| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๓. มหาโกฎฺฐิกสุตฺตวณฺณนา
3. Mahākoṭṭhikasuttavaṇṇanā
๑๗๓. ตติเย ผสฺสายตนานนฺติ ผสฺสากรานํ, ผสฺสสฺส อุปฺปตฺติฎฺฐานานนฺติ อโตฺถฯ อตฺถญฺญํ กิญฺจีติ เอเตสุ อเสสโต นิรุเทฺธสุ ตโต ปรํ โกจิ อปฺปมตฺตโกปิ กิเลโส อตฺถีติ ปุจฺฉติฯ นตฺถญฺญํ กิญฺจีติ อิธาปิ ‘‘อปฺปมตฺตโกปิ กิเลโส นตฺถี’’ติ ปุจฺฉติฯ เสสทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ อิเม ปน จตฺตาโรปิ ปเญฺห สสฺสตุเจฺฉทเอกจฺจสสฺสตอมราวิเกฺขปวเสน ปุจฺฉติฯ เตนสฺส เถโร ปุจฺฉิตปุจฺฉิตํ ปฎิพาหโนฺต มา เหวนฺติ อาหฯ เอตฺถ หิอิติ นิปาตมตฺตํ, เอวํ มา ภณีติ อโตฺถฯ อตฺตูปลทฺธิวเสเนว ‘‘อตฺถญฺญํ กิญฺจิ อโญฺญ โกจิ อตฺตา นาม อตฺถี’’ติ สสฺสตาทิอากาเรน ปุจฺฉติฯ กิํ ปเนส อตฺตูปลทฺธิโกติ? น อตฺตูปลทฺธิโกฯ เอวํลทฺธิโก ปน ตเตฺถโก ภิกฺขุ นิสิโนฺน, โส ปุจฺฉิตุํ น สโกฺกติฯ ตสฺส ลทฺธิํ วิสฺสชฺชาปนตฺถํ เอวํ ปุจฺฉติฯ เยปิ จ อนาคเต เอวํลทฺธิกา ภวิสฺสนฺติ, เตสํ ‘‘พุทฺธกาเลเปโส ปโญฺห มหาสาวเกหิ วิสฺสชฺชิโต’’ติ วจโนกาสุปเจฺฉทนตฺถํ ปุจฺฉติเยวฯ
173. Tatiye phassāyatanānanti phassākarānaṃ, phassassa uppattiṭṭhānānanti attho. Atthaññaṃ kiñcīti etesu asesato niruddhesu tato paraṃ koci appamattakopi kileso atthīti pucchati. Natthaññaṃ kiñcīti idhāpi ‘‘appamattakopi kileso natthī’’ti pucchati. Sesadvayepi eseva nayo. Ime pana cattāropi pañhe sassatucchedaekaccasassataamarāvikkhepavasena pucchati. Tenassa thero pucchitapucchitaṃ paṭibāhanto mā hevanti āha. Ettha hiiti nipātamattaṃ, evaṃ mā bhaṇīti attho. Attūpaladdhivaseneva ‘‘atthaññaṃ kiñci añño koci attā nāma atthī’’ti sassatādiākārena pucchati. Kiṃ panesa attūpaladdhikoti? Na attūpaladdhiko. Evaṃladdhiko pana tattheko bhikkhu nisinno, so pucchituṃ na sakkoti. Tassa laddhiṃ vissajjāpanatthaṃ evaṃ pucchati. Yepi ca anāgate evaṃladdhikā bhavissanti, tesaṃ ‘‘buddhakālepeso pañho mahāsāvakehi vissajjito’’ti vacanokāsupacchedanatthaṃ pucchatiyeva.
อปฺปปญฺจํ ปปเญฺจตีติ น ปปเญฺจตพฺพฎฺฐาเน ปปญฺจํ กโรติ, อนาจริตพฺพํ มคฺคํ จรติฯ ตาวตา ปปญฺจสฺส คตีติ ยตฺตกา ฉนฺนํ ผสฺสายตนานํ คติ, ตตฺตกาว ตณฺหาทิฎฺฐิมานปฺปเภทสฺส ปปญฺจสฺส คติฯ ฉนฺนํ, อาวุโส, ผสฺสายตนานํ อเสสวิราคนิโรธา ปปญฺจนิโรโธ ปปญฺจวูปสโมติ เอเตสุ ฉสุ อายตเนสุ สพฺพโส นิรุเทฺธสุ ปปญฺจาปิ นิรุทฺธาว โหนฺติ, วูปสนฺตาว โหนฺตีติ อโตฺถฯ อารุเปฺป ปน ปุถุชฺชนเทวตานํ กิญฺจาปิ ปญฺจ ผสฺสายตนานิ นิรุทฺธานิ, ฉฎฺฐสฺส ปน อนิรุทฺธตฺตา ตโยปิ ปปญฺจา อปฺปหีนาวฯ อปิจ ปญฺจโวการภววเสเนว ปโญฺห กถิโตติฯ จตุเตฺถ อิมินาว นเยน อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ
Appapañcaṃpapañcetīti na papañcetabbaṭṭhāne papañcaṃ karoti, anācaritabbaṃ maggaṃ carati. Tāvatā papañcassa gatīti yattakā channaṃ phassāyatanānaṃ gati, tattakāva taṇhādiṭṭhimānappabhedassa papañcassa gati. Channaṃ, āvuso, phassāyatanānaṃ asesavirāganirodhā papañcanirodho papañcavūpasamoti etesu chasu āyatanesu sabbaso niruddhesu papañcāpi niruddhāva honti, vūpasantāva hontīti attho. Āruppe pana puthujjanadevatānaṃ kiñcāpi pañca phassāyatanāni niruddhāni, chaṭṭhassa pana aniruddhattā tayopi papañcā appahīnāva. Apica pañcavokārabhavavaseneva pañho kathitoti. Catutthe imināva nayena attho veditabbo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๓. มหาโกฎฺฐิกสุตฺตํ • 3. Mahākoṭṭhikasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๓-๔. มหาโกฎฺฐิกสุตฺตาทิวณฺณนา • 3-4. Mahākoṭṭhikasuttādivaṇṇanā
