Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဇာတကပာဠိ • Jātakapāḷi |
၅၃၄. မဟာဟံသဇာတကံ (၂)
534. Mahāhaṃsajātakaṃ (2)
၈၉.
89.
‘‘ဧတေ ဟံသာ ပက္ကမန္တိ၊ ဝက္ကင္ဂာ ဘယမေရိတာ။
‘‘Ete haṃsā pakkamanti, vakkaṅgā bhayameritā;
ဟရိတ္တစ ဟေမဝဏ္ဏ၊ ကာမံ သုမုခ ပက္ကမ။
Harittaca hemavaṇṇa, kāmaṃ sumukha pakkama.
၉၀.
90.
‘‘ဩဟာယ မံ ဉာတိဂဏာ၊ ဧကံ ပာသဝသံ ဂတံ။
‘‘Ohāya maṃ ñātigaṇā, ekaṃ pāsavasaṃ gataṃ;
အနပေက္ခမာနာ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကိံ ဧကော အဝဟီယသိ။
Anapekkhamānā gacchanti, kiṃ eko avahīyasi.
၉၁.
91.
‘‘ပတေဝ ပတတံ သေဋ္ဌ၊ နတ္ထိ ဗဒ္ဓေ သဟာယတာ။
‘‘Pateva patataṃ seṭṭha, natthi baddhe sahāyatā;
မာ အနီဃာယ ဟာပေသိ၊ ကာမံ သုမုခ ပက္ကမ’’။
Mā anīghāya hāpesi, kāmaṃ sumukha pakkama’’.
၉၂.
92.
ဇီဝိတံ မရဏံ ဝာ မေ၊ တယာ သဒ္ဓိံ ဘဝိသ္သတိ။
Jīvitaṃ maraṇaṃ vā me, tayā saddhiṃ bhavissati.
၉၃.
93.
‘‘နာဟံ ဒုက္ခပရေတောပိ၊ ဓတရဋ္ဌ တုဝံ ဇဟေ။
‘‘Nāhaṃ dukkhaparetopi, dhataraṭṭha tuvaṃ jahe;
န မံ အနရိယသံယုတ္တေ၊ ကမ္မေ ယောဇေတုမရဟသိ။
Na maṃ anariyasaṃyutte, kamme yojetumarahasi.
၉၄.
94.
‘‘သကုမာရော သခာ တ္ယသ္မိ၊ သစိတ္တေ စသ္မိ တေ 5 ဌိတော။
‘‘Sakumāro sakhā tyasmi, sacitte casmi te 6 ṭhito;
ဉာတော သေနာပတိ တ္ယာဟံ၊ ဟံသာနံ ပဝရုတ္တမ။
Ñāto senāpati tyāhaṃ, haṃsānaṃ pavaruttama.
၉၅.
95.
တံ ဟိတ္ဝာ ပတတံ သေဋ္ဌ၊ ကိံ တေ ဝက္ခာမိတော ဂတော။
Taṃ hitvā patataṃ seṭṭha, kiṃ te vakkhāmito gato;
၉၆.
96.
‘‘ဧသော ဟိ ဓမ္မော သုမုခ၊ ယံ တ္ဝံ အရိယပထေ ဌိတော။
‘‘Eso hi dhammo sumukha, yaṃ tvaṃ ariyapathe ṭhito;
ယော ဘတ္တာရံ သခာရံ မံ၊ န ပရိစ္စတ္တုမုသ္သဟေ။
Yo bhattāraṃ sakhāraṃ maṃ, na pariccattumussahe.
၉၇.
97.
‘‘တဉ္ဟိ မေ ပေက္ခမာနသ္သ၊ ဘယံ နတ္ဝေဝ ဇာယတိ။
‘‘Tañhi me pekkhamānassa, bhayaṃ natveva jāyati;
အဓိဂစ္ဆသိ တ္ဝံ မယ္ဟံ၊ ဧဝံ ဘူတသ္သ ဇီဝိတံ’’။
Adhigacchasi tvaṃ mayhaṃ, evaṃ bhūtassa jīvitaṃ’’.
၉၈.
98.
၉၉.
99.
၁၀၀.
100.
‘‘မာ ဘာယိ ပတတံ သေဋ္ဌ၊ န ဟိ ဘာယန္တိ တာဒိသာ။
‘‘Mā bhāyi patataṃ seṭṭha, na hi bhāyanti tādisā;
အဟံ ယောဂံ ပယုဉ္ဇိသ္သံ၊ ယုတ္တံ ဓမ္မူပသံဟိတံ။
Ahaṃ yogaṃ payuñjissaṃ, yuttaṃ dhammūpasaṃhitaṃ;
၁၀၁.
101.
‘‘တသ္သ တံ ဝစနံ သုတ္ဝာ၊ သုမုခသ္သ သုဘာသိတံ။
‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, sumukhassa subhāsitaṃ;
ပဟဋ္ဌလောမော နေသာဒော၊ အဉ္ဇလိသ္သ ပဏာမယိ။
Pahaṭṭhalomo nesādo, añjalissa paṇāmayi.
