Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya

६. महाकम्मविभङ्गसुत्तं

6. Mahākammavibhaṅgasuttaṃ

२९८. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा राजगहे विहरति वेळुवने कलन्दकनिवापे। तेन खो पन समयेन आयस्मा समिद्धि अरञ्‍ञकुटिकायं विहरति। अथ खो पोतलिपुत्तो परिब्बाजको जङ्घाविहारं अनुचङ्कममानो अनुविचरमानो येनायस्मा समिद्धि तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा आयस्मता समिद्धिना सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो पोतलिपुत्तो परिब्बाजको आयस्मन्तं समिद्धिं एतदवोच – ‘‘सम्मुखा मेतं, आवुसो समिद्धि, समणस्स गोतमस्स सुतं, सम्मुखा पटिग्गहितं – ‘मोघं कायकम्मं मोघं वचीकम्मं, मनोकम्ममेव सच्‍च’न्ति। अत्थि च सा ¹ समापत्ति यं समापत्तिं समापन्‍नो न किञ्‍चि वेदियती’’ति? ‘‘मा हेवं, आवुसो पोतलिपुत्त, अवच; (मा हेवं, आवुसो पोतलिपुत्त, अवच;) ² मा भगवन्तं अब्भाचिक्खि। न हि साधु भगवतो अब्भक्खानं। न हि भगवा एवं वदेय्य – ‘मोघं कायकम्मं मोघं वचीकम्मं, मनोकम्ममेव सच्‍च’न्ति। अत्थि च खो ³ सा, आवुसो, समापत्ति यं समापत्तिं समापन्‍नो न किञ्‍चि वेदियती’’ति। ‘‘कीवचिरं पब्बजितोसि, आवुसो समिद्धी’’ति? ‘‘न चिरं, आवुसो! तीणि वस्सानी’’ति। ‘‘एत्थ दानि मयं थेरे भिक्खू किं वक्खाम, यत्र हि नाम एवंनवो भिक्खु ⁴ सत्थारं परिरक्खितब्बं मञ्‍ञिस्सति। सञ्‍चेतनिकं, आवुसो समिद्धि, कम्मं कत्वा कायेन वाचाय मनसा किं सो वेदियती’’ति? ‘‘सञ्‍चेतनिकं, आवुसो पोतलिपुत्त, कम्मं कत्वा कायेन वाचाय मनसा दुक्खं सो वेदियती’’ति। अथ खो पोतलिपुत्तो परिब्बाजको आयस्मतो समिद्धिस्स भासितं नेव अभिनन्दि नप्पटिक्‍कोसि; अनभिनन्दित्वा अप्पटिक्‍कोसित्वा उट्ठायासना पक्‍कामि।

298. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena āyasmā samiddhi araññakuṭikāyaṃ viharati. Atha kho potaliputto paribbājako jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yenāyasmā samiddhi tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā samiddhinā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho potaliputto paribbājako āyasmantaṃ samiddhiṃ etadavoca – ‘‘sammukhā metaṃ, āvuso samiddhi, samaṇassa gotamassa sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘moghaṃ kāyakammaṃ moghaṃ vacīkammaṃ, manokammameva sacca’nti. Atthi ca sā ⁵ samāpatti yaṃ samāpattiṃ samāpanno na kiñci vediyatī’’ti? ‘‘Mā hevaṃ, āvuso potaliputta, avaca; (mā hevaṃ, āvuso potaliputta, avaca;) ⁶ mā bhagavantaṃ abbhācikkhi. Na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ. Na hi bhagavā evaṃ vadeyya – ‘moghaṃ kāyakammaṃ moghaṃ vacīkammaṃ, manokammameva sacca’nti. Atthi ca kho ⁷ sā, āvuso, samāpatti yaṃ samāpattiṃ samāpanno na kiñci vediyatī’’ti. ‘‘Kīvaciraṃ pabbajitosi, āvuso samiddhī’’ti? ‘‘Na ciraṃ, āvuso! Tīṇi vassānī’’ti. ‘‘Ettha dāni mayaṃ there bhikkhū kiṃ vakkhāma, yatra hi nāma evaṃnavo bhikkhu ⁸ satthāraṃ parirakkhitabbaṃ maññissati. Sañcetanikaṃ, āvuso samiddhi, kammaṃ katvā kāyena vācāya manasā kiṃ so vediyatī’’ti? ‘‘Sañcetanikaṃ, āvuso potaliputta, kammaṃ katvā kāyena vācāya manasā dukkhaṃ so vediyatī’’ti. Atha kho potaliputto paribbājako āyasmato samiddhissa bhāsitaṃ neva abhinandi nappaṭikkosi; anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

२९९. अथ खो आयस्मा समिद्धि अचिरपक्‍कन्ते पोतलिपुत्ते परिब्बाजके येनायस्मा आनन्दो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा आयस्मता आनन्देन सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो आयस्मा समिद्धि यावतको अहोसि पोतलिपुत्तेन परिब्बाजकेन सद्धिं कथासल्‍लापो तं सब्बं आयस्मतो आनन्दस्स आरोचेसि।

299. Atha kho āyasmā samiddhi acirapakkante potaliputte paribbājake yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā samiddhi yāvatako ahosi potaliputtena paribbājakena saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ āyasmato ānandassa ārocesi.

एवं वुत्ते, आयस्मा आनन्दो आयस्मन्तं समिद्धिं एतदवोच – ‘‘अत्थि खो इदं, आवुसो समिद्धि, कथापाभतं भगवन्तं दस्सनाय। आयामावुसो समिद्धि, येन भगवा तेनुपसङ्कमिस्साम; उपसङ्कमित्वा एतमत्थं भगवतो आरोचेस्साम। यथा नो भगवा ब्याकरिस्सति तथा नं धारेस्सामा’’ति। ‘‘एवमावुसो’’ति खो आयस्मा समिद्धि आयस्मतो आनन्दस्स पच्‍चस्सोसि।

Evaṃ vutte, āyasmā ānando āyasmantaṃ samiddhiṃ etadavoca – ‘‘atthi kho idaṃ, āvuso samiddhi, kathāpābhataṃ bhagavantaṃ dassanāya. Āyāmāvuso samiddhi, yena bhagavā tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā etamatthaṃ bhagavato ārocessāma. Yathā no bhagavā byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā samiddhi āyasmato ānandassa paccassosi.

अथ खो आयस्मा च आनन्दो आयस्मा च समिद्धि येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्‍नो खो आयस्मा आनन्दो यावतको अहोसि आयस्मतो समिद्धिस्स पोतलिपुत्तेन परिब्बाजकेन सद्धिं कथासल्‍लापो तं सब्बं भगवतो आरोचेसि। एवं वुत्ते, भगवा आयस्मन्तं आनन्दं एतदवोच – ‘‘दस्सनम्पि खो अहं, आनन्द, पोतलिपुत्तस्स परिब्बाजकस्स नाभिजानामि, कुतो पनेवरूपं कथासल्‍लापं? इमिना च, आनन्द, समिद्धिना मोघपुरिसेन पोतलिपुत्तस्स परिब्बाजकस्स विभज्‍जब्याकरणीयो पञ्हो एकंसेन ब्याकतो’’ति। एवं वुत्ते, आयस्मा उदायी भगवन्तं एतदवोच – ‘‘सचे पन ⁹, भन्ते, आयस्मता समिद्धिना इदं सन्धाय भासितं – यं किञ्‍चि वेदयितं तं दुक्खस्मि’’न्ति।

Atha kho āyasmā ca ānando āyasmā ca samiddhi yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando yāvatako ahosi āyasmato samiddhissa potaliputtena paribbājakena saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi. Evaṃ vutte, bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘dassanampi kho ahaṃ, ānanda, potaliputtassa paribbājakassa nābhijānāmi, kuto panevarūpaṃ kathāsallāpaṃ? Iminā ca, ānanda, samiddhinā moghapurisena potaliputtassa paribbājakassa vibhajjabyākaraṇīyo pañho ekaṃsena byākato’’ti. Evaṃ vutte, āyasmā udāyī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sace pana ¹⁰, bhante, āyasmatā samiddhinā idaṃ sandhāya bhāsitaṃ – yaṃ kiñci vedayitaṃ taṃ dukkhasmi’’nti.

३००. अथ खो ¹¹ भगवा आयस्मन्तं आनन्दं आमन्तेसि – ‘‘पस्ससि नो त्वं, आनन्द, इमस्स उदायिस्स मोघपुरिसस्स उम्मङ्गं ¹²? अञ्‍ञासिं खो अहं, आनन्द – ‘इदानेवायं उदायी मोघपुरिसो उम्मुज्‍जमानो अयोनिसो उम्मुज्‍जिस्सती’ति। आदिंयेव ¹³, आनन्द, पोतलिपुत्तेन परिब्बाजकेन तिस्सो वेदना पुच्छिता। सचायं, आनन्द, समिद्धि मोघपुरिसो पोतलिपुत्तस्स परिब्बाजकस्स एवं पुट्ठो एवं ब्याकरेय्य – ‘सञ्‍चेतनिकं, आवुसो पोतलिपुत्त, कम्मं कत्वा कायेन वाचाय मनसा सुखवेदनीयं सुखं सो वेदयति; सञ्‍चेतनिकं, आवुसो पोतलिपुत्त, कम्मं कत्वा कायेन वाचाय मनसा दुक्खवेदनीयं दुक्खं सो वेदयति; सञ्‍चेतनिकं, आवुसो पोतलिपुत्त, कम्मं कत्वा कायेन वाचाय मनसा अदुक्खमसुखवेदनीयं अदुक्खमसुखं सो वेदयती’ति। एवं ब्याकरमानो खो, आनन्द, समिद्धि मोघपुरिसो पोतलिपुत्तस्स परिब्बाजकस्स सम्मा (ब्याकरमानो) ¹⁴ ब्याकरेय्य। अपि च, आनन्द, के च ¹⁵ अञ्‍ञतित्थिया परिब्बाजका बाला अब्यत्ता के च तथागतस्स महाकम्मविभङ्गं जानिस्सन्ति? सचे तुम्हे, आनन्द, सुणेय्याथ तथागतस्स महाकम्मविभङ्गं विभजन्तस्सा’’ति।

300. Atha kho ¹⁶ bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘passasi no tvaṃ, ānanda, imassa udāyissa moghapurisassa ummaṅgaṃ ¹⁷? Aññāsiṃ kho ahaṃ, ānanda – ‘idānevāyaṃ udāyī moghapuriso ummujjamāno ayoniso ummujjissatī’ti. Ādiṃyeva ¹⁸, ānanda, potaliputtena paribbājakena tisso vedanā pucchitā. Sacāyaṃ, ānanda, samiddhi moghapuriso potaliputtassa paribbājakassa evaṃ puṭṭho evaṃ byākareyya – ‘sañcetanikaṃ, āvuso potaliputta, kammaṃ katvā kāyena vācāya manasā sukhavedanīyaṃ sukhaṃ so vedayati; sañcetanikaṃ, āvuso potaliputta, kammaṃ katvā kāyena vācāya manasā dukkhavedanīyaṃ dukkhaṃ so vedayati; sañcetanikaṃ, āvuso potaliputta, kammaṃ katvā kāyena vācāya manasā adukkhamasukhavedanīyaṃ adukkhamasukhaṃ so vedayatī’ti. Evaṃ byākaramāno kho, ānanda, samiddhi moghapuriso potaliputtassa paribbājakassa sammā (byākaramāno) ¹⁹ byākareyya. Api ca, ānanda, ke ca ²⁰ aññatitthiyā paribbājakā bālā abyattā ke ca tathāgatassa mahākammavibhaṅgaṃ jānissanti? Sace tumhe, ānanda, suṇeyyātha tathāgatassa mahākammavibhaṅgaṃ vibhajantassā’’ti.

‘‘एतस्स, भगवा, कालो, एतस्स, सुगत, कालो यं भगवा महाकम्मविभङ्गं विभजेय्य । भगवतो सुत्वा भिक्खू धारेस्सन्ती’’ति। ‘‘तेन हानन्द, सुणाहि, साधुकं मनसि करोहि; भासिस्सामी’’ति। ‘‘एवं, भन्ते’’ति खो आयस्मा आनन्दो भगवतो पच्‍चस्सोसि। भगवा एतदवोच –

‘‘Etassa, bhagavā, kālo, etassa, sugata, kālo yaṃ bhagavā mahākammavibhaṅgaṃ vibhajeyya . Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hānanda, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

‘‘चत्तारोमे, आनन्द, पुग्गला सन्तो संविज्‍जमाना लोकस्मिं। कतमे चत्तारो? इधानन्द, एकच्‍चो पुग्गलो इध पाणातिपाती होति, अदिन्‍नादायी होति, कामेसुमिच्छाचारी होति, मुसावादी होति, पिसुणवाचो होति, फरुसवाचो होति, सम्फप्पलापी होति, अभिज्झालु होति, ब्यापन्‍नचित्तो होति, मिच्छादिट्ठि होति। सो कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपज्‍जति।

‘‘Cattārome, ānanda, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame cattāro? Idhānanda, ekacco puggalo idha pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesumicchācārī hoti, musāvādī hoti, pisuṇavāco hoti, pharusavāco hoti, samphappalāpī hoti, abhijjhālu hoti, byāpannacitto hoti, micchādiṭṭhi hoti. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.

‘‘इध पनानन्द, एकच्‍चो पुग्गलो इध पाणातिपाती होति, अदिन्‍नादायी होति, कामेसुमिच्छाचारी होति, मुसावादी होति, पिसुणवाचो होति, फरुसवाचो होति, सम्फप्पलापी होति, अभिज्झालु होति, ब्यापन्‍नचित्तो होति, मिच्छादिट्ठि होति। सो कायस्स भेदा परं मरणा सुगतिं सग्गं लोकं उपपज्‍जति।

‘‘Idha panānanda, ekacco puggalo idha pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesumicchācārī hoti, musāvādī hoti, pisuṇavāco hoti, pharusavāco hoti, samphappalāpī hoti, abhijjhālu hoti, byāpannacitto hoti, micchādiṭṭhi hoti. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.

‘‘इधानन्द, एकच्‍चो पुग्गलो इध पाणातिपाता पटिविरतो होति, अदिन्‍नादाना पटिविरतो होति, कामेसुमिच्छाचारा पटिविरतो होति, मुसावादा पटिविरतो होति, पिसुणाय वाचाय पटिविरतो होति, फरुसाय वाचाय पटिविरतो होति, सम्फप्पलापा पटिविरतो होति, अनभिज्झालु होति, अब्यापन्‍नचित्तो होति, सम्मादिट्ठि होति। सो कायस्स भेदा परं मरणा सुगतिं सग्गं लोकं उपपज्‍जति।

‘‘Idhānanda, ekacco puggalo idha pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, pharusāya vācāya paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti, abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.

‘‘इध पनानन्द, एकच्‍चो पुग्गलो इध पाणातिपाता पटिविरतो होति, अदिन्‍नादाना पटिविरतो होति, कामेसुमिच्छाचारा पटिविरतो होति, मुसावादा पटिविरतो होति, पिसुणाय वाचाय पटिविरतो होति, फरुसाय वाचाय पटिविरतो होति, सम्फप्पलापा पटिविरतो होति, अनभिज्झालु होति, अब्यापन्‍नचित्तो होति, सम्मादिट्ठि होति। सो कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपज्‍जति।

‘‘Idha panānanda, ekacco puggalo idha pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, pharusāya vācāya paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti, abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.

३०१. ‘‘इधानन्द, एकच्‍चो समणो वा ब्राह्मणो वा आतप्पमन्वाय पधानमन्वाय अनुयोगमन्वाय अप्पमादमन्वाय सम्मामनसिकारमन्वाय तथारूपं चेतोसमाधिं फुसति यथासमाहिते चित्ते दिब्बेन चक्खुना विसुद्धेन अतिक्‍कन्तमानुसकेन अमुं पुग्गलं पस्सति – इध पाणातिपातिं अदिन्‍नादायिं कामेसुमिच्छाचारिं मुसावादिं पिसुणवाचं फरुसवाचं सम्फप्पलापिं अभिज्झालुं ब्यापन्‍नचित्तं मिच्छादिट्ठिं कायस्स भेदा परं मरणा पस्सति अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपन्‍नं। सो एवमाह – ‘अत्थि किर, भो, पापकानि कम्मानि, अत्थि दुच्‍चरितस्स विपाको। अमाहं ²¹ पुग्गलं अद्दसं इध पाणातिपातिं अदिन्‍नादायिं…पे॰… मिच्छादिट्ठिं कायस्स भेदा परं मरणा पस्सामि अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपन्‍न’न्ति। सो एवमाह – ‘यो किर, भो, पाणातिपाती अदिन्‍नादायी…पे॰… मिच्छादिट्ठि, सब्बो सो कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपज्‍जति। ये एवं जानन्ति, ते सम्मा जानन्ति; ये अञ्‍ञथा जानन्ति, मिच्छा तेसं ञाण’न्ति ²²। इति सो यदेव तस्स सामं ञातं सामं दिट्ठं सामं विदितं तदेव तत्थ थामसा परामासा ²³ अभिनिविस्स वोहरति – ‘इदमेव सच्‍चं, मोघमञ्‍ञ’’’न्ति।

301. ‘‘Idhānanda, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena amuṃ puggalaṃ passati – idha pāṇātipātiṃ adinnādāyiṃ kāmesumicchācāriṃ musāvādiṃ pisuṇavācaṃ pharusavācaṃ samphappalāpiṃ abhijjhāluṃ byāpannacittaṃ micchādiṭṭhiṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passati apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannaṃ. So evamāha – ‘atthi kira, bho, pāpakāni kammāni, atthi duccaritassa vipāko. Amāhaṃ ²⁴ puggalaṃ addasaṃ idha pāṇātipātiṃ adinnādāyiṃ…pe… micchādiṭṭhiṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passāmi apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapanna’nti. So evamāha – ‘yo kira, bho, pāṇātipātī adinnādāyī…pe… micchādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Ye evaṃ jānanti, te sammā jānanti; ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇa’nti ²⁵. Iti so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ tadeva tattha thāmasā parāmāsā ²⁶ abhinivissa voharati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti.

‘‘इध पनानन्द, एकच्‍चो समणो वा ब्राह्मणो वा आतप्पमन्वाय पधानमन्वाय अनुयोगमन्वाय अप्पमादमन्वाय सम्मामनसिकारमन्वाय तथारूपं चेतोसमाधिं फुसति यथासमाहिते चित्ते दिब्बेन चक्खुना विसुद्धेन अतिक्‍कन्तमानुसकेन अमुं पुग्गलं पस्सति – इध पाणातिपातिं अदिन्‍नादायिं…पे॰… मिच्छादिट्ठिं, कायस्स भेदा परं मरणा पस्सति सुगतिं सग्गं लोकं उपपन्‍नं। सो एवमाह – ‘नत्थि किर, भो, पापकानि कम्मानि, नत्थि दुच्‍चरितस्स विपाको। अमाहं पुग्गलं अद्दसं – इध पाणातिपातिं अदिन्‍नादायिं…पे॰… मिच्छादिट्ठिं, कायस्स भेदा परं मरणा पस्सामि सुगतिं सग्गं लोकं उपपन्‍न’न्ति। सो एवमाह – ‘यो किर, भो, पाणातिपाती अदिन्‍नादायी…पे॰… मिच्छादिट्ठि, सब्बो सो कायस्स भेदा परं मरणा सुगतिं सग्गं लोकं उपपज्‍जति। ये एवं जानन्ति ते सम्मा जानन्ति; ये अञ्‍ञथा जानन्ति, मिच्छा तेसं ञाण’न्ति। इति सो यदेव तस्स सामं ञातं सामं दिट्ठं सामं विदितं तदेव तत्थ थामसा परामासा अभिनिविस्स वोहरति – ‘इदमेव सच्‍चं, मोघमञ्‍ञ’’’न्ति।

‘‘Idha panānanda, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena amuṃ puggalaṃ passati – idha pāṇātipātiṃ adinnādāyiṃ…pe… micchādiṭṭhiṃ, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passati sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannaṃ. So evamāha – ‘natthi kira, bho, pāpakāni kammāni, natthi duccaritassa vipāko. Amāhaṃ puggalaṃ addasaṃ – idha pāṇātipātiṃ adinnādāyiṃ…pe… micchādiṭṭhiṃ, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passāmi sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapanna’nti. So evamāha – ‘yo kira, bho, pāṇātipātī adinnādāyī…pe… micchādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Ye evaṃ jānanti te sammā jānanti; ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇa’nti. Iti so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ tadeva tattha thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti.

‘‘इधानन्द, एकच्‍चो समणो वा ब्राह्मणो वा आतप्पमन्वाय पधानमन्वाय अनुयोगमन्वाय अप्पमादमन्वाय सम्मामनसिकारमन्वाय तथारूपं चेतोसमाधिं फुसति यथासमाहिते चित्ते दिब्बेन चक्खुना विसुद्धेन अतिक्‍कन्तमानुसकेन अमुं पुग्गलं पस्सति – इध पाणातिपाता पटिविरतं अदिन्‍नादाना पटिविरतं कामेसुमिच्छाचारा पटिविरतं मुसावादा पटिविरतं पिसुणाय वाचाय पटिविरतं फरुसाय वाचाय पटिविरतं सम्फप्पलापा पटिविरतं अनभिज्झालुं अब्यापन्‍नचित्तं सम्मादिट्ठिं, कायस्स भेदा परं मरणा पस्सति सुगतिं सग्गं लोकं उपपन्‍नं। सो एवमाह – ‘अत्थि किर, भो, कल्याणानि कम्मानि, अत्थि सुचरितस्स विपाको। अमाहं पुग्गलं अद्दसं – इध पाणातिपाता पटिविरतं अदिन्‍नादाना पटिविरतं…पे॰… सम्मादिट्ठिं, कायस्स भेदा परं मरणा पस्सामि सुगतिं सग्गं लोकं उपपन्‍न’न्ति। सो एवमाह – ‘यो किर, भो, पाणातिपाता पटिविरतो अदिन्‍नादाना पटिविरतो…पे॰… सम्मादिट्ठि सब्बो सो कायस्स भेदा परं मरणा सुगतिं सग्गं लोकं उपपज्‍जति। ये एवं जानन्ति ते सम्मा जानन्ति; ये अञ्‍ञथा जानन्ति, मिच्छा तेसं ञाण’न्ति। इति सो यदेव तस्स सामं ञातं सामं दिट्ठं सामं विदितं तदेव तत्थ थामसा परामासा अभिनिविस्स वोहरति – ‘इदमेव सच्‍चं, मोघमञ्‍ञ’’’न्ति।

‘‘Idhānanda, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena amuṃ puggalaṃ passati – idha pāṇātipātā paṭivirataṃ adinnādānā paṭivirataṃ kāmesumicchācārā paṭivirataṃ musāvādā paṭivirataṃ pisuṇāya vācāya paṭivirataṃ pharusāya vācāya paṭivirataṃ samphappalāpā paṭivirataṃ anabhijjhāluṃ abyāpannacittaṃ sammādiṭṭhiṃ, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passati sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannaṃ. So evamāha – ‘atthi kira, bho, kalyāṇāni kammāni, atthi sucaritassa vipāko. Amāhaṃ puggalaṃ addasaṃ – idha pāṇātipātā paṭivirataṃ adinnādānā paṭivirataṃ…pe… sammādiṭṭhiṃ, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passāmi sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapanna’nti. So evamāha – ‘yo kira, bho, pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato…pe… sammādiṭṭhi sabbo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Ye evaṃ jānanti te sammā jānanti; ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇa’nti. Iti so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ tadeva tattha thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti.

‘‘इध पनानन्द, एकच्‍चो समणो वा ब्राह्मणो वा आतप्पमन्वाय पधानमन्वाय अनुयोगमन्वाय अप्पमादमन्वाय सम्मामनसिकारमन्वाय तथारूपं चेतोसमाधिं फुसति यथासमाहिते चित्ते दिब्बेन चक्खुना विसुद्धेन अतिक्‍कन्तमानुसकेन अमुं पुग्गलं पस्सति – इध पाणातिपाता पटिविरतं…पे॰… सम्मादिट्ठिं, कायस्स भेदा परं मरणा पस्सति अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपन्‍नं। सो एवमाह – ‘नत्थि किर, भो कल्याणानि कम्मानि, नत्थि सुचरितस्स विपाको। अमाहं पुग्गलं अद्दसं – इध पाणातिपाता पटिविरतं अदिन्‍नादाना पटिविरतं…पे॰… सम्मादिट्ठिं, कायस्स भेदा परं मरणा पस्सामि अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपन्‍न’न्ति। सो एवमाह – ‘यो किर, भो, पाणातिपाता पटिविरतो अदिन्‍नादाना पटिविरतो…पे॰… सम्मादिट्ठि, सब्बो सो कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपज्‍जति। ये एवं जानन्ति ते सम्मा जानन्ति; ये अञ्‍ञथा जानन्ति, मिच्छा तेसं ञाण’न्ति। इति सो यदेव तस्स सामं ञातं सामं दिट्ठं सामं विदितं तदेव तत्थ थामसा परामासा अभिनिविस्स वोहरति – ‘इदमेव सच्‍चं, मोघमञ्‍ञ’’’न्ति।

‘‘Idha panānanda, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena amuṃ puggalaṃ passati – idha pāṇātipātā paṭivirataṃ…pe… sammādiṭṭhiṃ, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passati apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannaṃ. So evamāha – ‘natthi kira, bho kalyāṇāni kammāni, natthi sucaritassa vipāko. Amāhaṃ puggalaṃ addasaṃ – idha pāṇātipātā paṭivirataṃ adinnādānā paṭivirataṃ…pe… sammādiṭṭhiṃ, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passāmi apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapanna’nti. So evamāha – ‘yo kira, bho, pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato…pe… sammādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Ye evaṃ jānanti te sammā jānanti; ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇa’nti. Iti so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ tadeva tattha thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti.

३०२. ‘‘तत्रानन्द, य्वायं समणो वा ब्राह्मणो वा एवमाह – ‘अत्थि किर, भो, पापकानि कम्मानि, अत्थि दुच्‍चरितस्स विपाको’ति इदमस्स अनुजानामि; यम्पि सो एवमाह – ‘अमाहं पुग्गलं अद्दसं – इध पाणातिपातिं अदिन्‍नादायिं…पे॰… मिच्छादिट्ठिं, कायस्स भेदा परं मरणा पस्सामि अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपन्‍न’न्ति इदम्पिस्स अनुजानामि; यञ्‍च खो सो एवमाह – ‘यो किर, भो, पाणातिपाती अदिन्‍नादायी…पे॰… मिच्छादिट्ठि, सब्बो सो कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपज्‍जती’ति इदमस्स नानुजानामि; यम्पि सो एवमाह – ‘ये एवं जानन्ति ते सम्मा जानन्ति; ये अञ्‍ञथा जानन्ति, मिच्छा तेसं ञाण’न्ति इदम्पिस्स नानुजानामि; यम्पि सो यदेव तस्स सामं ञातं सामं दिट्ठं सामं विदितं तदेव तत्थ थामसा परामासा अभिनिविस्स वोहरति – ‘इदमेव सच्‍चं, मोघमञ्‍ञ’न्ति इदम्पिस्स नानुजानामि। तं किस्स हेतु? अञ्‍ञथा हि, आनन्द, तथागतस्स महाकम्मविभङ्गे ञाणं होति।

302. ‘‘Tatrānanda, yvāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evamāha – ‘atthi kira, bho, pāpakāni kammāni, atthi duccaritassa vipāko’ti idamassa anujānāmi; yampi so evamāha – ‘amāhaṃ puggalaṃ addasaṃ – idha pāṇātipātiṃ adinnādāyiṃ…pe… micchādiṭṭhiṃ, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passāmi apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapanna’nti idampissa anujānāmi; yañca kho so evamāha – ‘yo kira, bho, pāṇātipātī adinnādāyī…pe… micchādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatī’ti idamassa nānujānāmi; yampi so evamāha – ‘ye evaṃ jānanti te sammā jānanti; ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇa’nti idampissa nānujānāmi; yampi so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ tadeva tattha thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’nti idampissa nānujānāmi. Taṃ kissa hetu? Aññathā hi, ānanda, tathāgatassa mahākammavibhaṅge ñāṇaṃ hoti.

‘‘तत्रानन्द, य्वायं समणो वा ब्राह्मणो वा एवमाह – ‘नत्थि किर, भो, पापकानि कम्मानि, नत्थि दुच्‍चरितस्स विपाको’ति इदमस्स नानुजानामि; यञ्‍च खो सो एवमाह – ‘अमाहं पुग्गलं अद्दसं – इध पाणातिपातिं अदिन्‍नादायिं…पे॰… मिच्छादिट्ठिं कायस्स भेदा परं मरणा पस्सामि सुगतिं सग्गं लोकं उपपन्‍न’न्ति इदमस्स अनुजानामि; यञ्‍च खो सो एवमाह – ‘यो किर, भो, पाणातिपाती अदिन्‍नादायी…पे॰… मिच्छादिट्ठि, सब्बो सो कायस्स भेदा परं मरणा सुगतिं सग्गं लोकं उपपज्‍जती’ति इदमस्स नानुजानामि; यम्पि सो एवमाह – ‘ये एवं जानन्ति ते सम्मा जानन्ति; ये अञ्‍ञथा जानन्ति, मिच्छा तेसं ञाण’न्ति इदम्पिस्स नानुजानामि; यम्पि सो यदेव तस्स सामं ञातं सामं दिट्ठं सामं विदितं तदेव तत्थ थामसा परामासा अभिनिविस्स वोहरति – ‘इदमेव सच्‍चं, मोघमञ्‍ञ’न्ति इदम्पिस्स नानुजानामि। तं किस्स हेतु? अञ्‍ञथा हि, आनन्द, तथागतस्स महाकम्मविभङ्गे ञाणं होति।

‘‘Tatrānanda, yvāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evamāha – ‘natthi kira, bho, pāpakāni kammāni, natthi duccaritassa vipāko’ti idamassa nānujānāmi; yañca kho so evamāha – ‘amāhaṃ puggalaṃ addasaṃ – idha pāṇātipātiṃ adinnādāyiṃ…pe… micchādiṭṭhiṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passāmi sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapanna’nti idamassa anujānāmi; yañca kho so evamāha – ‘yo kira, bho, pāṇātipātī adinnādāyī…pe… micchādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatī’ti idamassa nānujānāmi; yampi so evamāha – ‘ye evaṃ jānanti te sammā jānanti; ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇa’nti idampissa nānujānāmi; yampi so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ tadeva tattha thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’nti idampissa nānujānāmi. Taṃ kissa hetu? Aññathā hi, ānanda, tathāgatassa mahākammavibhaṅge ñāṇaṃ hoti.

‘‘तत्रानन्द, य्वायं समणो वा ब्राह्मणो वा एवमाह – ‘अत्थि किर, भो, कल्याणानि कम्मानि, अत्थि सुचरितस्स विपाको’ति इदमस्स अनुजानामि; यम्पि सो एवमाह – ‘अमाहं पुग्गलं अद्दसं – इध पाणातिपाता पटिविरतं अदिन्‍नादाना पटिविरतं…पे॰… सम्मादिट्ठिं, कायस्स भेदा परं मरणा पस्सामि सुगतिं सग्गं लोकं उपपन्‍न’न्ति इदम्पिस्स अनुजानामि; यञ्‍च खो सो एवमाह – ‘यो किर, भो, पाणातिपाता पटिविरतो अदिन्‍नादाना पटिविरतो…पे॰… सम्मादिट्ठि, सब्बो सो कायस्स भेदा परं मरणा सुगतिं सग्गं लोकं उपपज्‍जती’ति इदमस्स नानुजानामि; यम्पि सो एवमाह – ‘ये एवं जानन्ति ते सम्मा जानन्ति; ये अञ्‍ञथा जानन्ति, मिच्छा तेसं ञाण’न्ति इदम्पिस्स नानुजानामि; यम्पि सो यदेव तस्स सामं ञातं सामं दिट्ठं सामं विदितं तदेव तत्थ थामसा परामासा अभिनिविस्स वोहरति – ‘इदमेव सच्‍चं, मोघमञ्‍ञ’न्ति इदम्पिस्स नानुजानामि। तं किस्स हेतु? अञ्‍ञथा हि, आनन्द, तथागतस्स महाकम्मविभङ्गे ञाणं होति।

‘‘Tatrānanda, yvāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evamāha – ‘atthi kira, bho, kalyāṇāni kammāni, atthi sucaritassa vipāko’ti idamassa anujānāmi; yampi so evamāha – ‘amāhaṃ puggalaṃ addasaṃ – idha pāṇātipātā paṭivirataṃ adinnādānā paṭivirataṃ…pe… sammādiṭṭhiṃ, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passāmi sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapanna’nti idampissa anujānāmi; yañca kho so evamāha – ‘yo kira, bho, pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato…pe… sammādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatī’ti idamassa nānujānāmi; yampi so evamāha – ‘ye evaṃ jānanti te sammā jānanti; ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇa’nti idampissa nānujānāmi; yampi so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ tadeva tattha thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’nti idampissa nānujānāmi. Taṃ kissa hetu? Aññathā hi, ānanda, tathāgatassa mahākammavibhaṅge ñāṇaṃ hoti.

‘‘तत्रानन्द, य्वायं समणो वा ब्राह्मणो वा एवमाह – ‘नत्थि किर, भो, कल्याणानि कम्मानि, नत्थि सुचरितस्स विपाको’ति इदमस्स नानुजानामि; यञ्‍च खो सो एवमाह – ‘अमाहं पुग्गलं अद्दसं – इध पाणातिपाता पटिविरतं अदिन्‍नादाना पटिविरतं…पे॰… सम्मादिट्ठिं, कायस्स भेदा परं मरणा पस्सामि अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपन्‍न’न्ति इदमस्स अनुजानामि; यञ्‍च खो सो एवमाह – ‘यो किर, भो, पाणातिपाता पटिविरतो अदिन्‍नादाना पटिविरतो…पे॰… सम्मादिट्ठि, सब्बो सो कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपज्‍जती’ति इदमस्स नानुजानामि; यञ्‍च खो सो एवमाह – ‘ये एवं जानन्ति ते सम्मा जानन्ति; ये अञ्‍ञथा जानन्ति, मिच्छा तेसं ञाण’न्ति इदम्पिस्स नानुजानामि; यम्पि सो यदेव तस्स सामं ञातं सामं दिट्ठं सामं विदितं तदेव तत्थ थामसा परामासा अभिनिविस्स वोहरति – ‘इदमेव सच्‍चं, मोघमञ्‍ञ’न्ति इदम्पिस्स नानुजानामि। तं किस्स हेतु? अञ्‍ञथा हि, आनन्द, तथागतस्स महाकम्मविभङ्गे ञाणं होति।

‘‘Tatrānanda, yvāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evamāha – ‘natthi kira, bho, kalyāṇāni kammāni, natthi sucaritassa vipāko’ti idamassa nānujānāmi; yañca kho so evamāha – ‘amāhaṃ puggalaṃ addasaṃ – idha pāṇātipātā paṭivirataṃ adinnādānā paṭivirataṃ…pe… sammādiṭṭhiṃ, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā passāmi apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapanna’nti idamassa anujānāmi; yañca kho so evamāha – ‘yo kira, bho, pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato…pe… sammādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatī’ti idamassa nānujānāmi; yañca kho so evamāha – ‘ye evaṃ jānanti te sammā jānanti; ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇa’nti idampissa nānujānāmi; yampi so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ tadeva tattha thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’nti idampissa nānujānāmi. Taṃ kissa hetu? Aññathā hi, ānanda, tathāgatassa mahākammavibhaṅge ñāṇaṃ hoti.

३०३. ‘‘तत्रानन्द, य्वायं पुग्गलो इध पाणातिपाती अदिन्‍नादायी…पे॰… मिच्छादिट्ठि, कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपज्‍जति, पुब्बे वास्स तं कतं होति पापकम्मं दुक्खवेदनीयं, पच्छा वास्स तं कतं होति पापकम्मं दुक्खवेदनीयं, मरणकाले वास्स होति मिच्छादिट्ठि समत्ता समादिन्‍ना। तेन सो कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपज्‍जति। यञ्‍च खो सो इध पाणातिपाती होति अदिन्‍नादायी होति…पे॰… मिच्छादिट्ठि होति तस्स दिट्ठेव धम्मे विपाकं पटिसंवेदेति उपपज्‍ज वा ²⁷ अपरे वा परियाये।

303. ‘‘Tatrānanda, yvāyaṃ puggalo idha pāṇātipātī adinnādāyī…pe… micchādiṭṭhi, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, pubbe vāssa taṃ kataṃ hoti pāpakammaṃ dukkhavedanīyaṃ, pacchā vāssa taṃ kataṃ hoti pāpakammaṃ dukkhavedanīyaṃ, maraṇakāle vāssa hoti micchādiṭṭhi samattā samādinnā. Tena so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Yañca kho so idha pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti…pe… micchādiṭṭhi hoti tassa diṭṭheva dhamme vipākaṃ paṭisaṃvedeti upapajja vā ²⁸ apare vā pariyāye.

‘‘तत्रानन्द, य्वायं पुग्गलो इध पाणातिपाती अदिन्‍नादायी…पे॰… मिच्छादिट्ठि कायस्स भेदा परं मरणा सुगतिं सग्गं लोकं उपपज्‍जति, पुब्बे वास्स तं कतं होति कल्याणकम्मं सुखवेदनीयं, पच्छा वास्स तं कतं होति कल्याणकम्मं सुखवेदनीयं, मरणकाले वास्स होति सम्मादिट्ठि समत्ता समादिन्‍ना। तेन सो कायस्स भेदा परं मरणा सुगतिं सग्गं लोकं उपपज्‍जति। यञ्‍च खो सो इध पाणातिपाती होति अदिन्‍नादायी होति…पे॰… मिच्छादिट्ठि होति तस्स दिट्ठेव धम्मे विपाकं पटिसंवेदेति उपपज्‍ज वा अपरे वा परियाये।

‘‘Tatrānanda, yvāyaṃ puggalo idha pāṇātipātī adinnādāyī…pe… micchādiṭṭhi kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, pubbe vāssa taṃ kataṃ hoti kalyāṇakammaṃ sukhavedanīyaṃ, pacchā vāssa taṃ kataṃ hoti kalyāṇakammaṃ sukhavedanīyaṃ, maraṇakāle vāssa hoti sammādiṭṭhi samattā samādinnā. Tena so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Yañca kho so idha pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti…pe… micchādiṭṭhi hoti tassa diṭṭheva dhamme vipākaṃ paṭisaṃvedeti upapajja vā apare vā pariyāye.

‘‘तत्रानन्द , य्वायं पुग्गलो इध पाणातिपाता पटिविरतो अदिन्‍नादाना पटिविरतो…पे॰… सम्मादिट्ठि, कायस्स भेदा परं मरणा सुगतिं सग्गं लोकं उपपज्‍जति, पुब्बे वास्स तं कतं होति कल्याणकम्मं सुखवेदनीयं, पच्छा वास्स तं कतं होति कल्याणकम्मं सुखवेदनीयं, मरणकाले वास्स होति सम्मादिट्ठि समत्ता समादिन्‍ना। तेन सो कायस्स भेदा परं मरणा सुगतिं सग्गं लोकं उपपज्‍जति। यञ्‍च खो सो इध पाणातिपाता पटिविरतो होति अदिन्‍नादाना पटिविरतो होति…पे॰… सम्मादिट्ठि होति, तस्स दिट्ठेव धम्मे विपाकं पटिसंवेदेति उपपज्‍ज वा अपरे वा परियाये।

‘‘Tatrānanda , yvāyaṃ puggalo idha pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato…pe… sammādiṭṭhi, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, pubbe vāssa taṃ kataṃ hoti kalyāṇakammaṃ sukhavedanīyaṃ, pacchā vāssa taṃ kataṃ hoti kalyāṇakammaṃ sukhavedanīyaṃ, maraṇakāle vāssa hoti sammādiṭṭhi samattā samādinnā. Tena so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Yañca kho so idha pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti…pe… sammādiṭṭhi hoti, tassa diṭṭheva dhamme vipākaṃ paṭisaṃvedeti upapajja vā apare vā pariyāye.

‘‘तत्रानन्द , य्वायं पुग्गलो इध पाणातिपाता पटिविरतो अदिन्‍नादाना पटिविरतो…पे॰… सम्मादिट्ठि, कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपज्‍जति, पुब्बे वास्स तं कतं होति पापकम्मं दुक्खवेदनीयं, पच्छा वास्स तं कतं होति पापकम्मं दुक्खवेदनीयं, मरणकाले वास्स होति मिच्छादिट्ठि समत्ता समादिन्‍ना। तेन सो कायस्स भेदा परं मरणा अपायं दुग्गतिं विनिपातं निरयं उपपज्‍जति। यञ्‍च खो सो इध पाणातिपाता पटिविरतो होति, अदिन्‍नादाना पटिविरतो होति…पे॰… सम्मादिट्ठि होति, तस्स दिट्ठेव धम्मे विपाकं पटिसंवेदेति उपपज्‍ज वा अपरे वा परियाये।

‘‘Tatrānanda , yvāyaṃ puggalo idha pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato…pe… sammādiṭṭhi, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, pubbe vāssa taṃ kataṃ hoti pāpakammaṃ dukkhavedanīyaṃ, pacchā vāssa taṃ kataṃ hoti pāpakammaṃ dukkhavedanīyaṃ, maraṇakāle vāssa hoti micchādiṭṭhi samattā samādinnā. Tena so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Yañca kho so idha pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti…pe… sammādiṭṭhi hoti, tassa diṭṭheva dhamme vipākaṃ paṭisaṃvedeti upapajja vā apare vā pariyāye.

‘‘इति खो, आनन्द, अत्थि कम्मं अभब्बं अभब्बाभासं, अत्थि कम्मं अभब्बं भब्बाभासं, अत्थि कम्मं भब्बञ्‍चेव भब्बाभासञ्‍च, अत्थि कम्मं भब्बं अभब्बाभास’’न्ति।

‘‘Iti kho, ānanda, atthi kammaṃ abhabbaṃ abhabbābhāsaṃ, atthi kammaṃ abhabbaṃ bhabbābhāsaṃ, atthi kammaṃ bhabbañceva bhabbābhāsañca, atthi kammaṃ bhabbaṃ abhabbābhāsa’’nti.

इदमवोच भगवा। अत्तमनो आयस्मा आनन्दो भगवतो भासितं अभिनन्दीति।

Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

महाकम्मविभङ्गसुत्तं निट्ठितं छट्ठं।

Mahākammavibhaṅgasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.

Next: ७. सळायतनविभङ्गसुत्तं • 7. Saḷāyatanavibhaṅgasuttaṃ

Footnotes:

1. अत्थि चेसा (सी॰ क॰)

2. ( ) स्या॰ कं॰ पोत्थकेसु नत्थि

3. अत्थि चेव खो (सी॰ क॰)

4. नवकेन भिक्खुना (क॰)

5. atthi cesā (sī. ka.)

6. ( ) syā. kaṃ. potthakesu natthi

7. atthi ceva kho (sī. ka.)

8. navakena bhikkhunā (ka.)

9. किं पन (क॰)

10. kiṃ pana (ka.)

11. एवं वुत्ते (स्या॰ कं॰)

12. उम्मग्गं (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰), उमङ्गं (क॰)

13. आदिसोव (सी॰ पी॰), आदियेव (क॰)

14. ( ) नत्थि (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)

15. केचि (क॰)

16. evaṃ vutte (syā. kaṃ.)

17. ummaggaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.), umaṅgaṃ (ka.)

18. ādisova (sī. pī.), ādiyeva (ka.)

19. ( ) natthi (sī. syā. kaṃ. pī.)

20. keci (ka.)

21. अपाहं (सी॰ पी॰ क॰) अमुं + अहं = अमाहं-इति पदविभागो

22. मिच्छा ते सञ्‍जानन्ति (क॰)

23. परामस्स (सी॰ पी॰)

24. apāhaṃ (sī. pī. ka.) amuṃ + ahaṃ = amāhaṃ-iti padavibhāgo

25. micchā te sañjānanti (ka.)

26. parāmassa (sī. pī.)

27. उपपज्‍जं वा (सी॰ पी॰), उपपज्‍ज वा (स्या॰ कं॰ क॰) उपपज्‍जित्वाति संवण्णनाय संसन्देतब्बा

28. upapajjaṃ vā (sī. pī.), upapajja vā (syā. kaṃ. ka.) upapajjitvāti saṃvaṇṇanāya saṃsandetabbā

Related texts:

अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ६. महाकम्मविभङ्गसुत्तवण्णना • 6. Mahākammavibhaṅgasuttavaṇṇanā

टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ६. महाकम्मविभङ्गसुत्तवण्णना • 6. Mahākammavibhaṅgasuttavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact