Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఉదాన-అట్ఠకథా • Udāna-aṭṭhakathā |
౫. మహామోగ్గల్లానసుత్తవణ్ణనా
5. Mahāmoggallānasuttavaṇṇanā
౨౫. పఞ్చమే కాయగతాయ సతియాతి కాయానుపస్సనావసేన కాయే గతాయ కాయారమ్మణాయ సతియా, ఇత్థమ్భూతలక్ఖణే ఇదం కరణవచనం . అజ్ఝత్తన్తి ఇధ అజ్ఝత్తం నామ నియకజ్ఝత్తం, తస్మా అత్తని అత్తసన్తానేతి అత్థో. అథ వా యస్మా కమ్మట్ఠానభూతో కేసాదికో ద్వత్తింసకోట్ఠాససముదాయో ఇధ కాయోతి అధిప్పేతో, తస్మా అజ్ఝత్తన్తి పదస్స గోచరజ్ఝత్తన్తి అత్థో వేదితబ్బో. సూపట్ఠితాయాతి నియకజ్ఝత్తభూతే గోచరజ్ఝత్తభూతే వా కాయే సుట్ఠు ఉపట్ఠితాయ. కా పనాయం సతి, యా ‘‘అజ్ఝత్తం సూపట్ఠితా’’తి వుత్తా? య్వాయం భగవతా ‘‘అత్థి ఇమస్మిం కాయే కేసా లోమా’’తిఆదినా (దీ॰ ని॰ ౨.౩౭౭; మ॰ ని॰ ౧.౧౧౦; ఖు॰ పా॰ ౩.ద్వత్తింసాకార) అజ్ఝత్తకేసాదికో ద్వత్తింసాకారో కాయో వుత్తో, తత్థ యా పటికూలమనసికారం పవత్తేన్తస్స ఉపచారప్పనావసేన కాయే ఉపట్ఠితా సతి, సా ‘‘కాయగతా సతీ’’తి వుచ్చతి. యథా చాయం, ఏవం ఆనాపానచతుఇరియాపథసతిసమ్పజఞ్ఞానం వసేన ఉద్ధుమాతకవినీలకాదివసేన చ మనసికారం పవత్తేన్తస్స యథారహం ఉపచారప్పనావసేన కాయే ఉపట్ఠితా సతి ‘‘కాయగతా సతీ’’తి వుచ్చతి. ఇధ పన అజ్ఝత్తం కాయగతా సతి పథవీఆదికా చతస్సో ధాతుయో ససమ్భారసఙ్ఖేపాదీసు చతూసు యేన కేనచి ఏకేనాకారేన వవత్థపేత్వా తేసం అనిచ్చాదిలక్ఖణసల్లక్ఖణవసేన ఉపట్ఠితా విపస్సనాసమ్పయుత్తా సతి ‘‘కాయగతా సతీ’’తి అధిప్పేతా. థేరో పన తథా విపస్సిత్వా అత్తనో ఫలసమాపత్తిమేవ సమాపజ్జిత్వా నిసీది. ఇధాపి గాథాయ ఏవం ఇమస్స అత్థస్స విఞ్ఞాతబ్బతా ‘‘న చాయం నిసజ్జా’’తిఆదినా వుత్తనయానుసారేన యోజేతబ్బా.
25. Pañcame kāyagatāya satiyāti kāyānupassanāvasena kāye gatāya kāyārammaṇāya satiyā, itthambhūtalakkhaṇe idaṃ karaṇavacanaṃ . Ajjhattanti idha ajjhattaṃ nāma niyakajjhattaṃ, tasmā attani attasantāneti attho. Atha vā yasmā kammaṭṭhānabhūto kesādiko dvattiṃsakoṭṭhāsasamudāyo idha kāyoti adhippeto, tasmā ajjhattanti padassa gocarajjhattanti attho veditabbo. Sūpaṭṭhitāyāti niyakajjhattabhūte gocarajjhattabhūte vā kāye suṭṭhu upaṭṭhitāya. Kā panāyaṃ sati, yā ‘‘ajjhattaṃ sūpaṭṭhitā’’ti vuttā? Yvāyaṃ bhagavatā ‘‘atthi imasmiṃ kāye kesā lomā’’tiādinā (dī. ni. 2.377; ma. ni. 1.110; khu. pā. 3.dvattiṃsākāra) ajjhattakesādiko dvattiṃsākāro kāyo vutto, tattha yā paṭikūlamanasikāraṃ pavattentassa upacārappanāvasena kāye upaṭṭhitā sati, sā ‘‘kāyagatā satī’’ti vuccati. Yathā cāyaṃ, evaṃ ānāpānacatuiriyāpathasatisampajaññānaṃ vasena uddhumātakavinīlakādivasena ca manasikāraṃ pavattentassa yathārahaṃ upacārappanāvasena kāye upaṭṭhitā sati ‘‘kāyagatā satī’’ti vuccati. Idha pana ajjhattaṃ kāyagatā sati pathavīādikā catasso dhātuyo sasambhārasaṅkhepādīsu catūsu yena kenaci ekenākārena vavatthapetvā tesaṃ aniccādilakkhaṇasallakkhaṇavasena upaṭṭhitā vipassanāsampayuttā sati ‘‘kāyagatā satī’’ti adhippetā. Thero pana tathā vipassitvā attano phalasamāpattimeva samāpajjitvā nisīdi. Idhāpi gāthāya evaṃ imassa atthassa viññātabbatā ‘‘na cāyaṃ nisajjā’’tiādinā vuttanayānusārena yojetabbā.
ఏతమత్థన్తి ఏతం థేరస్స చతుధాతువవత్థానముఖేన కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానేన విపస్సనం ఓగాహేత్వా ఫలసమాపత్తిసమాపజ్జనసఙ్ఖాతం అత్థం విదిత్వా. ఇమం ఉదానన్తి ఇమం సతిపట్ఠానభావనాయ నిబ్బానాధిగమదీపకం ఉదానం ఉదానేసి.
Etamatthanti etaṃ therassa catudhātuvavatthānamukhena kāyānupassanāsatipaṭṭhānena vipassanaṃ ogāhetvā phalasamāpattisamāpajjanasaṅkhātaṃ atthaṃ viditvā. Imaṃ udānanti imaṃ satipaṭṭhānabhāvanāya nibbānādhigamadīpakaṃ udānaṃ udānesi.
తత్థ సతి కాయగతా ఉపట్ఠితాతి పుబ్బే వుత్తలక్ఖణా సతి సద్ధాపుబ్బఙ్గమానం సమాధివీరియపఞ్ఞానం యథాసకం కిచ్చనిప్ఫాదనేన సహాయభావం ఆపన్నత్తా పహీనప్పటిపక్ఖా తతో ఏవ తిక్ఖవిసదభూతా చ యథావుత్తకాయసంవరణవసేన ఏకత్థసమోసరణవసేన చ అవిపరీతసభావం సల్లక్ఖేన్తీ ఉపగన్త్వా ఠితా హోతి, ఏతేన కాయసఙ్ఖాతానం చతున్నం ధాతూనం తన్నిస్సితానఞ్చ ఉపాదారూపానం సల్లక్ఖణవసేన, పచ్చయే వవత్థపేత్వా తతో పరం తేసం అనిచ్చాదిలక్ఖణసల్లక్ఖణవసేన చ పవత్తం ఞాణపరమ్పరాగతం సతిం దస్సేతి, సతిసీసేన వా తంసమ్పయుత్తం పరిఞ్ఞాత్తయపరియాపన్నఞాణపరమ్పరమేవ దస్సేతి. ఛసు ఫస్సాయతనేసు సంవుతోతి యథావుత్తాయ కాయే ఉపట్ఠితాయ సతియా సమన్నాగతో చక్ఖాదీసు ఫస్సస్స కారణభూతేసు ఛసు ద్వారేసు కాయానుపస్సనాయ అభావితాయ ఉప్పజ్జనారహానం అభిజ్ఝాదీనం తస్సా భావితత్తా ఞాణప్పవత్తిం పటివేధేన్తో తే పిదహన్తో ‘‘తత్థ సంవుతో’’తి వుచ్చతి, ఏతేన ఞాణసంవరం దస్సేతి.
Tattha sati kāyagatā upaṭṭhitāti pubbe vuttalakkhaṇā sati saddhāpubbaṅgamānaṃ samādhivīriyapaññānaṃ yathāsakaṃ kiccanipphādanena sahāyabhāvaṃ āpannattā pahīnappaṭipakkhā tato eva tikkhavisadabhūtā ca yathāvuttakāyasaṃvaraṇavasena ekatthasamosaraṇavasena ca aviparītasabhāvaṃ sallakkhentī upagantvā ṭhitā hoti, etena kāyasaṅkhātānaṃ catunnaṃ dhātūnaṃ tannissitānañca upādārūpānaṃ sallakkhaṇavasena, paccaye vavatthapetvā tato paraṃ tesaṃ aniccādilakkhaṇasallakkhaṇavasena ca pavattaṃ ñāṇaparamparāgataṃ satiṃ dasseti, satisīsena vā taṃsampayuttaṃ pariññāttayapariyāpannañāṇaparamparameva dasseti. Chasu phassāyatanesu saṃvutoti yathāvuttāya kāye upaṭṭhitāya satiyā samannāgato cakkhādīsu phassassa kāraṇabhūtesu chasu dvāresu kāyānupassanāya abhāvitāya uppajjanārahānaṃ abhijjhādīnaṃ tassā bhāvitattā ñāṇappavattiṃ paṭivedhento te pidahanto ‘‘tattha saṃvuto’’ti vuccati, etena ñāṇasaṃvaraṃ dasseti.
సతతం భిక్ఖు సమాహితోతి సో భిక్ఖు ఏవం ఉపట్ఠితస్సతి సబ్బత్థ చ సంవుతో పుథుత్తారమ్మణే చిత్తం అవిస్సజ్జేత్వా అనిచ్చాదివసేన సమ్మసన్తో విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేత్వా ఞాణే తిక్ఖే సూరే వహన్తే విపస్సనాసమాధినా తావ సతతం నిరన్తరం సమాహితో అనులోమఞాణానన్తరం గోత్రభుఞాణోదయతో పట్ఠాయ. జఞ్ఞా నిబ్బానమత్తనోతి అఞ్ఞేసం పుథుజ్జనానం సుపినన్తేపి అగోచరభావతో, అరియానం పన తస్స తస్సేవ ఆవేణికత్తా అత్తసదిసత్తా చ ‘‘అత్తా’’తి లద్ధవోహారస్స మగ్గఫలఞాణస్స సాతిసయవిసయభావతో ఏకన్తసుఖావహం నిబ్బానం అసఙ్ఖతధాతు ‘‘అత్తనో’’తి వుత్తం, తం నిబ్బానం జఞ్ఞా జానేయ్య, మగ్గఫలఞాణేహి పటివిజ్ఝేయ్య, సచ్ఛికరేయ్యాతి అత్థో. ఏతేన అరియానం నిబ్బానే అధిముత్తతం దస్సేతి. అరియా హి అధిచిత్తప్పవత్తికాలేపి ఏకన్తేనేవ నిబ్బానే నిన్నపోణపబ్భారభావేన విహరన్తి. ఏత్థ చ యస్స సతి కాయగతా ఉపట్ఠితా, సో భిక్ఖు ఛసు ఫస్సాయతనేసు సంవుతో, తతో ఏవ సతతం సమాహితో అత్తపచ్చక్ఖకరణేన నిబ్బానం అత్తనో జానేయ్యాతి ఏవం గాథాపదానం సమ్బన్ధో వేదితబ్బో. ఏవం కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానముఖేన యావ అరహత్తా ఏకస్స భిక్ఖునో నియ్యానమగ్గం దస్సేతి ధమ్మరాజా.
Satataṃ bhikkhu samāhitoti so bhikkhu evaṃ upaṭṭhitassati sabbattha ca saṃvuto puthuttārammaṇe cittaṃ avissajjetvā aniccādivasena sammasanto vipassanaṃ ussukkāpetvā ñāṇe tikkhe sūre vahante vipassanāsamādhinā tāva satataṃ nirantaraṃ samāhito anulomañāṇānantaraṃ gotrabhuñāṇodayato paṭṭhāya. Jaññā nibbānamattanoti aññesaṃ puthujjanānaṃ supinantepi agocarabhāvato, ariyānaṃ pana tassa tasseva āveṇikattā attasadisattā ca ‘‘attā’’ti laddhavohārassa maggaphalañāṇassa sātisayavisayabhāvato ekantasukhāvahaṃ nibbānaṃ asaṅkhatadhātu ‘‘attano’’ti vuttaṃ, taṃ nibbānaṃ jaññā jāneyya, maggaphalañāṇehi paṭivijjheyya, sacchikareyyāti attho. Etena ariyānaṃ nibbāne adhimuttataṃ dasseti. Ariyā hi adhicittappavattikālepi ekanteneva nibbāne ninnapoṇapabbhārabhāvena viharanti. Ettha ca yassa sati kāyagatā upaṭṭhitā, so bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvuto, tato eva satataṃ samāhito attapaccakkhakaraṇena nibbānaṃ attano jāneyyāti evaṃ gāthāpadānaṃ sambandho veditabbo. Evaṃ kāyānupassanāsatipaṭṭhānamukhena yāva arahattā ekassa bhikkhuno niyyānamaggaṃ dasseti dhammarājā.
అపరో నయో – సతి కాయగతా ఉపట్ఠితాతి ఏతేన కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం దస్సేతి. ఛసు ఫస్సాయతనేసు సంవుతోతి ఫస్సో ఆయతనం కారణం ఏతేసన్తి ఫస్సాయతనాని, తేసు ఫస్సాయతనేసు. ఫస్సహేతుకేసు ఫస్సపచ్చయా నిబ్బత్తేసు ఛసు చక్ఖుసమ్ఫస్సజాదివేదయితేసు తణ్హాదీనం అప్పవత్తియా సంవుతో, ఏతేన వేదనానుపస్సనాసతిపట్ఠానం దస్సేతి. సతతం భిక్ఖు సమాహితోతి సతతం నిచ్చకాలం నిరన్తరం విక్ఖేపాభావతో సమాహితో భిక్ఖు. సో చాయం అవిక్ఖేపో సబ్బసో సతిపట్ఠానభావనాయ మత్థకప్పత్తాయ హోతి. సమ్మసన్తో హి అతీతాదిభేదభిన్నేసు పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధేసు అనవసేసతోవ పరిగ్గహేత్వా సమ్మసతీతి. ఏతేన సేససతిపట్ఠానే దస్సేతి. జఞ్ఞా నిబ్బానమత్తనోతి ఏవం చతుసతిపట్ఠానభావనం మత్థకం పాపేత్వా ఠితో భిన్నకిలేసో భిక్ఖు అత్తనో కిలేసనిబ్బానం పచ్చవేక్ఖణఞాణేన సయమేవ జానేయ్యాతి అత్థో.
Aparo nayo – sati kāyagatā upaṭṭhitāti etena kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ dasseti. Chasu phassāyatanesu saṃvutoti phasso āyatanaṃ kāraṇaṃ etesanti phassāyatanāni, tesu phassāyatanesu. Phassahetukesu phassapaccayā nibbattesu chasu cakkhusamphassajādivedayitesu taṇhādīnaṃ appavattiyā saṃvuto, etena vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ dasseti. Satataṃ bhikkhu samāhitoti satataṃ niccakālaṃ nirantaraṃ vikkhepābhāvato samāhito bhikkhu. So cāyaṃ avikkhepo sabbaso satipaṭṭhānabhāvanāya matthakappattāya hoti. Sammasanto hi atītādibhedabhinnesu pañcupādānakkhandhesu anavasesatova pariggahetvā sammasatīti. Etena sesasatipaṭṭhāne dasseti. Jaññā nibbānamattanoti evaṃ catusatipaṭṭhānabhāvanaṃ matthakaṃ pāpetvā ṭhito bhinnakileso bhikkhu attano kilesanibbānaṃ paccavekkhaṇañāṇena sayameva jāneyyāti attho.
అథ వా సతి కాయగతా ఉపట్ఠితాతి అత్తనో పరేసఞ్చ కాయస్స యథాసభావపరిఞ్ఞాదీపనేన థేరస్స సతివేపుల్లప్పత్తి దీపితా. ఛసు ఫస్సాయతనేసు సంవుతోతి చక్ఖాదీసు ఛసు ద్వారేసు అచ్చన్తసంవరదీపనేన సతతవిహారివసేన థేరస్స సమ్పజఞ్ఞప్పకాసినీ పఞ్ఞావేపుల్లప్పత్తి దీపితా. సతతం భిక్ఖు సమాహితోతి సమాపత్తిబహులతాదస్సనేన నవానుపుబ్బవిహారసమాపత్తియో దస్సితా. ఏవంభూతో పన భిక్ఖు జఞ్ఞా నిబ్బానమత్తనోతి కతకిచ్చత్తా ఉత్తరి కరణీయాభావతో కేవలం అత్తనో అనుపాదిసేసనిబ్బానమేవ జానేయ్య చిన్తేయ్య, అఞ్ఞమ్పి తస్స చిన్తేతబ్బం నత్థీతి అధిప్పాయో.
Atha vā sati kāyagatā upaṭṭhitāti attano paresañca kāyassa yathāsabhāvapariññādīpanena therassa sativepullappatti dīpitā. Chasu phassāyatanesu saṃvutoti cakkhādīsu chasu dvāresu accantasaṃvaradīpanena satatavihārivasena therassa sampajaññappakāsinī paññāvepullappatti dīpitā. Satataṃ bhikkhu samāhitoti samāpattibahulatādassanena navānupubbavihārasamāpattiyo dassitā. Evaṃbhūto pana bhikkhu jaññā nibbānamattanoti katakiccattā uttari karaṇīyābhāvato kevalaṃ attano anupādisesanibbānameva jāneyya cinteyya, aññampi tassa cintetabbaṃ natthīti adhippāyo.
పఞ్చమసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Pañcamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఉదానపాళి • Udānapāḷi / ౫. మహామోగ్గల్లానసుత్తం • 5. Mahāmoggallānasuttaṃ