၁၀၂.
102.
‘‘န မေ သုတံ ဝာ ဒိဋ္ဌံ ဝာ၊ ဘာသန္တော မာနုသိံ ဒိဇော။
‘‘Na me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, bhāsanto mānusiṃ dijo;
အရိယံ ဗ္ရုဝာနော 21 ဝက္ကင္ဂော၊ စဇန္တော မာနုသိံ ဂိရံ။
Ariyaṃ bruvāno 22 vakkaṅgo, cajanto mānusiṃ giraṃ.
၁၀၃.
103.
‘‘ကိန္နု တာယံ ဒိဇော ဟောတိ၊ မုတ္တော ဗဒ္ဓံ ဥပာသသိ။
‘‘Kinnu tāyaṃ dijo hoti, mutto baddhaṃ upāsasi;
ဩဟာယ သကုဏာ ယန္တိ၊ ကိံ ဧကော အဝဟီယသိ’’။
Ohāya sakuṇā yanti, kiṃ eko avahīyasi’’.
၁၀၄.
104.
‘‘ရာဇာ မေ သော ဒိဇာမိတ္တ၊ သေနာပစ္စသ္သ ကာရယိံ။
‘‘Rājā me so dijāmitta, senāpaccassa kārayiṃ;
တမာပဒေ ပရိစ္စတ္တုံ၊ နုသ္သဟေ ဝိဟဂာဓိပံ။
Tamāpade pariccattuṃ, nussahe vihagādhipaṃ.
၁၀၅.
105.
‘‘မဟာဂဏာယ ဘတ္တာ မေ၊ မာ ဧကော ဗ္ယသနံ အဂာ။
‘‘Mahāgaṇāya bhattā me, mā eko byasanaṃ agā;
တထာ တံ သမ္မ နေသာဒ၊ ဘတ္တာယံ အဘိတော ရမေ’’။
Tathā taṃ samma nesāda, bhattāyaṃ abhito rame’’.
၁၀၆.
106.
‘‘အရိယဝတ္တသိ ဝက္ကင္ဂ၊ ယော ပိဏ္ဍမပစာယသိ။
‘‘Ariyavattasi vakkaṅga, yo piṇḍamapacāyasi;
စဇာမိ တေ တံ ဘတ္တာရံ၊ ဂစ္ဆထူဘော 23 ယထာသုခံ’’။
Cajāmi te taṃ bhattāraṃ, gacchathūbho 24 yathāsukhaṃ’’.
၁၀၇.
107.
‘‘သစေ အတ္တပ္ပယောဂေန၊ ဩဟိတော ဟံသပက္ခိနံ။
‘‘Sace attappayogena, ohito haṃsapakkhinaṃ;
ပဋိဂဏ္ဟာမ တေ သမ္မ၊ ဧတံ အဘယဒက္ခိဏံ။
Paṭigaṇhāma te samma, etaṃ abhayadakkhiṇaṃ.
၁၀၈.
108.
‘‘နော စေ အတ္တပ္ပယောဂေန၊ ဩဟိတော ဟံသပက္ခိနံ။
‘‘No ce attappayogena, ohito haṃsapakkhinaṃ;
အနိသ္သရော မုဉ္စမမ္ဟေ၊ ထေယ္ယံ ကယိရာသိ လုဒ္ဒက’’။
Anissaro muñcamamhe, theyyaṃ kayirāsi luddaka’’.
၁၀၉.
109.
၁၁၀.
110.
‘‘ဣစ္စေဝံ ဝုတ္တော နေသာဒော၊ ဟေမဝဏ္ဏေ ဟရိတ္တစေ။
‘‘Iccevaṃ vutto nesādo, hemavaṇṇe harittace;
၁၁၁.
111.
‘‘တေ ပဉ္ဇရဂတေ ပက္ခီ၊ ဥဘော ဘသ္သရဝဏ္ဏိနေ။
‘‘Te pañjaragate pakkhī, ubho bhassaravaṇṇine;
သုမုခံ ဓတရဋ္ဌဉ္စ၊ လုဒ္ဒော အာဒာယ ပက္ကမိ’’။
Sumukhaṃ dhataraṭṭhañca, luddo ādāya pakkami’’.
၁၁၂.
112.
‘‘ဟရီယမာနော ဓတရဋ္ဌော၊ သုမုခံ ဧတဒဗ္ရဝိ။
‘‘Harīyamāno dhataraṭṭho, sumukhaṃ etadabravi;
ဗာဠ္ဟံ ဘာယာမိ သုမုခ၊ သာမာယ လက္ခဏူရုယာ။
Bāḷhaṃ bhāyāmi sumukha, sāmāya lakkhaṇūruyā;
အသ္မာကံ ဝဓမညာယ၊ အထတ္တာနံ ဝဓိသ္သတိ။
Asmākaṃ vadhamaññāya, athattānaṃ vadhissati.
၁၁၃.
113.
‘‘ပာကဟံသာ စ သုမုခ၊ သုဟေမာ ဟေမသုတ္တစာ။
‘‘Pākahaṃsā ca sumukha, suhemā hemasuttacā;
ကောဉ္စီ သမုဒ္ဒတီရေဝ၊ ကပဏာ နူန ရုစ္ဆတိ’’။
Koñcī samuddatīreva, kapaṇā nūna rucchati’’.
၁၁၄.
114.
‘‘ဧဝံ မဟန္တော လောကသ္သ၊ အပ္ပမေယ္ယော မဟာဂဏီ။
‘‘Evaṃ mahanto lokassa, appameyyo mahāgaṇī;
ဧကိတ္ထိမနုသောစေယ္ယ၊ နယိဒံ ပညဝတာမိဝ။
Ekitthimanusoceyya, nayidaṃ paññavatāmiva.
၁၁၅.
115.
‘‘ဝာတောဝ ဂန္ဓမာဒေတိ၊ ဥဘယံ ဆေကပာပကံ။
‘‘Vātova gandhamādeti, ubhayaṃ chekapāpakaṃ;
ဗာလော အာမကပက္ကံဝ၊ လောလော အန္ဓောဝ အာမိသံ။
Bālo āmakapakkaṃva, lolo andhova āmisaṃ.
၁၁၆.
116.
ကိစ္စာကိစ္စံ န ဇာနာသိ၊ သမ္ပတ္တော ကာလပရိယာယံ။
Kiccākiccaṃ na jānāsi, sampatto kālapariyāyaṃ.
၁၁၇.
117.
‘‘အဍ္ဎုမ္မတ္တော ဥဒီရေသိ၊ ယော သေယ္ယာ မညသိတ္ထိယော။
‘‘Aḍḍhummatto udīresi, yo seyyā maññasitthiyo;
ဗဟုသာဓာရဏာ ဟေတာ၊ သောဏ္ဍာနံဝ သုရာဃရံ။
Bahusādhāraṇā hetā, soṇḍānaṃva surāgharaṃ.
၁၁၈.
118.
‘‘မာယာ စေသာ မရီစီ စ၊ သောကော ရောဂော စုပဒ္ဒဝော။
‘‘Māyā cesā marīcī ca, soko rogo cupaddavo;
တာသု ယော ဝိသ္သသေ ပောသော၊ သော နရေသု နရာဓမော’’။
Tāsu yo vissase poso, so naresu narādhamo’’.
၁၁၉.
119.
‘‘ယံ ဝုဒ္ဓေဟိ ဥပညာတံ၊ ကော တံ နိန္ဒိတုမရဟတိ။
‘‘Yaṃ vuddhehi upaññātaṃ, ko taṃ ninditumarahati;
မဟာဘူတိတ္ထိယော နာမ၊ လောကသ္မိံ ဥဒပဇ္ဇိသုံ။
Mahābhūtitthiyo nāma, lokasmiṃ udapajjisuṃ.
၁၂၀.
120.
‘‘ခိဍ္ဍာ ပဏိဟိတာ တ္ယာသု၊ ရတိ တ္ယာသု ပတိဋ္ဌိတာ။
‘‘Khiḍḍā paṇihitā tyāsu, rati tyāsu patiṭṭhitā;
ဗီဇာနိ တ္ယာသု ရူဟန္တိ၊ ယဒိဒံ သတ္တာ ပဇာယရေ။
Bījāni tyāsu rūhanti, yadidaṃ sattā pajāyare;
၁၂၁.
121.
‘‘တ္ဝမေဝ နညော သုမုခ၊ ထီနံ အတ္ထေသု ယုဉ္ဇသိ။
‘‘Tvameva nañño sumukha, thīnaṃ atthesu yuñjasi;
တသ္သ တ္ယဇ္ဇ ဘယေ ဇာတေ၊ ဘီတေန ဇာယတေ မတိ။
Tassa tyajja bhaye jāte, bhītena jāyate mati.
၁၂၂.
122.
‘‘သဗ္ဗော ဟိ သံသယံ ပတ္တော၊ ဘယံ ဘီရု တိတိက္ခတိ။
‘‘Sabbo hi saṃsayaṃ patto, bhayaṃ bhīru titikkhati;
၁၂၃.
123.
‘‘ဧတဒတ္ထာယ ရာဇာနော၊ သူရမိစ္ဆန္တိ မန္တိနံ။
‘‘Etadatthāya rājāno, sūramicchanti mantinaṃ;
ပဋိဗာဟတိ ယံ သူရော၊ အာပဒံ အတ္တပရိယာယံ။
Paṭibāhati yaṃ sūro, āpadaṃ attapariyāyaṃ.
၁၂၄.
124.
‘‘မာ နော အဇ္ဇ ဝိကန္တိံသု၊ ရညော သူဒာ မဟာနသေ။
‘‘Mā no ajja vikantiṃsu, rañño sūdā mahānase;
တထာ ဟိ ဝဏ္ဏော ပတ္တာနံ၊ ဖလံ ဝေဠုံဝ တံ ဝဓိ။
Tathā hi vaṇṇo pattānaṃ, phalaṃ veḷuṃva taṃ vadhi.
၁၂၅.
125.
သောပဇ္ဇ သံသယံ ပတ္တော၊ အတ္ထံ ဂဏ္ဟာဟိ မာ မုခံ’’။
Sopajja saṃsayaṃ patto, atthaṃ gaṇhāhi mā mukhaṃ’’.
၁၂၆.
126.
တဝ ပရိယာပဒာနေန၊ မမ ပာဏေသနံ စရ’’။
Tava pariyāpadānena, mama pāṇesanaṃ cara’’.
၁၂၇.
127.
‘‘မာ ဘာယိ ပတတံ သေဋ္ဌ၊ န ဟိ ဘာယန္တိ တာဒိသာ။
‘‘Mā bhāyi patataṃ seṭṭha, na hi bhāyanti tādisā;
မမ ပရိယာပဒာနေန၊ ခိပ္ပံ ပာသာ ပမောက္ခသိ’’။
Mama pariyāpadānena, khippaṃ pāsā pamokkhasi’’.
၁၂၈.
128.
ပဋိဝေဒေထ မံ ရညော၊ ဓတရဋ္ဌာယမာဂတော’’။
Paṭivedetha maṃ rañño, dhataraṭṭhāyamāgato’’.
၁၂၉.
129.
ခလု သံယမနော ရာဇာ၊ အမစ္စေ အဇ္ဈဘာသထ။
Khalu saṃyamano rājā, amacce ajjhabhāsatha.
၁၃၀.
130.
‘‘ဒေထ လုဒ္ဒသ္သ ဝတ္ထာနိ၊ အန္နံ ပာနဉ္စ ဘောဇနံ။
‘‘Detha luddassa vatthāni, annaṃ pānañca bhojanaṃ;
ကာမံ ကရော ဟိရညသ္သ၊ ယာဝန္တော ဧသ ဣစ္ဆတိ’’။
Kāmaṃ karo hiraññassa, yāvanto esa icchati’’.
၁၃၁.
131.
‘‘ဒိသ္ဝာ လုဒ္ဒံ ပသန္နတ္တံ၊ ကာသိရာဇာ တဒဗ္ရဝိ။
‘‘Disvā luddaṃ pasannattaṃ, kāsirājā tadabravi;
၁၃၂.
132.
‘‘ကထံ ရုစိမဇ္ဈဂတံ၊ ပာသဟတ္ထော ဥပာဂမိ။
‘‘Kathaṃ rucimajjhagataṃ, pāsahattho upāgami;
၁၃၃.
133.
ပဒမေတသ္သ အန္ဝေသံ၊ အပ္ပမတ္တော ဃဋသ္သိတော။
Padametassa anvesaṃ, appamatto ghaṭassito.
၁၃၄.
134.
‘‘အထသ္သ ပဒမဒ္ဒက္ခိံ၊ စရတော အဒနေသနံ။
‘‘Athassa padamaddakkhiṃ, carato adanesanaṃ;
၁၃၅.
135.
‘‘လုဒ္ဒ ဒ္ဝေ ဣမေ သကုဏာ၊ အထ ဧကောတိ ဘာသသိ။
‘‘Ludda dve ime sakuṇā, atha ekoti bhāsasi;
၁၃၆.
136.
‘‘ယသ္သ လောဟိတကာ တာလာ၊ တပနီယနိဘာ သုဘာ။
‘‘Yassa lohitakā tālā, tapanīyanibhā subhā;
ဥရံ သံဟစ္စ တိဋ္ဌန္တိ၊ သော မေ ဗန္ဓံ ဥပာဂမိ။
Uraṃ saṃhacca tiṭṭhanti, so me bandhaṃ upāgami.
၁၃၇.
137.
‘‘အထာယံ ဘသ္သရော ပက္ခီ၊ အဗဒ္ဓော ဗဒ္ဓမာတုရံ။
‘‘Athāyaṃ bhassaro pakkhī, abaddho baddhamāturaṃ;
အရိယံ ဗ္ရုဝာနော အဋ္ဌာသိ၊ စဇန္တော မာနုသိံ ဂိရံ’’။
Ariyaṃ bruvāno aṭṭhāsi, cajanto mānusiṃ giraṃ’’.
၁၃၈.
138.
အဒု မေ ပရိသံ ပတ္တော၊ ဘယာ ဘီတော န ဘာသသိ’’။
Adu me parisaṃ patto, bhayā bhīto na bhāsasi’’.
၁၃၉.
139.
‘‘နာဟံ ကာသိပတိ ဘီတော၊ ဩဂယ္ဟ ပရိသံ တဝ။
‘‘Nāhaṃ kāsipati bhīto, ogayha parisaṃ tava;
နာဟံ ဘယာ န ဘာသိသ္သံ၊ ဝာက္ယံ အတ္ထမ္ဟိ တာဒိသေ’’။
Nāhaṃ bhayā na bhāsissaṃ, vākyaṃ atthamhi tādise’’.
၁၄၀.
140.
‘‘န တေ အဘိသရံ ပသ္သေ၊ န ရထေ နပိ ပတ္တိကေ။
‘‘Na te abhisaraṃ passe, na rathe napi pattike;
နာသ္သ စမ္မံ ဝ ကီဋံ ဝာ၊ ဝမ္မိတေ စ ဓနုဂ္ဂဟေ။
Nāssa cammaṃ va kīṭaṃ vā, vammite ca dhanuggahe.
၁၄၁.
141.
‘‘န ဟိရညံ သုဝဏ္ဏံ ဝာ၊ နဂရံ ဝာ သုမာပိတံ။
‘‘Na hiraññaṃ suvaṇṇaṃ vā, nagaraṃ vā sumāpitaṃ;
ဩကိဏ္ဏပရိခံ ဒုဂ္ဂံ၊ ဒဠ္ဟမဋ္ဋာလကောဋ္ဌကံ။
Okiṇṇaparikhaṃ duggaṃ, daḷhamaṭṭālakoṭṭhakaṃ;
ယတ္ထ ပဝိဋ္ဌော သုမုခ၊ ဘာယိတဗ္ဗံ န ဘာယသိ’’။
Yattha paviṭṭho sumukha, bhāyitabbaṃ na bhāyasi’’.
၁၄၂.
142.
‘‘န မေ အဘိသရေနတ္ထော၊ နဂရေန ဓနေန ဝာ။
‘‘Na me abhisarenattho, nagarena dhanena vā;
အပထေန ပထံ ယာမ၊ အန္တလိက္ခေစရာ မယံ။
Apathena pathaṃ yāma, antalikkhecarā mayaṃ.
၁၄၃.
143.
ဘာသေမတ္ထဝတိံ ဝာစံ၊ သစ္စေ စသ္သ ပတိဋ္ဌိတော။
Bhāsematthavatiṃ vācaṃ, sacce cassa patiṭṭhito.
၁၄၄.
144.
‘‘ကိဉ္စ တုယ္ဟံ အသစ္စသ္သ၊ အနရိယသ္သ ကရိသ္သတိ။
‘‘Kiñca tuyhaṃ asaccassa, anariyassa karissati;
မုသာဝာဒိသ္သ လုဒ္ဒသ္သ၊ ဘဏိတမ္ပိ သုဘာသိတံ’’။
Musāvādissa luddassa, bhaṇitampi subhāsitaṃ’’.
၁၄၅.
145.
အဘယဉ္စ တယာ ဃုဋ္ဌံ၊ ဣမာယော ဒသဓာ ဒိသာ။
Abhayañca tayā ghuṭṭhaṃ, imāyo dasadhā disā.
၁၄၆.
146.
‘‘ဩဂယ္ဟ တေ ပောက္ခရဏိံ၊ ဝိပ္ပသန္နောဒကံ သုစိံ။
‘‘Ogayha te pokkharaṇiṃ, vippasannodakaṃ suciṃ;
ပဟူတံ စာဒနံ တတ္ထ၊ အဟိံသာ စေတ္ထ ပက္ခိနံ။
Pahūtaṃ cādanaṃ tattha, ahiṃsā cettha pakkhinaṃ.
၁၄၇.
147.
‘‘ဣဒံ သုတ္ဝာန နိဂ္ဃောသံ၊ အာဂတမ္ဟ တဝန္တိကေ။
‘‘Idaṃ sutvāna nigghosaṃ, āgatamha tavantike;
တေ တေ ဗန္ဓသ္မ ပာသေန၊ ဧတံ တေ ဘာသိတံ မုသာ။
Te te bandhasma pāsena, etaṃ te bhāsitaṃ musā.
၁၄၈.
148.
‘‘မုသာဝာဒံ ပုရက္ခတ္ဝာ၊ ဣစ္ဆာလောဘဉ္စ ပာပကံ။
‘‘Musāvādaṃ purakkhatvā, icchālobhañca pāpakaṃ;
ဥဘော သန္ဓိမတိက္ကမ္မ၊ အသာတံ ဥပပဇ္ဇတိ’’။
Ubho sandhimatikkamma, asātaṃ upapajjati’’.
၁၄၉.
149.
‘‘နာပရဇ္ဈာမ သုမုခ၊ နပိ လောဘာဝ မဂ္ဂဟိံ။
‘‘Nāparajjhāma sumukha, napi lobhāva maggahiṃ;
သုတာ စ ပဏ္ဍိတာတ္ယတ္ထ၊ နိပုဏာ အတ္ထစိန္တကာ။
Sutā ca paṇḍitātyattha, nipuṇā atthacintakā.
၁၅၀.
150.
တထာ တံ သမ္မ နေသာဒော၊ ဝုတ္တော သုမုခ မဂ္ဂဟိ’’။
Tathā taṃ samma nesādo, vutto sumukha maggahi’’.
၁၅၁.
151.
ဘာသေမတ္ထဝတိံ ဝာစံ၊ သမ္ပတ္တာ ကာလပရိယာယံ။
Bhāsematthavatiṃ vācaṃ, sampattā kālapariyāyaṃ.
၁၅၂.
152.
‘‘ယော မိဂေန မိဂံ ဟန္တိ၊ ပက္ခိံ ဝာ ပန ပက္ခိနာ။
‘‘Yo migena migaṃ hanti, pakkhiṃ vā pana pakkhinā;
၁၅၃.
