Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၃. မဟာကစ္စာနဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တံ
3. Mahākaccānabhaddekarattasuttaṃ
၂၇၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ တပောဒာရာမေ။ အထ ခော အာယသ္မာ သမိဒ္ဓိ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ယေန တပောဒော 1 တေနုပသင္ကမိ ဂတ္တာနိ ပရိသိဉ္စိတုံ။ တပောဒေ ဂတ္တာနိ ပရိသိဉ္စိတ္ဝာ ပစ္စုတ္တရိတ္ဝာ ဧကစီဝရော အဋ္ဌာသိ ဂတ္တာနိ ပုဗ္ဗာပယမာနော 2။ အထ ခော အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ တပောဒံ ဩဘာသေတ္ဝာ ယေနာယသ္မာ သမိဒ္ဓိ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော သာ ဒေဝတာ အာယသ္မန္တံ သမိဒ္ဓိံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဓာရေသိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စာ’’တိ? ‘‘န ခော အဟံ, အာဝုသော, ဓာရေမိ ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စ။ တ္ဝံ ပနာဝုသော, ဓာရေသိ ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စာ’’တိ? ‘‘အဟမ္ပိ ခော, ဘိက္ခု, န ဓာရေမိ ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စ။ ဓာရေသိ ပန တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တိယော ဂာထာ’’တိ? ‘‘န ခော အဟံ, အာဝုသော, ဓာရေမိ ဘဒ္ဒေကရတ္တိယော ဂာထာတိ။ တ္ဝံ ပနာဝုသော, ဓာရေသိ ဘဒ္ဒေကရတ္တိယော ဂာထာ’’တိ? ‘‘အဟမ္ပိ ခော, ဘိက္ခု န ဓာရေမိ ဘဒ္ဒေကရတ္တိယော ဂာထာတိ။ ဥဂ္ဂဏ္ဟာဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စ; ပရိယာပုဏာဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စ; ဓာရေဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စ။ အတ္ထသံဟိတော, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသော စ ဝိဘင္ဂော စ အာဒိဗ္ရဟ္မစရိယကော’’တိ။ ဣဒမဝောစ သာ ဒေဝတာ; ဣဒံ ဝတ္ဝာ တတ္ထေဝန္တရဓာယိ။
279. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati tapodārāme. Atha kho āyasmā samiddhi rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena tapodo 3 tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ. Tapode gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsi gattāni pubbāpayamāno 4. Atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ tapodaṃ obhāsetvā yenāyasmā samiddhi tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā āyasmantaṃ samiddhiṃ etadavoca – ‘‘dhāresi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’’ti? ‘‘Ahampi kho, bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Dhāresi pana tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā’’ti? ‘‘Ahampi kho, bhikkhu na dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti. Uggaṇhāhi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; pariyāpuṇāhi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; dhārehi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Atthasaṃhito, bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyako’’ti. Idamavoca sā devatā; idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi.
၂၈၀. အထ ခော အာယသ္မာ သမိဒ္ဓိ တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ သမိဒ္ဓိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ –
280. Atha kho āyasmā samiddhi tassā rattiyā accayena yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā samiddhi bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘ဣဓာဟံ, ဘန္တေ, ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ယေန တပောဒော တေနုပသင္ကမိံ ဂတ္တာနိ ပရိသိဉ္စိတုံ။ တပောဒေ ဂတ္တာနိ ပရိသိဉ္စိတ္ဝာ ပစ္စုတ္တရိတ္ဝာ ဧကစီဝရော အဋ္ဌာသိံ ဂတ္တာနိ ပုဗ္ဗာပယမာနော။ အထ ခော ဘန္တေ, အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ တပောဒံ ဩဘာသေတ္ဝာ ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော သာ ဒေဝတာ မံ ဧတဒဝောစ – ‘ဓာရေသိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စာ’’’တိ?
‘‘Idhāhaṃ, bhante, rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena tapodo tenupasaṅkamiṃ gattāni parisiñcituṃ. Tapode gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsiṃ gattāni pubbāpayamāno. Atha kho bhante, aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ tapodaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā maṃ etadavoca – ‘dhāresi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’’’ti?
‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ, ဘန္တေ, တံ ဒေဝတံ ဧတဒဝောစံ – ‘န ခော အဟံ, အာဝုသော, ဓာရေမိ ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စ။ တ္ဝံ ပနာဝုသော, ဓာရေသိ ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စာ’တိ? ‘အဟမ္ပိ ခော, ဘိက္ခု, န ဓာရေမိ ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စ။ ဓာရေသိ ပန တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တိယော ဂာထာ’တိ? ‘န ခော အဟံ, အာဝုသော, ဓာရေမိ ဘဒ္ဒေကရတ္တိယော ဂာထာတိ။ တ္ဝံ ပနာဝုသော, ဓာရေသိ ဘဒ္ဒေကရတ္တိယော ဂာထာ’တိ? ‘အဟမ္ပိ ခော, ဘိက္ခု, န ဓာရေမိ ဘဒ္ဒေကရတ္တိယော ဂာထာတိ။ ဥဂ္ဂဏ္ဟာဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စ; ပရိယာပုဏာဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စ; ဓာရေဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စ။ အတ္ထသံဟိတော, ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသော စ ဝိဘင္ဂော စ အာဒိဗ္ရဟ္မစရိယကော’တိ။ ဣဒမဝောစ, ဘန္တေ, သာ ဒေဝတာ; ဣဒံ ဝတ္ဝာ တတ္ထေဝန္တရဓာယိ။ သာဓု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဘဒ္ဒေကရတ္တသ္သ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင္ဂဉ္စ ဒေသေတူ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခု, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ သမိဒ္ဓိ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
‘‘Evaṃ vutte ahaṃ, bhante, taṃ devataṃ etadavocaṃ – ‘na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’ti? ‘Ahampi kho, bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Dhāresi pana tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā’ti? ‘Na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā’ti? ‘Ahampi kho, bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti. Uggaṇhāhi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; pariyāpuṇāhi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; dhārehi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Atthasaṃhito, bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyako’ti. Idamavoca, bhante, sā devatā; idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi. Sādhu me, bhante, bhagavā bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca desetū’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhu, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā samiddhi bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘အတီတံ နာန္ဝာဂမေယ္ယ၊ နပ္ပဋိကင္ခေ အနာဂတံ။
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṃ;
ယဒတီတံ ပဟီနံ တံ၊ အပ္ပတ္တဉ္စ အနာဂတံ။
Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ, appattañca anāgataṃ.
‘‘ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ ယော ဓမ္မံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဝိပသ္သတိ။
‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati;
အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ တံ ဝိဒ္ဝာ မနုဗ္ရူဟယေ။
Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ vidvā manubrūhaye.
‘‘အဇ္ဇေဝ ကိစ္စမာတပ္ပံ၊ ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ။
‘‘Ajjeva kiccamātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;
န ဟိ နော သင္ဂရံ တေန၊ မဟာသေနေန မစ္စုနာ။
Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā.
‘‘ဧဝံ ဝိဟာရိံ အာတာပိံ၊ အဟောရတ္တမတန္ဒိတံ။
‘‘Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ, ahorattamatanditaṃ;
တံ ဝေ ဘဒ္ဒေကရတ္တောတိ၊ သန္တော အာစိက္ခတေ မုနီ’’တိ။
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ; ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပာဝိသိ။ အထ ခော တေသံ ဘိက္ခူနံ , အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော, ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော –
Idamavoca bhagavā; idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ , acirapakkantassa bhagavato, etadahosi – ‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –
‘‘အတီတံ နာန္ဝာဂမေယ္ယ၊ နပ္ပဋိကင္ခေ အနာဂတံ။
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṃ;
ယဒတီတံ ပဟီနံ တံ၊ အပ္ပတ္တဉ္စ အနာဂတံ။
Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ, appattañca anāgataṃ.
‘‘ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ ယော ဓမ္မံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဝိပသ္သတိ။
‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati;
အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ တံ ဝိဒ္ဝာ မနုဗ္ရူဟယေ။
Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ vidvā manubrūhaye.
‘‘အဇ္ဇေဝ ကိစ္စမာတပ္ပံ၊ ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ။
‘‘Ajjeva kiccamātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;
န ဟိ နော သင္ဂရံ တေန၊ မဟာသေနေန မစ္စုနာ။
Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā.
‘‘ဧဝံ ဝိဟာရိံ အာတာပိံ၊ အဟောရတ္တမတန္ဒိတံ။
‘‘Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ, ahorattamatanditaṃ;
တံ ဝေ ဘဒ္ဒေကရတ္တောတိ၊ သန္တော အာစိက္ခတေ မုနီ’’တိ။
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.
‘‘ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာ’’တိ?
‘‘Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’’ti?
အထ ခော တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ; ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမာ’’တိ။
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ; pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’’ti.
၂၈၁. အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော ကစ္စာန, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော –
281. Atha kho te bhikkhū yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavocuṃ – ‘‘idaṃ kho no, āvuso kaccāna, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –
‘‘အတီတံ နာန္ဝာဂမေယ္ယ။ပေ.။
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya…pe…
တံ ဝေ ဘဒ္ဒေကရတ္တောတိ၊ သန္တော အာစိက္ခတေ မုနီ’’တိ။
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.
‘‘တေသံ နော, အာဝုသော ကစ္စာန, အမ္ဟာကံ, အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော, ဧတဒဟောသိ – ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော –
‘‘Tesaṃ no, āvuso kaccāna, amhākaṃ, acirapakkantassa bhagavato, etadahosi – idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –
‘‘အတီတံ နာန္ဝာဂမေယ္ယ။ပေ.။
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya…pe…
တံ ဝေ ဘဒ္ဒေကရတ္တောတိ၊ သန္တော အာစိက္ခတေ မုနီ’’တိ။
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.
‘‘ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာတိ? တေသံ နော , အာဝုသော ကစ္စာန, အမ္ဟာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ။ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမာ’တိ။ ဝိဘဇတာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော’’တိ။
‘‘Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti? Tesaṃ no , āvuso kaccāna, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti. Vibhajatāyasmā mahākaccāno’’ti.
‘‘သေယ္ယထာပိ, အာဝုသော, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခသ္သ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ မူလံ အတိက္ကမ္မ ခန္ဓံ သာခာပလာသေ သာရံ ပရိယေသိတဗ္ဗံ မညေယ္ယ; ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ အာယသ္မန္တာနံ သတ္ထရိ သမ္မုခီဘူတေ တံ ဘဂဝန္တံ အတိသိတ္ဝာ အမ္ဟေ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ မညထ 5။ သော ဟာဝုသော, ဘဂဝာ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပသ္သံ ပသ္သတိ, စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗ္ရဟ္မဘူတော ဝတ္တာ ပဝတ္တာ အတ္ထသ္သ နိန္နေတာ အမတသ္သ ဒာတာ ဓမ္မသ္သာမီ တထာဂတော။ သော စေဝ ပနေတသ္သ ကာလော အဟောသိ ယံ ဘဂဝန္တံယေဝ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာထ, ယထာ ဝော ဘဂဝာ ဗ္ယာကရေယ္ယ တထာ နံ ဓာရေယ္ယာထာ’’တိ။
‘‘Seyyathāpi, āvuso, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya; evaṃ sampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhūte taṃ bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha 6. So hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, yathā vo bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
‘‘အဒ္ဓာဝုသော ကစ္စာန, ဘဂဝာ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပသ္သံ ပသ္သတိ, စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗ္ရဟ္မဘူတော ဝတ္တာ ပဝတ္တာ အတ္ထသ္သ နိန္နေတာ အမတသ္သ ဒာတာ ဓမ္မသ္သာမီ တထာဂတော။ သော စေဝ ပနေတသ္သ ကာလော အဟောသိ ယံ ဘဂဝန္တံယေဝ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမ; ယထာ နော ဘဂဝာ ဗ္ယာကရေယ္ယ တထာ နံ ဓာရေယ္ယာမ။ အပိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထုစေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ; ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ဝိဘဇတာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော အဂရုံ ကရိတ္ဝာ’’တိ 7။
‘‘Addhāvuso kaccāna, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyāma; yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāma. Api cāyasmā mahākaccāno satthuceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ; pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Vibhajatāyasmā mahākaccāno agaruṃ karitvā’’ti 8.
‘‘တေန ဟာဝုသော, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာနသ္သ ပစ္စသ္သောသုံ။ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဧတဒဝောစ –
‘‘Tena hāvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa paccassosuṃ. Āyasmā mahākaccāno etadavoca –
‘‘ယံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော –
‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –
‘‘အတီတံ နာန္ဝာဂမေယ္ယ။ပေ.။
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya…pe…
တံ ဝေ ဘဒ္ဒေကရတ္တောတိ၊ သန္တော အာစိက္ခတေ မုနီ’’တိ။
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.
ဣမသ္သ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ –
Imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi –
၂၈၂. ‘‘ကထဉ္စ, အာဝုသော, အတီတံ အန္ဝာဂမေတိ? ဣတိ မေ စက္ခု အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ရူပာတိ – တတ္ထ ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓံ 9 ဟောတိ ဝိညာဏံ, ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓတ္တာ ဝိညာဏသ္သ တဒဘိနန္ဒတိ, တဒဘိနန္ဒန္တော အတီတံ အန္ဝာဂမေတိ။ ဣတိ မေ သောတံ အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ သဒ္ဒာတိ။ပေ.။ ဣတိ မေ ဃာနံ အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဂန္ဓာတိ။ ဣတိ မေ ဇိဝ္ဟာ အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ရသာတိ။ ဣတိ မေ ကာယော အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာတိ။ ဣတိ မေ မနော အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဓမ္မာတိ – တတ္ထ ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဟောတိ ဝိညာဏံ, ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓတ္တာ ဝိညာဏသ္သ တဒဘိနန္ဒတိ, တဒဘိနန္ဒန္တော အတီတံ အန္ဝာဂမေတိ – ဧဝံ ခော, အာဝုသော, အတီတံ အန္ဝာဂမေတိ။
282. ‘‘Kathañca, āvuso, atītaṃ anvāgameti? Iti me cakkhu ahosi atītamaddhānaṃ iti rūpāti – tattha chandarāgappaṭibaddhaṃ 10 hoti viññāṇaṃ, chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati, tadabhinandanto atītaṃ anvāgameti. Iti me sotaṃ ahosi atītamaddhānaṃ iti saddāti…pe… iti me ghānaṃ ahosi atītamaddhānaṃ iti gandhāti… iti me jivhā ahosi atītamaddhānaṃ iti rasāti… iti me kāyo ahosi atītamaddhānaṃ iti phoṭṭhabbāti… iti me mano ahosi atītamaddhānaṃ iti dhammāti – tattha chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati, tadabhinandanto atītaṃ anvāgameti – evaṃ kho, āvuso, atītaṃ anvāgameti.
‘‘ကထဉ္စ , အာဝုသော, အတီတံ နာန္ဝာဂမေတိ? ဣတိ မေ စက္ခု အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ရူပာတိ – တတ္ထ န ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဟောတိ ဝိညာဏံ, န ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓတ္တာ ဝိညာဏသ္သ န တဒဘိနန္ဒတိ, န တဒဘိနန္ဒန္တော အတီတံ နာန္ဝာဂမေတိ။ ဣတိ မေ သောတံ အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ သဒ္ဒာတိ။ပေ.။ ဣတိ မေ ဃာနံ အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဂန္ဓာတိ။ ဣတိ မေ ဇိဝ္ဟာ အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ရသာတိ။ ဣတိ မေ ကာယော အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာတိ။ ဣတိ မေ မနော အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဓမ္မာတိ – တတ္ထ န ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဟောတိ ဝိညာဏံ, န ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓတ္တာ ဝိညာဏသ္သ, န တဒဘိနန္ဒတိ, န တဒဘိနန္ဒန္တော အတီတံ နာန္ဝာဂမေတိ – ဧဝံ ခော, အာဝုသော, အတီတံ နာန္ဝာဂမေတိ။
‘‘Kathañca , āvuso, atītaṃ nānvāgameti? Iti me cakkhu ahosi atītamaddhānaṃ iti rūpāti – tattha na chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, na chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa na tadabhinandati, na tadabhinandanto atītaṃ nānvāgameti. Iti me sotaṃ ahosi atītamaddhānaṃ iti saddāti…pe… iti me ghānaṃ ahosi atītamaddhānaṃ iti gandhāti… iti me jivhā ahosi atītamaddhānaṃ iti rasāti… iti me kāyo ahosi atītamaddhānaṃ iti phoṭṭhabbāti… iti me mano ahosi atītamaddhānaṃ iti dhammāti – tattha na chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, na chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa, na tadabhinandati, na tadabhinandanto atītaṃ nānvāgameti – evaṃ kho, āvuso, atītaṃ nānvāgameti.
၂၈၃. ‘‘ကထဉ္စ , အာဝုသော, အနာဂတံ ပဋိကင္ခတိ? ဣတိ မေ စက္ခု သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ရူပာတိ – အပ္ပဋိလဒ္ဓသ္သ ပဋိလာဘာယ စိတ္တံ ပဏိဒဟတိ, စေတသော ပဏိဓာနပစ္စယာ တဒဘိနန္ဒတိ, တဒဘိနန္ဒန္တော အနာဂတံ ပဋိကင္ခတိ။ ဣတိ မေ သောတံ သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ သဒ္ဒာတိ။ပေ.။ ဣတိ မေ ဃာနံ သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဂန္ဓာတိ။ ဣတိ မေ ဇိဝ္ဟာ သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ရသာတိ။ ဣတိ မေ ကာယော သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာတိ။ ဣတိ မေ မနော သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဓမ္မာတိ – အပ္ပဋိလဒ္ဓသ္သ ပဋိလာဘာယ စိတ္တံ ပဏိဒဟတိ, စေတသော ပဏိဓာနပစ္စယာ တဒဘိနန္ဒတိ, တဒဘိနန္ဒန္တော အနာဂတံ ပဋိကင္ခတိ – ဧဝံ ခော, အာဝုသော, အနာဂတံ ပဋိကင္ခတိ။
283. ‘‘Kathañca , āvuso, anāgataṃ paṭikaṅkhati? Iti me cakkhu siyā anāgatamaddhānaṃ iti rūpāti – appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati, cetaso paṇidhānapaccayā tadabhinandati, tadabhinandanto anāgataṃ paṭikaṅkhati. Iti me sotaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ iti saddāti…pe… iti me ghānaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ iti gandhāti… iti me jivhā siyā anāgatamaddhānaṃ iti rasāti… iti me kāyo siyā anāgatamaddhānaṃ iti phoṭṭhabbāti… iti me mano siyā anāgatamaddhānaṃ iti dhammāti – appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati, cetaso paṇidhānapaccayā tadabhinandati, tadabhinandanto anāgataṃ paṭikaṅkhati – evaṃ kho, āvuso, anāgataṃ paṭikaṅkhati.
‘‘ကထဉ္စ, အာဝုသော, အနာဂတံ နပ္ပဋိကင္ခတိ? ဣတိ မေ စက္ခု သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ရူပာတိ – အပ္ပဋိလဒ္ဓသ္သ ပဋိလာဘာယ စိတ္တံ နပ္ပဏိဒဟတိ , စေတသော အပ္ပဏိဓာနပစ္စယာ န တဒဘိနန္ဒတိ, န တဒဘိနန္ဒန္တော အနာဂတံ နပ္ပဋိကင္ခတိ။ ဣတိ မေ သောတံ သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ သဒ္ဒာတိ။ပေ.။ ဣတိ မေ ဃာနံ သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဂန္ဓာတိ။ ဣတိ မေ ဇိဝ္ဟာ သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ရသာတိ။ ဣတိ မေ ကာယော သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာတိ။ ဣတိ မေ မနော သိယာ အနာဂတမဒ္ဓာနံ ဣတိ ဓမ္မာတိ – အပ္ပဋိလဒ္ဓသ္သ ပဋိလာဘာယ စိတ္တံ နပ္ပဏိဒဟတိ, စေတသော အပ္ပဏိဓာနပစ္စယာ န တဒဘိနန္ဒတိ, န တဒဘိနန္ဒန္တော အနာဂတံ နပ္ပဋိကင္ခတိ – ဧဝံ ခော, အာဝုသော, အနာဂတံ နပ္ပဋိကင္ခတိ။
‘‘Kathañca, āvuso, anāgataṃ nappaṭikaṅkhati? Iti me cakkhu siyā anāgatamaddhānaṃ iti rūpāti – appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ nappaṇidahati , cetaso appaṇidhānapaccayā na tadabhinandati, na tadabhinandanto anāgataṃ nappaṭikaṅkhati. Iti me sotaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ iti saddāti…pe… iti me ghānaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ iti gandhāti… iti me jivhā siyā anāgatamaddhānaṃ iti rasāti… iti me kāyo siyā anāgatamaddhānaṃ iti phoṭṭhabbāti… iti me mano siyā anāgatamaddhānaṃ iti dhammāti – appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ nappaṇidahati, cetaso appaṇidhānapaccayā na tadabhinandati, na tadabhinandanto anāgataṃ nappaṭikaṅkhati – evaṃ kho, āvuso, anāgataṃ nappaṭikaṅkhati.
၂၈၄. ‘‘ကထဉ္စ, အာဝုသော, ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု သံဟီရတိ? ယဉ္စာဝုသော, စက္ခု ယေ စ ရူပာ – ဥဘယမေတံ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ တသ္မိံ စေ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဟောတိ ဝိညာဏံ, ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓတ္တာ ဝိညာဏသ္သ တဒဘိနန္ဒတိ, တဒဘိနန္ဒန္တော ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု သံဟီရတိ။ ယဉ္စာဝုသော, သောတံ ယေ စ သဒ္ဒာ။ပေ.။ ယဉ္စာဝုသော, ဃာနံ ယေ စ ဂန္ဓာ။ ယာ စာဝုသော, ဇိဝ္ဟာ ယေ စ ရသာ။ ယော စာဝုသော, ကာယော ယေ စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယော စာဝုသော, မနော ယေ စ ဓမ္မာ – ဥဘယမေတံ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ တသ္မိံ စေ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဟောတိ ဝိညာဏံ, ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓတ္တာ ဝိညာဏသ္သ တဒဘိနန္ဒတိ, တဒဘိနန္ဒန္တော ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု သံဟီရတိ – ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု သံဟီရတိ။
284. ‘‘Kathañca, āvuso, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati? Yañcāvuso, cakkhu ye ca rūpā – ubhayametaṃ paccuppannaṃ. Tasmiṃ ce paccuppanne chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati, tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu saṃhīrati. Yañcāvuso, sotaṃ ye ca saddā…pe… yañcāvuso, ghānaṃ ye ca gandhā… yā cāvuso, jivhā ye ca rasā… yo cāvuso, kāyo ye ca phoṭṭhabbā… yo cāvuso, mano ye ca dhammā – ubhayametaṃ paccuppannaṃ. Tasmiṃ ce paccuppanne chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati, tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu saṃhīrati – evaṃ kho, āvuso, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati.
‘‘ကထဉ္စ , အာဝုသော, ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု န သံဟီရတိ? ယဉ္စာဝုသော, စက္ခု ယေ စ ရူပာ – ဥဘယမေတံ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ တသ္မိံ စေ ပစ္စုပ္ပန္နေ န ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဟောတိ ဝိညာဏံ, န ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓတ္တာ ဝိညာဏသ္သ န တဒဘိနန္ဒတိ, န တဒဘိနန္ဒန္တော ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု န သံဟီရတိ။ ယဉ္စာဝုသော, သောတံ ယေ စ သဒ္ဒာ။ပေ.။ ယဉ္စာဝုသော, ဃာနံ ယေ စ ဂန္ဓာ။ ယာ စာဝုသော, ဇိဝ္ဟာ ယေ စ ရသာ။ ယော စာဝုသော, ကာယော ယေ စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယော စာဝုသော, မနော ယေ စ ဓမ္မာ – ဥဘယမေတံ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ တသ္မိံ စေ ပစ္စုပ္ပန္နေ န ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဟောတိ ဝိညာဏံ, န ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓတ္တာ ဝိညာဏသ္သ န တဒဘိနန္ဒတိ, န တဒဘိနန္ဒန္တော ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု န သံဟီရတိ – ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု န သံဟီရတိ။
‘‘Kathañca , āvuso, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati? Yañcāvuso, cakkhu ye ca rūpā – ubhayametaṃ paccuppannaṃ. Tasmiṃ ce paccuppanne na chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, na chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa na tadabhinandati, na tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati. Yañcāvuso, sotaṃ ye ca saddā…pe… yañcāvuso, ghānaṃ ye ca gandhā… yā cāvuso, jivhā ye ca rasā… yo cāvuso, kāyo ye ca phoṭṭhabbā… yo cāvuso, mano ye ca dhammā – ubhayametaṃ paccuppannaṃ. Tasmiṃ ce paccuppanne na chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, na chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa na tadabhinandati, na tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati – evaṃ kho, āvuso, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati.
၂၈၅. ‘‘ယံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော –
285. ‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –
‘‘အတီတံ နာန္ဝာဂမေယ္ယ။ပေ.။
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya…pe…
တံ ဝေ ဘဒ္ဒေကရတ္တောတိ၊ သန္တော အာစိက္ခတေ မုနီ’’တိ။
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.
‘‘ဣမသ္သ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ အာကင္ခမာနာ စ ပန တုမ္ဟေ အာယသ္မန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာထ, ယထာ ဝော ဘဂဝာ ဗ္ယာကရောတိ တထာ နံ ဓာရေယ္ယာထာ’’တိ။
‘‘Imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, yathā vo bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
အထ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာနသ္သ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ယံ ခော နော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော –
Atha kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yaṃ kho no, bhante, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –
‘‘အတီတံ နာန္ဝာဂမေယ္ယ။ပေ.။
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya…pe…
တံ ဝေ ဘဒ္ဒေကရတ္တောတိ၊ သန္တော အာစိက္ခတေ မုနီ’’တိ။
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.
တေသံ နော, ဘန္တေ, အမ္ဟာကံ, အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော, ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော –
Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ, acirapakkantassa bhagavato, etadahosi – ‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –
‘‘အတီတံ နာန္ဝာဂမေယ္ယ၊ နပ္ပဋိကင္ခေ အနာဂတံ။
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṃ;
ယဒတီတံ ပဟီနံ တံ၊ အပ္ပတ္တဉ္စ အနာဂတံ။
Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ, appattañca anāgataṃ.
‘‘ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ ယော ဓမ္မံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဝိပသ္သတိ။
‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati;
အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ တံ ဝိဒ္ဝာ မနုဗ္ရူဟယေ။
Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ vidvā manubrūhaye.
‘‘အဇ္ဇေဝ ကိစ္စမာတပ္ပံ၊ ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ။
‘‘Ajjeva kiccamātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;
န ဟိ နော သင္ဂရံ တေန၊ မဟာသေနေန မစ္စုနာ။
Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā.
‘‘ဧဝံ ဝိဟာရိံ အာတာပိံ၊ အဟောရတ္တမတန္ဒိတံ။
‘‘Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ, ahorattamatanditaṃ;
တံ ဝေ ဘဒ္ဒေကရတ္တောတိ၊ သန္တော အာစိက္ခတေ မုနီ’’တိ။
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.
‘‘‘ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာ’တိ? တေသံ နော, ဘန္တေ, အမ္ဟာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ။ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမာ’တိ။ အထ ခော မယံ, ဘန္တေ, ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမိမ္ဟ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိမ္ဟ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန ဣမေဟိ အာကာရေဟိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ဣမေဟိ ဗ္ယဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော ဝိဘတ္တော’’တိ။
‘‘‘Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti? Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti. Atha kho mayaṃ, bhante, yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamimha; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha. Tesaṃ no, bhante, āyasmatā mahākaccānena imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi attho vibhatto’’ti.
‘‘ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, မဟာကစ္စာနော; မဟာပညော, ဘိက္ခဝေ မဟာကစ္စာနော။ မံ စေပိ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာထ, အဟမ္ပိ တံ ဧဝမေဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ ယထာ တံ မဟာကစ္စာနေန ဗ္ယာကတံ။ ဧသော, စေဝေတသ္သ အတ္ထော။ ဧဝဉ္စ နံ ဓာရေထာ’’တိ။
‘‘Paṇḍito, bhikkhave, mahākaccāno; mahāpañño, bhikkhave mahākaccāno. Maṃ cepi tumhe, bhikkhave, etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, ahampi taṃ evamevaṃ byākareyyaṃ yathā taṃ mahākaccānena byākataṃ. Eso, cevetassa attho. Evañca naṃ dhārethā’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
မဟာကစ္စာနဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
Mahākaccānabhaddekarattasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၃. မဟာကစ္စာနဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Mahākaccānabhaddekarattasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၃. မဟာကစ္စာနဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Mahākaccānabhaddekarattasuttavaṇṇanā