| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๑๐. มหานามสุตฺตวณฺณนา
10. Mahānāmasuttavaṇṇanā
๑๐. ทสเม ตสฺมิํ สมเยติ พุทฺธาคุณานุสฺสรณสมเยฯ ราคปริยุฎฺฐิตนฺติ ราเคน ปริยุฎฺฐิตํฯ ปริยุฎฺฐานปฺปตฺติปิ, ราเคน วา สํหิตํ จิตฺตํ อรญฺญมิว โจเรหิ เตน ปริยุฎฺฐิตนฺติ วุตฺตํ, ตสฺส ปริยุฎฺฐานฎฺฐานภาวโตปิ ปริยุฎฺฐิตราคนฺติ อโตฺถฯ พฺยญฺชนํ ปน อนาทิยิตฺวา อตฺถมตฺตํ ทเสฺสโนฺต ‘‘อุปฺปชฺชมาเนน ราเคน อุฎฺฐหิตฺวา คหิต’’นฺติ อาหฯ อุชุกเมวาติ ปเคว กายวงฺกาทีนํ อปนีตตฺตา จิตฺตสฺส จ อนุชุภาวกรานํ มานาทีนํ อภาวโต, ราคาทิปริยุฎฺฐานาภาเวน วา โอณติอุณฺณติวิรหโต อุชุภาวเมว คตํฯ อถ วา อุชุกเมวาติ กมฺมฎฺฐานสฺส ถินํ มิทฺธํ โอติณฺณตาย ลีนุทฺธจฺจวิคมโต มชฺฌิมสมถนิมิตฺตปฺปฎิปตฺติยา อุชุภาวเมว คตํฯ อฎฺฐกถํ นิสฺสายาติ ภวชาติอาทีนํ ปทานํ อตฺถํ นิสฺสายฯ อตฺถเวทนฺติ วา เหตุผลํ ปฎิจฺจ อุปฺปนฺนํ ตุฎฺฐิมาหฯ ธมฺมเวทนฺติ เหตุํ ปฎิจฺจ อุปฺปนฺนํ ตุฎฺฐิํฯ ‘‘อารกตฺตา อรห’’นฺติ อนุสฺสรนฺตสฺส หิ ยทิทํ ภควโต กิเลเสหิ อารกตฺตํ, โส เหตุฯ ญาปโก เจตฺถ เหตุ อธิเปฺปโต, น การโก สมฺปาปโกฯ ตโตเนน ญายมาโน อรหตฺตโตฺถ ผลํฯ อิมินา นเยน เสสปเทสุปิ เหตุโส ผลวิปาโก เวทิตโพฺพฯ ธมฺมานุสฺสติอาทีสุปิ หิ อาทิมชฺฌปริโยสานกลฺยาณตาทโย สุปฺปฎิปตฺติอาทโย จ ตตฺถ ตตฺถ เหตุภาเวน นิทฺทิฎฺฐาเยวฯ ธมฺมูปสํหิตนฺติ ยถาวุตฺตเหตุผลสงฺขาตคุณูปสํหิตํฯ
10. Dasame tasmiṃ samayeti buddhāguṇānussaraṇasamaye. Rāgapariyuṭṭhitanti rāgena pariyuṭṭhitaṃ. Pariyuṭṭhānappattipi, rāgena vā saṃhitaṃ cittaṃ araññamiva corehi tena pariyuṭṭhitanti vuttaṃ, tassa pariyuṭṭhānaṭṭhānabhāvatopi pariyuṭṭhitarāganti attho. Byañjanaṃ pana anādiyitvā atthamattaṃ dassento ‘‘uppajjamānena rāgena uṭṭhahitvā gahita’’nti āha. Ujukamevāti pageva kāyavaṅkādīnaṃ apanītattā cittassa ca anujubhāvakarānaṃ mānādīnaṃ abhāvato, rāgādipariyuṭṭhānābhāvena vā oṇatiuṇṇativirahato ujubhāvameva gataṃ. Atha vā ujukamevāti kammaṭṭhānassa thinaṃ middhaṃ otiṇṇatāya līnuddhaccavigamato majjhimasamathanimittappaṭipattiyā ujubhāvameva gataṃ. Aṭṭhakathaṃ nissāyāti bhavajātiādīnaṃ padānaṃ atthaṃ nissāya. Atthavedanti vā hetuphalaṃ paṭicca uppannaṃ tuṭṭhimāha. Dhammavedanti hetuṃ paṭicca uppannaṃ tuṭṭhiṃ. ‘‘Ārakattā araha’’nti anussarantassa hi yadidaṃ bhagavato kilesehi ārakattaṃ, so hetu. Ñāpako cettha hetu adhippeto, na kārako sampāpako. Tatonena ñāyamāno arahattattho phalaṃ. Iminā nayena sesapadesupi hetuso phalavipāko veditabbo. Dhammānussatiādīsupi hi ādimajjhapariyosānakalyāṇatādayo suppaṭipattiādayo ca tattha tattha hetubhāvena niddiṭṭhāyeva. Dhammūpasaṃhitanti yathāvuttahetuphalasaṅkhātaguṇūpasaṃhitaṃ.
มหานามสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Mahānāmasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
อาหุเนยฺยวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Āhuneyyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๑๐. มหานามสุตฺตํ • 10. Mahānāmasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๑๐. มหานามสุตฺตวณฺณนา • 10. Mahānāmasuttavaṇṇanā
