Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya |
൮. മഹാലിസുത്തം
8. Mahālisuttaṃ
൬൦. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. അഥ ഖോ മഹാലി ലിച്ഛവി യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി …പേ॰… ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ മഹാലി ലിച്ഛവി ഭഗവന്തം ഏതദവോച –
60. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho mahāli licchavi yena bhagavā tenupasaṅkami …pe… ekamantaṃ nisinno kho mahāli licchavi bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘പൂരണോ, ഭന്തേ, കസ്സപോ ഏവമാഹ – ‘നത്ഥി ഹേതു നത്ഥി പച്ചയോ സത്താനം സംകിലേസായ; അഹേതൂ അപ്പച്ചയാ സത്താ സംകിലിസ്സന്തി. നത്ഥി ഹേതു നത്ഥി പച്ചയോ സത്താനം വിസുദ്ധിയാ; അഹേതൂ അപ്പച്ചയാ സത്താ വിസുജ്ഝന്തീ’തി. ഇധ, ഭഗവാ കിമാഹാ’’തി?
‘‘Pūraṇo, bhante, kassapo evamāha – ‘natthi hetu natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; ahetū appaccayā sattā saṃkilissanti. Natthi hetu natthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; ahetū appaccayā sattā visujjhantī’ti. Idha, bhagavā kimāhā’’ti?
‘‘അത്ഥി, മഹാലി, ഹേതു അത്ഥി പച്ചയോ സത്താനം സംകിലേസായ; സഹേതൂ സപ്പച്ചയാ സത്താ സംകിലിസ്സന്തി. അത്ഥി, മഹാലി, ഹേതു, അത്ഥി പച്ചയോ സത്താനം വിസുദ്ധിയാ; സഹേതൂ സപ്പച്ചയാ സത്താ വിസുജ്ഝന്തീ’’തി.
‘‘Atthi, mahāli, hetu atthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti. Atthi, mahāli, hetu, atthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; sahetū sappaccayā sattā visujjhantī’’ti.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, ഹേതു കതമോ പച്ചയോ സത്താനം സംകിലേസായ; കഥം സഹേതൂ സപ്പച്ചയാ സത്താ സംകിലിസ്സന്തീ’’തി?
‘‘Katamo pana, bhante, hetu katamo paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; kathaṃ sahetū sappaccayā sattā saṃkilissantī’’ti?
‘‘രൂപഞ്ച ഹിദം, മഹാലി, ഏകന്തദുക്ഖം അഭവിസ്സ ദുക്ഖാനുപതിതം ദുക്ഖാവക്കന്തം അനവക്കന്തം സുഖേന, നയിദം സത്താ രൂപസ്മിം സാരജ്ജേയ്യും. യസ്മാ ച ഖോ, മഹാലി, രൂപം സുഖം സുഖാനുപതിതം സുഖാവക്കന്തം അനവക്കന്തം ദുക്ഖേന, തസ്മാ സത്താ രൂപസ്മിം സാരജ്ജന്തി; സാരാഗാ സംയുജ്ജന്തി; സംയോഗാ സംകിലിസ്സന്തി. അയം ഖോ, മഹാലി, ഹേതു, അയം പച്ചയോ സത്താനം സംകിലേസായ; ഏവം സഹേതൂ സപ്പച്ചയാ സത്താ സംകിലിസ്സന്തി.
‘‘Rūpañca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhaṃ abhavissa dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, nayidaṃ sattā rūpasmiṃ sārajjeyyuṃ. Yasmā ca kho, mahāli, rūpaṃ sukhaṃ sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, tasmā sattā rūpasmiṃ sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti. Ayaṃ kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; evaṃ sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti.
‘‘വേദനാ ച ഹിദം, മഹാലി, ഏകന്തദുക്ഖാ അഭവിസ്സ ദുക്ഖാനുപതിതാ ദുക്ഖാവക്കന്താ അനവക്കന്താ സുഖേന, നയിദം സത്താ വേദനായ സാരജ്ജേയ്യും. യസ്മാ ച ഖോ, മഹാലി, വേദനാ സുഖാ സുഖാനുപതിതാ സുഖാവക്കന്താ അനവക്കന്താ ദുക്ഖേന, തസ്മാ സത്താ വേദനായ സാരജ്ജന്തി; സാരാഗാ സംയുജ്ജന്തി; സംയോഗാ സംകിലിസ്സന്തി. അയമ്പി ഖോ, മഹാലി, ഹേതു, അയം പച്ചയോ സത്താനം സംകിലേസായ. ഏവമ്പി സഹേതൂ സപ്പച്ചയാ സത്താ സംകിലിസ്സന്തി.
‘‘Vedanā ca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhā abhavissa dukkhānupatitā dukkhāvakkantā anavakkantā sukhena, nayidaṃ sattā vedanāya sārajjeyyuṃ. Yasmā ca kho, mahāli, vedanā sukhā sukhānupatitā sukhāvakkantā anavakkantā dukkhena, tasmā sattā vedanāya sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti. Ayampi kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya. Evampi sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti.
‘‘സഞ്ഞാ ച ഹിദം, മഹാലി…പേ॰… സങ്ഖാരാ ച ഹിദം, മഹാലി, ഏകന്തദുക്ഖാ അഭവിസ്സംസു ദുക്ഖാനുപതിതാ ദുക്ഖാവക്കന്താ അനവക്കന്താ സുഖേന, നയിദം സത്താ സങ്ഖാരേസു സാരജ്ജേയ്യും. യസ്മാ ച ഖോ, മഹാലി, സങ്ഖാരാ സുഖാ സുഖാനുപതിതാ സുഖാവക്കന്താ അനവക്കന്താ ദുക്ഖേന, തസ്മാ സത്താ സങ്ഖാരേസു സാരജ്ജന്തി; സാരാഗാ സംയുജ്ജന്തി; സംയോഗാ സംകിലിസ്സന്തി. അയമ്പി ഖോ, മഹാലി, ഹേതു, അയം പച്ചയോ സത്താനം സംകിലേസായ. ഏവമ്പി സഹേതൂ സപ്പച്ചയാ സത്താ സംകിലിസ്സന്തി.
‘‘Saññā ca hidaṃ, mahāli…pe… saṅkhārā ca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhā abhavissaṃsu dukkhānupatitā dukkhāvakkantā anavakkantā sukhena, nayidaṃ sattā saṅkhāresu sārajjeyyuṃ. Yasmā ca kho, mahāli, saṅkhārā sukhā sukhānupatitā sukhāvakkantā anavakkantā dukkhena, tasmā sattā saṅkhāresu sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti. Ayampi kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya. Evampi sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti.
‘‘വിഞ്ഞാണഞ്ച ഹിദം, മഹാലി, ഏകന്തദുക്ഖം അഭവിസ്സ ദുക്ഖാനുപതിതം ദുക്ഖാവക്കന്തം അനവക്കന്തം സുഖേന, നയിദം സത്താ വിഞ്ഞാണസ്മിം സാരജ്ജേയ്യും. യസ്മാ ച ഖോ , മഹാലി, വിഞ്ഞാണം സുഖം സുഖാനുപതിതം സുഖാവക്കന്തം അനവക്കന്തം ദുക്ഖേന, തസ്മാ സത്താ വിഞ്ഞാണസ്മിം സാരജ്ജന്തി; സാരാഗാ സംയുജ്ജന്തി; സംയോഗാ സംകിലിസ്സന്തി. അയമ്പി ഖോ, മഹാലി, ഹേതു അയം പച്ചയോ സത്താനം സംകിലേസായ. ഏവമ്പി സഹേതൂ സപ്പച്ചയാ സത്താ സംകിലിസ്സന്തീ’’തി.
‘‘Viññāṇañca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhaṃ abhavissa dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, nayidaṃ sattā viññāṇasmiṃ sārajjeyyuṃ. Yasmā ca kho , mahāli, viññāṇaṃ sukhaṃ sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, tasmā sattā viññāṇasmiṃ sārajjanti; sārāgā saṃyujjanti; saṃyogā saṃkilissanti. Ayampi kho, mahāli, hetu ayaṃ paccayo sattānaṃ saṃkilesāya. Evampi sahetū sappaccayā sattā saṃkilissantī’’ti.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, ഹേതു കതമോ പച്ചയോ സത്താനം വിസുദ്ധിയാ; കഥം സഹേതൂ സപ്പച്ചയാ സത്താ വിസുജ്ഝന്തീ’’തി? ‘‘രൂപഞ്ച ഹിദം, മഹാലി, ഏകന്തസുഖം അഭവിസ്സ സുഖാനുപതിതം സുഖാവക്കന്തം അനവക്കന്തം ദുക്ഖേന, നയിദം സത്താ രൂപസ്മിം നിബ്ബിന്ദേയ്യും. യസ്മാ ച ഖോ, മഹാലി, രൂപം ദുക്ഖം ദുക്ഖാനുപതിതം ദുക്ഖാവക്കന്തം അനവക്കന്തം സുഖേന, തസ്മാ സത്താ രൂപസ്മിം നിബ്ബിന്ദന്തി; നിബ്ബിന്ദം വിരജ്ജന്തി; വിരാഗാ വിസുജ്ഝന്തി. അയം ഖോ, മഹാലി, ഹേതു, അയം പച്ചയോ, സത്താനം വിസുദ്ധിയാ. ഏവം സഹേതൂ സപ്പച്ചയാ സത്താ വിസുജ്ഝന്തി’’.
‘‘Katamo pana, bhante, hetu katamo paccayo sattānaṃ visuddhiyā; kathaṃ sahetū sappaccayā sattā visujjhantī’’ti? ‘‘Rūpañca hidaṃ, mahāli, ekantasukhaṃ abhavissa sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, nayidaṃ sattā rūpasmiṃ nibbindeyyuṃ. Yasmā ca kho, mahāli, rūpaṃ dukkhaṃ dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, tasmā sattā rūpasmiṃ nibbindanti; nibbindaṃ virajjanti; virāgā visujjhanti. Ayaṃ kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo, sattānaṃ visuddhiyā. Evaṃ sahetū sappaccayā sattā visujjhanti’’.
‘‘വേദനാ ച ഹിദം, മഹാലി, ഏകന്തസുഖാ അഭവിസ്സ…പേ॰… സഞ്ഞാ ച ഹിദം, മഹാലി…പേ॰… സങ്ഖാരാ ച ഹിദം, മഹാലി, ഏകന്തസുഖാ അഭവിസ്സംസു…പേ॰… വിഞ്ഞാണഞ്ച ഹിദം, മഹാലി, ഏകന്തസുഖം അഭവിസ്സ സുഖാനുപതിതം സുഖാവക്കന്തം അനവക്കന്തം ദുക്ഖേന, നയിദം സത്താ വിഞ്ഞാണസ്മിം നിബ്ബിന്ദേയ്യും. യസ്മാ ച ഖോ, മഹാലി, വിഞ്ഞാണം ദുക്ഖം ദുക്ഖാനുപതിതം ദുക്ഖാവക്കന്തം അനവക്കന്തം സുഖേന, തസ്മാ സത്താ വിഞ്ഞാണസ്മിം നിബ്ബിന്ദന്തി; നിബ്ബിന്ദം വിരജ്ജന്തി; വിരാഗാ വിസുജ്ഝന്തി. അയം ഖോ, മഹാലി, ഹേതു, അയം പച്ചയോ, സത്താനം വിസുദ്ധിയാ . ഏവമ്പി സഹേതൂ സപ്പച്ചയാ സത്താ വിസുജ്ഝന്തീ’’തി. അട്ഠമം.
‘‘Vedanā ca hidaṃ, mahāli, ekantasukhā abhavissa…pe… saññā ca hidaṃ, mahāli…pe… saṅkhārā ca hidaṃ, mahāli, ekantasukhā abhavissaṃsu…pe… viññāṇañca hidaṃ, mahāli, ekantasukhaṃ abhavissa sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, nayidaṃ sattā viññāṇasmiṃ nibbindeyyuṃ. Yasmā ca kho, mahāli, viññāṇaṃ dukkhaṃ dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, tasmā sattā viññāṇasmiṃ nibbindanti; nibbindaṃ virajjanti; virāgā visujjhanti. Ayaṃ kho, mahāli, hetu, ayaṃ paccayo, sattānaṃ visuddhiyā . Evampi sahetū sappaccayā sattā visujjhantī’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൮. മഹാലിസുത്തവണ്ണനാ • 8. Mahālisuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൮. മഹാലിസുത്തവണ്ണനാ • 8. Mahālisuttavaṇṇanā