153.
ဥဘော သော ဓံသတေ လောကာ၊ ဣဓ စေဝ ပရတ္ထ စ။
Ubho so dhaṃsate lokā, idha ceva parattha ca.
၁၅၄.
154.
‘‘န မဇ္ဇေထ ယသံ ပတ္တော၊ န ဗ္ယာဓေ 87 ပတ္တသံသယံ။
‘‘Na majjetha yasaṃ patto, na byādhe 88 pattasaṃsayaṃ;
ဝာယမေထေဝ ကိစ္စေသု၊ သံဝရေ ဝိဝရာနိ စ။
Vāyametheva kiccesu, saṃvare vivarāni ca.
၁၅၅.
155.
‘‘ယေ ဝုဒ္ဓာ အဗ္ဘတိက္ကန္တာ 89၊ သမ္ပတ္တာ ကာလပရိယာယံ။
‘‘Ye vuddhā abbhatikkantā 90, sampattā kālapariyāyaṃ;
၁၅၆.
156.
‘‘ဣဒံ သုတ္ဝာ ကာသိပတိ၊ ဓမ္မမတ္တနိ ပာလယ။
‘‘Idaṃ sutvā kāsipati, dhammamattani pālaya;
ဓတရဋ္ဌဉ္စ မုဉ္စာဟိ၊ ဟံသာနံ ပဝရုတ္တမံ’’။
Dhataraṭṭhañca muñcāhi, haṃsānaṃ pavaruttamaṃ’’.
၁၅၇.
157.
‘‘အာဟရန္တုဒကံ ပဇ္ဇံ၊ အာသနဉ္စ မဟာရဟံ။
‘‘Āharantudakaṃ pajjaṃ, āsanañca mahārahaṃ;
ပဉ္ဇရတော ပမောက္ခာမိ၊ ဓတရဋ္ဌံ ယသသ္သိနံ။
Pañjarato pamokkhāmi, dhataraṭṭhaṃ yasassinaṃ.
၁၅၈.
158.
‘‘တဉ္စ သေနာပတိံ ဓီရံ၊ နိပုဏံ အတ္ထစိန္တကံ။
‘‘Tañca senāpatiṃ dhīraṃ, nipuṇaṃ atthacintakaṃ;
ယော သုခေ သုခိတော ရညေ 93၊ ဒုက္ခိတေ ဟောတိ ဒုက္ခိတော။
Yo sukhe sukhito raññe 94, dukkhite hoti dukkhito.
၁၅၉.
159.
‘‘ဧဒိသော ခော အရဟတိ၊ ပိဏ္ဍမသ္နာတု ဘတ္တုနော။
‘‘Ediso kho arahati, piṇḍamasnātu bhattuno;
ယထာယံ သုမုခော ရညော၊ ပာဏသာဓာရဏော သခာ’’။
Yathāyaṃ sumukho rañño, pāṇasādhāraṇo sakhā’’.
၁၆၀.
160.
‘‘ပီဌဉ္စ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏံ၊ အဋ္ဌပာဒံ မနောရမံ။
‘‘Pīṭhañca sabbasovaṇṇaṃ, aṭṭhapādaṃ manoramaṃ;
၁၆၁.
161.
‘‘ကောစ္ဆဉ္စ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏံ၊ ဝေယ္ယဂ္ဃပရိသိဗ္ဗိတံ။
‘‘Kocchañca sabbasovaṇṇaṃ, veyyagghaparisibbitaṃ;
၁၆၂.
162.
‘‘တေသံ ကဉ္စနပတ္တေဟိ၊ ပုထူ အာဒာယ ကာသိယော။
‘‘Tesaṃ kañcanapattehi, puthū ādāya kāsiyo;
ဟံသာနံ အဘိဟာရေသုံ၊ အဂ္ဂရညော ပဝာသိတံ’’။
Haṃsānaṃ abhihāresuṃ, aggarañño pavāsitaṃ’’.
၁၆၃.
163.
‘‘ဒိသ္ဝာ အဘိဟဋံ အဂ္ဂံ၊ ကာသိရာဇေန ပေသိတံ။
‘‘Disvā abhihaṭaṃ aggaṃ, kāsirājena pesitaṃ;
ကုသလော ခတ္တဓမ္မာနံ၊ တတော ပုစ္ဆိ အနန္တရာ။
Kusalo khattadhammānaṃ, tato pucchi anantarā.
၁၆၄.
164.
‘‘ကစ္စိန္နု ဘောတော ကုသလံ၊ ကစ္စိ ဘောတော အနာမယံ။
‘‘Kaccinnu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;
ကစ္စိ ရဋ္ဌမိဒံ ဖီတံ၊ ဓမ္မေန မနုသာသသိ’’။
Kacci raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsasi’’.
၁၆၅.
165.
‘‘ကုသလဉ္စေဝ မေ ဟံသ၊ အထော ဟံသ အနာမယံ။
‘‘Kusalañceva me haṃsa, atho haṃsa anāmayaṃ;
အထော ရဋ္ဌမိဒံ ဖီတံ၊ ဓမ္မေနံ မနုသာသဟံ။
Atho raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammenaṃ manusāsahaṃ.
၁၆၆.
166.
‘‘ကစ္စိ ဘောတော အမစ္စေသု၊ ဒောသော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘Kacci bhoto amaccesu, doso koci na vijjati;
ကစ္စိ စ တေ တဝတ္ထေသု၊ နာဝကင္ခန္တိ ဇီဝိတံ’’။
Kacci ca te tavatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.
၁၆၇.
167.
‘‘အထောပိ မေ အမစ္စေသု၊ ဒောသော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘Athopi me amaccesu, doso koci na vijjati;
အထောပိ တေ မမတ္ထေသု၊ နာဝကင္ခန္တိ ဇီဝိတံ’’။
Athopi te mamatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.
၁၆၈.
168.
‘‘ကစ္စိ တေ သာဒိသီ ဘရိယာ၊ အသ္သဝာ ပိယဘာဏိနီ။
‘‘Kacci te sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
ပုတ္တရူပယသူပေတာ၊ တဝ ဆန္ဒဝသာနုဂာ’’။
Puttarūpayasūpetā, tava chandavasānugā’’.
၁၆၉.
169.
‘‘အထော မေ သာဒိသီ ဘရိယာ၊ အသ္သဝာ ပိယဘာဏိနီ။
‘‘Atho me sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
ပုတ္တရူပယသူပေတာ၊ မမ ဆန္ဒဝသာနုဂာ’’။
Puttarūpayasūpetā, mama chandavasānugā’’.
၁၇၀.
170.
‘‘ကစ္စိ ရဋ္ဌံ အနုပ္ပီဠံ၊ အကုတောစိဥပဒ္ဒဝံ။
‘‘Kacci raṭṭhaṃ anuppīḷaṃ, akutociupaddavaṃ;
အသာဟသေန ဓမ္မေန၊ သမေန မနုသာသသိ’’။
Asāhasena dhammena, samena manusāsasi’’.
၁၇၁.
171.
‘‘အထော ရဋ္ဌံ အနုပ္ပီဠံ၊ အကုတောစိဥပဒ္ဒဝံ။
‘‘Atho raṭṭhaṃ anuppīḷaṃ, akutociupaddavaṃ;
အသာဟသေန ဓမ္မေန၊ သမေန မနုသာသဟံ’’။
Asāhasena dhammena, samena manusāsahaṃ’’.
၁၇၂.
172.
‘‘ကစ္စိ သန္တော အပစိတာ၊ အသန္တော ပရိဝဇ္ဇိတာ။
‘‘Kacci santo apacitā, asanto parivajjitā;
၁၇၃.
173.
‘‘သန္တော စ မေ အပစိတာ၊ အသန္တော ပရိဝဇ္ဇိတာ။
‘‘Santo ca me apacitā, asanto parivajjitā;
ဓမ္မမေဝာနုဝတ္တာမိ၊ အဓမ္မော မေ နိရင္ကတော’’။
Dhammamevānuvattāmi, adhammo me niraṅkato’’.
၁၇၄.
174.
၁၇၅.
175.
၁၇၆.
176.
‘‘ဒာနံ သီလံ ပရိစ္စာဂံ၊ အဇ္ဇဝံ မဒ္ဒဝံ တပံ။
‘‘Dānaṃ sīlaṃ pariccāgaṃ, ajjavaṃ maddavaṃ tapaṃ;
၁၇၇.
177.
‘‘ဣစ္စေတေ ကုသလေ ဓမ္မေ၊ ဌိတေ ပသ္သာမိ အတ္တနိ။
‘‘Iccete kusale dhamme, ṭhite passāmi attani;
တတော မေ ဇာယတေ ပီတိ၊ သောမနသ္သဉ္စနပ္ပကံ။
Tato me jāyate pīti, somanassañcanappakaṃ.
၁၇၈.
178.
‘‘သုမုခော စ အစိန္တေတ္ဝာ၊ ဝိသဇ္ဇိ 111 ဖရုသံ ဂိရံ။
‘‘Sumukho ca acintetvā, visajji 112 pharusaṃ giraṃ;
ဘာဝဒောသမနညာယ၊ အသ္မာကာယံ ဝိဟင္ဂမော။
Bhāvadosamanaññāya, asmākāyaṃ vihaṅgamo.
၁၇၉.
179.
‘‘သော ကုဒ္ဓော ဖရုသံ ဝာစံ၊ နိစ္ဆာရေသိ အယောနိသော။
‘‘So kuddho pharusaṃ vācaṃ, nicchāresi ayoniso;
၁၈၀.
180.
‘‘အတ္ထိ မေ တံ အတိသာရံ၊ ဝေဂေန မနုဇာဓိပ။
‘‘Atthi me taṃ atisāraṃ, vegena manujādhipa;
ဓတရဋ္ဌေ စ ဗဒ္ဓသ္မိံ၊ ဒုက္ခံ မေ ဝိပုလံ အဟု။
Dhataraṭṭhe ca baddhasmiṃ, dukkhaṃ me vipulaṃ ahu.
၁၈၁.
181.
‘‘တ္ဝံ နော ပိတာဝ ပုတ္တာနံ၊ ဘူတာနံ ဓရဏီရိဝ။
‘‘Tvaṃ no pitāva puttānaṃ, bhūtānaṃ dharaṇīriva;
အသ္မာကံ အဓိပန္နာနံ၊ ခမသ္သု ရာဇကုဉ္ဇရ’’။
Asmākaṃ adhipannānaṃ, khamassu rājakuñjara’’.
၁၈၂.
182.
ခိလံ ပဘိန္ဒသိ ပက္ခိ၊ ဥဇုကောသိ ဝိဟင္ဂမ’’။
Khilaṃ pabhindasi pakkhi, ujukosi vihaṅgama’’.
၁၈၃.
183.
‘‘ယံ ကိဉ္စိ ရတနံ အတ္ထိ၊ ကာသိရာဇ နိဝေသနေ။
‘‘Yaṃ kiñci ratanaṃ atthi, kāsirāja nivesane;
ရဇတံ ဇာတရူပဉ္စ၊ မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ ဗဟူ။
Rajataṃ jātarūpañca, muttā veḷuriyā bahū.
၁၈၄.
184.
‘‘မဏယော သင္ခမုတ္တဉ္စ၊ ဝတ္ထကံ ဟရိစန္ဒနံ။
‘‘Maṇayo saṅkhamuttañca, vatthakaṃ haricandanaṃ;
အဇိနံ ဒန္တဘဏ္ဍဉ္စ၊ လောဟံ ကာဠာယသံ ဗဟုံ။
Ajinaṃ dantabhaṇḍañca, lohaṃ kāḷāyasaṃ bahuṃ;
ဧတံ ဒဒာမိ ဝော ဝိတ္တံ၊ ဣသ္သရိယံ 119 ဝိသ္သဇာမိ ဝော’’။
Etaṃ dadāmi vo vittaṃ, issariyaṃ 120 vissajāmi vo’’.
၁၈၅.
185.
‘‘အဒ္ဓာ အပစိတာ တ္ယမ္ဟာ၊ သက္ကတာ စ ရထေသဘ။
‘‘Addhā apacitā tyamhā, sakkatā ca rathesabha;
ဓမ္မေသု ဝတ္တမာနာနံ၊ တ္ဝံ နော အာစရိယော ဘဝ။
Dhammesu vattamānānaṃ, tvaṃ no ācariyo bhava.
၁၈၆.
186.
‘‘အာစရိယ သမနုညာတာ၊ တယာ အနုမတာ မယံ။
‘‘Ācariya samanuññātā, tayā anumatā mayaṃ;
၁၈၇.
187.
‘‘သဗ္ဗရတ္တိံ စိန္တယိတ္ဝာ၊ မန္တယိတ္ဝာ ယထာတထံ။
‘‘Sabbarattiṃ cintayitvā, mantayitvā yathātathaṃ;
ကာသိရာဇာ အနုညာသိ၊ ဟံသာနံ ပဝရုတ္တမံ’’။
Kāsirājā anuññāsi, haṃsānaṃ pavaruttamaṃ’’.
၁၈၈.
188.
၁၈၉.
189.
‘‘တေ အရောဂေ အနုပ္ပတ္တေ၊ ဒိသ္ဝာန ပရမေ ဒိဇေ။
‘‘Te aroge anuppatte, disvāna parame dije;
ကေကာတိ မကရုံ ဟံသာ၊ ပုထုသဒ္ဒော အဇာယထ။
Kekāti makaruṃ haṃsā, puthusaddo ajāyatha.
၁၉၀.
190.
‘‘တေ ပတီတာ ပမုတ္တေန၊ ဘတ္တုနာ ဘတ္တုဂာရဝာ။
‘‘Te patītā pamuttena, bhattunā bhattugāravā;
သမန္တာ ပရိကိရိံသု၊ အဏ္ဍဇာ လဒ္ဓပစ္စယာ’’။
Samantā parikiriṃsu, aṇḍajā laddhapaccayā’’.
၁၉၁.
191.
‘‘ဧဝံ မိတ္တဝတံ အတ္ထာ၊ သဗ္ဗေ ဟောန္တိ ပဒက္ခိဏာ။
‘‘Evaṃ mittavataṃ atthā, sabbe honti padakkhiṇā;
ဟံသာ ယထာ ဓတရဋ္ဌာ၊ ဉာတိသင္ဃံ ဥပာဂမု’’န္တိ။
Haṃsā yathā dhataraṭṭhā, ñātisaṅghaṃ upāgamu’’nti.
မဟာဟံသဇာတကံ ဒုတိယံ။
Mahāhaṃsajātakaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ဇာတက-အဋ္ဌကထာ • Jātaka-aṭṭhakathā / [၅၃၄] ၂. မဟာဟံသဇာတကဝဏ္ဏနာ • [534] 2. Mahāhaṃsajātakavaṇṇanā