Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౩. మహానాగత్థేరగాథావణ్ణనా

    3. Mahānāgattheragāthāvaṇṇanā

    యస్స సబ్రహ్మచారీసూతిఆదికా ఆయస్మతో మహానాగత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం కుసలం ఉపచినన్తో కకుసన్ధస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో ఏకదివసం కకుసన్ధం భగవన్తం అరఞ్ఞం అజ్ఝోగాహేత్వా అఞ్ఞతరస్మిం రుక్ఖమూలే ఝానసుఖేన నిసిన్నం దిస్వా పసన్నమానసో తస్స దాళిమఫలం అదాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సాకేతే మధువాసేట్ఠస్స నామ బ్రాహ్మణస్స పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి, మహానాగోతిస్స నామం అహోసి. సో విఞ్ఞుతం పత్తో భగవతి సాకేతే అఞ్జనవనే విహరన్తే ఆయస్మతో గవమ్పతిత్థేరస్స పాటిహారియం దిస్వా పటిలద్ధసద్ధో థేరస్సేవ సన్తికే పబ్బజిత్వా తస్సోవాదే ఠత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౪౫.౧-౭) –

    Yassa sabrahmacārīsūtiādikā āyasmato mahānāgattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto kakusandhassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ kakusandhaṃ bhagavantaṃ araññaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle jhānasukhena nisinnaṃ disvā pasannamānaso tassa dāḷimaphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sākete madhuvāseṭṭhassa nāma brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, mahānāgotissa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto bhagavati sākete añjanavane viharante āyasmato gavampatittherassa pāṭihāriyaṃ disvā paṭiladdhasaddho therasseva santike pabbajitvā tassovāde ṭhatvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.45.1-7) –

    ‘‘కకుసన్ధో మహావీరో, సబ్బధమ్మాన పారగూ;

    ‘‘Kakusandho mahāvīro, sabbadhammāna pāragū;

    గణమ్హా వూపకట్ఠో సో, అగమాసి వనన్తరం.

    Gaṇamhā vūpakaṭṭho so, agamāsi vanantaraṃ.

    ‘‘బీజమిఞ్జం గహేత్వాన, లతాయ ఆవుణిం అహం;

    ‘‘Bījamiñjaṃ gahetvāna, latāya āvuṇiṃ ahaṃ;

    భగవా తమ్హి సమయే, ఝాయతే పబ్బతన్తరే.

    Bhagavā tamhi samaye, jhāyate pabbatantare.

    ‘‘దిస్వానహం దేవదేవం, విప్పసన్నేన చేతసా;

    ‘‘Disvānahaṃ devadevaṃ, vippasannena cetasā;

    దక్ఖిణేయ్యస్స వీరస్స, బీజమిఞ్జమదాసహం.

    Dakkhiṇeyyassa vīrassa, bījamiñjamadāsahaṃ.

    ‘‘ఇమస్మింయేవ కప్పమ్హి, యం మిఞ్జమదదిం తదా;

    ‘‘Imasmiṃyeva kappamhi, yaṃ miñjamadadiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బీజమిఞ్జస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, bījamiñjassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా విముత్తిసుఖేన విహరన్తో థేరో ఛబ్బగ్గియే భిక్ఖూ సబ్రహ్మచారీసు గారవం అకత్వా విహరన్తే దిస్వా తేసం ఓవాదదానవసేన –

    Arahattaṃ pana patvā vimuttisukhena viharanto thero chabbaggiye bhikkhū sabrahmacārīsu gāravaṃ akatvā viharante disvā tesaṃ ovādadānavasena –

    ౩౮౭.

    387.

    ‘‘యస్స సబ్రహ్మచారీసు, గారవో నూపలబ్భతి;

    ‘‘Yassa sabrahmacārīsu, gāravo nūpalabbhati;

    పరిహాయతి సద్ధమ్మా, మచ్ఛో అప్పోదకే యథా.

    Parihāyati saddhammā, maccho appodake yathā.

    ౩౮౮.

    388.

    ‘‘యస్స సబ్రహ్మచారీసు, గారవో నూపలబ్భతి;

    ‘‘Yassa sabrahmacārīsu, gāravo nūpalabbhati;

    న విరూహతి సద్ధమ్మే, ఖేత్తే బీజంవ పూతికం.

    Na virūhati saddhamme, khette bījaṃva pūtikaṃ.

    ౩౮౯.

    389.

    ‘‘యస్స సబ్రహ్మచారీసు, గారవో నూపలబ్భతి;

    ‘‘Yassa sabrahmacārīsu, gāravo nūpalabbhati;

    ఆరకా హోతి నిబ్బానా, ధమ్మరాజస్స సాసనే.

    Ārakā hoti nibbānā, dhammarājassa sāsane.

    ౩౯౦.

    390.

    ‘‘యస్స సబ్రహ్మచారీసు, గారవో ఉపలబ్భతి;

    ‘‘Yassa sabrahmacārīsu, gāravo upalabbhati;

    న విహాయతి సద్ధమ్మా, మచ్ఛో బవ్హోదకే యథా.

    Na vihāyati saddhammā, maccho bavhodake yathā.

    ౩౯౧.

    391.

    ‘‘యస్స సబ్రహ్మచారీసు, గారవో ఉపలబ్భతి;

    ‘‘Yassa sabrahmacārīsu, gāravo upalabbhati;

    సో విరూహతి సద్ధమ్మే, ఖేత్తే బీజంవ భద్దకం.

    So virūhati saddhamme, khette bījaṃva bhaddakaṃ.

    ౩౯౨.

    392.

    ‘‘యస్స సబ్రహ్మచారీసు, గారవో ఉపలబ్భతి;

    ‘‘Yassa sabrahmacārīsu, gāravo upalabbhati;

    సన్తికే హోతి నిబ్బానం, ధమ్మరాజస్స సాసనే’’తి. –

    Santike hoti nibbānaṃ, dhammarājassa sāsane’’ti. –

    ఇమా ఛ గాథా అభాసి.

    Imā cha gāthā abhāsi.

    తత్థ సబ్రహ్మచారీసూతి సమానం బ్రహ్మం సీలాదిధమ్మం చరన్తీతి సబ్రహ్మచారినో, సీలదిట్ఠిసామఞ్ఞగతా సహధమ్మికా, తేసు. గారవోతి గరుభావో సీలాదిగుణనిమిత్తం గరుకరణం. నూపలబ్భతీతి న విజ్జతి న పవత్తతి, న ఉపతిట్ఠతీతి అత్థో. నిబ్బానాతి కిలేసానం నిబ్బాపనతో కిలేసక్ఖయాతి అత్థో. ధమ్మరాజస్సాతి సత్థునో. సత్థా హి సదేవకం లోకం యథారహం లోకియలోకుత్తరేన ధమ్మేన రఞ్జేతి తోసేతీతి ధమ్మరాజా. ఏత్థ చ ‘‘ధమ్మరాజస్స సాసనే’’తి ఇమినా నిబ్బానం నామ ధమ్మరాజస్సేవ సాసనే , న అఞ్ఞత్థ. తత్థ యో సబ్రహ్మచారీసు గారవరహితో, సో యథా నిబ్బానా ఆరకా హోతి, తథా ధమ్మరాజస్స సాసనతోపి ఆరకా హోతీతి దస్సేతి. బవ్హోదకేతి బహుఉదకే. సన్తికే హోతి నిబ్బానన్తి నిబ్బానం తస్స సన్తికే సమీపే ఏవ హోతి. సేసం వుత్తనయమేవ. ఇమా ఏవ చ థేరస్స అఞ్ఞాబ్యాకరణగాథా అహేసుం.

    Tattha sabrahmacārīsūti samānaṃ brahmaṃ sīlādidhammaṃ carantīti sabrahmacārino, sīladiṭṭhisāmaññagatā sahadhammikā, tesu. Gāravoti garubhāvo sīlādiguṇanimittaṃ garukaraṇaṃ. Nūpalabbhatīti na vijjati na pavattati, na upatiṭṭhatīti attho. Nibbānāti kilesānaṃ nibbāpanato kilesakkhayāti attho. Dhammarājassāti satthuno. Satthā hi sadevakaṃ lokaṃ yathārahaṃ lokiyalokuttarena dhammena rañjeti tosetīti dhammarājā. Ettha ca ‘‘dhammarājassa sāsane’’ti iminā nibbānaṃ nāma dhammarājasseva sāsane , na aññattha. Tattha yo sabrahmacārīsu gāravarahito, so yathā nibbānā ārakā hoti, tathā dhammarājassa sāsanatopi ārakā hotīti dasseti. Bavhodaketi bahuudake. Santike hoti nibbānanti nibbānaṃ tassa santike samīpe eva hoti. Sesaṃ vuttanayameva. Imā eva ca therassa aññābyākaraṇagāthā ahesuṃ.

    మహానాగత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Mahānāgattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౩. మహానాగత్థేరగాథా • 3. Mahānāgattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact