Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi

    ๕๑๖. มหากปิชาตกํ (๖)

    516. Mahākapijātakaṃ (6)

    ๑๗๘.

    178.

    พาราณสฺยํ 1 อหู ราชา, กาสีนํ รฎฺฐวฑฺฒโน;

    Bārāṇasyaṃ 2 ahū rājā, kāsīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;

    มิตฺตามจฺจปริพฺยูโฬฺห, อคมาสิ มิคาชินํ 3

    Mittāmaccaparibyūḷho, agamāsi migājinaṃ 4.

    ๑๗๙.

    179.

    ตตฺถ พฺราหฺมณมทฺทกฺขิ, เสตํ จิตฺรํ กิลาสินํ;

    Tattha brāhmaṇamaddakkhi, setaṃ citraṃ kilāsinaṃ;

    วิทฺธสฺตํ โกวิฬารํว, กิสํ ธมนิสนฺถตํฯ

    Viddhastaṃ koviḷāraṃva, kisaṃ dhamanisanthataṃ.

    ๑๘๐.

    180.

    ปรมการุญฺญตํ ปตฺตํ, ทิสฺวา กิจฺฉคตํ นรํ;

    Paramakāruññataṃ pattaṃ, disvā kicchagataṃ naraṃ;

    อวจ พฺยมฺหิโต ราชา, ‘‘ยกฺขานํ กตโม นุสิฯ

    Avaca byamhito rājā, ‘‘yakkhānaṃ katamo nusi.

    ๑๘๑.

    181.

    ‘‘หตฺถปาทา จ เต เสตา, ตโต เสตตรํ 5 สิโร;

    ‘‘Hatthapādā ca te setā, tato setataraṃ 6 siro;

    คตฺตํ กมฺมาสวณฺณํ เต, กิลาสพหุโล จสิฯ

    Gattaṃ kammāsavaṇṇaṃ te, kilāsabahulo casi.

    ๑๘๒.

    182.

    ‘‘วฎฺฎนาวฬิ 7 สงฺกาสา, ปิฎฺฐิ เต นินฺนตุนฺนตา;

    ‘‘Vaṭṭanāvaḷi 8 saṅkāsā, piṭṭhi te ninnatunnatā;

    กาฬปพฺพาว 9 เต องฺคา, นาญฺญํ ปสฺสามิ เอทิสํฯ

    Kāḷapabbāva 10 te aṅgā, nāññaṃ passāmi edisaṃ.

    ๑๘๓.

    183.

    ‘‘อุคฺฆฎฺฎปาโท ตสิโต, กิโส ธมนิสนฺถโต;

    ‘‘Ugghaṭṭapādo tasito, kiso dhamanisanthato;

    ฉาโต อาตตฺตรูโปสิ 11, กุโตสิ กตฺถ คจฺฉสิฯ

    Chāto ātattarūposi 12, kutosi kattha gacchasi.

    ๑๘๔.

    184.

    ‘‘ทุทฺทสี อปฺปกาโรสิ, ทุพฺพโณฺณ ภีมทสฺสโน;

    ‘‘Duddasī appakārosi, dubbaṇṇo bhīmadassano;

    ชเนตฺติ ยาปิ เต มาตา, น ตํ อิเจฺฉยฺย ปสฺสิตุํฯ

    Janetti yāpi te mātā, na taṃ iccheyya passituṃ.

    ๑๘๕.

    185.

    ‘‘กิํ กมฺมมกรํ 13 ปุเพฺพ, กํ อวชฺฌํ อฆาตยิ;

    ‘‘Kiṃ kammamakaraṃ 14 pubbe, kaṃ avajjhaṃ aghātayi;

    กิพฺพิสํ ยํ กริตฺวาน, อิทํ ทุกฺขํ อุปาคมิ’’ฯ

    Kibbisaṃ yaṃ karitvāna, idaṃ dukkhaṃ upāgami’’.

    ๑๘๖.

    186.

    ตคฺฆ เต อหมกฺขิสฺสํ, ยถาปิ กุสโล ตถา;

    Taggha te ahamakkhissaṃ, yathāpi kusalo tathā;

    สจฺจวาทิญฺหิ โลกสฺมิํ, ปสํสนฺตีธ ปณฺฑิตาฯ

    Saccavādiñhi lokasmiṃ, pasaṃsantīdha paṇḍitā.

    ๑๘๗.

    187.

    เอโก จรํ โคคเวโส, มูโฬฺห อจฺจสริํ วเน;

    Eko caraṃ gogaveso, mūḷho accasariṃ vane;

    อรเญฺญ อิรีเณ 15 วิวเน, นานากุญฺชรเสวิเตฯ

    Araññe irīṇe 16 vivane, nānākuñjarasevite.

    ๑๘๘.

    188.

    วาฬมิคานุจริเต, วิปฺปนโฎฺฐสฺมิ กานเน;

    Vāḷamigānucarite, vippanaṭṭhosmi kānane;

    อจริํ ตตฺถ สตฺตาหํ, ขุปฺปิปาส 17 สมปฺปิโตฯ

    Acariṃ tattha sattāhaṃ, khuppipāsa 18 samappito.

    ๑๘๙.

    189.

    ตตฺถ ตินฺทุกมทฺทกฺขิํ, วิสมฎฺฐํ พุภุกฺขิโต;

    Tattha tindukamaddakkhiṃ, visamaṭṭhaṃ bubhukkhito;

    ปปาตมภิลมฺพนฺตํ, สมฺปนฺนผลธารินํฯ

    Papātamabhilambantaṃ, sampannaphaladhārinaṃ.

    ๑๙๐.

    190.

    วาตสฺสิตานิ ภเกฺขสิํ, ตานิ รุจฺจิํสุ เม ภุสํ;

    Vātassitāni bhakkhesiṃ, tāni rucciṃsu me bhusaṃ;

    อติโตฺต รุกฺขมารูหิํ 19, ตตฺถ เหสฺสามิ อาสิโตฯ

    Atitto rukkhamārūhiṃ 20, tattha hessāmi āsito.

    ๑๙๑.

    191.

    เอกํ เม ภกฺขิตํ อาสิ, ทุติยํ อภิปตฺถิตํ;

    Ekaṃ me bhakkhitaṃ āsi, dutiyaṃ abhipatthitaṃ;

    ตโต สา ภญฺชถ สาขา, ฉินฺนา ผรสุนา วิยฯ

    Tato sā bhañjatha sākhā, chinnā pharasunā viya.

    ๑๙๒.

    192.

    โสหํ สหาว สาขาหิ, อุทฺธํปาโท อวํสิโร;

    Sohaṃ sahāva sākhāhi, uddhaṃpādo avaṃsiro;

    อปฺปติเฎฺฐ อนาลเมฺพ, คิริทุคฺคสฺมิ ปาปตํฯ

    Appatiṭṭhe anālambe, giriduggasmi pāpataṃ.

    ๑๙๓.

    193.

    ยสฺมา จ วาริ คมฺภีรํ, ตสฺมา น สมปชฺชิสํ 21;

    Yasmā ca vāri gambhīraṃ, tasmā na samapajjisaṃ 22;

    ตตฺถ เสสิํ นิรานโนฺท, อนูนา 23 ทส รตฺติโยฯ

    Tattha sesiṃ nirānando, anūnā 24 dasa rattiyo.

    ๑๙๔.

    194.

    อเถตฺถ กปิ มาคญฺฉิ 25, โคนงฺคุโล ทรีจโร;

    Athettha kapi māgañchi 26, gonaṅgulo darīcaro;

    สาขาหิ สาขํ วิจรโนฺต, ขาทมาโน ทุมปฺผลํฯ

    Sākhāhi sākhaṃ vicaranto, khādamāno dumapphalaṃ.

    ๑๙๕.

    195.

    โส มํ ทิสฺวา กิสํ ปณฺฑุํ, การุญฺญมกรํ มยิ;

    So maṃ disvā kisaṃ paṇḍuṃ, kāruññamakaraṃ mayi;

    อโมฺภ โก นาม โส เอตฺถ, เอวํ ทุเกฺขน อฎฺฎิโตฯ

    Ambho ko nāma so ettha, evaṃ dukkhena aṭṭito.

    ๑๙๖.

    196.

    มนุโสฺส อมนุโสฺส วา, อตฺตานํ เม ปเวทย;

    Manusso amanusso vā, attānaṃ me pavedaya;

    ตสฺสญฺชลิํ ปณาเมตฺวา, อิทํ วจนมพฺรวิํฯ

    Tassañjaliṃ paṇāmetvā, idaṃ vacanamabraviṃ.

    ๑๙๗.

    197.

    มนุโสฺสหํ พฺยสมฺปโตฺต 27, สา เม นตฺถิ อิโต คติ;

    Manussohaṃ byasampatto 28, sā me natthi ito gati;

    ตํ โว วทามิ ภทฺทํ โว, ตฺวญฺจ เม สรณํ ภวฯ

    Taṃ vo vadāmi bhaddaṃ vo, tvañca me saraṇaṃ bhava.

    ๑๙๘.

    198.

    ครุํ 29 สิลํ คเหตฺวาน, วิจรี 30 ปพฺพเต กปิ;

    Garuṃ 31 silaṃ gahetvāna, vicarī 32 pabbate kapi;

    สิลาย โยคฺคํ กตฺวาน, นิสโภ เอตทพฺรวิฯ

    Silāya yoggaṃ katvāna, nisabho etadabravi.

    ๑๙๙.

    199.

    เอหิ เม ปิฎฺฐิมารุยฺห, คีวํ คณฺหาหิ พาหุภิ;

    Ehi me piṭṭhimāruyha, gīvaṃ gaṇhāhi bāhubhi;

    อหํ ตํ อุทฺธริสฺสามิ, คิริทุคฺคต เวคสาฯ

    Ahaṃ taṃ uddharissāmi, giriduggata vegasā.

    ๒๐๐.

    200.

    ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา, วานรินฺทสฺส สิรีมโต;

    Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, vānarindassa sirīmato;

    ปิฎฺฐิมารุยฺห ธีรสฺส, คีวํ พาหาหิ อคฺคหิํฯ

    Piṭṭhimāruyha dhīrassa, gīvaṃ bāhāhi aggahiṃ.

    ๒๐๑.

    201.

    โส มํ ตโต สมุฎฺฐาสิ, เตชสฺสี 33 พลวา กปิ;

    So maṃ tato samuṭṭhāsi, tejassī 34 balavā kapi;

    วิหญฺญมาโน กิเจฺฉน, คิริทุคฺคต เวคสาฯ

    Vihaññamāno kicchena, giriduggata vegasā.

    ๒๐๒.

    202.

    อุทฺธริตฺวาน มํ สโนฺต, นิสโภ เอตทพฺรวิ;

    Uddharitvāna maṃ santo, nisabho etadabravi;

    อิงฺฆ มํ สมฺม รกฺขสฺสุ, ปสฺสุปิสฺสํ มุหุตฺตกํฯ

    Iṅgha maṃ samma rakkhassu, passupissaṃ muhuttakaṃ.

    ๒๐๓.

    203.

    สีหา พฺยคฺฆา จ ทีปี จ, อจฺฉโกกตรจฺฉโย;

    Sīhā byagghā ca dīpī ca, acchakokataracchayo;

    เต มํ ปมตฺตํ หิํเสยฺยุํ, เต ตฺวํ ทิสฺวา นิวารย 35

    Te maṃ pamattaṃ hiṃseyyuṃ, te tvaṃ disvā nivāraya 36.

    ๒๐๔.

    204.

    เอวํ เม ปริตฺตาตูน 37, ปสฺสุปิ โส มุหุตฺตกํ;

    Evaṃ me parittātūna 38, passupi so muhuttakaṃ;

    ตทาหํ ปาปิกํ ทิฎฺฐิํ, ปฎิลจฺฉิํ อโยนิโสฯ

    Tadāhaṃ pāpikaṃ diṭṭhiṃ, paṭilacchiṃ ayoniso.

    ๒๐๕.

    205.

    ภโกฺข อยํ มนุสฺสานํ, ยถา จเญฺญ วเน มิคา;

    Bhakkho ayaṃ manussānaṃ, yathā caññe vane migā;

    ยํ นูนิมํ วธิตฺวาน, ฉาโต ขาเทยฺย วานรํฯ

    Yaṃ nūnimaṃ vadhitvāna, chāto khādeyya vānaraṃ.

    ๒๐๖.

    206.

    อสิโต 39 จ คมิสฺสามิ, มํสมาทาย สมฺพลํ;

    Asito 40 ca gamissāmi, maṃsamādāya sambalaṃ;

    กนฺตารํ นิตฺถริสฺสามิ, ปาเถยฺยํ เม ภวิสฺสติฯ

    Kantāraṃ nittharissāmi, pātheyyaṃ me bhavissati.

    ๒๐๗.

    207.

    ตโต สิลํ คเหตฺวาน, มตฺถกํ สนฺนิตาฬยิํ;

    Tato silaṃ gahetvāna, matthakaṃ sannitāḷayiṃ;

    มม คตฺต 41 กิลนฺตสฺส, ปหาโร ทุพฺพโล อหุฯ

    Mama gatta 42 kilantassa, pahāro dubbalo ahu.

    ๒๐๘.

    208.

    โส จ เวเคนุทปฺปโตฺต, กปิ รุหิร 43 มกฺขิโต;

    So ca vegenudappatto, kapi ruhira 44 makkhito;

    อสฺสุปุเณฺณหิ เนเตฺตหิ, โรทโนฺต มํ อุทิกฺขติฯ

    Assupuṇṇehi nettehi, rodanto maṃ udikkhati.

    ๒๐๙.

    209.

    มาโยฺยมํ กริ ภทฺทเนฺต, ตฺวญฺจ นาเมทิสํ กริ;

    Māyyomaṃ kari bhaddante, tvañca nāmedisaṃ kari;

    ตฺวญฺจ โข นาม ทีฆาวุ 45, อเญฺญ 46 วาเรตุมรหสิฯ

    Tvañca kho nāma dīghāvu 47, aññe 48 vāretumarahasi.

    ๒๑๐.

    210.

    อโห วต เร ปุริส, ตาว ทุกฺกรการก;

    Aho vata re purisa, tāva dukkarakāraka;

    เอทิสา วิสมา ทุคฺคา, ปปาตา อุทฺธโต 49 มยาฯ

    Edisā visamā duggā, papātā uddhato 50 mayā.

    ๒๑๑.

    211.

    อานีโต ปรโลกาว, ทุเพฺภยฺยํ มํ อมญฺญถ;

    Ānīto paralokāva, dubbheyyaṃ maṃ amaññatha;

    ตํ เตน ปาปธเมฺมน, ปาปํ ปาเปน จินฺติตํฯ

    Taṃ tena pāpadhammena, pāpaṃ pāpena cintitaṃ.

    ๒๑๒.

    212.

    มา เหว ตฺวํ อธมฺมฎฺฐ, เวทนํ กฎุกํ ผุสิ;

    Mā heva tvaṃ adhammaṭṭha, vedanaṃ kaṭukaṃ phusi;

    มา เหว ปาปกมฺมํ ตํ, ผลํ เวฬุํว ตํ วธิฯ

    Mā heva pāpakammaṃ taṃ, phalaṃ veḷuṃva taṃ vadhi.

    ๒๑๓.

    213.

    ตยิเม นตฺถิ วิสฺสาโส, ปาปธมฺม อสญฺญต 51;

    Tayime natthi vissāso, pāpadhamma asaññata 52;

    เอหิ เม ปิฎฺฐิโต คจฺฉ, ทิสฺสมาโนว สนฺติเกฯ

    Ehi me piṭṭhito gaccha, dissamānova santike.

    ๒๑๔.

    214.

    มุโตฺตสิ หตฺถา วาฬานํ, ปโตฺตสิ มานุสิํ ปทํ;

    Muttosi hatthā vāḷānaṃ, pattosi mānusiṃ padaṃ;

    เอส มโคฺค อธมฺมฎฺฐ, เตน คจฺฉ ยถาสุขํฯ

    Esa maggo adhammaṭṭha, tena gaccha yathāsukhaṃ.

    ๒๑๕.

    215.

    อิทํ วตฺวา คิริจโร, รหเท 53 ปกฺขลฺย มตฺถกํ;

    Idaṃ vatvā giricaro, rahade 54 pakkhalya matthakaṃ;

    อสฺสูนิ สมฺปมชฺชิตฺวา, ตโต ปพฺพตมารุหิฯ

    Assūni sampamajjitvā, tato pabbatamāruhi.

    ๒๑๖.

    216.

    โสหํ เตนาภิสโตฺตสฺมิ, ปริฬาเหน อฎฺฎิโต;

    Sohaṃ tenābhisattosmi, pariḷāhena aṭṭito;

    ฑยฺหมาเนน คเตฺตน, วาริํ ปาตุํ อุปาคมิํฯ

    Ḍayhamānena gattena, vāriṃ pātuṃ upāgamiṃ.

    ๒๑๗.

    217.

    อคฺคินา วิย สนฺตโตฺต, รหโท รุหิรมกฺขิโต;

    Agginā viya santatto, rahado ruhiramakkhito;

    ปุพฺพโลหิตสงฺกาโส, สโพฺพ เม สมปชฺชถฯ

    Pubbalohitasaṅkāso, sabbo me samapajjatha.

    ๒๑๘.

    218.

    ยาวโนฺต อุทพินฺทูนิ, กายสฺมิํ นิปติํสุ เม;

    Yāvanto udabindūni, kāyasmiṃ nipatiṃsu me;

    ตาวโนฺต คณฺฑ 55 ชาเยถ, อทฺธเพลุวสาทิสาฯ

    Tāvanto gaṇḍa 56 jāyetha, addhabeluvasādisā.

    ๒๑๙.

    219.

    ปภินฺนา ปคฺฆริํสุ เม, กุณปา ปุพฺพโลหิตา;

    Pabhinnā pagghariṃsu me, kuṇapā pubbalohitā;

    เยน เยเนว คจฺฉามิ, คาเมสุ นิคเมสุ จฯ

    Yena yeneva gacchāmi, gāmesu nigamesu ca.

    ๒๒๐.

    220.

    ทณฺฑหตฺถา นิวาเรนฺติ, อิตฺถิโย ปุริสา จ มํ;

    Daṇḍahatthā nivārenti, itthiyo purisā ca maṃ;

    โอกฺกิตา 57 ปูติคเนฺธน, มาสฺสุ โอเรน อาคมา 58

    Okkitā 59 pūtigandhena, māssu orena āgamā 60.

    ๒๒๑.

    221.

    เอตาทิสํ อิทํ ทุกฺขํ, สตฺต วสฺสานิ ทานิ เม;

    Etādisaṃ idaṃ dukkhaṃ, satta vassāni dāni me;

    อนุโภมิ สกํ กมฺมํ, ปุเพฺพ ทุกฺกฎมตฺตโนฯ

    Anubhomi sakaṃ kammaṃ, pubbe dukkaṭamattano.

    ๒๒๒.

    222.

    ตํ โว วทามิ ภทฺทเนฺต 61, ยาวเนฺตตฺถ สมาคตา;

    Taṃ vo vadāmi bhaddante 62, yāvantettha samāgatā;

    มาสฺสุ มิตฺตาน 63 ทุพฺภิโตฺถ, มิตฺตทุโพฺภ หิ ปาปโกฯ

    Māssu mittāna 64 dubbhittho, mittadubbho hi pāpako.

    ๒๒๓.

    223.

    กุฎฺฐี กิลาสี ภวติ, โย มิตฺตานิธ ทุพฺภติ 65;

    Kuṭṭhī kilāsī bhavati, yo mittānidha dubbhati 66;

    กายสฺส เภทา มิตฺตทฺทุ 67, นิรยํ โสปปชฺชตีติ 68

    Kāyassa bhedā mittaddu 69, nirayaṃ sopapajjatīti 70.

    มหากปิชาตกํ ฉฎฺฐํฯ

    Mahākapijātakaṃ chaṭṭhaṃ.







    Footnotes:
    1. พาราณสฺสํ (สี. ปี.)
    2. bārāṇassaṃ (sī. pī.)
    3. มิคาชิรํ (สี.), มิคาจิรํ (ปี.)
    4. migājiraṃ (sī.), migāciraṃ (pī.)
    5. เสตตโร (ปี.)
    6. setataro (pī.)
    7. วฎฺฐนาวลิ (ปี.)
    8. vaṭṭhanāvali (pī.)
    9. กาฬปพฺพา จ (สฺยา.), กาฬา ปพฺพา จ (ปี.)
    10. kāḷapabbā ca (syā.), kāḷā pabbā ca (pī.)
    11. อาทิตฺตรูโปสิ (ก.), อติตฺตรูโปสิ (สฺยา. ก. อฎฺฐ.)
    12. ādittarūposi (ka.), atittarūposi (syā. ka. aṭṭha.)
    13. กมฺมมกรา (สี. สฺยา. ปี.)
    14. kammamakarā (sī. syā. pī.)
    15. อีริเณ (สี. สฺยา. ปี.)
    16. īriṇe (sī. syā. pī.)
    17. ขุปฺปิปาสา (สี. ปี.)
    18. khuppipāsā (sī. pī.)
    19. มารุยฺห (สี. สฺยา.)
    20. māruyha (sī. syā.)
    21. สมปชฺชสิํ (สี.), สมภชฺชิสํ (ปี.)
    22. samapajjasiṃ (sī.), samabhajjisaṃ (pī.)
    23. อนาโถ (สี.)
    24. anātho (sī.)
    25. มาคจฺฉิ (สฺยา. ก.)
    26. māgacchi (syā. ka.)
    27. วสมฺปโตฺต (สฺยา. ก.)
    28. vasampatto (syā. ka.)
    29. ครุ (สี. ปี.)
    30. วิจริ (ปี.)
    31. garu (sī. pī.)
    32. vicari (pī.)
    33. เตชสี (สฺยา. ปี. ก.)
    34. tejasī (syā. pī. ka.)
    35. ทิสฺวาน วารย (ปี.)
    36. disvāna vāraya (pī.)
    37. ปริตฺตาตุน (ก.)
    38. parittātuna (ka.)
    39. อาสิโก (ปี.)
    40. āsiko (pī.)
    41. ภตฺต (สี. สฺยา.), หตฺถ (ปี.)
    42. bhatta (sī. syā.), hattha (pī.)
    43. รุธิร (สี.)
    44. rudhira (sī.)
    45. ทีฆายุ (ปี.)
    46. อญฺญํ (ปี.)
    47. dīghāyu (pī.)
    48. aññaṃ (pī.)
    49. อุทฺธโฎ (ปี.)
    50. uddhaṭo (pī.)
    51. ปาปธมฺมํ อมญฺญถ (ปี.)
    52. pāpadhammaṃ amaññatha (pī.)
    53. รุหิรํ (สฺยา. ก.)
    54. ruhiraṃ (syā. ka.)
    55. คณฺฑู (สี. ปี.), คณฺฑุ (สฺยา.)
    56. gaṇḍū (sī. pī.), gaṇḍu (syā.)
    57. โอกิณฺณา (สี.)
    58. มาคมา (สี. ปี.)
    59. okiṇṇā (sī.)
    60. māgamā (sī. pī.)
    61. ภทฺทํ โว (สี. ปี.)
    62. bhaddaṃ vo (sī. pī.)
    63. มิตฺตานํ (สี. ปี.)
    64. mittānaṃ (sī. pī.)
    65. โย มิตฺตานํ อิธทฺทุภิ (สี. อฎฺฐ.), โย มิตฺตานํ อิธ ทุพฺภติ (ปี.)
    66. yo mittānaṃ idhaddubhi (sī. aṭṭha.), yo mittānaṃ idha dubbhati (pī.)
    67. มิตฺตทุพฺภี (สฺยา. ก.)
    68. โส อุปปชฺชตีติ (สี. สฺยา. ปี.)
    69. mittadubbhī (syā. ka.)
    70. so upapajjatīti (sī. syā. pī.)



    Related texts:



    อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā / [๕๑๖] ๖. มหากปิชาตกวณฺณนา • [516] 6. Mahākapijātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact