| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya |
๔. มหาโมคฺคลฺลานสุตฺตํ
4. Mahāmoggallānasuttaṃ
๓๔. เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข อายสฺมโต มหาโมคฺคลฺลานสฺส รโหคตสฺส ปฎิสลฺลีนสฺส เอวํ เจตโส ปริวิตโกฺก อุทปาทิ – ‘‘กตเมสานํ เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม 1 อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’’’ติ ? เตน โข ปน สมเยน ติโสฺส นาม ภิกฺขุ อธุนากาลงฺกโต อญฺญตรํ พฺรหฺมโลกํ อุปปโนฺน โหติฯ ตตฺรปิ นํ เอวํ ชานนฺติ – ‘‘ติโสฺส พฺรหฺมา มหิทฺธิโก มหานุภาโว’’ติฯ
34. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho āyasmato mahāmoggallānassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘katamesānaṃ devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma 2 avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’’’ti ? Tena kho pana samayena tisso nāma bhikkhu adhunākālaṅkato aññataraṃ brahmalokaṃ upapanno hoti. Tatrapi naṃ evaṃ jānanti – ‘‘tisso brahmā mahiddhiko mahānubhāvo’’ti.
อถ โข อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน – เสยฺยถาปิ นาม พลวา ปุริโส สมิญฺชิตํ 3 วา พาหํ ปสาเรยฺย ปสาริตํ วา พาหํ สมิเญฺชยฺย, เอวเมวํ – เชตวเน อนฺตรหิโต ตสฺมิํ พฺรหฺมโลเก ปาตุรโหสิฯ อทฺทสา โข ติโสฺส พฺรหฺมา อายสฺมนฺตํ มหาโมคฺคลฺลานํ ทูรโตว อาคจฺฉนฺตํฯ ทิสฺวาน อายสฺมนฺตํ มหาโมคฺคลฺลานํ เอตทโวจ – ‘‘เอหิ โข, มาริส โมคฺคลฺลาน; สฺวาคตํ 4, มาริส โมคฺคลฺลาน; จิรสฺสํ โข, มาริส โมคฺคลฺลาน; อิมํ ปริยายมกาสิ, ยทิทํ อิธาคมนายฯ นิสีท, มาริส โมคฺคลฺลาน, อิทมาสนํ ปญฺญตฺต’’นฺติฯ นิสีทิ โข อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ปญฺญเตฺต อาสเนฯ ติโสฺสปิ โข พฺรหฺมา อายสฺมนฺตํ มหาโมคฺคลฺลานํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ติสฺสํ พฺรหฺมานํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน เอตทโวจ –
Atha kho āyasmā mahāmoggallāno – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ 5 vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evamevaṃ – jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Addasā kho tisso brahmā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca – ‘‘ehi kho, mārisa moggallāna; svāgataṃ 6, mārisa moggallāna; cirassaṃ kho, mārisa moggallāna; imaṃ pariyāyamakāsi, yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīda, mārisa moggallāna, idamāsanaṃ paññatta’’nti. Nisīdi kho āyasmā mahāmoggallāno paññatte āsane. Tissopi kho brahmā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho tissaṃ brahmānaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca –
‘‘กตเมสานํ โข, ติสฺส, เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’’’ติ? ‘‘จาตุมหาราชิกานํ โข, มาริส โมคฺคลฺลาน, เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’’’ติฯ
‘‘Katamesānaṃ kho, tissa, devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’’’ti? ‘‘Cātumahārājikānaṃ kho, mārisa moggallāna, devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’’’ti.
‘‘สเพฺพสเญฺญว นุ โข, ติสฺส, จาตุมหาราชิกานํ เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’’’ติ? ‘‘น โข, มาริส โมคฺคลฺลาน, สเพฺพสํ จาตุมหาราชิกานํ เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’ติฯ เย โข เต, มาริส โมคฺคลฺลาน, จาตุมหาราชิกา เทวา พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน อสมนฺนาคตา ธเมฺม อเวจฺจปฺปสาเทน อสมนฺนาคตา สเงฺฆ อเวจฺจปฺปสาเทน อสมนฺนาคตา อริยกเนฺตหิ สีเลหิ อสมนฺนาคตา น เตสํ เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’ติฯ เย จ โข เต, มาริส โมคฺคลฺลาน, จาตุมหาราชิกา เทวา พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคตา, ธเมฺม อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคตา, สเงฺฆ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคตา อริยกเนฺตหิ สีเลหิ สมนฺนาคตา, เตสํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’’’ติฯ
‘‘Sabbesaññeva nu kho, tissa, cātumahārājikānaṃ devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’’’ti? ‘‘Na kho, mārisa moggallāna, sabbesaṃ cātumahārājikānaṃ devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’ti. Ye kho te, mārisa moggallāna, cātumahārājikā devā buddhe aveccappasādena asamannāgatā dhamme aveccappasādena asamannāgatā saṅghe aveccappasādena asamannāgatā ariyakantehi sīlehi asamannāgatā na tesaṃ devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’ti. Ye ca kho te, mārisa moggallāna, cātumahārājikā devā buddhe aveccappasādena samannāgatā, dhamme aveccappasādena samannāgatā, saṅghe aveccappasādena samannāgatā ariyakantehi sīlehi samannāgatā, tesaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’’’ti.
‘‘จาตุมหาราชิกานเญฺญว นุ โข, ติสฺส, เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’ติ อุทาหุ ตาวติํสานมฺปิ เทวานํ…เป.… ยามานมฺปิ เทวานํ… ตุสิตานมฺปิ เทวานํ… นิมฺมานรตีนมฺปิ เทวานํ… ปรนิมฺมิตวสวตฺตีนมฺปิ เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’’’ติ? ‘‘ปรนิมฺมิตวสวตฺตีนมฺปิ โข, มาริส โมคฺคลฺลาน, เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’’’ติฯ
‘‘Cātumahārājikānaññeva nu kho, tissa, devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’ti udāhu tāvatiṃsānampi devānaṃ…pe… yāmānampi devānaṃ… tusitānampi devānaṃ… nimmānaratīnampi devānaṃ… paranimmitavasavattīnampi devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’’’ti? ‘‘Paranimmitavasavattīnampi kho, mārisa moggallāna, devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’’’ti.
‘‘สเพฺพสเญฺญว นุ โข, ติสฺส, ปรนิมฺมิตวสวตฺตีนํ เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’’’ติ? ‘‘น โข, มาริส โมคฺคลฺลาน, สเพฺพสํ ปรนิมฺมิตวสวตฺตีนํ เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’ติฯ เย โข เต, มาริส โมคฺคลฺลาน, ปรนิมฺมิตวสวตฺตี เทวา พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน อสมนฺนาคตา, ธเมฺม อเวจฺจปฺปสาเทน อสมนฺนาคตา, สเงฺฆ อเวจฺจปฺปสาเทน อสมนฺนาคตา, อริยกเนฺตหิ สีเลหิ อสมนฺนาคตา, น เตสํ เทวานํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’ติฯ เย จ โข เต, มาริส โมคฺคลฺลาน, ปรนิมฺมิตวสวตฺตี เทวา พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคตา, ธเมฺม อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคตา, สเงฺฆ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคตา, อริยกเนฺตหิ สีเลหิ สมนฺนาคตา เตสํ เอวํ ญาณํ โหติ – ‘โสตาปนฺนา นาม อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’’’ติฯ
‘‘Sabbesaññeva nu kho, tissa, paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’’’ti? ‘‘Na kho, mārisa moggallāna, sabbesaṃ paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’ti. Ye kho te, mārisa moggallāna, paranimmitavasavattī devā buddhe aveccappasādena asamannāgatā, dhamme aveccappasādena asamannāgatā, saṅghe aveccappasādena asamannāgatā, ariyakantehi sīlehi asamannāgatā, na tesaṃ devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’ti. Ye ca kho te, mārisa moggallāna, paranimmitavasavattī devā buddhe aveccappasādena samannāgatā, dhamme aveccappasādena samannāgatā, saṅghe aveccappasādena samannāgatā, ariyakantehi sīlehi samannāgatā tesaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘sotāpannā nāma avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’’’ti.
อถ โข อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ติสฺสสฺส พฺรหฺมุโน ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา – ‘‘เสยฺยถาปิ นาม พลวา ปุริโส สมิญฺชิตํ วา พาหํ ปสาเรยฺย, ปสาริตํ วา พาหํ สมิเญฺชยฺย, เอวเมวํ – ‘พฺรหฺมโลเก อนฺตรหิโต เชตวเน ปาตุรโหสี’’’ติฯ จตุตฺถํฯ
Atha kho āyasmā mahāmoggallāno tissassa brahmuno bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā – ‘‘seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evamevaṃ – ‘brahmaloke antarahito jetavane pāturahosī’’’ti. Catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๔. มหาโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนา • 4. Mahāmoggallānasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๑-๔. เสขสุตฺตาทิวณฺณนา • 1-4. Sekhasuttādivaṇṇanā
