Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೬. ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Mahākammavibhaṅgasuttavaṇṇanā
೨೯೮. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಮೋಘನ್ತಿ ತುಚ್ಛಂ ಅಫಲಂ। ಸಚ್ಚನ್ತಿ ತಥಂ ಭೂತಂ। ಇದಞ್ಚ ಏತೇನ ನ ಸಮ್ಮುಖಾ ಸುತಂ, ಉಪಾಲಿಸುತ್ತೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೫೬) ಪನ – ‘‘ಮನೋಕಮ್ಮಂ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜತರಂ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ ಪಾಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ ಪಾಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಪವತ್ತಿಯಾ, ನೋ ತಥಾ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನೋ ತಥಾ ವಚೀಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಂ ಅತ್ಥಿ, ಸಾ ಕಥಾ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಪಾಕಟಾ ಜಾತಾ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏಸ ವದತಿ। ಅತ್ಥಿ ಚ ಸಾ ಸಮಾಪತ್ತೀತಿ ಇದಂ – ‘‘ಕಥಂ ನು ಖೋ, ಭೋ, ಅಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಪೋಟ್ಠಪಾದಸುತ್ತೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೪೦೬ ಆದಯೋ) ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಅಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧಕಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ನ ಕಿಞ್ಚಿ ವೇದಿಯತೀತಿ ಏಕವೇದನಮ್ಪಿ ನ ವೇದಿಯತಿ। ಅತ್ಥಿ ಚ ಖೋತಿ ಥೇರೋ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ಅನುಜಾನಾತಿ। ಪರಿರಕ್ಖಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಗರಹತೋ ಮೋಚನೇನ ರಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ಸಞ್ಚೇತನಾ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಂ, ಸಾಭಿಸನ್ಧಿಕಂ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ದುಕ್ಖಂ ಸೋತಿ ಥೇರೋ ‘‘ಅಕುಸಲಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಪುಚ್ಛತೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಏವಂ ವದತಿ।
298.Evaṃme sutanti mahākammavibhaṅgasuttaṃ. Tattha moghanti tucchaṃ aphalaṃ. Saccanti tathaṃ bhūtaṃ. Idañca etena na sammukhā sutaṃ, upālisutte (ma. ni. 2.56) pana – ‘‘manokammaṃ mahāsāvajjataraṃ paññapemi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā kāyakammaṃ no tathā vacīkamma’’nti bhagavatā vuttaṃ atthi, sā kathā titthiyānaṃ antare pākaṭā jātā, taṃ gahetvā esa vadati. Atthi ca sā samāpattīti idaṃ – ‘‘kathaṃ nu kho, bho, abhisaññānirodho hotī’’ti poṭṭhapādasutte (dī. ni. 1.406 ādayo) uppannaṃ abhisaññānirodhakathaṃ sandhāya vadati. Na kiñci vediyatīti ekavedanampi na vediyati. Atthi ca khoti thero nirodhasamāpattiṃ sandhāya anujānāti. Parirakkhitabbanti garahato mocanena rakkhitabbaṃ. Sañcetanā assa atthīti sañcetanikaṃ, sābhisandhikaṃ sañcetanikakammaṃ katvāti attho. Dukkhaṃ soti thero ‘‘akusalameva sandhāya paribbājako pucchatī’’ti saññāya evaṃ vadati.
ದಸ್ಸನಮ್ಪಿ ಖೋ ಅಹನ್ತಿ ಭಗವಾ ಚತುರಙ್ಗೇಪಿ ಅನ್ಧಕಾರೇ ಸಮನ್ತಾ ಯೋಜನಟ್ಠಾನೇ ತಿಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ಸಙ್ಖಾರಂ ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾವ ಪಸ್ಸತಿ, ಅಯಞ್ಚ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ನ ದೂರೇ ಗಾವುತಮತ್ತಬ್ಭನ್ತರೇ ವಸತಿ, ಕಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಏವಮಾಹಾತಿ? ಸಮಾಗಮದಸ್ಸನಂ ಸನ್ಧಾಯೇವಮಾಹ।
Dassanampi kho ahanti bhagavā caturaṅgepi andhakāre samantā yojanaṭṭhāne tilamattampi saṅkhāraṃ maṃsacakkhunāva passati, ayañca paribbājako na dūre gāvutamattabbhantare vasati, kasmā bhagavā evamāhāti? Samāgamadassanaṃ sandhāyevamāha.
೨೯೯. ಉದಾಯೀತಿ ಲಾಲುದಾಯೀ। ತಂ ದುಕ್ಖಸ್ಮಿನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ದುಕ್ಖಮೇವ। ಇತಿ ಇಮಂ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ಕಿಲೇಸದುಕ್ಖಂ ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸಚೇ ಭಾಸಿತಂ ಭವೇಯ್ಯ ಭಗವಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
299.Udāyīti lāludāyī. Taṃ dukkhasminti sabbaṃ taṃ dukkhameva. Iti imaṃ vaṭṭadukkhaṃ kilesadukkhaṃ saṅkhāradukkhaṃ sandhāya ‘‘sace bhāsitaṃ bhaveyya bhagavā’’ti pucchati.
೩೦೦. ಉಮ್ಮಙ್ಗನ್ತಿ ಪಞ್ಹಾಉಮ್ಮಙ್ಗಂ। ಉಮ್ಮುಜ್ಜಮಾನೋತಿ ಸೀಸಂ ನೀಹರಮಾನೋ। ಅಯೋನಿಸೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ಅನುಪಾಯೇನ ಸೀಸಂ ನೀಹರಿಸ್ಸತಿ। ಇದಞ್ಚ ಪನ ಭಗವಾ ಜಾನನ್ತೋ ನೇವ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾ ನ ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣೇನ ನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣೇನ ಜಾನಿ, ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನೇವ ಪನ ಅಞ್ಞಾಸಿ। ಕಥೇನ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ನಾಮ ಸುವಿಜಾನೋ ಹೋತಿ, ಕಥೇತುಕಾಮೋ ಗೀವಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಹನುಕಂ ಚಾಲೇತಿ, ಮುಖಮಸ್ಸ ಫನ್ದತಿ, ಸನ್ನಿಸೀದಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ತಂ ಆಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಉದಾಯೀ ಸನ್ನಿಸೀದಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಯಂ ಅಭೂತಂ, ತದೇವ ಕಥೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಓಲೋಕೇತ್ವಾವ ಅಞ್ಞಾಸಿ। ಆದಿಂ ಯೇವಾತಿಆದಿಮ್ಹಿಯೇವ। ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾತಿ ‘‘ಕಿಂ ಸೋ ವೇದಿಯತೀ’’ತಿ? ಪುಚ್ಛನ್ತೇನ ‘‘ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ ಪುಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾವ ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ ಪುಚ್ಛಿತಾ। ಸುಖವೇದನಿಯನ್ತಿ ಸುಖವೇದನಾಯ ಪಚ್ಚಯಭೂತಂ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
300.Ummaṅganti pañhāummaṅgaṃ. Ummujjamānoti sīsaṃ nīharamāno. Ayoniso ummujjissatīti anupāyena sīsaṃ nīharissati. Idañca pana bhagavā jānanto neva dibbacakkhunā na cetopariyañāṇena na sabbaññutañāṇena jāni, adhippāyeneva pana aññāsi. Kathentassa hi adhippāyo nāma suvijāno hoti, kathetukāmo gīvaṃ paggaṇhāti, hanukaṃ cāleti, mukhamassa phandati, sannisīdituṃ na sakkoti. Bhagavā tassa taṃ ākāraṃ disvā ‘‘ayaṃ udāyī sannisīdituṃ na sakkoti, yaṃ abhūtaṃ, tadeva kathessatī’’ti oloketvāva aññāsi. Ādiṃ yevātiādimhiyeva. Tisso vedanāti ‘‘kiṃ so vediyatī’’ti? Pucchantena ‘‘tisso vedanā pucchāmī’’ti evaṃ vavatthapetvāva tisso vedanā pucchitā. Sukhavedaniyanti sukhavedanāya paccayabhūtaṃ. Sesesupi eseva nayo.
ಏತ್ಥ ಚ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲತೋ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚತಸ್ಸೋ ಚೇತನಾ, ಹೇಟ್ಠಾ ತಿಕಜ್ಝಾನಚೇತನಾತಿ ಏವಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಪವತ್ತೇಸು ಸುಖವೇದನಾಯ ಜನನತೋ ಸುಖವೇದನಿಯಂ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ಕಾಮಾವಚರಞ್ಚೇತ್ಥ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂಯೇವ ಏಕನ್ತೇನ ಸುಖಂ ಜನೇತಿ, ಪವತ್ತೇ ಇಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತಾರಮ್ಮಣೇ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಮ್ಪಿ।
Ettha ca kāmāvacarakusalato somanassasahagatacittasampayuttā catasso cetanā, heṭṭhā tikajjhānacetanāti evaṃ paṭisandhipavattesu sukhavedanāya jananato sukhavedaniyaṃ kammaṃ nāma. Kāmāvacarañcettha paṭisandhiyaṃyeva ekantena sukhaṃ janeti, pavatte iṭṭhamajjhattārammaṇe adukkhamasukhampi.
ಅಕುಸಲಚೇತನಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಪವತ್ತೇಸು ದುಕ್ಖಸ್ಸೇವ ಜನನತೋ ದುಕ್ಖವೇದನಿಯಂ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಪವತ್ತೇಯೇವ ಚೇತಂ ಏಕನ್ತೇನ ದುಕ್ಖಂ ಜನೇತಿ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಮ್ಪಿ, ಸಾ ಪನ ವೇದನಾ ಅನಿಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತೇಸುಯೇವ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ದುಕ್ಖಾತ್ವೇವ ಸಙ್ಖಂ ಗತಾ।
Akusalacetanā paṭisandhipavattesu dukkhasseva jananato dukkhavedaniyaṃ kammaṃ nāma. Kāyadvāre pavatteyeva cetaṃ ekantena dukkhaṃ janeti, aññattha adukkhamasukhampi, sā pana vedanā aniṭṭhāniṭṭhamajjhattesuyeva ārammaṇesu uppajjanato dukkhātveva saṅkhaṃ gatā.
ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲತೋ ಪನ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚತಸ್ಸೋ ಚೇತನಾ, ರೂಪಾವಚರಕುಸಲತೋ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಚೇತನಾತಿ ಏವಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಪವತ್ತೇಸು ತತಿಯವೇದನಾಯ ಜನನತೋ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಿಯಂ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಾಮಾವಚರಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂಯೇವ ಏಕನ್ತೇನ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಜನೇತಿ, ಪವತ್ತೇ ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣೇ ಸುಖಮ್ಪಿ। ಅಪಿಚ ಸುಖವೇದನಿಯಕಮ್ಮಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಪವತ್ತಿವಸೇನ ವಟ್ಟತಿ, ತಥಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಿಯಂ, ದುಕ್ಖವೇದನಿಯಂ ಪವತ್ತಿವಸೇನೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಏತಸ್ಸ ಪನ ವಸೇನ ಸಬ್ಬಂ ಪವತ್ತಿವಸೇನೇವ ವಟ್ಟತಿ।
Kāmāvacarakusalato pana upekkhāsahagatacittasampayuttā catasso cetanā, rūpāvacarakusalato catutthajjhānacetanāti evaṃ paṭisandhipavattesu tatiyavedanāya jananato adukkhamasukhavedaniyaṃ kammaṃ nāma. Ettha ca kāmāvacaraṃ paṭisandhiyaṃyeva ekantena adukkhamasukhaṃ janeti, pavatte iṭṭhārammaṇe sukhampi. Apica sukhavedaniyakammaṃ paṭisandhipavattivasena vaṭṭati, tathā adukkhamasukhavedaniyaṃ, dukkhavedaniyaṃ pavattivaseneva vaṭṭati. Etassa pana vasena sabbaṃ pavattivaseneva vaṭṭati.
ಏತಸ್ಸ ಭಗವಾತಿ ಥೇರೋ ತಥಾಗತೇನ ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಕಥನತ್ಥಂ ಆಲಯೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ತಥಾಗತಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಞಾಣಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪಾಕಟಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಅನುಸನ್ಧಿಕುಸಲತಾಯ ಏವಮಾಹ। ತತ್ಥ ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗನ್ತಿ ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಜನಂ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ…ಪೇ॰… ಇಧಾನನ್ದ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ…ಪೇ॰… ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜತೀತಿ ಇದಂ ನ ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಞಾಣಭಾಜನಂ, ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಞಾಣಭಾಜನತ್ಥಾಯ ಪನ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಪನಂ।
Etassa bhagavāti thero tathāgatena mahākammavibhaṅgakathanatthaṃ ālayo dassito, tathāgataṃ yācitvā mahākammavibhaṅgañāṇaṃ bhikkhusaṅghassa pākaṭaṃ karissāmīti cintetvā anusandhikusalatāya evamāha. Tattha mahākammavibhaṅganti mahākammavibhajanaṃ. Katame cattāro…pe… idhānanda, ekacco puggalo…pe… nirayaṃ upapajjatīti idaṃ na mahākammavibhaṅgañāṇabhājanaṃ, mahākammavibhaṅgañāṇabhājanatthāya pana mātikāṭṭhapanaṃ.
೩೦೧. ಇಧಾನನ್ದ , ಏಕಚ್ಚೋ ಸಮಣೋ ವಾತಿ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ। ಇದಞ್ಹಿ ಭಗವಾ – ‘‘ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಇದಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಇಮಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಇದಂ ದಸ್ಸನಂ ಗಣ್ಹನ್ತೀ’’ತಿ ಪಕಾಸನತ್ಥಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ಆತಪ್ಪನ್ತಿಆದೀನಿ ಪಞ್ಚಪಿ ವೀರಿಯಸ್ಸೇವ ನಾಮಾನಿ। ಚೇತೋಸಮಾಧಿನ್ತಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಸಮಾಧಿಂ। ಪಸ್ಸತೀತಿ ‘‘ಸೋ ಸತ್ತೋ ಕುಹಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ’’ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಪಸ್ಸತಿ। ಯೇ ಅಞ್ಞಥಾತಿ ಯೇ ‘‘ದಸನ್ನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಕಮ್ಮಪಥಾನಂ ಪೂರಿತತ್ತಾ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ಜಾನನ್ತಿ, ಮಿಚ್ಛಾ ತೇಸಂ ಞಾಣನ್ತಿ ವದತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ವಿದಿತನ್ತಿ ಪಾಕಟಂ। ಥಾಮಸಾತಿ ದಿಟ್ಠಿಥಾಮೇನ। ಪರಾಮಾಸಾತಿ ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೇನ। ಅಭಿನಿವಿಸ್ಸ ವೋಹರತೀತಿ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಆದಿಯಿತ್ವಾ ವೋಹರತಿ।
301.Idhānanda, ekacco samaṇo vāti pāṭiyekko anusandhi. Idañhi bhagavā – ‘‘dibbacakkhukā samaṇabrāhmaṇā idaṃ ārammaṇaṃ katvā imaṃ paccayaṃ labhitvā idaṃ dassanaṃ gaṇhantī’’ti pakāsanatthaṃ ārabhi. Tattha ātappantiādīni pañcapi vīriyasseva nāmāni. Cetosamādhinti dibbacakkhusamādhiṃ. Passatīti ‘‘so satto kuhiṃ nibbatto’’ti olokento passati. Ye aññathāti ye ‘‘dasannaṃ kusalānaṃ kammapathānaṃ pūritattā nirayaṃ upapajjatī’’ti jānanti, micchā tesaṃ ñāṇanti vadati. Iminā nayena sabbavāresu attho veditabbo. Viditanti pākaṭaṃ. Thāmasāti diṭṭhithāmena. Parāmāsāti diṭṭhiparāmāsena. Abhinivissa voharatīti adhiṭṭhahitvā ādiyitvā voharati.
೩೦೨. ತತ್ರಾನನ್ದಾತಿ ಇದಮ್ಪಿ ನ ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಞಾಣಸ್ಸ ಭಾಜನಂ, ಅಥ ಖ್ವಾಸ್ಸ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಪನಮೇವ। ಏತ್ಥ ಪನ ಏತೇಸಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕಾನಂ ವಚನೇ ಏತ್ತಕಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ, ಏತ್ತಕಾ ಅನನುಞ್ಞಾತಾತಿ ಇದಂ ದಸ್ಸಿತಂ। ತತ್ಥ ತತ್ರಾತಿ ತೇಸು ಚತೂಸು ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು। ಇದಮಸ್ಸಾತಿ ಇದಂ ವಚನಂ ಅಸ್ಸ। ಅಞ್ಞಥಾತಿ ಅಞ್ಞೇನಾಕಾರೇನ। ಇತಿ ಇಮೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ವಾದೇ ದ್ವೀಸು ಠಾನೇಸು ಅನುಞ್ಞಾತಾ, ತೀಸು ಅನನುಞ್ಞಾತಾತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅನುಞ್ಞಾ ನಾನುಞ್ಞಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
302.Tatrānandāti idampi na mahākammavibhaṅgañāṇassa bhājanaṃ, atha khvāssa mātikāṭṭhapanameva. Ettha pana etesaṃ dibbacakkhukānaṃ vacane ettakā anuññātā, ettakā ananuññātāti idaṃ dassitaṃ. Tattha tatrāti tesu catūsu samaṇabrāhmaṇesu. Idamassāti idaṃ vacanaṃ assa. Aññathāti aññenākārena. Iti imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ vāde dvīsu ṭhānesu anuññātā, tīsu ananuññātāti evaṃ sabbattha anuññā nānuññā veditabbā.
೩೦೩. ಏವಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕಾನಂ ವಚನೇ ಅನುಞ್ಞಾ ಚ ಅನನುಞ್ಞಾ ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಞಾಣಂ ವಿಭಜನ್ತೋ ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋತಿಆದಿಮಾಹ।
303. Evaṃ dibbacakkhukānaṃ vacane anuññā ca ananuññā ca dassetvā idāni mahākammavibhaṅgañāṇaṃ vibhajanto tatrānanda, yvāyaṃ puggalotiādimāha.
ಪುಬ್ಬೇ ವಾಸ್ಸ ತಂ ಕತಂ ಹೋತೀತಿ ಯಂ ಇಮಿನಾ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕೇನ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ದಿಟ್ಠೋ, ತತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಂ। ಪುಬ್ಬೇ ಕತೇನಪಿ ಹಿ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ಪಚ್ಛಾ ಕತೇನಪಿ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ಮರಣಕಾಲೇ ವಾ ಪನ – ‘‘ಖನ್ದೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಸಿವೋ ಸೇಟ್ಠೋ, ಪಿತಾಮಹೋ ಸೇಟ್ಠೋ, ಇಸ್ಸರಾದೀಹಿ ವಾ ಲೋಕೋ ವಿಸಟ್ಠೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಮಿಚ್ಛಾದಸ್ಸನೇನಪಿ ನಿಬ್ಬತ್ತತೇವ। ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇತಿ ಯಂ ತತ್ಥ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ, ಯಂ ಉಪಪಜ್ಜವೇದನೀಯಂ, ತಸ್ಸ ಉಪಪಜ್ಜಿತ್ವಾ, ಯಂ ಅಪರಾಪರಿಯವೇದನೀಯಂ, ತಸ್ಸ ಅಪರಸ್ಮಿಂ ಪರಿಯಾಯೇ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ।
Pubbe vāssa taṃ kataṃ hotīti yaṃ iminā dibbacakkhukena kammaṃ karonto diṭṭho, tato pubbe kataṃ. Pubbe katenapi hi niraye nibbattati, pacchā katenapi nibbattati, maraṇakāle vā pana – ‘‘khando seṭṭho sivo seṭṭho, pitāmaho seṭṭho, issarādīhi vā loko visaṭṭho’’tiādinā micchādassanenapi nibbattateva. Diṭṭheva dhammeti yaṃ tattha diṭṭhadhammavedanīyaṃ hoti, tassa diṭṭheva dhamme, yaṃ upapajjavedanīyaṃ, tassa upapajjitvā, yaṃ aparāpariyavedanīyaṃ, tassa aparasmiṃ pariyāye vipākaṃ paṭisaṃvedeti.
ಇತಿ ಅಯಂ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ಏಕಂ ಕಮ್ಮರಾಸಿಂ ಏಕಞ್ಚ ವಿಪಾಕರಾಸಿಂ ಅದ್ದಸ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಇಮಿನಾ ಅದಿಟ್ಠೇ ತಯೋ ಕಮ್ಮರಾಸೀ, ದ್ವೇ ಚ ವಿಪಾಕರಾಸೀ ಅದ್ದಸ। ಇಮಿನಾ ಪನ ದಿಟ್ಠೇ ಅದಿಟ್ಠೇ ಚ ಚತ್ತಾರೋ ಕಮ್ಮರಾಸೀ ತಯೋ ಚ ವಿಪಾಕರಾಸೀ ಅದ್ದಸ। ಇಮಾನಿ ಸತ್ತ ಠಾನಾನಿ ಜಾನನಞಾಣಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಞಾಣಂ ನಾಮ। ದುತಿಯವಾರೇ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕೇನ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ದಿಟ್ಠಂ , ತಥಾಗತೇನ ಪನ ತಯೋ ಕಮ್ಮರಾಸೀ, ದ್ವೇ ಚ ವಿಪಾಕರಾಸೀ ದಿಟ್ಠಾತಿ। ಇಮಾನಿಪಿ ಪಞ್ಚ ಪಚ್ಚತ್ತಟ್ಠಾನಾನಿ ಜಾನನಞಾಣಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಞಾಣಂ ನಾಮ। ಸೇಸವಾರದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Iti ayaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā ekaṃ kammarāsiṃ ekañca vipākarāsiṃ addasa, sammāsambuddho iminā adiṭṭhe tayo kammarāsī, dve ca vipākarāsī addasa. Iminā pana diṭṭhe adiṭṭhe ca cattāro kammarāsī tayo ca vipākarāsī addasa. Imāni satta ṭhānāni jānanañāṇaṃ tathāgatassa mahākammavibhaṅgañāṇaṃ nāma. Dutiyavāre dibbacakkhukena kiñci na diṭṭhaṃ , tathāgatena pana tayo kammarāsī, dve ca vipākarāsī diṭṭhāti. Imānipi pañca paccattaṭṭhānāni jānanañāṇaṃ tathāgatassa mahākammavibhaṅgañāṇaṃ nāma. Sesavāradvayepi eseva nayo.
ಅಭಬ್ಬನ್ತಿ ಭೂತವಿರಹಿತಂ ಅಕುಸಲಂ। ಅಭಬ್ಬಾಭಾಸನ್ತಿ ಅಭಬ್ಬಂ ಆಭಾಸತಿ ಅಭಿಭವತಿ ಪಟಿಬಾಹತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬಹುಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮೇ ಆಯೂಹಿತೇ ಬಲವಕಮ್ಮಂ ದುಬ್ಬಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ ಇದಂ ಅಭಬ್ಬಞ್ಚೇವ ಅಭಬ್ಬಾಭಾಸಞ್ಚ। ಕುಸಲಂ ಪನ ಆಯೂಹಿತ್ವಾ ಆಸನ್ನೇ ಅಕುಸಲಂ ಕತಂ ಹೋತಿ, ತಂ ಕುಸಲಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ, ಇದಂ ಅಭಬ್ಬಂ ಭಬ್ಬಾಭಾಸಂ। ಬಹುಮ್ಹಿ ಕುಸಲೇ ಆಯೂಹಿತೇಪಿ ಬಲವಕಮ್ಮಂ ದುಬ್ಬಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ, ಇದಂ ಭಬ್ಬಞ್ಚೇವ ಭಬ್ಬಾಭಾಸಞ್ಚ। ಅಕುಸಲಂ ಪನ ಆಯೂಹಿತ್ವಾ ಆಸನ್ನೇ ಕುಸಲಂ ಕತಂ ಹೋತಿ, ತಂ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ, ಇದಂ ಭಬ್ಬಂ ಅಭಬ್ಬಾಭಾಸಂ।
Abhabbanti bhūtavirahitaṃ akusalaṃ. Abhabbābhāsanti abhabbaṃ ābhāsati abhibhavati paṭibāhatīti attho. Bahukasmiñhi akusalakamme āyūhite balavakammaṃ dubbalakammassa vipākaṃ paṭibāhitvā attano vipākassa okāsaṃ karoti idaṃ abhabbañceva abhabbābhāsañca. Kusalaṃ pana āyūhitvā āsanne akusalaṃ kataṃ hoti, taṃ kusalassa vipākaṃ paṭibāhitvā attano vipākassa okāsaṃ karoti, idaṃ abhabbaṃ bhabbābhāsaṃ. Bahumhi kusale āyūhitepi balavakammaṃ dubbalakammassa vipākaṃ paṭibāhitvā attano vipākassa okāsaṃ karoti, idaṃ bhabbañceva bhabbābhāsañca. Akusalaṃ pana āyūhitvā āsanne kusalaṃ kataṃ hoti, taṃ akusalassa vipākaṃ paṭibāhitvā attano vipākassa okāsaṃ karoti, idaṃ bhabbaṃ abhabbābhāsaṃ.
ಅಪಿಚ ಉಪಟ್ಠಾನಾಕಾರೇನಪೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇದಞ್ಹಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಅಭಬ್ಬತೋ ಆಭಾಸತಿ ಉಪಟ್ಠಾತೀತಿ ಅಭಬ್ಬಾಭಾಸಂ। ತತ್ಥ ‘‘ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇಧ ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ವುತ್ತಾ, ತೇಸು ಪಠಮಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಅಭಬ್ಬಂ ಅಭಬ್ಬಾಭಾಸಂ, ತಞ್ಹಿ ಅಕುಸಲತ್ತಾ ಅಭಬ್ಬಂ, ತಸ್ಸ ಚ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತ್ತಾ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಕಾರಣಭೂತಂ ಅಕುಸಲಂ ಹುತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾತಿ। ದುತಿಯಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಅಭಬ್ಬಂ ಭಬ್ಬಾಭಾಸಂ, ತಞ್ಹಿ ಅಕುಸಲತ್ತಾ ಅಭಬ್ಬಂ। ತಸ್ಸ ಪನ ಸಗ್ಗೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತ್ತಾ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಸಗ್ಗೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಕಾರಣಭೂತಂ ಕುಸಲಂ ಹುತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾತಿ। ಇತರಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮದ್ವಯೇ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
Apica upaṭṭhānākārenapettha attho veditabbo. Idañhi vuttaṃ hoti, abhabbato ābhāsati upaṭṭhātīti abhabbābhāsaṃ. Tattha ‘‘yvāyaṃ puggalo idha pāṇātipātī’’tiādinā nayena cattāro puggalā vuttā, tesu paṭhamassa kammaṃ abhabbaṃ abhabbābhāsaṃ, tañhi akusalattā abhabbaṃ, tassa ca niraye nibbattattā tattha nibbattikāraṇabhūtaṃ akusalaṃ hutvā upaṭṭhāti. Dutiyassa kammaṃ abhabbaṃ bhabbābhāsaṃ, tañhi akusalattā abhabbaṃ. Tassa pana sagge nibbattattā aññatitthiyānaṃ sagge nibbattikāraṇabhūtaṃ kusalaṃ hutvā upaṭṭhāti. Itarasmimpi kammadvaye eseva nayo. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Mahākammavibhaṅgasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೬. ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಸುತ್ತಂ • 6. Mahākammavibhaṅgasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೬. ಮಹಾಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Mahākammavibhaṅgasuttavaṇṇanā