Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi |
൫൩൪. മഹാഹംസജാതകം (൨)
534. Mahāhaṃsajātakaṃ (2)
൮൯.
89.
‘‘ഏതേ ഹംസാ പക്കമന്തി, വക്കങ്ഗാ ഭയമേരിതാ;
‘‘Ete haṃsā pakkamanti, vakkaṅgā bhayameritā;
ഹരിത്തച ഹേമവണ്ണ, കാമം സുമുഖ പക്കമ.
Harittaca hemavaṇṇa, kāmaṃ sumukha pakkama.
൯൦.
90.
‘‘ഓഹായ മം ഞാതിഗണാ, ഏകം പാസവസം ഗതം;
‘‘Ohāya maṃ ñātigaṇā, ekaṃ pāsavasaṃ gataṃ;
അനപേക്ഖമാനാ ഗച്ഛന്തി, കിം ഏകോ അവഹീയസി.
Anapekkhamānā gacchanti, kiṃ eko avahīyasi.
൯൧.
91.
‘‘പതേവ പതതം സേട്ഠ, നത്ഥി ബദ്ധേ സഹായതാ;
‘‘Pateva patataṃ seṭṭha, natthi baddhe sahāyatā;
മാ അനീഘായ ഹാപേസി, കാമം സുമുഖ പക്കമ’’.
Mā anīghāya hāpesi, kāmaṃ sumukha pakkama’’.
൯൨.
92.
ജീവിതം മരണം വാ മേ, തയാ സദ്ധിം ഭവിസ്സതി.
Jīvitaṃ maraṇaṃ vā me, tayā saddhiṃ bhavissati.
൯൩.
93.
‘‘നാഹം ദുക്ഖപരേതോപി, ധതരട്ഠ തുവം ജഹേ;
‘‘Nāhaṃ dukkhaparetopi, dhataraṭṭha tuvaṃ jahe;
ന മം അനരിയസംയുത്തേ, കമ്മേ യോജേതുമരഹസി.
Na maṃ anariyasaṃyutte, kamme yojetumarahasi.
൯൪.
94.
ഞാതോ സേനാപതി ത്യാഹം, ഹംസാനം പവരുത്തമ.
Ñāto senāpati tyāhaṃ, haṃsānaṃ pavaruttama.
൯൫.
95.
തം ഹിത്വാ പതതം സേട്ഠ, കിം തേ വക്ഖാമിതോ ഗതോ;
Taṃ hitvā patataṃ seṭṭha, kiṃ te vakkhāmito gato;
൯൬.
96.
‘‘ഏസോ ഹി ധമ്മോ സുമുഖ, യം ത്വം അരിയപഥേ ഠിതോ;
‘‘Eso hi dhammo sumukha, yaṃ tvaṃ ariyapathe ṭhito;
യോ ഭത്താരം സഖാരം മം, ന പരിച്ചത്തുമുസ്സഹേ.
Yo bhattāraṃ sakhāraṃ maṃ, na pariccattumussahe.
൯൭.
97.
‘‘തഞ്ഹി മേ പേക്ഖമാനസ്സ, ഭയം നത്വേവ ജായതി;
‘‘Tañhi me pekkhamānassa, bhayaṃ natveva jāyati;
അധിഗച്ഛസി ത്വം മയ്ഹം, ഏവം ഭൂതസ്സ ജീവിതം’’.
Adhigacchasi tvaṃ mayhaṃ, evaṃ bhūtassa jīvitaṃ’’.
൯൮.
98.
൯൯.
99.
൧൦൦.
100.
‘‘മാ ഭായി പതതം സേട്ഠ, ന ഹി ഭായന്തി താദിസാ;
‘‘Mā bhāyi patataṃ seṭṭha, na hi bhāyanti tādisā;
അഹം യോഗം പയുഞ്ജിസ്സം, യുത്തം ധമ്മൂപസംഹിതം;
Ahaṃ yogaṃ payuñjissaṃ, yuttaṃ dhammūpasaṃhitaṃ;
൧൦൧.
101.
‘‘തസ്സ തം വചനം സുത്വാ, സുമുഖസ്സ സുഭാസിതം;
‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, sumukhassa subhāsitaṃ;
പഹട്ഠലോമോ നേസാദോ, അഞ്ജലിസ്സ പണാമയി.
Pahaṭṭhalomo nesādo, añjalissa paṇāmayi.
൧൦൨.
102.
‘‘ന മേ സുതം വാ ദിട്ഠം വാ, ഭാസന്തോ മാനുസിം ദിജോ;
‘‘Na me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, bhāsanto mānusiṃ dijo;
൧൦൩.
103.
‘‘കിന്നു തായം ദിജോ ഹോതി, മുത്തോ ബദ്ധം ഉപാസസി;
‘‘Kinnu tāyaṃ dijo hoti, mutto baddhaṃ upāsasi;
ഓഹായ സകുണാ യന്തി, കിം ഏകോ അവഹീയസി’’.
Ohāya sakuṇā yanti, kiṃ eko avahīyasi’’.
൧൦൪.
104.
‘‘രാജാ മേ സോ ദിജാമിത്ത, സേനാപച്ചസ്സ കാരയിം;
‘‘Rājā me so dijāmitta, senāpaccassa kārayiṃ;
തമാപദേ പരിച്ചത്തും, നുസ്സഹേ വിഹഗാധിപം.
Tamāpade pariccattuṃ, nussahe vihagādhipaṃ.
൧൦൫.
105.
‘‘മഹാഗണായ ഭത്താ മേ, മാ ഏകോ ബ്യസനം അഗാ;
‘‘Mahāgaṇāya bhattā me, mā eko byasanaṃ agā;
തഥാ തം സമ്മ നേസാദ, ഭത്തായം അഭിതോ രമേ’’.
Tathā taṃ samma nesāda, bhattāyaṃ abhito rame’’.
൧൦൬.
106.
‘‘അരിയവത്തസി വക്കങ്ഗ, യോ പിണ്ഡമപചായസി;
‘‘Ariyavattasi vakkaṅga, yo piṇḍamapacāyasi;
൧൦൭.
107.
‘‘സചേ അത്തപ്പയോഗേന, ഓഹിതോ ഹംസപക്ഖിനം;
‘‘Sace attappayogena, ohito haṃsapakkhinaṃ;
പടിഗണ്ഹാമ തേ സമ്മ, ഏതം അഭയദക്ഖിണം.
Paṭigaṇhāma te samma, etaṃ abhayadakkhiṇaṃ.
൧൦൮.
108.
‘‘നോ ചേ അത്തപ്പയോഗേന, ഓഹിതോ ഹംസപക്ഖിനം;
‘‘No ce attappayogena, ohito haṃsapakkhinaṃ;
അനിസ്സരോ മുഞ്ചമമ്ഹേ, ഥേയ്യം കയിരാസി ലുദ്ദക’’.
Anissaro muñcamamhe, theyyaṃ kayirāsi luddaka’’.
൧൦൯.
109.
൧൧൦.
110.
‘‘ഇച്ചേവം വുത്തോ നേസാദോ, ഹേമവണ്ണേ ഹരിത്തചേ;
‘‘Iccevaṃ vutto nesādo, hemavaṇṇe harittace;
൧൧൧.
111.
‘‘തേ പഞ്ജരഗതേ പക്ഖീ, ഉഭോ ഭസ്സരവണ്ണിനേ;
‘‘Te pañjaragate pakkhī, ubho bhassaravaṇṇine;
സുമുഖം ധതരട്ഠഞ്ച, ലുദ്ദോ ആദായ പക്കമി’’.
Sumukhaṃ dhataraṭṭhañca, luddo ādāya pakkami’’.
൧൧൨.
112.
‘‘ഹരീയമാനോ ധതരട്ഠോ, സുമുഖം ഏതദബ്രവി;
‘‘Harīyamāno dhataraṭṭho, sumukhaṃ etadabravi;
ബാള്ഹം ഭായാമി സുമുഖ, സാമായ ലക്ഖണൂരുയാ;
Bāḷhaṃ bhāyāmi sumukha, sāmāya lakkhaṇūruyā;
അസ്മാകം വധമഞ്ഞായ, അഥത്താനം വധിസ്സതി.
Asmākaṃ vadhamaññāya, athattānaṃ vadhissati.
൧൧൩.
113.
‘‘പാകഹംസാ ച സുമുഖ, സുഹേമാ ഹേമസുത്തചാ;
‘‘Pākahaṃsā ca sumukha, suhemā hemasuttacā;
കോഞ്ചീ സമുദ്ദതീരേവ, കപണാ നൂന രുച്ഛതി’’.
Koñcī samuddatīreva, kapaṇā nūna rucchati’’.
൧൧൪.
114.
‘‘ഏവം മഹന്തോ ലോകസ്സ, അപ്പമേയ്യോ മഹാഗണീ;
‘‘Evaṃ mahanto lokassa, appameyyo mahāgaṇī;
ഏകിത്ഥിമനുസോചേയ്യ, നയിദം പഞ്ഞവതാമിവ.
Ekitthimanusoceyya, nayidaṃ paññavatāmiva.
൧൧൫.
115.
‘‘വാതോവ ഗന്ധമാദേതി, ഉഭയം ഛേകപാപകം;
‘‘Vātova gandhamādeti, ubhayaṃ chekapāpakaṃ;
ബാലോ ആമകപക്കംവ, ലോലോ അന്ധോവ ആമിസം.
Bālo āmakapakkaṃva, lolo andhova āmisaṃ.
൧൧൬.
116.
കിച്ചാകിച്ചം ന ജാനാസി, സമ്പത്തോ കാലപരിയായം.
Kiccākiccaṃ na jānāsi, sampatto kālapariyāyaṃ.
൧൧൭.
117.
‘‘അഡ്ഢുമ്മത്തോ ഉദീരേസി, യോ സേയ്യാ മഞ്ഞസിത്ഥിയോ;
‘‘Aḍḍhummatto udīresi, yo seyyā maññasitthiyo;
ബഹുസാധാരണാ ഹേതാ, സോണ്ഡാനംവ സുരാഘരം.
Bahusādhāraṇā hetā, soṇḍānaṃva surāgharaṃ.
൧൧൮.
118.
‘‘മായാ ചേസാ മരീചീ ച, സോകോ രോഗോ ചുപദ്ദവോ;
‘‘Māyā cesā marīcī ca, soko rogo cupaddavo;
താസു യോ വിസ്സസേ പോസോ, സോ നരേസു നരാധമോ’’.
Tāsu yo vissase poso, so naresu narādhamo’’.
൧൧൯.
119.
‘‘യം വുദ്ധേഹി ഉപഞ്ഞാതം, കോ തം നിന്ദിതുമരഹതി;
‘‘Yaṃ vuddhehi upaññātaṃ, ko taṃ ninditumarahati;
മഹാഭൂതിത്ഥിയോ നാമ, ലോകസ്മിം ഉദപജ്ജിസും.
Mahābhūtitthiyo nāma, lokasmiṃ udapajjisuṃ.
൧൨൦.
120.
‘‘ഖിഡ്ഡാ പണിഹിതാ ത്യാസു, രതി ത്യാസു പതിട്ഠിതാ;
‘‘Khiḍḍā paṇihitā tyāsu, rati tyāsu patiṭṭhitā;
ബീജാനി ത്യാസു രൂഹന്തി, യദിദം സത്താ പജായരേ;
Bījāni tyāsu rūhanti, yadidaṃ sattā pajāyare;
൧൨൧.
121.
‘‘ത്വമേവ നഞ്ഞോ സുമുഖ, ഥീനം അത്ഥേസു യുഞ്ജസി;
‘‘Tvameva nañño sumukha, thīnaṃ atthesu yuñjasi;
തസ്സ ത്യജ്ജ ഭയേ ജാതേ, ഭീതേന ജായതേ മതി.
Tassa tyajja bhaye jāte, bhītena jāyate mati.
൧൨൨.
122.
‘‘സബ്ബോ ഹി സംസയം പത്തോ, ഭയം ഭീരു തിതിക്ഖതി;
‘‘Sabbo hi saṃsayaṃ patto, bhayaṃ bhīru titikkhati;
൧൨൩.
123.
‘‘ഏതദത്ഥായ രാജാനോ, സൂരമിച്ഛന്തി മന്തിനം;
‘‘Etadatthāya rājāno, sūramicchanti mantinaṃ;
പടിബാഹതി യം സൂരോ, ആപദം അത്തപരിയായം.
Paṭibāhati yaṃ sūro, āpadaṃ attapariyāyaṃ.
൧൨൪.
124.
‘‘മാ നോ അജ്ജ വികന്തിംസു, രഞ്ഞോ സൂദാ മഹാനസേ;
‘‘Mā no ajja vikantiṃsu, rañño sūdā mahānase;
തഥാ ഹി വണ്ണോ പത്താനം, ഫലം വേളുംവ തം വധി.
Tathā hi vaṇṇo pattānaṃ, phalaṃ veḷuṃva taṃ vadhi.
൧൨൫.
125.
സോപജ്ജ സംസയം പത്തോ, അത്ഥം ഗണ്ഹാഹി മാ മുഖം’’.
Sopajja saṃsayaṃ patto, atthaṃ gaṇhāhi mā mukhaṃ’’.
൧൨൬.
126.
