Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൮. അട്ഠകനിപാതോ

    8. Aṭṭhakanipāto

    ൧. മഹാകച്ചായനത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    1. Mahākaccāyanattheragāthāvaṇṇanā

    അട്ഠകനിപാതേ കമ്മം ബഹുകന്തിആദികാ ആയസ്മതോ മഹാകച്ചായനത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ഗഹപതിമഹാസാലകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ വുദ്ധിപ്പത്തോ, ഏകദിവസം സത്ഥു സന്തികേ ധമ്മം സുണന്തോ സത്ഥാരാ സംഖിത്തേന ഭാസിതസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം വിഭജന്താനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപിയമാനം ഏകം ഭിക്ഖും ദിസ്വാ, സയമ്പി തം ഠാനം പത്ഥേന്തോ പണിധാനം കത്വാ, ദാനാദീനി പുഞ്ഞാനി കത്വാ, ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ സുമേധസ്സ ഭഗവതോ കാലേ വിജ്ജാധരോ ഹുത്വാ ആകാസേന ഗച്ഛന്തോ സത്ഥാരം ഹിമവന്തപബ്ബതേ ഏകസ്മിം വനസണ്ഡേ നിസിന്നം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ കണികാരപുപ്ഫേഹി പൂജം അകാസി.

    Aṭṭhakanipāte kammaṃ bahukantiādikā āyasmato mahākaccāyanattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro padumuttarassa bhagavato kāle gahapatimahāsālakule nibbattitvā vuddhippatto, ekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ suṇanto satthārā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ vibhajantānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapiyamānaṃ ekaṃ bhikkhuṃ disvā, sayampi taṃ ṭhānaṃ patthento paṇidhānaṃ katvā, dānādīni puññāni katvā, devamanussesu saṃsaranto sumedhassa bhagavato kāle vijjādharo hutvā ākāsena gacchanto satthāraṃ himavantapabbate ekasmiṃ vanasaṇḍe nisinnaṃ disvā pasannamānaso kaṇikārapupphehi pūjaṃ akāsi.

    സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന അപരാപരം സുഗതീസുയേവ പരിവത്തേന്തോ കസ്സപദസബലസ്സ കാലേ ബാരാണസിയം കുലഘരേ നിബ്ബത്തിത്വാ പരിനിബ്ബുതേ ഭഗവതി സുവണ്ണചേതിയകരണട്ഠാനേ സതസഹസ്സഗ്ഘനികായ സുവണ്ണിട്ഠകായ പൂജം കത്വാ, ‘‘ഭഗവാ മയ്ഹം നിബ്ബത്തനിബ്ബത്തട്ഠാനേ സരീരം സുവണ്ണവണ്ണം ഹോതൂ’’തി പത്ഥനം അകാസി.

    So tena puññakammena aparāparaṃ sugatīsuyeva parivattento kassapadasabalassa kāle bārāṇasiyaṃ kulaghare nibbattitvā parinibbute bhagavati suvaṇṇacetiyakaraṇaṭṭhāne satasahassagghanikāya suvaṇṇiṭṭhakāya pūjaṃ katvā, ‘‘bhagavā mayhaṃ nibbattanibbattaṭṭhāne sarīraṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ hotū’’ti patthanaṃ akāsi.

    തതോ യാവജീവം കുസലകമ്മം കത്വാ ഏകം ബുദ്ധന്തരം ദേവമനുസ്സേസു സംസരിത്വാ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ ഉജ്ജേനിയം രഞ്ഞോ ചണ്ഡപജ്ജോതസ്സ പുരോഹിതഗേഹേ നിബ്ബത്തി. തസ്സ നാമഗ്ഗഹണദിവസേ മാതാ ‘‘മയ്ഹം പുത്തോ സുവണ്ണവണ്ണോ, അത്തനോ നാമം ഗഹേത്വാ ആഗതോ’’തി കഞ്ചനമാണവോ ത്വേവ നാമം അകാസി. സോ വുഡ്ഢിമന്വായ തയോ വേദേ ഉഗ്ഗഹേത്വാ പിതു അച്ചയേന പുരോഹിതട്ഠാനം ലഭി. സോ ഗോത്തവസേന കച്ചായനോതി പഞ്ഞായിത്ഥ. തം രാജാ ചണ്ഡപജ്ജോതോ ബുദ്ധുപ്പാദം സുത്വാ, ‘‘ആചരിയ, ത്വം തത്ഥ ഗന്ത്വാ സത്ഥാരം ഇധാനേഹീ’’തി പേസേസി. സോ അത്തട്ഠമോ സത്ഥു സന്തികം ഉപഗതോ. തസ്സ സത്ഥാ ധമ്മം ദേസേതി. ദേസനാപരിയോസാനേ സോ സത്തഹി ജനേഹി സദ്ധിം സഹ പടിസമ്ഭിദാഹി അരഹത്തേ പതിട്ഠാസി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൪.൧-൨൭) –

    Tato yāvajīvaṃ kusalakammaṃ katvā ekaṃ buddhantaraṃ devamanussesu saṃsaritvā imasmiṃ buddhuppāde ujjeniyaṃ rañño caṇḍapajjotassa purohitagehe nibbatti. Tassa nāmaggahaṇadivase mātā ‘‘mayhaṃ putto suvaṇṇavaṇṇo, attano nāmaṃ gahetvā āgato’’ti kañcanamāṇavo tveva nāmaṃ akāsi. So vuḍḍhimanvāya tayo vede uggahetvā pitu accayena purohitaṭṭhānaṃ labhi. So gottavasena kaccāyanoti paññāyittha. Taṃ rājā caṇḍapajjoto buddhuppādaṃ sutvā, ‘‘ācariya, tvaṃ tattha gantvā satthāraṃ idhānehī’’ti pesesi. So attaṭṭhamo satthu santikaṃ upagato. Tassa satthā dhammaṃ deseti. Desanāpariyosāne so sattahi janehi saddhiṃ saha paṭisambhidāhi arahatte patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.54.1-27) –

    ‘‘പദുമുത്തരോ നാമ ജിനോ, അനേജോ അജിതം ജയോ;

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, anejo ajitaṃ jayo;

    സതസഹസ്സേ കപ്പാനം, ഇതോ ഉപ്പജ്ജി നായകോ.

    Satasahasse kappānaṃ, ito uppajji nāyako.

    ‘‘വീരോ കമലപത്തക്ഖോ, സസങ്കവിമലാനനോ;

    ‘‘Vīro kamalapattakkho, sasaṅkavimalānano;

    കനകാചലസങ്കാസോ, രവിദിത്തിസമപ്പഭോ.

    Kanakācalasaṅkāso, ravidittisamappabho.

    ‘‘സത്തനേത്തമനോഹാരീ, വരലക്ഖണഭൂസിതോ;

    ‘‘Sattanettamanohārī, varalakkhaṇabhūsito;

    സബ്ബവാക്യപഥാതീതോ, മനുജാമരസക്കതോ.

    Sabbavākyapathātīto, manujāmarasakkato.

    ‘‘സമ്ബുദ്ധോ ബോധയം സത്തേ, വാഗീസോ മധുരസ്സരോ;

    ‘‘Sambuddho bodhayaṃ satte, vāgīso madhurassaro;

    കരുണാനിബന്ധസന്താനോ, പരിസാസു വിസാരദോ.

    Karuṇānibandhasantāno, parisāsu visārado.

    ‘‘ദേസേതി മധുരം ധമ്മം, ചതുസച്ചൂപസംഹിതം;

    ‘‘Deseti madhuraṃ dhammaṃ, catusaccūpasaṃhitaṃ;

    നിമുഗ്ഗേ മോഹപങ്കമ്ഹി, സമുദ്ധരതി പാണിനേ.

    Nimugge mohapaṅkamhi, samuddharati pāṇine.

    ‘‘തദാ ഏകചരോ ഹുത്വാ, താപസോ ഹിമവാലയോ;

    ‘‘Tadā ekacaro hutvā, tāpaso himavālayo;

    നഭസാ മാനുസം ലോകം, ഗച്ഛന്തോ ജിനമദ്ദസം.

    Nabhasā mānusaṃ lokaṃ, gacchanto jinamaddasaṃ.

    ‘‘ഉപേച്ച സന്തികം തസ്സ, അസ്സോസിം ധമ്മദേസനം;

    ‘‘Upecca santikaṃ tassa, assosiṃ dhammadesanaṃ;

    വണ്ണയന്തസ്സ വീരസ്സ, സാവകസ്സ മഹാഗുണം.

    Vaṇṇayantassa vīrassa, sāvakassa mahāguṇaṃ.

    ‘‘സംഖിത്തേന മയാ വുത്തം, വിത്ഥാരേന പകാസയം;

    ‘‘Saṃkhittena mayā vuttaṃ, vitthārena pakāsayaṃ;

    പരിസം മഞ്ച തോസേതി, യഥാ കച്ചായനോ അയം.

    Parisaṃ mañca toseti, yathā kaccāyano ayaṃ.

    ‘‘നാഹം ഏവമിധേകച്ചം, അഞ്ഞം പസ്സാമി സാവകം;

    ‘‘Nāhaṃ evamidhekaccaṃ, aññaṃ passāmi sāvakaṃ;

    തസ്മാതദഗ്ഗേ ഏസഗ്ഗോ, ഏവം ധാരേഥ ഭിക്ഖവോ.

    Tasmātadagge esaggo, evaṃ dhāretha bhikkhavo.

    ‘‘തദാഹം വിമ്ഹിതോ ഹുത്വാ, സുത്വാ വാക്യം മനോരമം;

    ‘‘Tadāhaṃ vimhito hutvā, sutvā vākyaṃ manoramaṃ;

    ഹിമവന്തം ഗമിത്വാന, ആഹിത്വാ പുപ്ഫസഞ്ചയം.

    Himavantaṃ gamitvāna, āhitvā pupphasañcayaṃ.

    ‘‘പൂജേത്വാ ലോകസരണം, തം ഠാനമഭിപത്ഥയിം;

    ‘‘Pūjetvā lokasaraṇaṃ, taṃ ṭhānamabhipatthayiṃ;

    തദാ മമാസയം ഞത്വാ, ബ്യാകാസി സ രണഞ്ജഹോ.

    Tadā mamāsayaṃ ñatvā, byākāsi sa raṇañjaho.

    ‘‘പസ്സഥേതം ഇസിവരം, നിദ്ധന്തകനകത്തചം;

    ‘‘Passathetaṃ isivaraṃ, niddhantakanakattacaṃ;

    ഉദ്ധഗ്ഗലോമം പീണംസം, അചലം പഞ്ജലിം ഠിതം.

    Uddhaggalomaṃ pīṇaṃsaṃ, acalaṃ pañjaliṃ ṭhitaṃ.

    ‘‘ഹാസം സുപുണ്ണനയനം, ബുദ്ധവണ്ണഗതാസയം;

    ‘‘Hāsaṃ supuṇṇanayanaṃ, buddhavaṇṇagatāsayaṃ;

    ധമ്മജം ഉഗ്ഗഹദയം, അമതാസിത്തസന്നിഭം.

    Dhammajaṃ uggahadayaṃ, amatāsittasannibhaṃ.

    ‘‘കച്ചാനസ്സ ഗുണം സുത്വാ, തം ഠാനം പത്ഥയം ഠിതോ;

    ‘‘Kaccānassa guṇaṃ sutvā, taṃ ṭhānaṃ patthayaṃ ṭhito;

    അനാഗതമ്ഹി അദ്ധാനേ, ഗോതമസ്സ മഹാമുനേ.

    Anāgatamhi addhāne, gotamassa mahāmune.

    ‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    കച്ചാനോ നാമ നാമേന, ഹേസ്സതി സത്ഥു സാവകോ.

    Kaccāno nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘ബഹുസ്സുതോ മഹാഞാണീ, അധിപ്പായവിദൂ മുനേ;

    ‘‘Bahussuto mahāñāṇī, adhippāyavidū mune;

    പാപുണിസ്സതി തം ഠാനം, യഥായം ബ്യാകതോ മയാ.

    Pāpuṇissati taṃ ṭhānaṃ, yathāyaṃ byākato mayā.

    ‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, യം കമ്മമകരിം തദാ;

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ദുവേ ഭവേ സംസരാമി, ദേവത്തേ അഥ മാനുസേ;

    ‘‘Duve bhave saṃsarāmi, devatte atha mānuse;

    അഞ്ഞം ഗതിം ന ഗച്ഛാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Aññaṃ gatiṃ na gacchāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ദുവേ കുലേ പജായാമി, ഖത്തിയേ അഥ ബ്രാഹ്മണേ;

    ‘‘Duve kule pajāyāmi, khattiye atha brāhmaṇe;

    നീചേ കുലേ ന ജായാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Nīce kule na jāyāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘പച്ഛിമേ ച ഭവേ ദാനി, ജാതോ ഉജ്ജേനിയം പുരേ;

    ‘‘Pacchime ca bhave dāni, jāto ujjeniyaṃ pure;

    പജ്ജോതസ്സ ച ചണ്ഡസ്സ, പുരോഹിതദിജാധിനോ.

    Pajjotassa ca caṇḍassa, purohitadijādhino.

    ‘‘പുത്തോ തിരിടിവച്ഛസ്സ, നിപുണോ വേദപാരഗൂ;

    ‘‘Putto tiriṭivacchassa, nipuṇo vedapāragū;

    മാതാ ച ചന്ദിമാ നാമ, കച്ചാനോഹം വരത്തചോ.

    Mātā ca candimā nāma, kaccānohaṃ varattaco.

    ‘‘വീമംസനത്ഥം ബുദ്ധസ്സ, ഭൂമിപാലേന പേസിതോ;

    ‘‘Vīmaṃsanatthaṃ buddhassa, bhūmipālena pesito;

    ദിസ്വാ മോക്ഖപുരദ്വാരം, നായകം ഗുണസഞ്ചയം.

    Disvā mokkhapuradvāraṃ, nāyakaṃ guṇasañcayaṃ.

    ‘‘സുത്വാ ച വിമലം വാക്യം, ഗതിപങ്കവിസോസനം;

    ‘‘Sutvā ca vimalaṃ vākyaṃ, gatipaṅkavisosanaṃ;

    പാപുണിം അമതം സന്തം, സേസേഹി സഹ സത്തഹി.

    Pāpuṇiṃ amataṃ santaṃ, sesehi saha sattahi.

    ‘‘അധിപ്പായവിദൂ ജാതോ, സുഗതസ്സ മഹാമതേ.

    ‘‘Adhippāyavidū jāto, sugatassa mahāmate.

    ഠപിതോ ഏതദഗ്ഗേ ച, സുസമിദ്ധമനോരഥോ.

    Ṭhapito etadagge ca, susamiddhamanoratho.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    അഥ സത്ഥാ ‘‘ഏഥ, ഭിക്ഖവോ’’തി ഹത്ഥം പസാരേസി. തേ താവദേവ ദ്വങ്ഗുലമത്തകേസമസ്സുകാ ഇദ്ധിമയപത്തചീവരധരാ വസ്സസട്ഠികത്ഥേരാ വിയ അഹേസും. ഏവം ഥേരോ സദത്ഥം നിപ്ഫാദേത്വാ, ‘‘ഭന്തേ, രാജാ പജ്ജോതോ തുമ്ഹാകം പാദേ വന്ദിതും ധമ്മഞ്ച സോതും ഇച്ഛതീ’’തി സത്ഥു ആരോചേസി. സത്ഥാ, ‘‘ത്വംയേവ, ഭിക്ഖു, തത്ഥ ഗച്ഛ, തയി ഗതേപി രാജാ പസീദിസ്സതീ’’തി ആഹ. ഥേരോ സത്ഥു ആണായ അത്തട്ഠമോ തത്ഥ ഗന്ത്വാ രാജാനം പസാദേത്വാ അവന്തീസു സാസനം പതിട്ഠാപേത്വാ പുന സത്ഥു സന്തികമേവ ഗതോ. സോ ഏകദിവസം സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ സമണധമ്മം പഹായ കമ്മാരാമേ സങ്ഗണികാരാമേ രസതണ്ഹാനുഗതേ ച പമാദവിഹാരിനോ ദിസ്വാ തേസം ഓവാദവസേന –

    Atha satthā ‘‘etha, bhikkhavo’’ti hatthaṃ pasāresi. Te tāvadeva dvaṅgulamattakesamassukā iddhimayapattacīvaradharā vassasaṭṭhikattherā viya ahesuṃ. Evaṃ thero sadatthaṃ nipphādetvā, ‘‘bhante, rājā pajjoto tumhākaṃ pāde vandituṃ dhammañca sotuṃ icchatī’’ti satthu ārocesi. Satthā, ‘‘tvaṃyeva, bhikkhu, tattha gaccha, tayi gatepi rājā pasīdissatī’’ti āha. Thero satthu āṇāya attaṭṭhamo tattha gantvā rājānaṃ pasādetvā avantīsu sāsanaṃ patiṭṭhāpetvā puna satthu santikameva gato. So ekadivasaṃ sambahule bhikkhū samaṇadhammaṃ pahāya kammārāme saṅgaṇikārāme rasataṇhānugate ca pamādavihārino disvā tesaṃ ovādavasena –

    ൪൯൪.

    494.

    ‘‘കമ്മം ബഹുകം ന കാരയേ, പരിവജ്ജേയ്യ ജനം ന ഉയ്യമേ;

    ‘‘Kammaṃ bahukaṃ na kāraye, parivajjeyya janaṃ na uyyame;

    സോ ഉസ്സുക്കോ രസാനുഗിദ്ധോ, അത്ഥം രിഞ്ചതി യോ സുഖാധിവാഹോ.

    So ussukko rasānugiddho, atthaṃ riñcati yo sukhādhivāho.

    ൪൯൫.

    495.

    ‘‘പങ്കോതി ഹി നം അവേദയും, യായം വന്ദനപൂജനാ കുലേസു;

    ‘‘Paṅkoti hi naṃ avedayuṃ, yāyaṃ vandanapūjanā kulesu;

    സുഖുമം സല്ലം ദുരുബ്ബഹം, സക്കാരോ കാപുരിസേന ദുജ്ജഹോ’’തി. –

    Sukhumaṃ sallaṃ durubbahaṃ, sakkāro kāpurisena dujjaho’’ti. –

    ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി.

    Dve gāthā abhāsi.

    തത്ഥ കമ്മം ബഹുകം ന കാരയേതി നവാവാസകാരാപനാദിം സമണധമ്മകരണസ്സ പരിബന്ധഭൂതം മഹന്തം നവകമ്മം ന പട്ഠപേയ്യ, ഖുദ്ദകം അപ്പസമാരമ്ഭം ഖണ്ഡഫുല്ലപടിസങ്ഖരണാദിം സത്ഥു വചനപടിപൂജനത്ഥം കാതബ്ബമേവ. പരിവജ്ജേയ്യ ജനന്തി ഗണസങ്ഗണികവസേന ജനം വിവജ്ജേയ്യ. ജനന്തി വാ യാദിസം സംസേവതോ ഭജതോ പയിരുപാസതോ കുസലാ ധമ്മാ പരിഹായന്തി, അകുസലാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢന്തി, താദിസം അകല്യാണമിത്തഭൂതം ജനം പരിവജ്ജേയ്യ. ന ഉയ്യമേതി, പച്ചയുപ്പാദനത്ഥം കുലസങ്ഗണ്ഹനവസേന ന വായമേയ്യ, യസ്മാ സോ ഉസ്സുക്കോ രസാനുഗിദ്ധോ, അത്ഥം രിഞ്ചതി യോ സുഖാധിവാഹോതി യോ രസാനുഗിദ്ധോ രസതണ്ഹാവസികോ ഭിക്ഖു പച്ചയുപ്പാദനപസുതോ, സോ കുലസങ്ഗണ്ഹനത്ഥം ഉസ്സുക്കോ, തേസു സുഖിതേസു സുഖിതോ, ദുക്ഖിതേസു ദുക്ഖിതോ, ഉപ്പന്നേസു കിച്ചകരണീയേസു അത്തനാ യോഗം ആപജ്ജതി, യോ സുഖാധിവാഹോ സമഥവിപസ്സനാമഗ്ഗഫലനിബ്ബാനസുഖാവഹോ സീലാദിഅത്ഥോ, തം രിഞ്ചതി പജഹതി ഏകംസേന അത്താനം തതോ വിവേചേതീതി അത്ഥോ.

    Tattha kammaṃ bahukaṃ na kārayeti navāvāsakārāpanādiṃ samaṇadhammakaraṇassa paribandhabhūtaṃ mahantaṃ navakammaṃ na paṭṭhapeyya, khuddakaṃ appasamārambhaṃ khaṇḍaphullapaṭisaṅkharaṇādiṃ satthu vacanapaṭipūjanatthaṃ kātabbameva. Parivajjeyya jananti gaṇasaṅgaṇikavasena janaṃ vivajjeyya. Jananti vā yādisaṃ saṃsevato bhajato payirupāsato kusalā dhammā parihāyanti, akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, tādisaṃ akalyāṇamittabhūtaṃ janaṃ parivajjeyya. Na uyyameti, paccayuppādanatthaṃ kulasaṅgaṇhanavasena na vāyameyya, yasmā so ussukko rasānugiddho, atthaṃ riñcati yo sukhādhivāhoti yo rasānugiddho rasataṇhāvasiko bhikkhu paccayuppādanapasuto, so kulasaṅgaṇhanatthaṃ ussukko, tesu sukhitesu sukhito, dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanā yogaṃ āpajjati, yo sukhādhivāho samathavipassanāmaggaphalanibbānasukhāvaho sīlādiattho, taṃ riñcati pajahati ekaṃsena attānaṃ tato vivecetīti attho.

    ഏവം പഠമഗാഥായ ‘‘കമ്മാരാമതം സങ്ഗണികാരാമതം പച്ചയഗേധഞ്ച വജ്ജേഥാ’’തി ഓവദിത്വാ ഇദാനി സക്കാരാഭിലാസം ഗരഹന്തോ ദുതിയം ഗാഥമാഹ. തസ്സത്ഥോ – യാ അയം ഭിക്ഖായ ഉപഗതാനം പബ്ബജിതാനം കുലേസു ഗേഹവാസീഹി ഗുണസമ്ഭാവനായ കരീയമാനാ വന്ദനാ പൂജനാ ച, യസ്മാ തം അഭാവിതത്താനം ഓസീദാപനട്ഠേന മലിനഭാവകരണട്ഠേന ച പങ്കോ കദ്ദമോതി ബുദ്ധാദയോ അരിയാ പവേദയും അബ്ഭഞ്ഞംസു പവേദേസും വാ, യസ്മാ ച അപരിഞ്ഞാതക്ഖന്ധാനം അന്ധപുഥുജ്ജനാനം സക്കാരാഭിലാസം ദുവിഞ്ഞേയ്യസഭാവതായ പീളാജനനതോ അന്തോ തുദനതോ ദുരുദ്ധരണതോ ച സുഖുമം സല്ലം ദുരുബ്ബഹം പവേദയും, തതോ ഏവ സക്കാരോ കാപുരിസേന ദുജ്ജഹോ ദുപ്പജഹേയ്യോ തസ്സ പഹാനപടിപത്തിയാ അപ്പടിപജ്ജനതോ. സക്കാരാഭിലാസപ്പഹാനേന ഹി സക്കാരോ പഹീനോ ഹോതി, തസ്മാ തസ്സ പഹാനായ ആയോഗോ കരണീയോതി ദസ്സേതി –

    Evaṃ paṭhamagāthāya ‘‘kammārāmataṃ saṅgaṇikārāmataṃ paccayagedhañca vajjethā’’ti ovaditvā idāni sakkārābhilāsaṃ garahanto dutiyaṃ gāthamāha. Tassattho – yā ayaṃ bhikkhāya upagatānaṃ pabbajitānaṃ kulesu gehavāsīhi guṇasambhāvanāya karīyamānā vandanā pūjanā ca, yasmā taṃ abhāvitattānaṃ osīdāpanaṭṭhena malinabhāvakaraṇaṭṭhena ca paṅko kaddamoti buddhādayo ariyā pavedayuṃ abbhaññaṃsu pavedesuṃ vā, yasmā ca apariññātakkhandhānaṃ andhaputhujjanānaṃ sakkārābhilāsaṃ duviññeyyasabhāvatāya pīḷājananato anto tudanato duruddharaṇato ca sukhumaṃ sallaṃ durubbahaṃ pavedayuṃ, tato eva sakkāro kāpurisena dujjaho duppajaheyyo tassa pahānapaṭipattiyā appaṭipajjanato. Sakkārābhilāsappahānena hi sakkāro pahīno hoti, tasmā tassa pahānāya āyogo karaṇīyoti dasseti –

    ൪൯൬.

    496.

    ‘‘ന പരസ്സുപനിധായ, കമ്മം മച്ചസ്സ പാപകം;

    ‘‘Na parassupanidhāya, kammaṃ maccassa pāpakaṃ;

    അത്തനാ തം ന സേവേയ്യ, കമ്മബന്ധൂ ഹി മാതിയാ.

    Attanā taṃ na seveyya, kammabandhū hi mātiyā.

    ൪൯൭.

    497.

    ‘‘ന പരേ വചനാ ചോരോ, ന പരേ വചനാ മുനി;

    ‘‘Na pare vacanā coro, na pare vacanā muni;

    അത്താ ച നം യഥാ വേദി, ദേവാപി നം തഥാ വിദൂ.

    Attā ca naṃ yathā vedi, devāpi naṃ tathā vidū.

    ൪൯൮.

    498.

    ‘‘പരേ ച ന വിജാനന്തി, മയമേത്ഥ യമാമസേ;

    ‘‘Pare ca na vijānanti, mayamettha yamāmase;

    യേ ച തത്ഥ വിജാനന്തി, തതോ സമ്മന്തി മേധഗാ.

    Ye ca tattha vijānanti, tato sammanti medhagā.

    ൪൯൯.

    499.

    ‘‘ജീവതേ വാപി സപ്പഞ്ഞോ, അപി വിത്തപരിക്ഖയോ;

    ‘‘Jīvate vāpi sappañño, api vittaparikkhayo;

    പഞ്ഞായ ച അലാഭേന, വിത്തവാപി ന ജീവതി.

    Paññāya ca alābhena, vittavāpi na jīvati.

    ൫൦൦.

    500.

    ‘‘സബ്ബം സുണാതി സോതേന, സബ്ബം പസ്സതി ചക്ഖുനാ;

    ‘‘Sabbaṃ suṇāti sotena, sabbaṃ passati cakkhunā;

    ന ച ദിട്ഠം സുതം ധീരോ, സബ്ബം ഉജ്ഝിതുമരഹതി.

    Na ca diṭṭhaṃ sutaṃ dhīro, sabbaṃ ujjhitumarahati.

    ൫൦൧.

    501.

    ‘‘ചക്ഖുമാസ്സ യഥാ അന്ധോ, സോതവാ ബധിരോ യഥാ;

    ‘‘Cakkhumāssa yathā andho, sotavā badhiro yathā;

    പഞ്ഞവാസ്സ യഥാ മൂഗോ, ബലവാ ദുബ്ബലോരിവ;

    Paññavāssa yathā mūgo, balavā dubbaloriva;

    അഥ അത്ഥേ സമുപ്പന്നേ, സയേഥ മതസായിക’’ന്തി. –

    Atha atthe samuppanne, sayetha matasāyika’’nti. –

    ഇമാ ഛ ഗാഥാ രഞ്ഞോ പജ്ജോതസ്സ ഓവാദവസേന അഭാസി. സോ കിര ബ്രാഹ്മണേ സദ്ദഹിത്വാ പസുഘാതയഞ്ഞം കാരേതി, കമ്മം അസോധേത്വാവ അചോരേ ചോരസഞ്ഞായ ദണ്ഡേസി, അട്ടകരണേ ച അസ്സാമികേ സാമികേ കരോതി, സാമികേ ച അസ്സാമികേ. തതോ നം ഥേരോ വിവേചേതും ‘‘ന പരസ്സാ’’തിആദിനാ ഛ ഗാഥാ അഭാസി.

    Imā cha gāthā rañño pajjotassa ovādavasena abhāsi. So kira brāhmaṇe saddahitvā pasughātayaññaṃ kāreti, kammaṃ asodhetvāva acore corasaññāya daṇḍesi, aṭṭakaraṇe ca assāmike sāmike karoti, sāmike ca assāmike. Tato naṃ thero vivecetuṃ ‘‘na parassā’’tiādinā cha gāthā abhāsi.

    തത്ഥ ന പരസ്സുപനിധായ, കമ്മം മച്ചസ്സ പാപകന്തി പരസ്സ മച്ചസ്സ സത്തസ്സ ഉപനിധായ ഉദ്ദിസ്സ കാരണം കത്വാ പാപകം വധബന്ധാദികമ്മം ന സേവേയ്യ, പരേന ന കാരാപേയ്യാതി അത്ഥോ. അത്തനാ തം ന സേവേയ്യാതി അത്തനാപി തം പാപകം ന കരേയ്യ. കസ്മാ? കമ്മബന്ധൂ ഹി മാതിയാ ഇമേ മാതിയാ മച്ചാ കമ്മദായാദാ, തസ്മാ അത്തനാ ച കിഞ്ചി പാപകമ്മം ന കരേയ്യ, പരേനപി ന കാരാപേയ്യാതി അത്ഥോ.

    Tattha na parassupanidhāya, kammaṃ maccassa pāpakanti parassa maccassa sattassa upanidhāya uddissa kāraṇaṃ katvā pāpakaṃ vadhabandhādikammaṃ na seveyya, parena na kārāpeyyāti attho. Attanā taṃ na seveyyāti attanāpi taṃ pāpakaṃ na kareyya. Kasmā? Kammabandhū hi mātiyā ime mātiyā maccā kammadāyādā, tasmā attanā ca kiñci pāpakammaṃ na kareyya, parenapi na kārāpeyyāti attho.

    ന പരേ വചനാ ചോരോതി അത്തനാ ചോരിയം അകത്വാ പരവചനാ പരസ്സ വചനമത്തേന ചോരോ നാമ ന ഹോതി, തഥാ ന പരേ വചനാ മുനി പരസ്സ വചനമത്തേന മുനി സുവിസുദ്ധകായവചീമനോസമാചാരോ ന ഹോതി. ഏത്ഥ ഹി പരേതി വിഭത്തിഅലോപം കത്വാ നിദ്ദേസോ. കേചി പന ‘‘പരേസന്തി വത്തബ്ബേ പരേതി സം-കാരലോപം കത്വാ നിദ്ദിട്ഠ’’ന്തി വദന്തി. അത്താ ച നം യഥാ വേദീതി നം സത്തം തസ്സ അത്താ ചിത്തം യഥാ ‘‘അഹം പരിസുദ്ധോ, അപരിസുദ്ധോ വാ’’തി യാഥാവതോ അവേദി ജാനാതി. ദേവാപി നം തഥാ വിദൂതി വിസുദ്ധിദേവാ, ഉപപത്തിദേവാ ച തഥാ വിദൂ വിദന്തി ജാനന്തി, തസ്മാ സയം താദിസാ ദേവാ ച പമാണം സുദ്ധാസുദ്ധാനം സുദ്ധാസുദ്ധഭാവജാനനേ, ന യേ കേചി ഇച്ഛാദോസപരേതാ സത്താതി അധിപ്പായോ.

    Na pare vacanā coroti attanā coriyaṃ akatvā paravacanā parassa vacanamattena coro nāma na hoti, tathā na pare vacanā muni parassa vacanamattena muni suvisuddhakāyavacīmanosamācāro na hoti. Ettha hi pareti vibhattialopaṃ katvā niddeso. Keci pana ‘‘paresanti vattabbe pareti saṃ-kāralopaṃ katvā niddiṭṭha’’nti vadanti. Attā ca naṃ yathā vedīti naṃ sattaṃ tassa attā cittaṃ yathā ‘‘ahaṃ parisuddho, aparisuddho vā’’ti yāthāvato avedi jānāti. Devāpi naṃ tathā vidūti visuddhidevā, upapattidevā ca tathā vidū vidanti jānanti, tasmā sayaṃ tādisā devā ca pamāṇaṃ suddhāsuddhānaṃ suddhāsuddhabhāvajānane, na ye keci icchādosaparetā sattāti adhippāyo.

    പരേതി പണ്ഡിതേ ഠപേത്വാ തതോ അഞ്ഞേ, കുസലാകുസലസാവജ്ജാനവജ്ജം കമ്മം കമ്മഫലം കായസ്സ അസുഭതം സങ്ഖാരാനം അനിച്ചതം അജാനന്താ ഇധ പരേ നാമ. തേ മയമേത്ഥ ഇമസ്മിം ജീവലോകേ യമാമ ഉപരമാമ, ‘‘സതതം സമിതം മച്ചു സന്തികം ഗച്ഛാമാ’’തി ന ജാനന്തി. യേ ച തത്ഥ വിജാനന്തീതി യേ ച തത്ഥ പണ്ഡിതാ ‘‘മയം മച്ചു സമീപം ഗച്ഛാമാ’’തി വിജാനന്തി. തതോ സമ്മന്തി മേധഗാതി ഏവഞ്ഹി തേ ജാനന്താ മേധഗാനം പരവിഹിംസനാനം വൂപസമായ പടിപജ്ജന്തി, അത്തനാ പരേ ച അഞ്ഞേ ന മേധന്തി ന ബാധേന്തീതി അത്ഥോ. ത്വം പന ജീവിതനിമിത്തം അചോരേ ചോരേ കരോന്തോപി ദണ്ഡനേന സാമികേ അസ്സാമികേ കരോന്തോപി ധനജാനിയാ ബാധസി പഞ്ഞാവേകല്ലതോ. തഥാ അകരോന്തോപി ജീവതേ വാപി സപ്പഞ്ഞോ, അപി വിത്തപരിക്ഖയോ പരിക്ഖീണധനോപി സപ്പഞ്ഞജാതികോ ഇതരീതരസന്തോസേന സന്തുട്ഠോ അനവജ്ജായ ജീവികായ ജീവതിയേവ. തസ്സ ഹി ജീവിതം നാമ. തേനാഹ ഭഗവാ – ‘‘പഞ്ഞാജീവിം ജീവിതമാഹു സേട്ഠ’’ന്തി (സം॰ നി॰ ൧.൭൩, ൨൪൬; സു॰ നി॰ ൧൮൪). ദുമ്മേധപുഗ്ഗലോ പന പഞ്ഞായ ച അലാഭേന ദിട്ഠധമ്മികം സമ്പരായികഞ്ച അത്ഥം വിരാധേന്തോ വിത്തവാപി ന ജീവതി ഗരഹാദിപവത്തിയാ ജീവന്തോ നാമ ന ഹോതി, അനുപായഞ്ഞുതായ യഥാധിഗതം ധനം നാസേന്തോ ജീവിതമ്പി സന്ധാരേതും ന സക്കോതിയേവ.

    Pareti paṇḍite ṭhapetvā tato aññe, kusalākusalasāvajjānavajjaṃ kammaṃ kammaphalaṃ kāyassa asubhataṃ saṅkhārānaṃ aniccataṃ ajānantā idha pare nāma. Te mayamettha imasmiṃ jīvaloke yamāma uparamāma, ‘‘satataṃ samitaṃ maccu santikaṃ gacchāmā’’ti na jānanti. Ye ca tattha vijānantīti ye ca tattha paṇḍitā ‘‘mayaṃ maccu samīpaṃ gacchāmā’’ti vijānanti. Tato sammanti medhagāti evañhi te jānantā medhagānaṃ paravihiṃsanānaṃ vūpasamāya paṭipajjanti, attanā pare ca aññe na medhanti na bādhentīti attho. Tvaṃ pana jīvitanimittaṃ acore core karontopi daṇḍanena sāmike assāmike karontopi dhanajāniyā bādhasi paññāvekallato. Tathā akarontopi jīvate vāpi sappañño, api vittaparikkhayo parikkhīṇadhanopi sappaññajātiko itarītarasantosena santuṭṭho anavajjāya jīvikāya jīvatiyeva. Tassa hi jīvitaṃ nāma. Tenāha bhagavā – ‘‘paññājīviṃ jīvitamāhu seṭṭha’’nti (saṃ. ni. 1.73, 246; su. ni. 184). Dummedhapuggalo pana paññāya ca alābhena diṭṭhadhammikaṃ samparāyikañca atthaṃ virādhento vittavāpi na jīvati garahādipavattiyā jīvanto nāma na hoti, anupāyaññutāya yathādhigataṃ dhanaṃ nāsento jīvitampi sandhāretuṃ na sakkotiyeva.

    ഇമാ കിര ചതസ്സോപി ഗാഥാ ഥേരോ സുപിനന്തേന രഞ്ഞോ കഥേസി. രാജാ സുപിനം ദിസ്വാ ഥേരം നമസ്സന്തോയേവ പബുജ്ഝിത്വാ പഭാതായ രത്തിയാ ഥേരം ഉപസങ്കമിത്വാ വന്ദിത്വാ അത്തനാ ദിട്ഠനിയാമേന സുപിനം കഥേസി. തം സുത്വാ ഥേരോ താ ഗാഥാ പച്ചുനുഭാസിത്വാ ‘‘സബ്ബം സുണാതീ’’തിആദിനാ ദ്വീഹി ഗാഥാഹി രാജാനം ഓവദി. തത്ഥ സബ്ബം സുണാതി സോതേനാതി ഇധ സോതബ്ബം സദ്ദം ആപാഥഗതം സബ്ബം സുഭാസിതം ദുബ്ഭാസിതഞ്ച അബധിരോ സോതേന സുണാതി. തഥാ സബ്ബം രൂപം സുന്ദരം അസുന്ദരമ്പി ചക്ഖുനാ അനന്ധോ പസ്സതി, അയമിന്ദ്രിയാനം സഭാവോ. തത്ഥ പന ന ച ദിട്ഠം സുതം ധീരോ, സബ്ബം ഉജ്ഝിതുന്തി ച നിദസ്സനമത്തമേതം. യഞ്ഹി തം ദിട്ഠം സുതം വാ, ന തം സബ്ബം ധീരോ സപ്പഞ്ഞോ ഉജ്ഝിതും പരിച്ചജിതും ഗഹേതും വാ അരഹതി. ഗുണാഗുണം പന തത്ഥ ഉപപരിക്ഖിത്വാ ഉജ്ഝിതബ്ബമേവ ഉജ്ഝിതും ഗഹേതബ്ബഞ്ച ഗഹേതും അരഹതി, തസ്മാ ചക്ഖുമാസ്സ യഥാ അന്ധോ ചക്ഖുമാപി സമാനോ ഉജ്ഝിതബ്ബേ ദിട്ഠേ അന്ധോ യഥാ അസ്സ അപസ്സന്തോ വിയ ഭവേയ്യ, തഥാ ഉജ്ഝിതബ്ബേ സുതേ സോതവാപി ബധിരോ യഥാ അസ്സ അസുണന്തോ വിയ ഭവേയ്യ. പഞ്ഞവാസ്സ യഥാ മൂഗോതി വിചാരണപഞ്ഞായ പഞ്ഞവാ വചനകുസലോപി അവത്തബ്ബേ മൂഗോ വിയ ഭവേയ്യ. ബലവാ ഥാമസമ്പന്നോപി അകത്തബ്ബേ ദുബ്ബലോരിവ, രകാരോ പദസന്ധികരോ, അസമത്ഥോ വിയ ഭവേയ്യ. അഥ അത്ഥേ സമുപ്പന്നേ, സയേഥ മതസായികന്തി അത്തനാ കാതബ്ബകിച്ചേ ഉപ്പന്നേ ഉപട്ഠിതേ മതസായികം സയേഥ, മതസായികം സയിത്വാപി തം കിച്ചം തീരേതബ്ബമേവ, ന വിരാധേതബ്ബം. അഥ വാ അഥ അത്ഥേ സമുപ്പന്നേതി അത്തനാ അകരണീയേ അത്ഥേ കിച്ചേ ഉപ്പന്നേ ഉപട്ഠിതേ മതസായികം സയേഥ, മതസായികം സയിത്വാപി തം ന കാതബ്ബമേവ. ന ഹി പണ്ഡിതോ അയുത്തം കാതുമരഹതീതി ഏവം ഥേരേന ഓവദിതോ രാജാ അകത്തബ്ബം പഹായ കാതബ്ബേയേവ യുത്തപ്പയുത്തോ അഹോസീതി.

    Imā kira catassopi gāthā thero supinantena rañño kathesi. Rājā supinaṃ disvā theraṃ namassantoyeva pabujjhitvā pabhātāya rattiyā theraṃ upasaṅkamitvā vanditvā attanā diṭṭhaniyāmena supinaṃ kathesi. Taṃ sutvā thero tā gāthā paccunubhāsitvā ‘‘sabbaṃ suṇātī’’tiādinā dvīhi gāthāhi rājānaṃ ovadi. Tattha sabbaṃ suṇāti sotenāti idha sotabbaṃ saddaṃ āpāthagataṃ sabbaṃ subhāsitaṃ dubbhāsitañca abadhiro sotena suṇāti. Tathā sabbaṃ rūpaṃ sundaraṃ asundarampi cakkhunā anandho passati, ayamindriyānaṃ sabhāvo. Tattha pana na ca diṭṭhaṃ sutaṃ dhīro, sabbaṃ ujjhitunti ca nidassanamattametaṃ. Yañhi taṃ diṭṭhaṃ sutaṃ vā, na taṃ sabbaṃ dhīro sappañño ujjhituṃ pariccajituṃ gahetuṃ vā arahati. Guṇāguṇaṃ pana tattha upaparikkhitvā ujjhitabbameva ujjhituṃ gahetabbañca gahetuṃ arahati, tasmā cakkhumāssa yathā andho cakkhumāpi samāno ujjhitabbe diṭṭhe andho yathā assa apassanto viya bhaveyya, tathā ujjhitabbe sute sotavāpi badhiro yathā assa asuṇanto viya bhaveyya. Paññavāssa yathā mūgoti vicāraṇapaññāya paññavā vacanakusalopi avattabbe mūgo viya bhaveyya. Balavā thāmasampannopi akattabbe dubbaloriva, rakāro padasandhikaro, asamattho viya bhaveyya. Atha atthe samuppanne, sayetha matasāyikanti attanā kātabbakicce uppanne upaṭṭhite matasāyikaṃ sayetha, matasāyikaṃ sayitvāpi taṃ kiccaṃ tīretabbameva, na virādhetabbaṃ. Atha vā atha atthe samuppanneti attanā akaraṇīye atthe kicce uppanne upaṭṭhite matasāyikaṃ sayetha, matasāyikaṃ sayitvāpi taṃ na kātabbameva. Na hi paṇḍito ayuttaṃ kātumarahatīti evaṃ therena ovadito rājā akattabbaṃ pahāya kātabbeyeva yuttappayutto ahosīti.

    മഹാകച്ചായനത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Mahākaccāyanattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧. മഹാകച്ചായനത്ഥേരഗാഥാ • 1. Mahākaccāyanattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact