Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi

๕๔. กจฺจายนวโคฺค

54. Kaccāyanavaggo

๑. มหากจฺจายนเตฺถรอปทานํ

1. Mahākaccāyanattheraapadānaṃ

๑.

‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, อเนโช อชิตํ ชโย;

‘‘Padumuttaro nāma jino, anejo ajitaṃ jayo;

สตสหเสฺส กปฺปานํ, อิโต อุปฺปชฺชิ นายโกฯ

Satasahasse kappānaṃ, ito uppajji nāyako.

๒.

‘‘วีโร กมลปตฺตโกฺข, สสงฺกวิมลานโน;

‘‘Vīro kamalapattakkho, sasaṅkavimalānano;

กนกาจลสงฺกาโส ¹, รวิทิตฺติสมปฺปโภฯ

Kanakācalasaṅkāso ², ravidittisamappabho.

๓.

‘‘สตฺตเนตฺตมโนหารี, วรลกฺขณภูสิโต;

‘‘Sattanettamanohārī, varalakkhaṇabhūsito;

สพฺพวากฺยปถาตีโต, มนุชามรสกฺกโตฯ

Sabbavākyapathātīto, manujāmarasakkato.

๔.

‘‘สมฺพุโทฺธ โพธยํ สเตฺต, วาคีโส มธุรสฺสโร;

‘‘Sambuddho bodhayaṃ satte, vāgīso madhurassaro;

กรุณานิพนฺธสนฺตาโน, ปริสาสุ วิสารโทฯ

Karuṇānibandhasantāno, parisāsu visārado.

๕.

‘‘เทเสติ มธุรํ ธมฺมํ, จตุสจฺจูปสํหิตํ;

‘‘Deseti madhuraṃ dhammaṃ, catusaccūpasaṃhitaṃ;

นิมุเคฺค โมหปงฺกมฺหิ, สมุทฺธรติ ปาณิเนฯ

Nimugge mohapaṅkamhi, samuddharati pāṇine.

๖.

‘‘ตทา เอกจโร หุตฺวา, ตาปโส หิมวาลโย;

‘‘Tadā ekacaro hutvā, tāpaso himavālayo;

นภสา มานุสํ โลกํ, คจฺฉโนฺต ชินมทฺทสํฯ

Nabhasā mānusaṃ lokaṃ, gacchanto jinamaddasaṃ.

๗.

‘‘อุเปจฺจ สนฺติกํ ตสฺส, อโสฺสสิํ ธมฺมเทสนํ;

‘‘Upecca santikaṃ tassa, assosiṃ dhammadesanaṃ;

วณฺณยนฺตสฺส วีรสฺส, สาวกสฺส มหาคุณํฯ

Vaṇṇayantassa vīrassa, sāvakassa mahāguṇaṃ.

๘.

‘‘สงฺขิเตฺตน มยา วุตฺตํ, วิตฺถาเรน ปกาสยํ;

‘‘Saṅkhittena mayā vuttaṃ, vitthārena pakāsayaṃ;

ปริสํ มญฺจ โตเสติ, ยถา กจฺจายโน อยํฯ

Parisaṃ mañca toseti, yathā kaccāyano ayaṃ.

๙.

‘‘‘นาหํ เอวมิเธกจฺจํ ³, อญฺญํ ปสฺสามิ สาวกํ;

‘‘‘Nāhaṃ evamidhekaccaṃ ⁴, aññaṃ passāmi sāvakaṃ;

ตสฺมาตทเคฺค ⁵ เอสโคฺค, เอวํ ธาเรถ ภิกฺขโว’ฯ

Tasmātadagge ⁶ esaggo, evaṃ dhāretha bhikkhavo’.

๑๐.

10.

‘‘ตทาหํ วิมฺหิโต หุตฺวา, สุตฺวา วากฺยํ มโนรมํ;

‘‘Tadāhaṃ vimhito hutvā, sutvā vākyaṃ manoramaṃ;

หิมวนฺตํ คมิตฺวาน, อาหิตฺวา ⁷ ปุปฺผสญฺจยํฯ

Himavantaṃ gamitvāna, āhitvā ⁸ pupphasañcayaṃ.

๑๑.

11.

‘‘ปูเชตฺวา โลกสรณํ, ตํ ฐานมภิปตฺถยิํ;

‘‘Pūjetvā lokasaraṇaṃ, taṃ ṭhānamabhipatthayiṃ;

ตทา มมาสยํ ญตฺวา, พฺยากาสิ ส รณญฺชโหฯ

Tadā mamāsayaṃ ñatvā, byākāsi sa raṇañjaho.

๑๒.

12.

‘‘‘ปสฺสเถตํ อิสิวรํ, นิทฺธนฺตกนกตฺตจํ;

‘‘‘Passathetaṃ isivaraṃ, niddhantakanakattacaṃ;

อุทฺธคฺคโลมํ ปีณํสํ, อจลํ ปญฺชลิํ ฐิตํฯ

Uddhaggalomaṃ pīṇaṃsaṃ, acalaṃ pañjaliṃ ṭhitaṃ.

๑๓.

13.

‘‘‘หาสํ สุปุณฺณนยนํ, พุทฺธวณฺณคตาสยํ;

‘‘‘Hāsaṃ supuṇṇanayanaṃ, buddhavaṇṇagatāsayaṃ;

ธมฺมชํ อุคฺคหทยํ ⁹, อมตาสิตฺตสนฺนิภํ’ฯ

Dhammajaṃ uggahadayaṃ ¹⁰, amatāsittasannibhaṃ’.

๑๔.

14.

‘‘กจฺจานสฺส คุณํ สุตฺวา, ตํ ฐานํ ปตฺถยํ ฐิโต;

‘‘Kaccānassa guṇaṃ sutvā, taṃ ṭhānaṃ patthayaṃ ṭhito;

อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, โคตมสฺส มหามุเนฯ

Anāgatamhi addhāne, gotamassa mahāmune.

๑๕.

15.

‘‘ตสฺส ธเมฺมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;

‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

กจฺจาโน นาม นาเมน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโกฯ

Kaccāno nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

๑๖.

16.

‘‘พหุสฺสุโต มหาญาณี, อธิปฺปายวิทู มุเน;

‘‘Bahussuto mahāñāṇī, adhippāyavidū mune;

ปาปุณิสฺสติ ตํ ฐานํ, ยถายํ พฺยากโต มยาฯ

Pāpuṇissati taṃ ṭhānaṃ, yathāyaṃ byākato mayā.

๑๗.

17.

‘‘สตสหสฺสิโต กเปฺป, ยํ กมฺมมกริํ ตทา;

‘‘Satasahassito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ

Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

๑๘.

18.

‘‘ทุเว ภเว สํสรามิ, เทวเตฺต อถ มานุเส;

‘‘Duve bhave saṃsarāmi, devatte atha mānuse;

อญฺญํ คติํ น คจฺฉามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ

Aññaṃ gatiṃ na gacchāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

๑๙.

19.

‘‘ทุเว กุเล ปชายามิ, ขตฺติเย อถ พฺราหฺมเณ;

‘‘Duve kule pajāyāmi, khattiye atha brāhmaṇe;

นีเจ กุเล น ชายามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ

Nīce kule na jāyāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

๒๐.

20.

‘‘ปจฺฉิเม จ ภเว ทานิ, ชาโต อุเชฺชนิยํ ปุเร ¹¹;

‘‘Pacchime ca bhave dāni, jāto ujjeniyaṃ pure ¹²;

ปโชฺชตสฺส จ จณฺฑสฺส, ปุโรหิตทิชาธิโน ¹³ฯ

Pajjotassa ca caṇḍassa, purohitadijādhino ¹⁴.

๒๑.

21.

‘‘ปุโตฺต ติริฎิวจฺฉสฺส ¹⁵, นิปุโณ เวทปารคู;

‘‘Putto tiriṭivacchassa ¹⁶, nipuṇo vedapāragū;

มาตา จ จนฺทิมา นาม, กจฺจาโนหํ วรตฺตโจฯ

Mātā ca candimā nāma, kaccānohaṃ varattaco.

๒๒.

22.

‘‘วีมํสนตฺถํ พุทฺธสฺส, ภูมิปาเลน เปสิโต;

‘‘Vīmaṃsanatthaṃ buddhassa, bhūmipālena pesito;

ทิสฺวา โมกฺขปุรทฺวารํ, นายกํ คุณสญฺจยํฯ

Disvā mokkhapuradvāraṃ, nāyakaṃ guṇasañcayaṃ.

๒๓.

23.

‘‘สุตฺวา จ วิมลํ วากฺยํ, คติปงฺกวิโสสนํ;

‘‘Sutvā ca vimalaṃ vākyaṃ, gatipaṅkavisosanaṃ;

ปาปุณิํ อมตํ สนฺตํ, เสเสหิ สห สตฺตหิฯ

Pāpuṇiṃ amataṃ santaṃ, sesehi saha sattahi.

๒๔.

24.

‘‘อธิปฺปายวิทู ชาโต, สุคตสฺส มหามเต;

‘‘Adhippāyavidū jāto, sugatassa mahāmate;

ฐปิโต เอตทเคฺค จ, สุสมิทฺธมโนรโถฯ

Ṭhapito etadagge ca, susamiddhamanoratho.

๒๕.

25.

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สเพฺพ สมูหตา;

‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;

นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหรามิ อนาสโวฯ

Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavo.

๒๖.

26.

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, มม พุทฺธสฺส สนฺติเก;

‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, มม พุทฺธสฺส สนฺติเก; ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike; Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

๒๗.

27.

‘‘ปฎิสมฺภิทา จตโสฺส, วิโมกฺขาปิ จ อฎฺฐิเม;

‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;

ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มหากจฺจายโน เถโร อิมา คาถาโย

Itthaṃ sudaṃ āyasmā mahākaccāyano thero imā gāthāyo

อภาสิตฺถาติฯ

Abhāsitthāti.

มหากจฺจายนเตฺถรสฺสาปทานํ ปฐมํฯ

Mahākaccāyanattherassāpadānaṃ paṭhamaṃ.

Next: ๒. วกฺกลิเตฺถรอปทานํ • 2. Vakkalittheraapadānaṃ

Footnotes:

1. กญฺจนตจสงฺกาโส (สฺยา.)

2. kañcanatacasaṅkāso (syā.)

3. เอวํวิธํ กญฺจิ (สี. ปี.)

4. evaṃvidhaṃ kañci (sī. pī.)

5. ตเสฺมตทเคฺค (สี.)

6. tasmetadagge (sī.)

7. อาหตฺวา (สี. ปี.)

8. āhatvā (sī. pī.)

9. ธมฺมํว วิคฺคหวรํ (สี.), ธมฺมปฎิคฺคหวรํ (ปี.)

10. dhammaṃva viggahavaraṃ (sī.), dhammapaṭiggahavaraṃ (pī.)

11. ชาโต, อุเชฺชนิยํ ปุเร รเม (สฺยา.)

12. jāto, ujjeniyaṃ pure rame (syā.)

13. ปุโรหิตทิชาติโน (สี. ปี.)

14. purohitadijātino (sī. pī.)

15. ติริฎวจฺฉสฺส (สี.), ติปิติวจฺฉสฺส (สฺยา.)

16. tiriṭavacchassa (sī.), tipitivacchassa (syā.)

Related texts:

อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā / ๑. มหากจฺจายนเตฺถรอปทานวณฺณนา • 1. Mahākaccāyanattheraapadānavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact