| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 133
The Middle-Length Suttas Collection 133
මහාකච්චානභද්දේකරත්තසුත්ත
Mahākaccāna and One Fine Night
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා රාජගහේ විහරති තපෝදාරාමේ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Rājagaha in the Hot Springs Monastery.
අථ ඛෝ ආයස්මා සමිද්ධි රත්තියා පච්චූසසමයං පච්චුට්ඨාය යේන තපෝදෝ තේනුපසඞ්කමි ගත්තානි පරිසිඤ්චිතුං. තපෝදේ ගත්තානි පරිසිඤ්චිත්වා පච්චුත්තරිත්වා ඒකචීවරෝ අට්ඨාසි ගත්තානි පුබ්බාපයමානෝ.
Then Venerable Samiddhi rose at the crack of dawn and went to the hot springs to bathe. When he had bathed and emerged from the water he stood in one robe drying himself.
අථ ඛෝ අඤ්ඤතරා දේවතා අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණා කේවලකප්පං තපෝදං ඕභාසේත්වා යේනායස්මා සමිද්ධි තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතා ඛෝ සා දේවතා ආයස්මන්තං සමිද්ධිං ඒතදවෝච:
Then, late at night, a glorious deity, lighting up the entire hot springs, went up to Samiddhi, stood to one side, and said to Samiddhi:
“ධාරේසි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්චා”ති?
“Bhikkhu, do you remember the recitation passage and analysis of One Fine Night?”
“න ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ධාරේමි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. ත්වං පනාවුසෝ, ධාරේසි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්චා”ති?
“No, friend, I do not. Do you?”
“අහම්පි ඛෝ, භික්ඛු, න ධාරේමි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. ධාරේසි පන ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තියෝ ගාථා”ති?
“I also do not. But do you remember just the verses on One Fine Night?”
“න ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ධාරේමි භද්දේකරත්තියෝ ගාථාති. ත්වං පනාවුසෝ, ධාරේසි භද්දේකරත්තියෝ ගාථා”ති?
“I do not. Do you?”
“අහම්පි ඛෝ, භික්ඛු න ධාරේමි භද්දේකරත්තියෝ ගාථාති. උග්ගණ්හාහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච; පරියාපුණාහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච; ධාරේහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. අත්ථසංහිතෝ, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසෝ ච විභඞ්ගෝ ච ආදිබ්‍රහ්මචරියකෝ”ති.
“I also do not. Learn the recitation passage and analysis of One Fine Night, bhikkhu, memorize it, and remember it. It is beneficial and relates to the fundamentals of the spiritual life.”
ඉදමවෝච සා දේවතා. ඉදං වත්වා තත්ථේවන්තරධායි.
That’s what that deity said, before vanishing right there.
අථ ඛෝ ආයස්මා සමිද්ධි තස්සා රත්තියා අච්චයේන යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ ආයස්මා සමිද්ධි භගවන්තං ඒතදවෝච:
Then, when the night had passed, Samiddhi went to the Buddha, bowed, sat down to one side, and told him what had happened. Then he added:
“ඉධාහං, භන්තේ, රත්තියා පච්චූසසමයං පච්චුට්ඨාය යේන තපෝදෝ තේනුපසඞ්කමිං ගත්තානි පරිසිඤ්චිතුං. තපෝදේ ගත්තානි පරිසිඤ්චිත්වා පච්චුත්තරිත්වා ඒකචීවරෝ අට්ඨාසිං ගත්තානි පුබ්බාපයමානෝ. අථ ඛෝ භන්තේ, අඤ්ඤතරා දේවතා අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණා කේවලකප්පං තපෝදං ඕභාසේත්වා යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතා ඛෝ සා දේවතා මං ඒතදවෝච: ‘ධාරේසි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්චා(අ)ති?
ඒවං වුත්තේ, අහං, භන්තේ, තං දේවතං ඒතදවෝචං: ‘න ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ධාරේමි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. ත්වං පනාවුසෝ, ධාරේසි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්චා(අ)ති? ‘අහම්පි ඛෝ, භික්ඛු, න ධාරේමි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. ධාරේසි පන ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තියෝ ගාථා(අ)ති? ‘න ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ධාරේමි භද්දේකරත්තියෝ ගාථාති. ත්වං පනාවුසෝ, ධාරේසි භද්දේකරත්තියෝ ගාථා(අ)ති? ‘අහම්පි ඛෝ, භික්ඛු, න ධාරේමි භද්දේකරත්තියෝ ගාථාති. උග්ගණ්හාහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච; පරියාපුණාහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච; ධාරේහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. අත්ථසංහිතෝ, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසෝ ච විභඞ්ගෝ ච ආදිබ්‍රහ්මචරියකෝ(අ)ති.