തവ പരിയാപദാനേന, മമ പാണേസനം ചര’’.
Tava pariyāpadānena, mama pāṇesanaṃ cara’’.
൧൨൭.
127.
‘‘മാ ഭായി പതതം സേട്ഠ, ന ഹി ഭായന്തി താദിസാ;
‘‘Mā bhāyi patataṃ seṭṭha, na hi bhāyanti tādisā;
മമ പരിയാപദാനേന, ഖിപ്പം പാസാ പമോക്ഖസി’’.
Mama pariyāpadānena, khippaṃ pāsā pamokkhasi’’.
൧൨൮.
128.
പടിവേദേഥ മം രഞ്ഞോ, ധതരട്ഠായമാഗതോ’’.
Paṭivedetha maṃ rañño, dhataraṭṭhāyamāgato’’.
൧൨൯.
129.
ഖലു സംയമനോ രാജാ, അമച്ചേ അജ്ഝഭാസഥ.
Khalu saṃyamano rājā, amacce ajjhabhāsatha.
൧൩൦.
130.
‘‘ദേഥ ലുദ്ദസ്സ വത്ഥാനി, അന്നം പാനഞ്ച ഭോജനം;
‘‘Detha luddassa vatthāni, annaṃ pānañca bhojanaṃ;
കാമം കരോ ഹിരഞ്ഞസ്സ, യാവന്തോ ഏസ ഇച്ഛതി’’.
Kāmaṃ karo hiraññassa, yāvanto esa icchati’’.
൧൩൧.
131.
‘‘ദിസ്വാ ലുദ്ദം പസന്നത്തം, കാസിരാജാ തദബ്രവി;
‘‘Disvā luddaṃ pasannattaṃ, kāsirājā tadabravi;
൧൩൨.
132.
‘‘കഥം രുചിമജ്ഝഗതം, പാസഹത്ഥോ ഉപാഗമി;
‘‘Kathaṃ rucimajjhagataṃ, pāsahattho upāgami;
൧൩൩.
133.
പദമേതസ്സ അന്വേസം, അപ്പമത്തോ ഘടസ്സിതോ.
Padametassa anvesaṃ, appamatto ghaṭassito.
൧൩൪.
134.
‘‘അഥസ്സ പദമദ്ദക്ഖിം, ചരതോ അദനേസനം;
‘‘Athassa padamaddakkhiṃ, carato adanesanaṃ;
൧൩൫.
135.
‘‘ലുദ്ദ ദ്വേ ഇമേ സകുണാ, അഥ ഏകോതി ഭാസസി;
‘‘Ludda dve ime sakuṇā, atha ekoti bhāsasi;
൧൩൬.
136.
‘‘യസ്സ ലോഹിതകാ താലാ, തപനീയനിഭാ സുഭാ;
‘‘Yassa lohitakā tālā, tapanīyanibhā subhā;
ഉരം സംഹച്ച തിട്ഠന്തി, സോ മേ ബന്ധം ഉപാഗമി.
Uraṃ saṃhacca tiṭṭhanti, so me bandhaṃ upāgami.
൧൩൭.
137.
‘‘അഥായം ഭസ്സരോ പക്ഖീ, അബദ്ധോ ബദ്ധമാതുരം;
‘‘Athāyaṃ bhassaro pakkhī, abaddho baddhamāturaṃ;
അരിയം ബ്രുവാനോ അട്ഠാസി, ചജന്തോ മാനുസിം ഗിരം’’.
Ariyaṃ bruvāno aṭṭhāsi, cajanto mānusiṃ giraṃ’’.
൧൩൮.
138.
അദു മേ പരിസം പത്തോ, ഭയാ ഭീതോ ന ഭാസസി’’.
Adu me parisaṃ patto, bhayā bhīto na bhāsasi’’.
൧൩൯.
139.
‘‘നാഹം കാസിപതി ഭീതോ, ഓഗയ്ഹ പരിസം തവ;
‘‘Nāhaṃ kāsipati bhīto, ogayha parisaṃ tava;
നാഹം ഭയാ ന ഭാസിസ്സം, വാക്യം അത്ഥമ്ഹി താദിസേ’’.
Nāhaṃ bhayā na bhāsissaṃ, vākyaṃ atthamhi tādise’’.
൧൪൦.
140.
‘‘ന തേ അഭിസരം പസ്സേ, ന രഥേ നപി പത്തികേ;
‘‘Na te abhisaraṃ passe, na rathe napi pattike;
നാസ്സ ചമ്മം വ കീടം വാ, വമ്മിതേ ച ധനുഗ്ഗഹേ.
Nāssa cammaṃ va kīṭaṃ vā, vammite ca dhanuggahe.
൧൪൧.
141.
‘‘ന ഹിരഞ്ഞം സുവണ്ണം വാ, നഗരം വാ സുമാപിതം;
‘‘Na hiraññaṃ suvaṇṇaṃ vā, nagaraṃ vā sumāpitaṃ;
ഓകിണ്ണപരിഖം ദുഗ്ഗം, ദള്ഹമട്ടാലകോട്ഠകം;
Okiṇṇaparikhaṃ duggaṃ, daḷhamaṭṭālakoṭṭhakaṃ;
യത്ഥ പവിട്ഠോ സുമുഖ, ഭായിതബ്ബം ന ഭായസി’’.
Yattha paviṭṭho sumukha, bhāyitabbaṃ na bhāyasi’’.
൧൪൨.
142.
‘‘ന മേ അഭിസരേനത്ഥോ, നഗരേന ധനേന വാ;
‘‘Na me abhisarenattho, nagarena dhanena vā;
അപഥേന പഥം യാമ, അന്തലിക്ഖേചരാ മയം.
Apathena pathaṃ yāma, antalikkhecarā mayaṃ.
൧൪൩.
143.
ഭാസേമത്ഥവതിം വാചം, സച്ചേ ചസ്സ പതിട്ഠിതോ.
Bhāsematthavatiṃ vācaṃ, sacce cassa patiṭṭhito.
൧൪൪.
144.
‘‘കിഞ്ച തുയ്ഹം അസച്ചസ്സ, അനരിയസ്സ കരിസ്സതി;
‘‘Kiñca tuyhaṃ asaccassa, anariyassa karissati;
മുസാവാദിസ്സ ലുദ്ദസ്സ, ഭണിതമ്പി സുഭാസിതം’’.
Musāvādissa luddassa, bhaṇitampi subhāsitaṃ’’.
൧൪൫.
145.
അഭയഞ്ച തയാ ഘുട്ഠം, ഇമായോ ദസധാ ദിസാ.
Abhayañca tayā ghuṭṭhaṃ, imāyo dasadhā disā.
൧൪൬.
146.
‘‘ഓഗയ്ഹ തേ പോക്ഖരണിം, വിപ്പസന്നോദകം സുചിം;
‘‘Ogayha te pokkharaṇiṃ, vippasannodakaṃ suciṃ;
പഹൂതം ചാദനം തത്ഥ, അഹിംസാ ചേത്ഥ പക്ഖിനം.
Pahūtaṃ cādanaṃ tattha, ahiṃsā cettha pakkhinaṃ.
൧൪൭.
147.
‘‘ഇദം സുത്വാന നിഗ്ഘോസം, ആഗതമ്ഹ തവന്തികേ;
‘‘Idaṃ sutvāna nigghosaṃ, āgatamha tavantike;
തേ തേ ബന്ധസ്മ പാസേന, ഏതം തേ ഭാസിതം മുസാ.
Te te bandhasma pāsena, etaṃ te bhāsitaṃ musā.
൧൪൮.
148.
‘‘മുസാവാദം പുരക്ഖത്വാ, ഇച്ഛാലോഭഞ്ച പാപകം;
‘‘Musāvādaṃ purakkhatvā, icchālobhañca pāpakaṃ;
ഉഭോ സന്ധിമതിക്കമ്മ, അസാതം ഉപപജ്ജതി’’.
Ubho sandhimatikkamma, asātaṃ upapajjati’’.
൧൪൯.
149.
‘‘നാപരജ്ഝാമ സുമുഖ, നപി ലോഭാവ മഗ്ഗഹിം;
‘‘Nāparajjhāma sumukha, napi lobhāva maggahiṃ;
സുതാ ച പണ്ഡിതാത്യത്ഥ, നിപുണാ അത്ഥചിന്തകാ.
Sutā ca paṇḍitātyattha, nipuṇā atthacintakā.
൧൫൦.
150.
തഥാ തം സമ്മ നേസാദോ, വുത്തോ സുമുഖ മഗ്ഗഹി’’.
Tathā taṃ samma nesādo, vutto sumukha maggahi’’.
൧൫൧.
151.
ഭാസേമത്ഥവതിം വാചം, സമ്പത്താ കാലപരിയായം.
Bhāsematthavatiṃ vācaṃ, sampattā kālapariyāyaṃ.
൧൫൨.
152.
‘‘യോ മിഗേന മിഗം ഹന്തി, പക്ഖിം വാ പന പക്ഖിനാ;
‘‘Yo migena migaṃ hanti, pakkhiṃ vā pana pakkhinā;
൧൫൩.
153.
ഉഭോ സോ ധംസതേ ലോകാ, ഇധ ചേവ പരത്ഥ ച.
Ubho so dhaṃsate lokā, idha ceva parattha ca.
൧൫൪.
154.
വായമേഥേവ കിച്ചേസു, സംവരേ വിവരാനി ച.
Vāyametheva kiccesu, saṃvare vivarāni ca.
൧൫൫.
155.
‘‘യേ വുദ്ധാ അബ്ഭതിക്കന്താ 89, സമ്പത്താ കാലപരിയായം;
‘‘Ye vuddhā abbhatikkantā 90, sampattā kālapariyāyaṃ;
൧൫൬.
156.
‘‘ഇദം സുത്വാ കാസിപതി, ധമ്മമത്തനി പാലയ;
‘‘Idaṃ sutvā kāsipati, dhammamattani pālaya;
ധതരട്ഠഞ്ച മുഞ്ചാഹി, ഹംസാനം പവരുത്തമം’’.
Dhataraṭṭhañca muñcāhi, haṃsānaṃ pavaruttamaṃ’’.
൧൫൭.
157.
‘‘ആഹരന്തുദകം പജ്ജം, ആസനഞ്ച മഹാരഹം;
‘‘Āharantudakaṃ pajjaṃ, āsanañca mahārahaṃ;
പഞ്ജരതോ പമോക്ഖാമി, ധതരട്ഠം യസസ്സിനം.
Pañjarato pamokkhāmi, dhataraṭṭhaṃ yasassinaṃ.
൧൫൮.
158.
‘‘തഞ്ച സേനാപതിം ധീരം, നിപുണം അത്ഥചിന്തകം;
‘‘Tañca senāpatiṃ dhīraṃ, nipuṇaṃ atthacintakaṃ;
൧൫൯.
159.
‘‘ഏദിസോ ഖോ അരഹതി, പിണ്ഡമസ്നാതു ഭത്തുനോ;
‘‘Ediso kho arahati, piṇḍamasnātu bhattuno;
യഥായം സുമുഖോ രഞ്ഞോ, പാണസാധാരണോ സഖാ’’.
Yathāyaṃ sumukho rañño, pāṇasādhāraṇo sakhā’’.
൧൬൦.
160.
‘‘പീഠഞ്ച സബ്ബസോവണ്ണം, അട്ഠപാദം മനോരമം;
‘‘Pīṭhañca sabbasovaṇṇaṃ, aṭṭhapādaṃ manoramaṃ;
൧൬൧.
161.
‘‘കോച്ഛഞ്ച സബ്ബസോവണ്ണം, വേയ്യഗ്ഘപരിസിബ്ബിതം;
‘‘Kocchañca sabbasovaṇṇaṃ, veyyagghaparisibbitaṃ;
൧൬൨.
162.
‘‘തേസം കഞ്ചനപത്തേഹി, പുഥൂ ആദായ കാസിയോ;
‘‘Tesaṃ kañcanapattehi, puthū ādāya kāsiyo;
ഹംസാനം അഭിഹാരേസും, അഗ്ഗരഞ്ഞോ പവാസിതം’’.
Haṃsānaṃ abhihāresuṃ, aggarañño pavāsitaṃ’’.
൧൬൩.
163.
‘‘ദിസ്വാ അഭിഹടം അഗ്ഗം, കാസിരാജേന പേസിതം;
‘‘Disvā abhihaṭaṃ aggaṃ, kāsirājena pesitaṃ;
കുസലോ ഖത്തധമ്മാനം, തതോ പുച്ഛി അനന്തരാ.
Kusalo khattadhammānaṃ, tato pucchi anantarā.
൧൬൪.
164.
‘‘കച്ചിന്നു ഭോതോ കുസലം, കച്ചി ഭോതോ അനാമയം;
‘‘Kaccinnu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;
കച്ചി രട്ഠമിദം ഫീതം, ധമ്മേന മനുസാസസി’’.
Kacci raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsasi’’.
൧൬൫.
165.
‘‘കുസലഞ്ചേവ മേ ഹംസ, അഥോ ഹംസ അനാമയം;
‘‘Kusalañceva me haṃsa, atho haṃsa anāmayaṃ;
അഥോ രട്ഠമിദം ഫീതം, ധമ്മേനം മനുസാസഹം.
Atho raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammenaṃ manusāsahaṃ.
൧൬൬.
166.
‘‘കച്ചി ഭോതോ അമച്ചേസു, ദോസോ കോചി ന വിജ്ജതി;
‘‘Kacci bhoto amaccesu, doso koci na vijjati;
കച്ചി ച തേ തവത്ഥേസു, നാവകങ്ഖന്തി ജീവിതം’’.
Kacci ca te tavatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.
൧൬൭.
167.
‘‘അഥോപി മേ അമച്ചേസു, ദോസോ കോചി ന വിജ്ജതി;
‘‘Athopi me amaccesu, doso koci na vijjati;
അഥോപി തേ മമത്ഥേസു, നാവകങ്ഖന്തി ജീവിതം’’.
Athopi te mamatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.
൧൬൮.
168.
‘‘കച്ചി തേ സാദിസീ ഭരിയാ, അസ്സവാ പിയഭാണിനീ;
‘‘Kacci te sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
പുത്തരൂപയസൂപേതാ, തവ ഛന്ദവസാനുഗാ’’.
Puttarūpayasūpetā, tava chandavasānugā’’.
൧൬൯.
169.
‘‘അഥോ മേ സാദിസീ ഭരിയാ, അസ്സവാ പിയഭാണിനീ;
‘‘Atho me sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
പുത്തരൂപയസൂപേതാ, മമ ഛന്ദവസാനുഗാ’’.
Puttarūpayasūpetā, mama chandavasānugā’’.
൧൭൦.
170.
‘‘കച്ചി രട്ഠം അനുപ്പീളം, അകുതോചിഉപദ്ദവം;
‘‘Kacci raṭṭhaṃ anuppīḷaṃ, akutociupaddavaṃ;
അസാഹസേന ധമ്മേന, സമേന മനുസാസസി’’.
Asāhasena dhammena, samena manusāsasi’’.
൧൭൧.
171.
‘‘അഥോ രട്ഠം അനുപ്പീളം, അകുതോചിഉപദ്ദവം;
‘‘Atho raṭṭhaṃ anuppīḷaṃ, akutociupaddavaṃ;
അസാഹസേന ധമ്മേന, സമേന മനുസാസഹം’’.
Asāhasena dhammena, samena manusāsahaṃ’’.
൧൭൨.
172.
‘‘കച്ചി സന്തോ അപചിതാ, അസന്തോ പരിവജ്ജിതാ;
‘‘Kacci santo apacitā, asanto parivajjitā;
൧൭൩.
173.
‘‘സന്തോ ച മേ അപചിതാ, അസന്തോ പരിവജ്ജിതാ;
‘‘Santo ca me apacitā, asanto parivajjitā;
ധമ്മമേവാനുവത്താമി, അധമ്മോ മേ നിരങ്കതോ’’.
Dhammamevānuvattāmi, adhammo me niraṅkato’’.
൧൭൪.
174.
൧൭൫.
175.
൧൭൬.
176.
‘‘ദാനം സീലം പരിച്ചാഗം, അജ്ജവം മദ്ദവം തപം;
‘‘Dānaṃ sīlaṃ pariccāgaṃ, ajjavaṃ maddavaṃ tapaṃ;
൧൭൭.
177.
‘‘ഇച്ചേതേ കുസലേ ധമ്മേ, ഠിതേ പസ്സാമി അത്തനി;
‘‘Iccete kusale dhamme, ṭhite passāmi attani;
തതോ മേ ജായതേ പീതി, സോമനസ്സഞ്ചനപ്പകം.
Tato me jāyate pīti, somanassañcanappakaṃ.
൧൭൮.
178.
ഭാവദോസമനഞ്ഞായ, അസ്മാകായം വിഹങ്ഗമോ.
Bhāvadosamanaññāya, asmākāyaṃ vihaṅgamo.
൧൭൯.
179.
‘‘സോ കുദ്ധോ ഫരുസം വാചം, നിച്ഛാരേസി അയോനിസോ;
‘‘So kuddho pharusaṃ vācaṃ, nicchāresi ayoniso;
൧൮൦.
180.
‘‘അത്ഥി മേ തം അതിസാരം, വേഗേന മനുജാധിപ;
‘‘Atthi me taṃ atisāraṃ, vegena manujādhipa;
ധതരട്ഠേ ച ബദ്ധസ്മിം, ദുക്ഖം മേ വിപുലം അഹു.
Dhataraṭṭhe ca baddhasmiṃ, dukkhaṃ me vipulaṃ ahu.
൧൮൧.
181.
‘‘ത്വം നോ പിതാവ പുത്താനം, ഭൂതാനം ധരണീരിവ;
‘‘Tvaṃ no pitāva puttānaṃ, bhūtānaṃ dharaṇīriva;
അസ്മാകം അധിപന്നാനം, ഖമസ്സു രാജകുഞ്ജര’’.
Asmākaṃ adhipannānaṃ, khamassu rājakuñjara’’.
൧൮൨.
182.
ഖിലം പഭിന്ദസി പക്ഖി, ഉജുകോസി വിഹങ്ഗമ’’.
Khilaṃ pabhindasi pakkhi, ujukosi vihaṅgama’’.
൧൮൩.
183.
‘‘യം കിഞ്ചി രതനം അത്ഥി, കാസിരാജ നിവേസനേ;
‘‘Yaṃ kiñci ratanaṃ atthi, kāsirāja nivesane;
രജതം ജാതരൂപഞ്ച, മുത്താ വേളുരിയാ ബഹൂ.
Rajataṃ jātarūpañca, muttā veḷuriyā bahū.
൧൮൪.
184.
‘‘മണയോ സങ്ഖമുത്തഞ്ച, വത്ഥകം ഹരിചന്ദനം;
‘‘Maṇayo saṅkhamuttañca, vatthakaṃ haricandanaṃ;
അജിനം ദന്തഭണ്ഡഞ്ച, ലോഹം കാളായസം ബഹും;
Ajinaṃ dantabhaṇḍañca, lohaṃ kāḷāyasaṃ bahuṃ;
ഏതം ദദാമി വോ വിത്തം, ഇസ്സരിയം 119 വിസ്സജാമി വോ’’.
Etaṃ dadāmi vo vittaṃ, issariyaṃ 120 vissajāmi vo’’.
൧൮൫.
185.
‘‘അദ്ധാ അപചിതാ ത്യമ്ഹാ, സക്കതാ ച രഥേസഭ;
‘‘Addhā apacitā tyamhā, sakkatā ca rathesabha;
ധമ്മേസു വത്തമാനാനം, ത്വം നോ ആചരിയോ ഭവ.
Dhammesu vattamānānaṃ, tvaṃ no ācariyo bhava.
൧൮൬.
186.
‘‘ആചരിയ സമനുഞ്ഞാതാ, തയാ അനുമതാ മയം;
‘‘Ācariya samanuññātā, tayā anumatā mayaṃ;
൧൮൭.
187.
‘‘സബ്ബരത്തിം ചിന്തയിത്വാ, മന്തയിത്വാ യഥാതഥം;
‘‘Sabbarattiṃ cintayitvā, mantayitvā yathātathaṃ;
കാസിരാജാ അനുഞ്ഞാസി, ഹംസാനം പവരുത്തമം’’.
Kāsirājā anuññāsi, haṃsānaṃ pavaruttamaṃ’’.
൧൮൮.
188.
൧൮൯.
189.
‘‘തേ അരോഗേ അനുപ്പത്തേ, ദിസ്വാന പരമേ ദിജേ;
‘‘Te aroge anuppatte, disvāna parame dije;
കേകാതി മകരും ഹംസാ, പുഥുസദ്ദോ അജായഥ.
Kekāti makaruṃ haṃsā, puthusaddo ajāyatha.
൧൯൦.
190.
‘‘തേ പതീതാ പമുത്തേന, ഭത്തുനാ ഭത്തുഗാരവാ;
‘‘Te patītā pamuttena, bhattunā bhattugāravā;
സമന്താ പരികിരിംസു, അണ്ഡജാ ലദ്ധപച്ചയാ’’.
Samantā parikiriṃsu, aṇḍajā laddhapaccayā’’.
൧൯൧.
191.
‘‘ഏവം മിത്തവതം അത്ഥാ, സബ്ബേ ഹോന്തി പദക്ഖിണാ;
‘‘Evaṃ mittavataṃ atthā, sabbe honti padakkhiṇā;
ഹംസാ യഥാ ധതരട്ഠാ, ഞാതിസങ്ഘം ഉപാഗമു’’ന്തി.
Haṃsā yathā dhataraṭṭhā, ñātisaṅghaṃ upāgamu’’nti.
മഹാഹംസജാതകം ദുതിയം.
Mahāhaṃsajātakaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā / [൫൩൪] ൨. മഹാഹംസജാതകവണ്ണനാ • [534] 2. Mahāhaṃsajātakavaṇṇanā