Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అపదాన-అట్ఠకథా • Apadāna-aṭṭhakathā |
౩-౨. మహామోగ్గల్లానత్థేరఅపదానవణ్ణనా
3-2. Mahāmoggallānattheraapadānavaṇṇanā
అనోమదస్సీ భగవాత్యాదికం ఆయస్మతో మోగ్గల్లానత్థేరస్స అపదానం. అయఞ్చ థేరో పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయాని పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో అనోమదస్సిస్స భగవతో కాలేతిఆది సారిపుత్తత్థేరస్స ధమ్మసేనాపతినో వత్థుమ్హి వుత్తమేవ. థేరో హి పబ్బజితదివసతో పట్ఠాయ సత్తమే దివసే మగధరట్ఠే కల్లవాలగామకం ఉపనిస్సాయ సమణధమ్మం కరోన్తో థినమిద్ధే ఓక్కమన్తే సత్థారా ‘‘మోగ్గల్లాన, మా తుచ్ఛో తవ వాయామో’’తిఆదినా సంవేజితో థినమిద్ధం వినోదేత్వా భగవతా వుచ్చమానం ధాతుకమ్మట్ఠానం సుణన్తో ఏవ విపస్సనాపటిపాటియా ఉపరిమగ్గత్తయం అధిగన్త్వా అగ్గఫలక్ఖణే సావకఞాణస్స మత్థకం పాపుణి.
Anomadassībhagavātyādikaṃ āyasmato moggallānattherassa apadānaṃ. Ayañca thero purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto anomadassissa bhagavato kāletiādi sāriputtattherassa dhammasenāpatino vatthumhi vuttameva. Thero hi pabbajitadivasato paṭṭhāya sattame divase magadharaṭṭhe kallavālagāmakaṃ upanissāya samaṇadhammaṃ karonto thinamiddhe okkamante satthārā ‘‘moggallāna, mā tuccho tava vāyāmo’’tiādinā saṃvejito thinamiddhaṃ vinodetvā bhagavatā vuccamānaṃ dhātukammaṭṭhānaṃ suṇanto eva vipassanāpaṭipāṭiyā uparimaggattayaṃ adhigantvā aggaphalakkhaṇe sāvakañāṇassa matthakaṃ pāpuṇi.
౩౭౫. ఏవం దుతియసావకభావం పత్వా ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానత్థేరో అత్తనో పుబ్బకమ్మం సరిత్వా సోమనస్సవసేన పుబ్బచరియం అపదానం పకాసేన్తో అనోమదస్సీ భగవాతిఆదిమాహ. తత్థ న ఓమం అలామకం దస్సనం పస్సనం అస్సాతి అనోమదస్సీ. తస్స హి ద్వత్తింసమహాపురిసలక్ఖణపటిమణ్డితసరీరత్తా సకలం దివసం సకలం మాసం సకలం సంవచ్ఛరం సంవచ్ఛరసతసహస్సమ్పి పస్సన్తానం దేవమనుస్సానం అతిత్తికరం దస్సనన్తి, అనోమం అలామకం నిబ్బానం దస్సనసీలోతి వా ‘‘అనోమదస్సీ’’తి లద్ధనామో భాగ్యవన్తతాదీహి కారణేహి భగవా. లోకజేట్ఠోతి సకలసత్తలోకస్స జేట్ఠో పధానో. ఆసభసదిసత్తా ఆసభో, నరానం ఆసభో నరాసభో. సో లోకజేట్ఠో నరాసభో అనోమదస్సీ భగవా దేవసఙ్ఘపురక్ఖతో దేవసమూహేహి పరివారితో. హిమవన్తమ్హి విహాసీతి సమ్బన్ధో.
375. Evaṃ dutiyasāvakabhāvaṃ patvā āyasmā mahāmoggallānatthero attano pubbakammaṃ saritvā somanassavasena pubbacariyaṃ apadānaṃ pakāsento anomadassī bhagavātiādimāha. Tattha na omaṃ alāmakaṃ dassanaṃ passanaṃ assāti anomadassī. Tassa hi dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇapaṭimaṇḍitasarīrattā sakalaṃ divasaṃ sakalaṃ māsaṃ sakalaṃ saṃvaccharaṃ saṃvaccharasatasahassampi passantānaṃ devamanussānaṃ atittikaraṃ dassananti, anomaṃ alāmakaṃ nibbānaṃ dassanasīloti vā ‘‘anomadassī’’ti laddhanāmo bhāgyavantatādīhi kāraṇehi bhagavā. Lokajeṭṭhoti sakalasattalokassa jeṭṭho padhāno. Āsabhasadisattā āsabho, narānaṃ āsabho narāsabho. So lokajeṭṭho narāsabho anomadassī bhagavā devasaṅghapurakkhato devasamūhehi parivārito. Himavantamhi vihāsīti sambandho.
౩౭౬. యదా దుతియసావకభావాయ దుతియవారే పత్థనం అకాసి, తదా నామేన వరుణో నామ అహం నాగరాజా హుత్వా నిబ్బత్తో అహోసిన్తి అత్థో. తేన వుత్తం – ‘‘వరుణో నామ నామేన, నాగరాజా అహం తదా’’తి. కామరూపీతి యదిచ్ఛితకామనిమ్మానసీలో. వికుబ్బామీతి వివిధం ఇద్ధివికుబ్బనం కరోమి. మహోదధినివాసహన్తి మఞ్జేరికా నాగా, భూమిగతా నాగా, పబ్బతట్ఠా నాగా, గఙ్గావహేయ్యా నాగా, సాముద్దికా నాగాతి ఇమేసం నాగానం అన్తరే సాముద్దికనాగో అహం మహోదధిమ్హి సముద్దే నివాసిం, వాసం కప్పేసిన్తి అత్థో.
376. Yadā dutiyasāvakabhāvāya dutiyavāre patthanaṃ akāsi, tadā nāmena varuṇo nāma ahaṃ nāgarājā hutvā nibbatto ahosinti attho. Tena vuttaṃ – ‘‘varuṇo nāma nāmena, nāgarājā ahaṃ tadā’’ti. Kāmarūpīti yadicchitakāmanimmānasīlo. Vikubbāmīti vividhaṃ iddhivikubbanaṃ karomi. Mahodadhinivāsahanti mañjerikā nāgā, bhūmigatā nāgā, pabbataṭṭhā nāgā, gaṅgāvaheyyā nāgā, sāmuddikā nāgāti imesaṃ nāgānaṃ antare sāmuddikanāgo ahaṃ mahodadhimhi samudde nivāsiṃ, vāsaṃ kappesinti attho.
౩౭౭. సఙ్గణియం గణం హిత్వాతి నిచ్చపరివారభూతం సకపరివారం నాగసమూహం హిత్వా వినా హుత్వా . తూరియం పట్ఠపేసహన్తి అహం తూరియం పట్ఠపేసిం, వజ్జాపేసిన్తి అత్థో. సమ్బుద్ధం పరివారేత్వాతి అనోమదస్సిసమ్బుద్ధం సమన్తతో సేవమానా అచ్ఛరా నాగమాణవికా వాదేసుం దిబ్బవాదేహి గీతా వాక్యాదీహి వాదేసుం లద్ధానురూపతో వజ్జేసుం తదాతి అత్థో.
377.Saṅgaṇiyaṃ gaṇaṃ hitvāti niccaparivārabhūtaṃ sakaparivāraṃ nāgasamūhaṃ hitvā vinā hutvā . Tūriyaṃ paṭṭhapesahanti ahaṃ tūriyaṃ paṭṭhapesiṃ, vajjāpesinti attho. Sambuddhaṃ parivāretvāti anomadassisambuddhaṃ samantato sevamānā accharā nāgamāṇavikā vādesuṃ dibbavādehi gītā vākyādīhi vādesuṃ laddhānurūpato vajjesuṃ tadāti attho.
౩౭౮. వజ్జమానేసు తూరేసూతి మనుస్సనాగతూరియేసు పఞ్చఙ్గికేసు వజ్జమానేసు . దేవా తూరాని వజ్జయున్తి చాతుమహారాజికా దేవా దిబ్బతూరియాని వజ్జింసు వాదేసున్తి అత్థో. ఉభిన్నం సద్దం సుత్వానాతి ఉభిన్నం దేవమనుస్సానం భేరిసద్దం సుత్వా. తిలోకగరుసమానోపి బుద్ధో సమ్పబుజ్ఝథ జానాతి సుణాతీతి అత్థో.
378.Vajjamānesu tūresūti manussanāgatūriyesu pañcaṅgikesu vajjamānesu . Devā tūrāni vajjayunti cātumahārājikā devā dibbatūriyāni vajjiṃsu vādesunti attho. Ubhinnaṃ saddaṃ sutvānāti ubhinnaṃ devamanussānaṃ bherisaddaṃ sutvā. Tilokagarusamānopi buddho sampabujjhatha jānāti suṇātīti attho.
౩౭౯. నిమన్తేత్వాన సమ్బుద్ధన్తి ససావకసఙ్ఘం సమ్బుద్ధం స్వాతనాయ నిమన్తేత్వా పరివారేత్వా. సకభవనన్తి అత్తనో నాగభవనం ఉపాగమిం. గన్త్వా చ ఆసనం పఞ్ఞపేత్వానాతి రత్తిట్ఠానదివాట్ఠానకుటిమణ్డపసయననిసీదనట్ఠానాని పఞ్ఞాపేత్వా సజ్జేత్వాతి అత్థో. కాలమారోచయిం అహన్తి ఏవం కతపుబ్బవిధానో అహం ‘‘కాలో, భన్తే, నిట్ఠితం భత్త’’న్తి కాలం ఆరోచయిం విఞ్ఞాపేసిం.
379.Nimantetvāna sambuddhanti sasāvakasaṅghaṃ sambuddhaṃ svātanāya nimantetvā parivāretvā. Sakabhavananti attano nāgabhavanaṃ upāgamiṃ. Gantvā ca āsanaṃ paññapetvānāti rattiṭṭhānadivāṭṭhānakuṭimaṇḍapasayananisīdanaṭṭhānāni paññāpetvā sajjetvāti attho. Kālamārocayiṃ ahanti evaṃ katapubbavidhāno ahaṃ ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti kālaṃ ārocayiṃ viññāpesiṃ.
౩౮౦. ఖీణాసవసహస్సేహీతి తదా సో భగవా అరహన్తసహస్సేహి పరివుతో లోకనాయకో సబ్బా దిసా ఓభాసేన్తో మే భవనం ఉపాగమి సమ్పత్తోతి అత్థో.
380.Khīṇāsavasahassehīti tadā so bhagavā arahantasahassehi parivuto lokanāyako sabbā disā obhāsento me bhavanaṃ upāgami sampattoti attho.
౩౮౧. అత్తనో భవనం పవిట్ఠం భగవన్తం భోజనాకారం దస్సేన్తో ఉపవిట్ఠం మహావీరన్తిఆదిమాహ. తం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.
381. Attano bhavanaṃ paviṭṭhaṃ bhagavantaṃ bhojanākāraṃ dassento upaviṭṭhaṃ mahāvīrantiādimāha. Taṃ suviññeyyameva.
౩౮౬. ఓక్కాకకులసమ్భవోతి ఓక్కాకరఞ్ఞో పరమ్పరాగతరాజకులే ఉప్పన్నో సకలజమ్బుదీపే పాకటరాజకులే ఉప్పన్నో వా గోత్తేన గోత్తవసేన గోతమో నామ సత్థా మనుస్సలోకే భవిస్సతి.
386.Okkākakulasambhavoti okkākarañño paramparāgatarājakule uppanno sakalajambudīpe pākaṭarājakule uppanno vā gottena gottavasena gotamo nāma satthā manussaloke bhavissati.
౩౮౮. సో పచ్ఛా పబ్బజిత్వానాతి సో నాగరాజా పచ్ఛా పచ్ఛిమభవే కుసలమూలేన పుఞ్ఞసమ్భారేన చోదితో ఉయ్యోజితో సాసనే పబ్బజిత్వా గోతమస్స భగవతో దుతియో అగ్గసావకో హేస్సతీతి బ్యాకరణమకాసి.