ඉදමවෝච, භන්තේ, සා දේවතා. ඉදං වත්වා තත්ථේවන්තරධායි. සාධු මේ, භන්තේ, භගවා භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච දේසේතූ”ති.
“Sir, please teach me the recitation passage and analysis of One Fine night.”
“තේන හි, භික්ඛු, සුණාහි, සාධුකං මනසි කරෝහි; භාසිස්සාමී”ති.
“Well then, bhikkhu, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ ආයස්මා සමිද්ධි භගවතෝ පච්චස්සෝසි. භගවා ඒතදවෝච:
“Yes, sir,” Samiddhi replied. The Buddha said this:
“අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, නප්පටිකඞ්ඛේ අනාගතං; යදතීතං පහීනං තං, අප්පත්තඤ්ච අනාගතං.
“Don’t run back to the past, don’t hope for the future. What’s past is left behind; the future has not arrived;
පච්චුප්පන්නඤ්ච යෝ ධම්මං, තත්ථ තත්ථ විපස්සති; අසංහීරං අසඞ්කුප්පං, තං විද්වා මනුබ්‍රූහයේ.
and phenomena in the present are clearly seen in every case. Knowing this, foster it—unfaltering, unshakable.
අජ්ජේව කිච්චමාතප්පං, කෝ ජඤ්ඤා මරණං සුවේ; න හි නෝ සඞ්ගරං තේන, මහාසේනේන මච්චුනා.
Today’s the day to keenly work—who knows, tomorrow may bring death! For there is no bargain to be struck with Death and his mighty hordes.
ඒවංවිහාරිං ආතාපිං, අහෝරත්තමතන්දිතං; තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනී”ති.
The peaceful sage explained it’s those who keenly meditate like this, tireless all night and day, who truly have that one fine night.”
ඉදමවෝච භගවා; ඉදං වත්වාන සුගතෝ උට්ඨායාසනා විහාරං පාවිසි.
That is what the Buddha said. When he had spoken, the Holy One got up from his seat and entered his dwelling.
අථ ඛෝ තේසං භික්ඛූනං, අචිරපක්කන්තස්ස භගවතෝ, ඒතදහෝසි: “ඉදං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ:
Soon after the Buddha left, those bhikkhus considered, “The Buddha gave this brief passage for recitation, then entered his dwelling without explaining the meaning in detail. …
‘අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, නප්පටිකඞ්ඛේ අනාගතං; යදතීතං පහීනං තං, අප්පත්තඤ්ච අනාගතං.
පච්චුප්පන්නඤ්ච යෝ ධම්මං, තත්ථ තත්ථ විපස්සති; අසංහීරං අසඞ්කුප්පං, තං විද්වා මනුබ්‍රූහයේ.
අජ්ජේව කිච්චමාතප්පං, කෝ ජඤ්ඤා මරණං සුවේ; න හි නෝ සඞ්ගරං තේන, මහාසේනේන මච්චුනා.
ඒවංවිහාරිං ආතාපිං, අහෝරත්තමතන්දිතං; තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනී(අ)ති.
කෝ නු ඛෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජේය්‍යා”ති?
Who can explain in detail the meaning of this brief summary given by the Buddha?”
අථ ඛෝ තේසං භික්ඛූනං ඒතදහෝසි:
Then those bhikkhus thought:
“අයං ඛෝ ආයස්මා මහාකච්චානෝ සත්ථු චේව සංවණ්ණිතෝ සම්භාවිතෝ ච විඤ්ඤූනං සබ්‍රහ්මචාරීනං; පහෝති චායස්මා මහාකච්චානෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජිතුං. යන්නූන මයං යේනායස්මා මහාකච්චානෝ තේනුපසඞ්කමේය්‍යාම; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාමා”ති.
“This Venerable Mahākaccāna is praised by the Buddha and esteemed by his sensible spiritual companions. He is capable of explaining in detail the meaning of this brief passage for recitation given by the Buddha. Let’s go to him, and ask him about this matter.”
අථ ඛෝ තේ භික්ඛූ යේනායස්මා මහාකච්චානෝ තේනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා මහාකච්චානේන සද්ධිං සම්මෝදිංසු. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිංසු. ඒකමන්තං නිසින්නා ඛෝ තේ භික්ඛූ ආයස්මන්තං මහාකච්චානං ඒතදවෝචුං: “ඉදං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ කච්චාන, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ:
Then those bhikkhus went to Mahākaccāna, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, they sat down to one side. They told him what had happened, and said:
‘අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, …පේ… තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනී(අ)ති.
තේසං නෝ, ආවුසෝ කච්චාන, අම්හාකං, අචිරපක්කන්තස්ස භගවතෝ, ඒතදහෝසි—ඉදං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ:
‘අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, …පේ… තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනී(අ)ති.
කෝ නු ඛෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජේය්‍යාති? තේසං නෝ, ආවුසෝ කච්චාන, අම්හාකං ඒතදහෝසි: ‘අයං ඛෝ ආයස්මා මහාකච්චානෝ සත්ථු චේව සංවණ්ණිතෝ සම්භාවිතෝ ච විඤ්ඤූනං සබ්‍රහ්මචාරීනං. පහෝති චායස්මා මහාකච්චානෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජිතුං. යන්නූන මයං යේනායස්මා මහාකච්චානෝ තේනුපසඞ්කමේය්‍යාම; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාමා(අ)ති. විභජතායස්මා මහාකච්චානෝ”ති.
“May Venerable Mahākaccāna please explain this.”
“සේය්‍යථාපි, ආවුසෝ, පුරිසෝ සාරත්ථිකෝ සාරගවේසී සාරපරියේසනං චරමානෝ මහතෝ රුක්ඛස්ස තිට්ඨතෝ සාරවතෝ අතික්කම්මේව මූලං අතික්කම්ම ඛන්ධං සාඛාපලාසේ සාරං පරියේසිතබ්බං මඤ්ඤේය්‍ය; ඒවංසම්පදමිදං ආයස්මන්තානං සත්ථරි සම්මුඛීභූතේ තං භගවන්තං අතිසිත්වා අම්හේ ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡිතබ්බං මඤ්ඤථ. සෝ හාවුසෝ, භගවා ජානං ජානාති, පස්සං පස්සති, චක්ඛුභූතෝ ඤාණභූතෝ ධම්මභූතෝ බ්‍රහ්මභූතෝ වත්තා පවත්තා අත්ථස්ස නින්නේතා අමතස්ස දාතා ධම්මස්සාමී තථාගතෝ. සෝ චේව පනේතස්ස කාලෝ අහෝසි යං භගවන්තංයේව ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාථ, යථා වෝ භගවා බ්‍යාකරේය්‍ය තථා නං ධාරේය්‍යාථා”ති.
“Friends, suppose there was a person in need of heartwood. And while wandering in search of heartwood he’d come across a large tree standing with heartwood. But he’d pass over the roots and trunk, imagining that the heartwood should be sought in the branches and leaves. Such is the consequence for the venerables. Though you were face to face with the Buddha, you overlooked him, imagining that you should ask me about this matter. For he is the Buddha, who knows and sees. He is vision, he is knowledge, he is the manifestation of principle, he is the manifestation of divinity. He is the teacher, the proclaimer, the elucidator of meaning, the bestower of the deathless, the lord of truth, the Realized One. That was the time to approach the Buddha and ask about this matter. You should have remembered it in line with the Buddha’s answer.”
“අද්ධාවුසෝ කච්චාන, භගවා ජානං ජානාති, පස්සං පස්සති, චක්ඛුභූතෝ ඤාණභූතෝ ධම්මභූතෝ බ්‍රහ්මභූතෝ වත්තා පවත්තා අත්ථස්ස නින්නේතා අමතස්ස දාතා ධම්මස්සාමී තථාගතෝ. සෝ චේව පනේතස්ස කාලෝ අහෝසි යං භගවන්තංයේව ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාම; යථා නෝ භගවා බ්‍යාකරේය්‍ය තථා නං ධාරේය්‍යාම. අපි චායස්මා මහාකච්චානෝ සත්ථු චේව සංවණ්ණිතෝ සම්භාවිතෝ ච විඤ්ඤූනං සබ්‍රහ්මචාරීනං; පහෝති චායස්මා මහාකච්චානෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජිතුං. විභජතායස්මා මහාකච්චානෝ අගරුං කරිත්වා”ති.
