| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / மஜ்ஜி²மனிகாய (டீகா) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
8. மஹாஹத்தி²பதோ³பமஸுத்தவண்ணனா
8. Mahāhatthipadopamasuttavaṇṇanā
300. ஜங்க³லானந்தி எத்த² யோ நிபிச்ச²லேன அமுது³கோ நிருத³கதாய த²த்³த⁴லூக²பூ⁴மிப்பதே³ஸோ, ஸோ ‘‘ஜங்க³லோ’’தி வுச்சதி. தப்³ப³ஹுலதாய பன இத⁴ ஸப்³போ³ பூ⁴மிப்பதே³ஸோ ஜங்க³லோ, தஸ்மிங் ஜங்க³லே ஜாதா, ப⁴வாதி வா ஜங்க³லா, தேஸங் ஜங்க³லானங். ஏவஞ்ஹி நதீ³சரானம்பி ஹத்தீ²னங் ஸங்க³ஹோ கதோ ஹோதி. ஸமோதா⁴தப்³பா³னங் விய ஹி ஸமோதா⁴யகானம்பி ஜங்க³லக்³க³ஹணேன க³ஹேதப்³ப³தோ. பத²வீதலசாரீனந்தி இமினா ஜலசாரினோ ந நிவத்தேதி அதி³ஸ்ஸமானபாத³த்தா. பாணானந்தி ஸாதா⁴ரணவசனம்பி ‘‘பத³ஜாதானீ’’தி ஸத்³த³ந்தரஸன்னிதா⁴னேன விஸேஸனிவிட்ட²மேவ ஹோதீதி ஆஹ ‘‘ஸபாத³கபாணான’’ந்தி. ‘‘முத்தக³த’’ந்திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 2.119; அ॰ நி॰ 9.11) க³த-ஸத்³தோ³ அனத்த²ந்தரோ விய, ஜாத-ஸத்³தோ³ அனத்த²ந்தரோதி ஆஹ ‘‘பத³ஜாதானீதி பதா³னீ’’தி. ஸமோதா⁴னந்தி ஸமவரோத⁴ங், அந்தோக³மங் வா. மஹந்தத்தேனாதி விபுலபா⁴வேன.
300.Jaṅgalānanti ettha yo nipicchalena amuduko nirudakatāya thaddhalūkhabhūmippadeso, so ‘‘jaṅgalo’’ti vuccati. Tabbahulatāya pana idha sabbo bhūmippadeso jaṅgalo, tasmiṃ jaṅgale jātā, bhavāti vā jaṅgalā, tesaṃ jaṅgalānaṃ. Evañhi nadīcarānampi hatthīnaṃ saṅgaho kato hoti. Samodhātabbānaṃ viya hi samodhāyakānampi jaṅgalaggahaṇena gahetabbato. Pathavītalacārīnanti iminā jalacārino na nivatteti adissamānapādattā. Pāṇānanti sādhāraṇavacanampi ‘‘padajātānī’’ti saddantarasannidhānena visesaniviṭṭhameva hotīti āha ‘‘sapādakapāṇāna’’nti. ‘‘Muttagata’’ntiādīsu (ma. ni. 2.119; a. ni. 9.11) gata-saddo anatthantaro viya, jāta-saddo anatthantaroti āha ‘‘padajātānīti padānī’’ti. Samodhānanti samavarodhaṃ, antogamaṃ vā. Mahantattenāti vipulabhāvena.
குஸலா த⁴ம்மாதி அனவஜ்ஜஸுக²விபாகா த⁴ம்மா, ந அனவஜ்ஜமத்தத⁴ம்மா. குஸலத்திகே ஆக³தனயேன ஹி இத⁴ குஸலா த⁴ம்மா க³ஹேதப்³பா³, ந பா³ஹிதிகஸுத்தே ஆக³தனயேன. சதுப்³பி³தோ⁴ ஸங்க³ஹோதி கஸ்மா வுத்தங், நனு ஏகவிதோ⁴வெத்த² ஸங்க³ஹோ அதி⁴ப்பேதோதி? ந, அத்த²ங் அக்³க³ஹெத்வா அனித்³தா⁴ரிதத்த²ஸ்ஸ ஸத்³த³ஸ்ஸேவ க³ஹிதத்தா. ஸங்க³ஹ-ஸத்³தோ³ தாவ அத்தனோ அத்த²வஸேன சதுப்³பி³தோ⁴தி அயஞ்ஹெத்த² அத்தோ². அத்தோ²பி வா அனித்³தா⁴ரிதவிஸேஸோ ஸாமஞ்ஞேன க³ஹேதப்³ப³தங் பத்தோ ‘‘ஸங்க³ஹங் க³ச்ச²தீ’’தி எத்த² ஸங்க³ஹ-ஸத்³தே³ன வசனீயதங் க³தோதி ந கோசி தோ³ஸோ, நித்³தா⁴ரிதே விஸேஸே தஸ்ஸ ஏகவித⁴தா ஸியா, ந ததோ புப்³பே³தி. ஸஜாதிஸங்க³ஹோதி ஸமானஜாதியா, ஸமானஜாதிகானங் வா ஸங்க³ஹோ. தா⁴துகதா²வண்ணனாயங் பன ‘‘ஜாதிஸங்க³ஹோ’’இச்சேவ வுத்தங், தங் ஜாதி-ஸத்³த³ஸ்ஸ ஸாபெக்க²ஸத்³த³த்தா ஜாதியா ஸங்க³ஹோதி வுத்தே அத்தனோ ஜாதியாதி விஞ்ஞாயதி ஸம்ப³ந்தா⁴ரஹஸ்ஸ அஞ்ஞஸ்ஸ அவுத்தத்தாதி கத்வா வுத்தங். இத⁴ பன ரூபகண்ட³வண்ணனாயங் (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ 594) விய பாகடங் கத்வா த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸஜாதிஸங்க³ஹோ’’இச்சேவ வுத்தங். ஸஞ்ஜாயந்தி எத்தா²தி ஸஞ்ஜாதி, ஸஞ்ஜாதியா ஸங்க³ஹோ ஸஞ்ஜாதிஸங்க³ஹோ, ஸஞ்ஜாதிதே³ஸவஸேன ஸங்க³ஹோதி அத்தோ². ‘‘ஸப்³பே³ ரதி²கா’’தி வுத்தே ஸப்³பே³ ரத²யோதா⁴ ரதே²ன யுஜ்ஜ²னகிரியாய ஏகஸங்க³ஹோதி. ‘‘ஸப்³பே³ த⁴னுக்³க³ஹா’’தி வுத்தே ஸப்³பே³ இஸ்ஸாஸா த⁴னுனா விஜ்ஜ²னகிரியாய ஏகஸங்க³ஹோதி ஆஹ ‘‘ஏவங் கிரியவஸேன ஸங்க³ஹோ’’தி. ரூபக்க²ந்தே⁴ன ஸங்க³ஹிதந்தி ரூபக்க²ந்தே⁴ன ஏகஸங்க³ஹங் ரூபக்க²ந்தோ⁴தேவ க³ணிதங், க³ஹணங் க³தந்தி அத்தோ².
Kusalā dhammāti anavajjasukhavipākā dhammā, na anavajjamattadhammā. Kusalattike āgatanayena hi idha kusalā dhammā gahetabbā, na bāhitikasutte āgatanayena. Catubbidho saṅgahoti kasmā vuttaṃ, nanu ekavidhovettha saṅgaho adhippetoti? Na, atthaṃ aggahetvā aniddhāritatthassa saddasseva gahitattā. Saṅgaha-saddo tāva attano atthavasena catubbidhoti ayañhettha attho. Atthopi vā aniddhāritaviseso sāmaññena gahetabbataṃ patto ‘‘saṅgahaṃ gacchatī’’ti ettha saṅgaha-saddena vacanīyataṃ gatoti na koci doso, niddhārite visese tassa ekavidhatā siyā, na tato pubbeti. Sajātisaṅgahoti samānajātiyā, samānajātikānaṃ vā saṅgaho. Dhātukathāvaṇṇanāyaṃ pana ‘‘jātisaṅgaho’’icceva vuttaṃ, taṃ jāti-saddassa sāpekkhasaddattā jātiyā saṅgahoti vutte attano jātiyāti viññāyati sambandhārahassa aññassa avuttattāti katvā vuttaṃ. Idha pana rūpakaṇḍavaṇṇanāyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 594) viya pākaṭaṃ katvā dassetuṃ ‘‘sajātisaṅgaho’’icceva vuttaṃ. Sañjāyanti etthāti sañjāti, sañjātiyā saṅgaho sañjātisaṅgaho, sañjātidesavasena saṅgahoti attho. ‘‘Sabbe rathikā’’ti vutte sabbe rathayodhā rathena yujjhanakiriyāya ekasaṅgahoti. ‘‘Sabbe dhanuggahā’’ti vutte sabbe issāsā dhanunā vijjhanakiriyāya ekasaṅgahoti āha ‘‘evaṃ kiriyavasena saṅgaho’’ti. Rūpakkhandhena saṅgahitanti rūpakkhandhena ekasaṅgahaṃ rūpakkhandhoteva gaṇitaṃ, gahaṇaṃ gatanti attho.
தி³யட்³ட⁴மேவ ஸச்சங் ப⁴ஜதி மக்³க³ஸச்சது³க்க²ஸச்சேகதே³ஸபா⁴வதோ. ஸச்சேகதே³ஸந்தோக³த⁴ம்பி ஸச்சந்தோக³த⁴மேவ ஹோதீதி ஆஹ ‘‘ஸச்சானங் அந்தோக³த⁴த்தா’’தி. இதா³னி தமத்த²ங் ஸாஸனதோ ச லோகதோ ச உபமங் ஆஹ ரித்வா தீ³பேதுங் ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² ஸாதி⁴கமித³ங், பி⁴க்க²வே, தி³யட்³ட⁴ஸிக்கா²பத³ஸதந்தி இத³ங் யஸ்மிங் காலே தங் ஸுத்தங் தே³ஸிதங், ததா³ பஞ்ஞத்தஸிக்கா²பத³வஸேன வுத்தங், ததோ பரங் பன ஸாதி⁴கானி த்³வேஸதானி ஸிக்கா²பதா³னீதி. ஸிக்கா²னங் அந்தோக³த⁴த்தா அதி⁴ஸீலஸிக்கா²ய. எத்த² ச ‘‘ஸீலங் ஸிக்க²ந்தோபி திஸ்ஸோ ஸிக்கா² ஸிக்க²தீ’’தி விஸமோயங் உபஞ்ஞாஸோ. தத்த² ஹி யோ பஹாதப்³ப³ங் பஜஹதி, ஸங்வரிதப்³ப³தோ ஸங்வரங் ஆபஜ்ஜதி, அயமஸ்ஸ அதி⁴ஸீலஸிக்கா². யோ தத்த² சேதஸோ அவிக்கே²போ, அயமஸ்ஸ அதி⁴சித்தஸிக்கா². யா தத்த² வீமங்ஸா, அயமஸ்ஸ அதி⁴பஞ்ஞாஸிக்கா². இதி ஸோ குலபுத்தோ ஸரூபதோ லப்³ப⁴மானா ஏவ திஸ்ஸோ ஸிக்கா² ஸிக்க²தீதி தீ³பிதோ, ந ஸிக்கா²னங் அந்தோக³த⁴தாமத்தேன. தேனாஹ அட்ட²கதா²யங் ‘‘யோ ததா²பூ⁴தஸ்ஸ ஸங்வரோ, அயமெத்த² அதி⁴ஸீலஸிக்கா², யோ ததா²பூ⁴தஸ்ஸ ஸமாதி⁴, அயமெத்த² அதி⁴சித்தஸிக்கா², யா ததா²பூ⁴தஸ்ஸ பஞ்ஞா, அயங் அதி⁴பஞ்ஞாஸிக்கா². இமா திஸ்ஸோ ஸிக்கா² தஸ்மிங் ஆரம்மணே தாய ஸதியா தேன மனஸிகாரேன ஸிக்க²தி ஆஸேவதி பா⁴வேதி ப³ஹுலீகரோதீ’’தி. இத⁴ பன ஸச்சானங் அந்தோக³த⁴த்தா ஸச்ச-ஸத்³தா³பி⁴தெ⁴ய்யதாமத்தேன சதூஸு ஸச்சேஸு க³ணனந்தோக³தா⁴ ஹொந்தீதி? ந, தத்தா²பி ஹி நிப்பரியாயதோ அதி⁴ஸீலஸிக்கா²வ லப்³ப⁴தி, இதரா பரியாயதோதி கத்வா ‘‘ஸிக்கா²னங் அந்தோக³த⁴த்தா’’தி வுத்தங்.
Diyaḍḍhamevasaccaṃ bhajati maggasaccadukkhasaccekadesabhāvato. Saccekadesantogadhampi saccantogadhameva hotīti āha ‘‘saccānaṃ antogadhattā’’ti. Idāni tamatthaṃ sāsanato ca lokato ca upamaṃ āha ritvā dīpetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha sādhikamidaṃ, bhikkhave, diyaḍḍhasikkhāpadasatanti idaṃ yasmiṃ kāle taṃ suttaṃ desitaṃ, tadā paññattasikkhāpadavasena vuttaṃ, tato paraṃ pana sādhikāni dvesatāni sikkhāpadānīti. Sikkhānaṃ antogadhattā adhisīlasikkhāya. Ettha ca ‘‘sīlaṃ sikkhantopi tisso sikkhā sikkhatī’’ti visamoyaṃ upaññāso. Tattha hi yo pahātabbaṃ pajahati, saṃvaritabbato saṃvaraṃ āpajjati, ayamassa adhisīlasikkhā. Yo tattha cetaso avikkhepo, ayamassa adhicittasikkhā. Yā tattha vīmaṃsā, ayamassa adhipaññāsikkhā. Iti so kulaputto sarūpato labbhamānā eva tisso sikkhā sikkhatīti dīpito, na sikkhānaṃ antogadhatāmattena. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yo tathābhūtassa saṃvaro, ayamettha adhisīlasikkhā, yo tathābhūtassa samādhi, ayamettha adhicittasikkhā, yā tathābhūtassa paññā, ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhā tasmiṃ ārammaṇe tāya satiyā tena manasikārena sikkhati āsevati bhāveti bahulīkarotī’’ti. Idha pana saccānaṃ antogadhattā sacca-saddābhidheyyatāmattena catūsu saccesu gaṇanantogadhā hontīti? Na, tatthāpi hi nippariyāyato adhisīlasikkhāva labbhati, itarā pariyāyatoti katvā ‘‘sikkhānaṃ antogadhattā’’ti vuttaṃ.
சதூஸு அரியஸச்சேஸு ஸங்க³ஹங் க³ச்ச²ந்தீதி ச ததோ அமுச்சித்வா தஸ்ஸேவ அந்தோக³த⁴தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். ஏவஞ்ச கத்வா ‘‘யதா² ச ஏகஸ்ஸ ஹத்தி²பத³ஸ்ஸா’’திஆதி³னா த³ஸ்ஸிதா ஹத்தி²பதோ³பமா ஸமத்தி²தா த³ட்ட²ப்³பா³. ஏகஸ்மிம்பி த்³வீஸுபி தீஸுபி ஸச்சேஸு க³ணனங் க³தா த⁴ம்மாதி இத³ங் ந குஸலத்திகவஸேனேவ வேதி³தப்³ப³ங், அத² கோ² திகது³கேஸு யதா²ரஹங் லப்³ப⁴மானபத³வஸேன வேதி³தப்³ப³ங். தத்த² ஏகஸ்மிங் ஸச்சே க³ணனங் க³தோ த⁴ம்மோ அஸங்க²தத⁴ம்மோ த³ட்ட²ப்³போ³, த்³வீஸு ஸச்சேஸு க³ணனங் க³தா குஸலா த⁴ம்மா, ததா² அகுஸலா த⁴ம்மா, அப்³யாகதா ச த⁴ம்மா, தீஸு ஸச்சேஸு க³ணனங் க³தா ஸங்க²தா த⁴ம்மா, ஏவங் அஞ்ஞேஸம்பி திகது³கபதா³னங் வஸேன அயமத்தோ² யதா²ரஹங் விப⁴ஜித்வா வத்தப்³போ³. தேனாஹ ‘‘ஏகஸ்மிம்பி…பே॰… க³தாவ ஹொந்தீ’’தி. ஏகதே³ஸோ ஹி ஸமுதா³யந்தோக³த⁴த்தா விஸேஸோ விய ஸாமஞ்ஞேன ஸமூஹேன ஸங்க³ஹங் லப⁴தி. தேனாஹ ‘‘ஸச்சானங் அந்தோக³த⁴த்தா’’தி. தே³ஸனானுக்கமோதி அரியஸச்சானி உத்³தி³ஸித்வா து³க்க²ஸச்சனித்³தே³ஸவஸேன பஞ்சன்னங் உபாதா³னக்க²ந்தா⁴னங் விப⁴ஜனங். தத்த² ச ரூபக்க²ந்த⁴னித்³தே³ஸவஸேனஆதி³தோ அஜ்ஜ²த்திகாய பத²வீதா⁴துயா விப⁴ஜனந்தி. அயங் இமிஸ்ஸா தே³ஸனாய அனுக்கமோ.
Catūsu ariyasaccesu saṅgahaṃ gacchantīti ca tato amuccitvā tasseva antogadhataṃ sandhāya vuttaṃ. Evañca katvā ‘‘yathā ca ekassa hatthipadassā’’tiādinā dassitā hatthipadopamā samatthitā daṭṭhabbā. Ekasmimpi dvīsupi tīsupi saccesu gaṇanaṃ gatā dhammāti idaṃ na kusalattikavaseneva veditabbaṃ, atha kho tikadukesu yathārahaṃ labbhamānapadavasena veditabbaṃ. Tattha ekasmiṃ sacce gaṇanaṃ gato dhammo asaṅkhatadhammo daṭṭhabbo, dvīsu saccesu gaṇanaṃ gatā kusalā dhammā, tathā akusalā dhammā, abyākatā ca dhammā, tīsu saccesu gaṇanaṃ gatā saṅkhatā dhammā, evaṃ aññesampi tikadukapadānaṃ vasena ayamattho yathārahaṃ vibhajitvā vattabbo. Tenāha ‘‘ekasmimpi…pe… gatāva hontī’’ti. Ekadeso hi samudāyantogadhattā viseso viya sāmaññena samūhena saṅgahaṃ labhati. Tenāha ‘‘saccānaṃ antogadhattā’’ti. Desanānukkamoti ariyasaccāni uddisitvā dukkhasaccaniddesavasena pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ vibhajanaṃ. Tattha ca rūpakkhandhaniddesavasenaādito ajjhattikāya pathavīdhātuyā vibhajananti. Ayaṃ imissā desanāya anukkamo.
301. தங் பனேதங் உபமாஹி விபா⁴வேதுங் ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² ஸுஜாதந்தி ஸுந்த³ரங், ஸுஸண்டி²தங் ஸுபரிணதஞ்சாதி அதி⁴ப்பாயோ. பேஸியோதி விலீவே. முது³பா⁴வதோ குச்சி²பா⁴க³ங் ஆதா³ய. இதரே ச சத்தாரோ கொட்டா²ஸேதி பஞ்சதா⁴ பி⁴ன்னகொட்டா²ஸேஸு இதரே ச சத்தாரோ கொட்டா²ஸே. இதரே ச தயோ கொட்டா²ஸேதிஆதி³தோ சதுதா⁴ பி⁴ன்னகொட்டா²ஸேஸு இதரே ச தயோ கொட்டா²ஸே.
301. Taṃ panetaṃ upamāhi vibhāvetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha sujātanti sundaraṃ, susaṇṭhitaṃ supariṇatañcāti adhippāyo. Pesiyoti vilīve. Mudubhāvato kucchibhāgaṃ ādāya. Itare ca cattāro koṭṭhāseti pañcadhā bhinnakoṭṭhāsesu itare ca cattāro koṭṭhāse. Itare ca tayo koṭṭhāsetiādito catudhā bhinnakoṭṭhāsesu itare ca tayo koṭṭhāse.
ராஜபுத்தூபமாயாதி ரஞ்ஞோ ஜெட்ட²புத்தஉபமாய. ந்தி பிளந்த⁴னங். உரே வாயாமஜனிதஅரியஜாதியா ஓரஸோ. முக²தோ ஜாதோதி முக²தோ நிக்³க³தத⁴ம்மதே³ஸனாய ஜாதோ, பு³த்³தா⁴னங் வா த⁴ம்மகாயஸ்ஸ முக²பூ⁴தஅரியத⁴ம்மதோ ஜாதோ. ததோ ஏவ த⁴ம்மஜோ த⁴ம்மனிம்மிதோ. ஸத்து² த⁴ம்மதா³யாத³ஸ்ஸேவ க³ஹிதத்தா த⁴ம்மதா³யாதோ³. தேனாஹ ‘‘நோ ஆமிஸதா³யாதோ³’’தி. ந்தி ‘‘ப⁴க³வதோ புத்தோ’’திஆதி³வசனங். மஹாபஞ்ஞதாதி³கு³ணேஹி ஸாதிஸயங் அனுபுப்³ப³பா⁴வே டி²தத்தா ஸம்மா யதா²பூ⁴தங் வத³மானோ வத்துங் ஸக்கொந்தோ வதெ³ய்ய.
Rājaputtūpamāyāti rañño jeṭṭhaputtaupamāya. Nti piḷandhanaṃ. Ure vāyāmajanitaariyajātiyā oraso. Mukhato jātoti mukhato niggatadhammadesanāya jāto, buddhānaṃ vā dhammakāyassa mukhabhūtaariyadhammato jāto. Tato eva dhammajo dhammanimmito. Satthu dhammadāyādasseva gahitattā dhammadāyādo. Tenāha ‘‘no āmisadāyādo’’ti. Nti ‘‘bhagavato putto’’tiādivacanaṃ. Mahāpaññatādiguṇehi sātisayaṃ anupubbabhāve ṭhitattā sammā yathābhūtaṃ vadamāno vattuṃ sakkonto vadeyya.
அகுதோப⁴யங் நிப்³பா³னங் நிப்³பா³னகா³மினிஞ்ச. ராக³ரஜாதீ³னங் விக³மேன விக³தரஜங் த⁴ம்மங் தே³ஸெந்தங் ஸுக³தங் ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ங் பி⁴க்கூ²னங் பரோஸஹஸ்ஸங் பயிருபாஸதீதி யோஜனா.
Akutobhayaṃ nibbānaṃ nibbānagāminiñca. Rāgarajādīnaṃ vigamena vigatarajaṃ dhammaṃ desentaṃ sugataṃ sammāsambuddhaṃ bhikkhūnaṃ parosahassaṃ payirupāsatīti yojanā.
‘‘ஸேவேத² ப⁴ஜதா²’’தி வத்வா தத்த² காரணமாஹ ‘‘பண்டி³தா பி⁴க்கூ² அனுக்³கா³ஹகா’’தி. பண்டி³தாபி ஸமானா ந அப்பஸ்ஸுதா, அத² கோ² ஓவாதா³னுஸாஸனீஹி அனுக்³கா³ஹகாதி புரிமா உபமா தே²ரஸ்ஸேவ வஸேன உதா³ஹடா, து³தியா பன ப⁴க³வதோ பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஸ்ஸபி வஸேன உதா³ஹடா.
‘‘Sevetha bhajathā’’ti vatvā tattha kāraṇamāha ‘‘paṇḍitā bhikkhū anuggāhakā’’ti. Paṇḍitāpi samānā na appassutā, atha kho ovādānusāsanīhi anuggāhakāti purimā upamā therasseva vasena udāhaṭā, dutiyā pana bhagavato bhikkhusaṅghassapi vasena udāhaṭā.
302. அஜ்ஜ²த்திகாதி ஸத்தஸந்தானபரியாபன்னா. அஜ்ஜ²த்தங் பச்சத்தந்தி பத³த்³வயேனபி தங்தங்பாடிபுக்³க³லிகத⁴ம்மா வுச்சந்தீதி ஆஹ ‘‘உப⁴யம்பேதங் நியகாதி⁴வசனமேவா’’தி. ஸஸந்ததிபரியாபன்னதாய பன அத்தாதி க³ஹேதப்³ப³பா⁴வூபக³மனவஸேன அத்தானங் அதி⁴கிச்ச உத்³தி³ஸ்ஸ பவத்தங் அஜ்ஜ²த்தங், தங்தங்ஸத்தஸந்தானபரியாபன்னதாய பச்சத்தங். தேனாஹ அட்ட²கதா²யங் (விஸுத்³தி⁴॰ 1.307) ‘‘அத்தனி பவத்தத்தா அஜ்ஜ²த்தங், அத்தானங் படிச்ச படிச்ச பவத்தத்தா பச்சத்த’’ந்தி. கக்க²ளந்தி கதி²னங். யஸ்மா தங் த²த்³த⁴பா⁴வேன ஸஹஜாதானங் பதிட்டா² ஹோதி, தஸ்மா ‘‘த²த்³த⁴’’ந்தி வுத்தங். க²ரிக³தந்தி க²ரஸபா⁴வேஸு க³தங் தப்பரியாபன்னங், க²ரஸபா⁴வமேவாதி அத்தோ². யஸ்மா பன க²ரஸபா⁴வங் ப²ருஸாகாரேன உபட்டா²னதோ ப²ருஸாகாரங் ஹோதி, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘ப²ருஸ’’ந்தி. உபாதி³ன்னங் நாம ஸரீரட்ட²கங். தத்த² யங் கம்மஸமுட்டா²னங், தங் நிப்பரியாயதோ ‘‘உபாதி³ன்ன’’ந்தி வுச்சதி, இதரங் அனுபாதி³ன்னங். தது³ப⁴யம்பி இத⁴ தண்ஹாதீ³ஹி ஆதி³ன்னக³ஹிதபராமட்ட²வஸேன உபாதி³ன்னமேவாதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸரீரட்ட²கஞ்ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² ஆதி³ன்னந்தி அபி⁴னிவிட்ட²ங். மமந்தி க³ஹிதங். அஹந்தி பராமட்ட²ங் . தா⁴துகம்மட்டா²னிகஸ்ஸாதி சதுதா⁴துவவத்தா²னவஸேன தா⁴துகம்மட்டா²னங் பரிஹரந்தஸ்ஸ. எத்தா²தி ஏதஸ்மிங் தா⁴துகம்மட்டா²னே. தீஸு கொட்டா²ஸேஸூதி திப்பகாரேஸு கொட்டா²ஸேஸு. ந ஹி தே தயோ சத்தாரோ கொட்டா²ஸா.
302.Ajjhattikāti sattasantānapariyāpannā. Ajjhattaṃ paccattanti padadvayenapi taṃtaṃpāṭipuggalikadhammā vuccantīti āha ‘‘ubhayampetaṃ niyakādhivacanamevā’’ti. Sasantatipariyāpannatāya pana attāti gahetabbabhāvūpagamanavasena attānaṃ adhikicca uddissa pavattaṃ ajjhattaṃ, taṃtaṃsattasantānapariyāpannatāya paccattaṃ. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ (visuddhi. 1.307) ‘‘attani pavattattā ajjhattaṃ, attānaṃ paṭicca paṭicca pavattattā paccatta’’nti. Kakkhaḷanti kathinaṃ. Yasmā taṃ thaddhabhāvena sahajātānaṃ patiṭṭhā hoti, tasmā ‘‘thaddha’’nti vuttaṃ. Kharigatanti kharasabhāvesu gataṃ tappariyāpannaṃ, kharasabhāvamevāti attho. Yasmā pana kharasabhāvaṃ pharusākārena upaṭṭhānato pharusākāraṃ hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘pharusa’’nti. Upādinnaṃ nāma sarīraṭṭhakaṃ. Tattha yaṃ kammasamuṭṭhānaṃ, taṃ nippariyāyato ‘‘upādinna’’nti vuccati, itaraṃ anupādinnaṃ. Tadubhayampi idha taṇhādīhi ādinnagahitaparāmaṭṭhavasena upādinnamevāti dassetuṃ ‘‘sarīraṭṭhakañhī’’tiādi vuttaṃ. Tattha ādinnanti abhiniviṭṭhaṃ. Mamanti gahitaṃ. Ahanti parāmaṭṭhaṃ. Dhātukammaṭṭhānikassāti catudhātuvavatthānavasena dhātukammaṭṭhānaṃ pariharantassa. Etthāti etasmiṃ dhātukammaṭṭhāne. Tīsu koṭṭhāsesūti tippakāresu koṭṭhāsesu. Na hi te tayo cattāro koṭṭhāsā.
வுத்தப்பகாராதி ‘‘கேஸா லோமா’’திஆதி³னா வுத்தப்பகாரா. நானாஸபா⁴வதோதி ஸதிபி கக்க²ளபா⁴வஸாமஞ்ஞே ஸஸம்பா⁴ரவிப⁴த்திதோ பன கேஸாதி³ஸங்கா⁴தக³தனானாஸபா⁴வதோ. ஆலயோதி அபெக்கா². நிகந்தீதி நிகாமனா. பத்த²னாதி தண்ஹாபத்த²னா. பரியுட்டா²னந்தி தண்ஹாபரியுட்டா²னங். க³ஹணந்தி காமுபாதா³னங். பராமாஸோதி பரதோ ஆமஸனா மிச்சா²பி⁴னிவேஸோ. ந ப³லவா ஆலயாதி³. யதி³ ஏவங் கஸ்மா விப⁴ங்கே³ பா³ஹிராபி பத²வீதா⁴து வித்தா²ரேனேவ விப⁴த்தாதி? யதா²த⁴ம்மதே³ஸனத்தா தத்த² வித்தா²ரேனேவ தே³ஸனா பவத்தா, யதா²னுலோமதே³ஸனத்தா பனெத்த² வுத்தனயேன தே³ஸனா ஸங்கி²த்தா.
Vuttappakārāti ‘‘kesā lomā’’tiādinā vuttappakārā. Nānāsabhāvatoti satipi kakkhaḷabhāvasāmaññe sasambhāravibhattito pana kesādisaṅghātagatanānāsabhāvato. Ālayoti apekkhā. Nikantīti nikāmanā. Patthanāti taṇhāpatthanā. Pariyuṭṭhānanti taṇhāpariyuṭṭhānaṃ. Gahaṇanti kāmupādānaṃ. Parāmāsoti parato āmasanā micchābhiniveso. Na balavā ālayādi. Yadi evaṃ kasmā vibhaṅge bāhirāpi pathavīdhātu vitthāreneva vibhattāti? Yathādhammadesanattā tattha vitthāreneva desanā pavattā, yathānulomadesanattā panettha vuttanayena desanā saṃkhittā.
யோஜெத்வா த³ஸ்ஸேதீதி ஏகஜ்ஜ²ங் கத்வா த³ஸ்ஸேதி. ஸாதி அஜ்ஜ²த்திகா பத²வீதா⁴து. ஸுக²பரிக்³க³ஹோ ஹோதி ‘‘ந மே ஸோ அத்தா’’தி. ஸித்³தே⁴ ஹி அனத்தலக்க²ணே து³க்க²லக்க²ணங் அனிச்சலக்க²ணஞ்ச ஸித்³த⁴மேவ ஹோதி ஸங்க²தத⁴ம்மேஸு தத³வினாபா⁴வதோதி. விஸூகாயதீதி விஸூகங் விரூபகிரியங் பவத்தேதி. ஸா பன அத்த²தோ விப்ப²ந்த³னமேவாதி ஆஹ ‘‘விப்ப²ந்த³தீ’’தி. அஸ்ஸாதி அஜ்ஜ²த்திகாய பத²வீதா⁴துயா. அசேதனாபா⁴வோ பாகடோ ஹோதி தா⁴துமத்ததாய த³ஸ்ஸனதோ. தங் உப⁴யம்பீதி தங் பத²வீதா⁴துத்³வயம்பி.
Yojetvā dassetīti ekajjhaṃ katvā dasseti. Sāti ajjhattikā pathavīdhātu. Sukhapariggaho hoti ‘‘na me so attā’’ti. Siddhe hi anattalakkhaṇe dukkhalakkhaṇaṃ aniccalakkhaṇañca siddhameva hoti saṅkhatadhammesu tadavinābhāvatoti. Visūkāyatīti visūkaṃ virūpakiriyaṃ pavatteti. Sā pana atthato vipphandanamevāti āha ‘‘vipphandatī’’ti. Assāti ajjhattikāya pathavīdhātuyā. Acetanābhāvo pākaṭo hoti dhātumattatāya dassanato. Taṃ ubhayampīti taṃ pathavīdhātudvayampi.
ததோ விஸேஸதரேனாதி ததோ பா³ஹிரமஹாபத²விதோ விஸேஸவந்ததரேன, லஹுதரேனாதி அத்தோ². குப்பதீதி லுப்பதி. விலீயமானாதி பகதிஉத³கே லோணங் விய விலயங் க³ச்ச²ந்தீ. உத³கானுக³தாதி உத³கங் அனுக³தா உத³கக³திகா. தேனாஹ ‘‘உத³கமேவ ஹோதீ’’தி. அபா⁴வோ ஏவ அபா⁴வதா, ந ப⁴வதீதி வா அபா⁴வோ, ததா²ஸபா⁴வோ த⁴ம்மோ. தஸ்ஸ பா⁴வோ அபா⁴வதா. வயோ வினாஸோ த⁴ம்மோ ஸபா⁴வோ ஏதஸ்ஸாதி வயத⁴ம்மோ, தஸ்ஸ பா⁴வோ வயத⁴ம்மதா, அத்த²தோ க²யோ ஏவ. ஸேஸபதே³ஸுபி ஏஸேவ நயோ. தேனாஹ ‘‘ஸப்³பே³ஹிபி இமேஹி பதே³ஹி அனிச்சலக்க²ணமேவ வுத்த’’ந்தி. வித்³த⁴ங்ஸனபா⁴வஸ்ஸ பன பவேதி³தப்³ப³த்தா காமங் அனிச்சலக்க²ணமேவ வுத்தங் ஸரூபதோ, இதரானிபி அத்த²தோ வுத்தானேவாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘யங் பனா’’திஆதி³.
Tato visesatarenāti tato bāhiramahāpathavito visesavantatarena, lahutarenāti attho. Kuppatīti luppati. Vilīyamānāti pakatiudake loṇaṃ viya vilayaṃ gacchantī. Udakānugatāti udakaṃ anugatā udakagatikā. Tenāha ‘‘udakameva hotī’’ti. Abhāvo eva abhāvatā, na bhavatīti vā abhāvo, tathāsabhāvo dhammo. Tassa bhāvo abhāvatā. Vayo vināso dhammo sabhāvo etassāti vayadhammo, tassa bhāvo vayadhammatā, atthato khayo eva. Sesapadesupi eseva nayo. Tenāha ‘‘sabbehipi imehi padehi aniccalakkhaṇameva vutta’’nti. Viddhaṃsanabhāvassa pana paveditabbattā kāmaṃ aniccalakkhaṇameva vuttaṃ sarūpato, itarānipi atthato vuttānevāti dassento āha ‘‘yaṃ panā’’tiādi.
மத்தங் க²ணமத்தங் திட்ட²தீதி மத்தட்டோ², அப்பமத்தட்டோ² மத்தட்ட²கோ, அதிஇத்தரக²ணிகோதி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘பரித்தட்டி²திகஸ்ஸா’’தி. டி²திபரித்ததாயாதி ஏகசித்தபவத்திமத்ததாடா²னலக்க²ணஸ்ஸ இதரபா⁴வேன . ஏகஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ பவத்திக்க²ணமத்தேனேவ ஹி ஸத்தானங் பரமத்த²தோ ஜீவனக்க²ணோ பரிச்சி²ன்னோ. தேனாஹ ‘‘அயங் ஹீ’’திஆதி³.
Mattaṃ khaṇamattaṃ tiṭṭhatīti mattaṭṭho, appamattaṭṭho mattaṭṭhako, atiittarakhaṇikoti attho. Tenāha ‘‘parittaṭṭhitikassā’’ti. Ṭhitiparittatāyāti ekacittapavattimattatāṭhānalakkhaṇassa itarabhāvena . Ekassa cittassa pavattikkhaṇamatteneva hi sattānaṃ paramatthato jīvanakkhaṇo paricchinno. Tenāha ‘‘ayaṃ hī’’tiādi.
ஜீவிதந்தி ஜீவிதிந்த்³ரியங். ஸுக²து³க்கா²தி ஸுக²து³க்கா² வேத³னா. உபெக்கா²பி ஹி ஸுக²து³க்கா²ஸ்வேவ அந்தோக³தா⁴ இட்டா²னிட்ட²பா⁴வதோ. அத்தபா⁴வோதி ஜீவிதவேத³னாவிஞ்ஞாணானி ட²பெத்வா அவஸிட்ட²த⁴ம்மா வுத்தா. கேவலாதி அத்தனிச்சபா⁴வேன அவோமிஸ்ஸா. ஏகசித்தஸமாயுத்தாதி ஏகேன சித்தேன ஸஹிதா ஏகசித்தக்க²ணிகா. லஹுஸோ வத்ததே க²ணோதி தாய ஏவ ஏகக்க²ணிகதாய லஹுகோ அதிஇத்தரோ ஜீவிதாதீ³னங் க²ணோ வத்ததி வீதிவத்ததீதி அத்தோ². இத³ந்தி கா³தா²வசனங்.
Jīvitanti jīvitindriyaṃ. Sukhadukkhāti sukhadukkhā vedanā. Upekkhāpi hi sukhadukkhāsveva antogadhā iṭṭhāniṭṭhabhāvato. Attabhāvoti jīvitavedanāviññāṇāni ṭhapetvā avasiṭṭhadhammā vuttā. Kevalāti attaniccabhāvena avomissā. Ekacittasamāyuttāti ekena cittena sahitā ekacittakkhaṇikā. Lahuso vattate khaṇoti tāya eva ekakkhaṇikatāya lahuko atiittaro jīvitādīnaṃ khaṇo vattati vītivattatīti attho. Idanti gāthāvacanaṃ.
யஸ்மா ஸத்தானங் ஜீவிதங் அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸானங் அபராபரஸஞ்சரணங் லப⁴மானமேவ பவத்ததி, ந அலப⁴மானங், தஸ்மா அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸூபனிப³த்³த⁴ங். ததா² மஹாபூ⁴தானங் ஸமவுத்திதங் லப⁴மானமேவ பவத்ததி. பத²வீதா⁴துயா ஹி ஆபோதா⁴துஆதீ³னங் வா அஞ்ஞதரபகோபேன ப³லஸம்பன்னோபி புரிஸோ பத்த²த்³த⁴காயோ வா, அதிஸாராதி³வஸேன கிலின்னபூதிகாயோ வா, மஹாடா³ஹபரேதோ வா, ஸஞ்சி²ஜ்ஜமானஸந்தி⁴ப³ந்த⁴னோ வா ஹுத்வா ஜீவிதக்க²யங் பாபுணாதி. கப³ளீகாராஹாரானங் யுத்தகாலே லப⁴ந்தஸ்ஸேவ ஜீவிதங் பவத்ததி, அலப⁴ந்தஸ்ஸ பரிக்க²யங் க³ச்ச²தி, விஞ்ஞாணே பவத்தமானேயேவ ச ஜீவிதங் பவத்ததி, ந தஸ்மிங் அப்பவத்தமானே. ஜீவிதந்தி எத்த² இதி-ஸத்³தே³ன இரியாபதூ²பனிப³த்³த⁴தாஸீதுண்ஹூபனிப³த்³த⁴தாதீ³னங் ஸங்க³ஹோ. சதுன்னஞ்ஹி இரியாபதா²னங் ஸமவுத்திதங் லப⁴மானமேவ ஜீவிதங் பவத்ததி, அஞ்ஞதரஸ்ஸ பன அதி⁴மத்ததாய ஆயுஸங்கா²ரா உபச்சி²ஜ்ஜந்தி, ஸீதுண்ஹானம்பி ஸமவுத்திதங் லப⁴மானமேவ பவத்ததி, அதிஸீதேன பன அதிஉண்ஹேன வா அபி⁴பூ⁴தஸ்ஸ விபஜ்ஜதீதி.
Yasmā sattānaṃ jīvitaṃ assāsapassāsānaṃ aparāparasañcaraṇaṃ labhamānameva pavattati, na alabhamānaṃ, tasmā assāsapassāsūpanibaddhaṃ. Tathā mahābhūtānaṃ samavuttitaṃ labhamānameva pavattati. Pathavīdhātuyā hi āpodhātuādīnaṃ vā aññatarapakopena balasampannopi puriso patthaddhakāyo vā, atisārādivasena kilinnapūtikāyo vā, mahāḍāhapareto vā, sañchijjamānasandhibandhano vā hutvā jīvitakkhayaṃ pāpuṇāti. Kabaḷīkārāhārānaṃ yuttakāle labhantasseva jīvitaṃ pavattati, alabhantassa parikkhayaṃ gacchati, viññāṇe pavattamāneyeva ca jīvitaṃ pavattati, na tasmiṃ appavattamāne. Jīvitanti ettha iti-saddena iriyāpathūpanibaddhatāsītuṇhūpanibaddhatādīnaṃ saṅgaho. Catunnañhi iriyāpathānaṃ samavuttitaṃ labhamānameva jīvitaṃ pavattati, aññatarassa pana adhimattatāya āyusaṅkhārā upacchijjanti, sītuṇhānampi samavuttitaṃ labhamānameva pavattati, atisītena pana atiuṇhena vā abhibhūtassa vipajjatīti.
தண்ஹுபாதி³ன்னஸ்ஸாதி இமினா ஹி பச்சயுப்பன்னதாகித்தனேன ஸரஸபப⁴ங்கு³தங்யேவ விபா⁴வேதி. து³க்கா²னுபஸ்ஸனாய தண்ஹாக்³கா³ஹஸ்ஸ அனிச்சானுபஸ்ஸனாய மானக்³கா³ஹஸ்ஸ அனத்தானுபஸ்ஸனாய தி³ட்டி²க்³கா³ஹஸ்ஸ உஜுவிபச்சனீகபா⁴வதோ ஏகங்ஸேனேவ தீஹி அனுபஸ்ஸனாஹி கா³ஹாபி விக³ச்ச²ந்தீதி ஆஹ ‘‘நோதேவ ஹோதீ’’தி. ஏகங்யேவ ஆக³தங் பா³ஹிராய பத²வீதா⁴துயா அந்தரதா⁴னத³ஸ்ஸனபவத்தஜோதனாய.
Taṇhupādinnassāti iminā hi paccayuppannatākittanena sarasapabhaṅgutaṃyeva vibhāveti. Dukkhānupassanāya taṇhāggāhassa aniccānupassanāya mānaggāhassa anattānupassanāya diṭṭhiggāhassa ujuvipaccanīkabhāvato ekaṃseneva tīhi anupassanāhi gāhāpi vigacchantīti āha ‘‘noteva hotī’’ti. Ekaṃyeva āgataṃ bāhirāya pathavīdhātuyā antaradhānadassanapavattajotanāya.
பரிக்³க³ஹந்தி தா⁴துபரிக்³க³ஹணங். பட்ட²பெந்தோதி ஆரப⁴ந்தோ தே³ஸெந்தோ. ஸோதத்³வாரே ப³லங் த³ஸ்ஸேதீதி யோஜனா. கம்மட்டா²னிகஸ்ஸ ப³லத³ஸ்ஸனாபதே³ஸேன கம்மட்டா²னஸ்ஸ ஆனுபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி. வாசாய க⁴ட்டனமேவ வுத்தங் ஸோதத்³வாரே ப³லத³ஸ்ஸனபா⁴வதோ. ப³லந்தி ச பா³ஹிராய விய அஜ்ஜ²த்திகாயபி பத²வீதா⁴துயா அசேதனாபா⁴வத³ஸ்ஸனேன ருக்க²ஸ்ஸ விய அக்கோஸந்தேபி பஹரந்தேபி நிப்³பி³காரதா. ஸம்பதிவத்தமானுப்பன்னபா⁴வேனாதி ததா³ பச்சுப்பன்னபா⁴வேன. ஸமுதா³சாருப்பன்னபா⁴வேனாதி ஆபாத²க³தே தஸ்மிங் அனிட்டே² ஸத்³தா³ரம்மணே ஆரம்மணகரணஸங்கா²தஉப்பத்திவஸேன ஸோதத்³வாரே ஜவனவேத³னா து³க்கா²தி வசனதோ. ததா² ஹி ‘‘உபனிஸ்ஸயவஸேனா’’தி வுத்தங். வேத³னாத³யோபீதி ‘‘வேத³னா அனிச்சா’’தி எத்த² வுத்தவேத³னா சேவ ஸஞ்ஞாத³யோ ச. தே ஹி ப²ஸ்ஸேன ஸமானபூ⁴மிகா ந புப்³பே³ வுத்தவேத³னா. தா⁴துஸங்கா²தமேவ ஆரம்மணந்தி யதா²பரிக்³க³ஹிதங் பத²வீதா⁴துஸங்கா²தமேவ விஸயங். பக்க²ந்த³தீதி விபஸ்ஸனாசித்தங் அனிச்சந்திபி து³க்க²ந்திபி அனத்தாதிபி ஸம்மஸனவஸேன அனுபவிஸதி. ஏதேன ப³ஹித்³தா⁴விக்கே²பாபா⁴வமாஹ, பஸீத³தீதி பன இமினா கம்மட்டா²னஸ்ஸ வீதி²படிபன்னதங். ஸந்திட்ட²தீதி இமினா உபரூபரி விஸேஸாவஹபா⁴வேன அவத்தா²னங் படிபக்கா²பி⁴ப⁴வேன நிச்சலபா⁴வதோ. விமுச்சதீதி இமினா தண்ஹாமானதி³ட்டி²க்³கா³ஹதோ விஸேஸேன முச்சனங். அட்ட²கதா²யங் பன ஸமுட்டா²னவஸேன அத்தோ² வுத்தோ ‘‘அதி⁴மொக்க²ங் லப⁴தீ’’தி. ஸோதத்³வாரம்ஹி ஆரம்மணே ஆபாத²க³தேதி இத³ங் மூலபரிஞ்ஞாய மூலத³ஸ்ஸனங். ஸோதத்³வாரேஹி ஆவஜ்ஜனவொட்ட²ப்³ப³னானங் அயோனிஸோ ஆவஜ்ஜயதோ வொட்ட²ப்³ப³னவஸேன இட்டே² ஆரம்மணே லோபோ⁴, அனிட்டே² ச படிகோ⁴ உப்பஜ்ஜதி, மனொத்³வாரே பன ‘‘இத்தீ², புரிஸோ’’தி ரஜ்ஜனாதி³ ஹோதி, தஸ்ஸ பஞ்சத்³வாரஜவனங் மூலங், ஸப்³ப³ங் வா ப⁴வங்கா³தி³. ஏவங் மனொத்³வாரஜவனஸ்ஸ மூலவஸேன பரிஞ்ஞா. ஆக³ந்துகதாவகாலிகபரிஞ்ஞா பன பஞ்சத்³வாரஜவனஸ்ஸேவ அபுப்³ப³பா⁴வவஸேன இதரபா⁴வவஸேன ச வேதி³தப்³பா³. அயமெத்த² ஸங்கே²போ, வித்தா²ரோ பன ஸதிபட்டா²னஸங்வண்ணனாயங் வுத்தோ ஏவ.
Pariggahanti dhātupariggahaṇaṃ. Paṭṭhapentoti ārabhanto desento. Sotadvāre balaṃ dassetīti yojanā. Kammaṭṭhānikassa baladassanāpadesena kammaṭṭhānassa ānubhāvaṃ dasseti. Vācāya ghaṭṭanameva vuttaṃ sotadvāre baladassanabhāvato. Balanti ca bāhirāya viya ajjhattikāyapi pathavīdhātuyā acetanābhāvadassanena rukkhassa viya akkosantepi paharantepi nibbikāratā. Sampativattamānuppannabhāvenāti tadā paccuppannabhāvena. Samudācāruppannabhāvenāti āpāthagate tasmiṃ aniṭṭhe saddārammaṇe ārammaṇakaraṇasaṅkhātauppattivasena sotadvāre javanavedanā dukkhāti vacanato. Tathā hi ‘‘upanissayavasenā’’ti vuttaṃ. Vedanādayopīti ‘‘vedanā aniccā’’ti ettha vuttavedanā ceva saññādayo ca. Te hi phassena samānabhūmikā na pubbe vuttavedanā. Dhātusaṅkhātameva ārammaṇanti yathāpariggahitaṃ pathavīdhātusaṅkhātameva visayaṃ. Pakkhandatīti vipassanācittaṃ aniccantipi dukkhantipi anattātipi sammasanavasena anupavisati. Etena bahiddhāvikkhepābhāvamāha, pasīdatīti pana iminā kammaṭṭhānassa vīthipaṭipannataṃ. Santiṭṭhatīti iminā uparūpari visesāvahabhāvena avatthānaṃ paṭipakkhābhibhavena niccalabhāvato. Vimuccatīti iminā taṇhāmānadiṭṭhiggāhato visesena muccanaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana samuṭṭhānavasena attho vutto ‘‘adhimokkhaṃ labhatī’’ti. Sotadvāramhi ārammaṇe āpāthagateti idaṃ mūlapariññāya mūladassanaṃ. Sotadvārehi āvajjanavoṭṭhabbanānaṃ ayoniso āvajjayato voṭṭhabbanavasena iṭṭhe ārammaṇe lobho, aniṭṭhe ca paṭigho uppajjati, manodvāre pana ‘‘itthī, puriso’’ti rajjanādi hoti, tassa pañcadvārajavanaṃ mūlaṃ, sabbaṃ vā bhavaṅgādi. Evaṃ manodvārajavanassa mūlavasena pariññā. Āgantukatāvakālikapariññā pana pañcadvārajavanasseva apubbabhāvavasena itarabhāvavasena ca veditabbā. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana satipaṭṭhānasaṃvaṇṇanāyaṃ vutto eva.
யாதா²வதோ தா⁴தூனங் பரிக்³க³ண்ஹனவஸேன கதபரிக்³க³ஹஸ்ஸபி அனாதி³காலபா⁴வனாவஸேன அயோனிஸோ ஆவஜ்ஜனங் ஸசேபி உப்பஜ்ஜதி. வொட்ட²ப்³ப³னங் பத்வாதி வொட்ட²ப்³ப³னகிச்சதங் பத்வா. ஏகங் த்³வே வாரே ஆஸேவனங் லபி⁴த்வா, ந ஆஸேவனபச்சயங். ந ஹி உபெக்கா²ஸஹக³தாஹேதுகசித்தங் ஆஸேவனபச்சயபூ⁴தங் அத்தி². யதி³ ஸியா, பட்டா²னே குஸலத்திகே படிச்சவாராதீ³ஸு ‘‘ந மக்³க³பச்சயா ஆஸேவனே த்³வே, ஆஸேவனபச்சயா ந மக்³கே³ த்³வே’’தி ச வத்தப்³ப³ங் ஸியா, ‘‘ந மக்³க³பச்சயா ஆஸேவனே ஏகங் (பட்டா²॰ 1.1.221), ஆஸேவனபச்சயா ந மக்³கே³ ஏக’’ந்தி (பட்டா²॰ 1.1.152) ச பன வுத்தங். ஏகங் த்³வே வாரேதி எத்த² ச ஏகக்³க³ஹணங் வசனஸிலிட்ட²தாய வஸேன வுத்தங். ந ஹி து³தியே மோக⁴வாரே ஏகவாரமேவ வொட்ட²ப்³ப³னங் பவத்ததி. த்³விக்க²த்துங் வா தஸ்ஸ பவத்திங் ஸந்தா⁴ய ஏகவாரக்³க³ஹணங், திக்க²த்துங் பவத்திங் ஸந்தா⁴ய த்³வேவாரக்³க³ஹணங். தத்த² து³தியங் ததியஞ்ச பவத்தமானங் லத்³தா⁴ஸேவனங் விய ஹோதி. யஸ்மா பன ‘‘வொட்ட²ப்³ப³னங் பத்வா ஏகங் த்³வே வாரேஆஸேவனங் லபி⁴த்வா சித்தங் ப⁴வங்க³மேவ ஓதரதீ’’தி இத³ங் து³தியமோக⁴வாரவஸேன வுத்தங் ப⁴வெய்ய. ஸோ ச ஆரம்மணது³ப்³ப³லதாய ஏவ ஹோதீதி அபி⁴த⁴ம்மட்ட²கதா²யங் நியமிதோ. இத⁴ பன திக்கா²னுபஸ்ஸனானுபா⁴வேன அகுஸலுப்பத்தியா அஸம்ப⁴வவஸேன அயோனிஸோவ ஆவஜ்ஜதோ அயோனிஸோ வவத்தா²னங் ஸியா, ந யோனிஸோ, தஸ்மிஞ்ச பவத்தே மஹதி அதிமஹதி வா ஆரம்மணே ஜவனங் ந உப்பஜ்ஜெய்யாதி அயமத்தோ² விசாரெத்வா க³ஹேதப்³போ³.
Yāthāvato dhātūnaṃ pariggaṇhanavasena katapariggahassapi anādikālabhāvanāvasena ayoniso āvajjanaṃ sacepi uppajjati. Voṭṭhabbanaṃ patvāti voṭṭhabbanakiccataṃ patvā. Ekaṃ dve vāre āsevanaṃ labhitvā, na āsevanapaccayaṃ. Na hi upekkhāsahagatāhetukacittaṃ āsevanapaccayabhūtaṃ atthi. Yadi siyā, paṭṭhāne kusalattike paṭiccavārādīsu ‘‘na maggapaccayā āsevane dve, āsevanapaccayā na magge dve’’ti ca vattabbaṃ siyā, ‘‘na maggapaccayā āsevane ekaṃ (paṭṭhā. 1.1.221), āsevanapaccayā na magge eka’’nti (paṭṭhā. 1.1.152) ca pana vuttaṃ. Ekaṃ dve vāreti ettha ca ekaggahaṇaṃ vacanasiliṭṭhatāya vasena vuttaṃ. Na hi dutiye moghavāre ekavārameva voṭṭhabbanaṃ pavattati. Dvikkhattuṃ vā tassa pavattiṃ sandhāya ekavāraggahaṇaṃ, tikkhattuṃ pavattiṃ sandhāya dvevāraggahaṇaṃ. Tattha dutiyaṃ tatiyañca pavattamānaṃ laddhāsevanaṃ viya hoti. Yasmā pana ‘‘voṭṭhabbanaṃ patvā ekaṃ dve vāreāsevanaṃ labhitvā cittaṃ bhavaṅgameva otaratī’’ti idaṃ dutiyamoghavāravasena vuttaṃ bhaveyya. So ca ārammaṇadubbalatāya eva hotīti abhidhammaṭṭhakathāyaṃ niyamito. Idha pana tikkhānupassanānubhāvena akusaluppattiyā asambhavavasena ayonisova āvajjato ayoniso vavatthānaṃ siyā, na yoniso, tasmiñca pavatte mahati atimahati vā ārammaṇe javanaṃ na uppajjeyyāti ayamattho vicāretvā gahetabbo.
ஏதஸ்ஸேவ வா ஸதிபி து³வித⁴தாபரிகப்பனே ஸோ ச யதி³ அனுலோமே வேத³னாத்திகே படிச்சவாராதீ³ஸு ‘‘ஆஸேவனபச்சயா ந மக்³கே³ த்³வே, ந மக்³க³பச்சயா ஆஸேவனே த்³வே’’தி ச வுத்தங் ஸியா, (லப்³பெ⁴ய்ய), ந ச வுத்தங். யதி³ பன வொட்ட²ப்³ப³னம்பி ஆஸேவனபச்சயோ ஸியா, குஸலாகுஸலானம்பி ஸியா. ந ஹி ஆஸேவனபச்சயங் லத்³து⁴ங் யுத்தஸ்ஸ ஆஸேவனபச்சயதாபி த⁴ம்மோ ஆஸேவனபச்சயோ ஹோதீதி அவுத்தோ அத்தி², வொட்ட²ப்³ப³னஸ்ஸ பன குஸலாகுஸலானங் ஆஸேவனபச்சயபா⁴வோ அவுத்தோ – ‘‘குஸலங் த⁴ம்மங் படிச்ச குஸலோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதி நாஸேவனபச்சயா. அகுஸலங்…பே॰… நாஸேவனபச்சயா’’தி (பட்டா²॰ 1.1.93-94) வசனதோ படிக்கி²த்தோ ச. அதா²பி ஸியா அஸமானவேத³னானங் வஸேனேவ வுத்தந்தி ச, ஏவமபி யதா² – ‘‘ஆவஜ்ஜனா குஸலானங் க²ந்தா⁴னங் அகுஸலானங் க²ந்தா⁴னங் அனந்தரபச்சயேன பச்சயோ’’தி (பட்டா²॰ 1.1.417) வுத்தங், ஏவங் ‘‘ஆஸேவனபச்சயேன பச்சயோ’’திபி வத்தப்³ப³ங் ஸியா. தங் ஜாதிபே⁴தா³ ந வுத்தந்தி சே? பூ⁴மிபி⁴ன்னஸ்ஸ காமாவசரஸ்ஸ ரூபாவசராதீ³னங் ஆஸேவனபச்சயபா⁴வோ விய ஜாதிபி⁴ன்னஸ்ஸபி ப⁴வெய்யாதி வத்தப்³போ³ ஏவ ஸியா, அபி⁴ன்னஜாதிகஸ்ஸ ச வஸேன யதா² – ‘‘ஆவஜ்ஜனா ஸஹேதுகானங் க²ந்தா⁴னங் அனந்தரபச்சயேன பச்சயோ’’தி வுத்தங், ஏவங் ‘‘ஆஸேவனபச்சயேன பச்சயோ’’திபி வத்தப்³ப³ங் ஸியா, ந ச வுத்தங். தஸ்மா வேத³னாத்திகேபி ‘‘ஆஸேவனபச்சயா ந மக்³கே³ ஏகங், ந மக்³க³பச்சயா ஆஸேவனே ஏக’’ந்தி ஏவங் க³ணனாய நித்³தா⁴ரியமானாய வொட்ட²ப்³ப³னஸ்ஸ ஆஸேவனபச்சயத்தஸ்ஸ அபா⁴வா அயங் மோக⁴வாரோ உபபரிக்கி²த்வா க³ஹேதப்³போ³.
Etasseva vā satipi duvidhatāparikappane so ca yadi anulome vedanāttike paṭiccavārādīsu ‘‘āsevanapaccayā na magge dve, na maggapaccayā āsevane dve’’ti ca vuttaṃ siyā, (labbheyya), na ca vuttaṃ. Yadi pana voṭṭhabbanampi āsevanapaccayo siyā, kusalākusalānampi siyā. Na hi āsevanapaccayaṃ laddhuṃ yuttassa āsevanapaccayatāpi dhammo āsevanapaccayo hotīti avutto atthi, voṭṭhabbanassa pana kusalākusalānaṃ āsevanapaccayabhāvo avutto – ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjati nāsevanapaccayā. Akusalaṃ…pe… nāsevanapaccayā’’ti (paṭṭhā. 1.1.93-94) vacanato paṭikkhitto ca. Athāpi siyā asamānavedanānaṃ vaseneva vuttanti ca, evamapi yathā – ‘‘āvajjanā kusalānaṃ khandhānaṃ akusalānaṃ khandhānaṃ anantarapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.1.417) vuttaṃ, evaṃ ‘‘āsevanapaccayena paccayo’’tipi vattabbaṃ siyā. Taṃ jātibhedā na vuttanti ce? Bhūmibhinnassa kāmāvacarassa rūpāvacarādīnaṃ āsevanapaccayabhāvo viya jātibhinnassapi bhaveyyāti vattabbo eva siyā, abhinnajātikassa ca vasena yathā – ‘‘āvajjanā sahetukānaṃ khandhānaṃ anantarapaccayena paccayo’’ti vuttaṃ, evaṃ ‘‘āsevanapaccayena paccayo’’tipi vattabbaṃ siyā, na ca vuttaṃ. Tasmā vedanāttikepi ‘‘āsevanapaccayā na magge ekaṃ, na maggapaccayā āsevane eka’’nti evaṃ gaṇanāya niddhāriyamānāya voṭṭhabbanassa āsevanapaccayattassa abhāvā ayaṃ moghavāro upaparikkhitvā gahetabbo.
வொட்ட²ப்³ப³னங் பன வீதி²விபாகஸந்ததியா ஆவட்டனதோ ஆவஜ்ஜனா, ததோ விஸதி³ஸஸ்ஸ ஜவனஸ்ஸ கரணதோ மனஸிகாரோதி ச வத்தப்³ப³தங் லபெ⁴ய்ய, ஏவஞ்ச கத்வா பட்டா²னே ‘‘வொட்ட²ப்³ப³னங் குஸலானங் க²ந்தா⁴னங் அனந்தரபச்சயேன பச்சயோ’’திஆதி³ ந வுத்தங், ‘‘ஆவஜ்ஜனா’’இச்சேவ (பட்டா²॰ 1.1.417) வுத்தங், தம்பி வொட்ட²ப்³ப³னதோ பரங் சதுன்னங் பஞ்சன்னங் வா ஜவனானங் ஆரம்மணபுரேஜாதங் ப⁴விதுங் அஸக்கொந்தங் ரூபாதி³ங் ஆரப்³ப⁴ பவத்தமானங் வொட்ட²ப்³ப³னங் ஜவனட்டா²னே ட²த்வா ப⁴வங்க³ங் ஓதரதி. ஜவனட்டா²னே ட²த்வாதி ச ஜவனஸ்ஸ உப்பஜ்ஜனட்டா²னே த்³விக்க²த்துங் பவத்தித்வாதி அத்தோ², ந ஜவனபா⁴வேனாதி. ஆஸேவனங் லபி⁴த்வாதி செத்த² ஆஸேவனங் விய ஆஸேவனந்தி வுத்தோவாயமத்தோ². விப்பா²ரிகத்தா சஸ்ஸ த்³விக்க²த்துங் வா திக்க²த்துங் வா பவத்தியேவ செத்த² ஆஸேவனஸதி³ஸதா. விப்பா²ரிகதாய ஹி விஞ்ஞத்திஸமுட்டா²பகதா சஸ்ஸ வுச்சதி. விப்பா²ரிகம்பி ஜவனங் விய அனேகக்க²த்துங் அப்பவத்தியா அஸுப்பதிட்டி²ததாய ச ந நிப்பரியாயதோ ஆஸேவனபா⁴வேன வத்ததீதி ந இமஸ்ஸ ஆஸேவனத்த²ங் வுத்தங். அட்ட²கதா²யங் பன ப²லசித்தேஸு மக்³க³பரியாயோ விய பரியாயவஸேன வுத்தங்.
Voṭṭhabbanaṃ pana vīthivipākasantatiyā āvaṭṭanato āvajjanā, tato visadisassa javanassa karaṇato manasikāroti ca vattabbataṃ labheyya, evañca katvā paṭṭhāne ‘‘voṭṭhabbanaṃ kusalānaṃ khandhānaṃ anantarapaccayena paccayo’’tiādi na vuttaṃ, ‘‘āvajjanā’’icceva (paṭṭhā. 1.1.417) vuttaṃ, tampi voṭṭhabbanato paraṃ catunnaṃ pañcannaṃ vā javanānaṃ ārammaṇapurejātaṃ bhavituṃ asakkontaṃ rūpādiṃ ārabbha pavattamānaṃ voṭṭhabbanaṃ javanaṭṭhāne ṭhatvā bhavaṅgaṃ otarati. Javanaṭṭhāne ṭhatvāti ca javanassa uppajjanaṭṭhāne dvikkhattuṃ pavattitvāti attho, na javanabhāvenāti. Āsevanaṃ labhitvāti cettha āsevanaṃ viya āsevananti vuttovāyamattho. Vipphārikattā cassa dvikkhattuṃ vā tikkhattuṃ vā pavattiyeva cettha āsevanasadisatā. Vipphārikatāya hi viññattisamuṭṭhāpakatā cassa vuccati. Vipphārikampi javanaṃ viya anekakkhattuṃ appavattiyā asuppatiṭṭhitatāya ca na nippariyāyato āsevanabhāvena vattatīti na imassa āsevanatthaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana phalacittesu maggapariyāyo viya pariyāyavasena vuttaṃ.
அயந்தி ‘‘ஸசேபீ’’திஆதி³னா வுத்தோ ஏகவாரம்பி ராகா³தீ³னங் அனுப்பாத³னவஸேன விபஸ்ஸனாய கம்மங் கரொந்தோ யோகா³வசரோ. கோடிப்பத்தோதி மத்த²கங் பத்தோ. படிபக்கே²ஹி அனபி⁴பூ⁴தத்தா விஸத³விபஸ்ஸனாஞாணதாய திக்க²விபஸ்ஸகோ. ஆரம்மணங் பரிக்³க³ஹிதமேவ ஹோதி ‘‘ஏவங் மே ஜவனங் ஜவித’’ந்தி ஸாரம்மணஸ்ஸ ஜவனஸ்ஸ ஹுத்வா அபா⁴வவவத்தா²பனஸ்ஸ கம்மட்டா²னபா⁴வதோ, ததா² ஆவஜ்ஜனவஸேன வா தங் ஆரம்மணங் விஸ்ஸஜ்ஜெத்வா தாவதே³வ மூலகம்மட்டா²னபூ⁴தங் ஆரம்மணங் பரிக்³க³ஹிதமேவ ஹோதி. து³தியஸ்ஸ பன வஸேனாதி ‘‘அபரஸ்ஸ ராகா³தி³வஸேன ஏகவாரங் ஜவனங் ஜவதீ’’திஆதி³னா வுத்தஸ்ஸ நாதிதிக்க²விபஸ்ஸகஸ்ஸ வஸேன ‘‘தஸ்ஸ தா⁴தாரம்மணமேவ சித்தங் பக்க²ந்த³தீ’’திஆதி³னா இமஸ்மிங் ஸுத்தே ஆக³தத்தா. ‘‘தமேனங் உபதி⁴பஹானாய படிபன்னங் உபதி⁴படினிஸ்ஸக்³கா³ய கதா³சி கரஹசி ஸதிஸம்மோஸா உபதி⁴படிஸங்யுத்தா ஸரஸங்கப்பா ஸமுதா³சரந்தி. த³ந்தோ⁴ உதா³யி ஸதுப்பாதோ³, அத² கோ² நங் கி²ப்பமேவ பஜஹதி வினோதே³தி ப்³யந்தீகரோதி அனபா⁴வங் க³மேதீ’’தி லடுகிகோபமே. தஸ்ஸ ஹி அட்ட²கதா²யங் ‘‘ஸோதாபன்னாத³யோ தாவ பஜஹந்து, புது²ஜ்ஜனோ கத²ங் பஜஹதீ’’தி சோத³னங் பட்ட²பெத்வா ‘‘ஆரத்³த⁴விபஸ்ஸகோ ஹி ஸதிஸம்மோஸேன ஸஹஸா கிலேஸே உப்பன்னே ‘மாதி³ஸஸ்ஸ நாம பி⁴க்கு²னோ கிலேஸோ உப்பன்னோ’தி ஸங்வேக³ங் கத்வா வீரியங் பக்³க³ய்ஹ விபஸ்ஸனங் வட்³டெ⁴த்வா மக்³கே³ன கிலேஸே ஸமுக்³கா⁴தேதி, இதி ஸோ பஜஹதி நாமா’’தி அத்தோ² வுத்தோ. தேன வுத்தங் – ‘‘தஸ்ஸ தா⁴தாரம்மணமேவ சித்தங் பக்க²ந்த³தீதிஆதி³னா இமஸ்மிங் ஸுத்தே ஆக³தத்தா’’திஆதி³. இந்த்³ரியபா⁴வனே ச மஜ்ஜி²மஸ்ஸ வஸேன அயமத்தோ² வேதி³தப்³போ³.
