| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
៨. មហាលិសុត្តំ
8. Mahālisuttaṃ
៦០. ឯវំ មេ សុតំ – ឯកំ សមយំ ភគវា វេសាលិយំ វិហរតិ មហាវនេ កូដាគារសាលាយំ។ អថ ខោ មហាលិ លិច្ឆវិ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ …បេ.… ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ មហាលិ លិច្ឆវិ ភគវន្តំ ឯតទវោច –
60. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho mahāli licchavi yena bhagavā tenupasaṅkami …pe… ekamantaṃ nisinno kho mahāli licchavi bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘បូរណោ, ភន្តេ, កស្សបោ ឯវមាហ – ‘នត្ថិ ហេតុ នត្ថិ បច្ចយោ សត្តានំ សំកិលេសាយ; អហេតូ អប្បច្ចយា សត្តា សំកិលិស្សន្តិ។ នត្ថិ ហេតុ នត្ថិ បច្ចយោ សត្តានំ វិសុទ្ធិយា; អហេតូ អប្បច្ចយា សត្តា វិសុជ្ឈន្តី’តិ។ ឥធ, ភគវា កិមាហា’’តិ?
‘‘Pūraṇo, bhante, kassapo evamāha – ‘natthi hetu natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; ahetū appaccayā sattā saṃkilissanti. Natthi hetu natthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; ahetū appaccayā sattā visujjhantī’ti. Idha, bhagavā kimāhā’’ti?
‘‘អត្ថិ, មហាលិ, ហេតុ អត្ថិ បច្ចយោ សត្តានំ សំកិលេសាយ; សហេតូ សប្បច្ចយា សត្តា សំកិលិស្សន្តិ។ អត្ថិ, មហាលិ, ហេតុ, អត្ថិ បច្ចយោ សត្តានំ វិសុទ្ធិយា; សហេតូ សប្បច្ចយា សត្តា វិសុជ្ឈន្តី’’តិ។
‘‘Atthi, mahāli, hetu atthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti. Atthi, mahāli, hetu, atthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; sahetū sappaccayā sattā visujjhantī’’ti.
‘‘កតមោ បន, ភន្តេ, ហេតុ កតមោ បច្ចយោ សត្តានំ សំកិលេសាយ; កថំ សហេតូ សប្បច្ចយា សត្តា សំកិលិស្សន្តី’’តិ?
‘‘Katamo pana, bhante, hetu katamo paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; kathaṃ sahetū sappaccayā sattā saṃkilissantī’’ti?
‘‘រូបញ្ច ហិទំ, មហាលិ, ឯកន្តទុក្ខំ អភវិស្ស ទុក្ខានុបតិតំ ទុក្ខាវក្កន្តំ អនវក្កន្តំ សុខេន, នយិទំ សត្តា រូបស្មិំ សារជ្ជេយ្យុំ។ យស្មា ច ខោ, មហាលិ, រូបំ សុខំ សុខានុបតិតំ សុខាវក្កន្តំ អនវក្កន្តំ ទុក្ខេន, តស្មា សត្តា រូបស្មិំ សារជ្ជន្តិ; សារាគា សំយុជ្ជន្តិ; សំយោគា សំកិលិស្សន្តិ។ អយំ ខោ, មហាលិ, ហេតុ, អយំ បច្ចយោ សត្តានំ សំកិលេសាយ; ឯវំ សហេតូ សប្បច្ចយា សត្តា សំកិលិស្សន្តិ។
‘‘Rūpañca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhaṃ abhavissa dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, nayidaṃ sattā rūpasmiṃ sārajjeyyuṃ. Yasmā ca kho, mahāli, rūpaṃ sukhaṃ sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, tasmā sattā rūpasmiṃ sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti. Ayaṃ kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; evaṃ sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti.
‘‘វេទនា ច ហិទំ, មហាលិ, ឯកន្តទុក្ខា អភវិស្ស ទុក្ខានុបតិតា ទុក្ខាវក្កន្តា អនវក្កន្តា សុខេន, នយិទំ សត្តា វេទនាយ សារជ្ជេយ្យុំ។ យស្មា ច ខោ, មហាលិ, វេទនា សុខា សុខានុបតិតា សុខាវក្កន្តា អនវក្កន្តា ទុក្ខេន, តស្មា សត្តា វេទនាយ សារជ្ជន្តិ; សារាគា សំយុជ្ជន្តិ; សំយោគា សំកិលិស្សន្តិ។ អយម្បិ ខោ, មហាលិ, ហេតុ, អយំ បច្ចយោ សត្តានំ សំកិលេសាយ។ ឯវម្បិ សហេតូ សប្បច្ចយា សត្តា សំកិលិស្សន្តិ។
‘‘Vedanā ca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhā abhavissa dukkhānupatitā dukkhāvakkantā anavakkantā sukhena, nayidaṃ sattā vedanāya sārajjeyyuṃ. Yasmā ca kho, mahāli, vedanā sukhā sukhānupatitā sukhāvakkantā anavakkantā dukkhena, tasmā sattā vedanāya sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti. Ayampi kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya. Evampi sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti.
‘‘សញ្ញា ច ហិទំ, មហាលិ…បេ.… សង្ខារា ច ហិទំ, មហាលិ, ឯកន្តទុក្ខា អភវិស្សំសុ ទុក្ខានុបតិតា ទុក្ខាវក្កន្តា អនវក្កន្តា សុខេន, នយិទំ សត្តា សង្ខារេសុ សារជ្ជេយ្យុំ។ យស្មា ច ខោ, មហាលិ, សង្ខារា សុខា សុខានុបតិតា សុខាវក្កន្តា អនវក្កន្តា ទុក្ខេន, តស្មា សត្តា សង្ខារេសុ សារជ្ជន្តិ; សារាគា សំយុជ្ជន្តិ; សំយោគា សំកិលិស្សន្តិ។ អយម្បិ ខោ, មហាលិ, ហេតុ, អយំ បច្ចយោ សត្តានំ សំកិលេសាយ។ ឯវម្បិ សហេតូ សប្បច្ចយា សត្តា សំកិលិស្សន្តិ។
‘‘Saññā ca hidaṃ, mahāli…pe… saṅkhārā ca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhā abhavissaṃsu dukkhānupatitā dukkhāvakkantā anavakkantā sukhena, nayidaṃ sattā saṅkhāresu sārajjeyyuṃ. Yasmā ca kho, mahāli, saṅkhārā sukhā sukhānupatitā sukhāvakkantā anavakkantā dukkhena, tasmā sattā saṅkhāresu sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti. Ayampi kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya. Evampi sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti.
‘‘វិញ្ញាណញ្ច ហិទំ, មហាលិ, ឯកន្តទុក្ខំ អភវិស្ស ទុក្ខានុបតិតំ ទុក្ខាវក្កន្តំ អនវក្កន្តំ សុខេន, នយិទំ សត្តា វិញ្ញាណស្មិំ សារជ្ជេយ្យុំ។ យស្មា ច ខោ , មហាលិ, វិញ្ញាណំ សុខំ សុខានុបតិតំ សុខាវក្កន្តំ អនវក្កន្តំ ទុក្ខេន, តស្មា សត្តា វិញ្ញាណស្មិំ សារជ្ជន្តិ; សារាគា សំយុជ្ជន្តិ; សំយោគា សំកិលិស្សន្តិ។ អយម្បិ ខោ, មហាលិ, ហេតុ អយំ បច្ចយោ សត្តានំ សំកិលេសាយ។ ឯវម្បិ សហេតូ សប្បច្ចយា សត្តា សំកិលិស្សន្តី’’តិ។
‘‘Viññāṇañca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhaṃ abhavissa dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, nayidaṃ sattā viññāṇasmiṃ sārajjeyyuṃ. Yasmā ca kho , mahāli, viññāṇaṃ sukhaṃ sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, tasmā sattā viññāṇasmiṃ sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti. Ayampi kho, mahāli, hetu ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya. Evampi sahetū sappaccayā sattā saṃkilissantī’’ti.
‘‘កតមោ បន, ភន្តេ, ហេតុ កតមោ បច្ចយោ សត្តានំ វិសុទ្ធិយា; កថំ សហេតូ សប្បច្ចយា សត្តា វិសុជ្ឈន្តី’’តិ? ‘‘រូបញ្ច ហិទំ, មហាលិ, ឯកន្តសុខំ អភវិស្ស សុខានុបតិតំ សុខាវក្កន្តំ អនវក្កន្តំ ទុក្ខេន, នយិទំ សត្តា រូបស្មិំ និព្ពិន្ទេយ្យុំ។ យស្មា ច ខោ, មហាលិ, រូបំ ទុក្ខំ ទុក្ខានុបតិតំ ទុក្ខាវក្កន្តំ អនវក្កន្តំ សុខេន, តស្មា សត្តា រូបស្មិំ និព្ពិន្ទន្តិ; និព្ពិន្ទំ វិរជ្ជន្តិ; វិរាគា វិសុជ្ឈន្តិ។ អយំ ខោ, មហាលិ, ហេតុ, អយំ បច្ចយោ, សត្តានំ វិសុទ្ធិយា។ ឯវំ សហេតូ សប្បច្ចយា សត្តា វិសុជ្ឈន្តិ’’។
‘‘Katamo pana, bhante, hetu katamo paccayo sattānaṃ visuddhiyā; kathaṃ sahetū sappaccayā sattā visujjhantī’’ti? ‘‘Rūpañca hidaṃ, mahāli, ekantasukhaṃ abhavissa sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, nayidaṃ sattā rūpasmiṃ nibbindeyyuṃ. Yasmā ca kho, mahāli, rūpaṃ dukkhaṃ dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, tasmā sattā rūpasmiṃ nibbindanti; nibbindaṃ virajjanti; virāgā visujjhanti. Ayaṃ kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo, sattānaṃ visuddhiyā. Evaṃ sahetū sappaccayā sattā visujjhanti’’.
‘‘វេទនា ច ហិទំ, មហាលិ, ឯកន្តសុខា អភវិស្ស…បេ.… សញ្ញា ច ហិទំ, មហាលិ…បេ.… សង្ខារា ច ហិទំ, មហាលិ, ឯកន្តសុខា អភវិស្សំសុ…បេ.… វិញ្ញាណញ្ច ហិទំ, មហាលិ, ឯកន្តសុខំ អភវិស្ស សុខានុបតិតំ សុខាវក្កន្តំ អនវក្កន្តំ ទុក្ខេន, នយិទំ សត្តា វិញ្ញាណស្មិំ និព្ពិន្ទេយ្យុំ។ យស្មា ច ខោ, មហាលិ, វិញ្ញាណំ ទុក្ខំ ទុក្ខានុបតិតំ ទុក្ខាវក្កន្តំ អនវក្កន្តំ សុខេន, តស្មា សត្តា វិញ្ញាណស្មិំ និព្ពិន្ទន្តិ; និព្ពិន្ទំ វិរជ្ជន្តិ; វិរាគា វិសុជ្ឈន្តិ។ អយំ ខោ, មហាលិ, ហេតុ, អយំ បច្ចយោ, សត្តានំ វិសុទ្ធិយា ។ ឯវម្បិ សហេតូ សប្បច្ចយា សត្តា វិសុជ្ឈន្តី’’តិ។ អដ្ឋមំ។
‘‘Vedanā ca hidaṃ, mahāli, ekantasukhā abhavissa…pe… saññā ca hidaṃ, mahāli…pe… saṅkhārā ca hidaṃ, mahāli, ekantasukhā abhavissaṃsu…pe… viññāṇañca hidaṃ, mahāli, ekantasukhaṃ abhavissa sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, nayidaṃ sattā viññāṇasmiṃ nibbindeyyuṃ. Yasmā ca kho, mahāli, viññāṇaṃ dukkhaṃ dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, tasmā sattā viññāṇasmiṃ nibbindanti; nibbindaṃ virajjanti; virāgā visujjhanti. Ayaṃ kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo, sattānaṃ visuddhiyā . Evampi sahetū sappaccayā sattā visujjhantī’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៨. មហាលិសុត្តវណ្ណនា • 8. Mahālisuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៨. មហាលិសុត្តវណ្ណនា • 8. Mahālisuttavaṇṇanā
