Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / കങ്ഖാവിതരണീ-അഭിനവ-ടീകാ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
൯. മഹല്ലകവിഹാരസിക്ഖാപദവണ്ണനാ
9. Mahallakavihārasikkhāpadavaṇṇanā
പിട്ഠസങ്ഘാടസ്സാതി ദ്വാരബന്ധസ്സ. സാമന്താ അഡ്ഢതേയ്യഹത്ഥോ പദേസോതി യസ്സ (പാചി॰ അട്ഠ॰ ൧൩൫) വേമജ്ഝേ ദ്വാരം ഹോതി, ഉപരിഭാഗേ ച ഉച്ചാ ഭിത്തി, തസ്സ തീസു ദിസാസു സാമന്താ അഡ്ഢതേയ്യഹത്ഥോ പദേസോ. ഖുദ്ദകസ്സ പന വിഹാരസ്സ ദ്വീസു ദിസാസു. തത്രാപി യം ഭിത്തിം വിവരിയമാനം കവാടം ആഹനതി, സാ അപരിപുണ്ണൂപചാരാപി ഹോതി. സചേ പന ദ്വാരസ്സ അധോഭാഗേപി ലേപോകാസോ അത്ഥി, തമ്പി ലിമ്പിതും വട്ടതി. അഗ്ഗളട്ഠപനായാതി ഏത്ഥ അഗ്ഗളസദ്ദേന തംസമ്ബന്ധതോ ദ്വാരഫലകസഹിതം ദ്വാരബന്ധനം അധിപ്പേതം. തേനാഹ ‘‘സകവാടകസ്സാ’’തിആദി. ‘‘നിച്ചലഭാവത്ഥായാ’’തി ഇമിനാ തഞ്ച ഖോ ഠപനം ഇധ നിച്ചലഭാവേനാതി ദസ്സേതി. കോ പനേത്ഥ അധിപ്പായോതി ആഹ ‘‘കവാടഞ്ഹീ’’തിആദി. കമ്പതീതി ചലതി. യാവ ദ്വാരകോസാ അഗ്ഗളട്ഠപനായ പുനപ്പുനം ലിമ്പിതബ്ബോ വാ ലേപാപേതബ്ബോ വാതി അഗ്ഗളട്ഠപനത്ഥായ യാവ ദ്വാരകോസാ പുനപ്പുനം അത്തനാ ലിമ്പിതബ്ബോ വാ, പരേഹി ലേപാപേതബ്ബോ വാതി അത്ഥോ.
Piṭṭhasaṅghāṭassāti dvārabandhassa. Sāmantā aḍḍhateyyahattho padesoti yassa (pāci. aṭṭha. 135) vemajjhe dvāraṃ hoti, uparibhāge ca uccā bhitti, tassa tīsu disāsu sāmantā aḍḍhateyyahattho padeso. Khuddakassa pana vihārassa dvīsu disāsu. Tatrāpi yaṃ bhittiṃ vivariyamānaṃ kavāṭaṃ āhanati, sā aparipuṇṇūpacārāpi hoti. Sace pana dvārassa adhobhāgepi lepokāso atthi, tampi limpituṃ vaṭṭati. Aggaḷaṭṭhapanāyāti ettha aggaḷasaddena taṃsambandhato dvāraphalakasahitaṃ dvārabandhanaṃ adhippetaṃ. Tenāha ‘‘sakavāṭakassā’’tiādi. ‘‘Niccalabhāvatthāyā’’ti iminā tañca kho ṭhapanaṃ idha niccalabhāvenāti dasseti. Ko panettha adhippāyoti āha ‘‘kavāṭañhī’’tiādi. Kampatīti calati. Yāva dvārakosā aggaḷaṭṭhapanāya punappunaṃ limpitabbo vā lepāpetabbo vāti aggaḷaṭṭhapanatthāya yāva dvārakosā punappunaṃ attanā limpitabbo vā, parehi lepāpetabbo vāti attho.
നനു ചായമത്ഥോ നേവ മാതികായം, ന പദഭാജനേ വുത്തോ, അഥ കുതോ ദട്ഠബ്ബോതി ആഹ ‘‘തത്ഥാ’’തിആദി. കിഞ്ചാപീതി യദിപി. അട്ഠുപ്പത്തിയന്തി സിക്ഖാപദസ്സ നിദാനേ. അധികാരതോതി അനുവത്തനതോ. ആലോകം സന്ധേതി പിധേതീതി ആലോകസന്ധി. തേനാഹ ‘‘ആലോകസന്ധീതി വാതപാനകവാടകാ വുച്ചന്തീ’’തി. തത്ഥ വാതപാനകവാടകാതി വാതപാനഫലകാ. അനുഞ്ഞാതപ്പദേസതോ പന അഞ്ഞത്ഥ പുനപ്പുനം വിലിമ്പിതും വാ വിലിമ്പാപേതും വാ ന വട്ടതി. ‘‘മത്തികായ കത്തബ്ബകിച്ചം നിട്ഠാപേത്വാ പുന ചതുത്ഥലേപേ ദിന്നേ പാചിത്തിയ’’ന്തി (സാരത്ഥ॰ ടീ॰ പാചിത്തിയ ൩.൧൩൫) കേചി. ‘‘പുനപ്പുനം ലേപദാനസ്സ വുത്തപ്പമാണതോ അഞ്ഞത്ഥ പടിക്ഖിത്തമത്തം ഠപേത്വാ പാചിത്തിയസ്സ അവുത്തത്താ ദുക്കട’’ന്തി അപരേ.
Nanu cāyamattho neva mātikāyaṃ, na padabhājane vutto, atha kuto daṭṭhabboti āha ‘‘tatthā’’tiādi. Kiñcāpīti yadipi. Aṭṭhuppattiyanti sikkhāpadassa nidāne. Adhikāratoti anuvattanato. Ālokaṃ sandheti pidhetīti ālokasandhi. Tenāha ‘‘ālokasandhīti vātapānakavāṭakā vuccantī’’ti. Tattha vātapānakavāṭakāti vātapānaphalakā. Anuññātappadesato pana aññattha punappunaṃ vilimpituṃ vā vilimpāpetuṃ vā na vaṭṭati. ‘‘Mattikāya kattabbakiccaṃ niṭṭhāpetvā puna catutthalepe dinne pācittiya’’nti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.135) keci. ‘‘Punappunaṃ lepadānassa vuttappamāṇato aññattha paṭikkhittamattaṃ ṭhapetvā pācittiyassa avuttattā dukkaṭa’’nti apare.
അധിട്ഠാതബ്ബന്തി സംവിധാതബ്ബം. അപ്പഹരിതേതി ഏത്ഥ അപ്പസദ്ദോ ‘‘അപ്പിച്ഛോ’’തിആദീസു (മ॰ നി॰ ൧.൨൫൨, ൩൩൬; സം॰ നി॰ ൨.൧൪൮) വിയ അഭാവത്ഥോതി ആഹ ‘‘അഹരിതേ’’തി. സാലിവീഹിആദി (സാരത്ഥ॰ ടീ॰ ൨.൩൦) പുബ്ബണ്ണം ‘‘പുരക്ഖതം സസ്സഫല’’ന്തി കത്വാ, തബ്ബിപരിയായതോ മുഗ്ഗമാസാദി അപരണ്ണം. വുത്തന്തി വപിതം. ‘‘തസ്മിം ഠത്വാ അധിട്ഠഹന്തോ ദുക്കടം ആപജ്ജതീ’’തി ഇമിനാ യസ്മിം പദേസേ സമന്താ വുത്തപ്പമാണേ പരിച്ഛേദേ പുബ്ബണ്ണാദീനി ന സന്തി, തത്ഥ വിഹാരോ കാരേതബ്ബോ. യത്ഥ പന സന്തി, തത്ഥ കാരാപേതും ന വട്ടതീതി ദസ്സേതി. തഥേവാതി മുഖവട്ടിഅന്തേന. തസ്മിം ഠാതബ്ബം പതന്തസ്സ വിഹാരസ്സ അപതനോകാസത്താ, തസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഉപരി ന പതേയ്യാതി അധിപ്പായോ. യഥാപരിച്ഛിന്നസ്സ പന ഓകാസസ്സ അബ്ഭന്തരം വിഹാരസ്സ പതന്തസ്സ ഓകാസോ ഹോതീതി അപ്പഹരിതേപി തസ്മിം ഠത്വാ അധിട്ഠാതും ന ലഭതി. തേനാഹ ‘‘തസ്സ അന്തോ അഹരിതേപി ഠാതും ന ലഭതീ’’തി.
Adhiṭṭhātabbanti saṃvidhātabbaṃ. Appahariteti ettha appasaddo ‘‘appiccho’’tiādīsu (ma. ni. 1.252, 336; saṃ. ni. 2.148) viya abhāvatthoti āha ‘‘aharite’’ti. Sālivīhiādi (sārattha. ṭī. 2.30) pubbaṇṇaṃ ‘‘purakkhataṃ sassaphala’’nti katvā, tabbipariyāyato muggamāsādi aparaṇṇaṃ. Vuttanti vapitaṃ. ‘‘Tasmiṃ ṭhatvā adhiṭṭhahanto dukkaṭaṃ āpajjatī’’ti iminā yasmiṃ padese samantā vuttappamāṇe paricchede pubbaṇṇādīni na santi, tattha vihāro kāretabbo. Yattha pana santi, tattha kārāpetuṃ na vaṭṭatīti dasseti. Tathevāti mukhavaṭṭiantena. Tasmiṃ ṭhātabbaṃ patantassa vihārassa apatanokāsattā, tassa bhikkhuno upari na pateyyāti adhippāyo. Yathāparicchinnassa pana okāsassa abbhantaraṃ vihārassa patantassa okāso hotīti appaharitepi tasmiṃ ṭhatvā adhiṭṭhātuṃ na labhati. Tenāha ‘‘tassa anto aharitepi ṭhātuṃ na labhatī’’ti.
തതോ ചേ ഉത്തരീതി തിണ്ണം മഗ്ഗാനം വാ പരിയായാനം വാ ഉപരി ചതുത്ഥേ മഗ്ഗേ വാ പരിയായേ വാതി അത്ഥോ. തേനാഹ ‘‘മഗ്ഗേന ഛാദിയമാനേ’’തിആദി. തത്ഥ മഗ്ഗേന ഛാദിയമാനേതി അപരിക്ഖിപിത്വാ ഉജുകമേവ ഛാദിയമാനേ. പരിയായേനാതി പരിക്ഖേപേന. തത്ഥ മഗ്ഗേന ഛാദനം ഇട്ഠകസിലാസുധാഹി ലബ്ഭതി, പരിയായേന ഛാദനം തിണപണ്ണേഹീതി ആഹ ‘‘ഇട്ഠകസിലാസുധാഹീ’’തിആദി. തസ്മാ യഥാ ഇച്ഛതി, തഥാ ദ്വേ മഗ്ഗേ വാ ദ്വേ പരിയായേ വാ അധിട്ഠഹിത്വാ തതിയം മഗ്ഗം വാ പരിയായം വാ ‘‘ഏവം ഛാദേഹീ’’തി ആണാപേത്വാ പക്കമിതബ്ബം. സചേ ന പക്കമതി, തുണ്ഹീഭാവേന ഠാതബ്ബം. സബ്ബമ്പി ചേതം ഛദനം ഛദനൂപരി വേദിതബ്ബം. ഉപരൂപരിഛന്നോ ഹി വിഹാരോ ചിരം അനോവസ്സകോ ഹോതീതി മഞ്ഞമാനാ ഏവം ഛാദേന്തി. തിണമുട്ഠിഗണനായാതി തിണകരളഗണനായ.
Tato ce uttarīti tiṇṇaṃ maggānaṃ vā pariyāyānaṃ vā upari catutthe magge vā pariyāye vāti attho. Tenāha ‘‘maggena chādiyamāne’’tiādi. Tattha maggena chādiyamāneti aparikkhipitvā ujukameva chādiyamāne. Pariyāyenāti parikkhepena. Tattha maggena chādanaṃ iṭṭhakasilāsudhāhi labbhati, pariyāyena chādanaṃ tiṇapaṇṇehīti āha ‘‘iṭṭhakasilāsudhāhī’’tiādi. Tasmā yathā icchati, tathā dve magge vā dve pariyāye vā adhiṭṭhahitvā tatiyaṃ maggaṃ vā pariyāyaṃ vā ‘‘evaṃ chādehī’’ti āṇāpetvā pakkamitabbaṃ. Sace na pakkamati, tuṇhībhāvena ṭhātabbaṃ. Sabbampi cetaṃ chadanaṃ chadanūpari veditabbaṃ. Uparūparichanno hi vihāro ciraṃ anovassako hotīti maññamānā evaṃ chādenti. Tiṇamuṭṭhigaṇanāyāti tiṇakaraḷagaṇanāya.
തികപാചിത്തിയന്തി അതിരേകദ്വത്തിപരിയായേ അതിരേകസഞ്ഞിവേമതികഊനകസഞ്ഞീനം വസേന തീണി പാചിത്തിയാനി. സേതവണ്ണാദികരണേതി സേതവണ്ണകാളവണ്ണഗേരുകപരികമ്മമാലാകമ്മലതാകമ്മമകരദന്തകപഞ്ചപടികാനം കരണേ. ലേണഗുഹാതിണകുടികാദീസൂതി ഏത്ഥ ലേണന്തി ദ്വാരബദ്ധം. ഗുഹാതി കേവലാ പബ്ബതഗുഹാ. തിണകുടികാ പാകടാ ഏവ.
Tikapācittiyanti atirekadvattipariyāye atirekasaññivematikaūnakasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Setavaṇṇādikaraṇeti setavaṇṇakāḷavaṇṇagerukaparikammamālākammalatākammamakaradantakapañcapaṭikānaṃ karaṇe. Leṇaguhātiṇakuṭikādīsūti ettha leṇanti dvārabaddhaṃ. Guhāti kevalā pabbataguhā. Tiṇakuṭikā pākaṭā eva.
മഹല്ലകവിഹാരസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Mahallakavihārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.