Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਪਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Apadāna-aṭṭhakathā |
੩-੨. ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਅਪਦਾਨવਣ੍ਣਨਾ
3-2. Mahāmoggallānattheraapadānavaṇṇanā
ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ ਭਗવਾਤ੍ਯਾਦਿਕਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਪਦਾਨਂ। ਅਯਞ੍ਚ ਥੇਰੋ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇਤਿਆਦਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨੋ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਥੇਰੋ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਕਲ੍ਲવਾਲਗਾਮਕਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧੇ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ‘‘ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਮਾ ਤੁਚ੍ਛੋ ਤવ વਾਯਾਮੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਂવੇਜਿਤੋ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਭਗવਤਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਧਾਤੁਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਏવ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਫਲਕ੍ਖਣੇ ਸਾવਕਞਾਣਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੁਣਿ।
Anomadassībhagavātyādikaṃ āyasmato moggallānattherassa apadānaṃ. Ayañca thero purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto anomadassissa bhagavato kāletiādi sāriputtattherassa dhammasenāpatino vatthumhi vuttameva. Thero hi pabbajitadivasato paṭṭhāya sattame divase magadharaṭṭhe kallavālagāmakaṃ upanissāya samaṇadhammaṃ karonto thinamiddhe okkamante satthārā ‘‘moggallāna, mā tuccho tava vāyāmo’’tiādinā saṃvejito thinamiddhaṃ vinodetvā bhagavatā vuccamānaṃ dhātukammaṭṭhānaṃ suṇanto eva vipassanāpaṭipāṭiyā uparimaggattayaṃ adhigantvā aggaphalakkhaṇe sāvakañāṇassa matthakaṃ pāpuṇi.
੩੭੫. ਏવਂ ਦੁਤਿਯਸਾવਕਭਾવਂ ਪਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ ਸਰਿਤ੍વਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸવਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਂ ਅਪਦਾਨਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ ਭਗવਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਨ ਓਮਂ ਅਲਾਮਕਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਸ੍ਸਨਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਸਰੀਰਤ੍ਤਾ ਸਕਲਂ ਦਿવਸਂ ਸਕਲਂ ਮਾਸਂ ਸਕਲਂ ਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਸਂવਚ੍ਛਰਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤਿਤ੍ਤਿਕਰਂ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ, ਅਨੋਮਂ ਅਲਾਮਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਸੀਲੋਤਿ વਾ ‘‘ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਭਾਗ੍ਯવਨ੍ਤਤਾਦੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭਗવਾ। ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋਤਿ ਸਕਲਸਤ੍ਤਲੋਕਸ੍ਸ ਜੇਟ੍ਠੋ ਪਧਾਨੋ। ਆਸਭਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਆਸਭੋ, ਨਰਾਨਂ ਆਸਭੋ ਨਰਾਸਭੋ। ਸੋ ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋ ਨਰਾਸਭੋ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ ਭਗવਾ ਦੇવਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਦੇવਸਮੂਹੇਹਿ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ। ਹਿਮવਨ੍ਤਮ੍ਹਿ વਿਹਾਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
375. Evaṃ dutiyasāvakabhāvaṃ patvā āyasmā mahāmoggallānatthero attano pubbakammaṃ saritvā somanassavasena pubbacariyaṃ apadānaṃ pakāsento anomadassī bhagavātiādimāha. Tattha na omaṃ alāmakaṃ dassanaṃ passanaṃ assāti anomadassī. Tassa hi dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇapaṭimaṇḍitasarīrattā sakalaṃ divasaṃ sakalaṃ māsaṃ sakalaṃ saṃvaccharaṃ saṃvaccharasatasahassampi passantānaṃ devamanussānaṃ atittikaraṃ dassananti, anomaṃ alāmakaṃ nibbānaṃ dassanasīloti vā ‘‘anomadassī’’ti laddhanāmo bhāgyavantatādīhi kāraṇehi bhagavā. Lokajeṭṭhoti sakalasattalokassa jeṭṭho padhāno. Āsabhasadisattā āsabho, narānaṃ āsabho narāsabho. So lokajeṭṭho narāsabho anomadassī bhagavā devasaṅghapurakkhato devasamūhehi parivārito. Himavantamhi vihāsīti sambandho.
੩੭੬. ਯਦਾ ਦੁਤਿਯਸਾવਕਭਾવਾਯ ਦੁਤਿਯવਾਰੇ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ, ਤਦਾ ਨਾਮੇਨ વਰੁਣੋ ਨਾਮ ਅਹਂ ਨਾਗਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘વਰੁਣੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਨਾਗਰਾਜਾ ਅਹਂ ਤਦਾ’’ਤਿ। ਕਾਮਰੂਪੀਤਿ ਯਦਿਚ੍ਛਿਤਕਾਮਨਿਮ੍ਮਾਨਸੀਲੋ। વਿਕੁਬ੍ਬਾਮੀਤਿ વਿવਿਧਂ ਇਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨਂ ਕਰੋਮਿ। ਮਹੋਦਧਿਨਿવਾਸਹਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਜੇਰਿਕਾ ਨਾਗਾ, ਭੂਮਿਗਤਾ ਨਾਗਾ, ਪਬ੍ਬਤਟ੍ਠਾ ਨਾਗਾ, ਗਙ੍ਗਾવਹੇਯ੍ਯਾ ਨਾਗਾ, ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਨਾਗਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਨਾਗਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਨਾਗੋ ਅਹਂ ਮਹੋਦਧਿਮ੍ਹਿ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਨਿવਾਸਿਂ, વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
376. Yadā dutiyasāvakabhāvāya dutiyavāre patthanaṃ akāsi, tadā nāmena varuṇo nāma ahaṃ nāgarājā hutvā nibbatto ahosinti attho. Tena vuttaṃ – ‘‘varuṇo nāma nāmena, nāgarājā ahaṃ tadā’’ti. Kāmarūpīti yadicchitakāmanimmānasīlo. Vikubbāmīti vividhaṃ iddhivikubbanaṃ karomi. Mahodadhinivāsahanti mañjerikā nāgā, bhūmigatā nāgā, pabbataṭṭhā nāgā, gaṅgāvaheyyā nāgā, sāmuddikā nāgāti imesaṃ nāgānaṃ antare sāmuddikanāgo ahaṃ mahodadhimhi samudde nivāsiṃ, vāsaṃ kappesinti attho.
੩੭੭. ਸਙ੍ਗਣਿਯਂ ਗਣਂ ਹਿਤ੍વਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਪਰਿવਾਰਭੂਤਂ ਸਕਪਰਿવਾਰਂ ਨਾਗਸਮੂਹਂ ਹਿਤ੍વਾ વਿਨਾ ਹੁਤ੍વਾ । ਤੂਰਿਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਹਨ੍ਤਿ ਅਹਂ ਤੂਰਿਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿਂ, વਜ੍ਜਾਪੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾਤਿ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸੇવਮਾਨਾ ਅਚ੍ਛਰਾ ਨਾਗਮਾਣવਿਕਾ વਾਦੇਸੁਂ ਦਿਬ੍ਬવਾਦੇਹਿ ਗੀਤਾ વਾਕ੍ਯਾਦੀਹਿ વਾਦੇਸੁਂ ਲਦ੍ਧਾਨੁਰੂਪਤੋ વਜ੍ਜੇਸੁਂ ਤਦਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
377.Saṅgaṇiyaṃ gaṇaṃ hitvāti niccaparivārabhūtaṃ sakaparivāraṃ nāgasamūhaṃ hitvā vinā hutvā . Tūriyaṃ paṭṭhapesahanti ahaṃ tūriyaṃ paṭṭhapesiṃ, vajjāpesinti attho. Sambuddhaṃ parivāretvāti anomadassisambuddhaṃ samantato sevamānā accharā nāgamāṇavikā vādesuṃ dibbavādehi gītā vākyādīhi vādesuṃ laddhānurūpato vajjesuṃ tadāti attho.
੩੭੮. વਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਤੂਰੇਸੂਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਨਾਗਤੂਰਿਯੇਸੁ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੇਸੁ વਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ । ਦੇવਾ ਤੂਰਾਨਿ વਜ੍ਜਯੁਨ੍ਤਿ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ ਦੇવਾ ਦਿਬ੍ਬਤੂਰਿਯਾਨਿ વਜ੍ਜਿਂਸੁ વਾਦੇਸੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾਨਾਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਭੇਰਿਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ। ਤਿਲੋਕਗਰੁਸਮਾਨੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਮ੍ਪਬੁਜ੍ਝਥ ਜਾਨਾਤਿ ਸੁਣਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
378.Vajjamānesu tūresūti manussanāgatūriyesu pañcaṅgikesu vajjamānesu . Devā tūrāni vajjayunti cātumahārājikā devā dibbatūriyāni vajjiṃsu vādesunti attho. Ubhinnaṃ saddaṃ sutvānāti ubhinnaṃ devamanussānaṃ bherisaddaṃ sutvā. Tilokagarusamānopi buddho sampabujjhatha jānāti suṇātīti attho.
੩੭੯. ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਸਸਾવਕਸਙ੍ਘਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ। ਸਕਭવਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਗਭવਨਂ ਉਪਾਗਮਿਂ। ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾਨਾਤਿ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿવਾਟ੍ਠਾਨਕੁਟਿਮਣ੍ਡਪਸਯਨਨਿਸੀਦਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਲਮਾਰੋਚਯਿਂ ਅਹਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਕਤਪੁਬ੍ਬવਿਧਾਨੋ ਅਹਂ ‘‘ਕਾਲੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਾਲਂ ਆਰੋਚਯਿਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਸਿਂ।
379.Nimantetvāna sambuddhanti sasāvakasaṅghaṃ sambuddhaṃ svātanāya nimantetvā parivāretvā. Sakabhavananti attano nāgabhavanaṃ upāgamiṃ. Gantvā ca āsanaṃ paññapetvānāti rattiṭṭhānadivāṭṭhānakuṭimaṇḍapasayananisīdanaṭṭhānāni paññāpetvā sajjetvāti attho. Kālamārocayiṃ ahanti evaṃ katapubbavidhāno ahaṃ ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti kālaṃ ārocayiṃ viññāpesiṃ.
੩੮੦. ਖੀਣਾਸવਸਹਸ੍ਸੇਹੀਤਿ ਤਦਾ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਨ੍ਤਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਲੋਕਨਾਯਕੋ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾ ਓਭਾਸੇਨ੍ਤੋ ਮੇ ਭવਨਂ ਉਪਾਗਮਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
380.Khīṇāsavasahassehīti tadā so bhagavā arahantasahassehi parivuto lokanāyako sabbā disā obhāsento me bhavanaṃ upāgami sampattoti attho.
੩੮੧. ਅਤ੍ਤਨੋ ਭવਨਂ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਭੋਜਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਉਪવਿਟ੍ਠਂ ਮਹਾવੀਰਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
381. Attano bhavanaṃ paviṭṭhaṃ bhagavantaṃ bhojanākāraṃ dassento upaviṭṭhaṃ mahāvīrantiādimāha. Taṃ suviññeyyameva.
੩੮੬. ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭવੋਤਿ ਓਕ੍ਕਾਕਰਞ੍ਞੋ ਪਰਮ੍ਪਰਾਗਤਰਾਜਕੁਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਾਕਟਰਾਜਕੁਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ ਗੋਤ੍ਤવਸੇਨ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
386.Okkākakulasambhavoti okkākarañño paramparāgatarājakule uppanno sakalajambudīpe pākaṭarājakule uppanno vā gottena gottavasena gotamo nāma satthā manussaloke bhavissati.
੩੮੮. ਸੋ ਪਚ੍ਛਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ਸੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਪਚ੍ਛਾ ਪਚ੍ਛਿਮਭવੇ ਕੁਸਲਮੂਲੇਨ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰੇਨ ਚੋਦਿਤੋ ਉਯ੍ਯੋਜਿਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਦੁਤਿਯੋ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੋ ਹੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਣਮਕਾਸਿ।
388.So pacchā pabbajitvānāti so nāgarājā pacchā pacchimabhave kusalamūlena puññasambhārena codito uyyojito sāsane pabbajitvā gotamassa bhagavato dutiyo aggasāvako hessatīti byākaraṇamakāsi.
੩੮੯. ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋਤਿ ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ વੀਰਿਯવਾ। ਪਹਿਤਤ੍ਤੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਪੇਸਿਤਚਿਤ੍ਤੋ । ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋਤਿ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਸਾવਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੦, ੧੯੦) ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਿਦ੍ਧਿਆਦੀਸੁ ਪਾਰਮਿਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਗਤੋ ਪਤ੍ਤੋ। ਸਬ੍ਬਾਸવੇਤਿ ਆ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸવਨਤੋ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ ‘‘ਆਸવਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇ ਕਾਮਭવਦਿਟ੍ਠਿਅવਿਜ੍ਜਾਧਮ੍ਮੇ ਸਬ੍ਬੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ ਅਨਾਸવੋ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋ। ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕਿਲੇਸਖਨ੍ਧਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
389.Āraddhavīriyoti ṭhānanisajjādīsu iriyāpathesu vīriyavā. Pahitattoti nibbāne pesitacitto . Iddhiyā pāramiṃ gatoti ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ iddhimantānaṃ yadidaṃ mahāmoggallāno’’ti (a. ni. 1.180, 190) adhiṭṭhāniddhivikubbaniddhikammavipākajiddhiādīsu pāramiṃ pariyosānaṃ gato patto. Sabbāsaveti ā samantato savanato pavattanato ‘‘āsavā’’ti laddhanāme kāmabhavadiṭṭhiavijjādhamme sabbe pariññāya samantato aññāya jānitvā pajahitvā anāsavo nikkileso. Nibbāyissatīti kilesakhandhaparinibbānena nibbāyissatīti sambandho.
੩੯੦. ਏવਂ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਞ੍ਞવਸੇਨ ਲਦ੍ਧਬ੍ਯਾਕਰਣਂ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪਾਪਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੋਪਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੇ ਪਾਪਕੇ ਲਾਮਕੇ ਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਕਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਸਂਸਗ੍ਗੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
390. Evaṃ thero attano puññavasena laddhabyākaraṇaṃ vatvā puna pāpacariyaṃ pakāsento pāpamittopanissāyātiādimāha. Tattha pāpamitte pāpake lāmake mitte upanissāya nissaye katvā tehi saṃsaggo hutvāti attho.
ਤਤ੍ਰਾਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬੀ ਕਥਾ – ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਮਨ੍ਤੇਸੁਂ – ‘‘ਜਾਨਾਥਾવੁਸੋ, ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋ ਮਹਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਜਾਨਾਮ’’। ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਨ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਜਾਨਾਮ’’ – ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਨਾਮ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ । ਸੋ ਹਿ ਦੇવਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੇવਤਾਹਿ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਕਥੇਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਤ੍વਾ ਏવਰੂਪਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਕਥੇਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਤ੍વਾ ਏવਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਂ ਅਭਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਤਂ ਮਾਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮ, ਸੋ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਤ੍ਥੇਸੋ ਉਪਾਯੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਦਾ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇ ਸਮਾਦਪੇਤ੍વਾ ਕਹਾਪਣਸਹਸ੍ਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪੁਰਿਸਘਾਤਕੇ ਚੋਰੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾવਕੋ ਕਾਲ਼ਸਿਲਾਯਂ વਸਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਮਾਰੇਥਾ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਤਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਅਦਂਸੁ। ਚੋਰਾ ਧਨਲਾਭੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਥੇਰਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿવਾਰੇਸੁਂ। ਥੇਰੋ ਤੇਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਕੁਞ੍ਚਿਕਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਚੋਰਾ ਤਂ ਦਿવਸਂ ਥੇਰਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਪੁਨੇਕਦਿવਸਂ ਤਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਞਤ੍વਾ ਕਣ੍ਣਿਕਾਮਣ੍ਡਲਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿ। ਏવਂ ਤੇ ਪਠਮਮਾਸੇਪਿ, ਮਜ੍ਝਿਮਮਾਸੇਪਿ ਥੇਰਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਪਚ੍ਛਿਮਮਾਸੇ ਪਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਕਡ੍ਢਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਨ ਅਪਗਚ੍ਛਿ। ਚੋਰਾ ਤਂ ਪਹਰਨ੍ਤਾ ਤਣ੍ਡੁਲਕਮਤ੍ਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਭਿਨ੍ਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਨਂ ‘‘ਮਤੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗੁਮ੍ਬਪਿਟ੍ਠੇ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।
Tatrāyamanupubbī kathā – ekasmiṃ samaye titthiyā sannipatitvā mantesuṃ – ‘‘jānāthāvuso, kena kāraṇena samaṇassa gotamassa lābhasakkāro mahā hutvā nibbatto’’ti? ‘‘Na jānāma’’. ‘‘Tumhe pana na jānāthā’’ti? ‘‘Āma, jānāma’’ – moggallānaṃ nāma ekaṃ bhikkhuṃ nissāya uppanno . So hi devalokaṃ gantvā devatāhi katakammaṃ pucchitvā āgantvā manussānaṃ kathesi – ‘‘idaṃ nāma katvā evarūpaṃ sampattiṃ labhantī’’ti. Niraye nibbattānampi kammaṃ pucchitvā āgantvā manussānaṃ kathesi – ‘‘idaṃ nāma katvā evarūpaṃ dukkhaṃ anubhavantī’’ti. Manussā tassa kathaṃ sutvā mahantaṃ lābhasakkāraṃ abhiharanti. Sace taṃ māretuṃ sakkhissāma, so lābhasakkāro amhākaṃ nibbattissati, attheso upāyoti sabbe ekacchandā hutvā ‘‘yaṃkiñci katvā taṃ māressāmā’’ti attano upaṭṭhāke samādapetvā kahāpaṇasahassaṃ labhitvā purisaghātake core pakkosāpetvā ‘‘mahāmoggallānatthero nāma samaṇassa gotamassa sāvako kāḷasilāyaṃ vasati, tumhe tattha gantvā taṃ mārethā’’ti tesaṃ taṃ sahassaṃ adaṃsu. Corā dhanalābhena sampaṭicchitvā ‘‘theraṃ māressāmā’’ti gantvā tassa vasanaṭṭhānaṃ parivāresuṃ. Thero tehi parikkhittabhāvaṃ ñatvā kuñcikacchiddena nikkhamitvā pakkāmi. Corā taṃ divasaṃ theraṃ adisvā punekadivasaṃ tassa vasanaṭṭhānaṃ parikkhipiṃsu. Thero ñatvā kaṇṇikāmaṇḍalaṃ bhinditvā ākāsaṃ pakkhandi. Evaṃ te paṭhamamāsepi, majjhimamāsepi theraṃ gahetuṃ nāsakkhiṃsu. Pacchimamāse pana sampatte thero attanā katakammassa ākaḍḍhanabhāvaṃ ñatvā na apagacchi. Corā taṃ paharantā taṇḍulakamattāni aṭṭhīni karontā bhindiṃsu. Atha naṃ ‘‘mato’’ti saññāya ekasmiṃ gumbapiṭṭhe khipitvā pakkamiṃsu.
ਥੇਰੋ , ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਝਾਨવੇਠਨੇਨ વੇਠੇਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਸਿ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਕਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਕਾਲ਼ਸਿਲਾਪਦੇਸਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਮਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਯਾਹਿ। ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਹਿ ਮੇ ਸਾવਕਸ੍ਸ ਨ ਦਾਨਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਏવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿવਸੇ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿਯੋ ਕਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਾਲ਼ਸਿਲਾਪਦੇਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ। ‘‘ਥੇਰਂ ਕਿਰ ਚੋਰਾ ਮਾਰੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਕਥਾ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਤ੍ਥਰਿ।
Thero , ‘‘satthāraṃ passitvā vanditvāva parinibbāyissāmī’’ti attabhāvaṃ jhānaveṭhanena veṭhetvā ākāsena satthu santikaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ‘‘bhante, parinibbāyissāmī’’ti āha. ‘‘Parinibbāyissasi, moggallānā’’ti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Kattha gantvā parinibbāyissasī’’ti? ‘‘Kāḷasilāpadesaṃ, bhante’’ti. ‘‘Tena hi, moggallāna, mayhaṃ dhammaṃ kathetvā yāhi. Tādisassa hi me sāvakassa na dāni dassanaṃ atthī’’ti. So ‘‘evaṃ karissāmi, bhante’’ti satthāraṃ vanditvā ākāsaṃ uppatitvā sāriputtatthero viya parinibbānadivase nānappakārā iddhiyo katvā dhammaṃ kathetvā satthāraṃ vanditvā kāḷasilāpadesaṃ gantvā parinibbāyi. ‘‘Theraṃ kira corā māresu’’nti ayaṃ kathā sakalajambudīpe patthari.
ਰਾਜਾ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁ ਚੋਰੇ ਪਰਿਯੇਸਨਤ੍ਥਾਯ ਚਰਪੁਰਿਸੇ ਪਯੋਜੇਸਿ। ਤੇਸੁ ਚੋਰੇਸੁ ਸੁਰਾਪਾਨੇ ਸੁਰਂ ਪਿવਨ੍ਤੇਸੁ ਮਦ੍ਦੇਸੁ ਏਕੋ ਏਕਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਪਾਤੇਸਿ। ਸੋ ਤਂ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਦੁਬ੍ਬਿਨੀਤ ਤ੍વਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਮੇ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਪਾਤੇਸਿ, ਕਿਂ ਪਨ, ਅਰੇ ਦੁਟ੍ਠਚੋਰ, ਤਯਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਪਠਮਂ ਪਹਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ ਮਯਾ ਪਠਮਂ ਪਹਤਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ? ਏવਂ ਏਤੇਸਂ ‘‘ਮਯਾ ਪਹਤੋ, ਮਯਾ ਪਹਤੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਾਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੇ ਚਰਪੁਰਿਸਾ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਚੋਰੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਰਾਜਾ ਤੇ ਚੋਰੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਥੇਰੋ ਮਾਰਿਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕੇਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਉਯ੍ਯੋਜਿਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨਗ੍ਗਸਮਣੇਹਿ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਨਗ੍ਗਸਮਣੇ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸਤੇਹਿ ਚੋਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਨਾਭਿਪਮਾਣੇਸੁ ਆવਾਟੇਸੁ ਨਿਖਣਾਪੇਤ੍વਾ ਪਲਾਲੇਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਦਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਝਾਮਭਾવਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਯਨਙ੍ਗਲੇਹਿ ਕਸਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਂ ਕਾਰਾਪੇਸਿ। ਤਦਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ – ‘‘ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਨੁਰੂਪਮਰਣਂ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਸ੍ਸੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਅਨਨੁਰੂਪਂ ਮਰਣਂ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਨ ਤੇਨ ਕਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਮੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਪਨਸ੍ਸ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਤਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ ਕਥੇਸਿ।
Rājā ajātasattu core pariyesanatthāya carapurise payojesi. Tesu coresu surāpāne suraṃ pivantesu maddesu eko ekassa piṭṭhiṃ paharitvā pātesi. So taṃ santajjento ‘‘ambho dubbinīta tvaṃ, kasmā me piṭṭhiṃ paharitvā pātesi, kiṃ pana, are duṭṭhacora, tayā mahāmoggallānatthero paṭhamaṃ pahato’’ti āha. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ mayā paṭhamaṃ pahatabhāvaṃ na jānāsī’’ti? Evaṃ etesaṃ ‘‘mayā pahato, mayā pahato’’ti vadantānaṃ sutvā te carapurisā sabbe te core gahetvā rañño ārocesuṃ. Rājā te core pakkosāpetvā pucchi – ‘‘tumhehi thero mārito’’ti? ‘‘Āma, devā’’ti. ‘‘Kehi tumhe uyyojitā’’ti? ‘‘Naggasamaṇehi, devā’’ti. Rājā pañcasate naggasamaṇe gāhāpetvā pañcasatehi corehi saddhiṃ rājaṅgaṇe nābhipamāṇesu āvāṭesu nikhaṇāpetvā palālehi paṭicchādetvā aggiṃ dāpesi. Atha nesaṃ jhāmabhāvaṃ jānitvā ayanaṅgalehi kasāpetvā sabbe khaṇḍākhaṇḍaṃ kārāpesi. Tadā bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘mahāmoggallānatthero attano ananurūpamaraṇaṃ patto’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāma, bhante’’ti vutte ‘‘moggallānassa, bhikkhave, imasseva attabhāvassa ananurūpaṃ maraṇaṃ, pubbe pana tena katakammassa anurūpamevā’’ti vatvā ‘‘kiṃ panassa, bhante, pubbakamma’’nti puṭṭho taṃ vitthāretvā kathesi.
ਅਤੀਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਏਕੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਯਮੇવ ਕੋਟ੍ਟਨਪਚਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ‘‘ਤਾਤ, ਤ੍વਂ ਏਕਕੋવ ਗੇਹੇ ਚ ਅਰਞ੍ਞੇ ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕਿਲਮਸਿ, ਏਕਂ ਤੇ ਕੁਮਾਰਿਕਂ ਆਨੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮਤਾਤਾ, ਯਾવ ਤੁਮ੍ਹੇ ਜੀવਥ, ਤਾવ વੋ ਸਹਤ੍ਥਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰਿਕਂ ਆਨੇਸੁਂ। ਸਾ ਕਤਿਪਾਹਮੇવ ਤੇ ਉਪਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਤੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਮਪਿ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤੀ – ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤવ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ વਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਉਜ੍ਝਾਯਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਥਂ ਅਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਬਹਿਗਤਕਾਲੇ ਮਕਚਿવਾਕਖਣ੍ਡਾਨਿ ਚ ਯਾਗੁਫੇਣਕੇ ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਕਿਰਿਤ੍વਾ ਤੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠਾ ‘‘ਇਮੇਸਂ ਮਹਲ੍ਲਕਅਨ੍ਧਾਨਂ ਏਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਗੇਹਂ ਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਕਰੋਨ੍ਤਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਏਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ વਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਤਾਯ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਥਿਯਮਾਨਾਯ ਏવਰੂਪੋਪਿ ਪੂਰਿਤਪਾਰਮੀ ਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਜ੍ਜਿ। ਸੋ ‘‘ਹੋਤੁ, ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨੇਸਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਤੇ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮਤਾਤਾ, ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਕਾ ਆਗਮਨਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤੇ ਯਾਨਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਟવਿਮਜ੍ਝਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ‘‘ਤਾਤ, ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਗਣ੍ਹਥ, ਗੋਣਾ ਦਣ੍ਡਸਞ੍ਞਾਯ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਚੋਰਾ વਸਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਚਰਾਮੀ’’ਤਿ ਪਿਤੁ ਹਤ੍ਥੇ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਦਤ੍વਾ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਦਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਚੋਰਾਨਂ ਉਟ੍ਠਿਤਸਦ੍ਦਮਕਾਸਿ। ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਚੋਰਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ‘‘ਤਾਤ, ਚੋਰਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾ, ਮਹਲ੍ਲਕਾ ਮਯਂ, ਤ੍વਂ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਰਕ੍ਖਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ વਿਰવਨ੍ਤੇਪਿ ਚੋਰਸਦ੍ਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਅਟવਿਯਂ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਾਗਮਿ।
Atīte, bhikkhave, bārāṇasiyaṃ eko kulaputto sayameva koṭṭanapacanādīni karonto mātāpitaro paṭijaggi. Athassa mātāpitaro ‘‘tāta, tvaṃ ekakova gehe ca araññe ca kammaṃ karonto kilamasi, ekaṃ te kumārikaṃ ānessāmā’’ti vatvā ‘‘ammatātā, yāva tumhe jīvatha, tāva vo sahatthā upaṭṭhahissāmī’’ti tena paṭikkhittāpi punappunaṃ yācitvā kumārikaṃ ānesuṃ. Sā katipāhameva te upaṭṭhahitvā pacchā tesaṃ dassanamapi anicchantī – ‘‘na sakkā tava mātāpitūhi saddhiṃ ekaṭṭhāne vasitu’’nti ujjhāyitvā tasmiṃ attano kathaṃ aggaṇhante tassa bahigatakāle makacivākakhaṇḍāni ca yāgupheṇake ca gahetvā tattha tattha ākiritvā tenāgantvā ‘‘kiṃ ida’’nti puṭṭhā ‘‘imesaṃ mahallakaandhānaṃ etaṃ kammaṃ, sabbaṃ gehaṃ kiliṭṭhā karontā vicaranti, na sakkā etehi saddhiṃ ekaṭṭhāne vasitu’’nti evaṃ tāya punappunaṃ kathiyamānāya evarūpopi pūritapāramī satto mātāpitūhi saddhiṃ bhijji. So ‘‘hotu, jānissāmi nesaṃ kattabbakamma’’nti te bhojetvā ‘‘ammatātā, asukaṭṭhāne nāma tumhākaṃ ñātakā āgamanaṃ paccāsīsanti, tattha gamissāmā’’ti te yānakaṃ āropetvā ādāya gacchanto aṭavimajjhaṃ pattakāle ‘‘tāta, rasmiyo gaṇhatha, goṇā daṇḍasaññāya gamissanti, imasmiṃ ṭhāne corā vasanti, ahaṃ otaritvā carāmī’’ti pitu hatthe rasmiyo datvā otaritvā gacchanto saddaṃ parivattetvā corānaṃ uṭṭhitasaddamakāsi. Mātāpitaro saddaṃ sutvā ‘‘corā uṭṭhitā’’ti saññāya ‘‘tāta, corā uṭṭhitā, mahallakā mayaṃ, tvaṃ attānameva rakkhāhī’’ti āhaṃsu. So mātāpitaro viravantepi corasaddaṃ karonto koṭṭetvā māretvā aṭaviyaṃ khipitvā paccāgami.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਦਂ ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨੇਕવਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਨਿਰਯੇ ਪਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਤਾવ ਪਕ੍ਕਾવਸੇਸੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾવਸਤੇ ਏવਮੇવ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਸਂਚੁਣ੍ਣੋ ਮਰਣਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਏવਂ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਮੇવ ਮਰਣਂ ਲਦ੍ਧਂ। ਪਞ੍ਚਹਿ ਚੋਰਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚਤਿਤ੍ਥਿਯਸਤਾਨਿਪਿ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਦੁਟ੍ਠਂ ਦੁਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਅਨੁਰੂਪਮੇવ ਮਰਣਂ ਲਭਿਂਸੁ। ਅਪ੍ਪਦੁਟ੍ਠੇਸੁ ਹਿ ਪਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਸਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
Satthā idaṃ tassa pubbakammaṃ kathetvā ‘‘bhikkhave, moggallāno ettakaṃ kammaṃ katvā anekavassasatasahassāni niraye paccitvā tāva pakkāvasesena attabhāvasate evameva koṭṭetvā saṃcuṇṇo maraṇaṃ patto, evaṃ moggallānena attano kammānurūpameva maraṇaṃ laddhaṃ. Pañcahi corasatehi saddhiṃ pañcatitthiyasatānipi mama puttaṃ appaduṭṭhaṃ dussetvā anurūpameva maraṇaṃ labhiṃsu. Appaduṭṭhesu hi padussanto dasahi kāraṇehi anayabyasanaṃ pāpuṇātiyevā’’ti anusandhiṃ ghaṭetvā dhammaṃ desento imā gāthā abhāsi –
‘‘ਯੋ ਦਣ੍ਡੇਨ ਅਦਣ੍ਡੇਸੁ, ਅਪ੍ਪਦੁਟ੍ਠੇਸੁ ਦੁਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Yo daṇḍena adaṇḍesu, appaduṭṭhesu dussati;
ਦਸਨ੍ਨਮਞ੍ਞਤਰਂ ਠਾਨਂ, ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ॥
Dasannamaññataraṃ ṭhānaṃ, khippameva nigacchati.
‘‘વੇਦਨਂ ਫਰੁਸਂ ਜਾਨਿਂ, ਸਰੀਰਸ੍ਸ વ ਭੇਦਨਂ।
‘‘Vedanaṃ pharusaṃ jāniṃ, sarīrassa va bhedanaṃ;
ਗਰੁਕਂ વਾਪਿ ਆਬਾਧਂ, ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖੇਪਂ વ ਪਾਪੁਣੇ॥
Garukaṃ vāpi ābādhaṃ, cittakkhepaṃ va pāpuṇe.
‘‘ਰਾਜਤੋ વਾ ਉਪਸਗ੍ਗਂ, ਅਬ੍ਭਕ੍ਖਾਨਂ વ ਦਾਰੁਣਂ।
‘‘Rājato vā upasaggaṃ, abbhakkhānaṃ va dāruṇaṃ;
ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ વ ਞਾਤੀਨਂ, ਭੋਗਾਨਂ વ ਪਭਙ੍ਗੁਨਂ॥
Parikkhayaṃ va ñātīnaṃ, bhogānaṃ va pabhaṅgunaṃ.
‘‘ਅਥવਸ੍ਸ ਅਗਾਰਾਨਿ, ਅਗ੍ਗਿ ਡਹਤਿ ਪਾવਕੋ।
‘‘Athavassa agārāni, aggi ḍahati pāvako;
ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ, ਨਿਰਯਂ ਸੋਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੩੭-੧੪੦)।
Kāyassa bhedā duppañño, nirayaṃ sopapajjatī’’ti. (dha. pa. 137-140);
੩੯੩. ਪવਿવੇਕਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਕਾਰੇਨ વਿવੇਕਂ ਏਕੀਭਾવਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਯੋਜਿਤੋ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ। ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾਰਤੋਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਭਾવਨਾਯ ਰਤੋ ਅਲ੍ਲੀਨੋ ਚ। ਸਬ੍ਬਾਸવੇ ਸਕਲਕਿਲੇਸੇ, ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ, ਅਨਾਸવੋ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋ વਿਹਰਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
393.Pavivekamanuyuttoti pakārena vivekaṃ ekībhāvaṃ anuyutto yojito yuttappayutto. Samādhibhāvanāratoti paṭhamajjhānādibhāvanāya rato allīno ca. Sabbāsave sakalakilese, pariññāya jānitvā pajahitvā, anāsavo nikkileso viharāmīti sambandho.
੩੯੪. ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰવਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਤਸ੍ਸ ਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਧਰਣਿਮ੍ਪਿ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
394. Idāni attano puññasambhāravasena pubbacaritassa phalaṃ dassento dharaṇimpi sugambhīrantiādimāha.
ਤਤ੍ਰਾਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬੀਕਥਾ – ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚੋਦਿਤੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚੋਦਿਤੋ ਉਯ੍ਯੋਜਿਤੋ। ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪੇਕ੍ਖਤੋਤਿ ਮਹਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦਂ, ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਕਮ੍ਪਯੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ વਿਸਾਖਾਯ ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾਯ ਕਾਰਿਤਂ ਸਹਸ੍ਸਤ੍ਥਮ੍ਭਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਮਹਾਪਾਸਾਦਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਕਮ੍ਪੇਸਿਂ। ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪਾਸਾਦੇ ਭਗવਤਿ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਨવਕਤਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਸਤ੍ਥਾਰਮ੍ਪਿ ਅਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਕਥੇਤੁਮਾਰਦ੍ਧਾ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਾ ਤੇ ਸਂવੇਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਭਾਜਨਭੂਤੇ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਸਿ ਤ੍વਂ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਨવੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਮਨੁਯੁਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਞਤ੍વਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਂ ਆਪੋਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸਂ ਉਦਕਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਪਾਸਾਦਮਤ੍ਥਕੇ ਥੁਪਿਕਂ ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਪਹਰਿ, ਪਾਸਾਦੋ ਓਨਮਿਤ੍વਾ ਏਕੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਪੁਨਪਿ ਪਹਰਿ, ਅਪਰੇਨਪਿ ਪਸ੍ਸੇਨ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭੀਤਾ ਸਂવਿਗ੍ਗਾ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਪਤਨਭਯੇਨ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਸਮੀਪੇ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੇਸੁ ਕੇਚਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ, ਕੇਚਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲੇ, ਕੇਚਿ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲੇ, ਕੇਚਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਸ੍વਾਯਮਤ੍ਥੋ ਪਾਸਾਦਕਮ੍ਪਨਸੁਤ੍ਤੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ।
Tatrāyamanupubbīkathā – buddhena coditoti sammāsambuddhena codito uyyojito. Bhikkhusaṅghassa pekkhatoti mahato bhikkhusaṅghassa passantassa. Migāramātupāsādaṃ, pādaṅguṭṭhena kampayīti pubbārāme visākhāya mahāupāsikāya kāritaṃ sahassatthambhapaṭimaṇḍitaṃ mahāpāsādaṃ attano pādaṅguṭṭhena kampesiṃ. Ekasmiñhi samaye pubbārāme yathāvuttapāsāde bhagavati viharante sambahulā navakatarā bhikkhū uparipāsāde nisinnā satthārampi acintetvā tiracchānakathaṃ kathetumāraddhā. Taṃ sutvā bhagavā te saṃvejetvā attano dhammadesanāya bhājanabhūte kātukāmo āyasmantaṃ mahāmoggallānattheraṃ āmantesi – ‘‘passasi tvaṃ, moggallāna, nave bhikkhū tiracchānakathamanuyutte’’ti taṃ sutvā thero satthu ajjhāsayaṃ ñatvā abhiññāpādakaṃ āpokasiṇārammaṇaṃ catutthajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘pāsādassa patiṭṭhitokāsaṃ udakaṃ hotū’’ti adhiṭṭhāya pāsādamatthake thupikaṃ pādaṅguṭṭhena pahari, pāsādo onamitvā ekena passena aṭṭhāsi. Punapi pahari, aparenapi passena aṭṭhāsi. Te bhikkhū bhītā saṃviggā pāsādassa patanabhayena tato nikkhamitvā bhagavato samīpe aṭṭhaṃsu. Satthā tesaṃ ajjhāsayaṃ oloketvā dhammaṃ desesi. Taṃ sutvā tesu keci sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu, keci sakadāgāmiphale, keci anāgāmiphale, keci arahattaphale patiṭṭhahiṃsu. Svāyamattho pāsādakampanasuttena dīpetabbo.
વੇਜਯਨ੍ਤਪਾਸਾਦਨ੍ਤਿ ਸੋ વੇਜਯਨ੍ਤਪਾਸਾਦੋ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨੇ ਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸੁਬ੍ਬੇਧੋ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਨਿਯ੍ਯੂਹਕੂਟਾਗਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਦੇવਾਸੁਰਸਙ੍ਗਾਮੇ ਅਸੁਰੇ ਜਿਨਿਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੇ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੇ ਨਗਰਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤੇ ਉਟ੍ਠਿਤੋ વਿਜਯਨ੍ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘વੇਜਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਪਾਸਾਦੋ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ – ‘‘વੇਜਯਨ੍ਤਪਾਸਾਦ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਕਮ੍ਪੇਤਿ। ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਸੋ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਪਮੁਦਿਤੋ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇવਲੋਕਮੇવ ਗਤੋ। ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਸਕ੍ਕੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਰੂਪਂ ਗਮ੍ਭੀਰਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਭਗવਤਾ ਚ ਪਞ੍ਹੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਗਤੋ, ਉਦਾਹੁ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ । ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਦੇવਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ? ਸੋ ਤਾવਦੇવ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਕਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਸਂવੇਗਜਨਨਤ੍ਥਂ વੇਜਯਨ੍ਤਪਾਸਾਦਂ ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਕਮ੍ਪੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Vejayantapāsādanti so vejayantapāsādo tāvatiṃsabhavane yojanasahassubbedho anekasahassaniyyūhakūṭāgārapaṭimaṇḍito devāsurasaṅgāme asure jinitvā sakke devānaminde nagaramajjhe ṭhite uṭṭhito vijayantena nibbattattā ‘‘vejayanto’’ti laddhanāmo pāsādo, taṃ sandhāyāha – ‘‘vejayantapāsāda’’nti, tampi ayaṃ thero pādaṅguṭṭhena kampeti. Ekasmiñhi samaye bhagavantaṃ pubbārāme viharantaṃ sakko devarājā upasaṅkamitvā taṇhāsaṅkhayavimuttiṃ pucchi. Tassa bhagavā vissajjesi. So taṃ sutvā attamano pamudito abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā attano devalokameva gato. Athāyasmā mahāmoggallāno evaṃ cintesi – ‘‘ayaṃ sakko bhagavantaṃ upasaṅkamitvā evarūpaṃ gambhīranibbānapaṭisaṃyuttaṃ pañhaṃ pucchi, bhagavatā ca pañho vissajjito, kiṃ nu kho jānitvā gato, udāhu ajānitvā . Yaṃnūnāhaṃ devalokaṃ gantvā tamatthaṃ jāneyya’’nti? So tāvadeva tāvatiṃsabhavanaṃ gantvā sakkaṃ devānamindaṃ tamatthaṃ pucchi. Sakko dibbasampattiyā pamatto hutvā vikkhepaṃ akāsi. Thero tassa saṃvegajananatthaṃ vejayantapāsādaṃ pādaṅguṭṭhena kampesi. Tena vuttaṃ –
‘‘ਯੋ વੇਜਯਨ੍ਤਪਾਸਾਦਂ, ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਕਮ੍ਪਯਿ।
‘‘Yo vejayantapāsādaṃ, pādaṅguṭṭhena kampayi;
ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨੁਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ, ਸਂવੇਜੇਸਿ ਚ ਦੇવਤਾ’’ਤਿ॥ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੧੩)।
Iddhibalenupatthaddho, saṃvejesi ca devatā’’ti. (ma. ni. 1.513);
ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ – ਚੂਲ਼ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤੇਨ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੯੦ ਆਦਯੋ) ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਮ੍ਪਿਤਾਕਾਰੋ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤੋਯੇવ। ‘‘ਸਕ੍ਕਂ ਸੋ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੧੩) ਯਥਾવੁਤ੍ਤਮੇવ ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਿਪੁਚ੍ਛਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਅਪਾવੁਸੋ, ਜਾਨਾਸਿ, ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ? ਤਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕੋ વਿਯਾਕਾਸਿ। ਇਦਂ ਥੇਰੇਨ ਪਾਸਾਦਕਮ੍ਪਨੇ ਕਤੇ ਸਂવਿਗ੍ਗਹਦਯੇਨ ਪਮਾਦਂ ਪਹਾਯ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਕਤਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦੇਸਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਹਿ ਸੋ ਤਦਾ ਕਥੇਸਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਯਥਾਤਥ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੧੩)। ਤਤ੍ਥ ਸਕ੍ਕਂ ਸੋ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਰਾਜਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦੇਸਿਤਾਯ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਗਹਿਤਭਾવਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਤੀਤਤ੍ਥੇ ਹਿ ਇਦਂ વਤ੍ਤਮਾਨવਚਨਂ। ਅਪਾવੁਸੋ, ਜਾਨਾਸੀਤਿ ਆવੁਸੋ, ਅਪਿ ਜਾਨਾਸਿ, ਕਿਂ ਜਾਨਾਸਿ? ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੧੩) ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦੇਸਿਤਾ, ਤਥਾ ‘‘ਕਿਂ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋਤਿ વਾ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ।
Ayaṃ panattho – cūḷataṇhāsaṅkhayavimuttisuttena (ma. ni. 1.390 ādayo) dīpetabbo. Kampitākāro heṭṭhā vuttoyeva. ‘‘Sakkaṃ so paripucchatī’’ti (ma. ni. 1.513) yathāvuttameva therassa taṇhāsaṅkhayavimuttipucchaṃ sandhāya vuttaṃ. Tenāha – ‘‘apāvuso, jānāsi, taṇhakkhayavimuttiyo’’ti? Tassa sakko viyākāsi. Idaṃ therena pāsādakampane kate saṃviggahadayena pamādaṃ pahāya yoniso manasi karitvā pañhassa byākatabhāvaṃ sandhāya vuttaṃ. Satthārā desitaniyāmeneva hi so tadā kathesi. Tenāha – ‘‘pañhaṃ puṭṭho yathātatha’’nti (ma. ni. 1.513). Tattha sakkaṃ so paripucchatīti sakkaṃ devarājaṃ mahāmoggallānatthero satthārā desitāya taṇhāsaṅkhayavimuttiyā sammadeva gahitabhāvaṃ pucchi. Atītatthe hi idaṃ vattamānavacanaṃ. Apāvuso, jānāsīti āvuso, api jānāsi, kiṃ jānāsi? Taṇhakkhayavimuttiyoti (ma. ni. 1.513) taṇhāsaṅkhayavimuttiyo satthārā tuyhaṃ desitā, tathā ‘‘kiṃ jānāsī’’ti pucchati. Taṇhakkhayavimuttiyoti vā taṇhāsaṅkhayavimuttisuttassa desanaṃ pucchati.
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ। ਸੁਧਮ੍ਮਾਯਾਭਿਤੋ ਸਭਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੧੩) ਸੁਧਮ੍ਮਾਯ ਸਭਾਯ। ਅਯਂ ਪਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਸੁਧਮ੍ਮਾ ਸਭਾ, ਨ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨੇ। ਸੁਧਮ੍ਮਾਸਭਾવਿਰਹਿਤੋ ਦੇવਲੋਕੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ‘‘ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਤੇ, ਆવੁਸੋ, ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਯਾ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਰੇ ਅਹੂ’’ਤਿ ਇਮਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ। ਸਤ੍ਥੁ ਇਧਾਗਮਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਯਾ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਹੋਸਿ, ਕਿਂ ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਇਦਾਨਿਪਿ ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਿਗਤਾਤਿ? ਪਸ੍ਸਸਿ વੀਤਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਭਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ વੀਤਿਪਤਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦੀਹਿ ਸਾવਕੇਹਿ ਪਰਿવਾਰਿਤਸ੍ਸ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਸਾવਕਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਓਕਾਸਂ ਪਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਭਗવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਸੁਧਮ੍ਮਾਯ ਸਭਾਯ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਕੋਚਿ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਏવਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ, ਸੋ ਇਧ ਆਗਨ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਚਿਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਯ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਮਤ੍ਥਕੇ ਆਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਓਭਾਸਂ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾਦੀਨਂ ਆਗਮਨਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਸਹ ਚਿਨ੍ਤਨੇਨ ਤੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਞਤ੍વਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਦਿਸਾਸੁ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਓਭਾਸਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸੁਂ। ਸਕਲਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ ਏਕੋਭਾਸੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਕਲ੍ਲਚਿਤ੍ਤਤਂ ਞਤ੍વਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਕਾਸਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਨੇਕਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਮਗ੍ਗਫਲੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਚੋਦੇਨ੍ਤੋ ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਤੇ, ਆવੁਸੋ, ਸਾ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ਬਕਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਤ੍ਤੇਨ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੭੫) ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ। વੁਤ੍ਤਂ ਹੇਤਂ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੭੬) –
Brahmānanti mahābrahmānaṃ. Sudhammāyābhito sabhanti (ma. ni. 1.513) sudhammāya sabhāya. Ayaṃ pana brahmaloke sudhammā sabhā, na tāvatiṃsabhavane. Sudhammāsabhāvirahito devaloko nāma natthi. ‘‘Ajjāpi te, āvuso, sā diṭṭhi, yā te diṭṭhi pure ahū’’ti imaṃ brahmalokaṃ upagantuṃ samattho natthi koci samaṇo vā brāhmaṇo vā. Satthu idhāgamanato pubbe yā tuyhaṃ diṭṭhi ahosi, kiṃ ajjāpi idānipi sā diṭṭhi na vigatāti? Passasi vītivattantaṃbrahmaloke pabhassaranti brahmaloke vītipatantaṃ mahākappinamahākassapādīhi sāvakehi parivāritassa tejodhātuṃ samāpajjitvā nisinnassa sasāvakassa bhagavato okāsaṃ passasīti attho. Ekasmiñhi samaye bhagavā brahmaloke sudhammāya sabhāya sannipatitvā sannisinnassa ‘‘atthi nu kho koci samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃmahiddhiko, so idha āgantuṃ sakkuṇeyyā’’ti cintentassa brahmuno cittamaññāya tattha gantvā brahmuno matthake ākāse nisinno tejodhātuṃ samāpajjitvā obhāsaṃ muñcanto mahāmoggallānādīnaṃ āgamanaṃ cintesi. Saha cintanena tepi tattha gantvā satthāraṃ vanditvā satthu ajjhāsayaṃ ñatvā tejodhātuṃ samāpajjitvā paccekadisāsu nisīditvā obhāsaṃ vissajjesuṃ. Sakalabrahmaloko ekobhāso ahosi. Satthā brahmuno kallacittataṃ ñatvā catusaccapakāsanaṃ dhammaṃ desesi. Desanāpariyosāne anekāni brahmasahassāni maggaphalesu patiṭṭhahiṃsu. Taṃ sandhāya codento ajjāpi te, āvuso, sā diṭṭhīti gāthamāha. Ayaṃ panattho bakabrahmasuttena (saṃ. ni. 1.175) dīpetabbo. Vuttaṃ hetaṃ (saṃ. ni. 1.176) –
‘‘ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਯੋ ਇਧ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ , ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਜੇਤવਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿવੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ।
‘‘Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena aññatarassa brahmuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘natthi samaṇo vā brāhmaṇo vā yo idha āgaccheyyā’ti. Atha kho bhagavā tassa brahmuno cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya , pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Atha kho bhagavā tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisīdi tejodhātuṃ samāpajjitvā.
‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਤੀ’ਤਿ? ਅਦ੍ਦਸ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿવੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਜੇਤવਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਦਿਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿવੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨੀਚਤਰਂ ਭਗવਤੋ।
‘‘Atha kho āyasmato mahāmoggallānassa etadahosi ‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharatī’ti? Addasa kho āyasmā mahāmoggallāno bhagavantaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisinnaṃ tejodhātuṃ samāpannaṃ. Disvāna seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Atha kho āyasmā mahāmoggallāno puratthimaṃ disaṃ nissāya tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisīdi tejodhātuṃ samāpajjitvā nīcataraṃ bhagavato.
‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਤੀ’ਤਿ? ਅਦ੍ਦਸ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿવੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ…ਪੇ॰… ਏવਮੇવ ਜੇਤવਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਦਿਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿવੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨੀਚਤਰਂ ਭਗવਤੋ।
‘‘Atha kho āyasmato mahākassapassa etadahosi – ‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharatī’ti? Addasa kho āyasmā mahākassapo bhagavantaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisinnaṃ tejodhātuṃ samāpannaṃ. Disvāna seyyathāpi nāma balavā puriso…pe… evameva jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Atha kho āyasmā mahākassapo dakkhiṇaṃ disaṃ nissāya tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisīdi tejodhātuṃ samāpajjitvā nīcataraṃ bhagavato.
‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਤੀ’ਤਿ? ਅਦ੍ਦਸ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿવੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ…ਪੇ॰… ਏવਮੇવ ਜੇਤવਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਦਿਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿવੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨੀਚਤਰਂ ਭਗવਤੋ।
‘‘Atha kho āyasmato mahākappinassa etadahosi – ‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharatī’ti? Addasa kho āyasmā mahākappino bhagavantaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisinnaṃ tejodhātuṃ samāpannaṃ. Disvāna seyyathāpi nāma balavā puriso…pe… evameva jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Atha kho āyasmā mahākappino pacchimaṃ disaṃ nissāya tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisīdi tejodhātuṃ samāpajjitvā nīcataraṃ bhagavato.
‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਤੀ’ਤਿ? ਅਦ੍ਦਸ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿવੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ…ਪੇ॰… ਏવਮੇવ ਜੇਤવਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਉਤ੍ਤਰਂ ਦਿਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿવੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨੀਚਤਰਂ ਭਗવਤੋ’’।
‘‘Atha kho āyasmato anuruddhassa etadahosi – ‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharatī’ti? Addasa kho āyasmā anuruddho bhagavantaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisinnaṃ tejodhātuṃ samāpannaṃ. Disvāna seyyathāpi nāma balavā puriso…pe… evameva jetavane antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi. Atha kho āyasmā anuruddho uttaraṃ disaṃ nissāya tassa brahmuno uparivehāsaṃ pallaṅkena nisīdi tejodhātuṃ samāpajjitvā nīcataraṃ bhagavato’’.
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
Atha kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ brahmānaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਤੇ ਆવੁਸੋ ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਯਾ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਰੇ ਅਹੁ।
‘‘Ajjāpi te āvuso sā diṭṭhi, yā te diṭṭhi pure ahu;
ਪਸ੍ਸਸਿ વੀਤਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਭਸ੍ਸਰ’’ਨ੍ਤਿ॥
Passasi vītivattantaṃ, brahmaloke pabhassara’’nti.
‘‘ਨ ਮੇ ਮਾਰਿਸ ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਯਾ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਰੇ ਅਹੁ।
‘‘Na me mārisa sā diṭṭhi, yā me diṭṭhi pure ahu;
ਪਸ੍ਸਾਮਿ વੀਤਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਭਸ੍ਸਰਂ।
Passāmi vītivattantaṃ, brahmaloke pabhassaraṃ;
ਸ੍વਾਹਂ ਅਜ੍ਜ ਕਥਂ વਜ੍ਜਂ, ਅਹਂ ਨਿਚ੍ਚੋਮ੍ਹਿ ਸਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ॥
Svāhaṃ ajja kathaṃ vajjaṃ, ahaṃ niccomhi sassato’’ti.
‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਂવੇਜੇਤ੍વਾ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ…ਪੇ॰… ਏવਮੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਜੇਤવਨੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਏਹਿ ਤ੍વਂ, ਮਾਰਿਸ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਏવਂ વਦੇਹਿ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾ ਏવਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ ਏવਂਮਹਾਨੁਭਾવਾ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭવਂ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਕਪ੍ਪਿਨੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ? ‘ਏવਂ, ਮਾਰਿਸਾ’ਤਿ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜੋ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾ ਏવਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ ਏવਂਮਹਾਨੁਭਾવਾ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭવਂ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਕਪ੍ਪਿਨੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ’ਤਿ ? ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘Atha kho bhagavā taṃ brahmānaṃ saṃvejetvā seyyathāpi nāma balavā puriso…pe… evameva tasmiṃ brahmaloke antarahito jetavane pāturahosi. Atha kho so brahmā aññataraṃ brahmapārisajjaṃ āmantesi – ‘ehi tvaṃ, mārisa, yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ evaṃ vadehi – ‘‘atthi nu kho, mārisa moggallāna, aññepi tassa bhagavato sāvakā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā seyyathāpi bhavaṃ moggallāno kassapo kappino anuruddho’’ti? ‘Evaṃ, mārisā’ti kho so brahmapārisajjo tassa brahmuno paṭissutvā yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca – ‘atthi nu kho, mārisa moggallāna, aññepi tassa bhagavato sāvakā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā seyyathāpi bhavaṃ moggallāno kassapo kappino anuruddho’ti ? Atha kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ brahmapārisajjaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘ਤੇવਿਜ੍ਜਾ ਇਦ੍ਧਿਪਤ੍ਤਾ ਚ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਾਯਕੋવਿਦਾ।
‘‘Tevijjā iddhipattā ca, cetopariyāyakovidā;
ਖੀਣਾਸવਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ, ਬਹੂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾવਕਾ’’ਤਿ॥
Khīṇāsavā arahanto, bahū buddhassa sāvakā’’ti.
‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਾਰਿਸ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਏવਮਾਹ –
‘‘Atha kho so brahmapārisajjo āyasmato mahāmoggallānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā yena so brahmā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā taṃ brahmānaṃ etadavoca – ‘āyasmā mārisa mahāmoggallāno evamāha –
‘‘‘ਤੇવਿਜ੍ਜਾ ਇਦ੍ਧਿਪਤ੍ਤਾ ਚ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਾਯਕੋવਿਦਾ।
‘‘‘Tevijjā iddhipattā ca, cetopariyāyakovidā;
ਖੀਣਾਸવਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ, ਬਹੂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾવਕਾ’’’ਤਿ॥ –
Khīṇāsavā arahanto, bahū buddhassa sāvakā’’’ti. –
ਇਦਮવੋਚ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜੋ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਚ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੭੬)।
Idamavoca so brahmapārisajjo. Attamano ca so brahmā tassa brahmapārisajjassa bhāsitaṃ abhinandīti (saṃ. ni. 1.176).
ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ਬਕਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਤ੍ਤੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
Idaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘ayaṃ panattho bakabrahmasuttena dīpetabbo’’ti.
ਮਹਾਨੇਰੁਨੋ ਕੂਟਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੧੩) ਕੂਟਸੀਸੇਨ ਸਕਲਮੇવ ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਰਾਜਂ વਦਸਿ। વਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਅਪਸ੍ਸਯੀਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੧੩) ਝਾਨવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੇਨ ਪਸ੍ਸਯੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। વਨਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੧੩) ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਂ। ਸੋ ਹਿ વਨਬਾਹੁਲ੍ਲਤਾਯ ‘‘વਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਜਮ੍ਬੁਮਣ੍ਡਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋ’’ਤਿ। ਪੁਬ੍ਬવਿਦੇਹਾਨਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੧੩) ਪੁਬ੍ਬવਿਦੇਹਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬવਿਦੇਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੇ ਚ ਭੂਮਿਸਯਾ ਨਰਾਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੧੩) ਭੂਮਿਸਯਾ ਨਰਾ ਨਾਮ ਅਪਰਗੋਯਾਨਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਕਾ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾ। ਤੇ ਹਿ ਗੇਹਾਭਾવਤੋ ‘‘ਭੂਮਿਸਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਅਪਸ੍ਸਯੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਦਮਨੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ – ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਸਮਯੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਗਹਪਤਿ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਸ੍વੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਗੇਹੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਤਂਦਿવਸਞ੍ਚ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਨਾਗਰਾਜਾ ਞਾਣਮੁਖੇ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਿ। ਭਗવਾ ‘‘ਅਯਂ ਨਾਗਰਾਜਾ ਮਯ੍ਹਂ ਞਾਣਮੁਖੇ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਸਰਣਗਮਨਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਤੀਸੁ ਰਤਨੇਸੁ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ, ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ વਿਮੋਚੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਤਤੋ ਪਭਾਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਕਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਆਰੋਚੇਹਿ – ‘ਤਥਾਗਤੋ ਦੇવਚਾਰਿਕਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’’ਤਿ। ਤਂਦਿવਸਞ੍ਚ ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਆਪਾਨਭੂਮਿਂ ਸਜ੍ਜਯਿਂਸੁ। ਸੋ ਦਿਬ੍ਬਰਤਨਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤੇਨ ਧਾਰਿਯਮਾਨੋ ਤਿવਿਧਨਾਟਕੇਹਿ ਚੇવ ਨਾਗਪਰਿਸਾਯ ਚ ਪਰਿવੁਤੋ ਦਿਬ੍ਬਭਾਜਨੇਸੁ ਉਪਟ੍ਠਾਪਿਤਅਨ੍ਨਪਾਨਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਯਥਾ ਨਾਗਰਾਜਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ વਿਮਾਨਮਤ੍ਥਕੇਨੇવ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਾવਤਿਂਸਦੇવਲੋਕਾਭਿਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਿ।
Mahānerunokūṭanti (ma. ni. 1.513) kūṭasīsena sakalameva sinerupabbatarājaṃ vadasi. Vimokkhena apassayīti (ma. ni. 1.513) jhānavimokkhena nissayena abhiññāyena passayīti adhippāyo. Vananti (ma. ni. 1.513) jambudīpaṃ. So hi vanabāhullatāya ‘‘vana’’nti vutto. Tenāha ‘‘jambumaṇḍassa issaro’’ti. Pubbavidehānanti (ma. ni. 1.513) pubbavidehaṭṭhānañca pubbavidehanti attho. Ye ca bhūmisayā narāti (ma. ni. 1.513) bhūmisayā narā nāma aparagoyānauttarakurukā ca manussā. Te hi gehābhāvato ‘‘bhūmisayā’’ti vuttā. Tepi sabbe apassayīti sambandho. Ayaṃ panattho nandopanandadamanena dīpetabbo – ekasmiṃ kira samaye anāthapiṇḍiko gahapati bhagavato dhammadesanaṃ sutvā ‘‘sve, bhante, pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ mayhaṃ gehe bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti nimantetvā pakkāmi. Taṃdivasañca bhagavato paccūsasamaye dasasahassilokadhātuṃ olokentassa nandopanando nāma nāgarājā ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchi. Bhagavā ‘‘ayaṃ nāgarājā mayhaṃ ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchati, kiṃ nu kho bhavissatī’’ti āvajjento saraṇagamanassa upanissayaṃ disvā ‘‘ayaṃ micchādiṭṭhiko tīsu ratanesu appasanno, ko nu kho imaṃ micchādiṭṭhiko vimoceyyā’’ti āvajjento mahāmoggallānattheraṃ addasa. Tato pabhātāya rattiyā sarīrapaṭijagganaṃ katvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ānanda, pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ ārocehi – ‘tathāgato devacārikaṃ gacchatī’’’ti. Taṃdivasañca nandopanandassa āpānabhūmiṃ sajjayiṃsu. So dibbaratanapallaṅke dibbena setacchattena dhāriyamāno tividhanāṭakehi ceva nāgaparisāya ca parivuto dibbabhājanesu upaṭṭhāpitaannapānaṃ olokayamāno nisinno hoti. Atha kho bhagavā yathā nāgarājā passati, tathā katvā tassa vimānamatthakeneva pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ tāvatiṃsadevalokābhimukho pāyāsi.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਮੇ ਹਿ ਨਾਮ ਮੁਣ੍ਡਸਮਣਕਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਰਿਭવਨੇਨ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਭવਨਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿਪਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿਪਿ, ਨ ਦਾਨਿ ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਇਮੇਸਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਤ੍ਥਕੇ ਪਾਦਪਂਸੁਂ ਓਕਿਰਨ੍ਤਾਨਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਿਨੇਰੁਪਾਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਸਿਨੇਰੁਂ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਭੋਗੇਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਫਣਂ ਕਤ੍વਾ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨਂ ਅવਕੁਜ੍ਜੇਨ ਫਣੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਮੇਸਿ।
Tena kho pana samayena nandopanandassa nāgarājassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti ‘‘ime hi nāma muṇḍasamaṇakā amhākaṃ uparibhavanena devānaṃ tāvatiṃsānaṃ bhavanaṃ pavisantipi nikkhamantipi, na dāni ito paṭṭhāya imesaṃ amhākaṃ matthake pādapaṃsuṃ okirantānaṃ gantuṃ dassāmī’’ti uṭṭhāya sinerupādaṃ gantvā taṃ attabhāvaṃ vijahitvā sineruṃ sattakkhattuṃ bhogehi parikkhipitvā upari phaṇaṃ katvā tāvatiṃsabhavanaṃ avakujjena phaṇena pariggahetvā adassanaṃ gamesi.
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਟ੍ਠਪਾਲੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਠਿਤੋ ਸਿਨੇਰੁਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਿਨੇਰੁਪਰਿਭਣ੍ਡਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਾવਤਿਂਸਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, વੇਜਯਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, વੇਜਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿਧਜਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਯਂ ਏਤਰਹਿ ਨੇવ ਸਿਨੇਰੁਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ…ਪੇ॰… ਨ વੇਜਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿਧਜਂ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਅਯਂ, ਰਟ੍ਠਪਾਲ, ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਨਾਗਰਾਜਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਪਿਤੋ ਸਿਨੇਰੁਂ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਭੋਗੇਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਫਣੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਠਿਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਦਮੇਮਿ ਨਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਨ ਭਗવਾ ਨਂ ਅਨੁਜਾਨਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਦ੍ਦਿਯੋ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋਤਿ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਭਗવਾ ਅਨੁਜਾਨਿ।
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘pubbe, bhante, imasmiṃ padese ṭhito sineruṃ passāmi, sineruparibhaṇḍaṃ passāmi, tāvatiṃsaṃ passāmi, vejayantaṃ passāmi, vejayantassa pāsādassa uparidhajaṃ passāmi. Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo, yaṃ etarahi neva sineruṃ passāmi…pe… na vejayantassa pāsādassa uparidhajaṃ passāmī’’ti. ‘‘Ayaṃ, raṭṭhapāla, nandopanando nāma nāgarājā tumhākaṃ kupito sineruṃ sattakkhattuṃ bhogehi parikkhipitvā upari phaṇena paṭicchādetvā andhakāraṃ katvā ṭhito’’ti. ‘‘Damemi naṃ, bhante’’ti. Na bhagavā naṃ anujāni. Atha kho āyasmā bhaddiyo, āyasmā rāhuloti anukkamena sabbepi bhikkhū uṭṭhahiṃsu. Bhagavā anujāni.
ਅવਸਾਨੇ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ – ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਮੇਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਦਮੇਹਿ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅਨੁਜਾਨਿ। ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਨਾਗਰਾਜવਣ੍ਣਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਂ ਚੁਦ੍ਦਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਭੋਗੇਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਫਣਮਤ੍ਥਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਣਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਿਨੇਰੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਭਿਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ੇਸਿ। ਨਾਗਰਾਜਾ ਧੂਮਾਯਿ। ਥੇਰੋਪਿ ‘‘ਨ ਤੁਯ੍ਹਂਯੇવ ਸਰੀਰੇ ਧੂਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਧੂਮਾਯਿ। ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਧੂਮੋ ਥੇਰਂ ਨ ਬਾਧਤਿ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਧੂਮੋ ਨਾਗਰਾਜਂ ਬਾਧਤਿ। ਤਤੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਪਜ੍ਜਲਿ, ਥੇਰੋਪਿ ‘‘ਨ ਤੁਯ੍ਹਂਯੇવ ਸਰੀਰੇ ਅਗ੍ਗਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪਜ੍ਜਲਿ। ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਤੇਜੋ ਥੇਰਂ ਨ ਬਾਧਤਿ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਤੇਜੋ ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਬਾਧਤਿ। ਨਾਗਰਾਜਾ – ‘‘ਅਯਂ ਮਂ ਸਿਨੇਰੁਨਾ ਅਭਿਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਧੂਮਾਯਤਿ ਚੇવ ਪਜ੍ਜਲਤਿ ਚਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਭੋ, ਤੁવਂ ਕੋਸੀ’’ਤਿ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਨਨ੍ਦ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ’’ਤਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇਨ ਤਿਟ੍ਠਾਹੀ’’ਤਿ।
Avasāne mahāmoggallānatthero – ‘‘ahaṃ, bhante, damemi na’’nti āha. ‘‘Damehi, moggallānā’’ti bhagavā anujāni. Thero attabhāvaṃ vijahitvā mahantaṃ nāgarājavaṇṇaṃ abhinimminitvā nandopanandaṃ cuddasakkhattuṃ bhogehi parikkhipitvā tassa phaṇamatthake attano phaṇaṃ ṭhapetvā sinerunā saddhiṃ abhinippīḷesi. Nāgarājā dhūmāyi. Theropi ‘‘na tuyhaṃyeva sarīre dhūmo atthi, mayhampi atthī’’ti dhūmāyi. Nāgarājassa dhūmo theraṃ na bādhati, therassa pana dhūmo nāgarājaṃ bādhati. Tato nāgarājā pajjali, theropi ‘‘na tuyhaṃyeva sarīre aggi atthi, mayhampi atthī’’ti pajjali. Nāgarājassa tejo theraṃ na bādhati, therassa pana tejo nāgarājānaṃ bādhati. Nāgarājā – ‘‘ayaṃ maṃ sinerunā abhinippīḷetvā dhūmāyati ceva pajjalati cā’’ti cintetvā ‘‘bho, tuvaṃ kosī’’ti paṭipucchi. ‘‘Ahaṃ kho, nanda, moggallāno’’ti. ‘‘Bhante, attano bhikkhubhāvena tiṭṭhāhī’’ti.
ਥੇਰੋ ਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਕਣ੍ਣਸੋਤੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ વਾਮਕਣ੍ਣਸੋਤੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿ, વਾਮਕਣ੍ਣਸੋਤੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਕਣ੍ਣਸੋਤੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਤਥਾ ਦਕ੍ਖਿਣਨਾਸਸੋਤੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ વਾਮਨਾਸਸੋਤੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿ, વਾਮਨਾਸਸੋਤੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਨਾਸਸੋਤੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਤਤੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਮੁਖਂ વਿવਰਿ, ਥੇਰੋ ਮੁਖੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਪਾਚੀਨੇਨ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਚ ਚਙ੍ਕਮਤਿ। ਭਗવਾ – ‘‘ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਨਾਗੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਯਾਨੀਕਤਾ વਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ, ਤਿਟ੍ਠਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦੋ, ਅਹਂ ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਸਦਿਸਾਨਂ ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਸਤਮ੍ਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਦਮੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Thero taṃ attabhāvaṃ vijahitvā tassa dakkhiṇakaṇṇasotena pavisitvā vāmakaṇṇasotena nikkhami, vāmakaṇṇasotena pavisitvā dakkhiṇakaṇṇasotena nikkhami. Tathā dakkhiṇanāsasotena pavisitvā vāmanāsasotena nikkhami, vāmanāsasotena pavisitvā dakkhiṇanāsasotena nikkhami. Tato nāgarājā mukhaṃ vivari, thero mukhena pavisitvā antokucchiyaṃ pācīnena ca pacchimena ca caṅkamati. Bhagavā – ‘‘moggallāna, manasi karohi, mahiddhiko nāgo’’ti āha. Thero ‘‘mayhaṃ kho, bhante, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, tiṭṭhatu, bhante, nandopanando, ahaṃ nandopanandasadisānaṃ nāgarājānaṃ satampi sahassampi dameyya’’ntiādimāha.
ਨਾਗਰਾਜਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਤਾવ ਮੇ ਨ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਨਿਕ੍ਖਮਨਕਾਲੇ ਦਾਨਿ ਨਂ ਦਾਠਨ੍ਤਰੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਾ ਮਂ ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਅਪਰਾਪਰਂ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਬਾਧਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਨਾਗਰਾਜਾ ‘‘ਅਯਂ ਸੋ’’ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ਨਾਸવਾਤਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿ, ਥੇਰੋ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ, ਲੋਮਕੂਪਮ੍ਪਿਸ੍ਸ વਾਤੋ ਚਾਲੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਅવਸੇਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਿਰ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਨਿ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੁਂ, ਇਮਂ ਪਨ ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਏવਂ ਖਿਪ੍ਪਨਿਸਨ੍ਤਿਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨੇਸਂ ਭਗવਾ ਨਾਗਰਾਜਦਮਨਂ ਨਾਨੁਜਾਨਿ।
Nāgarājā cintesi – ‘‘pavisanto tāva me na diṭṭho, nikkhamanakāle dāni naṃ dāṭhantare pakkhipitvā khādissāmī’’ti cintetvā ‘‘nikkhamatha, bhante, mā maṃ antokucchiyaṃ aparāparaṃ caṅkamanto bādhayitthā’’ti āha. Thero nikkhamitvā bahi aṭṭhāsi. Nāgarājā ‘‘ayaṃ so’’ti disvā nāsavātaṃ vissajji, thero catutthajjhānaṃ samāpajji, lomakūpampissa vāto cāletuṃ nāsakkhi. Avasesā bhikkhū kira ādito paṭṭhāya sabbapāṭihāriyāni kātuṃ sakkuṇeyyuṃ, imaṃ pana ṭhānaṃ patvā evaṃ khippanisantino hutvā samāpajjituṃ na sakkhissantīti nesaṃ bhagavā nāgarājadamanaṃ nānujāni.
ਨਾਗਰਾਜਾ ‘‘ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਸਮਣਸ੍ਸ ਨਾਸવਾਤੇਨ ਲੋਮਕੂਪਮ੍ਪਿ ਚਾਲੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ, ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਸੋ ਸਮਣੋ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਸੁਪਣ੍ਣਰੂਪਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਸੁਪਣ੍ਣવਾਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ। ਨਾਗਰਾਜਾ ਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਮਾਣવਕવਣ੍ਣਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ, ਨਨ੍ਦ, ਆਗਤੋ, ਏਹਿ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਦਮੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਿਸਂ ਕਤ੍વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਨਾਗਰਾਜਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਭਗવਾ ‘‘ਸੁਖੀ ਹੋਹਿ, ਨਾਗਰਾਜਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ ਅਗਮਾਸਿ।
Nāgarājā ‘‘ahaṃ imassa samaṇassa nāsavātena lomakūpampi cāletuṃ nāsakkhi, mahiddhiko so samaṇo’’ti cintesi. Thero attabhāvaṃ vijahitvā supaṇṇarūpaṃ abhinimminitvā supaṇṇavātaṃ dassento nāgarājānaṃ anubandhi. Nāgarājā taṃ attabhāvaṃ vijahitvā māṇavakavaṇṇaṃ abhinimminitvā ‘‘bhante, tumhākaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti vadanto therassa pāde vandi. Thero ‘‘satthā, nanda, āgato, ehi gamissāmā’’ti nāgarājānaṃ dametvā nibbisaṃ katvā gahetvā bhagavato santikaṃ agamāsi. Nāgarājā bhagavantaṃ vanditvā ‘‘bhante, tumhākaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti āha. Bhagavā ‘‘sukhī hohi, nāgarājā’’ti vatvā bhikkhusaṅghaparivuto anāthapiṇḍikassa nivesanaṃ agamāsi.
ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤਿਦਿવਾ ਆਗਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਚ ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਸਙ੍ਗਾਮੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਸ੍ਸ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਯੋ, ਕਸ੍ਸ ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਜਯੋ, ਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ। ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ‘‘ਅਧਿવਾਸੇਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਏਕਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਭਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਅਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਦਮਨੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
Anāthapiṇḍiko ‘‘kiṃ, bhante, atidivā āgatatthā’’ti āha. ‘‘Moggallānassa ca nandopanandassa ca saṅgāmo ahosī’’ti. ‘‘Kassa pana, bhante, jayo, kassa parājayo’’ti? ‘‘Moggallānassa jayo, nandassa parājayo’’ti. Anāthapiṇḍiko ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā sattāhaṃ ekapaṭipāṭiyā bhattaṃ sattāhaṃ therassa sakkāraṃ karissāmī’’ti vatvā sattāhaṃ buddhappamukhānaṃ pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ mahāsakkāraṃ akāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘nandopanandadamanena dīpetabbo’’ti.
ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ વਿਸਾਖਾਯ ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾਯ ਕਾਰਿਤਸਹਸ੍ਸਗਬ੍ਭਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੇ ਪਾਸਾਦੇ ਭਗવਤਿ વਿਹਰਨ੍ਤੇ…ਪੇ॰… ਸਂવੇਜੇਸਿ ਚ ਦੇવਤਾਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Ekasmiñhi samaye pubbārāme visākhāya mahāupāsikāya kāritasahassagabbhapaṭimaṇḍite pāsāde bhagavati viharante…pe… saṃvejesi ca devatāti. Tena vuttaṃ –
‘‘ਧਰਣਿਮ੍ਪਿ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਂ, ਬਹਲਂ ਦੁਪ੍ਪਧਂਸਿਯਂ।
‘‘Dharaṇimpi sugambhīraṃ, bahalaṃ duppadhaṃsiyaṃ;
વਾਮਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਖੋਭੇਯ੍ਯਂ, ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋ’’ਤਿ॥
Vāmaṅguṭṭhena khobheyyaṃ, iddhiyā pāramiṃ gato’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋਤਿ વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਆਦਿਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਗਤੋ ਪਤ੍ਤੋ।
Tattha iddhiyā pāramiṃ gatoti vikubbaniddhiādiiddhiyā pariyosānaṃ gato patto.
੩੯੫. ਅਸ੍ਮਿਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਪਞ੍ਞਾਸੀਲਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿਆਦਿ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਨ ਅਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਦੇવ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਮਾਨੋ ਮਯ੍ਹਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹ। ਸਾਮਣੇਰੇ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਸਾਮਣੇਰੇ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਕਲੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਗਰੁਚਿਤ੍ਤਂ ਗਾਰવਚਿਤ੍ਤਂ ਆਦਰਬਹੁਮਾਨਂ ਅਹਂ ਕਰੋਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
395.Asmimānanti ahamasmi paññāsīlasamādhisampannotiādi asmimānaṃ na passāmi na akkhāmīti attho. Tadeva dīpento māno mayhaṃ na vijjatīti āha. Sāmaṇere upādāyāti sāmaṇere ādiṃ katvā sakale bhikkhusaṅghe garucittaṃ gāravacittaṃ ādarabahumānaṃ ahaṃ karomīti attho.
੩੯੬. ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਇਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਪ੍ਪਤੋ ਅਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਾਦੀਹਿ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੇ ਏਕਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਭਿਨੀਹਰਿਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਭਾવਸ੍ਸ ਪਦਂ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਸਿਂ। ਤਾਹਂ ਭੂਮਿਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਹਂ ਤਂ ਸਾવਕਭੂਮਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਆਸવਕ੍ਖਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਮਿ ਅਮ੍ਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
396.Aparimeyye ito kappeti ito amhākaṃ uppannakappato antarakappādīhi aparimeyye ekaasaṅkhyeyyassa upari satasahassakappamatthaketi attho. Yaṃ kammamabhinīharinti aggasāvakabhāvassa padaṃ puññasampattiṃ pūresiṃ. Tāhaṃ bhūmimanuppattoti ahaṃ taṃ sāvakabhūmiṃ anuppatto āsavakkhayasaṅkhātaṃ nibbānaṃ patto asmi amhīti attho.
੩੯੭. ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾਦਯੋ ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖਾ ਇਦ੍ਧਿવਿਧਾਦਯੋ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਮੇ ਮਯਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤਾ। ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਓવਾਦਾਨੁਸਾਸਨੀਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਾਸਨਂ ਮਯਾ ਕਤਂ ਸੀਲਪਟਿਪਤ੍ਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨવਸੇਨ ਪਰਿਯੋਸਾਪਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
397. Atthapaṭisambhidādayo catasso paṭisambhidā sotāpattimaggādayo aṭṭha vimokkhā iddhividhādayo cha abhiññāyo me mayā sacchikatā paccakkhaṃ katā. Buddhassa bhagavato ovādānusāsanīsaṅkhātaṃ sāsanaṃ mayā kataṃ sīlapaṭipattinipphādanavasena pariyosāpitanti attho.
ਇਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਕ੍ਕਮੇਨ। ਏવਂ ਸੋ ਏਕਸ੍ਸੇવ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦ੍વਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਲਭਿ। ਕਥਂ? ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸੇਟ੍ਠਿ ਹੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਲਦ੍ਧਬ੍ਯਾਕਰਣੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕੇ ਨਾਗਭવਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸੇવ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦੀਘਾਯੁਕਭਾવੇਨ ਉਪਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਮਹਾਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਦਾਪਿ ਭਗવਾ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੁਦਨ੍ਤਿ ਪਦਪੂਰਣੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਆਯਸ੍ਮਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਂ ਗਰੁਗਾਰવਾਧਿવਚਨਂ। ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਇਮਾ ਅਪਦਾਨਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥ ਕਥੇਸਿ। ਇਤੀਤਿ ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ।
Itthanti iminā pakārena heṭṭhā vuttakkamena. Evaṃ so ekasseva anomadassībuddhassa santike dvikkhattuṃ byākaraṇaṃ labhi. Kathaṃ? Heṭṭhā vuttanayena seṭṭhi hutvā tassa bhagavato santike laddhabyākaraṇo tato cuto sāmuddike nāgabhavane nibbatto tasseva bhagavato santike dīghāyukabhāvena upahāraṃ katvā nimantetvā bhojetvā mahāpūjaṃ akāsi. Tadāpi bhagavā byākaraṇaṃ kathesi. Sudanti padapūraṇe nipāto. Āyasmāti piyavacanaṃ garugāravādhivacanaṃ. Mahāmoggallānatthero imā apadānagāthāyo abhāsittha kathesi. Itīti parisamāpanatthe nipāto.
ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਅਪਦਾਨવਣ੍ਣਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Mahāmoggallānattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਅਪਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Apadānapāḷi / ੩-੨. ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਅਪਦਾਨਂ • 3-2. Mahāmoggallānattheraapadānaṃ