| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationදීඝ නිකාය 6
Long Discourses 6
මහාලිසුත්ත
With Mahāli
1. බ්‍රාහ්මණදූතවත්ථු
1. On the Brahmin Emissaries
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා වේසාලියං විහරති මහාවනේ කූටාගාරසාලායං. තේන ඛෝ පන සමයේන සම්බහුලා කෝසලකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා මාගධකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා වේසාලියං පටිවසන්ති කේනචිදේව කරණීයේන. අස්සෝසුං ඛෝ තේ කෝසලකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා මාගධකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා:
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Vesālī, at the Great Wood, in the hall with the peaked roof. Now at that time several brahmin emissaries from Kosala and Magadha were residing in Vesālī on some business. They heard:
“සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ සක්‍යපුත්තෝ සක්‍යකුලා පබ්බජිතෝ වේසාලියං විහරති මහාවනේ කූටාගාරසාලායං. තං ඛෝ පන භවන්තං ගෝතමං ඒවං කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ). සෝ ඉමං ලෝකං සදේවකං සමාරකං සබ්‍රහ්මකං සස්සමණබ්‍රාහ්මණිං පජං සදේවමනුස්සං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදේති. සෝ ධම්මං දේසේති ආදිකල්‍යාණං මජ්ඣේකල්‍යාණං පරියෝසානකල්‍යාණං සාත්ථං සබ්‍යඤ්ජනං කේවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්‍රහ්මචරියං පකාසේති. සාධු ඛෝ පන තථාරූපානං අරහතං දස්සනං හෝතී”ති.
“It seems the ascetic Gotama—a Sakyan, gone forth from a Sakyan family—is staying near Vesālī, at the Great Wood, in the hall with the peaked roof. He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ He has realized with his own insight this world—with its gods, Māras and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, gods and humans—and he makes it known to others. He teaches Dhamma that’s good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased. And he reveals a spiritual practice that’s entirely full and pure. It’s good to see such perfected ones.”
අථ ඛෝ තේ කෝසලකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා මාගධකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා යේන මහාවනං කූටාගාරසාලා තේනුපසඞ්කමිංසු.
Then they went to the hall with the peaked roof in the Great Wood to see the Buddha.
තේන ඛෝ පන සමයේන ආයස්මා නාගිතෝ භගවතෝ උපට්ඨාකෝ හෝති. අථ ඛෝ තේ කෝසලකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා මාගධකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා යේනායස්මා නාගිතෝ තේනුපසඞ්කමිංසු. උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං නාගිතං ඒතදවෝචුං: “කහං නු ඛෝ, භෝ නාගිත, ඒතරහි සෝ භවං ගෝතමෝ විහරති? දස්සනකාමා හි මයං තං භවන්තං ගෝතමන්”ති.
Now, at that time Venerable Nāgita was the Buddha’s attendant. The brahmin emissaries went up to him and said, “Master Nāgita, where is Master Gotama at present? For we want to see him.”
“අකාලෝ ඛෝ, ආවුසෝ, භගවන්තං දස්සනාය, පටිසල්ලීනෝ භගවා”ති.
“It’s the wrong time to see the Buddha; he is on retreat.”
අථ ඛෝ තේ කෝසලකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා මාගධකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා තත්ථේව ඒකමන්තං නිසීදිංසු: “දිස්වාව මයං තං භවන්තං ගෝතමං ගමිස්සාමා”ති.
So right there the brahmin emissaries sat down to one side, thinking, “We’ll go only after we’ve seen Master Gotama.”
2. ඕට්ඨද්ධලිච්ඡවීවත්ථු
2. On Oṭṭhaddha the Licchavi
ඕට්ඨද්ධෝපි ලිච්ඡවී මහතියා ලිච්ඡවීපරිසාය සද්ධිං යේන මහාවනං කූටාගාරසාලා යේනායස්මා නාගිතෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං නාගිතං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතෝ ඛෝ ඕට්ඨද්ධෝපි ලිච්ඡවී ආයස්මන්තං නාගිතං ඒතදවෝච: “කහං නු ඛෝ, භන්තේ නාගිත, ඒතරහි සෝ භගවා විහරති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ, දස්සනකාමා හි මයං තං භගවන්තං අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධන්”ති.
Oṭṭhaddha the Licchavi together with a large assembly of Licchavis also approached Nāgita at the hall with the peaked roof. He bowed, stood to one side, and said to Nāgita, “Master Nāgita, where is the Blessed One at present, the perfected one, the fully awakened Buddha? For we want to see him.”
“අකාලෝ ඛෝ, මහාලි, භගවන්තං දස්සනාය, පටිසල්ලීනෝ භගවා”ති.
“It’s the wrong time to see the Buddha; he is on retreat.”
ඕට්ඨද්ධෝපි ලිච්ඡවී තත්ථේව ඒකමන්තං නිසීදි: “දිස්වාව අහං තං භගවන්තං ගමිස්සාමි අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධන්”ති.
So right there Oṭṭhaddha also sat down to one side, thinking, “I’ll go only after I’ve seen the Blessed One, the perfected one, the fully awakened Buddha.”
අථ ඛෝ සීහෝ සමණුද්දේසෝ යේනායස්මා නාගිතෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං නාගිතං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතෝ ඛෝ සීහෝ සමණුද්දේසෝ ආයස්මන්තං නාගිතං ඒතදවෝච: “ඒතේ, භන්තේ කස්සප, සම්බහුලා කෝසලකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා මාගධකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා ඉධූපසඞ්කන්තා භගවන්තං දස්සනාය; ඕට්ඨද්ධෝපි ලිච්ඡවී මහතියා ලිච්ඡවීපරිසාය සද්ධිං ඉධූපසඞ්කන්තෝ භගවන්තං දස්සනාය, සාධු, භන්තේ කස්සප, ලභතං ඒසා ජනතා භගවන්තං දස්සනායා”ති.
Then the novice Sīha approached Nāgita. He bowed, stood to one side, and said to Nāgita, “Honorable Kassapa, these several brahmin emissaries from Kosala and Magadha, and also Oṭṭhaddha the Licchavi together with a large assembly of Licchavis, have come here to see the Buddha. It’d be good if these people got to see the Buddha.”
“තේන හි, සීහ, ත්වඤ්ඤේව භගවතෝ ආරෝචේහී”ති.
“Well then, Sīha, tell the Buddha yourself.”
“ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ සීහෝ සමණුද්දේසෝ ආයස්මතෝ නාගිතස්ස පටිස්සුත්වා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතෝ ඛෝ සීහෝ සමණුද්දේසෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “ඒතේ, භන්තේ, සම්බහුලා කෝසලකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා මාගධකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා ඉධූපසඞ්කන්තා භගවන්තං දස්සනාය, ඕට්ඨද්ධෝපි ලිච්ඡවී මහතියා ලිච්ඡවීපරිසාය සද්ධිං ඉධූපසඞ්කන්තෝ භගවන්තං දස්සනාය. සාධු, භන්තේ, ලභතං ඒසා ජනතා භගවන්තං දස්සනායා”ති.
“Yes, sir,” replied Sīha. He went to the Buddha, bowed, stood to one side, and told him of the people waiting to see him, adding: “Sir, it’d be good if these people got to see the Buddha.”
“තේන හි, සීහ, විහාරපච්ඡායායං ආසනං පඤ්ඤපේහී”ති.
“Well then, Sīha, spread out a seat in the shade of the dwelling.”
“ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ සීහෝ සමණුද්දේසෝ භගවතෝ පටිස්සුත්වා විහාරපච්ඡායායං ආසනං පඤ්ඤපේසි.
“Yes, sir,” replied Sīha, and he did so.
අථ ඛෝ භගවා විහාරා නික්ඛම්ම විහාරපච්ඡායායං පඤ්ඤත්තේ ආසනේ නිසීදි. අථ ඛෝ තේ කෝසලකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා මාගධකා ච බ්‍රාහ්මණදූතා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මෝදිංසු. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිංසු.
Then the Buddha came out of his dwelling and sat in the shade of the dwelling on the seat spread out. Then the brahmin emissaries went up to the Buddha, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, they sat down to one side.
ඕට්ඨද්ධෝපි ලිච්ඡවී මහතියා ලිච්ඡවීපරිසාය සද්ධිං යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ ඕට්ඨද්ධෝ ලිච්ඡවී භගවන්තං ඒතදවෝච: “පුරිමානි, භන්තේ, දිවසානි පුරිමතරානි සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං ඒතදවෝච: ‘යදග්ගේ අහං, මහාලි, භගවන්තං උපනිස්සාය විහරාමි, න චිරං තීණි වස්සානි, දිබ්බානි හි ඛෝ රූපානි පස්සාමි පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානි සද්දානි සුණාමි පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානී(අ)ති. සන්තානේව නු ඛෝ, භන්තේ, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ දිබ්බානි සද්දානි නාස්සෝසි පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි, උදාහු අසන්තානී”ති?
Oṭṭhaddha the Licchavi together with a large assembly of Licchavis also went up to the Buddha, bowed, and sat down to one side. Oṭṭhaddha said to the Buddha, “Sir, a few days ago Sunakkhatta the Licchavi came to me and said: ‘Mahāli, soon I will have been living in dependence on the Buddha for three years. I see divine sights that are pleasant, sensual, and arousing, but I don’t hear divine sounds that are pleasant, sensual, and arousing.’ The divine sounds that Sunakkhatta cannot hear: do such sounds really exist or not?”
2.1. ඒකංසභාවිතසමාධි
2.1. One-Sided Immersion
“සන්තානේව ඛෝ, මහාලි, සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ දිබ්බානි සද්දානි නාස්සෝසි පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි, නෝ අසන්තානී”ති.
“Such sounds really do exist, but Sunakkhatta cannot hear them.”
“කෝ නු ඛෝ, භන්තේ, හේතු, කෝ පච්චයෝ, යේන සන්තානේව සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ දිබ්බානි සද්දානි නාස්සෝසි පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි, නෝ අසන්තානී”ති?
“What is the cause, sir, what is the reason why Sunakkhatta cannot hear them, even though they really do exist?”
“ඉධ, මහාලි, භික්ඛුනෝ පුරත්ථිමාය දිසාය ඒකංසභාවිතෝ සමාධි හෝති දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. සෝ පුරත්ථිමාය දිසාය ඒකංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. පුරත්ථිමාය දිසාය දිබ්බානි රූපානි පස්සති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානි සද්දානි සුණාති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි. තං කිස්ස හේතු? ඒවඤ්හේතං, මහාලි, හෝති භික්ඛුනෝ පුරත්ථිමාය දිසාය ඒකංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං.
“Mahāli, take a bhikkhu who has developed immersion to the eastern quarter in one aspect: so as to see divine sights but not to hear divine sounds. When they have developed immersion for that purpose, they see divine sights but don’t hear divine sounds. Why is that? Because that is how it is for a bhikkhu who develops immersion in that way.
පුන චපරං, මහාලි, භික්ඛුනෝ දක්ඛිණාය දිසාය …පේ… පච්ඡිමාය දිසාය … උත්තරාය දිසාය … උද්ධමධෝ තිරියං ඒකංසභාවිතෝ සමාධි හෝති දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. සෝ උද්ධමධෝ තිරියං ඒකංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. උද්ධමධෝ තිරියං දිබ්බානි රූපානි පස්සති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානි සද්දානි සුණාති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි. තං කිස්ස හේතු? ඒවඤ්හේතං, මහාලි, හෝති භික්ඛුනෝ උද්ධමධෝ තිරියං ඒකංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං.
Furthermore, take a bhikkhu who has developed immersion to the southern quarter in one aspect … western quarter … northern quarter … above, below, across … That is how it is for a bhikkhu who develops immersion in that way.
ඉධ, මහාලි, භික්ඛුනෝ පුරත්ථිමාය දිසාය ඒකංසභාවිතෝ සමාධි හෝති දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. සෝ පුරත්ථිමාය දිසාය ඒකංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. පුරත්ථිමාය දිසාය දිබ්බානි සද්දානි සුණාති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානි රූපානි පස්සති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි. තං කිස්ස හේතු? ඒවඤ්හේතං, මහාලි, හෝති භික්ඛුනෝ පුරත්ථිමාය දිසාය ඒකංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං.
Take a bhikkhu who has developed immersion to the eastern quarter in one aspect: so as to hear divine sounds but not to see divine sights. When they have developed immersion for that purpose, they hear divine sounds but don’t see divine sights. Why is that? Because that is how it is for a bhikkhu who develops immersion in that way.
පුන චපරං, මහාලි, භික්ඛුනෝ දක්ඛිණාය දිසාය …පේ… පච්ඡිමාය දිසාය … උත්තරාය දිසාය … උද්ධමධෝ තිරියං ඒකංසභාවිතෝ සමාධි හෝති දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. සෝ උද්ධමධෝ තිරියං ඒකංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. උද්ධමධෝ තිරියං දිබ්බානි සද්දානි සුණාති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානි රූපානි පස්සති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි. තං කිස්ස හේතු? ඒවඤ්හේතං, මහාලි, හෝති භික්ඛුනෝ උද්ධමධෝ තිරියං ඒකංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානං සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, නෝ ච ඛෝ දිබ්බානං රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං.
Furthermore, take a bhikkhu who has developed immersion to the southern quarter in one aspect … western quarter … northern quarter … above, below, across … That is how it is for a bhikkhu who develops immersion in that way.
ඉධ, මහාලි, භික්ඛුනෝ පුරත්ථිමාය දිසාය උභයංසභාවිතෝ සමාධි හෝති දිබ්බානඤ්ච රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං දිබ්බානඤ්ච සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. සෝ පුරත්ථිමාය දිසාය උභයංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානඤ්ච රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, දිබ්බානඤ්ච සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. පුරත්ථිමාය දිසාය දිබ්බානි ච රූපානි පස්සති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි, දිබ්බානි ච සද්දානි සුණාති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි. තං කිස්ස හේතු? ඒවඤ්හේතං, මහාලි, හෝති භික්ඛුනෝ පුරත්ථිමාය දිසාය උභයංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානඤ්ච රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං දිබ්බානඤ්ච සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං.
Take a bhikkhu who has developed immersion to the eastern quarter in both aspects: so as to hear divine sounds and see divine sights. When they have developed immersion for that purpose, they see divine sights and hear divine sounds. Why is that? Because that is how it is for a bhikkhu who develops immersion in that way.
පුන චපරං, මහාලි, භික්ඛුනෝ දක්ඛිණාය දිසාය …පේ… පච්ඡිමාය දිසාය … උත්තරාය දිසාය … උද්ධමධෝ තිරියං උභයංසභාවිතෝ සමාධි හෝති දිබ්බානඤ්ච රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, දිබ්බානඤ්ච සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. සෝ උද්ධමධෝ තිරියං උභයංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානඤ්ච රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං දිබ්බානඤ්ච සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. උද්ධමධෝ තිරියං දිබ්බානි ච රූපානි පස්සති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි, දිබ්බානි ච සද්දානි සුණාති පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි. තං කිස්ස හේතු? ඒවඤ්හේතං, මහාලි, හෝති භික්ඛුනෝ උද්ධමධෝ තිරියං උභයංසභාවිතේ සමාධිම්හි දිබ්බානඤ්ච රූපානං දස්සනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, දිබ්බානඤ්ච සද්දානං සවනාය පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. අයං ඛෝ, මහාලි, හේතු අයං පච්චයෝ, යේන සන්තානේව සුනක්ඛත්තෝ ලිච්ඡවිපුත්තෝ දිබ්බානි සද්දානි නාස්සෝසි පියරූපානි කාමූපසංහිතානි රජනීයානි, නෝ අසන්තානී”ති.
Furthermore, take a bhikkhu who has developed immersion to the southern quarter in both aspects … western quarter … northern quarter … above, below, across … That is how it is for a bhikkhu who develops immersion in that way. This is the cause, Mahāli, this is the reason why Sunakkhatta cannot hear divine sounds that are pleasant, sensual, and arousing, even though they really do exist.”
“ඒතාසං නූන, භන්තේ, සමාධිභාවනානං සච්ඡිකිරියාහේතු භික්ඛූ භගවති බ්‍රහ්මචරියං චරන්තී”ති.
“Surely the bhikkhus must lead the spiritual life under the Buddha for the sake of realizing such a development of immersion?”
“න ඛෝ, මහාලි, ඒතාසං සමාධිභාවනානං සච්ඡිකිරියාහේතු භික්ඛූ මයි බ්‍රහ්මචරියං චරන්ති. අත්ථි ඛෝ, මහාලි, අඤ්ඤේව ධම්මා උත්තරිතරා ච පණීතතරා ච, යේසං සච්ඡිකිරියාහේතු භික්ඛූ මයි බ්‍රහ්මචරියං චරන්තී”ති.
“No, Mahāli, the bhikkhus don’t lead the spiritual life under me for the sake of realizing such a development of immersion. There are other things that are finer, for the sake of which the bhikkhus lead the spiritual life under me.”
2.2. චතුඅරියඵල
2.2. The Four Noble Fruits
“කතමේ පන තේ, භන්තේ, ධම්මා උත්තරිතරා ච පණීතතරා ච, යේසං සච්ඡිකිරියාහේතු භික්ඛූ භගවති බ්‍රහ්මචරියං චරන්තී”ති?
“But sir, what are those finer things?”
“ඉධ, මහාලි, භික්ඛු තිණ්ණං සංයෝජනානං පරික්ඛයා සෝතාපන්නෝ හෝති අවිනිපාතධම්මෝ නියතෝ සම්බෝධිපරායණෝ. අයම්පි ඛෝ, මහාලි, ධම්මෝ උත්තරිතරෝ ච පණීතතරෝ ච, යස්ස සච්ඡිකිරියාහේතු භික්ඛූ මයි බ්‍රහ්මචරියං චරන්ති.
“Firstly, Mahāli, with the ending of three fetters a bhikkhu is a stream-enterer, not liable to be reborn in the underworld, bound for awakening. This is one of the finer things for the sake of which the bhikkhus lead the spiritual life under me.
පුන චපරං, මහාලි, භික්ඛු තිණ්ණං සංයෝජනානං පරික්ඛයා රාගදෝසමෝහානං තනුත්තා සකදාගාමී හෝති, සකිදේව ඉමං ලෝකං ආගන්ත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරෝති. අයම්පි ඛෝ, මහාලි, ධම්මෝ උත්තරිතරෝ ච පණීතතරෝ ච, යස්ස සච්ඡිකිරියාහේතු භික්ඛූ මයි බ්‍රහ්මචරියං චරන්ති.
Furthermore, a bhikkhu—with the ending of three fetters, and the weakening of greed, hate, and delusion—is a once-returner. They come back to this world once only, then make an end of suffering. This too is one of the finer things.
පුන චපරං, මහාලි, භික්ඛු පඤ්චන්නං ඕරම්භාගියානං සංයෝජනානං පරික්ඛයා ඕපපාතිකෝ හෝති, තත්ථ පරිනිබ්බායී, අනාවත්තිධම්මෝ තස්මා ලෝකා. අයම්පි ඛෝ, මහාලි, ධම්මෝ උත්තරිතරෝ ච පණීතතරෝ ච, යස්ස සච්ඡිකිරියාහේතු භික්ඛූ මයි බ්‍රහ්මචරියං චරන්ති.
Furthermore, with the ending of the five lower fetters, a bhikkhu is reborn spontaneously and will become extinguished there, not liable to return from that world. This too is one of the finer things.
පුන චපරං, මහාලි, භික්ඛු ආසවානං ඛයා අනාසවං චේතෝවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති. අයම්පි ඛෝ, මහාලි, ධම්මෝ උත්තරිතරෝ ච පණීතතරෝ ච, යස්ස සච්ඡිකිරියාහේතු භික්ඛූ මයි බ්‍රහ්මචරියං චරන්ති.
Furthermore, a bhikkhu has realized the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life, and lives having realized it with their own insight due to the ending of defilements. This too is one of the finer things.
ඉමේ ඛෝ තේ, මහාලි, ධම්මා උත්තරිතරා ච පණීතතරා ච, යේසං සච්ඡිකිරියාහේතු භික්ඛූ මයි බ්‍රහ්මචරියං චරන්තී”ති.
These are the finer things, for the sake of which the bhikkhus lead the spiritual life under me.”
2.3. අරියඅට්ඨඞ්ගිකමග්ග
2.3. The Noble Eightfold Path
“අත්ථි පන, භන්තේ, මග්ගෝ අත්ථි පටිපදා ඒතේසං ධම්මානං සච්ඡිකිරියායා”ති?
“But, sir, is there a path and a practice for realizing these things?”
“අත්ථි ඛෝ, මහාලි, මග්ගෝ අත්ථි පටිපදා ඒතේසං ධම්මානං සච්ඡිකිරියායා”ති.
“There is, Mahāli.”
“කතමෝ පන, භන්තේ, මග්ගෝ කතමා පටිපදා ඒතේසං ධම්මානං සච්ඡිකිරියායා”ති?
“Well, what is it?”
“අයමේව අරියෝ අට්ඨඞ්ගිකෝ මග්ගෝ. සේය්‍යථිදං—සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පෝ සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තෝ සම්මාආජීවෝ සම්මාවායාමෝ සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛෝ, මහාලි, මග්ගෝ අයං පටිපදා ඒතේසං ධම්මානං සච්ඡිකිරියාය.
“It is simply this noble eightfold path, that is: right view, right thought, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, and right immersion. This is the path and the practice for realizing these things.
2.4. ද්වේපබ්බජිතවත්ථු
2.4. On the Two Renunciates
ඒකමිදාහං, මහාලි, සමයං කෝසම්බියං විහරාමි ඝෝසිතාරාමේ. අථ ඛෝ ද්වේ පබ්බජිතා—මුණ්ඩියෝ ච පරිබ්බාජකෝ ජාලියෝ ච දාරුපත්තිකන්තේවාසී යේනාහං තේනුපසඞ්කමිංසු. උපසඞ්කමිත්වා මයා සද්ධිං සම්මෝදිංසු. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං අට්ඨංසු. ඒකමන්තං ඨිතා ඛෝ තේ ද්වේ පබ්බජිතා මං ඒතදවෝචුං: ‘කිං නු ඛෝ, ආවුසෝ ගෝතම, තං ජීවං තං සරීරං, උදාහු අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති?
This one time, Mahāli, I was staying near Kosambī, in Ghosita’s Monastery. Then two renunciates—the wanderer Muṇḍiya and Jāliya, the pupil of the wood-bowl ascetic—came and exchanged greetings with me. When the greetings and polite conversation were over, they stood to one side and said to me: ‘Friend Gotama, are the soul and the body the same thing, or they are different things?’
‘තේන හාවුසෝ, සුණාථ සාධුකං මනසි කරෝථ භාසිස්සාමී(අ)ති.
‘Well then, friends, listen and apply your mind well, I will speak.’
‘ඒවමාවුසෝ(අ)ති ඛෝ තේ ද්වේ පබ්බජිතා මම පච්චස්සෝසුං.
‘Yes, friend,’ they replied.
අහං ඒතදවෝචං: ‘ඉධාවුසෝ තථාගතෝ ලෝකේ උප්පජ්ජති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ …පේ… ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු සීලසම්පන්නෝ හෝති.
I said this: ‘Take the case when a Realized One arises in the world, perfected, a fully awakened Buddha … That’s how a bhikkhu is accomplished in ethics. …
…පේ… පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. යෝ ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු ඒවං ජානාති ඒවං පස්සති, කල්ලං නු ඛෝ තස්සේතං වචනාය: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වාති?
They enter and remain in the first jhāna. When a bhikkhu knows and sees like this, would it be appropriate to say of them: “The soul and the body are the same thing” or “The soul and the body are different things”?’
යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු ඒවං ජානාති ඒවං පස්සති, කල්ලං තස්සේතං වචනාය: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා, ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වාති.
‘It would, friend.’
අහං ඛෝ පනේතං, ආවුසෝ, ඒවං ජානාමි ඒවං පස්සාමි. අථ ච පනාහං න වදාමි: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වා …පේ…
‘But friends, I know and see like this. Nevertheless, I do not say: “The soul and the body are the same thing” or “The soul and the body are different things”. …
දුතියං ඣානං … තතියං ඣානං … චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. යෝ ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු ඒවං ජානාති ඒවං පස්සති, කල්ලං නු ඛෝ තස්සේතං වචනාය: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වාති?
They enter and remain in the second jhāna … third jhāna … fourth jhāna. When a bhikkhu knows and sees like this, would it be appropriate to say of them: “The soul and the body are the same thing” or “The soul and the body are different things”?’
යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු ඒවං ජානාති ඒවං පස්සති, කල්ලං තස්සේතං වචනාය: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වාති.
‘It would, friend.’
අහං ඛෝ පනේතං, ආවුසෝ, ඒවං ජානාමි ඒවං පස්සාමි. අථ ච පනාහං න වදාමි: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වා …පේ…
‘But friends, I know and see like this. Nevertheless, I do not say: “The soul and the body are the same thing” or “The soul and the body are different things”. …
ඤාණදස්සනාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති … යෝ ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු ඒවං ජානාති ඒවං පස්සති, කල්ලං නු ඛෝ තස්සේතං වචනාය: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වාති? …පේ…
They extend and project the mind toward knowledge and vision … When a bhikkhu knows and sees like this, would it be appropriate to say of them: “The soul and the body are the same thing” or “The soul and the body are different things”?’
යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු ඒවං ජානාති ඒවං පස්සති, කල්ලං තස්සේතං වචනාය: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වාති.
‘It would, friend.’
අහං ඛෝ පනේතං, ආවුසෝ, ඒවං ජානාමි ඒවං පස්සාමි. අථ ච පනාහං න වදාමි: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වා. …පේ…
‘But friends, I know and see like this. Nevertheless, I do not say: “The soul and the body are the same thing” or “The soul and the body are different things”. …
නාපරං ඉත්ථත්තායාති පජානාති. යෝ ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු ඒවං ජානාති ඒවං පස්සති, කල්ලං නු ඛෝ තස්සේතං වචනාය: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වාති?
They understand: “… there is no return to any state of existence.” When a bhikkhu knows and sees like this, would it be appropriate to say of them: “The soul and the body are the same thing” or “The soul and the body are different things”?’
යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු ඒවං ජානාති ඒවං පස්සති න කල්ලං තස්සේතං වචනාය: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වාති.
‘It would not, friend.’
අහං ඛෝ පනේතං, ආවුසෝ, ඒවං ජානාමි ඒවං පස්සාමි. අථ ච පනාහං න වදාමි: ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වා”ති.
‘But friends, I know and see like this. Nevertheless, I do not say: “The soul and the body are the same thing” or “The soul and the body are different things”.’”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනෝ ඕට්ඨද්ධෝ ලිච්ඡවී භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දීති.
That is what the Buddha said. Satisfied, Oṭṭhaddha the Licchavi was happy with what the Buddha said.
මහාලිසුත්තං නිට්ඨිතං ඡට්ඨං.
The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
