Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အပဒာန-အဋ္ဌကထာ • Apadāna-aṭṭhakathā |
၃. မဟာကစ္စာနတ္ထေရအပဒာနဝဏ္ဏနာ
3. Mahākaccānattheraapadānavaṇṇanā
ပဒုမုတ္တရနာထသ္သာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကစ္စာနတ္ထေရသ္သ အပဒာနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဂဟပတိမဟာသာလကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ သံခိတ္တေန ဘာသိတသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသ္ဝာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော ဒာနာဒီနိ ပုညာနိ ကတ္ဝာ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော သုမေဓသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဇ္ဇာဓရော ဟုတ္ဝာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော သတ္ထာရံ ဧကသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ နိသိန္နံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော ကဏိကာရပုပ္ဖေဟိ ပူဇံ အကာသိ။
Padumuttaranāthassātiādikaṃ āyasmato kaccānattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle gahapatimahāsālakulagehe nibbattetvā vuddhippatto ekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ vibhajantānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento dānādīni puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto sumedhassa bhagavato kāle vijjādharo hutvā ākāsena gacchanto satthāraṃ ekasmiṃ vanasaṇḍe nisinnaṃ disvā pasannamānaso kaṇikārapupphehi pūjaṃ akāsi.
သော တေန ပုညကမ္မေန အပရာပရံ သုဂတီသုယေဝ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ ကသ္သပဒသဗလသ္သ ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ကုလဃရေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သုဝဏ္ဏစေတိယကရဏဋ္ဌာနံ ဒသသဟသ္သဂ္ဃနိကာယ သုဝဏ္ဏိဋ္ဌကာယ ပူဇံ ကတ္ဝာ ‘‘ဘဂဝာ မယ္ဟံ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ သရီရံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဟောတူ’’တိ ပတ္ထရံ အကာသိ။ တတော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတ္ဝာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရိတ္ဝာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဥဇ္ဇေနိယံ ရညော စဏ္ဍပဇ္ဇောတသ္သ ပုရောဟိတသ္သ ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ, တသ္သ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ မာတာပိတရော ‘‘အမ္ဟာကံ ပုတ္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော အတ္တနော နာမံ ဂဟေတ္ဝာ အာဂတော’’တိ ကဉ္စနမာဏဝောတ္ဝေဝ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝုဒ္ဓိမန္ဝာယ တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ပိတု အစ္စယေန ပုရောဟိတဋ္ဌာနံ လဘိ။ သော ဂောတ္တဝသေန ကစ္စာနောတိ ပညာယိတ္ထ။
So tena puññakammena aparāparaṃ sugatīsuyeva parivattetvā kassapadasabalassa kāle bārāṇasiyaṃ kulaghare nibbattitvā parinibbute bhagavati suvaṇṇacetiyakaraṇaṭṭhānaṃ dasasahassagghanikāya suvaṇṇiṭṭhakāya pūjaṃ katvā ‘‘bhagavā mayhaṃ nibbattanibbattaṭṭhāne sarīraṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ hotū’’ti pattharaṃ akāsi. Tato yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā ekaṃ buddhantaraṃ devamanussesu saṃsaritvā imasmiṃ buddhuppāde ujjeniyaṃ rañño caṇḍapajjotassa purohitassa gehe nibbatti, tassa nāmaggahaṇadivase mātāpitaro ‘‘amhākaṃ putto suvaṇṇavaṇṇo attano nāmaṃ gahetvā āgato’’ti kañcanamāṇavotveva nāmaṃ kariṃsu. So vuddhimanvāya tayo vede uggaṇhitvā pitu accayena purohitaṭṭhānaṃ labhi. So gottavasena kaccānoti paññāyittha.
ရာဇာ စဏ္ဍပဇ္ဇောတော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ သုတ္ဝာ, ‘‘အာစရိယ, တ္ဝံ တတ္ထ ဂန္တ္ဝာ သတ္ထာရံ ဣဓာနေဟီ’’တိ ပေသေသိ။ သော အတ္တဋ္ဌမော သတ္ထု သန္တိကံ ဥပဂတော။ တသ္သ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ သော သတ္တဟိ ဇနေဟိ သဒ္ဓိံ သဟပဋိသမ္ဘိဒာဟိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။ အထ သတ္ထာ ‘‘ဧထ, ဘိက္ခဝော’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ တေ တာဝဒေဝ ဒ္ဝင္ဂုလမတ္တကေသမသ္သုကာ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ ဝသ္သသဋ္ဌိကတ္ထေရာ ဝိယ အဟေသုံ။ ဧဝံ ထေရော သဒတ္ထံ နိပ္ဖာဒေတ္ဝာ, ‘‘ဘန္တေ, ရာဇာ ပဇ္ဇောတော တုမ္ဟာကံ ပာဒေ ဝန္ဒိတုံ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ ဣစ္ဆတီ’’တိ သတ္ထု အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘တ္ဝံယေဝ ဘိက္ခု တတ္ထ ဂစ္ဆ, တယိ ဂတေပိ ရာဇာ ပသီဒိသ္သတီ’’တိ အာဟ။ ထေရော အတ္တဋ္ဌမော တတ္ထ ဂန္တ္ဝာ ရာဇာနံ ပသာဒေတ္ဝာ အဝန္တီသု သာသနံ ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ ပုန သတ္ထု သန္တိကမေဝ ဂတော။
Rājā caṇḍapajjoto buddhuppādaṃ sutvā, ‘‘ācariya, tvaṃ tattha gantvā satthāraṃ idhānehī’’ti pesesi. So attaṭṭhamo satthu santikaṃ upagato. Tassa satthā dhammaṃ desesi. Desanāpariyosāne so sattahi janehi saddhiṃ sahapaṭisambhidāhi arahatte patiṭṭhāsi. Atha satthā ‘‘etha, bhikkhavo’’ti hatthaṃ pasāresi. Te tāvadeva dvaṅgulamattakesamassukā iddhimayapattacīvaradharā vassasaṭṭhikattherā viya ahesuṃ. Evaṃ thero sadatthaṃ nipphādetvā, ‘‘bhante, rājā pajjoto tumhākaṃ pāde vandituṃ dhammañca sotuṃ icchatī’’ti satthu ārocesi. Satthā ‘‘tvaṃyeva bhikkhu tattha gaccha, tayi gatepi rājā pasīdissatī’’ti āha. Thero attaṭṭhamo tattha gantvā rājānaṃ pasādetvā avantīsu sāsanaṃ patiṭṭhāpetvā puna satthu santikameva gato.
၃၁. ဧဝံ သော ပတ္တအရဟတ္တဖလော ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ သံခိတ္တေန ဘာသိတသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇန္တာနံ ယဒိဒံ မဟာကစ္စာနော’’တိ (အ. နိ. ၁.၁၈၈, ၁၉၇) ဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနံ ပတ္ဝာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတ္ဝာ ပုဗ္ဗစရိတာပဒာနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရနာထသ္သာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဒုမံ နာမ စေတိယန္တိ ပဒုမေဟိ ဆာဒိတတ္တာ ဝာ ပဒုမာကာရေဟိ ကတတ္တာ ဝာ ဘဂဝတော ဝသနဂန္ဓကုဋိဝိဟာရောဝ ပူဇနီယဘာဝေန စေတိယံ, ယထာ ‘‘ဂောတမကစေတိယံ, အာဠဝကစေတိယ’’န္တိ ဝုတ္တေ တေသံ ယက္ခာနံ နိဝသနဋ္ဌာနံ ပူဇနီယဋ္ဌာနတ္တာ စေတိယန္တိ ဝုစ္စတိ, ဧဝမိဒံ ဘဂဝတော ဝသနဋ္ဌာနံ စေတိယန္တိ ဝုစ္စတိ, န ဓာတုနိဓာယကစေတိယန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟိ အပရိနိဗ္ဗုတသ္သ ဘဂဝတော သရီရဓာတူနံ အဘာဝာ ဓာတုစေတိယံ အကရိ။ သိလာသနံ ကာရယိတ္ဝာတိ တသ္သာ ပဒုမနာမိကာယ ဂန္ဓကုဋိယာ ပုပ္ဖာဓာရတ္ထာယ ဟေဋ္ဌာ ဖလိကမယံ သိလာသနံ ကာရေတ္ဝာ။ သုဝဏ္ဏေနာဘိလေပယိန္တိ တံ သိလာသနံ ဇမ္ဗောနဒသုဝဏ္ဏေန အဘိဝိသေသေန လေပယိံ ဆာဒေသိန္တိ အတ္ထော။
31. Evaṃ so pattaarahattaphalo ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ vibhajantānaṃ yadidaṃ mahākaccāno’’ti (a. ni. 1.188, 197) etadaggaṭṭhānaṃ patvā attano pubbakammaṃ saritvā pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaranāthassātiādimāha. Tattha padumaṃ nāma cetiyanti padumehi chāditattā vā padumākārehi katattā vā bhagavato vasanagandhakuṭivihārova pūjanīyabhāvena cetiyaṃ, yathā ‘‘gotamakacetiyaṃ, āḷavakacetiya’’nti vutte tesaṃ yakkhānaṃ nivasanaṭṭhānaṃ pūjanīyaṭṭhānattā cetiyanti vuccati, evamidaṃ bhagavato vasanaṭṭhānaṃ cetiyanti vuccati, na dhātunidhāyakacetiyanti veditabbaṃ. Na hi aparinibbutassa bhagavato sarīradhātūnaṃ abhāvā dhātucetiyaṃ akari. Silāsanaṃ kārayitvāti tassā padumanāmikāya gandhakuṭiyā pupphādhāratthāya heṭṭhā phalikamayaṃ silāsanaṃ kāretvā. Suvaṇṇenābhilepayinti taṃ silāsanaṃ jambonadasuvaṇṇena abhivisesena lepayiṃ chādesinti attho.
၃၂. ရတနာမယံ သတ္တဟိ ရတနေဟိ ကတံ ဆတ္တံ ပဂ္ဂယ္ဟ မုဒ္ဓနိ ဓာရေတ္ဝာ ဝာဠဗီဇနိဉ္စ သေတပဝရစာမရိဉ္စ ပဂ္ဂယ္ဟ ဗုဒ္ဓသ္သ အဘိရောပယိံ။ လောကဗန္ဓုသ္သ တာဒိနောတိ သကလလောကဗန္ဓုသဒိသသ္သ တာဒိဂုဏသမင္ဂိသ္သ ဗုဒ္ဓသ္သ ဓာရေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝာတိ။
32.Ratanāmayaṃ sattahi ratanehi kataṃ chattaṃ paggayha muddhani dhāretvā vāḷabījaniñca setapavaracāmariñca paggayha buddhassa abhiropayiṃ. Lokabandhussa tādinoti sakalalokabandhusadisassa tādiguṇasamaṅgissa buddhassa dhāresinti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
မဟာကစ္စာနတ္ထေရအပဒာနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။
Mahākaccānattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / အပဒာနပာဠိ • Apadānapāḷi / ၃. မဟာကစ္စာနတ္ထေရအပဒာနံ • 3. Mahākaccānattheraapadānaṃ