“Certainly he is the Buddha, who knows and sees. He is vision, he is knowledge, he is the manifestation of principle, he is the manifestation of divinity. He is the teacher, the proclaimer, the elucidator of meaning, the bestower of the deathless, the lord of truth, the Realized One. That was the time to approach the Buddha and ask about this matter. We should have remembered it in line with the Buddha’s answer. Still, Venerable Mahākaccāna is praised by the Buddha and esteemed by his sensible spiritual companions. He is capable of explaining in detail the meaning of this brief passage for recitation given by the Buddha. Please explain this, if it’s no trouble.”
“තේන හාවුසෝ, සුණාථ, සාධුකං මනසි කරෝථ, භාසිස්සාමී”ති.
“Well then, friends, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ඒවමාවුසෝ”ති ඛෝ තේ භික්ඛූ ආයස්මතෝ මහාකච්චානස්ස පච්චස්සෝසුං. ආයස්මා මහාකච්චානෝ ඒතදවෝච:
“Yes, friend,” they replied. Venerable Mahākaccāna said this:
“යං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ:
“Friends, the Buddha gave this brief passage for recitation, then entered his dwelling without explaining the meaning in detail:
‘අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, …පේ… තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනී(අ)ති.
‘Don’t run back to the past … tireless all night and day, who truly have that one fine night.’
ඉමස්ස ඛෝ අහං, ආවුසෝ, භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස ඒවං විත්ථාරේන අත්ථං ආජානාමි—
And this is how I understand the detailed meaning of this passage for recitation.
කථඤ්ච, ආවුසෝ, අතීතං අන්වාගමේති? ඉති මේ චක්ඛු අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති රූපාති—තත්ථ ඡන්දරාගප්පටිබද්ධං හෝති විඤ්ඤාණං, ඡන්දරාගප්පටිබද්ධත්තා විඤ්ඤාණස්ස තදභිනන්දති, තදභිනන්දන්තෝ අතීතං අන්වාගමේති.
And how do you run back to the past? Consciousness gets tied up there with desire and lust, thinking: ‘In the past I had such eyes and such sights.’ So you take pleasure in that, and that’s when you run back to the past.
ඉති මේ සෝතං අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති සද්දාති …පේ… ඉති මේ ඝානං අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති ගන්ධාති … ඉති මේ ජිව්හා අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති රසාති … ඉති මේ කායෝ අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති ඵෝට්ඨබ්බාති … ඉති මේ මනෝ අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති ධම්මාති—තත්ථ ඡන්දරාගප්පටිබද්ධං හෝති විඤ්ඤාණං, ඡන්දරාගප්පටිබද්ධත්තා විඤ්ඤාණස්ස තදභිනන්දති, තදභිනන්දන්තෝ අතීතං අන්වාගමේති—ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, අතීතං අන්වාගමේති.
Consciousness gets tied up there with desire and lust, thinking: ‘In the past I had such ears and such sounds … such a nose and such smells … such a tongue and such tastes … such a body and such touches … such a mind and such thoughts.’ So you take pleasure in that, and that’s when you run back to the past. That’s how you run back to the past.
කථඤ්ච, ආවුසෝ, අතීතං නාන්වාගමේති? ඉති මේ චක්ඛු අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති රූපාති—තත්ථ න ඡන්දරාගප්පටිබද්ධං හෝති විඤ්ඤාණං, න ඡන්දරාගප්පටිබද්ධත්තා විඤ්ඤාණස්ස න තදභිනන්දති, න තදභිනන්දන්තෝ අතීතං නාන්වාගමේති.
And how do you not run back to the past? Consciousness doesn’t get tied up there with desire and lust, thinking: ‘In the past I had such eyes and such sights.’ So you don’t take pleasure in that, and that’s when you no longer run back to the past.
ඉති මේ සෝතං අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති සද්දාති …පේ… ඉති මේ ඝානං අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති ගන්ධාති … ඉති මේ ජිව්හා අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති රසාති … ඉති මේ කායෝ අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති ඵෝට්ඨබ්බාති … ඉති මේ මනෝ අහෝසි අතීතමද්ධානං ඉති ධම්මාති—තත්ථ න ඡන්දරාගප්පටිබද්ධං හෝති විඤ්ඤාණං, න ඡන්දරාගප්පටිබද්ධත්තා විඤ්ඤාණස්ස, න තදභිනන්දති, න තදභිනන්දන්තෝ අතීතං නාන්වාගමේති—ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, අතීතං නාන්වාගමේති.
Consciousness doesn’t get tied up there with desire and lust, thinking: ‘In the past I had such ears and such sounds … such a nose and such smells … such a tongue and such tastes … such a body and such touches … such a mind and such thoughts.’ So you don’t take pleasure in that, and that’s when you no longer run back to the past. That’s how you don’t run back to the past.
කථඤ්ච, ආවුසෝ, අනාගතං පටිකඞ්ඛති? ඉති මේ චක්ඛු සියා අනාගතමද්ධානං ඉති රූපාති—අප්පටිලද්ධස්ස පටිලාභාය චිත්තං පණිදහති, චේතසෝ පණිධානපච්චයා තදභිනන්දති, තදභිනන්දන්තෝ අනාගතං පටිකඞ්ඛති. ඉති මේ සෝතං සියා අනාගතමද්ධානං ඉති සද්දාති …පේ… ඉති මේ ඝානං සියා අනාගතමද්ධානං ඉති ගන්ධාති … ඉති මේ ජිව්හා සියා අනාගතමද්ධානං ඉති රසාති … ඉති මේ කායෝ සියා අනාගතමද්ධානං ඉති ඵෝට්ඨබ්බාති … ඉති මේ මනෝ සියා අනාගතමද්ධානං ඉති ධම්මාති—අප්පටිලද්ධස්ස පටිලාභාය චිත්තං පණිදහති, චේතසෝ පණිධානපච්චයා තදභිනන්දති, තදභිනන්දන්තෝ අනාගතං පටිකඞ්ඛති—ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, අනාගතං පටිකඞ්ඛති.
And how do you hope for the future? The heart is set on getting what it does not have, thinking: ‘May I have such eyes and such sights in the future.’ So you take pleasure in that, and that’s when you hope for the future. The heart is set on getting what it does not have, thinking: ‘May I have such ears and such sounds … such a nose and such smells … such a tongue and such tastes … such a body and such touches … such a mind and such thoughts in the future.’ So you take pleasure in that, and that’s when you hope for the future. That’s how you hope for the future.
කථඤ්ච, ආවුසෝ, අනාගතං නප්පටිකඞ්ඛති? ඉති මේ චක්ඛු සියා අනාගතමද්ධානං ඉති රූපාති—අප්පටිලද්ධස්ස පටිලාභාය චිත්තං නප්පණිදහති, චේතසෝ අප්පණිධානපච්චයා න තදභිනන්දති, න තදභිනන්දන්තෝ අනාගතං නප්පටිකඞ්ඛති. ඉති මේ සෝතං සියා අනාගතමද්ධානං ඉති සද්දාති …පේ… ඉති මේ ඝානං සියා අනාගතමද්ධානං ඉති ගන්ධාති … ඉති මේ ජිව්හා සියා අනාගතමද්ධානං ඉති රසාති … ඉති මේ කායෝ සියා අනාගතමද්ධානං ඉති ඵෝට්ඨබ්බාති … ඉති මේ මනෝ සියා අනාගතමද්ධානං ඉති ධම්මාති—අප්පටිලද්ධස්ස පටිලාභාය චිත්තං නප්පණිදහති, චේතසෝ අප්පණිධානපච්චයා න තදභිනන්දති, න තදභිනන්දන්තෝ අනාගතං නප්පටිකඞ්ඛති—ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, අනාගතං නප්පටිකඞ්ඛති.
And how do you not hope for the future? The heart is not set on getting what it does not have, thinking: ‘May I have such eyes and such sights in the future.’ So you don’t take pleasure in that, and that’s when you no longer hope for the future. The heart is not set on getting what it does not have, thinking: ‘May I have such ears and such sounds … such a nose and such smells … such a tongue and such tastes … such a body and such touches … such a mind and such thoughts in the future.’ So you don’t take pleasure in that, and that’s when you no longer hope for the future. That’s how you don’t hope for the future.