388.So pacchā pabbajitvānāti so nāgarājā pacchā pacchimabhave kusalamūlena puññasambhārena codito uyyojito sāsane pabbajitvā gotamassa bhagavato dutiyo aggasāvako hessatīti byākaraṇamakāsi.
౩౮౯. ఆరద్ధవీరియోతి ఠాననిసజ్జాదీసు ఇరియాపథేసు వీరియవా. పహితత్తోతి నిబ్బానే పేసితచిత్తో . ఇద్ధియా పారమిం గతోతి ‘‘ఏతదగ్గం, భిక్ఖవే, మమ సావకానం భిక్ఖూనం ఇద్ధిమన్తానం యదిదం మహామోగ్గల్లానో’’తి (అ॰ ని॰ ౧.౧౮౦, ౧౯౦) అధిట్ఠానిద్ధివికుబ్బనిద్ధికమ్మవిపాకజిద్ధిఆదీసు పారమిం పరియోసానం గతో పత్తో. సబ్బాసవేతి ఆ సమన్తతో సవనతో పవత్తనతో ‘‘ఆసవా’’తి లద్ధనామే కామభవదిట్ఠిఅవిజ్జాధమ్మే సబ్బే పరిఞ్ఞాయ సమన్తతో అఞ్ఞాయ జానిత్వా పజహిత్వా అనాసవో నిక్కిలేసో. నిబ్బాయిస్సతీతి కిలేసఖన్ధపరినిబ్బానేన నిబ్బాయిస్సతీతి సమ్బన్ధో.
389.Āraddhavīriyoti ṭhānanisajjādīsu iriyāpathesu vīriyavā. Pahitattoti nibbāne pesitacitto . Iddhiyā pāramiṃ gatoti ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ iddhimantānaṃ yadidaṃ mahāmoggallāno’’ti (a. ni. 1.180, 190) adhiṭṭhāniddhivikubbaniddhikammavipākajiddhiādīsu pāramiṃ pariyosānaṃ gato patto. Sabbāsaveti ā samantato savanato pavattanato ‘‘āsavā’’ti laddhanāme kāmabhavadiṭṭhiavijjādhamme sabbe pariññāya samantato aññāya jānitvā pajahitvā anāsavo nikkileso. Nibbāyissatīti kilesakhandhaparinibbānena nibbāyissatīti sambandho.
౩౯౦. ఏవం థేరో అత్తనో పుఞ్ఞవసేన లద్ధబ్యాకరణం వత్వా పున పాపచరియం పకాసేన్తో పాపమిత్తోపనిస్సాయాతిఆదిమాహ. తత్థ పాపమిత్తే పాపకే లామకే మిత్తే ఉపనిస్సాయ నిస్సయే కత్వా తేహి సంసగ్గో హుత్వాతి అత్థో.
390. Evaṃ thero attano puññavasena laddhabyākaraṇaṃ vatvā puna pāpacariyaṃ pakāsento pāpamittopanissāyātiādimāha. Tattha pāpamitte pāpake lāmake mitte upanissāya nissaye katvā tehi saṃsaggo hutvāti attho.
తత్రాయమనుపుబ్బీ కథా – ఏకస్మిం సమయే తిత్థియా సన్నిపతిత్వా మన్తేసుం – ‘‘జానాథావుసో, కేన కారణేన సమణస్స గోతమస్స లాభసక్కారో మహా హుత్వా నిబ్బత్తో’’తి? ‘‘న జానామ’’. ‘‘తుమ్హే పన న జానాథా’’తి? ‘‘ఆమ, జానామ’’ – మోగ్గల్లానం నామ ఏకం భిక్ఖుం నిస్సాయ ఉప్పన్నో . సో హి దేవలోకం గన్త్వా దేవతాహి కతకమ్మం పుచ్ఛిత్వా ఆగన్త్వా మనుస్సానం కథేసి – ‘‘ఇదం నామ కత్వా ఏవరూపం సమ్పత్తిం లభన్తీ’’తి. నిరయే నిబ్బత్తానమ్పి కమ్మం పుచ్ఛిత్వా ఆగన్త్వా మనుస్సానం కథేసి – ‘‘ఇదం నామ కత్వా ఏవరూపం దుక్ఖం అనుభవన్తీ’’తి. మనుస్సా తస్స కథం సుత్వా మహన్తం లాభసక్కారం అభిహరన్తి. సచే తం మారేతుం సక్ఖిస్సామ, సో లాభసక్కారో అమ్హాకం నిబ్బత్తిస్సతి, అత్థేసో ఉపాయోతి సబ్బే ఏకచ్ఛన్దా హుత్వా ‘‘యంకిఞ్చి కత్వా తం మారేస్సామా’’తి అత్తనో ఉపట్ఠాకే సమాదపేత్వా కహాపణసహస్సం లభిత్వా పురిసఘాతకే చోరే పక్కోసాపేత్వా ‘‘మహామోగ్గల్లానత్థేరో నామ సమణస్స గోతమస్స సావకో కాళసిలాయం వసతి, తుమ్హే తత్థ గన్త్వా తం మారేథా’’తి తేసం తం సహస్సం అదంసు. చోరా ధనలాభేన సమ్పటిచ్ఛిత్వా ‘‘థేరం మారేస్సామా’’తి గన్త్వా తస్స వసనట్ఠానం పరివారేసుం. థేరో తేహి పరిక్ఖిత్తభావం ఞత్వా కుఞ్చికచ్ఛిద్దేన నిక్ఖమిత్వా పక్కామి. చోరా తం దివసం థేరం అదిస్వా పునేకదివసం తస్స వసనట్ఠానం పరిక్ఖిపింసు. థేరో ఞత్వా కణ్ణికామణ్డలం భిన్దిత్వా ఆకాసం పక్ఖన్ది. ఏవం తే పఠమమాసేపి, మజ్ఝిమమాసేపి థేరం గహేతుం నాసక్ఖింసు. పచ్ఛిమమాసే పన సమ్పత్తే థేరో అత్తనా కతకమ్మస్స ఆకడ్ఢనభావం ఞత్వా న అపగచ్ఛి. చోరా తం పహరన్తా తణ్డులకమత్తాని అట్ఠీని కరోన్తా భిన్దింసు. అథ నం ‘‘మతో’’తి సఞ్ఞాయ ఏకస్మిం గుమ్బపిట్ఠే ఖిపిత్వా పక్కమింసు.
Tatrāyamanupubbī kathā – ekasmiṃ samaye titthiyā sannipatitvā mantesuṃ – ‘‘jānāthāvuso, kena kāraṇena samaṇassa gotamassa lābhasakkāro mahā hutvā nibbatto’’ti? ‘‘Na jānāma’’. ‘‘Tumhe pana na jānāthā’’ti? ‘‘Āma, jānāma’’ – moggallānaṃ nāma ekaṃ bhikkhuṃ nissāya uppanno . So hi devalokaṃ gantvā devatāhi katakammaṃ pucchitvā āgantvā manussānaṃ kathesi – ‘‘idaṃ nāma katvā evarūpaṃ sampattiṃ labhantī’’ti. Niraye nibbattānampi kammaṃ pucchitvā āgantvā manussānaṃ kathesi – ‘‘idaṃ nāma katvā evarūpaṃ dukkhaṃ anubhavantī’’ti. Manussā tassa kathaṃ sutvā mahantaṃ lābhasakkāraṃ abhiharanti. Sace taṃ māretuṃ sakkhissāma, so lābhasakkāro amhākaṃ nibbattissati, attheso upāyoti sabbe ekacchandā hutvā ‘‘yaṃkiñci katvā taṃ māressāmā’’ti attano upaṭṭhāke samādapetvā kahāpaṇasahassaṃ labhitvā purisaghātake core pakkosāpetvā ‘‘mahāmoggallānatthero nāma samaṇassa gotamassa sāvako kāḷasilāyaṃ vasati, tumhe tattha gantvā taṃ mārethā’’ti tesaṃ taṃ sahassaṃ adaṃsu. Corā dhanalābhena sampaṭicchitvā ‘‘theraṃ māressāmā’’ti gantvā tassa vasanaṭṭhānaṃ parivāresuṃ. Thero tehi parikkhittabhāvaṃ ñatvā kuñcikacchiddena nikkhamitvā pakkāmi. Corā taṃ divasaṃ theraṃ adisvā punekadivasaṃ tassa vasanaṭṭhānaṃ parikkhipiṃsu. Thero ñatvā kaṇṇikāmaṇḍalaṃ bhinditvā ākāsaṃ pakkhandi. Evaṃ te paṭhamamāsepi, majjhimamāsepi theraṃ gahetuṃ nāsakkhiṃsu. Pacchimamāse pana sampatte thero attanā katakammassa ākaḍḍhanabhāvaṃ ñatvā na apagacchi. Corā taṃ paharantā taṇḍulakamattāni aṭṭhīni karontā bhindiṃsu. Atha naṃ ‘‘mato’’ti saññāya ekasmiṃ gumbapiṭṭhe khipitvā pakkamiṃsu.
థేరో , ‘‘సత్థారం పస్సిత్వా వన్దిత్వావ పరినిబ్బాయిస్సామీ’’తి అత్తభావం ఝానవేఠనేన వేఠేత్వా ఆకాసేన సత్థు సన్తికం గన్త్వా సత్థారం వన్దిత్వా ‘‘భన్తే, పరినిబ్బాయిస్సామీ’’తి ఆహ. ‘‘పరినిబ్బాయిస్ససి, మోగ్గల్లానా’’తి? ‘‘ఆమ, భన్తే’’తి. ‘‘కత్థ గన్త్వా పరినిబ్బాయిస్ససీ’’తి? ‘‘కాళసిలాపదేసం, భన్తే’’తి. ‘‘తేన హి, మోగ్గల్లాన, మయ్హం ధమ్మం కథేత్వా యాహి. తాదిసస్స హి మే సావకస్స న దాని దస్సనం అత్థీ’’తి. సో ‘‘ఏవం కరిస్సామి, భన్తే’’తి సత్థారం వన్దిత్వా ఆకాసం ఉప్పతిత్వా సారిపుత్తత్థేరో వియ పరినిబ్బానదివసే నానప్పకారా ఇద్ధియో కత్వా ధమ్మం కథేత్వా సత్థారం వన్దిత్వా కాళసిలాపదేసం గన్త్వా పరినిబ్బాయి. ‘‘థేరం కిర చోరా మారేసు’’న్తి అయం కథా సకలజమ్బుదీపే పత్థరి.
Thero , ‘‘satthāraṃ passitvā vanditvāva parinibbāyissāmī’’ti attabhāvaṃ jhānaveṭhanena veṭhetvā ākāsena satthu santikaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ‘‘bhante, parinibbāyissāmī’’ti āha. ‘‘Parinibbāyissasi, moggallānā’’ti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Kattha gantvā parinibbāyissasī’’ti? ‘‘Kāḷasilāpadesaṃ, bhante’’ti. ‘‘Tena hi, moggallāna, mayhaṃ dhammaṃ kathetvā yāhi. Tādisassa hi me sāvakassa na dāni dassanaṃ atthī’’ti. So ‘‘evaṃ karissāmi, bhante’’ti satthāraṃ vanditvā ākāsaṃ uppatitvā sāriputtatthero viya parinibbānadivase nānappakārā iddhiyo katvā dhammaṃ kathetvā satthāraṃ vanditvā kāḷasilāpadesaṃ gantvā parinibbāyi. ‘‘Theraṃ kira corā māresu’’nti ayaṃ kathā sakalajambudīpe patthari.
రాజా అజాతసత్తు చోరే పరియేసనత్థాయ చరపురిసే పయోజేసి. తేసు చోరేసు సురాపానే సురం పివన్తేసు మద్దేసు ఏకో ఏకస్స పిట్ఠిం పహరిత్వా పాతేసి. సో తం సన్తజ్జేన్తో ‘‘అమ్భో దుబ్బినీత త్వం, కస్మా మే పిట్ఠిం పహరిత్వా పాతేసి, కిం పన, అరే దుట్ఠచోర, తయా మహామోగ్గల్లానత్థేరో పఠమం పహతో’’తి ఆహ. ‘‘కిం పన త్వం మయా పఠమం పహతభావం న జానాసీ’’తి? ఏవం ఏతేసం ‘‘మయా పహతో, మయా పహతో’’తి వదన్తానం సుత్వా తే చరపురిసా సబ్బే తే చోరే గహేత్వా రఞ్ఞో ఆరోచేసుం. రాజా తే చోరే పక్కోసాపేత్వా పుచ్ఛి – ‘‘తుమ్హేహి థేరో మారితో’’తి? ‘‘ఆమ, దేవా’’తి. ‘‘కేహి తుమ్హే ఉయ్యోజితా’’తి? ‘‘నగ్గసమణేహి, దేవా’’తి. రాజా పఞ్చసతే నగ్గసమణే గాహాపేత్వా పఞ్చసతేహి చోరేహి సద్ధిం రాజఙ్గణే నాభిపమాణేసు ఆవాటేసు నిఖణాపేత్వా పలాలేహి పటిచ్ఛాదేత్వా అగ్గిం దాపేసి. అథ నేసం ఝామభావం జానిత్వా అయనఙ్గలేహి కసాపేత్వా సబ్బే ఖణ్డాఖణ్డం కారాపేసి. తదా భిక్ఖూ ధమ్మసభాయం కథం సముట్ఠాపేసుం – ‘‘మహామోగ్గల్లానత్థేరో అత్తనో అననురూపమరణం పత్తో’’తి. సత్థా ఆగన్త్వా ‘‘కాయ నుత్థ, భిక్ఖవే, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘ఇమాయ నామ, భన్తే’’తి వుత్తే ‘‘మోగ్గల్లానస్స, భిక్ఖవే, ఇమస్సేవ అత్తభావస్స అననురూపం మరణం, పుబ్బే పన తేన కతకమ్మస్స అనురూపమేవా’’తి వత్వా ‘‘కిం పనస్స, భన్తే, పుబ్బకమ్మ’’న్తి పుట్ఠో తం విత్థారేత్వా కథేసి.
Rājā ajātasattu core pariyesanatthāya carapurise payojesi. Tesu coresu surāpāne suraṃ pivantesu maddesu eko ekassa piṭṭhiṃ paharitvā pātesi. So taṃ santajjento ‘‘ambho dubbinīta tvaṃ, kasmā me piṭṭhiṃ paharitvā pātesi, kiṃ pana, are duṭṭhacora, tayā mahāmoggallānatthero paṭhamaṃ pahato’’ti āha. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ mayā paṭhamaṃ pahatabhāvaṃ na jānāsī’’ti? Evaṃ etesaṃ ‘‘mayā pahato, mayā pahato’’ti vadantānaṃ sutvā te carapurisā sabbe te core gahetvā rañño ārocesuṃ. Rājā te core pakkosāpetvā pucchi – ‘‘tumhehi thero mārito’’ti? ‘‘Āma, devā’’ti. ‘‘Kehi tumhe uyyojitā’’ti? ‘‘Naggasamaṇehi, devā’’ti. Rājā pañcasate naggasamaṇe gāhāpetvā pañcasatehi corehi saddhiṃ rājaṅgaṇe nābhipamāṇesu āvāṭesu nikhaṇāpetvā palālehi paṭicchādetvā aggiṃ dāpesi. Atha nesaṃ jhāmabhāvaṃ jānitvā ayanaṅgalehi kasāpetvā sabbe khaṇḍākhaṇḍaṃ kārāpesi. Tadā bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘mahāmoggallānatthero attano ananurūpamaraṇaṃ patto’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāma, bhante’’ti vutte ‘‘moggallānassa, bhikkhave, imasseva attabhāvassa ananurūpaṃ maraṇaṃ, pubbe pana tena katakammassa anurūpamevā’’ti vatvā ‘‘kiṃ panassa, bhante, pubbakamma’’nti puṭṭho taṃ vitthāretvā kathesi.
అతీతే, భిక్ఖవే, బారాణసియం ఏకో కులపుత్తో సయమేవ కోట్టనపచనాదీని కరోన్తో మాతాపితరో పటిజగ్గి. అథస్స మాతాపితరో ‘‘తాత, త్వం ఏకకోవ గేహే చ అరఞ్ఞే చ కమ్మం కరోన్తో కిలమసి, ఏకం తే కుమారికం ఆనేస్సామా’’తి వత్వా ‘‘అమ్మతాతా, యావ తుమ్హే జీవథ, తావ వో సహత్థా ఉపట్ఠహిస్సామీ’’తి తేన పటిక్ఖిత్తాపి పునప్పునం యాచిత్వా కుమారికం ఆనేసుం. సా కతిపాహమేవ తే ఉపట్ఠహిత్వా పచ్ఛా తేసం దస్సనమపి అనిచ్ఛన్తీ – ‘‘న సక్కా తవ మాతాపితూహి సద్ధిం ఏకట్ఠానే వసితు’’న్తి ఉజ్ఝాయిత్వా తస్మిం అత్తనో కథం అగ్గణ్హన్తే తస్స బహిగతకాలే మకచివాకఖణ్డాని చ యాగుఫేణకే చ గహేత్వా తత్థ తత్థ ఆకిరిత్వా తేనాగన్త్వా ‘‘కిం ఇద’’న్తి పుట్ఠా ‘‘ఇమేసం మహల్లకఅన్ధానం ఏతం కమ్మం, సబ్బం గేహం కిలిట్ఠా కరోన్తా విచరన్తి, న సక్కా ఏతేహి సద్ధిం ఏకట్ఠానే వసితు’’న్తి ఏవం తాయ పునప్పునం కథియమానాయ ఏవరూపోపి పూరితపారమీ సత్తో మాతాపితూహి సద్ధిం భిజ్జి. సో ‘‘హోతు, జానిస్సామి నేసం కత్తబ్బకమ్మ’’న్తి తే భోజేత్వా ‘‘అమ్మతాతా, అసుకట్ఠానే నామ తుమ్హాకం ఞాతకా ఆగమనం పచ్చాసీసన్తి, తత్థ గమిస్సామా’’తి తే యానకం ఆరోపేత్వా ఆదాయ గచ్ఛన్తో అటవిమజ్ఝం పత్తకాలే ‘‘తాత, రస్మియో గణ్హథ, గోణా దణ్డసఞ్ఞాయ గమిస్సన్తి, ఇమస్మిం ఠానే చోరా వసన్తి, అహం ఓతరిత్వా చరామీ’’తి పితు హత్థే రస్మియో దత్వా ఓతరిత్వా గచ్ఛన్తో సద్దం పరివత్తేత్వా చోరానం ఉట్ఠితసద్దమకాసి. మాతాపితరో సద్దం సుత్వా ‘‘చోరా ఉట్ఠితా’’తి సఞ్ఞాయ ‘‘తాత, చోరా ఉట్ఠితా, మహల్లకా మయం, త్వం అత్తానమేవ రక్ఖాహీ’’తి ఆహంసు. సో మాతాపితరో విరవన్తేపి చోరసద్దం కరోన్తో కోట్టేత్వా మారేత్వా అటవియం ఖిపిత్వా పచ్చాగమి.
Atīte, bhikkhave, bārāṇasiyaṃ eko kulaputto sayameva koṭṭanapacanādīni karonto mātāpitaro paṭijaggi. Athassa mātāpitaro ‘‘tāta, tvaṃ ekakova gehe ca araññe ca kammaṃ karonto kilamasi, ekaṃ te kumārikaṃ ānessāmā’’ti vatvā ‘‘ammatātā, yāva tumhe jīvatha, tāva vo sahatthā upaṭṭhahissāmī’’ti tena paṭikkhittāpi punappunaṃ yācitvā kumārikaṃ ānesuṃ. Sā katipāhameva te upaṭṭhahitvā pacchā tesaṃ dassanamapi anicchantī – ‘‘na sakkā tava mātāpitūhi saddhiṃ ekaṭṭhāne vasitu’’nti ujjhāyitvā tasmiṃ attano kathaṃ aggaṇhante tassa bahigatakāle makacivākakhaṇḍāni ca yāgupheṇake ca gahetvā tattha tattha ākiritvā tenāgantvā ‘‘kiṃ ida’’nti puṭṭhā ‘‘imesaṃ mahallakaandhānaṃ etaṃ kammaṃ, sabbaṃ gehaṃ kiliṭṭhā karontā vicaranti, na sakkā etehi saddhiṃ ekaṭṭhāne vasitu’’nti evaṃ tāya punappunaṃ kathiyamānāya evarūpopi pūritapāramī satto mātāpitūhi saddhiṃ bhijji. So ‘‘hotu, jānissāmi nesaṃ kattabbakamma’’nti te bhojetvā ‘‘ammatātā, asukaṭṭhāne nāma tumhākaṃ ñātakā āgamanaṃ paccāsīsanti, tattha gamissāmā’’ti te yānakaṃ āropetvā ādāya gacchanto aṭavimajjhaṃ pattakāle ‘‘tāta, rasmiyo gaṇhatha, goṇā daṇḍasaññāya gamissanti, imasmiṃ ṭhāne corā vasanti, ahaṃ otaritvā carāmī’’ti pitu hatthe rasmiyo datvā otaritvā gacchanto saddaṃ parivattetvā corānaṃ uṭṭhitasaddamakāsi. Mātāpitaro saddaṃ sutvā ‘‘corā uṭṭhitā’’ti saññāya ‘‘tāta, corā uṭṭhitā, mahallakā mayaṃ, tvaṃ attānameva rakkhāhī’’ti āhaṃsu. So mātāpitaro viravantepi corasaddaṃ karonto koṭṭetvā māretvā aṭaviyaṃ khipitvā paccāgami.
సత్థా ఇదం తస్స పుబ్బకమ్మం కథేత్వా ‘‘భిక్ఖవే, మోగ్గల్లానో ఏత్తకం కమ్మం కత్వా అనేకవస్ససతసహస్సాని నిరయే పచ్చిత్వా తావ పక్కావసేసేన అత్తభావసతే ఏవమేవ కోట్టేత్వా సంచుణ్ణో మరణం పత్తో, ఏవం మోగ్గల్లానేన అత్తనో కమ్మానురూపమేవ మరణం లద్ధం. పఞ్చహి చోరసతేహి సద్ధిం పఞ్చతిత్థియసతానిపి మమ పుత్తం అప్పదుట్ఠం దుస్సేత్వా అనురూపమేవ మరణం లభింసు. అప్పదుట్ఠేసు హి పదుస్సన్తో దసహి కారణేహి అనయబ్యసనం పాపుణాతియేవా’’తి అనుసన్ధిం ఘటేత్వా ధమ్మం దేసేన్తో ఇమా గాథా అభాసి –
Satthā idaṃ tassa pubbakammaṃ kathetvā ‘‘bhikkhave, moggallāno ettakaṃ kammaṃ katvā anekavassasatasahassāni niraye paccitvā tāva pakkāvasesena attabhāvasate evameva koṭṭetvā saṃcuṇṇo maraṇaṃ patto, evaṃ moggallānena attano kammānurūpameva maraṇaṃ laddhaṃ. Pañcahi corasatehi saddhiṃ pañcatitthiyasatānipi mama puttaṃ appaduṭṭhaṃ dussetvā anurūpameva maraṇaṃ labhiṃsu. Appaduṭṭhesu hi padussanto dasahi kāraṇehi anayabyasanaṃ pāpuṇātiyevā’’ti anusandhiṃ ghaṭetvā dhammaṃ desento imā gāthā abhāsi –
‘‘యో దణ్డేన అదణ్డేసు, అప్పదుట్ఠేసు దుస్సతి;
‘‘Yo daṇḍena adaṇḍesu, appaduṭṭhesu dussati;
దసన్నమఞ్ఞతరం ఠానం, ఖిప్పమేవ నిగచ్ఛతి.
Dasannamaññataraṃ ṭhānaṃ, khippameva nigacchati.
‘‘వేదనం ఫరుసం జానిం, సరీరస్స వ భేదనం;
‘‘Vedanaṃ pharusaṃ jāniṃ, sarīrassa va bhedanaṃ;
గరుకం వాపి ఆబాధం, చిత్తక్ఖేపం వ పాపుణే.
Garukaṃ vāpi ābādhaṃ, cittakkhepaṃ va pāpuṇe.
‘‘రాజతో వా ఉపసగ్గం, అబ్భక్ఖానం వ దారుణం;
‘‘Rājato vā upasaggaṃ, abbhakkhānaṃ va dāruṇaṃ;
పరిక్ఖయం వ ఞాతీనం, భోగానం వ పభఙ్గునం.
Parikkhayaṃ va ñātīnaṃ, bhogānaṃ va pabhaṅgunaṃ.
‘‘అథవస్స అగారాని, అగ్గి డహతి పావకో;
‘‘Athavassa agārāni, aggi ḍahati pāvako;
కాయస్స భేదా దుప్పఞ్ఞో, నిరయం సోపపజ్జతీ’’తి. (ధ॰ ప॰ ౧౩౭-౧౪౦);
Kāyassa bhedā duppañño, nirayaṃ sopapajjatī’’ti. (dha. pa. 137-140);
౩౯౩. పవివేకమనుయుత్తోతి పకారేన వివేకం ఏకీభావం అనుయుత్తో యోజితో యుత్తప్పయుత్తో. సమాధిభావనారతోతి పఠమజ్ఝానాదిభావనాయ రతో అల్లీనో చ. సబ్బాసవే సకలకిలేసే, పరిఞ్ఞాయ జానిత్వా పజహిత్వా, అనాసవో నిక్కిలేసో విహరామీతి సమ్బన్ధో.
393.Pavivekamanuyuttoti pakārena vivekaṃ ekībhāvaṃ anuyutto yojito yuttappayutto. Samādhibhāvanāratoti paṭhamajjhānādibhāvanāya rato allīno ca. Sabbāsave sakalakilese, pariññāya jānitvā pajahitvā, anāsavo nikkileso viharāmīti sambandho.
౩౯౪. ఇదాని అత్తనో పుఞ్ఞసమ్భారవసేన పుబ్బచరితస్స ఫలం దస్సేన్తో ధరణిమ్పి సుగమ్భీరన్తిఆదిమాహ.
394. Idāni attano puññasambhāravasena pubbacaritassa phalaṃ dassento dharaṇimpi sugambhīrantiādimāha.
తత్రాయమనుపుబ్బీకథా – బుద్ధేన చోదితోతి సమ్మాసమ్బుద్ధేన చోదితో ఉయ్యోజితో. భిక్ఖుసఙ్ఘస్స పేక్ఖతోతి మహతో భిక్ఖుసఙ్ఘస్స పస్సన్తస్స. మిగారమాతుపాసాదం, పాదఙ్గుట్ఠేన కమ్పయీతి పుబ్బారామే విసాఖాయ మహాఉపాసికాయ కారితం సహస్సత్థమ్భపటిమణ్డితం మహాపాసాదం అత్తనో పాదఙ్గుట్ఠేన కమ్పేసిం. ఏకస్మిఞ్హి సమయే పుబ్బారామే యథావుత్తపాసాదే భగవతి విహరన్తే సమ్బహులా నవకతరా భిక్ఖూ ఉపరిపాసాదే నిసిన్నా సత్థారమ్పి అచిన్తేత్వా తిరచ్ఛానకథం కథేతుమారద్ధా. తం సుత్వా భగవా తే సంవేజేత్వా అత్తనో ధమ్మదేసనాయ భాజనభూతే కాతుకామో ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానత్థేరం ఆమన్తేసి – ‘‘పస్ససి త్వం, మోగ్గల్లాన, నవే భిక్ఖూ తిరచ్ఛానకథమనుయుత్తే’’తి తం సుత్వా థేరో సత్థు అజ్ఝాసయం ఞత్వా అభిఞ్ఞాపాదకం ఆపోకసిణారమ్మణం చతుత్థజ్ఝానం సమాపజ్జిత్వా వుట్ఠాయ ‘‘పాసాదస్స పతిట్ఠితోకాసం ఉదకం హోతూ’’తి అధిట్ఠాయ పాసాదమత్థకే థుపికం పాదఙ్గుట్ఠేన పహరి, పాసాదో ఓనమిత్వా ఏకేన పస్సేన అట్ఠాసి. పునపి పహరి, అపరేనపి పస్సేన అట్ఠాసి. తే భిక్ఖూ భీతా సంవిగ్గా పాసాదస్స పతనభయేన తతో నిక్ఖమిత్వా భగవతో సమీపే అట్ఠంసు. సత్థా తేసం అజ్ఝాసయం ఓలోకేత్వా ధమ్మం దేసేసి. తం సుత్వా తేసు కేచి సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహింసు, కేచి సకదాగామిఫలే, కేచి అనాగామిఫలే, కేచి అరహత్తఫలే పతిట్ఠహింసు. స్వాయమత్థో పాసాదకమ్పనసుత్తేన దీపేతబ్బో.
Tatrāyamanupubbīkathā – buddhena coditoti sammāsambuddhena codito uyyojito. Bhikkhusaṅghassa pekkhatoti mahato bhikkhusaṅghassa passantassa. Migāramātupāsādaṃ, pādaṅguṭṭhena kampayīti pubbārāme visākhāya mahāupāsikāya kāritaṃ sahassatthambhapaṭimaṇḍitaṃ mahāpāsādaṃ attano pādaṅguṭṭhena kampesiṃ. Ekasmiñhi samaye pubbārāme yathāvuttapāsāde bhagavati viharante sambahulā navakatarā bhikkhū uparipāsāde nisinnā satthārampi acintetvā tiracchānakathaṃ kathetumāraddhā. Taṃ sutvā bhagavā te saṃvejetvā attano dhammadesanāya bhājanabhūte kātukāmo āyasmantaṃ mahāmoggallānattheraṃ āmantesi – ‘‘passasi tvaṃ, moggallāna, nave bhikkhū tiracchānakathamanuyutte’’ti taṃ sutvā thero satthu ajjhāsayaṃ ñatvā abhiññāpādakaṃ āpokasiṇārammaṇaṃ catutthajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘pāsādassa patiṭṭhitokāsaṃ udakaṃ hotū’’ti adhiṭṭhāya pāsādamatthake thupikaṃ pādaṅguṭṭhena pahari, pāsādo onamitvā ekena passena aṭṭhāsi. Punapi pahari, aparenapi passena aṭṭhāsi. Te bhikkhū bhītā saṃviggā pāsādassa patanabhayena tato nikkhamitvā bhagavato samīpe aṭṭhaṃsu. Satthā tesaṃ ajjhāsayaṃ oloketvā dhammaṃ desesi. Taṃ sutvā tesu keci sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu, keci sakadāgāmiphale, keci anāgāmiphale, keci arahattaphale patiṭṭhahiṃsu. Svāyamattho pāsādakampanasuttena dīpetabbo.
వేజయన్తపాసాదన్తి సో వేజయన్తపాసాదో తావతింసభవనే యోజనసహస్సుబ్బేధో అనేకసహస్సనియ్యూహకూటాగారపటిమణ్డితో దేవాసురసఙ్గామే అసురే జినిత్వా సక్కే దేవానమిన్దే నగరమజ్ఝే ఠితే ఉట్ఠితో విజయన్తేన నిబ్బత్తత్తా ‘‘వేజయన్తో’’తి లద్ధనామో పాసాదో, తం సన్ధాయాహ – ‘‘వేజయన్తపాసాద’’న్తి, తమ్పి అయం థేరో పాదఙ్గుట్ఠేన కమ్పేతి. ఏకస్మిఞ్హి సమయే భగవన్తం పుబ్బారామే విహరన్తం సక్కో దేవరాజా ఉపసఙ్కమిత్వా తణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తిం పుచ్ఛి. తస్స భగవా విస్సజ్జేసి. సో తం సుత్వా అత్తమనో పముదితో అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా అత్తనో దేవలోకమేవ గతో. అథాయస్మా మహామోగ్గల్లానో ఏవం చిన్తేసి – ‘‘అయం సక్కో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవరూపం గమ్భీరనిబ్బానపటిసంయుత్తం పఞ్హం పుచ్ఛి, భగవతా చ పఞ్హో విస్సజ్జితో, కిం ను ఖో జానిత్వా గతో, ఉదాహు అజానిత్వా . యంనూనాహం దేవలోకం గన్త్వా తమత్థం జానేయ్య’’న్తి? సో తావదేవ తావతింసభవనం గన్త్వా సక్కం దేవానమిన్దం తమత్థం పుచ్ఛి. సక్కో దిబ్బసమ్పత్తియా పమత్తో హుత్వా విక్ఖేపం అకాసి. థేరో తస్స సంవేగజననత్థం వేజయన్తపాసాదం పాదఙ్గుట్ఠేన కమ్పేసి. తేన వుత్తం –
Vejayantapāsādanti so vejayantapāsādo tāvatiṃsabhavane yojanasahassubbedho anekasahassaniyyūhakūṭāgārapaṭimaṇḍito devāsurasaṅgāme asure jinitvā sakke devānaminde nagaramajjhe ṭhite uṭṭhito vijayantena nibbattattā ‘‘vejayanto’’ti laddhanāmo pāsādo, taṃ sandhāyāha – ‘‘vejayantapāsāda’’nti, tampi ayaṃ thero pādaṅguṭṭhena kampeti. Ekasmiñhi samaye bhagavantaṃ pubbārāme viharantaṃ sakko devarājā upasaṅkamitvā taṇhāsaṅkhayavimuttiṃ pucchi. Tassa bhagavā vissajjesi. So taṃ sutvā attamano pamudito abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā attano devalokameva gato. Athāyasmā mahāmoggallāno evaṃ cintesi – ‘‘ayaṃ sakko bhagavantaṃ upasaṅkamitvā evarūpaṃ gambhīranibbānapaṭisaṃyuttaṃ pañhaṃ pucchi, bhagavatā ca pañho vissajjito, kiṃ nu kho jānitvā gato, udāhu ajānitvā . Yaṃnūnāhaṃ devalokaṃ gantvā tamatthaṃ jāneyya’’nti? So tāvadeva tāvatiṃsabhavanaṃ gantvā sakkaṃ devānamindaṃ tamatthaṃ pucchi. Sakko dibbasampattiyā pamatto hutvā vikkhepaṃ akāsi. Thero tassa saṃvegajananatthaṃ vejayantapāsādaṃ pādaṅguṭṭhena kampesi. Tena vuttaṃ –
‘‘యో వేజయన్తపాసాదం, పాదఙ్గుట్ఠేన కమ్పయి;
‘‘Yo vejayantapāsādaṃ, pādaṅguṭṭhena kampayi;
ఇద్ధిబలేనుపత్థద్ధో, సంవేజేసి చ దేవతా’’తి. (మ॰ ని॰ ౧.౫౧౩);
Iddhibalenupatthaddho, saṃvejesi ca devatā’’ti. (ma. ni. 1.513);
అయం పనత్థో – చూళతణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తిసుత్తేన (మ॰ ని॰ ౧.౩౯౦ ఆదయో) దీపేతబ్బో. కమ్పితాకారో హేట్ఠా వుత్తోయేవ. ‘‘సక్కం సో పరిపుచ్ఛతీ’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౫౧౩) యథావుత్తమేవ థేరస్స తణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తిపుచ్ఛం సన్ధాయ వుత్తం. తేనాహ – ‘‘అపావుసో, జానాసి, తణ్హక్ఖయవిముత్తియో’’తి? తస్స సక్కో వియాకాసి. ఇదం థేరేన పాసాదకమ్పనే కతే సంవిగ్గహదయేన పమాదం పహాయ యోనిసో మనసి కరిత్వా పఞ్హస్స బ్యాకతభావం సన్ధాయ వుత్తం. సత్థారా దేసితనియామేనేవ హి సో తదా కథేసి. తేనాహ – ‘‘పఞ్హం పుట్ఠో యథాతథ’’న్తి (మ॰ ని॰ ౧.౫౧౩). తత్థ సక్కం సో పరిపుచ్ఛతీతి సక్కం దేవరాజం మహామోగ్గల్లానత్థేరో సత్థారా దేసితాయ తణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తియా సమ్మదేవ గహితభావం పుచ్ఛి. అతీతత్థే హి ఇదం వత్తమానవచనం. అపావుసో, జానాసీతి ఆవుసో, అపి జానాసి, కిం జానాసి? తణ్హక్ఖయవిముత్తియోతి (మ॰ ని॰ ౧.౫౧౩) తణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తియో సత్థారా తుయ్హం దేసితా, తథా ‘‘కిం జానాసీ’’తి పుచ్ఛతి. తణ్హక్ఖయవిముత్తియోతి వా తణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తిసుత్తస్స దేసనం పుచ్ఛతి.
Ayaṃ panattho – cūḷataṇhāsaṅkhayavimuttisuttena (ma. ni. 1.390 ādayo) dīpetabbo. Kampitākāro heṭṭhā vuttoyeva. ‘‘Sakkaṃ so paripucchatī’’ti (ma. ni. 1.513) yathāvuttameva therassa taṇhāsaṅkhayavimuttipucchaṃ sandhāya vuttaṃ. Tenāha – ‘‘apāvuso, jānāsi, taṇhakkhayavimuttiyo’’ti? Tassa sakko viyākāsi. Idaṃ therena pāsādakampane kate saṃviggahadayena pamādaṃ pahāya yoniso manasi karitvā pañhassa byākatabhāvaṃ sandhāya vuttaṃ. Satthārā desitaniyāmeneva hi so tadā kathesi. Tenāha – ‘‘pañhaṃ puṭṭho yathātatha’’nti (ma. ni. 1.513). Tattha sakkaṃ so paripucchatīti sakkaṃ devarājaṃ mahāmoggallānatthero satthārā desitāya taṇhāsaṅkhayavimuttiyā sammadeva gahitabhāvaṃ pucchi. Atītatthe hi idaṃ vattamānavacanaṃ. Apāvuso, jānāsīti āvuso, api jānāsi, kiṃ jānāsi? Taṇhakkhayavimuttiyoti (ma. ni. 1.513) taṇhāsaṅkhayavimuttiyo satthārā tuyhaṃ desitā, tathā ‘‘kiṃ jānāsī’’ti pucchati. Taṇhakkhayavimuttiyoti vā taṇhāsaṅkhayavimuttisuttassa desanaṃ pucchati.
బ్రహ్మానన్తి మహాబ్రహ్మానం. సుధమ్మాయాభితో సభన్తి (మ॰ ని॰ ౧.౫౧౩) సుధమ్మాయ సభాయ. అయం పన బ్రహ్మలోకే సుధమ్మా సభా, న తావతింసభవనే. సుధమ్మాసభావిరహితో దేవలోకో నామ నత్థి. ‘‘అజ్జాపి తే, ఆవుసో, సా దిట్ఠి, యా తే దిట్ఠి పురే అహూ’’తి ఇమం బ్రహ్మలోకం ఉపగన్తుం సమత్థో నత్థి కోచి సమణో వా బ్రాహ్మణో వా. సత్థు ఇధాగమనతో పుబ్బే యా తుయ్హం దిట్ఠి అహోసి, కిం అజ్జాపి ఇదానిపి సా దిట్ఠి న విగతాతి? పస్ససి వీతివత్తన్తం బ్రహ్మలోకే పభస్సరన్తి బ్రహ్మలోకే వీతిపతన్తం మహాకప్పినమహాకస్సపాదీహి సావకేహి పరివారితస్స తేజోధాతుం సమాపజ్జిత్వా నిసిన్నస్స ససావకస్స భగవతో ఓకాసం పస్ససీతి అత్థో. ఏకస్మిఞ్హి సమయే భగవా బ్రహ్మలోకే సుధమ్మాయ సభాయ సన్నిపతిత్వా సన్నిసిన్నస్స ‘‘అత్థి ను ఖో కోచి సమణో వా బ్రాహ్మణో వా ఏవంమహిద్ధికో, సో ఇధ ఆగన్తుం సక్కుణేయ్యా’’తి చిన్తేన్తస్స బ్రహ్మునో చిత్తమఞ్ఞాయ తత్థ గన్త్వా బ్రహ్మునో మత్థకే ఆకాసే నిసిన్నో తేజోధాతుం సమాపజ్జిత్వా ఓభాసం ముఞ్చన్తో మహామోగ్గల్లానాదీనం ఆగమనం చిన్తేసి. సహ చిన్తనేన తేపి తత్థ గన్త్వా సత్థారం వన్దిత్వా సత్థు అజ్ఝాసయం ఞత్వా తేజోధాతుం సమాపజ్జిత్వా పచ్చేకదిసాసు నిసీదిత్వా ఓభాసం విస్సజ్జేసుం. సకలబ్రహ్మలోకో ఏకోభాసో అహోసి. సత్థా బ్రహ్మునో కల్లచిత్తతం ఞత్వా చతుసచ్చపకాసనం ధమ్మం దేసేసి. దేసనాపరియోసానే అనేకాని బ్రహ్మసహస్సాని మగ్గఫలేసు పతిట్ఠహింసు. తం సన్ధాయ చోదేన్తో అజ్జాపి తే, ఆవుసో, సా దిట్ఠీతి గాథమాహ. అయం పనత్థో బకబ్రహ్మసుత్తేన (సం॰ ని॰ ౧.౧౭౫) దీపేతబ్బో. వుత్తం హేతం (సం॰ ని॰ ౧.౧౭౬) –
Brahmānanti mahābrahmānaṃ. Sudhammāyābhito sabhanti (ma. ni. 1.513) sudhammāya sabhāya. Ayaṃ pana brahmaloke sudhammā sabhā, na tāvatiṃsabhavane. Sudhammāsabhāvirahito devaloko nāma natthi. ‘‘Ajjāpi te, āvuso, sā diṭṭhi, yā te diṭṭhi pure ahū’’ti imaṃ brahmalokaṃ upagantuṃ samattho natthi koci samaṇo vā brāhmaṇo vā. Satthu idhāgamanato pubbe yā tuyhaṃ diṭṭhi ahosi, kiṃ ajjāpi idānipi sā diṭṭhi na vigatāti? Passasi vītivattantaṃbrahmaloke pabhassaranti brahmaloke vītipatantaṃ mahākappinamahākassapādīhi sāvakehi parivāritassa tejodhātuṃ samāpajjitvā nisinnassa sasāvakassa bhagavato okāsaṃ passasīti attho. Ekasmiñhi samaye bhagavā brahmaloke sudhammāya sabhāya sannipatitvā sannisinnassa ‘‘atthi nu kho koci samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃmahiddhiko, so idha āgantuṃ sakkuṇeyyā’’ti cintentassa brahmuno cittamaññāya tattha gantvā brahmuno matthake ākāse nisinno tejodhātuṃ samāpajjitvā obhāsaṃ muñcanto mahāmoggallānādīnaṃ āgamanaṃ cintesi. Saha cintanena tepi tattha gantvā satthāraṃ vanditvā satthu ajjhāsayaṃ ñatvā tejodhātuṃ samāpajjitvā paccekadisāsu nisīditvā obhāsaṃ vissajjesuṃ. Sakalabrahmaloko ekobhāso ahosi. Satthā brahmuno kallacittataṃ ñatvā catusaccapakāsanaṃ dhammaṃ desesi. Desanāpariyosāne anekāni brahmasahassāni maggaphalesu patiṭṭhahiṃsu. Taṃ sandhāya codento ajjāpi te, āvuso, sā diṭṭhīti gāthamāha. Ayaṃ panattho bakabrahmasuttena (saṃ. ni. 1.175) dīpetabbo. Vuttaṃ hetaṃ (saṃ. ni. 1.176) –
‘‘ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్స బ్రహ్మునో ఏవరూపం పాపకం దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి – ‘నత్థి సమణో వా బ్రాహ్మణో వా యో ఇధ ఆగచ్ఛేయ్యా’తి. అథ ఖో భగవా తస్స బ్రహ్మునో చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో సమిఞ్జితం వా బాహం పసారేయ్య , పసారితం వా బాహం సమిఞ్జేయ్య; ఏవమేవ జేతవనే అన్తరహితో తస్మిం బ్రహ్మలోకే పాతురహోసి. అథ ఖో భగవా తస్స బ్రహ్మునో ఉపరివేహాసం పల్లఙ్కేన నిసీది తేజోధాతుం సమాపజ్జిత్వా.
‘‘Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena aññatarassa brahmuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘natthi samaṇo vā brāhmaṇo vā yo idha āgaccheyyā’ti. Atha kho bhagavā tassa brahmuno cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya , pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Atha kho bhagavā tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisīdi tejodhātuṃ samāpajjitvā.
‘‘అథ ఖో ఆయస్మతో మహామోగ్గల్లానస్స ఏతదహోసి ‘కహం ను ఖో భగవా ఏతరహి విహరతీ’తి? అద్దస ఖో ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో భగవన్తం దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన తస్స బ్రహ్మునో ఉపరివేహాసం పల్లఙ్కేన నిసిన్నం తేజోధాతుం సమాపన్నం. దిస్వాన సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో సమిఞ్జితం వా బాహం పసారేయ్య, పసారితం వా బాహం సమిఞ్జేయ్య; ఏవమేవ జేతవనే అన్తరహితో తస్మిం బ్రహ్మలోకే పాతురహోసి. అథ ఖో ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో పురత్థిమం దిసం నిస్సాయ తస్స బ్రహ్మునో ఉపరివేహాసం పల్లఙ్కేన నిసీది తేజోధాతుం సమాపజ్జిత్వా నీచతరం భగవతో.
‘‘Atha kho āyasmato mahāmoggallānassa etadahosi ‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharatī’ti? Addasa kho āyasmā mahāmoggallāno bhagavantaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisinnaṃ tejodhātuṃ samāpannaṃ. Disvāna seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Atha kho āyasmā mahāmoggallāno puratthimaṃ disaṃ nissāya tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisīdi tejodhātuṃ samāpajjitvā nīcataraṃ bhagavato.
‘‘అథ ఖో ఆయస్మతో మహాకస్సపస్స ఏతదహోసి – ‘కహం ను ఖో భగవా ఏతరహి విహరతీ’తి? అద్దస ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో భగవన్తం దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన తస్స బ్రహ్మునో ఉపరివేహాసం పల్లఙ్కేన నిసిన్నం తేజోధాతుం సమాపన్నం. దిస్వాన సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో…పే॰… ఏవమేవ జేతవనే అన్తరహితో తస్మిం బ్రహ్మలోకే పాతురహోసి. అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో దక్ఖిణం దిసం నిస్సాయ తస్స బ్రహ్మునో ఉపరివేహాసం పల్లఙ్కేన నిసీది తేజోధాతుం సమాపజ్జిత్వా నీచతరం భగవతో.
‘‘Atha kho āyasmato mahākassapassa etadahosi – ‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharatī’ti? Addasa kho āyasmā mahākassapo bhagavantaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisinnaṃ tejodhātuṃ samāpannaṃ. Disvāna seyyathāpi nāma balavā puriso…pe… evameva jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Atha kho āyasmā mahākassapo dakkhiṇaṃ disaṃ nissāya tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisīdi tejodhātuṃ samāpajjitvā nīcataraṃ bhagavato.