Ayanti ‘‘sacepī’’tiādinā vutto ekavārampi rāgādīnaṃ anuppādanavasena vipassanāya kammaṃ karonto yogāvacaro. Koṭippattoti matthakaṃ patto. Paṭipakkhehi anabhibhūtattā visadavipassanāñāṇatāya tikkhavipassako. Ārammaṇaṃ pariggahitameva hoti ‘‘evaṃ me javanaṃ javita’’nti sārammaṇassa javanassa hutvā abhāvavavatthāpanassa kammaṭṭhānabhāvato, tathā āvajjanavasena vā taṃ ārammaṇaṃ vissajjetvā tāvadeva mūlakammaṭṭhānabhūtaṃ ārammaṇaṃ pariggahitameva hoti. Dutiyassa pana vasenāti ‘‘aparassa rāgādivasena ekavāraṃ javanaṃ javatī’’tiādinā vuttassa nātitikkhavipassakassa vasena ‘‘tassa dhātārammaṇameva cittaṃ pakkhandatī’’tiādinā imasmiṃ sutte āgatattā. ‘‘Tamenaṃ upadhipahānāya paṭipannaṃ upadhipaṭinissaggāya kadāci karahaci satisammosā upadhipaṭisaṃyuttā sarasaṅkappā samudācaranti. Dandho udāyi satuppādo, atha kho naṃ khippameva pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gametī’’ti laṭukikopame. Tassa hi aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sotāpannādayo tāva pajahantu, puthujjano kathaṃ pajahatī’’ti codanaṃ paṭṭhapetvā ‘‘āraddhavipassako hi satisammosena sahasā kilese uppanne ‘mādisassa nāma bhikkhuno kileso uppanno’ti saṃvegaṃ katvā vīriyaṃ paggayha vipassanaṃ vaḍḍhetvā maggena kilese samugghāteti, iti so pajahati nāmā’’ti attho vutto. Tena vuttaṃ – ‘‘tassa dhātārammaṇameva cittaṃ pakkhandatītiādinā imasmiṃ sutte āgatattā’’tiādi. Indriyabhāvane ca majjhimassa vasena ayamattho veditabbo.
பரிக்³க³ஹவஸேனாதி தா⁴துபரிக்³க³ஹவஸேன. மம்மச்சே²த³னாதி³வஸேன பவத்தஅக்கோஸனாதி³ங் அனிட்ட²ங் ஆரம்மணங் பத்வா ஸோதத்³வாரே கிலமதி புக்³க³லோ, ததா² போத²னபஹரணாதி³கங் அனிட்ட²ங் ஆரம்மணங் பத்வா காயத்³வாரே கிலமதி.
Pariggahavasenāti dhātupariggahavasena. Mammacchedanādivasena pavattaakkosanādiṃ aniṭṭhaṃ ārammaṇaṃ patvā sotadvāre kilamati puggalo, tathā pothanapaharaṇādikaṃ aniṭṭhaṃ ārammaṇaṃ patvā kāyadvāre kilamati.
ஸமுதா³சரந்தீதி ஸப்³ப³ஸோ உத்³த⁴ங் ஆசரந்தி. தயித³ங் அமனாபேஹி ஸமுதா³சரணங் நாம போத²னபஹரணாதி³வஸேன உபக்கமனமேவாதி ஆஹ ‘‘உபக்கமந்தீ’’தி, பா³த⁴ந்தீதி அத்தோ². ததா²ஸபா⁴வோதி யதா² பாணிப்பஹாராதீ³ஹி க⁴ட்டிதமத்தோ விகாரங் ஆபஜ்ஜதி, ததா²ஸபா⁴வோ. ‘‘உப⁴தோத³ண்ட³கேன சேபி, பி⁴க்க²வே, ககசேனா’’திஆதி³னா (ம॰ நி॰ 1.232) ஓவாத³தா³னங் நாம அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணங் பு³த்³தா⁴னங்யேவ ஆவேணிகந்தி ஆஹ ‘‘வுத்தங் கோ² பனேதங் ப⁴க³வதாதி அனுஸ்ஸரந்தோபி…பே॰… ககசூபமோவாத³ங் அனுஸ்ஸரந்தோபீ’’தி வுத்தங். தஸ்ஸபி பரியத்தித⁴ம்மபா⁴வதோதி கேசி . யங் பன ககசோகந்தகேஸுபி மனுஸ்ஸேஸு அப்பது³ஸ்ஸனங் நிப்³பி³காரங், தங் ஸத்து²ஸாஸனங் அனுஸ்ஸரந்தோபி ஸம்மாபடிபத்திலக்க²ணங் த⁴ம்மங் அனுஸ்ஸரதியேவாதி ஏவங் வா எத்த² அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. பி⁴க்கு²னோ கு³ணந்தி அரியத⁴ம்மாதி⁴க³மனஸித்³த⁴ங் கு³ணமாஹ. ஸோ ச ஸப்³பே³ஸம்பி அரியானங் கு³ணோதி தங் அனுஸ்ஸரந்தோபி ஸங்க⁴ங் அனுஸ்ஸரதி ஏவாதி வுத்தங்.
Samudācarantīti sabbaso uddhaṃ ācaranti. Tayidaṃ amanāpehi samudācaraṇaṃ nāma pothanapaharaṇādivasena upakkamanamevāti āha ‘‘upakkamantī’’ti, bādhantīti attho. Tathāsabhāvoti yathā pāṇippahārādīhi ghaṭṭitamatto vikāraṃ āpajjati, tathāsabhāvo. ‘‘Ubhatodaṇḍakena cepi, bhikkhave, kakacenā’’tiādinā (ma. ni. 1.232) ovādadānaṃ nāma anaññasādhāraṇaṃ buddhānaṃyeva āveṇikanti āha ‘‘vuttaṃ kho panetaṃ bhagavatāti anussarantopi…pe… kakacūpamovādaṃ anussarantopī’’ti vuttaṃ. Tassapi pariyattidhammabhāvatoti keci . Yaṃ pana kakacokantakesupi manussesu appadussanaṃ nibbikāraṃ, taṃ satthusāsanaṃ anussarantopi sammāpaṭipattilakkhaṇaṃ dhammaṃ anussaratiyevāti evaṃ vā ettha attho veditabbo. Bhikkhuno guṇanti ariyadhammādhigamanasiddhaṃ guṇamāha. So ca sabbesampi ariyānaṃ guṇoti taṃ anussarantopi saṅghaṃ anussarati evāti vuttaṃ.
விபஸ்ஸனுபெக்கா² அதி⁴ப்பேதா, தஸ்மா உபெக்கா² குஸலனிஸ்ஸிதா ந ஸண்டா²தீதி விபஸ்ஸனாவஸேன ஸப்³ப³ஸ்மிம்பி ஸங்கா²ரக³தே அஜ்ஜு²பெக்க²னங் ந லப⁴தீதி அத்தோ². ச²ளங்கு³பெக்கா²தி ச²ளங்கு³பெக்கா² விய ச²ளங்கு³பெக்கா² இட்டா²னிட்டே²ஸு நிப்³பி³காரதாஸாமஞ்ஞேன . தேனாஹ ‘‘ஸா பனேஸா’’திஆதி³. ச²ளங்கு³பெக்கா²டா²னே ட²பேதி ‘‘லாபா⁴ வத மே, ஸுலத்³த⁴ங் வத மே’’திஆதி³னா அத்தமனதங் ஆபஜ்ஜந்தோ.
Vipassanupekkhā adhippetā, tasmā upekkhā kusalanissitā na saṇṭhātīti vipassanāvasena sabbasmimpi saṅkhāragate ajjhupekkhanaṃ na labhatīti attho. Chaḷaṅgupekkhāti chaḷaṅgupekkhā viya chaḷaṅgupekkhā iṭṭhāniṭṭhesu nibbikāratāsāmaññena . Tenāha ‘‘sā panesā’’tiādi. Chaḷaṅgupekkhāṭhāne ṭhapeti ‘‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me’’tiādinā attamanataṃ āpajjanto.
303. ஆபோக³தந்தி ஆப³ந்த⁴னவஸேன ஆபோ, ததே³வ ஆபோஸபா⁴வங் க³தத்தா ஆபோக³தங், ஸபா⁴வேனேவ ஆபோபா⁴வங் வா பத்தந்தி அத்தோ². யஸ்மா பன ஸோ ஆபோபா⁴வஸங்கா²தோ அல்லயூஸபா⁴வோ ஸஸம்பா⁴ரபத²வீஸஸம்பா⁴ரஉத³காதி³க³தே ஸப்³ப³ஸ்மிம்பி ஆபஸ்மிங் விஜ்ஜதி, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘ஸப்³ப³ஆபேஸு க³தங் அல்லயூஸபா⁴வலக்க²ண’’ந்தி, த்³ரவபா⁴வலக்க²ணந்தி அத்தோ². ‘‘பகுப்பதீ’’தி பாகதிகபகோபங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘ஓக⁴வஸேன வட்³ட⁴தீ’’தி. தேனாஹ ‘‘அயமஸ்ஸ பாகதிகோ பகோபோ’’தி. இதரங் பன த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஆபோஸங்வட்டகாலே பனா’’திஆதி³ வுத்தங். ஓக³ச்ச²ந்தீதி எத்த² ஓக³மனந்தி பரியாதா³னங் அதி⁴ப்பேதங், ந அதோ⁴க³மனமத்தந்தி ஆஹ ‘‘உத்³த⁴னே…பே॰… பாபுணந்தீ’’தி.
303.Āpogatanti ābandhanavasena āpo, tadeva āposabhāvaṃ gatattā āpogataṃ, sabhāveneva āpobhāvaṃ vā pattanti attho. Yasmā pana so āpobhāvasaṅkhāto allayūsabhāvo sasambhārapathavīsasambhāraudakādigate sabbasmimpi āpasmiṃ vijjati, tasmā vuttaṃ ‘‘sabbaāpesu gataṃ allayūsabhāvalakkhaṇa’’nti, dravabhāvalakkhaṇanti attho. ‘‘Pakuppatī’’ti pākatikapakopaṃ sandhāyāha ‘‘oghavasena vaḍḍhatī’’ti. Tenāha ‘‘ayamassa pākatiko pakopo’’ti. Itaraṃ pana dassetuṃ ‘‘āposaṃvaṭṭakāle panā’’tiādi vuttaṃ. Ogacchantīti ettha ogamananti pariyādānaṃ adhippetaṃ, na adhogamanamattanti āha ‘‘uddhane…pe… pāpuṇantī’’ti.
304. ஸப்³ப³தேஜேஸு க³தந்தி இந்த⁴னாதி³வஸேன அனேகபே⁴தே³ஸு ஸப்³பே³ஸு தேஜோகொட்டா²ஸேஸு க³தங் பவத்தங். யதா² பீதி ஏவ பீதிக³தங், ஏவங் தேஜோ ஏவ தேஜோக³தங், தேஜனவஸேன பவத்திமத்தந்தி அத்தோ². ஏவங் ஆபோக³தங், வாயோக³தஞ்ச வேதி³தப்³ப³ந்தி ஆஹ ‘‘புரிமே’’திஆதி³. ஏகாஹிகஜராதி³பா⁴வேனாதி ஏகாஹிகாதி³ஜராபே⁴தே³ன. உஸுமஜாதோதி உஸ்மாபி⁴பூ⁴தோ. ஜீரதீதி ஜிண்ணோ ஹோதி. தேஜோதா⁴துவஸேன லப்³ப⁴மானா இமஸ்மிங் காயே ஜராபவத்தி பாகடஜராவஸேன வேதி³தப்³பா³தி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘இந்த்³ரியவேகல்லத்த’’ந்திஆதி³ வுத்தங். வலிபலிதாதி³பா⁴வந்தி வலிதபலிதபா⁴வங், அங்க³பச்சங்கா³னங் ஸிதி²லபா⁴வஞ்ச. குப்பிதேனாதி கு²பி⁴தேன. ஸதக்க²த்துங் தாபெத்வா தாபெத்வா ஸீதூத³கே பக்கி²பித்வா உத்³த⁴டஸப்பி ஸததோ⁴தஸப்பீதி வத³ந்தி. ஸரீரே பகதிஉஸுமங் அதிக்கமித்வா உண்ஹபா⁴வோ ஸந்தாபோ, ஸரீரஸ்ஸ த³ஹனவஸேன பவத்தோ மஹாதா³ஹோ பரிதா³ஹோதி அயமேவ தேஸங் விஸேஸோ. அஸிதந்தி ஸுத்தங். கா²யிதந்தி கா²தி³தங். ஸாயிதந்தி அஸ்ஸாதி³தங். ஸம்மா பரிபாகங் க³ச்ச²தீதி ஸமவேபாகினியா க³ஹணியா வஸேன வுத்தங். அஸம்மாபரிபாகோபி விஸமபாகினியா க³ஹணியா வஸேன வேதி³தப்³போ³. ரஸாதி³பா⁴வேனாதி ரஸருதி⁴ரமங்ஸமேத³ன்ஹாருஅட்டி²அட்டி²மிஞ்ஜஸுக்கபா⁴வேன. விவேகந்தி புது²பா⁴வங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் விஸதி³ஸபா⁴வங். அஸிதாதி³பே⁴த³ஸ்ஸ ஆஹாரஸ்ஸ பரிணாமே ரஸோ ஹோதி, தங் படிச்ச ரஸதா⁴து உப்பஜ்ஜதீதி அத்தோ². ஏவங் ரஸஸ்ஸ பரிணாமே ‘‘ருதி⁴ர’’ந்திஆதி³னா ஸப்³ப³ங் நேதப்³ப³ங்.
304.Sabbatejesu gatanti indhanādivasena anekabhedesu sabbesu tejokoṭṭhāsesu gataṃ pavattaṃ. Yathā pīti eva pītigataṃ, evaṃ tejo eva tejogataṃ, tejanavasena pavattimattanti attho. Evaṃ āpogataṃ, vāyogatañca veditabbanti āha ‘‘purime’’tiādi. Ekāhikajarādibhāvenāti ekāhikādijarābhedena. Usumajātoti usmābhibhūto. Jīratīti jiṇṇo hoti. Tejodhātuvasena labbhamānā imasmiṃ kāye jarāpavatti pākaṭajarāvasena veditabbāti dassetuṃ ‘‘indriyavekallatta’’ntiādi vuttaṃ. Valipalitādibhāvanti valitapalitabhāvaṃ, aṅgapaccaṅgānaṃ sithilabhāvañca. Kuppitenāti khubhitena. Satakkhattuṃ tāpetvā tāpetvā sītūdake pakkhipitvā uddhaṭasappi satadhotasappīti vadanti. Sarīre pakatiusumaṃ atikkamitvā uṇhabhāvo santāpo, sarīrassa dahanavasena pavatto mahādāho paridāhoti ayameva tesaṃ viseso. Asitanti suttaṃ. Khāyitanti khāditaṃ. Sāyitanti assāditaṃ. Sammā paripākaṃ gacchatīti samavepākiniyā gahaṇiyā vasena vuttaṃ. Asammāparipākopi visamapākiniyā gahaṇiyā vasena veditabbo. Rasādibhāvenāti rasarudhiramaṃsamedanhāruaṭṭhiaṭṭhimiñjasukkabhāvena. Vivekanti puthubhāvaṃ aññamaññaṃ visadisabhāvaṃ. Asitādibhedassa āhārassa pariṇāme raso hoti, taṃ paṭicca rasadhātu uppajjatīti attho. Evaṃ rasassa pariṇāme ‘‘rudhira’’ntiādinā sabbaṃ netabbaṃ.
ஹரிதந்தந்தி ஹரிதமேவ, அந்த-ஸத்³தே³ன பத³வட்³ட⁴னங் கதங் யதா² ‘‘வனந்தங் ஸுத்தந்த’’ந்தி. சம்மனில்லேக²னங் சம்மங் லிகி²த்வா ச²ட்³டி³தகஸடங்.
Haritantanti haritameva, anta-saddena padavaḍḍhanaṃ kataṃ yathā ‘‘vanantaṃ suttanta’’nti. Cammanillekhanaṃ cammaṃ likhitvā chaḍḍitakasaṭaṃ.
305. உக்³கா³ரஹிக்காராதீ³தி எத்த² ஆதி³-ஸத்³தே³ன உத்³தே³ககீ²பனாதி³பவத்தகவாதானங் ஸங்க³ஹோ த³ட்ட²ப்³போ³. உச்சாரபஸ்ஸாவாதீ³தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன பித்தஸெம்ஹலஸிகாதி³னீஹரணவாதஸ்ஸ சேவ உஸுமவாதஸ்ஸ ச ஸங்க³ஹோ வேதி³தப்³போ³. யதி³பி குச்சி²-ஸத்³தோ³ உத³ரபரியாயோ, கொட்ட²-ஸத்³தே³ன பன அப்³ப⁴ந்தரஸ்ஸ வுச்சமானத்தா தத³வஸிட்டோ² உத³ரபதே³ஸோ இத⁴ குச்சி²-ஸத்³தே³ன வுச்சதீதி ஆஹ ‘‘குச்சி²ஸயா வாதாதி அந்தானங் ப³ஹிவாதா’’தி. ஸமிஞ்ஜனபஸாரணாதீ³னீதி ஆதி³-ஸத்³தே³ன ஆலோகனவிலோகனஉத்³த⁴ரணாதி³கா ஸப்³பா³ காயிககிரியா ஸங்க³ஹிதா. அவஸவதி உத³கங் ஏதஸ்மாதி ஒஸ்ஸவனங், ச²த³னந்தோ. இதா⁴தி இமஸ்மிங் டா²னே.
305.Uggārahikkārādīti ettha ādi-saddena uddekakhīpanādipavattakavātānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Uccārapassāvādīti ādi-saddena pittasemhalasikādinīharaṇavātassa ceva usumavātassa ca saṅgaho veditabbo. Yadipi kucchi-saddo udarapariyāyo, koṭṭha-saddena pana abbhantarassa vuccamānattā tadavasiṭṭho udarapadeso idha kucchi-saddena vuccatīti āha ‘‘kucchisayā vātāti antānaṃ bahivātā’’ti. Samiñjanapasāraṇādīnīti ādi-saddena ālokanavilokanauddharaṇādikā sabbā kāyikakiriyā saṅgahitā. Avasavati udakaṃ etasmāti ossavanaṃ, chadananto. Idhāti imasmiṃ ṭhāne.
306. நிஸ்ஸத்தபா⁴வந்தி அனத்தகதங். யதா²த³ஸ்ஸிதா ஹி சதஸ்ஸோ தா⁴துயோ அனத்தனியங் கேவலங் தா⁴துமத்தா நிஸ்ஸத்தனிஜ்ஜீவாதி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி. பரிவாரிதோதி பரிவாரிதபா⁴வேன டி²தோ பரிவுதோ. தேனாஹ ‘‘ஏதானீ’’திஆதி³, கட்டா²தீ³னி ஸன்னிவேஸவிஸேஸவஸேன ட²பிதானீதி அதி⁴ப்பாயோ. அஞ்ஞதா² அகா³ரஸமஞ்ஞாய பா⁴வதோ. தேனாஹ ‘‘கட்டா²தீ³ஸு பனா’’திஆதி³. யத³த்த²ங் பாளியங் ‘‘ஸெய்யதா²பி, ஆவுஸோ’’திஆதி³ ஆரத்³த⁴ங், தமத்த²ங் பாகடங் கத்வா த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘யதா² கட்டா²தீ³னீ’’திஆதி³ வுத்தங்.
306.Nissattabhāvanti anattakataṃ. Yathādassitā hi catasso dhātuyo anattaniyaṃ kevalaṃ dhātumattā nissattanijjīvāti imamatthaṃ dasseti. Parivāritoti parivāritabhāvena ṭhito parivuto. Tenāha ‘‘etānī’’tiādi, kaṭṭhādīni sannivesavisesavasena ṭhapitānīti adhippāyo. Aññathā agārasamaññāya bhāvato. Tenāha ‘‘kaṭṭhādīsu panā’’tiādi. Yadatthaṃ pāḷiyaṃ ‘‘seyyathāpi, āvuso’’tiādi āraddhaṃ, tamatthaṃ pākaṭaṃ katvā dassetuṃ ‘‘yathā kaṭṭhādīnī’’tiādi vuttaṃ.
காமங் ஹெட்டா² ‘‘மத்தட்ட²கஸ்ஸ காயஸ்ஸா’’திஆதி³னா (ம॰ நி॰ 1.302) அவிபா⁴கே³ன ஏகதே³ஸேன ச உபாதா³ரூபம்பி கதி²தங், ததா² வேத³னாத³யோ க²ந்த⁴பா⁴வேன பரிக்³க³ஹெத்வா ந கதி²தா, ததா² தண்ஹாபி ஸமுத³யஸச்சபா⁴வேன. இதரானி பன ஸச்சானி ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் ந கதி²தானி. தேனேவாஹ ‘‘ஹெட்டா²…பே॰… ந கதி²தானீ’’தி. சக்கு²பஸாதே³ நிருத்³தே⁴தி சக்கு²பஸாதே³ வினட்டே². உபஹதேதி புப்³ப³கிமிஆதீ³ஹி உபத்³து³தே. பலிபு³த்³தே⁴தி புப்³பா³தி³உப்பத்தியா வினா படிச்சா²தி³தே. தஜ்ஜோதி தஸ்ஸானுரூபோ, சக்கு²விஞ்ஞாணுப்பத்தியா அனுரூபோதி அத்தோ². சக்கு²ஸ்ஸ ரூபாரம்மணே ஆபாத²க³தே உப்பஜ்ஜனமனஸிகாரோ ஹத³யஸன்னிஸ்ஸயோபி சக்கு²ம்ஹி ஸதி ஹோதி, அஸதி ந ஹோதீதி கத்வா ‘‘சக்கு²ங் படிச்ச உப்பஜ்ஜனமனஸிகாரோ’’தி வுத்தோ. ப⁴வங்கா³வட்டனங் தஸ்ஸ யதா² ஆரம்மணபச்சயே, ஏவங் பஸாத³பச்சயேபி ஹோதீதி வுத்தங் ‘‘சக்கு²ஞ்ச ரூபே ச படிச்சா’’தி. ந்தி சக்கு²த்³வாரே கிரியமனோதா⁴துசித்தங். அஞ்ஞவிஹிதஸ்ஸாதி அஞ்ஞாரம்மணபஸுதஸ்ஸ. தத³னுரூபஸ்ஸாதி தேஸங் சக்கு²ரூபததா³போ⁴கா³னங் அனுரூபஸ்ஸ.
Kāmaṃ heṭṭhā ‘‘mattaṭṭhakassa kāyassā’’tiādinā (ma. ni. 1.302) avibhāgena ekadesena ca upādārūpampi kathitaṃ, tathā vedanādayo khandhabhāvena pariggahetvā na kathitā, tathā taṇhāpi samudayasaccabhāvena. Itarāni pana saccāni sabbena sabbaṃ na kathitāni. Tenevāha ‘‘heṭṭhā…pe… na kathitānī’’ti. Cakkhupasāde niruddheti cakkhupasāde vinaṭṭhe. Upahateti pubbakimiādīhi upaddute. Palibuddheti pubbādiuppattiyā vinā paṭicchādite. Tajjoti tassānurūpo, cakkhuviññāṇuppattiyā anurūpoti attho. Cakkhussa rūpārammaṇe āpāthagate uppajjanamanasikāro hadayasannissayopi cakkhumhi sati hoti, asati na hotīti katvā ‘‘cakkhuṃ paṭicca uppajjanamanasikāro’’ti vutto. Bhavaṅgāvaṭṭanaṃ tassa yathā ārammaṇapaccaye, evaṃ pasādapaccayepi hotīti vuttaṃ ‘‘cakkhuñca rūpe ca paṭiccā’’ti. Nti cakkhudvāre kiriyamanodhātucittaṃ. Aññavihitassāti aññārammaṇapasutassa. Tadanurūpassāti tesaṃ cakkhurūpatadābhogānaṃ anurūpassa.
சத்தாரி ஸச்சானி த³ஸ்ஸேதி ஸரூபதோ அத்தா²பத்திதோ சாதி அதி⁴ப்பாயோ. தப்பகாரோ பூ⁴தோ, தப்பகாரங் வா பத்தோ ததா²பூ⁴தோ, தஸ்ஸ, யதா² சக்கு²விஞ்ஞாணங் உப்பஜ்ஜதி, தாதி³ஸஸ்ஸ பச்சயாகாரஸமவேதஸ்ஸாதி அத்தோ². திஸமுட்டா²னரூபந்தி உதுகம்மாஹாரஸமுட்டா²னரூபங். இத³ஞ்ச ஸதிபி ததா³ ப⁴வங்கா³வட்டனசித்தஸமுட்டா²னரூபே கேவலங் சக்கு²விஞ்ஞாணஸமுட்டி²தரூபஸ்ஸ அபா⁴வமத்தங் க³ஹெத்வா வுத்தங். ஸங்க³ஹங் க³ச்ச²தீதி நக³ரங் விய ரஜ்ஜே ரூபக்க²ந்தே⁴ ஸங்க³ஹேதப்³ப³தங் க³ஹேதப்³ப³தங் க³ச்ச²தி. ‘‘ததா²பூ⁴தஸ்ஸா’’தி வுத்தத்தா வேத³னாத³யோ சக்கு²விஞ்ஞாணஸம்பயுத்தாவ, விஞ்ஞாணம்பி சக்கு²விஞ்ஞாணமேவ. ஸங்கா²ராதி சேதனாவ வுத்தா சேதனாபதா⁴னத்தா ஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴ஸ்ஸாதி அதி⁴ப்பாயோ. தத்த² பன ப²ஸ்ஸஜீவிதிந்த்³ரியமனஸிகாரசித்தட்டி²தியோபி ஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴த⁴ம்மாவ. ஏகதோ ஸங்க³ஹோ ‘‘பஞ்சக்க²ந்தா⁴’’தி ஏகதோ க³ணனா. ஸமாக³மோதி யதா²ஸகங் பச்சயவஸேன ஸமோதா⁴னங். ஸமவாயோதி அஞ்ஞமஞ்ஞஸ்ஸ பச்சயபா⁴வேன ஸமவேததாய ஸமுதி³தபா⁴வோ.
Cattāri saccāni dasseti sarūpato atthāpattito cāti adhippāyo. Tappakāro bhūto, tappakāraṃ vā patto tathābhūto, tassa, yathā cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tādisassa paccayākārasamavetassāti attho. Tisamuṭṭhānarūpanti utukammāhārasamuṭṭhānarūpaṃ. Idañca satipi tadā bhavaṅgāvaṭṭanacittasamuṭṭhānarūpe kevalaṃ cakkhuviññāṇasamuṭṭhitarūpassa abhāvamattaṃ gahetvā vuttaṃ. Saṅgahaṃ gacchatīti nagaraṃ viya rajje rūpakkhandhe saṅgahetabbataṃ gahetabbataṃ gacchati. ‘‘Tathābhūtassā’’ti vuttattā vedanādayo cakkhuviññāṇasampayuttāva, viññāṇampi cakkhuviññāṇameva. Saṅkhārāti cetanāva vuttā cetanāpadhānattā saṅkhārakkhandhassāti adhippāyo. Tattha pana phassajīvitindriyamanasikāracittaṭṭhitiyopi saṅkhārakkhandhadhammāva. Ekato saṅgaho ‘‘pañcakkhandhā’’ti ekato gaṇanā. Samāgamoti yathāsakaṃ paccayavasena samodhānaṃ. Samavāyoti aññamaññassa paccayabhāvena samavetatāya samuditabhāvo.
பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மோ படிச்ச ஸமுப்பஜ்ஜதி ஏதஸ்மாதி படிச்சஸமுப்பாதோ³, பச்சயாகாரோ. பச்சயத⁴ம்மே பஸ்ஸந்தோபி பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மே பஸ்ஸதி, தே பஸ்ஸந்தோபி பச்சயத⁴ம்மே பஸ்ஸதீதி வுத்தங் ‘‘யோ படிச்சஸமுப்பாத³’’ந்திஆதி³. ச²ந்த³கரணவஸேனாதி தண்ஹாயனவஸேன. ஆலயகரணவஸேனாதி அபெக்கா²கரணவஸேன. அனுனயகரணவஸேனாதி அனுரஜ்ஜனவஸேன. அஜ்ஜோ²கா³ஹித்வாதி ஆரம்மணங் அனுபவிஸித்வா விய கி³லித்வா விய நிட்ட²பெத்வா விய த³ள்ஹக்³க³ஹணவஸேன. ச²ந்த³ராகோ³ வினயதி பஹீயதி எத்தா²தி ச²ந்த³ராக³வினயோ ச²ந்த³ராக³பஹானஞ்சாதி வுச்சதி நிப்³பா³னங். ஆஹரித்வாதி பாளியங் ஸரூபதோ அனாக³தம்பி அத்த²தோ ஆனெத்வா ஸங்க³ண்ஹனவஸேன க³ஹேதப்³ப³ங். ஆஹரணவிதி⁴ங் பன த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘யா இமேஸூ’’திஆதி³மாஹ. இமேஸு தீஸு டா²னேஸூதி யதா²வுத்தேஸு ஸுக²து³க்கா²தீ³ஸு தீஸு அபி⁴ஸமயட்டா²னேஸு. தி³ட்டீ²தி பரிஞ்ஞாபி⁴ஸமயாதி³வஸேன பவத்தா ஸம்மாதி³ட்டி² யாதா²வத³ஸ்ஸனங். ஏவங் ஸங்கப்பாத³யோபி யதா²ரஹங் வேதி³தப்³பா³. பா⁴வனாபடிவேதோ⁴தி பா⁴வனாவஸேன படிவேதோ⁴, ந ஆரம்மணகரணமத்தேன. அயங் மக்³கோ³தி அயங் சதுன்னங் அரியஸச்சானங் படிவிஜ்ஜ²னவஸேன பவத்தோ அட்ட²ங்கி³கோ மக்³கோ³. எத்தாவதாபீதி ஏவங் ஏகஸ்மிங் சக்கு²த்³வாரே வத்து² பரிக்³க³ஹமுகே²னபி சதுஸச்சகம்மட்டா²னஸ்ஸ மத்த²கங் பாபனேன ப³ஹுங் விபுலங் பரிபுண்ணமேவ ப⁴க³வதோ ஸாஸனங் கதங் அனுட்டி²தங் ஹோதி.
Paccayuppannadhammo paṭicca samuppajjati etasmāti paṭiccasamuppādo, paccayākāro. Paccayadhamme passantopi paccayuppannadhamme passati, te passantopi paccayadhamme passatīti vuttaṃ ‘‘yo paṭiccasamuppāda’’ntiādi. Chandakaraṇavasenāti taṇhāyanavasena. Ālayakaraṇavasenāti apekkhākaraṇavasena. Anunayakaraṇavasenāti anurajjanavasena. Ajjhogāhitvāti ārammaṇaṃ anupavisitvā viya gilitvā viya niṭṭhapetvā viya daḷhaggahaṇavasena. Chandarāgo vinayati pahīyati etthāti chandarāgavinayo chandarāgapahānañcāti vuccati nibbānaṃ. Āharitvāti pāḷiyaṃ sarūpato anāgatampi atthato ānetvā saṅgaṇhanavasena gahetabbaṃ. Āharaṇavidhiṃ pana dassento ‘‘yā imesū’’tiādimāha. Imesu tīsu ṭhānesūti yathāvuttesu sukhadukkhādīsu tīsu abhisamayaṭṭhānesu. Diṭṭhīti pariññābhisamayādivasena pavattā sammādiṭṭhi yāthāvadassanaṃ. Evaṃ saṅkappādayopi yathārahaṃ veditabbā. Bhāvanāpaṭivedhoti bhāvanāvasena paṭivedho, na ārammaṇakaraṇamattena. Ayaṃ maggoti ayaṃ catunnaṃ ariyasaccānaṃ paṭivijjhanavasena pavatto aṭṭhaṅgiko maggo. Ettāvatāpīti evaṃ ekasmiṃ cakkhudvāre vatthu pariggahamukhenapi catusaccakammaṭṭhānassa matthakaṃ pāpanena bahuṃ vipulaṃ paripuṇṇameva bhagavato sāsanaṃ kataṃ anuṭṭhitaṃ hoti.
உப்பஜ்ஜித்வா நிருத்³த⁴மேவ ப⁴வங்க³சித்தங் ஆவஜ்ஜனசித்தஸ்ஸ பச்சயோ ப⁴வதீதி வுத்தங் ‘‘தங் நிருத்³த⁴ம்பீ’’தி. மந்த³தா²மக³தமேவாதி மஹதியா நித்³தா³ய அபி⁴பூ⁴தஸ்ஸ வஸேன வுத்தங், கபிமித்³த⁴பரேதஸ்ஸ பன ப⁴வங்க³சித்தங் கதா³சி ஆவஜ்ஜனஸ்ஸ பச்சயோ ப⁴வெய்யாதி. ப⁴வங்க³ஸமயேனேவாதி ப⁴வங்க³ஸ்ஸேவ பவத்தனஸமயேன பகு³ணஜ்ஜா²னபகு³ணகம்மட்டா²னபகு³ணக³ந்தே²ஸு தேஸங் பகு³ணபா⁴வேனேவ ஆபோ⁴கே³ன வினாபி மனஸிகாரோ பவத்ததி. ததா² ஹி பகு³ணங் க³ந்த²ங் பகு³ணபா⁴வேனேவ நிரந்தரங் விய அஜ்ஜ²யமானே அஞ்ஞவிஹிததாய ‘‘எத்தகோ க³ந்தோ² க³தோ, எத்தகோ அவஸிட்டோ²’’தி ஸல்லக்க²ணா ந ஹோதி. சதுஸமுட்டா²னம்பீதி ஸப்³ப³ங் சதுஸமுட்டா²னரூபங், ந புப்³பே³ விய திஸமுட்டா²னமேவாதி அதி⁴ப்பாயோ. புப்³ப³ங்க³மத்தா ஓளாரிகத்தா ச ப²ஸ்ஸசேதனாவ ஸங்கா²ரக்க²ந்தோ⁴தி க³ஹிதா, ந அஞ்ஞேஸங் அபா⁴வா. ஏகதே³ஸமேவ ஸம்மஸந்தோதி யதா²உத்³தி³ட்ட²ங் அத்த²ங் ஹெட்டா² அனவஸேஸதோ அனித்³தி³ஸித்வா ஏகதே³ஸமேவ நித்³தி³ஸனவஸேன தே³ஸனாய ஆமஸந்தோ. இமஸ்மிங் டா²னேதி யதா²உத்³தி³ட்ட²ஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ ‘‘அஜ்ஜ²த்திகஞ்சேவ, ஆவுஸோ, சக்கு²’’ந்திஆதி³னா (ம॰ நி॰ 1.306) ச²த்³வாரவஸேன நித்³தி³ஸனட்டா²னே. ஹெட்டா² பரிஹீனதே³ஸனந்தி – ‘‘யங் உபாதா³ரூபங் சத்தாரோ அரூபினோ க²ந்தா⁴ உபரி தீணி அரியஸச்சானீ’’தி நித்³தே³ஸவஸேன பரிஹீனங் அத்த²ஜாதங் ஸப்³ப³ங். தங்தங்த்³வாரவஸேனாதி சக்கு²த்³வாராதி³கங் தங்தங்த்³வாரவஸேன. சதுஸச்சவஸேன ஆரத்³தா⁴ தே³ஸனா சதுஸச்சேனேவ பரியோஸாபிதாதி ஆஹ ‘‘யதா²னுஸந்தி⁴னாவ ஸுத்தந்தங் நிட்ட²பேஸீ’’தி.
Uppajjitvā niruddhameva bhavaṅgacittaṃ āvajjanacittassa paccayo bhavatīti vuttaṃ ‘‘taṃ niruddhampī’’ti. Mandathāmagatamevāti mahatiyā niddāya abhibhūtassa vasena vuttaṃ, kapimiddhaparetassa pana bhavaṅgacittaṃ kadāci āvajjanassa paccayo bhaveyyāti. Bhavaṅgasamayenevāti bhavaṅgasseva pavattanasamayena paguṇajjhānapaguṇakammaṭṭhānapaguṇaganthesu tesaṃ paguṇabhāveneva ābhogena vināpi manasikāro pavattati. Tathā hi paguṇaṃ ganthaṃ paguṇabhāveneva nirantaraṃ viya ajjhayamāne aññavihitatāya ‘‘ettako gantho gato, ettako avasiṭṭho’’ti sallakkhaṇā na hoti. Catusamuṭṭhānampīti sabbaṃ catusamuṭṭhānarūpaṃ, na pubbe viya tisamuṭṭhānamevāti adhippāyo. Pubbaṅgamattā oḷārikattā ca phassacetanāva saṅkhārakkhandhoti gahitā, na aññesaṃ abhāvā. Ekadesameva sammasantoti yathāuddiṭṭhaṃ atthaṃ heṭṭhā anavasesato aniddisitvā ekadesameva niddisanavasena desanāya āmasanto. Imasmiṃ ṭhāneti yathāuddiṭṭhassa atthassa ‘‘ajjhattikañceva, āvuso, cakkhu’’ntiādinā (ma. ni. 1.306) chadvāravasena niddisanaṭṭhāne. Heṭṭhā parihīnadesananti – ‘‘yaṃ upādārūpaṃ cattāro arūpino khandhā upari tīṇi ariyasaccānī’’ti niddesavasena parihīnaṃ atthajātaṃ sabbaṃ. Taṃtaṃdvāravasenāti cakkhudvārādikaṃ taṃtaṃdvāravasena. Catusaccavasena āraddhā desanā catusacceneva pariyosāpitāti āha ‘‘yathānusandhināva suttantaṃ niṭṭhapesī’’ti.
மஹாஹத்தி²பதோ³பமஸுத்தவண்ணனாய லீனத்த²ப்பகாஸனா ஸமத்தா.
Mahāhatthipadopamasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / மஜ்ஜி²மனிகாய • Majjhimanikāya / 8. மஹாஹத்தி²பதோ³பமஸுத்தங் • 8. Mahāhatthipadopamasuttaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / ஸுத்தபிடக (அட்ட²கதா²) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / மஜ்ஜி²மனிகாய (அட்ட²கதா²) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 8. மஹாஹத்தி²பதோ³பமஸுத்தவண்ணனா • 8. Mahāhatthipadopamasuttavaṇṇanā