කථඤ්ච, ආවුසෝ, පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු සංහීරති? යඤ්චාවුසෝ, චක්ඛු යේ ච රූපා—උභයමේතං පච්චුප්පන්නං. තස්මිඤ්චේ පච්චුප්පන්නේ ඡන්දරාගප්පටිබද්ධං හෝති විඤ්ඤාණං, ඡන්දරාගප්පටිබද්ධත්තා විඤ්ඤාණස්ස තදභිනන්දති, තදභිනන්දන්තෝ පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු සංහීරති. යඤ්චාවුසෝ, සෝතං යේ ච සද්දා …පේ… යඤ්චාවුසෝ, ඝානං යේ ච ගන්ධා … යා චාවුසෝ, ජිව්හා යේ ච රසා … යෝ චාවුසෝ, කායෝ යේ ච ඵෝට්ඨබ්බා … යෝ චාවුසෝ, මනෝ යේ ච ධම්මා—උභයමේතං පච්චුප්පන්නං. තස්මිඤ්චේ පච්චුප්පන්නේ ඡන්දරාගප්පටිබද්ධං හෝති විඤ්ඤාණං, ඡන්දරාගප්පටිබද්ධත්තා විඤ්ඤාණස්ස තදභිනන්දති, තදභිනන්දන්තෝ පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු සංහීරති—ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු සංහීරති.
And how do you falter amid presently arisen phenomena? Both the eye and sights are presently arisen. If consciousness gets tied up there in the present with desire and lust, you take pleasure in that, and that’s when you falter amid presently arisen phenomena. Both the ear and sounds … nose and smells … tongue and tastes … body and touches … mind and thoughts are presently arisen. If consciousness gets tied up there in the present with desire and lust, you take pleasure in that, and that’s when you falter amid presently arisen phenomena. That’s how you falter amid presently arisen phenomena.
කථඤ්ච, ආවුසෝ, පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු න සංහීරති? යඤ්චාවුසෝ, චක්ඛු යේ ච රූපා—උභයමේතං පච්චුප්පන්නං. තස්මිඤ්චේ පච්චුප්පන්නේ න ඡන්දරාගප්පටිබද්ධං හෝති විඤ්ඤාණං, න ඡන්දරාගප්පටිබද්ධත්තා විඤ්ඤාණස්ස න තදභිනන්දති, න තදභිනන්දන්තෝ පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු න සංහීරති. යඤ්චාවුසෝ, සෝතං යේ ච සද්දා …පේ… යඤ්චාවුසෝ, ඝානං යේ ච ගන්ධා … යා චාවුසෝ, ජිව්හා යේ ච රසා … යෝ චාවුසෝ, කායෝ යේ ච ඵෝට්ඨබ්බා … යෝ චාවුසෝ, මනෝ යේ ච ධම්මා—උභයමේතං පච්චුප්පන්නං. තස්මිඤ්චේ පච්චුප්පන්නේ න ඡන්දරාගප්පටිබද්ධං හෝති විඤ්ඤාණං, න ඡන්දරාගප්පටිබද්ධත්තා විඤ්ඤාණස්ස න තදභිනන්දති, න තදභිනන්දන්තෝ පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු න සංහීරති—ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු න සංහීරති.
And how do you not falter amid presently arisen phenomena? Both the eye and sights are presently arisen. If consciousness doesn’t get tied up there in the present with desire and lust, you don’t take pleasure in that, and that’s when you no longer falter amid presently arisen phenomena. Both the ear and sounds … nose and smells … tongue and tastes … body and touches … mind and thoughts are presently arisen. If consciousness doesn’t get tied up there in the present with desire and lust, you don’t take pleasure in that, and that’s when you no longer falter amid presently arisen phenomena. That’s how you don’t falter amid presently arisen phenomena.
යං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ:
This is how I understand the detailed meaning of that brief passage for recitation given by the Buddha.
‘අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, …පේ… තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනී(අ)ති.
ඉමස්ස ඛෝ අහං, ආවුසෝ, භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස ඒවං විත්ථාරේන අත්ථං ආජානාමි. ආකඞ්ඛමානා ච පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ භගවන්තංයේව උපසඞ්කමිත්වා ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාථ, යථා වෝ භගවා බ්‍යාකරෝති තථා නං ධාරේය්‍යාථා”ති.
If you wish, you may go to the Buddha and ask him about this. You should remember it in line with the Buddha’s answer.”
අථ ඛෝ තේ භික්ඛූ ආයස්මතෝ මහාකච්චානස්ස භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමෝදිත්වා උට්ඨායාසනා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිංසු. ඒකමන්තං නිසින්නා ඛෝ තේ භික්ඛූ භගවන්තං ඒතදවෝචුං: “යං ඛෝ නෝ, භන්තේ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ:
“Yes, friend,” said those bhikkhus, approving and agreeing with what Mahākaccāna said. Then they rose from their seats and went to the Buddha, bowed, sat down to one side, and told him what had happened, adding:
‘අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, …පේ… තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනී(අ)ති.
තේසං නෝ, භන්තේ, අම්හාකං, අචිරපක්කන්තස්ස භගවතෝ, ඒතදහෝසි: ‘ඉදං ඛෝ නෝ, ආවුසෝ, භගවා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරේන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨෝ:
“අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, නප්පටිකඞ්ඛේ අනාගතං; යදතීතං පහීනං තං, අප්පත්තඤ්ච අනාගතං.
පච්චුප්පන්නඤ්ච යෝ ධම්මං, තත්ථ තත්ථ විපස්සති; අසංහීරං අසඞ්කුප්පං, තං විද්වා මනුබ්‍රූහයේ.
අජ්ජේව කිච්චමාතප්පං, කෝ ජඤ්ඤා මරණං සුවේ; න හි නෝ සඞ්ගරං තේන, මහාසේනේන මච්චුනා.
ඒවංවිහාරිං ආතාපිං, අහෝරත්තමතන්දිතං; තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනී”ති.
කෝ නු ඛෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජේය්‍යා(අ)ති? තේසං නෝ, භන්තේ, අම්හාකං ඒතදහෝසි: ‘අයං ඛෝ ආයස්මා මහාකච්චානෝ සත්ථු චේව සංවණ්ණිතෝ සම්භාවිතෝ ච විඤ්ඤූනං සබ්‍රහ්මචාරීනං. පහෝති චායස්මා මහාකච්චානෝ ඉමස්ස භගවතා සඞ්ඛිත්තේන උද්දේසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරේන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරේන අත්ථං විභජිතුං. යන්නූන මයං යේනායස්මා මහාකච්චානෝ තේනුපසඞ්කමේය්‍යාම; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාමා(අ)ති. අථ ඛෝ මයං, භන්තේ, යේනායස්මා මහාකච්චානෝ තේනුපසඞ්කමිම්හ; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡිම්හ. තේසං නෝ, භන්තේ, ආයස්මතා මහාකච්චානේන ඉමේහි ආකාරේහි ඉමේහි පදේහි ඉමේහි බ්‍යඤ්ජනේහි අත්ථෝ විභත්තෝ”ති.
“Mahākaccāna clearly explained the meaning to us in this manner, with these words and phrases.”
“පණ්ඩිතෝ, භික්ඛවේ, මහාකච්චානෝ; මහාපඤ්ඤෝ, භික්ඛවේ මහාකච්චානෝ. මඤ්චේපි තුම්හේ, භික්ඛවේ, ඒතමත්ථං පටිපුච්ඡේය්‍යාථ, අහම්පි තං ඒවමේවං බ්‍යාකරේය්‍යං යථා තං මහාකච්චානේන බ්‍යාකතං. ඒසෝ චේවේතස්ස අත්ථෝ. ඒවඤ්ච නං ධාරේථා”ති.
“Mahākaccāna is astute, bhikkhus, he has great wisdom. If you came to me and asked this question, I would answer it in exactly the same way as Mahākaccāna. That is what it means, and that’s how you should remember it.”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනා තේ භික්ඛූ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දුන්ති.
That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.
මහාකච්චානභද්දේකරත්තසුත්තං නිට්ඨිතං තතියං.
Next: ලෝමසකඞ්ගියභද්දේකරත්තසුත්ත • Lomasakaṅgiyabhaddekarattasutta • Lomasakaṅgiya and One Fine Night
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