‘‘అథ ఖో ఆయస్మతో మహాకప్పినస్స ఏతదహోసి – ‘కహం ను ఖో భగవా ఏతరహి విహరతీ’తి? అద్దస ఖో ఆయస్మా మహాకప్పినో భగవన్తం దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన తస్స బ్రహ్మునో ఉపరివేహాసం పల్లఙ్కేన నిసిన్నం తేజోధాతుం సమాపన్నం. దిస్వాన సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో…పే॰… ఏవమేవ జేతవనే అన్తరహితో తస్మిం బ్రహ్మలోకే పాతురహోసి. అథ ఖో ఆయస్మా మహాకప్పినో పచ్ఛిమం దిసం నిస్సాయ తస్స బ్రహ్మునో ఉపరివేహాసం పల్లఙ్కేన నిసీది తేజోధాతుం సమాపజ్జిత్వా నీచతరం భగవతో.
‘‘Atha kho āyasmato mahākappinassa etadahosi – ‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharatī’ti? Addasa kho āyasmā mahākappino bhagavantaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisinnaṃ tejodhātuṃ samāpannaṃ. Disvāna seyyathāpi nāma balavā puriso…pe… evameva jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Atha kho āyasmā mahākappino pacchimaṃ disaṃ nissāya tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisīdi tejodhātuṃ samāpajjitvā nīcataraṃ bhagavato.
‘‘అథ ఖో ఆయస్మతో అనురుద్ధస్స ఏతదహోసి – ‘కహం ను ఖో భగవా ఏతరహి విహరతీ’తి? అద్దస ఖో ఆయస్మా అనురుద్ధో భగవన్తం దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన తస్స బ్రహ్మునో ఉపరివేహాసం పల్లఙ్కేన నిసిన్నం తేజోధాతుం సమాపన్నం. దిస్వాన సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో…పే॰… ఏవమేవ జేతవనే అన్తరహితో తస్మిం బ్రహ్మలోకే పాతురహోసి. అథ ఖో ఆయస్మా అనురుద్ధో ఉత్తరం దిసం నిస్సాయ తస్స బ్రహ్మునో ఉపరివేహాసం పల్లఙ్కేన నిసీది తేజోధాతుం సమాపజ్జిత్వా నీచతరం భగవతో’’.
‘‘Atha kho āyasmato anuruddhassa etadahosi – ‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharatī’ti? Addasa kho āyasmā anuruddho bhagavantaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisinnaṃ tejodhātuṃ samāpannaṃ. Disvāna seyyathāpi nāma balavā puriso…pe… evameva jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Atha kho āyasmā anuruddho uttaraṃ disaṃ nissāya tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisīdi tejodhātuṃ samāpajjitvā nīcataraṃ bhagavato’’.
అథ ఖో ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో తం బ్రహ్మానం గాథాయ అజ్ఝభాసి –
Atha kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ brahmānaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘అజ్జాపి తే ఆవుసో సా దిట్ఠి, యా తే దిట్ఠి పురే అహు;
‘‘Ajjāpi te āvuso sā diṭṭhi, yā te diṭṭhi pure ahu;
పస్ససి వీతివత్తన్తం, బ్రహ్మలోకే పభస్సర’’న్తి.
Passasi vītivattantaṃ, brahmaloke pabhassara’’nti.
‘‘న మే మారిస సా దిట్ఠి, యా మే దిట్ఠి పురే అహు;
‘‘Na me mārisa sā diṭṭhi, yā me diṭṭhi pure ahu;
పస్సామి వీతివత్తన్తం, బ్రహ్మలోకే పభస్సరం;
Passāmi vītivattantaṃ, brahmaloke pabhassaraṃ;
స్వాహం అజ్జ కథం వజ్జం, అహం నిచ్చోమ్హి సస్సతో’’తి.
Svāhaṃ ajja kathaṃ vajjaṃ, ahaṃ niccomhi sassato’’ti.
‘‘అథ ఖో భగవా తం బ్రహ్మానం సంవేజేత్వా సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో…పే॰… ఏవమేవ తస్మిం బ్రహ్మలోకే అన్తరహితో జేతవనే పాతురహోసి. అథ ఖో సో బ్రహ్మా అఞ్ఞతరం బ్రహ్మపారిసజ్జం ఆమన్తేసి – ‘ఏహి త్వం, మారిస, యేనాయస్మా మహామోగ్గల్లానో తేనుపసఙ్కమ, ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానం ఏవం వదేహి – ‘‘అత్థి ను ఖో, మారిస మోగ్గల్లాన, అఞ్ఞేపి తస్స భగవతో సావకా ఏవంమహిద్ధికా ఏవంమహానుభావా సేయ్యథాపి భవం మోగ్గల్లానో కస్సపో కప్పినో అనురుద్ధో’’తి? ‘ఏవం, మారిసా’తి ఖో సో బ్రహ్మపారిసజ్జో తస్స బ్రహ్మునో పటిస్సుత్వా యేనాయస్మా మహామోగ్గల్లానో తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానం ఏతదవోచ – ‘అత్థి ను ఖో, మారిస మోగ్గల్లాన, అఞ్ఞేపి తస్స భగవతో సావకా ఏవంమహిద్ధికా ఏవంమహానుభావా సేయ్యథాపి భవం మోగ్గల్లానో కస్సపో కప్పినో అనురుద్ధో’తి ? అథ ఖో ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో తం బ్రహ్మపారిసజ్జం గాథాయ అజ్ఝభాసి –
‘‘Atha kho bhagavā taṃ brahmānaṃ saṃvejetvā seyyathāpi nāma balavā puriso…pe… evameva tasmiṃ brahmaloke antarahito jetavane pāturahosi. Atha kho so brahmā aññataraṃ brahmapārisajjaṃ āmantesi – ‘ehi tvaṃ, mārisa, yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ evaṃ vadehi – ‘‘atthi nu kho, mārisa moggallāna, aññepi tassa bhagavato sāvakā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā seyyathāpi bhavaṃ moggallāno kassapo kappino anuruddho’’ti? ‘Evaṃ, mārisā’ti kho so brahmapārisajjo tassa brahmuno paṭissutvā yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca – ‘atthi nu kho, mārisa moggallāna, aññepi tassa bhagavato sāvakā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā seyyathāpi bhavaṃ moggallāno kassapo kappino anuruddho’ti ? Atha kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ brahmapārisajjaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘తేవిజ్జా ఇద్ధిపత్తా చ, చేతోపరియాయకోవిదా;
‘‘Tevijjā iddhipattā ca, cetopariyāyakovidā;
ఖీణాసవా అరహన్తో, బహూ బుద్ధస్స సావకా’’తి.
Khīṇāsavā arahanto, bahū buddhassa sāvakā’’ti.
‘‘అథ ఖో సో బ్రహ్మపారిసజ్జో ఆయస్మతో మహామోగ్గల్లానస్స భాసితం అభినన్దిత్వా అనుమోదిత్వా యేన సో బ్రహ్మా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా తం బ్రహ్మానం ఏతదవోచ – ‘ఆయస్మా మారిస మహామోగ్గల్లానో ఏవమాహ –
‘‘Atha kho so brahmapārisajjo āyasmato mahāmoggallānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā yena so brahmā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā taṃ brahmānaṃ etadavoca – ‘āyasmā mārisa mahāmoggallāno evamāha –
‘‘‘తేవిజ్జా ఇద్ధిపత్తా చ, చేతోపరియాయకోవిదా;
‘‘‘Tevijjā iddhipattā ca, cetopariyāyakovidā;
ఖీణాసవా అరహన్తో, బహూ బుద్ధస్స సావకా’’’తి. –
Khīṇāsavā arahanto, bahū buddhassa sāvakā’’’ti. –
ఇదమవోచ సో బ్రహ్మపారిసజ్జో. అత్తమనో చ సో బ్రహ్మా తస్స బ్రహ్మపారిసజ్జస్స భాసితం అభినన్దీతి (సం॰ ని॰ ౧.౧౭౬).
Idamavoca so brahmapārisajjo. Attamano ca so brahmā tassa brahmapārisajjassa bhāsitaṃ abhinandīti (saṃ. ni. 1.176).
ఇదం సన్ధాయ వుత్తం – ‘‘అయం పనత్థో బకబ్రహ్మసుత్తేన దీపేతబ్బో’’తి.
Idaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘ayaṃ panattho bakabrahmasuttena dīpetabbo’’ti.
మహానేరునో కూటన్తి (మ॰ ని॰ ౧.౫౧౩) కూటసీసేన సకలమేవ సినేరుపబ్బతరాజం వదసి. విమోక్ఖేన అపస్సయీతి (మ॰ ని॰ ౧.౫౧౩) ఝానవిమోక్ఖేన నిస్సయేన అభిఞ్ఞాయేన పస్సయీతి అధిప్పాయో. వనన్తి (మ॰ ని॰ ౧.౫౧౩) జమ్బుదీపం. సో హి వనబాహుల్లతాయ ‘‘వన’’న్తి వుత్తో. తేనాహ ‘‘జమ్బుమణ్డస్స ఇస్సరో’’తి. పుబ్బవిదేహానన్తి (మ॰ ని॰ ౧.౫౧౩) పుబ్బవిదేహట్ఠానఞ్చ పుబ్బవిదేహన్తి అత్థో. యే చ భూమిసయా నరాతి (మ॰ ని॰ ౧.౫౧౩) భూమిసయా నరా నామ అపరగోయానఉత్తరకురుకా చ మనుస్సా. తే హి గేహాభావతో ‘‘భూమిసయా’’తి వుత్తా. తేపి సబ్బే అపస్సయీతి సమ్బన్ధో. అయం పనత్థో నన్దోపనన్దదమనేన దీపేతబ్బో – ఏకస్మిం కిర సమయే అనాథపిణ్డికో గహపతి భగవతో ధమ్మదేసనం సుత్వా ‘‘స్వే, భన్తే, పఞ్చహి భిక్ఖుసతేహి సద్ధిం మయ్హం గేహే భిక్ఖం గణ్హథా’’తి నిమన్తేత్వా పక్కామి. తందివసఞ్చ భగవతో పచ్చూససమయే దససహస్సిలోకధాతుం ఓలోకేన్తస్స నన్దోపనన్దో నామ నాగరాజా ఞాణముఖే ఆపాథం ఆగచ్ఛి. భగవా ‘‘అయం నాగరాజా మయ్హం ఞాణముఖే ఆపాథం ఆగచ్ఛతి, కిం ను ఖో భవిస్సతీ’’తి ఆవజ్జేన్తో సరణగమనస్స ఉపనిస్సయం దిస్వా ‘‘అయం మిచ్ఛాదిట్ఠికో తీసు రతనేసు అప్పసన్నో, కో ను ఖో ఇమం మిచ్ఛాదిట్ఠికో విమోచేయ్యా’’తి ఆవజ్జేన్తో మహామోగ్గల్లానత్థేరం అద్దస. తతో పభాతాయ రత్తియా సరీరపటిజగ్గనం కత్వా ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఆమన్తేసి – ‘‘ఆనన్ద, పఞ్చన్నం భిక్ఖుసతానం ఆరోచేహి – ‘తథాగతో దేవచారికం గచ్ఛతీ’’’తి. తందివసఞ్చ నన్దోపనన్దస్స ఆపానభూమిం సజ్జయింసు. సో దిబ్బరతనపల్లఙ్కే దిబ్బేన సేతచ్ఛత్తేన ధారియమానో తివిధనాటకేహి చేవ నాగపరిసాయ చ పరివుతో దిబ్బభాజనేసు ఉపట్ఠాపితఅన్నపానం ఓలోకయమానో నిసిన్నో హోతి. అథ ఖో భగవా యథా నాగరాజా పస్సతి, తథా కత్వా తస్స విమానమత్థకేనేవ పఞ్చహి భిక్ఖుసతేహి సద్ధిం తావతింసదేవలోకాభిముఖో పాయాసి.
Mahānerunokūṭanti (ma. ni. 1.513) kūṭasīsena sakalameva sinerupabbatarājaṃ vadasi. Vimokkhena apassayīti (ma. ni. 1.513) jhānavimokkhena nissayena abhiññāyena passayīti adhippāyo. Vananti (ma. ni. 1.513) jambudīpaṃ. So hi vanabāhullatāya ‘‘vana’’nti vutto. Tenāha ‘‘jambumaṇḍassa issaro’’ti. Pubbavidehānanti (ma. ni. 1.513) pubbavidehaṭṭhānañca pubbavidehanti attho. Ye ca bhūmisayā narāti (ma. ni. 1.513) bhūmisayā narā nāma aparagoyānauttarakurukā ca manussā. Te hi gehābhāvato ‘‘bhūmisayā’’ti vuttā. Tepi sabbe apassayīti sambandho. Ayaṃ panattho nandopanandadamanena dīpetabbo – ekasmiṃ kira samaye anāthapiṇḍiko gahapati bhagavato dhammadesanaṃ sutvā ‘‘sve, bhante, pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ mayhaṃ gehe bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti nimantetvā pakkāmi. Taṃdivasañca bhagavato paccūsasamaye dasasahassilokadhātuṃ olokentassa nandopanando nāma nāgarājā ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchi. Bhagavā ‘‘ayaṃ nāgarājā mayhaṃ ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchati, kiṃ nu kho bhavissatī’’ti āvajjento saraṇagamanassa upanissayaṃ disvā ‘‘ayaṃ micchādiṭṭhiko tīsu ratanesu appasanno, ko nu kho imaṃ micchādiṭṭhiko vimoceyyā’’ti āvajjento mahāmoggallānattheraṃ addasa. Tato pabhātāya rattiyā sarīrapaṭijagganaṃ katvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ānanda, pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ ārocehi – ‘tathāgato devacārikaṃ gacchatī’’’ti. Taṃdivasañca nandopanandassa āpānabhūmiṃ sajjayiṃsu. So dibbaratanapallaṅke dibbena setacchattena dhāriyamāno tividhanāṭakehi ceva nāgaparisāya ca parivuto dibbabhājanesu upaṭṭhāpitaannapānaṃ olokayamāno nisinno hoti. Atha kho bhagavā yathā nāgarājā passati, tathā katvā tassa vimānamatthakeneva pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ tāvatiṃsadevalokābhimukho pāyāsi.
తేన ఖో పన సమయేన నన్దోపనన్దస్స నాగరాజస్స ఏవరూపం పాపకం దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి ‘‘ఇమే హి నామ ముణ్డసమణకా అమ్హాకం ఉపరిభవనేన దేవానం తావతింసానం భవనం పవిసన్తిపి నిక్ఖమన్తిపి, న దాని ఇతో పట్ఠాయ ఇమేసం అమ్హాకం మత్థకే పాదపంసుం ఓకిరన్తానం గన్తుం దస్సామీ’’తి ఉట్ఠాయ సినేరుపాదం గన్త్వా తం అత్తభావం విజహిత్వా సినేరుం సత్తక్ఖత్తుం భోగేహి పరిక్ఖిపిత్వా ఉపరి ఫణం కత్వా తావతింసభవనం అవకుజ్జేన ఫణేన పరిగ్గహేత్వా అదస్సనం గమేసి.
Tena kho pana samayena nandopanandassa nāgarājassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti ‘‘ime hi nāma muṇḍasamaṇakā amhākaṃ uparibhavanena devānaṃ tāvatiṃsānaṃ bhavanaṃ pavisantipi nikkhamantipi, na dāni ito paṭṭhāya imesaṃ amhākaṃ matthake pādapaṃsuṃ okirantānaṃ gantuṃ dassāmī’’ti uṭṭhāya sinerupādaṃ gantvā taṃ attabhāvaṃ vijahitvā sineruṃ sattakkhattuṃ bhogehi parikkhipitvā upari phaṇaṃ katvā tāvatiṃsabhavanaṃ avakujjena phaṇena pariggahetvā adassanaṃ gamesi.
అథ ఖో ఆయస్మా రట్ఠపాలో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘పుబ్బే, భన్తే, ఇమస్మిం పదేసే ఠితో సినేరుం పస్సామి, సినేరుపరిభణ్డం పస్సామి, తావతింసం పస్సామి, వేజయన్తం పస్సామి, వేజయన్తస్స పాసాదస్స ఉపరిధజం పస్సామి. కో ను ఖో, భన్తే, హేతు కో పచ్చయో, యం ఏతరహి నేవ సినేరుం పస్సామి…పే॰… న వేజయన్తస్స పాసాదస్స ఉపరిధజం పస్సామీ’’తి. ‘‘అయం, రట్ఠపాల, నన్దోపనన్దో నామ నాగరాజా తుమ్హాకం కుపితో సినేరుం సత్తక్ఖత్తుం భోగేహి పరిక్ఖిపిత్వా ఉపరి ఫణేన పటిచ్ఛాదేత్వా అన్ధకారం కత్వా ఠితో’’తి. ‘‘దమేమి నం, భన్తే’’తి. న భగవా నం అనుజాని. అథ ఖో ఆయస్మా భద్దియో, ఆయస్మా రాహులోతి అనుక్కమేన సబ్బేపి భిక్ఖూ ఉట్ఠహింసు. భగవా అనుజాని.
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘pubbe, bhante, imasmiṃ padese ṭhito sineruṃ passāmi, sineruparibhaṇḍaṃ passāmi, tāvatiṃsaṃ passāmi, vejayantaṃ passāmi, vejayantassa pāsādassa uparidhajaṃ passāmi. Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo, yaṃ etarahi neva sineruṃ passāmi…pe… na vejayantassa pāsādassa uparidhajaṃ passāmī’’ti. ‘‘Ayaṃ, raṭṭhapāla, nandopanando nāma nāgarājā tumhākaṃ kupito sineruṃ sattakkhattuṃ bhogehi parikkhipitvā upari phaṇena paṭicchādetvā andhakāraṃ katvā ṭhito’’ti. ‘‘Damemi naṃ, bhante’’ti. Na bhagavā naṃ anujāni. Atha kho āyasmā bhaddiyo, āyasmā rāhuloti anukkamena sabbepi bhikkhū uṭṭhahiṃsu. Bhagavā anujāni.
అవసానే మహామోగ్గల్లానత్థేరో – ‘‘అహం, భన్తే, దమేమి న’’న్తి ఆహ. ‘‘దమేహి, మోగ్గల్లానా’’తి భగవా అనుజాని. థేరో అత్తభావం విజహిత్వా మహన్తం నాగరాజవణ్ణం అభినిమ్మినిత్వా నన్దోపనన్దం చుద్దసక్ఖత్తుం భోగేహి పరిక్ఖిపిత్వా తస్స ఫణమత్థకే అత్తనో ఫణం ఠపేత్వా సినేరునా సద్ధిం అభినిప్పీళేసి. నాగరాజా ధూమాయి. థేరోపి ‘‘న తుయ్హంయేవ సరీరే ధూమో అత్థి, మయ్హమ్పి అత్థీ’’తి ధూమాయి. నాగరాజస్స ధూమో థేరం న బాధతి, థేరస్స పన ధూమో నాగరాజం బాధతి. తతో నాగరాజా పజ్జలి, థేరోపి ‘‘న తుయ్హంయేవ సరీరే అగ్గి అత్థి, మయ్హమ్పి అత్థీ’’తి పజ్జలి. నాగరాజస్స తేజో థేరం న బాధతి, థేరస్స పన తేజో నాగరాజానం బాధతి. నాగరాజా – ‘‘అయం మం సినేరునా అభినిప్పీళేత్వా ధూమాయతి చేవ పజ్జలతి చా’’తి చిన్తేత్వా ‘‘భో, తువం కోసీ’’తి పటిపుచ్ఛి. ‘‘అహం ఖో, నన్ద, మోగ్గల్లానో’’తి. ‘‘భన్తే, అత్తనో భిక్ఖుభావేన తిట్ఠాహీ’’తి.
Avasāne mahāmoggallānatthero – ‘‘ahaṃ, bhante, damemi na’’nti āha. ‘‘Damehi, moggallānā’’ti bhagavā anujāni. Thero attabhāvaṃ vijahitvā mahantaṃ nāgarājavaṇṇaṃ abhinimminitvā nandopanandaṃ cuddasakkhattuṃ bhogehi parikkhipitvā tassa phaṇamatthake attano phaṇaṃ ṭhapetvā sinerunā saddhiṃ abhinippīḷesi. Nāgarājā dhūmāyi. Theropi ‘‘na tuyhaṃyeva sarīre dhūmo atthi, mayhampi atthī’’ti dhūmāyi. Nāgarājassa dhūmo theraṃ na bādhati, therassa pana dhūmo nāgarājaṃ bādhati. Tato nāgarājā pajjali, theropi ‘‘na tuyhaṃyeva sarīre aggi atthi, mayhampi atthī’’ti pajjali. Nāgarājassa tejo theraṃ na bādhati, therassa pana tejo nāgarājānaṃ bādhati. Nāgarājā – ‘‘ayaṃ maṃ sinerunā abhinippīḷetvā dhūmāyati ceva pajjalati cā’’ti cintetvā ‘‘bho, tuvaṃ kosī’’ti paṭipucchi. ‘‘Ahaṃ kho, nanda, moggallāno’’ti. ‘‘Bhante, attano bhikkhubhāvena tiṭṭhāhī’’ti.
థేరో తం అత్తభావం విజహిత్వా తస్స దక్ఖిణకణ్ణసోతేన పవిసిత్వా వామకణ్ణసోతేన నిక్ఖమి, వామకణ్ణసోతేన పవిసిత్వా దక్ఖిణకణ్ణసోతేన నిక్ఖమి. తథా దక్ఖిణనాససోతేన పవిసిత్వా వామనాససోతేన నిక్ఖమి, వామనాససోతేన పవిసిత్వా దక్ఖిణనాససోతేన నిక్ఖమి. తతో నాగరాజా ముఖం వివరి, థేరో ముఖేన పవిసిత్వా అన్తోకుచ్ఛియం పాచీనేన చ పచ్ఛిమేన చ చఙ్కమతి. భగవా – ‘‘మోగ్గల్లాన, మనసి కరోహి, మహిద్ధికో నాగో’’తి ఆహ. థేరో ‘‘మయ్హం ఖో, భన్తే, చత్తారో ఇద్ధిపాదా భావితా బహులీకతా యానీకతా వత్థుకతా అనుట్ఠితా పరిచితా సుసమారద్ధా, తిట్ఠతు, భన్తే, నన్దోపనన్దో, అహం నన్దోపనన్దసదిసానం నాగరాజానం సతమ్పి సహస్సమ్పి దమేయ్య’’న్తిఆదిమాహ.
Thero taṃ attabhāvaṃ vijahitvā tassa dakkhiṇakaṇṇasotena pavisitvā vāmakaṇṇasotena nikkhami, vāmakaṇṇasotena pavisitvā dakkhiṇakaṇṇasotena nikkhami. Tathā dakkhiṇanāsasotena pavisitvā vāmanāsasotena nikkhami, vāmanāsasotena pavisitvā dakkhiṇanāsasotena nikkhami. Tato nāgarājā mukhaṃ vivari, thero mukhena pavisitvā antokucchiyaṃ pācīnena ca pacchimena ca caṅkamati. Bhagavā – ‘‘moggallāna, manasi karohi, mahiddhiko nāgo’’ti āha. Thero ‘‘mayhaṃ kho, bhante, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, tiṭṭhatu, bhante, nandopanando, ahaṃ nandopanandasadisānaṃ nāgarājānaṃ satampi sahassampi dameyya’’ntiādimāha.
నాగరాజా చిన్తేసి – ‘‘పవిసన్తో తావ మే న దిట్ఠో, నిక్ఖమనకాలే దాని నం దాఠన్తరే పక్ఖిపిత్వా ఖాదిస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా ‘‘నిక్ఖమథ, భన్తే, మా మం అన్తోకుచ్ఛియం అపరాపరం చఙ్కమన్తో బాధయిత్థా’’తి ఆహ. థేరో నిక్ఖమిత్వా బహి అట్ఠాసి. నాగరాజా ‘‘అయం సో’’తి దిస్వా నాసవాతం విస్సజ్జి, థేరో చతుత్థజ్ఝానం సమాపజ్జి, లోమకూపమ్పిస్స వాతో చాలేతుం నాసక్ఖి. అవసేసా భిక్ఖూ కిర ఆదితో పట్ఠాయ సబ్బపాటిహారియాని కాతుం సక్కుణేయ్యుం, ఇమం పన ఠానం పత్వా ఏవం ఖిప్పనిసన్తినో హుత్వా సమాపజ్జితుం న సక్ఖిస్సన్తీతి నేసం భగవా నాగరాజదమనం నానుజాని.
Nāgarājā cintesi – ‘‘pavisanto tāva me na diṭṭho, nikkhamanakāle dāni naṃ dāṭhantare pakkhipitvā khādissāmī’’ti cintetvā ‘‘nikkhamatha, bhante, mā maṃ antokucchiyaṃ aparāparaṃ caṅkamanto bādhayitthā’’ti āha. Thero nikkhamitvā bahi aṭṭhāsi. Nāgarājā ‘‘ayaṃ so’’ti disvā nāsavātaṃ vissajji, thero catutthajjhānaṃ samāpajji, lomakūpampissa vāto cāletuṃ nāsakkhi. Avasesā bhikkhū kira ādito paṭṭhāya sabbapāṭihāriyāni kātuṃ sakkuṇeyyuṃ, imaṃ pana ṭhānaṃ patvā evaṃ khippanisantino hutvā samāpajjituṃ na sakkhissantīti nesaṃ bhagavā nāgarājadamanaṃ nānujāni.
నాగరాజా ‘‘అహం ఇమస్స సమణస్స నాసవాతేన లోమకూపమ్పి చాలేతుం నాసక్ఖి, మహిద్ధికో సో సమణో’’తి చిన్తేసి. థేరో అత్తభావం విజహిత్వా సుపణ్ణరూపం అభినిమ్మినిత్వా సుపణ్ణవాతం దస్సేన్తో నాగరాజానం అనుబన్ధి. నాగరాజా తం అత్తభావం విజహిత్వా మాణవకవణ్ణం అభినిమ్మినిత్వా ‘‘భన్తే, తుమ్హాకం సరణం గచ్ఛామీ’’తి వదన్తో థేరస్స పాదే వన్ది. థేరో ‘‘సత్థా, నన్ద, ఆగతో, ఏహి గమిస్సామా’’తి నాగరాజానం దమేత్వా నిబ్బిసం కత్వా గహేత్వా భగవతో సన్తికం అగమాసి. నాగరాజా భగవన్తం వన్దిత్వా ‘‘భన్తే, తుమ్హాకం సరణం గచ్ఛామీ’’తి ఆహ. భగవా ‘‘సుఖీ హోహి, నాగరాజా’’తి వత్వా భిక్ఖుసఙ్ఘపరివుతో అనాథపిణ్డికస్స నివేసనం అగమాసి.
Nāgarājā ‘‘ahaṃ imassa samaṇassa nāsavātena lomakūpampi cāletuṃ nāsakkhi, mahiddhiko so samaṇo’’ti cintesi. Thero attabhāvaṃ vijahitvā supaṇṇarūpaṃ abhinimminitvā supaṇṇavātaṃ dassento nāgarājānaṃ anubandhi. Nāgarājā taṃ attabhāvaṃ vijahitvā māṇavakavaṇṇaṃ abhinimminitvā ‘‘bhante, tumhākaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti vadanto therassa pāde vandi. Thero ‘‘satthā, nanda, āgato, ehi gamissāmā’’ti nāgarājānaṃ dametvā nibbisaṃ katvā gahetvā bhagavato santikaṃ agamāsi. Nāgarājā bhagavantaṃ vanditvā ‘‘bhante, tumhākaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti āha. Bhagavā ‘‘sukhī hohi, nāgarājā’’ti vatvā bhikkhusaṅghaparivuto anāthapiṇḍikassa nivesanaṃ agamāsi.
అనాథపిణ్డికో ‘‘కిం, భన్తే, అతిదివా ఆగతత్థా’’తి ఆహ. ‘‘మోగ్గల్లానస్స చ నన్దోపనన్దస్స చ సఙ్గామో అహోసీ’’తి. ‘‘కస్స పన, భన్తే, జయో, కస్స పరాజయో’’తి? ‘‘మోగ్గల్లానస్స జయో, నన్దస్స పరాజయో’’తి. అనాథపిణ్డికో ‘‘అధివాసేతు మే, భన్తే, భగవా సత్తాహం ఏకపటిపాటియా భత్తం సత్తాహం థేరస్స సక్కారం కరిస్సామీ’’తి వత్వా సత్తాహం బుద్ధప్పముఖానం పఞ్చన్నం భిక్ఖుసతానం మహాసక్కారం అకాసి. తేన వుత్తం – ‘‘నన్దోపనన్దదమనేన దీపేతబ్బో’’తి.
Anāthapiṇḍiko ‘‘kiṃ, bhante, atidivā āgatatthā’’ti āha. ‘‘Moggallānassa ca nandopanandassa ca saṅgāmo ahosī’’ti. ‘‘Kassa pana, bhante, jayo, kassa parājayo’’ti? ‘‘Moggallānassa jayo, nandassa parājayo’’ti. Anāthapiṇḍiko ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā sattāhaṃ ekapaṭipāṭiyā bhattaṃ sattāhaṃ therassa sakkāraṃ karissāmī’’ti vatvā sattāhaṃ buddhappamukhānaṃ pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ mahāsakkāraṃ akāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘nandopanandadamanena dīpetabbo’’ti.
ఏకస్మిఞ్హి సమయే పుబ్బారామే విసాఖాయ మహాఉపాసికాయ కారితసహస్సగబ్భపటిమణ్డితే పాసాదే భగవతి విహరన్తే…పే॰… సంవేజేసి చ దేవతాతి. తేన వుత్తం –
Ekasmiñhi samaye pubbārāme visākhāya mahāupāsikāya kāritasahassagabbhapaṭimaṇḍite pāsāde bhagavati viharante…pe… saṃvejesi ca devatāti. Tena vuttaṃ –
‘‘ధరణిమ్పి సుగమ్భీరం, బహలం దుప్పధంసియం;
‘‘Dharaṇimpi sugambhīraṃ, bahalaṃ duppadhaṃsiyaṃ;
వామఙ్గుట్ఠేన ఖోభేయ్యం, ఇద్ధియా పారమిం గతో’’తి.
Vāmaṅguṭṭhena khobheyyaṃ, iddhiyā pāramiṃ gato’’ti.
తత్థ ఇద్ధియా పారమిం గతోతి వికుబ్బనిద్ధిఆదిఇద్ధియా పరియోసానం గతో పత్తో.
Tattha iddhiyā pāramiṃ gatoti vikubbaniddhiādiiddhiyā pariyosānaṃ gato patto.
౩౯౫. అస్మిమానన్తి అహమస్మి పఞ్ఞాసీలసమాధిసమ్పన్నోతిఆది అస్మిమానం న పస్సామి న అక్ఖామీతి అత్థో. తదేవ దీపేన్తో మానో మయ్హం న విజ్జతీతి ఆహ. సామణేరే ఉపాదాయాతి సామణేరే ఆదిం కత్వా సకలే భిక్ఖుసఙ్ఘే గరుచిత్తం గారవచిత్తం ఆదరబహుమానం అహం కరోమీతి అత్థో.
395.Asmimānanti ahamasmi paññāsīlasamādhisampannotiādi asmimānaṃ na passāmi na akkhāmīti attho. Tadeva dīpento māno mayhaṃ na vijjatīti āha. Sāmaṇere upādāyāti sāmaṇere ādiṃ katvā sakale bhikkhusaṅghe garucittaṃ gāravacittaṃ ādarabahumānaṃ ahaṃ karomīti attho.
౩౯౬. అపరిమేయ్యే ఇతో కప్పేతి ఇతో అమ్హాకం ఉప్పన్నకప్పతో అన్తరకప్పాదీహి అపరిమేయ్యే ఏకఅసఙ్ఖ్యేయ్యస్స ఉపరి సతసహస్సకప్పమత్థకేతి అత్థో. యం కమ్మమభినీహరిన్తి అగ్గసావకభావస్స పదం పుఞ్ఞసమ్పత్తిం పూరేసిం. తాహం భూమిమనుప్పత్తోతి అహం తం సావకభూమిం అనుప్పత్తో ఆసవక్ఖయసఙ్ఖాతం నిబ్బానం పత్తో అస్మి అమ్హీతి అత్థో.
396.Aparimeyye ito kappeti ito amhākaṃ uppannakappato antarakappādīhi aparimeyye ekaasaṅkhyeyyassa upari satasahassakappamatthaketi attho. Yaṃ kammamabhinīharinti aggasāvakabhāvassa padaṃ puññasampattiṃ pūresiṃ. Tāhaṃ bhūmimanuppattoti ahaṃ taṃ sāvakabhūmiṃ anuppatto āsavakkhayasaṅkhātaṃ nibbānaṃ patto asmi amhīti attho.
౩౯౭. అత్థపటిసమ్భిదాదయో చతస్సో పటిసమ్భిదా సోతాపత్తిమగ్గాదయో అట్ఠ విమోక్ఖా ఇద్ధివిధాదయో ఛ అభిఞ్ఞాయో మే మయా సచ్ఛికతా పచ్చక్ఖం కతా. బుద్ధస్స భగవతో ఓవాదానుసాసనీసఙ్ఖాతం సాసనం మయా కతం సీలపటిపత్తినిప్ఫాదనవసేన పరియోసాపితన్తి అత్థో.
397. Atthapaṭisambhidādayo catasso paṭisambhidā sotāpattimaggādayo aṭṭha vimokkhā iddhividhādayo cha abhiññāyo me mayā sacchikatā paccakkhaṃ katā. Buddhassa bhagavato ovādānusāsanīsaṅkhātaṃ sāsanaṃ mayā kataṃ sīlapaṭipattinipphādanavasena pariyosāpitanti attho.
ఇత్థన్తి ఇమినా పకారేన హేట్ఠా వుత్తక్కమేన. ఏవం సో ఏకస్సేవ అనోమదస్సీబుద్ధస్స సన్తికే ద్విక్ఖత్తుం బ్యాకరణం లభి. కథం? హేట్ఠా వుత్తనయేన సేట్ఠి హుత్వా తస్స భగవతో సన్తికే లద్ధబ్యాకరణో తతో చుతో సాముద్దికే నాగభవనే నిబ్బత్తో తస్సేవ భగవతో సన్తికే దీఘాయుకభావేన ఉపహారం కత్వా నిమన్తేత్వా భోజేత్వా మహాపూజం అకాసి. తదాపి భగవా బ్యాకరణం కథేసి. సుదన్తి పదపూరణే నిపాతో. ఆయస్మాతి పియవచనం గరుగారవాధివచనం. మహామోగ్గల్లానత్థేరో ఇమా అపదానగాథాయో అభాసిత్థ కథేసి. ఇతీతి పరిసమాపనత్థే నిపాతో.
Itthanti iminā pakārena heṭṭhā vuttakkamena. Evaṃ so ekasseva anomadassībuddhassa santike dvikkhattuṃ byākaraṇaṃ labhi. Kathaṃ? Heṭṭhā vuttanayena seṭṭhi hutvā tassa bhagavato santike laddhabyākaraṇo tato cuto sāmuddike nāgabhavane nibbatto tasseva bhagavato santike dīghāyukabhāvena upahāraṃ katvā nimantetvā bhojetvā mahāpūjaṃ akāsi. Tadāpi bhagavā byākaraṇaṃ kathesi. Sudanti padapūraṇe nipāto. Āyasmāti piyavacanaṃ garugāravādhivacanaṃ. Mahāmoggallānatthero imā apadānagāthāyo abhāsittha kathesi. Itīti parisamāpanatthe nipāto.
మహామోగ్గల్లానత్థేరఅపదానవణ్ణనా సమత్తా.
Mahāmoggallānattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / అపదానపాళి • Apadānapāḷi / ౩-౨. మహామోగ్గల్లానత్థేరఅపదానం • 3-2. Mahāmoggallānattheraapadānaṃ