisaṃ tava;

    นาหํ ภยา น ภาสิสฺสํ, วากฺยํ อตฺถมฺหิ ตาทิเส’’ฯ

    Nāhaṃ bhayā na bhāsissaṃ, vākyaṃ atthamhi tādise’’.

    ๑๔๐.

    140.

    ‘‘น เต อภิสรํ ปเสฺส, น รเถ นปิ ปตฺติเก;

    ‘‘Na te abhisaraṃ passe, na rathe napi pattike;

    นาสฺส จมฺมํ ว กีฎํ วา, วมฺมิเต จ ธนุคฺคเหฯ

    Nāssa cammaṃ va kīṭaṃ vā, vammite ca dhanuggahe.

    ๑๔๑.

    141.

    ‘‘น หิรญฺญํ สุวณฺณํ วา, นครํ วา สุมาปิตํ;

    ‘‘Na hiraññaṃ suvaṇṇaṃ vā, nagaraṃ vā sumāpitaṃ;

    โอกิณฺณปริขํ ทุคฺคํ, ทฬฺหมฎฺฎาลโกฎฺฐกํ;

    Okiṇṇaparikhaṃ duggaṃ, daḷhamaṭṭālakoṭṭhakaṃ;

    ยตฺถ ปวิโฎฺฐ สุมุข, ภายิตพฺพํ น ภายสิ’’ฯ

    Yattha paviṭṭho sumukha, bhāyitabbaṃ na bhāyasi’’.

    ๑๔๒.

    142.

    ‘‘น เม อภิสเรนโตฺถ, นคเรน ธเนน วา;

    ‘‘Na me abhisarenattho, nagarena dhanena vā;

    อปเถน ปถํ ยาม, อนฺตลิเกฺขจรา มยํฯ

    Apathena pathaṃ yāma, antalikkhecarā mayaṃ.

    ๑๔๓.

    143.

    ‘‘สุตา จ ปณฺฑิตา ตฺยมฺหา, นิปุณา อตฺถจินฺตกา 73;

    ‘‘Sutā ca paṇḍitā tyamhā, nipuṇā atthacintakā 74;

    ภาเสมตฺถวติํ วาจํ, สเจฺจ จสฺส ปติฎฺฐิโตฯ

    Bhāsematthavatiṃ vācaṃ, sacce cassa patiṭṭhito.

    ๑๔๔.

    144.

    ‘‘กิญฺจ ตุยฺหํ อสจฺจสฺส, อนริยสฺส กริสฺสติ;

    ‘‘Kiñca tuyhaṃ asaccassa, anariyassa karissati;

    มุสาวาทิสฺส ลุทฺทสฺส, ภณิตมฺปิ สุภาสิตํ’’ฯ

    Musāvādissa luddassa, bhaṇitampi subhāsitaṃ’’.

    ๑๔๕.

    145.

    ‘‘ตํ พฺราหฺมณานํ วจนา, อิมํ เขมมการยิ 75;

    ‘‘Taṃ brāhmaṇānaṃ vacanā, imaṃ khemamakārayi 76;

    อภยญฺจ ตยา ฆุฎฺฐํ, อิมาโย ทสธา ทิสาฯ

    Abhayañca tayā ghuṭṭhaṃ, imāyo dasadhā disā.

    ๑๔๖.

    146.

    ‘‘โอคยฺห เต โปกฺขรณิํ, วิปฺปสโนฺนทกํ สุจิํ;

    ‘‘Ogayha te pokkharaṇiṃ, vippasannodakaṃ suciṃ;

    ปหูตํ จาทนํ ตตฺถ, อหิํสา เจตฺถ ปกฺขินํฯ

    Pahūtaṃ cādanaṃ tattha, ahiṃsā cettha pakkhinaṃ.

    ๑๔๗.

    147.

    ‘‘อิทํ สุตฺวาน นิโคฺฆสํ, อาคตมฺห ตวนฺติเก;

    ‘‘Idaṃ sutvāna nigghosaṃ, āgatamha tavantike;

    เต เต พนฺธสฺม ปาเสน, เอตํ เต ภาสิตํ มุสาฯ

    Te te bandhasma pāsena, etaṃ te bhāsitaṃ musā.

    ๑๔๘.

    148.

    ‘‘มุสาวาทํ ปุรกฺขตฺวา, อิจฺฉาโลภญฺจ ปาปกํ;

    ‘‘Musāvādaṃ purakkhatvā, icchālobhañca pāpakaṃ;

    อุโภ สนฺธิมติกฺกมฺม, อสาตํ อุปปชฺชติ’’ฯ

    Ubho sandhimatikkamma, asātaṃ upapajjati’’.

    ๑๔๙.

    149.

    ‘‘นาปรชฺฌาม สุมุข, นปิ โลภาว มคฺคหิํ;

    ‘‘Nāparajjhāma sumukha, napi lobhāva maggahiṃ;

    สุตา จ ปณฺฑิตาตฺยตฺถ, นิปุณา อตฺถจินฺตกาฯ

    Sutā ca paṇḍitātyattha, nipuṇā atthacintakā.

    ๑๕๐.

    150.

    ‘‘อเปฺปวตฺถวติํ วาจํ, พฺยาหเรยฺยุํ 77 อิธาคตา;

    ‘‘Appevatthavatiṃ vācaṃ, byāhareyyuṃ 78 idhāgatā;

    ตถา ตํ สมฺม เนสาโท, วุโตฺต สุมุข มคฺคหิ’’ฯ

    Tathā taṃ samma nesādo, vutto sumukha maggahi’’.

    ๑๕๑.

    151.

    ‘‘เนว ภีตา 79 กาสิปติ, อุปนีตสฺมิ ชีวิเต;

    ‘‘Neva bhītā 80 kāsipati, upanītasmi jīvite;

    ภาเสมตฺถวติํ วาจํ, สมฺปตฺตา กาลปริยายํฯ

    Bhāsematthavatiṃ vācaṃ, sampattā kālapariyāyaṃ.

    ๑๕๒.

    152.

    ‘‘โย มิเคน มิคํ หนฺติ, ปกฺขิํ วา ปน ปกฺขินา;

    ‘‘Yo migena migaṃ hanti, pakkhiṃ vā pana pakkhinā;

    สุเตน วา สุตํ กิณฺยา 81, กิํ อนริยตรํ ตโตฯ

    Sutena vā sutaṃ kiṇyā 82, kiṃ anariyataraṃ tato.

    ๑๕๓.

    153.

    ‘‘โย จาริยรุทํ 83 ภาเส, อนริยธมฺมวสฺสิโต 84;

    ‘‘Yo cāriyarudaṃ 85 bhāse, anariyadhammavassito 86;

    อุโภ โส ธํสเต โลกา, อิธ เจว ปรตฺถ จฯ

    Ubho so dhaṃsate lokā, idha ceva parattha ca.

    ๑๕๔.

    154.

    ‘‘น มเชฺชถ ยสํ ปโตฺต, น พฺยาเธ 87 ปตฺตสํสยํ;

    ‘‘Na majjetha yasaṃ patto, na byādhe 88 pattasaṃsayaṃ;

    วายเมเถว กิเจฺจสุ, สํวเร วิวรานิ จฯ

    Vāyametheva kiccesu, saṃvare vivarāni ca.

    ๑๕๕.

    155.

    ‘‘เย วุทฺธา อพฺภติกฺกนฺตา 89, สมฺปตฺตา กาลปริยายํ;

    ‘‘Ye vuddhā abbhatikkantā 90, sampattā kālapariyāyaṃ;

    อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน, เอวํเต 91 ติทิวํ คตาฯ

    Idha dhammaṃ caritvāna, evaṃte 92 tidivaṃ gatā.

    ๑๕๖.

    156.

    ‘‘อิทํ สุตฺวา กาสิปติ, ธมฺมมตฺตนิ ปาลย;

    ‘‘Idaṃ sutvā kāsipati, dhammamattani pālaya;

    ธตรฎฺฐญฺจ มุญฺจาหิ, หํสานํ ปวรุตฺตมํ’’ฯ

    Dhataraṭṭhañca muñcāhi, haṃsānaṃ pavaruttamaṃ’’.

    ๑๕๗.

    157.

    ‘‘อาหรนฺตุทกํ ปชฺชํ, อาสนญฺจ มหารหํ;

    ‘‘Āharantudakaṃ pajjaṃ, āsanañca mahārahaṃ;

    ปญฺชรโต ปโมกฺขามิ, ธตรฎฺฐํ ยสสฺสินํฯ

    Pañjarato pamokkhāmi, dhataraṭṭhaṃ yasassinaṃ.

    ๑๕๘.

    158.

    ‘‘ตญฺจ เสนาปติํ ธีรํ, นิปุณํ อตฺถจินฺตกํ;

    ‘‘Tañca senāpatiṃ dhīraṃ, nipuṇaṃ atthacintakaṃ;

    โย สุเข สุขิโต รเญฺญ 93, ทุกฺขิเต โหติ ทุกฺขิโตฯ

    Yo sukhe sukhito raññe 94, dukkhite hoti dukkhito.

    ๑๕๙.

    159.

    ‘‘เอทิโส โข อรหติ, ปิณฺฑมสฺนาตุ ภตฺตุโน;

    ‘‘Ediso kho arahati, piṇḍamasnātu bhattuno;

    ยถายํ สุมุโข รโญฺญ, ปาณสาธารโณ สขา’’ฯ

    Yathāyaṃ sumukho rañño, pāṇasādhāraṇo sakhā’’.

    ๑๖๐.

    160.

    ‘‘ปีฐญฺจ สพฺพโสวณฺณํ, อฎฺฐปาทํ มโนรมํ;

    ‘‘Pīṭhañca sabbasovaṇṇaṃ, aṭṭhapādaṃ manoramaṃ;

    มฎฺฐํ กาสิกมตฺถนฺนํ 95, ธตรโฎฺฐ อุปาวิสิฯ

    Maṭṭhaṃ kāsikamatthannaṃ 96, dhataraṭṭho upāvisi.

    ๑๖๑.

    161.

    ‘‘โกจฺฉญฺจ สพฺพโสวณฺณํ, เวยฺยคฺฆปริสิพฺพิตํ;

    ‘‘Kocchañca sabbasovaṇṇaṃ, veyyagghaparisibbitaṃ;

    สุมุโข อชฺฌุปาเวกฺขิ, ธตรฎฺฐสฺสนนฺตรา 97ฯ

    Sumukho ajjhupāvekkhi, dhataraṭṭhassanantarā 98.

    ๑๖๒.

    162.

    ‘‘เตสํ กญฺจนปเตฺตหิ, ปุถู อาทาย กาสิโย;

    ‘‘Tesaṃ kañcanapattehi, puthū ādāya kāsiyo;

    หํสานํ อภิหาเรสุํ, อคฺครโญฺญ ปวาสิตํ’’ฯ

    Haṃsānaṃ abhihāresuṃ, aggarañño pavāsitaṃ’’.

    ๑๖๓.

    163.

    ‘‘ทิสฺวา อภิหฎํ อคฺคํ, กาสิราเชน เปสิตํ;

    ‘‘Disvā abhihaṭaṃ aggaṃ, kāsirājena pesitaṃ;

    กุสโล ขตฺตธมฺมานํ, ตโต ปุจฺฉิ อนนฺตราฯ

    Kusalo khattadhammānaṃ, tato pucchi anantarā.

    ๑๖๔.

    164.

    ‘‘กจฺจินฺนุ โภโต กุสลํ, กจฺจิ โภโต อนามยํ;

    ‘‘Kaccinnu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;

    กจฺจิ รฎฺฐมิทํ ผีตํ, ธเมฺมน มนุสาสสิ’’ฯ

    Kacci raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsasi’’.

    ๑๖๕.

    165.

    ‘‘กุสลเญฺจว เม หํส, อโถ หํส อนามยํ;

    ‘‘Kusalañceva me haṃsa, atho haṃsa anāmayaṃ;

    อโถ รฎฺฐมิทํ ผีตํ, ธเมฺมนํ มนุสาสหํฯ

    Atho raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammenaṃ manusāsahaṃ.

    ๑๖๖.

    166.

    ‘‘กจฺจิ โภโต อมเจฺจสุ, โทโส โกจิ น วิชฺชติ;

    ‘‘Kacci bhoto amaccesu, doso koci na vijjati;

    กจฺจิ จ เต ตวเตฺถสุ, นาวกงฺขนฺติ ชีวิตํ’’ฯ

    Kacci ca te tavatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.

    ๑๖๗.

    167.

    ‘‘อโถปิ เม อมเจฺจสุ, โทโส โกจิ น วิชฺชติ;

    ‘‘Athopi me amaccesu, doso koci na vijjati;

    อโถปิ เต มมเตฺถสุ, นาวกงฺขนฺติ ชีวิตํ’’ฯ

    Athopi te mamatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.

    ๑๖๘.

    168.

    ‘‘กจฺจิ เต สาทิสี ภริยา, อสฺสวา ปิยภาณินี;

    ‘‘Kacci te sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;

    ปุตฺตรูปยสูเปตา, ตว ฉนฺทวสานุคา’’ฯ

    Puttarūpayasūpetā, tava chandavasānugā’’.

    ๑๖๙.

    169.

    ‘‘อโถ เม สาทิสี ภริยา, อสฺสวา ปิยภาณินี;

    ‘‘Atho me sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;

    ปุตฺตรูปยสูเปตา, มม ฉนฺทวสานุคา’’ฯ

    Puttarūpayasūpetā, mama chandavasānugā’’.

    ๑๗๐.

    170.

    ‘‘กจฺจิ รฎฺฐํ อนุปฺปีฬํ, อกุโตจิอุปทฺทวํ;

    ‘‘Kacci raṭṭhaṃ anuppīḷaṃ, akutociupaddavaṃ;

    อสาหเสน ธเมฺมน, สเมน มนุสาสสิ’’ฯ

    Asāhasena dhammena, samena manusāsasi’’.

    ๑๗๑.

    171.

    ‘‘อโถ รฎฺฐํ อนุปฺปีฬํ, อกุโตจิอุปทฺทวํ;

    ‘‘Atho raṭṭhaṃ anuppīḷaṃ, akutociupaddavaṃ;

    อสาหเสน ธเมฺมน, สเมน มนุสาสหํ’’ฯ

    Asāhasena dhammena, samena manusāsahaṃ’’.

    ๑๗๒.

    172.

    ‘‘กจฺจิ สโนฺต อปจิตา, อสโนฺต ปริวชฺชิตา;

    ‘‘Kacci santo apacitā, asanto parivajjitā;

    โน เจ 99 ธมฺมํ นิรํกตฺวา, อธมฺมมนุวตฺตสิ’’ฯ

    No ce 100 dhammaṃ niraṃkatvā, adhammamanuvattasi’’.

    ๑๗๓.

    173.

    ‘‘สโนฺต จ เม อปจิตา, อสโนฺต ปริวชฺชิตา;

    ‘‘Santo ca me apacitā, asanto parivajjitā;

    ธมฺมเมวานุวตฺตามิ, อธโมฺม เม นิรงฺกโต’’ฯ

    Dhammamevānuvattāmi, adhammo me niraṅkato’’.

    ๑๗๔.

    174.

    ‘‘กจฺจิ นานาคตํ 101 ทีฆํ, สมเวกฺขสิ ขตฺติย;

    ‘‘Kacci nānāgataṃ 102 dīghaṃ, samavekkhasi khattiya;

    กจฺจิ มโตฺต 103 มทนีเย, ปรโลกํ น สนฺตสิ’’ฯ

    Kacci matto 104 madanīye, paralokaṃ na santasi’’.

    ๑๗๕.

    175.

    ‘‘นาหํ อนาคตํ 105 ทีฆํ, สมเวกฺขามิ ปกฺขิม;

    ‘‘Nāhaṃ anāgataṃ 106 dīghaṃ, samavekkhāmi pakkhima;

    ฐิโต ทสสุ ธเมฺมสุ, ปรโลกํ น สนฺตเส 107ฯ

    Ṭhito dasasu dhammesu, paralokaṃ na santase 108.

    ๑๗๖.

    176.

    ‘‘ทานํ สีลํ ปริจฺจาคํ, อชฺชวํ มทฺทวํ ตปํ;

    ‘‘Dānaṃ sīlaṃ pariccāgaṃ, ajjavaṃ maddavaṃ tapaṃ;

    อโกฺกธํ อวิหิํสญฺจ, ขนฺติญฺจ 109 อวิโรธนํฯ

    Akkodhaṃ avihiṃsañca, khantiñca 110 avirodhanaṃ.

    ๑๗๗.

    177.

    ‘‘อิเจฺจเต กุสเล ธเมฺม, ฐิเต ปสฺสามิ อตฺตนิ;

    ‘‘Iccete kusale dhamme, ṭhite passāmi attani;

    ตโต เม ชายเต ปีติ, โสมนสฺสญฺจนปฺปกํฯ

    Tato me jāyate pīti, somanassañcanappakaṃ.

    ๑๗๘.

    178.

    ‘‘สุมุโข จ อจิเนฺตตฺวา, วิสชฺชิ 111 ผรุสํ คิรํ;

    ‘‘Sumukho ca acintetvā, visajji 112 pharusaṃ giraṃ;

    ภาวโทสมนญฺญาย, อสฺมากายํ วิหงฺคโมฯ

    Bhāvadosamanaññāya, asmākāyaṃ vihaṅgamo.

    ๑๗๙.

    179.

    ‘‘โส กุโทฺธ ผรุสํ วาจํ, นิจฺฉาเรสิ อโยนิโส;

    ‘‘So kuddho pharusaṃ vācaṃ, nicchāresi ayoniso;

    ยานสฺมาสุ 113 น วิชฺชนฺติ, นยิทํ 114 ปญฺญวตามิว’’ฯ

    Yānasmāsu 115 na vijjanti, nayidaṃ 116 paññavatāmiva’’.

    ๑๘๐.

    180.

    ‘‘อตฺถิ เม ตํ อติสารํ, เวเคน มนุชาธิป;

    ‘‘Atthi me taṃ atisāraṃ, vegena manujādhipa;

    ธตรเฎฺฐ จ พทฺธสฺมิํ, ทุกฺขํ เม วิปุลํ อหุฯ

    Dhataraṭṭhe ca baddhasmiṃ, dukkhaṃ me vipulaṃ ahu.

    ๑๘๑.

    181.

    ‘‘ตฺวํ โน ปิตาว ปุตฺตานํ, ภูตานํ ธรณีริว;

    ‘‘Tvaṃ no pitāva puttānaṃ, bhūtānaṃ dharaṇīriva;

    อสฺมากํ อธิปนฺนานํ, ขมสฺสุ ราชกุญฺชร’’ฯ

    Asmākaṃ adhipannānaṃ, khamassu rājakuñjara’’.

    ๑๘๒.

    182.

    ‘‘เอตํ 117 เต อนุโมทาม, ยํ ภาวํ น นิคูหสิ;

    ‘‘Etaṃ 118 te anumodāma, yaṃ bhāvaṃ na nigūhasi;

    ขิลํ ปภินฺทสิ ปกฺขิ, อุชุโกสิ วิหงฺคม’’ฯ

    Khilaṃ pabhindasi pakkhi, ujukosi vihaṅgama’’.

    ๑๘๓.

    183.

    ‘‘ยํ กิญฺจิ รตนํ อตฺถิ, กาสิราช นิเวสเน;

    ‘‘Yaṃ kiñci ratanaṃ atthi, kāsirāja nivesane;

    รชตํ ชาตรูปญฺจ, มุตฺตา เวฬุริยา พหูฯ

    Rajataṃ jātarūpañca, muttā veḷuriyā bahū.

    ๑๘๔.

    184.

    ‘‘มณโย สงฺขมุตฺตญฺจ, วตฺถกํ หริจนฺทนํ;

    ‘‘Maṇayo saṅkhamuttañca, vatthakaṃ haricandanaṃ;

    อชินํ ทนฺตภณฺฑญฺจ, โลหํ กาฬายสํ พหุํ;

    Ajinaṃ dantabhaṇḍañca, lohaṃ kāḷāyasaṃ bahuṃ;

    เอตํ ททามิ โว วิตฺตํ, อิสฺสริยํ 119 วิสฺสชามิ โว’’ฯ

    Etaṃ dadāmi vo vittaṃ, issariyaṃ 120 vissajāmi vo’’.

    ๑๘๕.

    185.

    ‘‘อทฺธา อปจิตา ตฺยมฺหา, สกฺกตา จ รเถสภ;

    ‘‘Addhā apacitā tyamhā, sakkatā ca rathesabha;

    ธเมฺมสุ วตฺตมานานํ, ตฺวํ โน อาจริโย ภวฯ

    Dhammesu vattamānānaṃ, tvaṃ no ācariyo bhava.

    ๑๘๖.

    186.

    ‘‘อาจริย สมนุญฺญาตา, ตยา อนุมตา มยํ;

    ‘‘Ācariya samanuññātā, tayā anumatā mayaṃ;

    ตํ ปทกฺขิณโต กตฺวา, ญาติํ 121 ปเสฺสมุรินฺทม’’ 122ฯ

    Taṃ padakkhiṇato katvā, ñātiṃ 123 passemurindama’’ 124.

    ๑๘๗.

    187.

    ‘‘สพฺพรตฺติํ จินฺตยิตฺวา, มนฺตยิตฺวา ยถาตถํ;

    ‘‘Sabbarattiṃ cintayitvā, mantayitvā yathātathaṃ;

    กาสิราชา อนุญฺญาสิ, หํสานํ ปวรุตฺตมํ’’ฯ

    Kāsirājā anuññāsi, haṃsānaṃ pavaruttamaṃ’’.

    ๑๘๘.

    188.

    ‘‘ตโต รตฺยา วิวสาเน, สูริยุคฺคมนํ 125 ปติ;

    ‘‘Tato ratyā vivasāne, sūriyuggamanaṃ 126 pati;

    เปกฺขโต กาสิราชสฺส, ภวนา เต 127 วิคาหิสุํ’’ฯ

    Pekkhato kāsirājassa, bhavanā te 128 vigāhisuṃ’’.

    ๑๘๙.

    189.

    ‘‘เต อโรเค อนุปฺปเตฺต, ทิสฺวาน ปรเม ทิเช;

    ‘‘Te aroge anuppatte, disvāna parame dije;

    เกกาติ มกรุํ หํสา, ปุถุสโทฺท อชายถฯ

    Kekāti makaruṃ haṃsā, puthusaddo ajāyatha.

    ๑๙๐.

    190.

    ‘‘เต ปตีตา ปมุเตฺตน, ภตฺตุนา ภตฺตุคารวา;

    ‘‘Te patītā pamuttena, bhattunā bhattugāravā;

    สมนฺตา ปริกิริํสุ, อณฺฑชา ลทฺธปจฺจยา’’ฯ

    Samantā parikiriṃsu, aṇḍajā laddhapaccayā’’.

    ๑๙๑.

    191.

    ‘‘เอวํ มิตฺตวตํ อตฺถา, สเพฺพ โหนฺติ ปทกฺขิณา;

    ‘‘Evaṃ mittavataṃ atthā, sabbe honti padakkhiṇā;

    หํสา ยถา ธตรฎฺฐา, ญาติสงฺฆํ อุปาคมุ’’นฺติฯ

    Haṃsā yathā dhataraṭṭhā, ñātisaṅghaṃ upāgamu’’nti.

    มหาหํสชาตกํ ทุติยํฯ

    Mahāhaṃsajātakaṃ dutiyaṃ.




    Next: ๕๓๕. สุธาโภชนชาตกํ • 535. Sudhābhojanajātakaṃ




    Footnotes:
    1. ทุกฺขปเรโต’’ติ (ชา. ๑.๑๕.๑๓๖) อฎฺฐกถาโย โอโลเกตพฺพา
    2. ตวํ (สี. ปี.)
    3. dukkhapareto’’ti (jā. 1.15.136) aṭṭhakathāyo oloketabbā
    4. tavaṃ (sī. pī.)
    5. สมิเต (ปี.), ตฺยสฺมิ เต (ก.)
    6. samite (pī.), tyasmi te (ka.)
    7. วิกตฺติสฺสํ (ปี.)
    8. vikattissaṃ (pī.)
    9. น อนริยํ (ปี.)
    10. na anariyaṃ (pī.)
    11. อิเจฺจว (สี. ปี.)
    12. icceva (sī. pī.)
    13. อาปที (ก.)
    14. āpadī (ka.)
    15. อปริพฺรูหยิ (สี. ปี.)
    16. aparibrūhayi (sī. pī.)
    17. พฺยถํ (สี. สฺยา. ปี.)
    18. byathaṃ (sī. syā. pī.)
    19. ปริยาทาเนน (ก.)
    20. pariyādānena (ka.)
    21. พฺรูหโนฺต (สฺยา. ก.)
    22. brūhanto (syā. ka.)
    23. คจฺฉตุ โภ (ปี.)
    24. gacchatu bho (pī.)
    25. ภฎโก (ก.)
    26. bhaṭako (ka.)
    27. สํยมาโน (ปี.)
    28. saṃyamāno (pī.)
    29. ปคฺคยฺห (สฺยา. ก.)
    30. paggayha (syā. ka.)
    31. ปฎิภาติ (ก.)
    32. paṭibhāti (ka.)
    33. ปจฺจุปาโส คุหาสโย (สี. ปี.)
    34. paccupāso guhāsayo (sī. pī.)
    35. นิพฺพิเช (ก.)
    36. ปาณหิ (สี.)
    37. nibbije (ka.)
    38. pāṇahi (sī.)
    39. มหตฺตาโน (สี.)
    40. mahattāno (sī.)
    41. นิจฺฉสิ (ก.)
    42. โอเฑฺฑตุํ (สี.)
    43. nicchasi (ka.)
    44. oḍḍetuṃ (sī.)
    45. ตฺวํ (สฺยา. ปี.)
    46. ธโมฺมปสญฺหิตํ (ก.)
    47. tvaṃ (syā. pī.)
    48. dhammopasañhitaṃ (ka.)
    49. ธโมฺมปสญฺหิตํ (ก.)
    50. dhammopasañhitaṃ (ka.)
    51. ส (สี.)
    52. หํสกาเจน (ปี.)
    53. sa (sī.)
    54. haṃsakācena (pī.)
    55. ลกฺขญฺญาสมฺมเต (สี. ปี.)
    56. lakkhaññāsammate (sī. pī.)
    57. ยทายํ (สี. สฺยา. ปี.)
    58. yadāyaṃ (sī. syā. pī.)
    59. นิมชฺฌิมํ (สี. ปี. ก.)
    60. nimajjhimaṃ (sī. pī. ka.)
    61. อาทานานิ (สฺยา. ปี. ก.)
    62. อุปาคโต (ก.)
    63. ādānāni (syā. pī. ka.)
    64. upāgato (ka.)
    65. เอเวตํ (สี. ปี.)
    66. evetaṃ (sī. pī.)
    67. วิปริยตฺถํ (ปี.)
    68. ชิคิํสสิ (สี. ปี.)
    69. vipariyatthaṃ (pī.)
    70. jigiṃsasi (sī. pī.)
    71. อถ กินฺนุ (สี. ปี.), กถํ นุ (สฺยา.)
    72. atha kinnu (sī. pī.), kathaṃ nu (syā.)
    73. จตฺถจินฺตกา (ก.)
    74. catthacintakā (ka.)
    75. เขมิการยิ (สี. ปี.)
    76. khemikārayi (sī. pī.)
    77. พฺยากเรยฺยุํ (สี. ปี.)
    78. byākareyyuṃ (sī. pī.)
    79. ภูตา (สฺยา. ก.)
    80. bhūtā (syā. ka.)
    81. กิเณ (สี. ปี.)
    82. kiṇe (sī. pī.)
    83. จ อริยรุทํ (สี. ปี.)
    84. อนริยธมฺมมวสฺสิโต (สี.)
    85. ca ariyarudaṃ (sī. pī.)
    86. anariyadhammamavassito (sī.)
    87. พฺยเถ (สี. ปี.)
    88. byathe (sī. pī.)
    89. นาพฺภจิกฺขนฺตา (ก.)
    90. nābbhacikkhantā (ka.)
    91. เอเวเต (สี. ปี.)
    92. evete (sī. pī.)
    93. รโญฺญ (สี. สฺยา. ปี. ก.)
    94. rañño (sī. syā. pī. ka.)
    95. กาสิกปตฺถิณฺณํ (สี.), กาสิกวตฺถินํ (สฺยา. ปี.)
    96. kāsikapatthiṇṇaṃ (sī.), kāsikavatthinaṃ (syā. pī.)
    97. อนนฺตรํ (สี.)
    98. anantaraṃ (sī.)
    99. จ (สฺยา. ก.)
    100. ca (syā. ka.)
    101. กจฺจิ นุนาคตํ (สฺยา. ก.)
    102. kacci nunāgataṃ (syā. ka.)
    103. น มโตฺต (สี.)
    104. na matto (sī.)
    105. อหํ อนาคตํ (สฺยา.)
    106. ahaṃ anāgataṃ (syā.)
    107. สนฺตสิํ (สฺยา.)
    108. santasiṃ (syā.)
    109. ขนฺตี จ (ก.)
    110. khantī ca (ka.)
    111. วิสฺสชิ (สี. ปี.)
    112. vissaji (sī. pī.)
    113. ยานสฺมาสุ (สี. สฺยา ปี.)
    114. น อิทํ (สี. ปี.)
    115. yānasmāsu (sī. syā pī.)
    116. na idaṃ (sī. pī.)
    117. เอวํ (สฺยา. ก.)
    118. evaṃ (syā. ka.)
    119. อิเสฺสรํ (สี.), อิสฺสรํ (สฺยา. ปี. ก.)
    120. isseraṃ (sī.), issaraṃ (syā. pī. ka.)
    121. ญาตี (สี. สฺยา. ปี.)
    122. ปเสฺสมรินฺทม (สี. ปี.)
    123. ñātī (sī. syā. pī.)
    124. passemarindama (sī. pī.)
    125. สุริยสฺสุคฺคมนํ (สี. สฺยา.), สุริยุคฺคมนํ (ปี.)
    126. suriyassuggamanaṃ (sī. syā.), suriyuggamanaṃ (pī.)
    127. ภวนโต (สฺยา. ก.)
    128. bhavanato (syā. ka.)



    Related texts:



    อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā / [๕๓๔] ๒. มหาหํสชาตกวณฺณนา • [534] 2. Mahāhaṃsajātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact