Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [൪൦൭] ൨. മഹാകപിജാതകവണ്ണനാ

    [407] 2. Mahākapijātakavaṇṇanā

    അത്താനം സങ്കമം കത്വാതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ ഞാതത്ഥചരിയം ആരബ്ഭ കഥേസി. വത്ഥു ഭദ്ദസാലജാതകേ (ജാ॰ ൧.൧൨.൧൩ ആദയോ) ആവി ഭവിസ്സതി. തദാ പന ധമ്മസഭായം കഥം സമുട്ഠാപേസും ‘‘ആവുസോ, സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഞാതകാനം അത്ഥം ചരതീ’’തി. സത്ഥാ ആഗന്ത്വാ ‘‘കായ നുത്ഥ, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘ഇമായ നാമാ’’തി വുത്തേ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഇദാനേവ, പുബ്ബേപി തഥാഗതോ ഞാതീനം അത്ഥം ചരിയേവാ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.

    Attānaṃ saṅkamaṃ katvāti idaṃ satthā jetavane viharanto ñātatthacariyaṃ ārabbha kathesi. Vatthu bhaddasālajātake (jā. 1.12.13 ādayo) āvi bhavissati. Tadā pana dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, sammāsambuddho ñātakānaṃ atthaṃ caratī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi tathāgato ñātīnaṃ atthaṃ cariyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ കപിയോനിയം നിബ്ബത്തിത്വാ വയപ്പത്തോ ആരോഹപരിണാഹസമ്പന്നോ ഥാമബലൂപേതോ പഞ്ചഹത്ഥിബലപരിമാണോ അസീതിസഹസ്സകപിഗണപരിവുതോ ഹിമവന്തപദേസേ വസതി. തത്ഥ ഗങ്ഗാതീരം നിസ്സായ സാഖാവിടപസമ്പന്നോ സന്ദച്ഛായോ ബഹലപത്തോ പബ്ബതകൂടം വിയ സമുഗ്ഗതോ അമ്ബരുക്ഖോ അഹോസി ‘‘നിഗ്രോധരുക്ഖോ’’തിപി വദന്തി. തസ്സ മധുരാനി ഫലാനി ദിബ്ബഗന്ധരസാനി മഹന്താനി മഹന്തകുമ്ഭപ്പമാണാനി. തസ്സ ഏകിസ്സാ സാഖായ ഫലാനി ഥലേ പതന്തി, ഏകിസ്സാ സാഖായ ഗങ്ഗാജലേ, ദ്വിന്നം സാഖാനം ഫലാനി മജ്ഝേ രുക്ഖമൂലേ പതന്തി. ബോധിസത്തോ കപിഗണം ആദായ തത്ഥ ഫലാനി ഖാദന്തോ ‘‘ഏകസ്മിം കാലേ ഇമസ്സ രുക്ഖസ്സ ഉദകേ പതിതം ഫലം നിസ്സായ അമ്ഹാകം ഭയം ഉപ്പജ്ജിസ്സതീ’’തി ഉദകമത്ഥകേ സാഖായ ഏകഫലമ്പി അനവസേസേത്വാ പുപ്ഫകാലേ കളായമത്തകാലതോ പട്ഠായ ഖാദാപേതി ചേവ പാതാപേതി ച. ഏവം സന്തേപി അസീതിവാനരസഹസ്സേഹി അദിട്ഠം കിപില്ലികപുടപടിച്ഛന്നം ഏകം പക്കഫലം നദിയം പതിത്വാ ഉദ്ധഞ്ച അധോ ച ജാലം ബന്ധാപേത്വാ ഉദകകീളം കീളന്തസ്സ ബാരാണസിരഞ്ഞോ ഉദ്ധംജാലേ ലഗ്ഗി. രഞ്ഞോ ദിവസം കീളിത്വാ സായം ഗമനസമയേ കേവട്ടാ ജാലം ഉക്ഖിപന്താ തം ദിസ്വാ ‘‘അസുകഫലം നാമാ’’തി അജാനന്താ രഞ്ഞോ ദസ്സേസും.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto kapiyoniyaṃ nibbattitvā vayappatto ārohapariṇāhasampanno thāmabalūpeto pañcahatthibalaparimāṇo asītisahassakapigaṇaparivuto himavantapadese vasati. Tattha gaṅgātīraṃ nissāya sākhāviṭapasampanno sandacchāyo bahalapatto pabbatakūṭaṃ viya samuggato ambarukkho ahosi ‘‘nigrodharukkho’’tipi vadanti. Tassa madhurāni phalāni dibbagandharasāni mahantāni mahantakumbhappamāṇāni. Tassa ekissā sākhāya phalāni thale patanti, ekissā sākhāya gaṅgājale, dvinnaṃ sākhānaṃ phalāni majjhe rukkhamūle patanti. Bodhisatto kapigaṇaṃ ādāya tattha phalāni khādanto ‘‘ekasmiṃ kāle imassa rukkhassa udake patitaṃ phalaṃ nissāya amhākaṃ bhayaṃ uppajjissatī’’ti udakamatthake sākhāya ekaphalampi anavasesetvā pupphakāle kaḷāyamattakālato paṭṭhāya khādāpeti ceva pātāpeti ca. Evaṃ santepi asītivānarasahassehi adiṭṭhaṃ kipillikapuṭapaṭicchannaṃ ekaṃ pakkaphalaṃ nadiyaṃ patitvā uddhañca adho ca jālaṃ bandhāpetvā udakakīḷaṃ kīḷantassa bārāṇasirañño uddhaṃjāle laggi. Rañño divasaṃ kīḷitvā sāyaṃ gamanasamaye kevaṭṭā jālaṃ ukkhipantā taṃ disvā ‘‘asukaphalaṃ nāmā’’ti ajānantā rañño dassesuṃ.

    രാജാ ‘‘കിംഫലം നാമേത’’ന്തി പുച്ഛി. ‘‘ന ജാനാമ, ദേവാ’’തി. ‘‘കേ ജാനിസ്സന്തീ’’തി? ‘‘വനചരകാ, ദേവാ’’തി. സോ വനചരകേ പക്കോസാപേത്വാ തേസം സന്തികാ ‘‘അമ്ബപക്ക’’ന്തി സുത്വാ ഛുരികായ ഛിന്ദിത്വാ പഠമം വനചരകേ ഖാദാപേത്വാ പച്ഛാ അത്തനാപി ഖാദി, ഇത്ഥാഗാരസ്സാപി അമച്ചാനമ്പി ദാപേസി. രഞ്ഞോ അമ്ബപക്കരസോ സകലസരീരം ഫരിത്വാ അട്ഠാസി. സോ രസതണ്ഹായ ബജ്ഝിത്വാ തസ്സ രുക്ഖസ്സ ഠിതട്ഠാനം വനചരകേ പുച്ഛിത്വാ തേഹി ‘‘ഹിമവന്തപദേസേ നദീതീരേ’’തി വുത്തേ ബഹൂ നാവാസങ്ഘാടേ ബന്ധാപേത്വാ വനചരകേഹി ദേസിതമഗ്ഗേന ഉദ്ധംസോതം അഗമാസി. ‘‘ഏത്തകാനി ദിവസാനീ’’തി പരിച്ഛേദോ ന കഥിതോ, അനുപുബ്ബേന പന തം ഠാനം പത്വാ ‘‘ഏസോ ദേവ, രുക്ഖോ’’തി വനചരകാ രഞ്ഞോ ആചിക്ഖിംസു. രാജാ നാവം ഠപേത്വാ മഹാജനപരിവുതോ പദസാ തത്ഥ ഗന്ത്വാ രുക്ഖമൂലേ സയനം പഞ്ഞപാപേത്വാ അമ്ബപക്കാനി ഖാദിത്വാ നാനഗ്ഗരസഭോജനം ഭുഞ്ജിത്വാ നിപജ്ജി, സബ്ബദിസാസു ആരക്ഖം ഠപേത്വാ അഗ്ഗിം കരിംസു.

    Rājā ‘‘kiṃphalaṃ nāmeta’’nti pucchi. ‘‘Na jānāma, devā’’ti. ‘‘Ke jānissantī’’ti? ‘‘Vanacarakā, devā’’ti. So vanacarake pakkosāpetvā tesaṃ santikā ‘‘ambapakka’’nti sutvā churikāya chinditvā paṭhamaṃ vanacarake khādāpetvā pacchā attanāpi khādi, itthāgārassāpi amaccānampi dāpesi. Rañño ambapakkaraso sakalasarīraṃ pharitvā aṭṭhāsi. So rasataṇhāya bajjhitvā tassa rukkhassa ṭhitaṭṭhānaṃ vanacarake pucchitvā tehi ‘‘himavantapadese nadītīre’’ti vutte bahū nāvāsaṅghāṭe bandhāpetvā vanacarakehi desitamaggena uddhaṃsotaṃ agamāsi. ‘‘Ettakāni divasānī’’ti paricchedo na kathito, anupubbena pana taṃ ṭhānaṃ patvā ‘‘eso deva, rukkho’’ti vanacarakā rañño ācikkhiṃsu. Rājā nāvaṃ ṭhapetvā mahājanaparivuto padasā tattha gantvā rukkhamūle sayanaṃ paññapāpetvā ambapakkāni khāditvā nānaggarasabhojanaṃ bhuñjitvā nipajji, sabbadisāsu ārakkhaṃ ṭhapetvā aggiṃ kariṃsu.

    മഹാസത്തോ മനുസ്സേസു നിദ്ദം ഓക്കന്തേസു അഡ്ഢരത്തസമയേ പരിസായ സദ്ധിം അഗമാസി. അസീതിസഹസ്സവാനരാ സാഖായ സാഖം ചരന്താ അമ്ബാനി ഖാദന്തി. രാജാ പബുജ്ഝിത്വാ കപിഗണം ദിസ്വാ മനുസ്സേ ഉട്ഠാപേത്വാ ധനുഗ്ഗഹേ പക്കോസാപേത്വാ ‘‘യഥാ ഏതേ ഫലഖാദകാ വാനരാ ന പലായന്തി, തഥാ തേ പരിക്ഖിപിത്വാ വിജ്ഝഥ, സ്വേ അമ്ബാനി ചേവ വാനരമംസഞ്ച ഖാദിസ്സാമീ’’തി ആഹ. ധനുഗ്ഗഹാ ‘‘സാധൂ’’തി സമ്പടിച്ഛിത്വാ രുക്ഖം പരിവാരേത്വാ സരേ സന്നയ്ഹിത്വാ അട്ഠംസു. തേ ദിസ്വാ വാനരാ മരണഭയഭീതാ പലായിതും അസക്കോന്താ മഹാസത്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘ദേവ, ‘പലായനമക്കടേ വിജ്ഝിസ്സാമാ’തി രുക്ഖം പരിവാരേത്വാ ധനുഗ്ഗഹാ ഠിതാ, കിം കരോമാ’’തി പുച്ഛിത്വാ കമ്പമാനാ അട്ഠംസു. ബോധിസത്തോ ‘‘മാ ഭായിത്ഥ, അഹം വോ ജീവിതം ദസ്സാമീ’’തി വാനരഗണം സമസ്സാസേത്വാ ഉജുകം ഉഗ്ഗതസാഖം ആരുയ്ഹ ഗങ്ഗാഭിമുഖം ഗതസാഖം ഗന്ത്വാ തസ്സാ പരിയന്തതോ പക്ഖന്ദിത്വാ ധനുസതമത്തം ഠാനം അതിക്കമ്മ ഗങ്ഗാതീരേ ഏകസ്മിം ഗുമ്ബമത്ഥകേ പതിത്വാ തതോ ഓരുയ്ഹ ‘‘മമാഗതട്ഠാനം ഏത്തകം ഭവിസ്സതീ’’തി ആകാസം പരിച്ഛിന്ദിത്വാ ഏകം വേത്തലതം മൂലേ ഛിന്ദിത്വാ സോധേത്വാ ‘‘ഏത്തകം ഠാനം രുക്ഖേ ബജ്ഝിസ്സതി, ഏത്തകം ആകാസട്ഠം ഭവിസ്സതീ’’തി ഇമാനി ദ്വേ ഠാനാനി വവത്ഥപേത്വാ അത്തനോ കടിയം ബന്ധനട്ഠാനം ന സല്ലക്ഖേസി.

    Mahāsatto manussesu niddaṃ okkantesu aḍḍharattasamaye parisāya saddhiṃ agamāsi. Asītisahassavānarā sākhāya sākhaṃ carantā ambāni khādanti. Rājā pabujjhitvā kapigaṇaṃ disvā manusse uṭṭhāpetvā dhanuggahe pakkosāpetvā ‘‘yathā ete phalakhādakā vānarā na palāyanti, tathā te parikkhipitvā vijjhatha, sve ambāni ceva vānaramaṃsañca khādissāmī’’ti āha. Dhanuggahā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā rukkhaṃ parivāretvā sare sannayhitvā aṭṭhaṃsu. Te disvā vānarā maraṇabhayabhītā palāyituṃ asakkontā mahāsattaṃ upasaṅkamitvā ‘‘deva, ‘palāyanamakkaṭe vijjhissāmā’ti rukkhaṃ parivāretvā dhanuggahā ṭhitā, kiṃ karomā’’ti pucchitvā kampamānā aṭṭhaṃsu. Bodhisatto ‘‘mā bhāyittha, ahaṃ vo jīvitaṃ dassāmī’’ti vānaragaṇaṃ samassāsetvā ujukaṃ uggatasākhaṃ āruyha gaṅgābhimukhaṃ gatasākhaṃ gantvā tassā pariyantato pakkhanditvā dhanusatamattaṃ ṭhānaṃ atikkamma gaṅgātīre ekasmiṃ gumbamatthake patitvā tato oruyha ‘‘mamāgataṭṭhānaṃ ettakaṃ bhavissatī’’ti ākāsaṃ paricchinditvā ekaṃ vettalataṃ mūle chinditvā sodhetvā ‘‘ettakaṃ ṭhānaṃ rukkhe bajjhissati, ettakaṃ ākāsaṭṭhaṃ bhavissatī’’ti imāni dve ṭhānāni vavatthapetvā attano kaṭiyaṃ bandhanaṭṭhānaṃ na sallakkhesi.

    സോ തം ലതം ആദായ ഏകം കോടിം ഗങ്ഗാതീരേ പതിട്ഠിതരുക്ഖേ ബന്ധിത്വാ ഏകം അത്തനോ കടിയം ബന്ധിത്വാ വാതച്ഛിന്നവലാഹകോ വിയ വേഗേന ധനുസതമത്തം ഠാനം ലങ്ഘിത്വാ കടിയം ബന്ധനട്ഠാനസ്സ അസല്ലക്ഖിതത്താ രുക്ഖം പാപുണിതും അസക്കോന്തോ ഉഭോഹി ഹത്ഥേഹി അമ്ബസാഖം ദള്ഹം ഗണ്ഹിത്വാ വാനരഗണസ്സ സഞ്ഞമദാസി ‘‘സീഘം മമ പിട്ഠിം മദ്ദമാനാ വേത്തലതായ സോത്ഥിഗമനം ഗച്ഛഥാ’’തി. അസീതിസഹസ്സവാനരാ മഹാസത്തം വന്ദിത്വാ ഖമാപേത്വാ തഥാ അഗമംസു. തദാ ദേവദത്തോപി മക്കടോ ഹുത്വാ തേസം അബ്ഭന്തരേ ഹോതി. സോ ‘‘അയം മേ പച്ചാമിത്തസ്സ പിട്ഠിം പസ്സിതും കാലോ’’തി ഉച്ചം സാഖം ആരുയ്ഹ വേഗം ജനേത്വാ തസ്സ പിട്ഠിയം പതി. മഹാസത്തസ്സ ഹദയം ഭിജ്ജി, ബലവവേദനാ ഉപ്പജ്ജി. സോപി തം വേദനാപ്പത്തം കത്വാ പക്കാമി. മഹാസത്തോ ഏകകോവ അഹോസി. രാജാ അനിദ്ദായന്തോ വാനരേഹി ച മഹാസത്തേന ച കതകിരിയം സബ്ബം ദിസ്വാ ‘‘അയം തിരച്ഛാനോ ഹുത്വാ അത്തനോ ജീവിതം അഗണേത്വാ പരിസായ സോത്ഥിഭാവമേവ അകാസീ’’തി ചിന്തേന്തോ നിപജ്ജി.

    So taṃ lataṃ ādāya ekaṃ koṭiṃ gaṅgātīre patiṭṭhitarukkhe bandhitvā ekaṃ attano kaṭiyaṃ bandhitvā vātacchinnavalāhako viya vegena dhanusatamattaṃ ṭhānaṃ laṅghitvā kaṭiyaṃ bandhanaṭṭhānassa asallakkhitattā rukkhaṃ pāpuṇituṃ asakkonto ubhohi hatthehi ambasākhaṃ daḷhaṃ gaṇhitvā vānaragaṇassa saññamadāsi ‘‘sīghaṃ mama piṭṭhiṃ maddamānā vettalatāya sotthigamanaṃ gacchathā’’ti. Asītisahassavānarā mahāsattaṃ vanditvā khamāpetvā tathā agamaṃsu. Tadā devadattopi makkaṭo hutvā tesaṃ abbhantare hoti. So ‘‘ayaṃ me paccāmittassa piṭṭhiṃ passituṃ kālo’’ti uccaṃ sākhaṃ āruyha vegaṃ janetvā tassa piṭṭhiyaṃ pati. Mahāsattassa hadayaṃ bhijji, balavavedanā uppajji. Sopi taṃ vedanāppattaṃ katvā pakkāmi. Mahāsatto ekakova ahosi. Rājā aniddāyanto vānarehi ca mahāsattena ca katakiriyaṃ sabbaṃ disvā ‘‘ayaṃ tiracchāno hutvā attano jīvitaṃ agaṇetvā parisāya sotthibhāvameva akāsī’’ti cintento nipajji.

    സോ പഭാതായ രത്തിയാ മഹാസത്തസ്സ തുസ്സിത്വാ ‘‘ന യുത്തം ഇമം കപിരാജാനം നാസേതും, ഉപായേന നം ഓതാരേത്വാ പടിജഗ്ഗിസ്സാമീ’’തി അന്തോഗങ്ഗായ നാവാസങ്ഘാടം ഠപേത്വാ തത്ഥ അട്ടകം ബന്ധാപേത്വാ സണികം മഹാസത്തം ഓതാരാപേത്വാ പിട്ഠിയം കാസാവവത്ഥം പത്ഥരാപേത്വാ ഗങ്ഗോദകേന ന്ഹാപേത്വാ ഫാണിതോദകം പായേത്വാ പരിസുദ്ധസരീരം സഹസ്സപാകതേലേന അബ്ഭഞ്ജാപേത്വാ സയനപിട്ഠേ ഏളകചമ്മം സന്ഥരാപേത്വാ സണികം തത്ഥ നിപജ്ജാപേത്വാ അത്തനാ നീചേ ആസനേ നിസീദിത്വാ പഠമം ഗാഥമാഹ –

    So pabhātāya rattiyā mahāsattassa tussitvā ‘‘na yuttaṃ imaṃ kapirājānaṃ nāsetuṃ, upāyena naṃ otāretvā paṭijaggissāmī’’ti antogaṅgāya nāvāsaṅghāṭaṃ ṭhapetvā tattha aṭṭakaṃ bandhāpetvā saṇikaṃ mahāsattaṃ otārāpetvā piṭṭhiyaṃ kāsāvavatthaṃ pattharāpetvā gaṅgodakena nhāpetvā phāṇitodakaṃ pāyetvā parisuddhasarīraṃ sahassapākatelena abbhañjāpetvā sayanapiṭṭhe eḷakacammaṃ santharāpetvā saṇikaṃ tattha nipajjāpetvā attanā nīce āsane nisīditvā paṭhamaṃ gāthamāha –

    ൮൩.

    83.

    ‘‘അത്താനം സങ്കമം കത്വാ, യോ സോത്ഥിം സമതാരയി;

    ‘‘Attānaṃ saṅkamaṃ katvā, yo sotthiṃ samatārayi;

    കിം ത്വം തേസം കിമേ തുയ്ഹം, ഹോന്തി ഏതേ മഹാകപീ’’തി.

    Kiṃ tvaṃ tesaṃ kime tuyhaṃ, honti ete mahākapī’’ti.

    തസ്സത്ഥോ – അമ്ഭോ മഹാകപി, യോ ത്വം അത്താനം സങ്കമം കത്വാ തുലം ആരോപേത്വാ ജീവിതം പരിച്ചജിത്വാ ഇമേ വാനരേ സോത്ഥിം സമതാരയി, ഖേമേന സന്താരേസി; കിം ത്വം തേസം ഹോസി, കിമേ തുയ്ഹം വാ കിംസു ഏതേ ഹോന്തീതി?

    Tassattho – ambho mahākapi, yo tvaṃ attānaṃ saṅkamaṃ katvā tulaṃ āropetvā jīvitaṃ pariccajitvā ime vānare sotthiṃ samatārayi, khemena santāresi; kiṃ tvaṃ tesaṃ hosi, kime tuyhaṃ vā kiṃsu ete hontīti?

    തം സുത്വാ ബോധിസത്തോ രാജാനം ഓവദന്തോ സേസഗാഥാ അഭാസി –

    Taṃ sutvā bodhisatto rājānaṃ ovadanto sesagāthā abhāsi –

    ൮൪.

    84.

    ‘‘രാജാഹം ഇസ്സരോ തേസം, യൂഥസ്സ പരിഹാരകോ;

    ‘‘Rājāhaṃ issaro tesaṃ, yūthassa parihārako;

    തേസം സോകപരേതാനം, ഭീതാനം തേ അരിന്ദമ.

    Tesaṃ sokaparetānaṃ, bhītānaṃ te arindama.

    ൮൫.

    85.

    ‘‘ഉല്ലങ്ഘയിത്വാ അത്താനം, വിസ്സട്ഠധനുനോ സതം;

    ‘‘Ullaṅghayitvā attānaṃ, vissaṭṭhadhanuno sataṃ;

    തതോ അപരപാദേസു, ദള്ഹം ബന്ധം ലതാഗുണം.

    Tato aparapādesu, daḷhaṃ bandhaṃ latāguṇaṃ.

    ൮൬.

    86.

    ‘‘ഛിന്നബ്ഭമിവ വാതേന, നുണ്ണോ രുക്ഖം ഉപാഗമിം;

    ‘‘Chinnabbhamiva vātena, nuṇṇo rukkhaṃ upāgamiṃ;

    സോഹം അപ്പഭവം തത്ഥ, സാഖം ഹത്ഥേഹി അഗ്ഗഹിം.

    Sohaṃ appabhavaṃ tattha, sākhaṃ hatthehi aggahiṃ.

    ൮൭.

    87.

    ‘‘തം മം വിയായതം സന്തം, സാഖായ ച ലതായ ച;

    ‘‘Taṃ maṃ viyāyataṃ santaṃ, sākhāya ca latāya ca;

    സമനുക്കമന്താ പാദേഹി, സോത്ഥിം സാഖാമിഗാ ഗതാ.

    Samanukkamantā pādehi, sotthiṃ sākhāmigā gatā.

    ൮൮.

    88.

    ‘‘തം മം ന തപതേ ബന്ധോ, മതോ മേ ന തപേസ്സതി;

    ‘‘Taṃ maṃ na tapate bandho, mato me na tapessati;

    സുഖമാഹരിതം തേസം, യേസം രജ്ജമകാരയിം.

    Sukhamāharitaṃ tesaṃ, yesaṃ rajjamakārayiṃ.

    ൮൯.

    89.

    ‘‘ഏസാ തേ ഉപമാ രാജ, തം സുണോഹി അരിന്ദമ;

    ‘‘Esā te upamā rāja, taṃ suṇohi arindama;

    രഞ്ഞാ രട്ഠസ്സ യോഗ്ഗസ്സ, ബലസ്സ നിഗമസ്സ ച;

    Raññā raṭṭhassa yoggassa, balassa nigamassa ca;

    സബ്ബേസം സുഖമേട്ഠബ്ബം, ഖത്തിയേന പജാനതാ’’തി.

    Sabbesaṃ sukhameṭṭhabbaṃ, khattiyena pajānatā’’ti.

    തത്ഥ തേസന്തി തേസം അസീതിസഹസ്സാനം വാനരാനം. ഭീതാനം തേതി തവ വിജ്ഝനത്ഥായ ആണാപേത്വാ ഠിതസ്സ ഭീതാനം. അരിന്ദമാതി രാജാനം ആലപതി. രാജാ ഹി ചോരാദീനം അരീനം ദമനതോ ‘‘അരിന്ദമോ’’തി വുച്ചതി. വിസ്സട്ഠധനുനോ സതന്തി അനാരോപിതധനുസതപ്പമാണം ഠാനം അത്താനം ആകാസേ ഉല്ലങ്ഘയിത്വാ വിസ്സജ്ജേത്വാ തതോ ഇമമ്ഹാ രുക്ഖാ ലങ്ഘയിത്വാ ഗതട്ഠാനതോ. അപരപാദേസൂതി പച്ഛാപാദേസു. ഇദം കടിഭാഗം സന്ധായ വുത്തം. ബോധിസത്തോ ഹി കടിഭാഗേ തം ലതാഗുണം ദള്ഹം ബന്ധിത്വാ പച്ഛിമപാദേഹി ഭൂമിയം അക്കമിത്വാ വിസ്സജ്ജേത്വാ വാതവേഗേന ആകാസം പക്ഖന്ദി. നുണ്ണോ രുക്ഖം ഉപാഗമിന്തി വാതച്ഛിന്നം അബ്ഭമിവ അത്തനോ വേഗജനിതേന വാതേന നുണ്ണോ. യഥാ വാതച്ഛിന്നബ്ഭം വാതേന, ഏവം അത്തനോ വേഗേന നുണ്ണോ ഹുത്വാ ഇമം അമ്ബരുക്ഖം ഉപാഗമിം . അപ്പഭവന്തി സോ അഹം തത്ഥ ആകാസപ്പദേസേ രുക്ഖം പാപുണിതും അപ്പഹോന്തോ തസ്സ രുക്ഖസ്സ സാഖം ഹത്ഥേഹി അഗ്ഗഹേസിന്തി അത്ഥോ.

    Tattha tesanti tesaṃ asītisahassānaṃ vānarānaṃ. Bhītānaṃ teti tava vijjhanatthāya āṇāpetvā ṭhitassa bhītānaṃ. Arindamāti rājānaṃ ālapati. Rājā hi corādīnaṃ arīnaṃ damanato ‘‘arindamo’’ti vuccati. Vissaṭṭhadhanuno satanti anāropitadhanusatappamāṇaṃ ṭhānaṃ attānaṃ ākāse ullaṅghayitvā vissajjetvā tato imamhā rukkhā laṅghayitvā gataṭṭhānato. Aparapādesūti pacchāpādesu. Idaṃ kaṭibhāgaṃ sandhāya vuttaṃ. Bodhisatto hi kaṭibhāge taṃ latāguṇaṃ daḷhaṃ bandhitvā pacchimapādehi bhūmiyaṃ akkamitvā vissajjetvā vātavegena ākāsaṃ pakkhandi. Nuṇṇorukkhaṃ upāgaminti vātacchinnaṃ abbhamiva attano vegajanitena vātena nuṇṇo. Yathā vātacchinnabbhaṃ vātena, evaṃ attano vegena nuṇṇo hutvā imaṃ ambarukkhaṃ upāgamiṃ . Appabhavanti so ahaṃ tattha ākāsappadese rukkhaṃ pāpuṇituṃ appahonto tassa rukkhassa sākhaṃ hatthehi aggahesinti attho.

    വിയായതന്തി രുക്ഖസാഖായ ച വേത്തലതായ ച വീണായ ഭമരതന്തി വിയ വിതതം ആകഡ്ഢിതസരീരം. സമനുക്കമന്താതി മയാ അനുഞ്ഞാതാ മം വന്ദിത്വാ പാദേഹി അനുക്കമന്താ നിരന്തരമേവ അക്കമന്താ സോത്ഥിം ഗതാ. തം മം ന തപതേ ബന്ധോതി തം മം നാപി സോ വല്ലിയാ ബന്ധോ തപതി, നാപി ഇദാനി മരണം തപേസ്സതി. കിംകാരണാ? സുഖമാഹരിതം തേസന്തി യസ്മാ യേസം അഹം രജ്ജമകാരയിം, തേസം മയാ സുഖമാഹരിതം. ഏതേ ഹി ‘‘മഹാരാജ, അയം നോ ഉപ്പന്നം ദുക്ഖം ഹരിത്വാ സുഖം ആഹരിസ്സതീ’’തി മം രാജാനം അകംസു. അഹമ്പി ‘‘തുമ്ഹാകം ഉപ്പന്നം ദുക്ഖം ഹരിസ്സാമി’’ച്ചേവ ഏതേസം രാജാ ജാതോ. തം അജ്ജ മയാ ഏതേസം മരണദുക്ഖം ഹരിത്വാ ജീവിതസുഖം ആഹടം, തേന മം നാപി ബന്ധോ തപതി, ന മരണവധോ തപേസ്സതി.

    Viyāyatanti rukkhasākhāya ca vettalatāya ca vīṇāya bhamaratanti viya vitataṃ ākaḍḍhitasarīraṃ. Samanukkamantāti mayā anuññātā maṃ vanditvā pādehi anukkamantā nirantarameva akkamantā sotthiṃ gatā. Taṃ maṃ na tapate bandhoti taṃ maṃ nāpi so valliyā bandho tapati, nāpi idāni maraṇaṃ tapessati. Kiṃkāraṇā? Sukhamāharitaṃ tesanti yasmā yesaṃ ahaṃ rajjamakārayiṃ, tesaṃ mayā sukhamāharitaṃ. Ete hi ‘‘mahārāja, ayaṃ no uppannaṃ dukkhaṃ haritvā sukhaṃ āharissatī’’ti maṃ rājānaṃ akaṃsu. Ahampi ‘‘tumhākaṃ uppannaṃ dukkhaṃ harissāmi’’cceva etesaṃ rājā jāto. Taṃ ajja mayā etesaṃ maraṇadukkhaṃ haritvā jīvitasukhaṃ āhaṭaṃ, tena maṃ nāpi bandho tapati, na maraṇavadho tapessati.

    ഏസാ തേ ഉപമാതി ഏസാ തേ മഹാരാജ, മയാ കതകിരിയായ ഉപമാ. തം സുണോഹീതി തസ്മാ ഇമായ ഉപമായ സംസന്ദേത്വാ അത്തനോ ദിയ്യമാനം ഓവാദം സുണാഹി. രഞ്ഞാ രട്ഠസ്സാതി മഹാരാജ, രഞ്ഞാ നാമ ഉച്ഛുയന്തേ ഉച്ഛും വിയ രട്ഠം അപീളേത്വാ ചതുബ്ബിധം അഗതിഗമനം പഹായ ചതൂഹി സങ്ഗഹവത്ഥൂഹി സങ്ഗണ്ഹന്തേന ദസസു രാജധമ്മേസു പതിട്ഠായ മയാ വിയ അത്തനോ ജീവിതം പരിച്ചജിത്വാ ‘‘കിന്തിമേ രട്ഠവാസിനോ വിഗതഭയാ ഗിമ്ഹകാലേ വിവടദ്വാരേ ഞാതീഹി ച പരിവാരകേഹി ച പരിവാരിതാ ഉരേ പുത്തേ നച്ചേന്താ സീതേന വാതേന ബീജിയമാനാ യഥാരുചി അത്തനോ അത്തനോ സന്തകം പരിഭുഞ്ജന്താ കായികചേതസികസുഖസമങ്ഗിനോ ഭവേയ്യു’’ന്തി സകലരട്ഠസ്സ ച രഥസകടാദിയുത്തവാഹനസ്സ യോഗ്ഗസ്സ ച പത്തിസങ്ഖാതസ്സ ബലസ്സ ച നിഗമജനപദസങ്ഖാതസ്സ നിഗമസ്സ ച സബ്ബേസം സുഖമേവ ഏസിതബ്ബം ഗവേസിതബ്ബന്തി അത്ഥോ. ഖത്തിയേന പജാനതാതി ഖേത്താനം അധിപതിഭാവേന ‘‘ഖത്തിയോ’’തി ലദ്ധനാമേന പന ഏതേന അവസേസസത്തേ അതിക്കമ്മ പജാനതാ ഞാണസമ്പന്നേന ഭവിതബ്ബന്തി.

    Esā te upamāti esā te mahārāja, mayā katakiriyāya upamā. Taṃ suṇohīti tasmā imāya upamāya saṃsandetvā attano diyyamānaṃ ovādaṃ suṇāhi. Raññā raṭṭhassāti mahārāja, raññā nāma ucchuyante ucchuṃ viya raṭṭhaṃ apīḷetvā catubbidhaṃ agatigamanaṃ pahāya catūhi saṅgahavatthūhi saṅgaṇhantena dasasu rājadhammesu patiṭṭhāya mayā viya attano jīvitaṃ pariccajitvā ‘‘kintime raṭṭhavāsino vigatabhayā gimhakāle vivaṭadvāre ñātīhi ca parivārakehi ca parivāritā ure putte naccentā sītena vātena bījiyamānā yathāruci attano attano santakaṃ paribhuñjantā kāyikacetasikasukhasamaṅgino bhaveyyu’’nti sakalaraṭṭhassa ca rathasakaṭādiyuttavāhanassa yoggassa ca pattisaṅkhātassa balassa ca nigamajanapadasaṅkhātassa nigamassa ca sabbesaṃ sukhameva esitabbaṃ gavesitabbanti attho. Khattiyena pajānatāti khettānaṃ adhipatibhāvena ‘‘khattiyo’’ti laddhanāmena pana etena avasesasatte atikkamma pajānatā ñāṇasampannena bhavitabbanti.

    ഏവം മഹാസത്തോ രാജാനം ഓവദന്തോ അനുസാസന്തോവ കാലമകാസി. രാജാ അമച്ചേ പക്കോസാപേത്വാ ‘‘ഇമസ്സ കപിരാജസ്സ രാജൂനം വിയ സരീരകിച്ചം കരോഥാ’’തി വത്വാ ഇത്ഥാഗാരമ്പി ആണാപേസി ‘‘തുമ്ഹേ രത്തവത്ഥനിവത്ഥാ വികിണ്ണകേസാ ദണ്ഡദീപികഹത്ഥാ കപിരാജാനം പരിവാരേത്വാ ആളാഹനം ഗച്ഛഥാ’’തി. അമച്ചാ ദാരൂനം സകടസതമത്തേന ചിതകം കരിത്വാ രാജൂനം കരണനിയാമേനേവ മഹാസത്തസ്സ സരീരകിച്ചം കത്വാ സീസകപാലം ഗഹേത്വാ രഞ്ഞോ സന്തികം അഗമംസു. രാജാ മഹാസത്തസ്സ ആളാഹനേ ചേതിയം കാരേത്വാ ദീപേ ജാലാപേത്വാ ഗന്ധമാലാദീഹി പൂജേത്വാ സീസകപാലം സുവണ്ണഖചിതം കാരേത്വാ കുന്തഗ്ഗേ ഠപേത്വാ പുരതോ കത്വാ ഗന്ധമാലാദീഹി പൂജേന്തോ ബാരാണസിം ഗന്ത്വാ അന്തോരാജദ്വാരേ ഠപേത്വാ സകലനഗരം സജ്ജാപേത്വാ സത്താഹം ധാതുപൂജം കാരേസി. അഥ നം ധാതും ഗഹേത്വാ ചേതിയം കാരേത്വാ യാവജീവം ഗന്ധമാലാദീഹി പൂജേത്വാ ബോധിസത്തസ്സ ഓവാദേ പതിട്ഠായ ദാനാദീനി പുഞ്ഞാനി കരോന്തോ ധമ്മേന രജ്ജം കാരേത്വാ സഗ്ഗപരായണോ അഹോസി.

    Evaṃ mahāsatto rājānaṃ ovadanto anusāsantova kālamakāsi. Rājā amacce pakkosāpetvā ‘‘imassa kapirājassa rājūnaṃ viya sarīrakiccaṃ karothā’’ti vatvā itthāgārampi āṇāpesi ‘‘tumhe rattavatthanivatthā vikiṇṇakesā daṇḍadīpikahatthā kapirājānaṃ parivāretvā āḷāhanaṃ gacchathā’’ti. Amaccā dārūnaṃ sakaṭasatamattena citakaṃ karitvā rājūnaṃ karaṇaniyāmeneva mahāsattassa sarīrakiccaṃ katvā sīsakapālaṃ gahetvā rañño santikaṃ agamaṃsu. Rājā mahāsattassa āḷāhane cetiyaṃ kāretvā dīpe jālāpetvā gandhamālādīhi pūjetvā sīsakapālaṃ suvaṇṇakhacitaṃ kāretvā kuntagge ṭhapetvā purato katvā gandhamālādīhi pūjento bārāṇasiṃ gantvā antorājadvāre ṭhapetvā sakalanagaraṃ sajjāpetvā sattāhaṃ dhātupūjaṃ kāresi. Atha naṃ dhātuṃ gahetvā cetiyaṃ kāretvā yāvajīvaṃ gandhamālādīhi pūjetvā bodhisattassa ovāde patiṭṭhāya dānādīni puññāni karonto dhammena rajjaṃ kāretvā saggaparāyaṇo ahosi.

    സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ സച്ചാനി പകാസേത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ രാജാ ആനന്ദോ അഹോസി, ദുട്ഠകപി ദേവദത്തോ, പരിസാ ബുദ്ധപരിസാ, കപിരാജാ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā rājā ānando ahosi, duṭṭhakapi devadatto, parisā buddhaparisā, kapirājā pana ahameva ahosi’’nti.

    മഹാകപിജാതകവണ്ണനാ ദുതിയാ.

    Mahākapijātakavaṇṇanā dutiyā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൪൦൭. മഹാകപിജാതകം • 407. Mahākapijātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact