| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
३. महाकोट्ठिकसुत्तवण्णना
3. Mahākoṭṭhikasuttavaṇṇanā
१७३. ततिये फस्सायतनानन्ति फस्साकरानं, फस्सस्स उप्पत्तिट्ठानानन्ति अत्थो। अत्थञ्ञं किञ्चीति एतेसु असेसतो निरुद्धेसु ततो परं कोचि अप्पमत्तकोपि किलेसो अत्थीति पुच्छति। नत्थञ्ञं किञ्चीति इधापि ‘‘अप्पमत्तकोपि किलेसो नत्थी’’ति पुच्छति। सेसद्वयेपि एसेव नयो। इमे पन चत्तारोपि पञ्हे सस्सतुच्छेदएकच्चसस्सतअमराविक्खेपवसेन पुच्छति। तेनस्स थेरो पुच्छितपुच्छितं पटिबाहन्तो मा हेवन्ति आह। एत्थ हिइति निपातमत्तं, एवं मा भणीति अत्थो। अत्तूपलद्धिवसेनेव ‘‘अत्थञ्ञं किञ्चि अञ्ञो कोचि अत्ता नाम अत्थी’’ति सस्सतादिआकारेन पुच्छति। किं पनेस अत्तूपलद्धिकोति? न अत्तूपलद्धिको। एवंलद्धिको पन तत्थेको भिक्खु निसिन्नो, सो पुच्छितुं न सक्कोति। तस्स लद्धिं विस्सज्जापनत्थं एवं पुच्छति। येपि च अनागते एवंलद्धिका भविस्सन्ति, तेसं ‘‘बुद्धकालेपेसो पञ्हो महासावकेहि विस्सज्जितो’’ति वचनोकासुपच्छेदनत्थं पुच्छतियेव।
173. Tatiye phassāyatanānanti phassākarānaṃ, phassassa uppattiṭṭhānānanti attho. Atthaññaṃ kiñcīti etesu asesato niruddhesu tato paraṃ koci appamattakopi kileso atthīti pucchati. Natthaññaṃ kiñcīti idhāpi ‘‘appamattakopi kileso natthī’’ti pucchati. Sesadvayepi eseva nayo. Ime pana cattāropi pañhe sassatucchedaekaccasassataamarāvikkhepavasena pucchati. Tenassa thero pucchitapucchitaṃ paṭibāhanto mā hevanti āha. Ettha hiiti nipātamattaṃ, evaṃ mā bhaṇīti attho. Attūpaladdhivaseneva ‘‘atthaññaṃ kiñci añño koci attā nāma atthī’’ti sassatādiākārena pucchati. Kiṃ panesa attūpaladdhikoti? Na attūpaladdhiko. Evaṃladdhiko pana tattheko bhikkhu nisinno, so pucchituṃ na sakkoti. Tassa laddhiṃ vissajjāpanatthaṃ evaṃ pucchati. Yepi ca anāgate evaṃladdhikā bhavissanti, tesaṃ ‘‘buddhakālepeso pañho mahāsāvakehi vissajjito’’ti vacanokāsupacchedanatthaṃ pucchatiyeva.
अप्पपञ्चं पपञ्चेतीति न पपञ्चेतब्बट्ठाने पपञ्चं करोति, अनाचरितब्बं मग्गं चरति। तावता पपञ्चस्स गतीति यत्तका छन्नं फस्सायतनानं गति, तत्तकाव तण्हादिट्ठिमानप्पभेदस्स पपञ्चस्स गति। छन्नं, आवुसो, फस्सायतनानं असेसविरागनिरोधा पपञ्चनिरोधो पपञ्चवूपसमोति एतेसु छसु आयतनेसु सब्बसो निरुद्धेसु पपञ्चापि निरुद्धाव होन्ति, वूपसन्ताव होन्तीति अत्थो। आरुप्पे पन पुथुज्जनदेवतानं किञ्चापि पञ्च फस्सायतनानि निरुद्धानि, छट्ठस्स पन अनिरुद्धत्ता तयोपि पपञ्चा अप्पहीनाव। अपिच पञ्चवोकारभववसेनेव पञ्हो कथितोति। चतुत्थे इमिनाव नयेन अत्थो वेदितब्बो।
Appapañcaṃpapañcetīti na papañcetabbaṭṭhāne papañcaṃ karoti, anācaritabbaṃ maggaṃ carati. Tāvatā papañcassa gatīti yattakā channaṃ phassāyatanānaṃ gati, tattakāva taṇhādiṭṭhimānappabhedassa papañcassa gati. Channaṃ, āvuso, phassāyatanānaṃ asesavirāganirodhā papañcanirodho papañcavūpasamoti etesu chasu āyatanesu sabbaso niruddhesu papañcāpi niruddhāva honti, vūpasantāva hontīti attho. Āruppe pana puthujjanadevatānaṃ kiñcāpi pañca phassāyatanāni niruddhāni, chaṭṭhassa pana aniruddhattā tayopi papañcā appahīnāva. Apica pañcavokārabhavavaseneva pañho kathitoti. Catutthe imināva nayena attho veditabbo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ३. महाकोट्ठिकसुत्तं • 3. Mahākoṭṭhikasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ३-४. महाकोट्ठिकसुत्तादिवण्णना • 3-4. Mahākoṭṭhikasuttādivaṇṇanā
