Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ദീഘനികായ • Dīghanikāya |
൬. മഹാലിസുത്തം
6. Mahālisuttaṃ
ബ്രാഹ്മണദൂതവത്ഥു
Brāhmaṇadūtavatthu
൩൫൯. ഏവം മേ സുതം – ഉഏകം സമയം ഭഗവാ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ കോസലകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ മാഗധകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ വേസാലിയം പടിവസന്തി കേനചിദേവ കരണീയേന. അസ്സോസും ഖോ തേ കോസലകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ മാഗധകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ – ‘‘സമണോ ഖലു, ഭോ, ഗോതമോ സക്യപുത്തോ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. തം ഖോ പന ഭവന്തം ഗോതമം ഏവം കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ’. സോ ഇമം ലോകം സദേവകം സമാരകം സബ്രഹ്മകം സസ്സമണബ്രാഹ്മണിം പജം സദേവമനുസ്സം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേതി. സോ ധമ്മം ദേസേതി ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേതി. സാധു ഖോ പന തഥാരൂപാനം അരഹതം ദസ്സനം ഹോതീ’’തി.
359. Evaṃ me sutaṃ – uekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena sambahulā kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā vesāliyaṃ paṭivasanti kenacideva karaṇīyena. Assosuṃ kho te kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti.
൩൬൦. അഥ ഖോ തേ കോസലകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ മാഗധകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ യേന മഹാവനം കൂടാഗാരസാലാ തേനുപസങ്കമിംസു. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ നാഗിതോ ഭഗവതോ ഉപട്ഠാകോ ഹോതി. അഥ ഖോ തേ കോസലകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ മാഗധകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ യേനായസ്മാ നാഗിതോ തേനുപസങ്കമിംസു. ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം നാഗിതം ഏതദവോചും – ‘‘കഹം നു ഖോ, ഭോ നാഗിത, ഏതരഹി സോ ഭവം ഗോതമോ വിഹരതി? ദസ്സനകാമാ ഹി മയം തം ഭവന്തം ഗോതമ’’ന്തി. ‘‘അകാലോ ഖോ, ആവുസോ, ഭഗവന്തം ദസ്സനായ, പടിസല്ലീനോ ഭഗവാ’’തി. അഥ ഖോ തേ കോസലകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ മാഗധകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ തത്ഥേവ ഏകമന്തം നിസീദിംസു – ‘‘ദിസ്വാവ മയം തം ഭവന്തം ഗോതമം ഗമിസ്സാമാ’’തി.
360. Atha kho te kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkamiṃsu. Tena kho pana samayena āyasmā nāgito bhagavato upaṭṭhāko hoti. Atha kho te kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā yenāyasmā nāgito tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāgitaṃ etadavocuṃ – ‘‘kahaṃ nu kho, bho nāgita, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati? Dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotama’’nti. ‘‘Akālo kho, āvuso, bhagavantaṃ dassanāya, paṭisallīno bhagavā’’ti. Atha kho te kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā tattheva ekamantaṃ nisīdiṃsu – ‘‘disvāva mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotamaṃ gamissāmā’’ti.
ഓട്ഠദ്ധലിച്ഛവീവത്ഥു
Oṭṭhaddhalicchavīvatthu
൩൬൧. ഓട്ഠദ്ധോപി ലിച്ഛവീ മഹതിയാ ലിച്ഛവീപരിസായ സദ്ധിം യേന മഹാവനം കൂടാഗാരസാലാ യേനായസ്മാ നാഗിതോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം നാഗിതം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതോ ഖോ ഓട്ഠദ്ധോപി ലിച്ഛവീ ആയസ്മന്തം നാഗിതം ഏതദവോച – ‘‘കഹം നു ഖോ, ഭന്തേ നാഗിത, ഏതരഹി സോ ഭഗവാ വിഹരതി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ, ദസ്സനകാമാ ഹി മയം തം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധ’’ന്തി. ‘‘അകാലോ ഖോ, മഹാലി, ഭഗവന്തം ദസ്സനായ, പടിസല്ലീനോ ഭഗവാ’’തി. ഓട്ഠദ്ധോപി ലിച്ഛവീ തത്ഥേവ ഏകമന്തം നിസീദി – ‘‘ദിസ്വാവ അഹം തം ഭഗവന്തം ഗമിസ്സാമി അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധ’’ന്തി.
361. Oṭṭhaddhopi licchavī mahatiyā licchavīparisāya saddhiṃ yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā yenāyasmā nāgito tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāgitaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho oṭṭhaddhopi licchavī āyasmantaṃ nāgitaṃ etadavoca – ‘‘kahaṃ nu kho, bhante nāgita, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho, dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Akālo kho, mahāli, bhagavantaṃ dassanāya, paṭisallīno bhagavā’’ti. Oṭṭhaddhopi licchavī tattheva ekamantaṃ nisīdi – ‘‘disvāva ahaṃ taṃ bhagavantaṃ gamissāmi arahantaṃ sammāsambuddha’’nti.
൩൬൨. അഥ ഖോ സീഹോ സമണുദ്ദേസോ യേനായസ്മാ നാഗിതോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം നാഗിതം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതോ ഖോ സീഹോ സമണുദ്ദേസോ ആയസ്മന്തം നാഗിതം ഏതദവോച – ‘‘ഏതേ, ഭന്തേ കസ്സപ, സമ്ബഹുലാ കോസലകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ മാഗധകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ ഇധൂപസങ്കന്താ ഭഗവന്തം ദസ്സനായ; ഓട്ഠദ്ധോപി ലിച്ഛവീ മഹതിയാ ലിച്ഛവീപരിസായ സദ്ധിം ഇധൂപസങ്കന്തോ ഭഗവന്തം ദസ്സനായ, സാധു, ഭന്തേ കസ്സപ, ലഭതം ഏസാ ജനതാ ഭഗവന്തം ദസ്സനായാ’’തി.
362. Atha kho sīho samaṇuddeso yenāyasmā nāgito tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāgitaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho sīho samaṇuddeso āyasmantaṃ nāgitaṃ etadavoca – ‘‘ete, bhante kassapa, sambahulā kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā idhūpasaṅkantā bhagavantaṃ dassanāya; oṭṭhaddhopi licchavī mahatiyā licchavīparisāya saddhiṃ idhūpasaṅkanto bhagavantaṃ dassanāya, sādhu, bhante kassapa, labhataṃ esā janatā bhagavantaṃ dassanāyā’’ti.
‘‘തേന ഹി, സീഹ, ത്വഞ്ഞേവ ഭഗവതോ ആരോചേഹീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ സീഹോ സമണുദ്ദേസോ ആയസ്മതോ നാഗിതസ്സ പടിസ്സുത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതോ ഖോ സീഹോ സമണുദ്ദേസോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഏതേ, ഭന്തേ, സമ്ബഹുലാ കോസലകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ മാഗധകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ ഇധൂപസങ്കന്താ ഭഗവന്തം ദസ്സനായ, ഓട്ഠദ്ധോപി ലിച്ഛവീ മഹതിയാ ലിച്ഛവീപരിസായ സദ്ധിം ഇധൂപസങ്കന്തോ ഭഗവന്തം ദസ്സനായ. സാധു, ഭന്തേ, ലഭതം ഏസാ ജനതാ ഭഗവന്തം ദസ്സനായാ’’തി. ‘‘തേന ഹി, സീഹ, വിഹാരപച്ഛായായം ആസനം പഞ്ഞപേഹീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ സീഹോ സമണുദ്ദേസോ ഭഗവതോ പടിസ്സുത്വാ വിഹാരപച്ഛായായം ആസനം പഞ്ഞപേസി.
‘‘Tena hi, sīha, tvaññeva bhagavato ārocehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho sīho samaṇuddeso āyasmato nāgitassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho sīho samaṇuddeso bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ete, bhante, sambahulā kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā idhūpasaṅkantā bhagavantaṃ dassanāya, oṭṭhaddhopi licchavī mahatiyā licchavīparisāya saddhiṃ idhūpasaṅkanto bhagavantaṃ dassanāya. Sādhu, bhante, labhataṃ esā janatā bhagavantaṃ dassanāyā’’ti. ‘‘Tena hi, sīha, vihārapacchāyāyaṃ āsanaṃ paññapehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho sīho samaṇuddeso bhagavato paṭissutvā vihārapacchāyāyaṃ āsanaṃ paññapesi.
൩൬൩. അഥ ഖോ ഭഗവാ വിഹാരാ നിക്ഖമ്മ വിഹാരപച്ഛായായം പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ തേ കോസലകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ മാഗധകാ ച ബ്രാഹ്മണദൂതാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദിംസു. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഓട്ഠദ്ധോപി ലിച്ഛവീ മഹതിയാ ലിച്ഛവീപരിസായ സദ്ധിം യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി.
363. Atha kho bhagavā vihārā nikkhamma vihārapacchāyāyaṃ paññatte āsane nisīdi. Atha kho te kosalakā ca brāhmaṇadūtā māgadhakā ca brāhmaṇadūtā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Oṭṭhaddhopi licchavī mahatiyā licchavīparisāya saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
൩൬൪. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ഓട്ഠദ്ധോ ലിച്ഛവീ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘പുരിമാനി, ഭന്തേ, ദിവസാനി പുരിമതരാനി സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മം ഏതദവോച – ‘യദഗ്ഗേ അഹം, മഹാലി, ഭഗവന്തം ഉപനിസ്സായ വിഹരാമി, ന ചിരം തീണി വസ്സാനി, ദിബ്ബാനി ഹി ഖോ രൂപാനി പസ്സാമി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനി സദ്ദാനി സുണാമി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനീ’തി. സന്താനേവ നു ഖോ, ഭന്തേ, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ ദിബ്ബാനി സദ്ദാനി നാസ്സോസി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി, ഉദാഹു അസന്താനീ’’തി?
364. Ekamantaṃ nisinno kho oṭṭhaddho licchavī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘purimāni, bhante, divasāni purimatarāni sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ etadavoca – ‘yadagge ahaṃ, mahāli, bhagavantaṃ upanissāya viharāmi, na ciraṃ tīṇi vassāni, dibbāni hi kho rūpāni passāmi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no ca kho dibbāni saddāni suṇāmi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyānī’ti. Santāneva nu kho, bhante, sunakkhatto licchaviputto dibbāni saddāni nāssosi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, udāhu asantānī’’ti?
ഏകംസഭാവിതസമാധി
Ekaṃsabhāvitasamādhi
൩൬൫. ‘‘സന്താനേവ ഖോ, മഹാലി, സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ ദിബ്ബാനി സദ്ദാനി നാസ്സോസി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി, നോ അസന്താനീ’’തി. ‘‘കോ നു ഖോ, ഭന്തേ, ഹേതു, കോ പച്ചയോ, യേന സന്താനേവ സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ ദിബ്ബാനി സദ്ദാനി നാസ്സോസി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി, നോ അസന്താനീ’’തി?
365. ‘‘Santāneva kho, mahāli, sunakkhatto licchaviputto dibbāni saddāni nāssosi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no asantānī’’ti. ‘‘Ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo, yena santāneva sunakkhatto licchaviputto dibbāni saddāni nāssosi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no asantānī’’ti?
൩൬൬. ‘‘ഇധ , മഹാലി, ഭിക്ഖുനോ പുരത്ഥിമായ ദിസായ ഏകംസഭാവിതോ സമാധി ഹോതി ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. സോ പുരത്ഥിമായ ദിസായ ഏകംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. പുരത്ഥിമായ ദിസായ ദിബ്ബാനി രൂപാനി പസ്സതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനി സദ്ദാനി സുണാതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി. തം കിസ്സ ഹേതു? ഏവഞ്ഹേതം, മഹാലി, ഹോതി ഭിക്ഖുനോ പുരത്ഥിമായ ദിസായ ഏകംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം.
366. ‘‘Idha , mahāli, bhikkhuno puratthimāya disāya ekaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So puratthimāya disāya ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Puratthimāya disāya dibbāni rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no ca kho dibbāni saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno puratthimāya disāya ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ.
൩൬൭. ‘‘പുന ചപരം, മഹാലി, ഭിക്ഖുനോ ദക്ഖിണായ ദിസായ…പേ॰… പച്ഛിമായ ദിസായ … ഉത്തരായ ദിസായ… ഉദ്ധമധോ തിരിയം ഏകംസഭാവിതോ സമാധി ഹോതി ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. സോ ഉദ്ധമധോ തിരിയം ഏകംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. ഉദ്ധമധോ തിരിയം ദിബ്ബാനി രൂപാനി പസ്സതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനി സദ്ദാനി സുണാതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി. തം കിസ്സ ഹേതു? ഏവഞ്ഹേതം, മഹാലി, ഹോതി ഭിക്ഖുനോ ഉദ്ധമധോ തിരിയം ഏകംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം.
367. ‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhuno dakkhiṇāya disāya…pe… pacchimāya disāya … uttarāya disāya… uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Uddhamadho tiriyaṃ dibbāni rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no ca kho dibbāni saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ.
൩൬൮. ‘‘ഇധ , മഹാലി, ഭിക്ഖുനോ പുരത്ഥിമായ ദിസായ ഏകംസഭാവിതോ സമാധി ഹോതി ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. സോ പുരത്ഥിമായ ദിസായ ഏകംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. പുരത്ഥിമായ ദിസായ ദിബ്ബാനി സദ്ദാനി സുണാതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനി രൂപാനി പസ്സതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി. തം കിസ്സ ഹേതു? ഏവഞ്ഹേതം, മഹാലി, ഹോതി ഭിക്ഖുനോ പുരത്ഥിമായ ദിസായ ഏകംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം.
368. ‘‘Idha , mahāli, bhikkhuno puratthimāya disāya ekaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So puratthimāya disāya ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Puratthimāya disāya dibbāni saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no ca kho dibbāni rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno puratthimāya disāya ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ.
൩൬൯. ‘‘പുന ചപരം, മഹാലി, ഭിക്ഖുനോ ദക്ഖിണായ ദിസായ…പേ॰… പച്ഛിമായ ദിസായ… ഉത്തരായ ദിസായ… ഉദ്ധമധോ തിരിയം ഏകംസഭാവിതോ സമാധി ഹോതി ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. സോ ഉദ്ധമധോ തിരിയം ഏകംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. ഉദ്ധമധോ തിരിയം ദിബ്ബാനി സദ്ദാനി സുണാതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനി രൂപാനി പസ്സതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി. തം കിസ്സ ഹേതു? ഏവഞ്ഹേതം, മഹാലി, ഹോതി ഭിക്ഖുനോ ഉദ്ധമധോ തിരിയം ഏകംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനം സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, നോ ച ഖോ ദിബ്ബാനം രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം.
369. ‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhuno dakkhiṇāya disāya…pe… pacchimāya disāya… uttarāya disāya… uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Uddhamadho tiriyaṃ dibbāni saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no ca kho dibbāni rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno uddhamadho tiriyaṃ ekaṃsabhāvite samādhimhi dibbānaṃ saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, no ca kho dibbānaṃ rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ.
൩൭൦. ‘‘ഇധ , മഹാലി, ഭിക്ഖുനോ പുരത്ഥിമായ ദിസായ ഉഭയംസഭാവിതോ സമാധി ഹോതി ദിബ്ബാനഞ്ച രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം ദിബ്ബാനഞ്ച സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. സോ പുരത്ഥിമായ ദിസായ ഉഭയംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനഞ്ച രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, ദിബ്ബാനഞ്ച സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. പുരത്ഥിമായ ദിസായ ദിബ്ബാനി ച രൂപാനി പസ്സതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി, ദിബ്ബാനി ച സദ്ദാനി സുണാതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി. തം കിസ്സ ഹേതു? ഏവഞ്ഹേതം, മഹാലി, ഹോതി ഭിക്ഖുനോ പുരത്ഥിമായ ദിസായ ഉഭയംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനഞ്ച രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം ദിബ്ബാനഞ്ച സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം.
370. ‘‘Idha , mahāli, bhikkhuno puratthimāya disāya ubhayaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So puratthimāya disāya ubhayaṃsabhāvite samādhimhi dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Puratthimāya disāya dibbāni ca rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, dibbāni ca saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno puratthimāya disāya ubhayaṃsabhāvite samādhimhi dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ.
൩൭൧. ‘‘പുന ചപരം, മഹാലി, ഭിക്ഖുനോ ദക്ഖിണായ ദിസായ…പേ॰… പച്ഛിമായ ദിസായ… ഉത്തരായ ദിസായ… ഉദ്ധമധോ തിരിയം ഉഭയംസഭാവിതോ സമാധി ഹോതി ദിബ്ബാനഞ്ച രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, ദിബ്ബാനഞ്ച സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. സോ ഉദ്ധമധോ തിരിയം ഉഭയംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനഞ്ച രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം ദിബ്ബാനഞ്ച സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. ഉദ്ധമധോ തിരിയം ദിബ്ബാനി ച രൂപാനി പസ്സതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി, ദിബ്ബാനി ച സദ്ദാനി സുണാതി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി. തം കിസ്സ ഹേതു? ഏവഞ്ഹേതം, മഹാലി, ഹോതി ഭിക്ഖുനോ ഉദ്ധമധോ തിരിയം ഉഭയംസഭാവിതേ സമാധിമ്ഹി ദിബ്ബാനഞ്ച രൂപാനം ദസ്സനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം, ദിബ്ബാനഞ്ച സദ്ദാനം സവനായ പിയരൂപാനം കാമൂപസംഹിതാനം രജനീയാനം. അയം ഖോ മഹാലി, ഹേതു, അയം പച്ചയോ, യേന സന്താനേവ സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ ദിബ്ബാനി സദ്ദാനി നാസ്സോസി പിയരൂപാനി കാമൂപസംഹിതാനി രജനീയാനി, നോ അസന്താനീ’’തി.
371. ‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhuno dakkhiṇāya disāya…pe… pacchimāya disāya… uttarāya disāya… uddhamadho tiriyaṃ ubhayaṃsabhāvito samādhi hoti dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. So uddhamadho tiriyaṃ ubhayaṃsabhāvite samādhimhi dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Uddhamadho tiriyaṃ dibbāni ca rūpāni passati piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, dibbāni ca saddāni suṇāti piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, mahāli, hoti bhikkhuno uddhamadho tiriyaṃ ubhayaṃsabhāvite samādhimhi dibbānañca rūpānaṃ dassanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ, dibbānañca saddānaṃ savanāya piyarūpānaṃ kāmūpasaṃhitānaṃ rajanīyānaṃ. Ayaṃ kho mahāli, hetu, ayaṃ paccayo, yena santāneva sunakkhatto licchaviputto dibbāni saddāni nāssosi piyarūpāni kāmūpasaṃhitāni rajanīyāni, no asantānī’’ti.
൩൭൨. ‘‘ഏതാസം നൂന, ഭന്തേ, സമാധിഭാവനാനം സച്ഛികിരിയാഹേതു ഭിക്ഖൂ ഭഗവതി ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തീ’’തി. ‘‘ന ഖോ, മഹാലി, ഏതാസം സമാധിഭാവനാനം സച്ഛികിരിയാഹേതു ഭിക്ഖൂ മയി ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തി. അത്ഥി ഖോ, മഹാലി, അഞ്ഞേവ ധമ്മാ ഉത്തരിതരാ ച പണീതതരാ ച, യേസം സച്ഛികിരിയാഹേതു ഭിക്ഖൂ മയി ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തീ’’തി.
372. ‘‘Etāsaṃ nūna, bhante, samādhibhāvanānaṃ sacchikiriyāhetu bhikkhū bhagavati brahmacariyaṃ carantī’’ti. ‘‘Na kho, mahāli, etāsaṃ samādhibhāvanānaṃ sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti. Atthi kho, mahāli, aññeva dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca, yesaṃ sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ carantī’’ti.
ചതുഅരിയഫലം
Catuariyaphalaṃ
൩൭൩. ‘‘കതമേ പന തേ, ഭന്തേ, ധമ്മാ ഉത്തരിതരാ ച പണീതതരാ ച, യേസം സച്ഛികിരിയാഹേതു ഭിക്ഖൂ ഭഗവതി ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തീ’’തി? ‘‘ഇധ, മഹാലി, ഭിക്ഖു തിണ്ണം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ സോതാപന്നോ ഹോതി അവിനിപാതധമ്മോ നിയതോ സമ്ബോധിപരായണോ. അയമ്പി ഖോ, മഹാലി, ധമ്മോ ഉത്തരിതരോ ച പണീതതരോ ച, യസ്സ സച്ഛികിരിയാഹേതു ഭിക്ഖൂ മയി ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തി.
373. ‘‘Katame pana te, bhante, dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca, yesaṃ sacchikiriyāhetu bhikkhū bhagavati brahmacariyaṃ carantī’’ti? ‘‘Idha, mahāli, bhikkhu tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo. Ayampi kho, mahāli, dhammo uttaritaro ca paṇītataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti.
‘‘പുന ചപരം, മഹാലി, ഭിക്ഖു തിണ്ണം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ രാഗദോസമോഹാനം തനുത്താ സകദാഗാമീ ഹോതി, സകിദേവ 1 ഇമം ലോകം ആഗന്ത്വാ ദുക്ഖസ്സന്തം കരോതി. അയമ്പി ഖോ, മഹാലി, ധമ്മോ ഉത്തരിതരോ ച പണീതതരോ ച, യസ്സ സച്ഛികിരിയാഹേതു ഭിക്ഖൂ മയി ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തി.
‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhu tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī hoti, sakideva 2 imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karoti. Ayampi kho, mahāli, dhammo uttaritaro ca paṇītataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti.
‘‘പുന ചപരം, മഹാലി, ഭിക്ഖു പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ ഓപപാതികോ ഹോതി, തത്ഥ പരിനിബ്ബായീ, അനാവത്തിധമ്മോ തസ്മാ ലോകാ. അയമ്പി ഖോ, മഹാലി, ധമ്മോ ഉത്തരിതരോ ച പണീതതരോ ച, യസ്സ സച്ഛികിരിയാഹേതു ഭിക്ഖൂ മയി ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തി.
‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhu pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti, tattha parinibbāyī, anāvattidhammo tasmā lokā. Ayampi kho, mahāli, dhammo uttaritaro ca paṇītataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti.
‘‘പുന ചപരം, മഹാലി, ഭിക്ഖു ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. അയമ്പി ഖോ, മഹാലി, ധമ്മോ ഉത്തരിതരോ ച പണീതതരോ ച, യസ്സ സച്ഛികിരിയാഹേതു ഭിക്ഖൂ മയി ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തി. ഇമേ ഖോ തേ, മഹാലി, ധമ്മാ ഉത്തരിതരാ ച പണീതതരാ ച, യേസം സച്ഛികിരിയാഹേതു ഭിക്ഖൂ മയി ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തീ’’തി.
‘‘Puna caparaṃ, mahāli, bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayampi kho, mahāli, dhammo uttaritaro ca paṇītataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti. Ime kho te, mahāli, dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca, yesaṃ sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ carantī’’ti.
അരിയഅട്ഠങ്ഗികമഗ്ഗോ
Ariyaaṭṭhaṅgikamaggo
൩൭൪. ‘‘അത്ഥി പന, ഭന്തേ, മഗ്ഗോ അത്ഥി പടിപദാ ഏതേസം ധമ്മാനം സച്ഛികിരിയായാ’’തി? ‘‘അത്ഥി ഖോ, മഹാലി, മഗ്ഗോ അത്ഥി പടിപദാ ഏതേസം ധമ്മാനം സച്ഛികിരിയായാ’’തി.
374. ‘‘Atthi pana, bhante, maggo atthi paṭipadā etesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāyā’’ti? ‘‘Atthi kho, mahāli, maggo atthi paṭipadā etesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāyā’’ti.
൩൭൫. ‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, മഗ്ഗോ കതമാ പടിപദാ ഏതേസം ധമ്മാനം സച്ഛികിരിയായാ’’തി? ‘‘അയമേവ അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ. സേയ്യഥിദം – സമ്മാദിട്ഠി സമ്മാസങ്കപ്പോ സമ്മാവാചാ സമ്മാകമ്മന്തോ സമ്മാആജീവോ സമ്മാവായാമോ സമ്മാസതി സമ്മാസമാധി. അയം ഖോ, മഹാലി, മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ ഏതേസം ധമ്മാനം സച്ഛികിരിയായ.
375. ‘‘Katamo pana, bhante, maggo katamā paṭipadā etesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāyā’’ti? ‘‘Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho, mahāli, maggo ayaṃ paṭipadā etesaṃ dhammānaṃ sacchikiriyāya.
ദ്വേപബ്ബജിതവത്ഥു
Dvepabbajitavatthu
൩൭൬. ‘‘ഏകമിദാഹം, മഹാലി, സമയം കോസമ്ബിയം വിഹരാമി ഘോസിതാരാമേ . അഥ ഖോ ദ്വേ പബ്ബജിതാ – മുണ്ഡിയോ ച പരിബ്ബാജകോ ജാലിയോ ച ദാരുപത്തികന്തേവാസീ യേനാഹം തേനുപസങ്കമിംസു. ഉപസങ്കമിത്വാ മയാ സദ്ധിം സമ്മോദിംസു. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠംസു. ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ തേ ദ്വേ പബ്ബജിതാ മം ഏതദവോചും – ‘കിം നു ഖോ, ആവുസോ ഗോതമ, തം ജീവം തം സരീരം, ഉദാഹു അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി?
376. ‘‘Ekamidāhaṃ, mahāli, samayaṃ kosambiyaṃ viharāmi ghositārāme . Atha kho dve pabbajitā – muṇḍiyo ca paribbājako jāliyo ca dārupattikantevāsī yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā mayā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho te dve pabbajitā maṃ etadavocuṃ – ‘kiṃ nu kho, āvuso gotama, taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, udāhu aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti?
൩൭൭. ‘‘‘തേന ഹാവുസോ, സുണാഥ സാധുകം മനസി കരോഥ ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘ഏവമാവുസോ’തി ഖോ തേ ദ്വേ പബ്ബജിതാ മമ പച്ചസ്സോസും. അഹം ഏതദവോചം – ഇധാവുസോ തഥാഗതോ ലോകേ ഉപ്പജ്ജതി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ…പേ॰… (യഥാ ൧൯൦-൨൧൨ അനുച്ഛേദേസു ഏവം വിത്ഥാരേതബ്ബം). ഏവം ഖോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖു സീലസമ്പന്നോ ഹോതി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. യോ ഖോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖു ഏവം ജാനാതി ഏവം പസ്സതി, കല്ലം നു ഖോ തസ്സേതം വചനായ – ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാതി? യോ സോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖു ഏവം ജാനാതി ഏവം പസ്സതി, കല്ലം തസ്സേതം വചനായ – ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ, ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാതി. അഹം ഖോ പനേതം, ആവുസോ, ഏവം ജാനാമി ഏവം പസ്സാമി. അഥ ച പനാഹം ന വദാമി – ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. യോ ഖോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖു ഏവം ജാനാതി ഏവം പസ്സതി, കല്ലം നു ഖോ തസ്സേതം വചനായ – ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാതി? യോ സോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖു ഏവം ജാനാതി ഏവം പസ്സതി , കല്ലം തസ്സേതം വചനായ – ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാതി. അഹം ഖോ പനേതം, ആവുസോ, ഏവം ജാനാമി ഏവം പസ്സാമി. അഥ ച പനാഹം ന വദാമി – ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാ…പേ॰… ഞാണദസ്സനായ ചിത്തം അഭിനീഹരതി അഭിനിന്നാമേതി…പേ॰… യോ ഖോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖു ഏവം ജാനാതി ഏവം പസ്സതി, കല്ലം നു ഖോ തസ്സേതം വചനായ – ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാതി? യോ സോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖു ഏവം ജാനാതി ഏവം പസ്സതി, കല്ലം 3 തസ്സേതം വചനായ – ‘തം ജീവം തം സരീര’’ന്തി വാ ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാതി. അഹം ഖോ പനേതം, ആവുസോ, ഏവം ജാനാമി ഏവം പസ്സാമി. അഥ ച പനാഹം ന വദാമി – ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാ…പേ॰… നാപരം ഇത്ഥത്തായാതി പജാനാതി. യോ ഖോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖു ഏവം ജാനാതി ഏവം പസ്സതി, കല്ലം നു ഖോ തസ്സേതം വചനായ – ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാതി? യോ സോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖു ഏവം ജാനാതി ഏവം പസ്സതി ന കല്ലം തസ്സേതം വചനായ – ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാതി. അഹം ഖോ പനേതം, ആവുസോ, ഏവം ജാനാമി ഏവം പസ്സാമി. അഥ ച പനാഹം ന വദാമി – ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാ’’തി. ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനോ ഓട്ഠദ്ധോ ലിച്ഛവീ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദീതി.
377. ‘‘‘Tena hāvuso, suṇātha sādhukaṃ manasi karotha bhāsissāmī’’ti. ‘Evamāvuso’ti kho te dve pabbajitā mama paccassosuṃ. Ahaṃ etadavocaṃ – idhāvuso tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho…pe… (yathā 190-212 anucchedesu evaṃ vitthāretabbaṃ). Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu sīlasampanno hoti…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Yo kho, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ nu kho tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti? Yo so, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti. Ahaṃ kho panetaṃ, āvuso, evaṃ jānāmi evaṃ passāmi. Atha ca panāhaṃ na vadāmi – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Yo kho, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ nu kho tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti? Yo so, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati , kallaṃ tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti. Ahaṃ kho panetaṃ, āvuso, evaṃ jānāmi evaṃ passāmi. Atha ca panāhaṃ na vadāmi – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā…pe… ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti…pe… yo kho, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ nu kho tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti? Yo so, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ 4 tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti. Ahaṃ kho panetaṃ, āvuso, evaṃ jānāmi evaṃ passāmi. Atha ca panāhaṃ na vadāmi – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. Yo kho, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati, kallaṃ nu kho tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti? Yo so, āvuso, bhikkhu evaṃ jānāti evaṃ passati na kallaṃ tassetaṃ vacanāya – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vāti. Ahaṃ kho panetaṃ, āvuso, evaṃ jānāmi evaṃ passāmi. Atha ca panāhaṃ na vadāmi – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamano oṭṭhaddho licchavī bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
മഹാലിസുത്തം നിട്ഠിതം ഛട്ഠം.
Mahālisuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ദീഘ നികായ (അട്ഠകഥാ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ൬. മഹാലിസുത്തവണ്ണനാ • 6. Mahālisuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ദീഘനികായ (ടീകാ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ൬. മഹാലിസുത്തവണ്ണനാ • 6. Mahālisuttavaṇṇanā