Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අපදාන-අට්‌ඨකථා • Apadāna-aṭṭhakathā

    7. මහාකොට්‌ඨිකත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා

    7. Mahākoṭṭhikattheraapadānavaṇṇanā

    සත්‌තමාපදානෙ පදුමුත්‌තරො නාම ජිනොතිආදිකං ආයස්‌මතො මහාකොට්‌ඨිකත්‌ථෙරස්‌ස අපදානං. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයානි පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො කාලෙ හංසවතීනගරෙ මහාභොගකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො මාතාපිතූනං අච්‌චයෙන කුටුම්‌බං සණ්‌ඨපෙත්‌වා ඝරාවාසං වසන්‌තො එකදිවසං පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො ධම්‌මදෙසනාකාලෙ හංසවතීනගරවාසිනො ගන්‌ධමාලාදිහත්‌ථෙ යෙන බුද්‌ධො යෙන ධම්‌මො යෙන සඞ්‌ඝො, තන්‌නින්‌නෙ තප්‌පොණෙ තප්‌පබ්‌භාරෙ ගච්‌ඡන්‌තෙ දිස්‌වා තෙහි සද්‌ධිං භගවන්‌තං උපසඞ්‌කමිත්‌වා, සත්‌ථාරං එකං භික්‌ඛුං පටිසම්‌භිදාප්‌පත්‌තානං අග්‌ගට්‌ඨානෙ ඨපෙන්‌තං දිස්‌වා ‘‘අයං ඉමස්‌මිං සාසනෙ පටිසම්‌භිදාප්‌පත්‌තානං අග්‌ගො, යංනූනාහම්‌පි එකස්‌ස බුද්‌ධස්‌ස සාසනෙ අයං විය පටිසම්‌භිදාප්‌පත්‌තානං අග්‌ගො භවෙය්‍ය’’න්‌ති චින්‌තෙත්‌වා සත්‌ථු දෙසනාපරියොසානෙ වුට්‌ඨිතාය පරිසාය භගවන්‌තං උපසඞ්‌කමිත්‌වා, ‘‘භන්‌තෙ, ස්‌වෙ මය්‌හං ගෙහෙ භික්‌ඛං ගණ්‌හථා’’ති නිමන්‌තෙසි. සත්‌ථා අධිවාසෙසි. සො භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා සකනිවෙසනං ගන්‌ත්‌වා සබ්‌බරත්‌තිං බුද්‌ධස්‌ස ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස ච නිසජ්‌ජට්‌ඨානං ගන්‌ධමාලාදීහි අලඞ්‌කරිත්‌වා ඛාදනීයභොජනීයං පටියාදාපෙත්‌වා තස්‌සා රත්‌තියා අච්‌චයෙන සකනිවෙසනෙ භික්‌ඛුසතසහස්‌සපරිවාරං සත්‌ථාරං විවිධයාගුඛජ්‌ජකපරිවාරං සසූපබ්‍යඤ්‌ජනං ගන්‌ධසාලිභොජනං භොජාපෙත්‌වා භත්‌තකිච්‌චපරියොසානෙ චින්‌තෙසි – ‘‘මහන්‌තං ඛො අහං ඨානන්‌තරං පත්‌ථෙමි, න පන යුත්‌තං මයා එකදිවසමෙව දානං දත්‌වා තං ඨානන්‌තරං පත්‌ථෙතුං, අනුපටිපාටියා සත්‌තාහං දානං දත්‌වා පත්‌ථෙස්‌සාමී’’ති. සො තෙනෙව නියාමෙන සත්‌තාහං මහාදානං දත්‌වා භත්‌තකිච්‌චපරියොසානෙ දුස්‌සකොට්‌ඨාගාරං විවරාපෙත්‌වා උත්‌තමං තිචීවරප්‌පහොනකං සුඛුමවත්‌ථං බුද්‌ධස්‌ස පාදමූලෙ ඨපෙත්‌වා භික්‌ඛුසතසහස්‌සස්‌ස ච තිචීවරං දත්‌වා තථාගතං උපසඞ්‌කමිත්‌වා, ‘‘භන්‌තෙ, යො සො භික්‌ඛු තුම්‌හෙහි ඉතො සත්‌තමෙ දිවසමත්‌ථකෙ පටිසම්‌භිදාප්‌පත්‌තානං අග්‌ගට්‌ඨානෙ ඨපිතො, අහම්‌පි සො භික්‌ඛු විය අනාගතෙ උප්‌පජ්‌ජනකස්‌ස බුද්‌ධස්‌ස සාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා පටිසම්‌භිදාප්‌පත්‌තානං අග්‌ගො භවෙය්‍ය’’න්‌ති සත්‌ථු පාදමූලෙ නිපජ්‌ජිත්‌වා පත්‌ථනං අකාසි. සත්‌ථා තස්‌ස සමිජ්‌ඣනභාවං ඤත්‌වා ‘‘අනාගතෙ ඉතො කප්‌පසතසහස්‌සමත්‌ථකෙ ගොතමො නාම බුද්‌ධො ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජිස්‌සති, තස්‌ස සාසනෙ තව පත්‌ථනා සමිජ්‌ඣිස්‌සතී’’ති බ්‍යාකාසි. සො තත්‌ථ යාවතායුකං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා තතො චුතො දෙවසම්‌පත්‌තිං අනුභවිත්‌වා අපරාපරං දෙවමනුස්‌සෙසු පරිබ්‌භමි.

    Sattamāpadāne padumuttaro nāma jinotiādikaṃ āyasmato mahākoṭṭhikattherassa apadānaṃ. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare mahābhogakule nibbattitvā viññutaṃ patto mātāpitūnaṃ accayena kuṭumbaṃ saṇṭhapetvā gharāvāsaṃ vasanto ekadivasaṃ padumuttarassa bhagavato dhammadesanākāle haṃsavatīnagaravāsino gandhamālādihatthe yena buddho yena dhammo yena saṅgho, tanninne tappoṇe tappabbhāre gacchante disvā tehi saddhiṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā, satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ paṭisambhidāppattānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā ‘‘ayaṃ imasmiṃ sāsane paṭisambhidāppattānaṃ aggo, yaṃnūnāhampi ekassa buddhassa sāsane ayaṃ viya paṭisambhidāppattānaṃ aggo bhaveyya’’nti cintetvā satthu desanāpariyosāne vuṭṭhitāya parisāya bhagavantaṃ upasaṅkamitvā, ‘‘bhante, sve mayhaṃ gehe bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti nimantesi. Satthā adhivāsesi. So bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā sakanivesanaṃ gantvā sabbarattiṃ buddhassa ca bhikkhusaṅghassa ca nisajjaṭṭhānaṃ gandhamālādīhi alaṅkaritvā khādanīyabhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā tassā rattiyā accayena sakanivesane bhikkhusatasahassaparivāraṃ satthāraṃ vividhayāgukhajjakaparivāraṃ sasūpabyañjanaṃ gandhasālibhojanaṃ bhojāpetvā bhattakiccapariyosāne cintesi – ‘‘mahantaṃ kho ahaṃ ṭhānantaraṃ patthemi, na pana yuttaṃ mayā ekadivasameva dānaṃ datvā taṃ ṭhānantaraṃ patthetuṃ, anupaṭipāṭiyā sattāhaṃ dānaṃ datvā patthessāmī’’ti. So teneva niyāmena sattāhaṃ mahādānaṃ datvā bhattakiccapariyosāne dussakoṭṭhāgāraṃ vivarāpetvā uttamaṃ ticīvarappahonakaṃ sukhumavatthaṃ buddhassa pādamūle ṭhapetvā bhikkhusatasahassassa ca ticīvaraṃ datvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā, ‘‘bhante, yo so bhikkhu tumhehi ito sattame divasamatthake paṭisambhidāppattānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapito, ahampi so bhikkhu viya anāgate uppajjanakassa buddhassa sāsane pabbajitvā paṭisambhidāppattānaṃ aggo bhaveyya’’nti satthu pādamūle nipajjitvā patthanaṃ akāsi. Satthā tassa samijjhanabhāvaṃ ñatvā ‘‘anāgate ito kappasatasahassamatthake gotamo nāma buddho loke uppajjissati, tassa sāsane tava patthanā samijjhissatī’’ti byākāsi. So tattha yāvatāyukaṃ puññāni katvā tato cuto devasampattiṃ anubhavitvā aparāparaṃ devamanussesu paribbhami.

    එවං සො දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ පුඤ්‌ඤඤාණසම්‌භාරෙ සම්‌භරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ සාවත්‌ථියං බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලකුලෙ නිබ්‌බත්‌ති, කොට්‌ඨිකොතිස්‌ස නාමං අකංසු. කස්‌මා මාතුයා වා අය්‍යකපය්‍යකාදීනං වා නාමං අග්‌ගහෙත්‌වා එවං නාමං කරිංසූති චෙ? අත්‌තනො පඤ්‌ඤවන්‌තතාය වෙදඞ්‌ගෙසු සතක්‌කපරතක්‌කෙසු සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභෙසු සාක්‌ඛරප්‌පභෙදෙසු සකලබ්‍යාකරණෙසු ච ඡෙකභාවෙන ච දිට්‌ඨදිට්‌ඨෙ ජනෙ මුඛසත්‌තීහි කොට්‌ඨෙන්‌තො පක්‌කොට්‌ඨෙන්‌තො විතුදන්‌තො විචරතීති අන්‌වත්‌ථනාමං කරිංසූති වෙදිතබ්‌බං. සො වයප්‌පත්‌තො තයො වෙදෙ උග්‌ගහෙත්‌වා බ්‍රාහ්‌මණසිප්‌පෙ නිප්‌ඵත්‌තිං පත්‌තො එකදිවසං සත්‌ථු සන්‌තිකං ගන්‌ත්‌වා ධම්‌මං සුත්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා උපසම්‌පන්‌නකාලතො පට්‌ඨාය විපස්‌සනාය කම්‌මං කරොන්‌තො සහ පටිසම්‌භිදාහි අරහත්‌තං පත්‌වා පටිසම්‌භිදාසු චිණ්‌ණවසී හුත්‌වා අභීතො මහාථෙරෙ උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌හං පුච්‌ඡන්‌තොපි දසබලං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පටිසම්‌භිදාසුයෙව පඤ්‌හං පුච්‌ඡි. එවමයං ථෙරො තත්‌ථ කතාධිකාරතාය තත්‌ථ චිණ්‌ණවසීභාවෙන ච පටිසම්‌භිදාප්‌පත්‌තානං අග්‌ගො ජාතො. අථ නං සත්‌ථා මහාවෙදල්‌ලසුත්‌තං අට්‌ඨුප්‌පත්‌තිං කත්‌වා පටිසම්‌භිදාප්‌පත්‌තානං අග්‌ගට්‌ඨානෙ ඨපෙසි, ‘‘එතදග්‌ගං, භික්‌ඛවෙ, මම සාවකානං භික්‌ඛූනං පටිසම්‌භිදාප්‌පත්‌තානං යදිදං මහාකොට්‌ඨිකො’’ති (අ. නි. 1.209, 218).

    Evaṃ so devamanussesu saṃsaranto tattha tattha bhave puññañāṇasambhāre sambharanto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇamahāsālakule nibbatti, koṭṭhikotissa nāmaṃ akaṃsu. Kasmā mātuyā vā ayyakapayyakādīnaṃ vā nāmaṃ aggahetvā evaṃ nāmaṃ kariṃsūti ce? Attano paññavantatāya vedaṅgesu satakkaparatakkesu sanighaṇḍukeṭubhesu sākkharappabhedesu sakalabyākaraṇesu ca chekabhāvena ca diṭṭhadiṭṭhe jane mukhasattīhi koṭṭhento pakkoṭṭhento vitudanto vicaratīti anvatthanāmaṃ kariṃsūti veditabbaṃ. So vayappatto tayo vede uggahetvā brāhmaṇasippe nipphattiṃ patto ekadivasaṃ satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā upasampannakālato paṭṭhāya vipassanāya kammaṃ karonto saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā paṭisambhidāsu ciṇṇavasī hutvā abhīto mahāthere upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchantopi dasabalaṃ upasaṅkamitvā paṭisambhidāsuyeva pañhaṃ pucchi. Evamayaṃ thero tattha katādhikāratāya tattha ciṇṇavasībhāvena ca paṭisambhidāppattānaṃ aggo jāto. Atha naṃ satthā mahāvedallasuttaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā paṭisambhidāppattānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ paṭisambhidāppattānaṃ yadidaṃ mahākoṭṭhiko’’ti (a. ni. 1.209, 218).

    221. සො අපරෙන සමයෙන විමුත්‌තිසුඛං පටිසංවෙදෙන්‌තො සොමනස්‌සජාතො අත්‌තනො පුබ්‌බචරිතාපදානං පකාසෙන්‌තො පදුමුත්‌තරො නාම ජිනොතිආදිමාහ. තං සබ්‌බං හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයත්‌තා උත්‌තානත්‌ථමෙව.

    221. So aparena samayena vimuttisukhaṃ paṭisaṃvedento somanassajāto attano pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro nāma jinotiādimāha. Taṃ sabbaṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānatthameva.

    ඉත්‌ථං සුදමායස්‌මා මහාකොට්‌ඨිකොති එත්‌ථ සුදන්‌ති නිදස්‌සනෙ නිපාතො. ආයස්‌මාති ගාරවාධිවචනං, යථා තං ආයස්‌මා මහාමොග්‌ගල්‌ලානොති.

    Itthaṃsudamāyasmā mahākoṭṭhikoti ettha sudanti nidassane nipāto. Āyasmāti gāravādhivacanaṃ, yathā taṃ āyasmā mahāmoggallānoti.

    මහාකොට්‌ඨිකත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා සමත්‌තා.

    Mahākoṭṭhikattheraapadānavaṇṇanā samattā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / අපදානපාළි • Apadānapāḷi / 7. මහාකොට්‌ඨිකත්‌ථෙරඅපදානං • 7. Mahākoṭṭhikattheraapadānaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact