| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ទីឃនិកាយ • Dīghanikāya |
៦. មហាលិសុត្តំ
6. Mahālisuttaṃ
ព្រាហ្មណទូតវត្ថុ
Brāhmaṇadūtavatthu
៣៥៩. ឯវំ មេ សុតំ – ឧឯកំ សមយំ ភគវា វេសាលិយំ វិហរតិ មហាវនេ កូដាគារសាលាយំ។ តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលា កោសលកា ច ព្រាហ្មណទូតា មាគធកា ច ព្រាហ្មណទូតា វេសាលិយំ បដិវសន្តិ កេនចិទេវ ករណីយេន។ អស្សោសុំ ខោ តេ កោសលកា ច ព្រាហ្មណទូតា មាគធកា ច ព្រាហ្មណទូតា – ‘‘សមណោ ខលុ, ភោ, គោតមោ សក្យបុត្តោ សក្យកុលា បព្ពជិតោ វេសាលិយំ វិហរតិ មហាវនេ កូដាគារសាលាយំ។ តំ ខោ បន ភវន្តំ គោតមំ ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ – ‘ឥតិបិ សោ ភគវា អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ វិជ្ជាចរណសម្បន្នោ សុគតោ លោកវិទូ អនុត្តរោ បុរិសទម្មសារថិ សត្ថា ទេវមនុស្សានំ ពុទ្ធោ ភគវា’។ សោ ឥមំ លោកំ សទេវកំ សមារកំ សព្រហ្មកំ សស្សមណព្រាហ្មណិំ បជំ សទេវមនុស្សំ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេតិ។ សោ ធម្មំ ទេសេតិ អាទិកល្យាណំ មជ្ឈេកល្យាណំ បរិយោសានកល្យាណំ សាត្ថំ សព្យញ្ជនំ កេវលបរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ បកាសេតិ។ សាធុ ខោ បន តថារូបានំ អរហតំ ទស្សនំ ហោតី’’តិ។
359. Evaṃ me sutaṃ – uekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena sambahulā kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā vesāliyaṃ paṭivasanti kenacideva karaṇīyena. Assosuṃ kho te kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti.
៣៦០. អថ ខោ តេ កោសលកា ច ព្រាហ្មណទូតា មាគធកា ច ព្រាហ្មណទូតា យេន មហាវនំ កូដាគារសាលា តេនុបសង្កមិំសុ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា នាគិតោ ភគវតោ ឧបដ្ឋាកោ ហោតិ។ អថ ខោ តេ កោសលកា ច ព្រាហ្មណទូតា មាគធកា ច ព្រាហ្មណទូតា យេនាយស្មា នាគិតោ តេនុបសង្កមិំសុ។ ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ នាគិតំ ឯតទវោចុំ – ‘‘កហំ នុ ខោ, ភោ នាគិត, ឯតរហិ សោ ភវំ គោតមោ វិហរតិ? ទស្សនកាមា ហិ មយំ តំ ភវន្តំ គោតម’’ន្តិ។ ‘‘អកាលោ ខោ, អាវុសោ, ភគវន្តំ ទស្សនាយ, បដិសល្លីនោ ភគវា’’តិ។ អថ ខោ តេ កោសលកា ច ព្រាហ្មណទូតា មាគធកា ច ព្រាហ្មណទូតា តត្ថេវ ឯកមន្តំ និសីទិំសុ – ‘‘ទិស្វាវ មយំ តំ ភវន្តំ គោតមំ គមិស្សាមា’’តិ។
360. Atha kho te kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkamiṃsu. Tena kho pana samayena āyasmā nāgito bhagavato upaṭṭhāko hoti. Atha kho te kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā yenāyasmā nāgito tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāgitaṃ etadavocuṃ – ‘‘kahaṃ nu kho, bho nāgita, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati? Dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotama’’nti. ‘‘Akālo kho, āvuso, bhagavantaṃ dassanāya, paṭisallīno bhagavā’’ti. Atha kho te kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā tattheva ekamantaṃ nisīdiṃsu – ‘‘disvāva mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotamaṃ gamissāmā’’ti.
ឱដ្ឋទ្ធលិច្ឆវីវត្ថុ
Oṭṭhaddhalicchavīvatthu
៣៦១. ឱដ្ឋទ្ធោបិ លិច្ឆវី មហតិយា លិច្ឆវីបរិសាយ សទ្ធិំ យេន មហាវនំ កូដាគារសាលា យេនាយស្មា នាគិតោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ នាគិតំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ។ ឯកមន្តំ ឋិតោ ខោ ឱដ្ឋទ្ធោបិ លិច្ឆវី អាយស្មន្តំ នាគិតំ ឯតទវោច – ‘‘កហំ នុ ខោ, ភន្តេ នាគិត, ឯតរហិ សោ ភគវា វិហរតិ អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ, ទស្សនកាមា ហិ មយំ តំ ភគវន្តំ អរហន្តំ សម្មាសម្ពុទ្ធ’’ន្តិ។ ‘‘អកាលោ ខោ, មហាលិ, ភគវន្តំ ទស្សនាយ, បដិសល្លីនោ ភគវា’’តិ។ ឱដ្ឋទ្ធោបិ លិច្ឆវី តត្ថេវ ឯកមន្តំ និសីទិ – ‘‘ទិស្វាវ អហំ តំ ភគវន្តំ គមិស្សាមិ អរហន្តំ សម្មាសម្ពុទ្ធ’’ន្តិ។
361. Oṭṭhaddhopi licchavī mahatiyā licchavīparisāya saddhiṃ yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā yenāyasmā nāgito tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāgitaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho oṭṭhaddhopi licchavī āyasmantaṃ nāgitaṃ etadavoca – ‘‘kahaṃ nu kho, bhante nāgita, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho, dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Akālo kho, mahāli, bhagavantaṃ dassanāya, paṭisallīno bhagavā’’ti. Oṭṭhaddhopi licchavī tattheva ekamantaṃ nisīdi – ‘‘disvāva ahaṃ taṃ bhagavantaṃ gamissāmi arahantaṃ sammāsambuddha’’nti.
៣៦២. អថ ខោ សីហោ សមណុទ្ទេសោ យេនាយស្មា នាគិតោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ នាគិតំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ។ ឯកមន្តំ ឋិតោ ខោ សីហោ សមណុទ្ទេសោ អាយស្មន្តំ នាគិតំ ឯតទវោច – ‘‘ឯតេ, ភន្តេ កស្សប, សម្ពហុលា កោសលកា ច ព្រាហ្មណទូតា មាគធកា ច ព្រាហ្មណទូតា ឥធូបសង្កន្តា ភគវន្តំ ទស្សនាយ; ឱដ្ឋទ្ធោបិ លិច្ឆវី មហតិយា លិច្ឆវីបរិសាយ សទ្ធិំ ឥធូបសង្កន្តោ ភគវន្តំ ទស្សនាយ, សាធុ, ភន្តេ កស្សប, លភតំ ឯសា ជនតា ភគវន្តំ ទស្សនាយា’’តិ។
362. Atha kho sīho samaṇuddeso yenāyasmā nāgito tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāgitaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho sīho samaṇuddeso āyasmantaṃ nāgitaṃ etadavoca – ‘‘ete, bhante kassapa, sambahulā kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā idhūpasaṅkantā bhagavantaṃ dassanāya; oṭṭhaddhopi licchavī mahatiyā licchavīparisāya saddhiṃ idhūpasaṅkanto bhagavantaṃ dassanāya, sādhu, bhante kassapa, labhataṃ esā janatā bhagavantaṃ dassanāyā’’ti.
‘‘តេន ហិ, សីហ, ត្វញ្ញេវ ភគវតោ អារោចេហី’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ សីហោ សមណុទ្ទេសោ អាយស្មតោ នាគិតស្ស បដិស្សុត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ។ ឯកមន្តំ ឋិតោ ខោ សីហោ សមណុទ្ទេសោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឯតេ, ភន្តេ, សម្ពហុលា កោសលកា ច ព្រាហ្មណទូតា មាគធកា ច ព្រាហ្មណទូតា ឥធូបសង្កន្តា ភគវន្តំ ទស្សនាយ, ឱដ្ឋទ្ធោបិ លិច្ឆវី មហតិយា លិច្ឆវីបរិសាយ សទ្ធិំ ឥធូបសង្កន្តោ ភគវន្តំ ទស្សនាយ។ សាធុ, ភន្តេ, លភតំ ឯសា ជនតា ភគវន្តំ ទស្សនាយា’’តិ។ ‘‘តេន ហិ, សីហ, វិហារបច្ឆាយាយំ អាសនំ បញ្ញបេហី’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ សីហោ សមណុទ្ទេសោ ភគវតោ បដិស្សុត្វា វិហារបច្ឆាយាយំ អាសនំ បញ្ញបេសិ។
‘‘Tena hi, sīha, tvaññeva bhagavato ārocehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho sīho samaṇuddeso āyasmato nāgitassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho sīho samaṇuddeso bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ete, bhante, sambahulā kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā idhūpasaṅkantā bhagavantaṃ dassanāya, oṭṭhaddhopi licchavī mahatiyā licchavīparisāya saddhiṃ idhūpasaṅkanto bhagavantaṃ dassanāya. Sādhu, bhante, labhataṃ esā janatā bhagavantaṃ dassanāyā’’ti. ‘‘Tena hi, sīha, vihārapacchāyāyaṃ āsanaṃ paññapehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho sīho samaṇuddeso bhagavato paṭissutvā vihārapacchāyāyaṃ āsanaṃ paññapesi.
៣៦៣. អថ ខោ ភគវា វិហារា និក្ខម្ម វិហារបច្ឆាយាយំ បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ។ អថ ខោ តេ កោសលកា ច ព្រាហ្មណទូតា មាគធកា ច ព្រាហ្មណទូតា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវតា សទ្ធិំ សម្មោទិំសុ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ។ ឱដ្ឋទ្ធោបិ លិច្ឆវី មហតិយា លិច្ឆវីបរិសាយ សទ្ធិំ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។
363. Atha kho bhagavā vihārā nikkhamma vihārapacchāyāyaṃ paññatte āsane nisīdi. Atha kho te kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Oṭṭhaddhopi licchavī mahatiyā licchavīparisāya saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
៣៦៤. ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ ឱដ្ឋទ្ធោ លិច្ឆវី ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘បុរិមានិ, ភន្តេ, ទិវសានិ បុរិមតរានិ សុនក្ខត្តោ លិច្ឆវិបុត្តោ យេនាហំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា មំ ឯតទវោច – ‘យទគ្គេ អហំ, មហាលិ, ភគវន្តំ ឧបនិស្សាយ វិហរាមិ, ន ចិរំ តីណិ វស្សានិ, ទិព្ពានិ ហិ ខោ រូបានិ បស្សាមិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ, នោ ច ខោ ទិព្ពានិ សទ្ទានិ សុណាមិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានី’តិ។ សន្តានេវ នុ ខោ, ភន្តេ, សុនក្ខត្តោ លិច្ឆវិបុត្តោ ទិព្ពានិ សទ្ទានិ នាស្សោសិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ, ឧទាហុ អសន្តានី’’តិ?
364. Ekamantaṃ nisinno kho oṭṭhaddho licchavī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘purimāni, bhante, divasāni purimatarāni sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ etadavoca – ‘yadagge ahaṃ, mahāli, bhagavantaṃ upanissāya viharāmi, na ciraṃ tīṇi vassāni, dibbāni hi kho rūpāni passāmi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no ca kho dibbāni saddāni suṇāmi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyānī’ti. Santāneva nu kho, bhante, sunakkhatto licchaviputto dibbāni saddāni nāssosi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, udāhu asantānī’’ti?
ឯកំសភាវិតសមាធិ
Ekaṃsabhāvitasamādhi
៣៦៥. ‘‘សន្តានេវ ខោ, មហាលិ, សុនក្ខត្តោ លិច្ឆវិបុត្តោ ទិព្ពានិ សទ្ទានិ នាស្សោសិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ, នោ អសន្តានី’’តិ។ ‘‘កោ នុ ខោ, ភន្តេ, ហេតុ, កោ បច្ចយោ, យេន សន្តានេវ សុនក្ខត្តោ លិច្ឆវិបុត្តោ ទិព្ពានិ សទ្ទានិ នាស្សោសិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ, នោ អសន្តានី’’តិ?
365. ‘‘Santāneva kho, mahāli, sunakkhatto licchaviputto dibbāni saddāni nāssosi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no asantānī’’ti. ‘‘Ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo, yena santāneva sunakkhatto licchaviputto dibbāni saddāni nāssosi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no asantānī’’ti?
៣៦៦. ‘‘ឥធ , មហាលិ, ភិក្ខុនោ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ឯកំសភាវិតោ សមាធិ ហោតិ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ សោ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ឯកំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ទិព្ពានិ រូបានិ បស្សតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ, នោ ច ខោ ទិព្ពានិ សទ្ទានិ សុណាតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? ឯវញ្ហេតំ, មហាលិ, ហោតិ ភិក្ខុនោ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ឯកំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។
366. ‘‘Idha , mahāli, bhikkhuno puratthimāya disāya ekaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So puratthimāya disāya ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Puratthimāya disāya dibbāni rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no ca kho dibbāni saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno puratthimāya disāya ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ.
៣៦៧. ‘‘បុន ចបរំ, មហាលិ, ភិក្ខុនោ ទក្ខិណាយ ទិសាយ…បេ.… បច្ឆិមាយ ទិសាយ … ឧត្តរាយ ទិសាយ… ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ឯកំសភាវិតោ សមាធិ ហោតិ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ សោ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ឯកំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ទិព្ពានិ រូបានិ បស្សតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ, នោ ច ខោ ទិព្ពានិ សទ្ទានិ សុណាតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? ឯវញ្ហេតំ, មហាលិ, ហោតិ ភិក្ខុនោ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ឯកំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។
367. ‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhuno dakkhiṇāya disāya…pe… pacchimāya disāya … uttarāya disāya… uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Uddhamadho tiriyaṃ dibbāni rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no ca kho dibbāni saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ.
៣៦៨. ‘‘ឥធ , មហាលិ, ភិក្ខុនោ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ឯកំសភាវិតោ សមាធិ ហោតិ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ សោ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ឯកំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ទិព្ពានិ សទ្ទានិ សុណាតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ, នោ ច ខោ ទិព្ពានិ រូបានិ បស្សតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? ឯវញ្ហេតំ, មហាលិ, ហោតិ ភិក្ខុនោ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ឯកំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។
368. ‘‘Idha , mahāli, bhikkhuno puratthimāya disāya ekaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So puratthimāya disāya ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Puratthimāya disāya dibbāni saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no ca kho dibbāni rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno puratthimāya disāya ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ.
៣៦៩. ‘‘បុន ចបរំ, មហាលិ, ភិក្ខុនោ ទក្ខិណាយ ទិសាយ…បេ.… បច្ឆិមាយ ទិសាយ… ឧត្តរាយ ទិសាយ… ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ឯកំសភាវិតោ សមាធិ ហោតិ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ សោ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ឯកំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ទិព្ពានិ សទ្ទានិ សុណាតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ, នោ ច ខោ ទិព្ពានិ រូបានិ បស្សតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? ឯវញ្ហេតំ, មហាលិ, ហោតិ ភិក្ខុនោ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ឯកំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានំ សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, នោ ច ខោ ទិព្ពានំ រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។
369. ‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhuno dakkhiṇāya disāya…pe… pacchimāya disāya… uttarāya disāya… uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Uddhamadho tiriyaṃ dibbāni saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no ca kho dibbāni rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ.
៣៧០. ‘‘ឥធ , មហាលិ, ភិក្ខុនោ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ឧភយំសភាវិតោ សមាធិ ហោតិ ទិព្ពានញ្ច រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ ទិព្ពានញ្ច សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ សោ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ឧភយំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានញ្ច រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, ទិព្ពានញ្ច សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ទិព្ពានិ ច រូបានិ បស្សតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ, ទិព្ពានិ ច សទ្ទានិ សុណាតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? ឯវញ្ហេតំ, មហាលិ, ហោតិ ភិក្ខុនោ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ ឧភយំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានញ្ច រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ ទិព្ពានញ្ច សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។
370. ‘‘Idha , mahāli, bhikkhuno puratthimāya disāya ubhayaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So puratthimāya disāya ubhayaṃsabhāvite samādhimhi dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Puratthimāya disāya dibbāni ca rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, dibbāni ca saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno puratthimāya disāya ubhayaṃsabhāvite samādhimhi dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ.
៣៧១. ‘‘បុន ចបរំ, មហាលិ, ភិក្ខុនោ ទក្ខិណាយ ទិសាយ…បេ.… បច្ឆិមាយ ទិសាយ… ឧត្តរាយ ទិសាយ… ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ឧភយំសភាវិតោ សមាធិ ហោតិ ទិព្ពានញ្ច រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, ទិព្ពានញ្ច សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ សោ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ឧភយំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានញ្ច រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ ទិព្ពានញ្ច សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ទិព្ពានិ ច រូបានិ បស្សតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ, ទិព្ពានិ ច សទ្ទានិ សុណាតិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? ឯវញ្ហេតំ, មហាលិ, ហោតិ ភិក្ខុនោ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ ឧភយំសភាវិតេ សមាធិម្ហិ ទិព្ពានញ្ច រូបានំ ទស្សនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ, ទិព្ពានញ្ច សទ្ទានំ សវនាយ បិយរូបានំ កាមូបសំហិតានំ រជនីយានំ។ អយំ ខោ មហាលិ, ហេតុ, អយំ បច្ចយោ, យេន សន្តានេវ សុនក្ខត្តោ លិច្ឆវិបុត្តោ ទិព្ពានិ សទ្ទានិ នាស្សោសិ បិយរូបានិ កាមូបសំហិតានិ រជនីយានិ, នោ អសន្តានី’’តិ។
371. ‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhuno dakkhiṇāya disāya…pe… pacchimāya disāya… uttarāya disāya… uddhamadho tiriyaṃ ubhayaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So uddhamadho tiriyaṃ ubhayaṃsabhāvite samādhimhi dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Uddhamadho tiriyaṃ dibbāni ca rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, dibbāni ca saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno uddhamadho tiriyaṃ ubhayaṃsabhāvite samādhimhi dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Ayaṃ kho mahāli, hetu, ayaṃ paccayo, yena santāneva sunakkhatto licchaviputto dibbāni saddāni nāssosi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no asantānī’’ti.
៣៧២. ‘‘ឯតាសំ នូន, ភន្តេ, សមាធិភាវនានំ សច្ឆិកិរិយាហេតុ ភិក្ខូ ភគវតិ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តី’’តិ។ ‘‘ន ខោ, មហាលិ, ឯតាសំ សមាធិភាវនានំ សច្ឆិកិរិយាហេតុ ភិក្ខូ មយិ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តិ។ អត្ថិ ខោ, មហាលិ, អញ្ញេវ ធម្មា ឧត្តរិតរា ច បណីតតរា ច, យេសំ សច្ឆិកិរិយាហេតុ ភិក្ខូ មយិ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តី’’តិ។
372. ‘‘Etāsaṃ nūna, bhante, samādhibhāvanānaṃ sacchikiriyāhetu bhikkhū bhagavati brahmacariyaṃ carantī’’ti. ‘‘Na kho, mahāli, etāsaṃ samādhibhāvanānaṃ sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti. Atthi kho, mahāli, aññeva dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca, yesaṃ sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ carantī’’ti.
ចតុអរិយផលំ
Catuariyaphalaṃ
៣៧៣. ‘‘កតមេ បន តេ, ភន្តេ, ធម្មា ឧត្តរិតរា ច បណីតតរា ច, យេសំ សច្ឆិកិរិយាហេតុ ភិក្ខូ ភគវតិ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តី’’តិ? ‘‘ឥធ, មហាលិ, ភិក្ខុ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា សោតាបន្នោ ហោតិ អវិនិបាតធម្មោ និយតោ សម្ពោធិបរាយណោ។ អយម្បិ ខោ, មហាលិ, ធម្មោ ឧត្តរិតរោ ច បណីតតរោ ច, យស្ស សច្ឆិកិរិយាហេតុ ភិក្ខូ មយិ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តិ។
373. ‘‘Katame pana te, bhante, dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca, yesaṃ sacchikiriyāhetu bhikkhū bhagavati brahmacariyaṃ carantī’’ti? ‘‘Idha, mahāli, bhikkhu tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo. Ayampi kho, mahāli, dhammo uttaritaro ca paṇītataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti.
‘‘បុន ចបរំ, មហាលិ, ភិក្ខុ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា រាគទោសមោហានំ តនុត្តា សកទាគាមី ហោតិ, សកិទេវ 1 ឥមំ លោកំ អាគន្ត្វា ទុក្ខស្សន្តំ ករោតិ។ អយម្បិ ខោ, មហាលិ, ធម្មោ ឧត្តរិតរោ ច បណីតតរោ ច, យស្ស សច្ឆិកិរិយាហេតុ ភិក្ខូ មយិ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តិ។
‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhu tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī hoti, sakideva 2 imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karoti. Ayampi kho, mahāli, dhammo uttaritaro ca paṇītataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti.
‘‘បុន ចបរំ, មហាលិ, ភិក្ខុ បញ្ចន្នំ ឱរម្ភាគិយានំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា ឱបបាតិកោ ហោតិ, តត្ថ បរិនិព្ពាយី, អនាវត្តិធម្មោ តស្មា លោកា។ អយម្បិ ខោ, មហាលិ, ធម្មោ ឧត្តរិតរោ ច បណីតតរោ ច, យស្ស សច្ឆិកិរិយាហេតុ ភិក្ខូ មយិ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តិ។
‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhu pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti, tattha parinibbāyī, anāvattidhammo tasmā lokā. Ayampi kho, mahāli, dhammo uttaritaro ca paṇītataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti.
‘‘បុន ចបរំ, មហាលិ, ភិក្ខុ អាសវានំ ខយា អនាសវំ ចេតោវិមុត្តិំ បញ្ញាវិមុត្តិំ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ អយម្បិ ខោ, មហាលិ, ធម្មោ ឧត្តរិតរោ ច បណីតតរោ ច, យស្ស សច្ឆិកិរិយាហេតុ ភិក្ខូ មយិ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តិ។ ឥមេ ខោ តេ, មហាលិ, ធម្មា ឧត្តរិតរា ច បណីតតរា ច, យេសំ សច្ឆិកិរិយាហេតុ ភិក្ខូ មយិ ព្រហ្មចរិយំ ចរន្តី’’តិ។
‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayampi kho, mahāli, dhammo uttaritaro ca paṇītataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti. Ime kho te, mahāli, dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca, yesaṃ sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ carantī’’ti.
អរិយអដ្ឋង្គិកមគ្គោ
Ariyaaṭṭhaṅgikamaggo
៣៧៤. ‘‘អត្ថិ បន, ភន្តេ, មគ្គោ អត្ថិ បដិបទា ឯតេសំ ធម្មានំ សច្ឆិកិរិយាយា’’តិ? ‘‘អត្ថិ ខោ, មហាលិ, មគ្គោ អត្ថិ បដិបទា ឯតេសំ ធម្មានំ សច្ឆិកិរិយាយា’’តិ។
374. ‘‘Atthi pana, bhante, maggo atthi paṭipadā etesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāyā’’ti? ‘‘Atthi kho, mahāli, maggo atthi paṭipadā etesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāyā’’ti.
៣៧៥. ‘‘កតមោ បន, ភន្តេ, មគ្គោ កតមា បដិបទា ឯតេសំ ធម្មានំ សច្ឆិកិរិយាយា’’តិ? ‘‘អយមេវ អរិយោ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ។ សេយ្យថិទំ – សម្មាទិដ្ឋិ សម្មាសង្កប្បោ សម្មាវាចា សម្មាកម្មន្តោ សម្មាអាជីវោ សម្មាវាយាមោ សម្មាសតិ សម្មាសមាធិ។ អយំ ខោ, មហាលិ, មគ្គោ អយំ បដិបទា ឯតេសំ ធម្មានំ សច្ឆិកិរិយាយ។
375. ‘‘Katamo pana, bhante, maggo katamā paṭipadā etesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāyā’’ti? ‘‘Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho, mahāli, maggo ayaṃ paṭipadā etesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya.
ទ្វេបព្ពជិតវត្ថុ
Dvepabbajitavatthu
៣៧៦. ‘‘ឯកមិទាហំ, មហាលិ, សមយំ កោសម្ពិយំ វិហរាមិ ឃោសិតារាមេ ។ អថ ខោ ទ្វេ បព្ពជិតា – មុណ្ឌិយោ ច បរិព្ពាជកោ ជាលិយោ ច ទារុបត្តិកន្តេវាសី យេនាហំ តេនុបសង្កមិំសុ។ ឧបសង្កមិត្វា មយា សទ្ធិំ សម្មោទិំសុ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋំសុ។ ឯកមន្តំ ឋិតា ខោ តេ ទ្វេ បព្ពជិតា មំ ឯតទវោចុំ – ‘កិំ នុ ខោ, អាវុសោ គោតម, តំ ជីវំ តំ សរីរំ, ឧទាហុ អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ?
376. ‘‘Ekamidāhaṃ, mahāli, samayaṃ kosambiyaṃ viharāmi ghositārāme . Atha kho dve pabbajitā – muṇḍiyo ca paribbājako jāliyo ca dārupattikantevāsī yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā mayā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho te dve pabbajitā maṃ etadavocuṃ – ‘kiṃ nu kho, āvuso gotama, taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, udāhu aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti?
៣៧៧. ‘‘‘តេន ហាវុសោ, សុណាថ សាធុកំ មនសិ ករោថ ភាសិស្សាមី’’តិ។ ‘ឯវមាវុសោ’តិ ខោ តេ ទ្វេ បព្ពជិតា មម បច្ចស្សោសុំ។ អហំ ឯតទវោចំ – ឥធាវុសោ តថាគតោ លោកេ ឧប្បជ្ជតិ អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ…បេ.… (យថា ១៩០-២១២ អនុច្ឆេទេសុ ឯវំ វិត្ថារេតព្ពំ)។ ឯវំ ខោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ សីលសម្បន្នោ ហោតិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ យោ ខោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ ឯវំ ជានាតិ ឯវំ បស្សតិ, កល្លំ នុ ខោ តស្សេតំ វចនាយ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិ វា ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វាតិ? យោ សោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ ឯវំ ជានាតិ ឯវំ បស្សតិ, កល្លំ តស្សេតំ វចនាយ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិ វា, ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វាតិ។ អហំ ខោ បនេតំ, អាវុសោ, ឯវំ ជានាមិ ឯវំ បស្សាមិ។ អថ ច បនាហំ ន វទាមិ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិ វា ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ យោ ខោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ ឯវំ ជានាតិ ឯវំ បស្សតិ, កល្លំ នុ ខោ តស្សេតំ វចនាយ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិ វា ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វាតិ? យោ សោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ ឯវំ ជានាតិ ឯវំ បស្សតិ , កល្លំ តស្សេតំ វចនាយ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិ វា ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វាតិ។ អហំ ខោ បនេតំ, អាវុសោ, ឯវំ ជានាមិ ឯវំ បស្សាមិ។ អថ ច បនាហំ ន វទាមិ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិ វា ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វា…បេ.… ញាណទស្សនាយ ចិត្តំ អភិនីហរតិ អភិនិន្នាមេតិ…បេ.… យោ ខោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ ឯវំ ជានាតិ ឯវំ បស្សតិ, កល្លំ នុ ខោ តស្សេតំ វចនាយ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិ វា ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វាតិ? យោ សោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ ឯវំ ជានាតិ ឯវំ បស្សតិ, កល្លំ 3 តស្សេតំ វចនាយ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’’ន្តិ វា ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វាតិ។ អហំ ខោ បនេតំ, អាវុសោ, ឯវំ ជានាមិ ឯវំ បស្សាមិ។ អថ ច បនាហំ ន វទាមិ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិ វា ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វា…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតិ។ យោ ខោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ ឯវំ ជានាតិ ឯវំ បស្សតិ, កល្លំ នុ ខោ តស្សេតំ វចនាយ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិ វា ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វាតិ? យោ សោ, អាវុសោ, ភិក្ខុ ឯវំ ជានាតិ ឯវំ បស្សតិ ន កល្លំ តស្សេតំ វចនាយ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិ វា ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វាតិ។ អហំ ខោ បនេតំ, អាវុសោ, ឯវំ ជានាមិ ឯវំ បស្សាមិ។ អថ ច បនាហំ ន វទាមិ – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិ វា ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិ វា’’តិ។ ឥទមវោច ភគវា។ អត្តមនោ ឱដ្ឋទ្ធោ លិច្ឆវី ភគវតោ ភាសិតំ អភិនន្ទីតិ។
377. ‘‘‘Tena hāvuso, suṇātha sādhukaṃ manasi karotha bhāsissāmī’’ti. ‘Evamāvuso’ti kho te dve pabbajitā mama paccassosuṃ. Ahaṃ etadavocaṃ – idhāvuso tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho…pe… (yathā 190-212 anucchedesu evaṃ vitthāretabbaṃ). Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu sīlasampanno hoti…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Yo kho, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ nu kho tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti? Yo so, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti. Ahaṃ kho panetaṃ, āvuso, evaṃ jānāmi evaṃ passāmi. Atha ca panāhaṃ na vadāmi – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Yo kho, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ nu kho tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti? Yo so, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati , kallaṃ tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti. Ahaṃ kho panetaṃ, āvuso, evaṃ jānāmi evaṃ passāmi. Atha ca panāhaṃ na vadāmi – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā…pe… ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti…pe… yo kho, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ nu kho tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti? Yo so, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ 4 tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti. Ahaṃ kho panetaṃ, āvuso, evaṃ jānāmi evaṃ passāmi. Atha ca panāhaṃ na vadāmi – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. Yo kho, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ nu kho tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti? Yo so, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati na kallaṃ tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti. Ahaṃ kho panetaṃ, āvuso, evaṃ jānāmi evaṃ passāmi. Atha ca panāhaṃ na vadāmi – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamano oṭṭhaddho licchavī bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
មហាលិសុត្តំ និដ្ឋិតំ ឆដ្ឋំ។
Mahālisuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ទីឃ និកាយ (អដ្ឋកថា) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ៦. មហាលិសុត្តវណ្ណនា • 6. Mahālisuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ទីឃនិកាយ (ដីកា) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ៦. មហាលិសុត្តវណ្ណនា • 6. Mahālisuttavaṇṇanā
