| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi |
๕๔๕. มหานารทกสฺสปชาตกํ (๘)
545. Mahānāradakassapajātakaṃ (8)
๑๑๕๓.
1153.
ปหูตโยโคฺค ธนิมา, อนนฺตพลโปริโสฯ
Pahūtayoggo dhanimā, anantabalaporiso.
๑๑๕๔.
1154.
๑๑๕๕.
1155.
วิชยญฺจ สุนามญฺจ, เสนาปติํ อลาตกํฯ
Vijayañca sunāmañca, senāpatiṃ alātakaṃ.
๑๑๕๖.
1156.
‘‘ตมนุปุจฺฉิ เวเทโห, ‘‘ปเจฺจกํ พฺรูถ สํ รุจิํ;
‘‘Tamanupucchi vedeho, ‘‘paccekaṃ brūtha saṃ ruciṃ;
กายชฺช รติยา รตฺติํ, วิหเรมุ อิมํ อุตุํ’’ฯ
Kāyajja ratiyā rattiṃ, viharemu imaṃ utuṃ’’.
๑๑๕๗.
1157.
‘‘ตโต เสนาปติ รโญฺญ, อลาโต เอตทพฺรวิ;
‘‘Tato senāpati rañño, alāto etadabravi;
‘‘หฎฺฐํ โยคฺคํ พลํ สพฺพํ, เสนํ สนฺนาหยามเสฯ
‘‘Haṭṭhaṃ yoggaṃ balaṃ sabbaṃ, senaṃ sannāhayāmase.
๑๑๕๘.
1158.
‘‘นิยฺยาม เทว ยุทฺธาย, อนนฺตพลโปริสา;
‘‘Niyyāma deva yuddhāya, anantabalaporisā;
เอสา มยฺหํ สกา ทิฎฺฐิ, อชิตํ โอชินามเสฯ
Esā mayhaṃ sakā diṭṭhi, ajitaṃ ojināmase.
๑๑๕๙.
1159.
อลาตสฺส วโจ สุตฺวา, สุนาโม เอตทพฺรวิ;
Alātassa vaco sutvā, sunāmo etadabravi;
‘‘สเพฺพ ตุยฺหํ มหาราช, อมิตฺตา วสมาคตาฯ
‘‘Sabbe tuyhaṃ mahārāja, amittā vasamāgatā.
๑๑๖๐.
1160.
‘‘นิกฺขิตฺตสตฺถา ปจฺจตฺถา, นิวาตมนุวตฺตเร;
‘‘Nikkhittasatthā paccatthā, nivātamanuvattare;
อุตฺตโม อุสฺสโว อชฺช, น ยุทฺธํ มม รุจฺจติฯ
Uttamo ussavo ajja, na yuddhaṃ mama ruccati.
๑๑๖๑.
1161.
‘‘อนฺนปานญฺจ ขชฺชญฺจ, ขิปฺปํ อภิหรนฺตุ เต;
‘‘Annapānañca khajjañca, khippaṃ abhiharantu te;
รมสฺสุ เทว กาเมหิ, นจฺจคีเต สุวาทิเต’’ฯ
Ramassu deva kāmehi, naccagīte suvādite’’.
๑๑๖๒.
1162.
สุนามสฺส วโจ สุตฺวา, วิชโย เอตทพฺรวิ;
Sunāmassa vaco sutvā, vijayo etadabravi;
‘‘สเพฺพ กามา มหาราช, นิจฺจํ ตว มุปฎฺฐิตาฯ
‘‘Sabbe kāmā mahārāja, niccaṃ tava mupaṭṭhitā.
๑๑๖๓.
1163.
‘‘น เหเต ทุลฺลภา เทว, ตว กาเมหิ โมทิตุํ;
‘‘Na hete dullabhā deva, tava kāmehi modituṃ;
๑๑๖๔.
1164.
‘‘สมณํ พฺราหฺมณํ วาปิ, อุปาเสมุ พหุสฺสุตํ;
‘‘Samaṇaṃ brāhmaṇaṃ vāpi, upāsemu bahussutaṃ;
โย นชฺช วินเย กงฺขํ, อตฺถธมฺมวิทู อิเส’’ฯ
Yo najja vinaye kaṅkhaṃ, atthadhammavidū ise’’.
๑๑๖๕.
1165.
วิชยสฺส วโจ สุตฺวา, ราชา องฺคติ มพฺรวิ;
Vijayassa vaco sutvā, rājā aṅgati mabravi;
‘‘ยถา วิชโย ภณติ, มยฺหเมฺปตํว รุจฺจติฯ
‘‘Yathā vijayo bhaṇati, mayhampetaṃva ruccati.
๑๑๖๖.
1166.
‘‘สมณํ พฺราหฺมณํ วาปิ, อุปาเสมุ พหุสฺสุตํ;
‘‘Samaṇaṃ brāhmaṇaṃ vāpi, upāsemu bahussutaṃ;
โย นชฺช วินเย กงฺขํ, อตฺถธมฺมวิทู อิเสฯ
Yo najja vinaye kaṅkhaṃ, atthadhammavidū ise.
๑๑๖๗.
1167.
‘‘สเพฺพว สนฺตา กโรถ มติํ, กํ อุปาเสมุ ปณฺฑิตํ;
‘‘Sabbeva santā karotha matiṃ, kaṃ upāsemu paṇḍitaṃ;
๑๑๖๘.
1168.
‘‘เวเทหสฺส วโจ สุตฺวา, อลาโต เอตทพฺรวิ;
‘‘Vedehassa vaco sutvā, alāto etadabravi;
‘‘อตฺถายํ มิคทายสฺมิํ, อเจโล ธีรสมฺมโตฯ
‘‘Atthāyaṃ migadāyasmiṃ, acelo dhīrasammato.
๑๑๖๙.
1169.
‘‘คุโณ กสฺสปโคตฺตายํ, สุโต จิตฺรกถี คณี;
‘‘Guṇo kassapagottāyaṃ, suto citrakathī gaṇī;
๑๑๗๐.
1170.
‘‘อลาตสฺส วโจ สุตฺวา, ราชา โจเทสิ สารถิํ;
‘‘Alātassa vaco sutvā, rājā codesi sārathiṃ;
‘‘มิคทายํ คมิสฺสาม, ยุตฺตํ ยานํ อิธานย’’ฯ
‘‘Migadāyaṃ gamissāma, yuttaṃ yānaṃ idhānaya’’.
๑๑๗๑.
1171.
สุกฺกมฎฺฐปริวารํ, ปณฺฑรํ โทสินามุขํฯ
Sukkamaṭṭhaparivāraṃ, paṇḍaraṃ dosināmukhaṃ.
๑๑๗๒.
1172.
‘‘ตตฺราสุํ กุมุทายุตฺตา, จตฺตาโร สินฺธวา หยา;
‘‘Tatrāsuṃ kumudāyuttā, cattāro sindhavā hayā;
๑๑๗๓.
1173.
‘‘เสตจฺฉตฺตํ เสตรโถ, เสตสฺสา เสตพีชนี;
‘‘Setacchattaṃ setaratho, setassā setabījanī;
เวเทโห สหมเจฺจหิ, นิยฺยํ จโนฺทว โสภติฯ
Vedeho sahamaccehi, niyyaṃ candova sobhati.
๑๑๗๔.
1174.
อสฺสปิฎฺฐิคตา วีรา, นรา นรวราธิปํฯ
Assapiṭṭhigatā vīrā, narā naravarādhipaṃ.
๑๑๗๕.
1175.
โส มุหุตฺตํว ยายิตฺวา, ยานา โอรุยฺห ขตฺติโย;
So muhuttaṃva yāyitvā, yānā oruyha khattiyo;
เวเทโห สหมเจฺจหิ, ปตฺตี คุณมุปาคมิฯ
Vedeho sahamaccehi, pattī guṇamupāgami.
๑๑๗๖.
1176.
เยปิ ตตฺถ ตทา อาสุํ, พฺราหฺมณิพฺภา สมาคตา;
Yepi tattha tadā āsuṃ, brāhmaṇibbhā samāgatā;
น เต อปนยี ราชา, อกตํ ภูมิมาคเตฯ
Na te apanayī rājā, akataṃ bhūmimāgate.
๑๑๗๗.
1177.
มุทุปจฺจตฺถเต ราชา, เอกมนฺตํ อุปาวิสิฯ
Mudupaccatthate rājā, ekamantaṃ upāvisi.
๑๑๗๘.
1178.
‘‘นิสชฺช ราชา สโมฺมทิ, กถํ สารณิยํ ตโต;
‘‘Nisajja rājā sammodi, kathaṃ sāraṇiyaṃ tato;
๑๑๗๙.
1179.
อปาพาโธ จสิ กจฺจิ, จกฺขุํ น ปริหายติ’’ฯ
Apābādho casi kacci, cakkhuṃ na parihāyati’’.
๑๑๘๐.
1180.
ตํ คุโณ ปฎิสโมฺมทิ, เวเทหํ วินเย รตํ;
Taṃ guṇo paṭisammodi, vedehaṃ vinaye rataṃ;
‘‘ยาปนียํ มหาราช, สพฺพเมตํ ตทูภยํฯ
‘‘Yāpanīyaṃ mahārāja, sabbametaṃ tadūbhayaṃ.
๑๑๘๑.
1181.
‘‘กจฺจิ ตุยฺหมฺปิ เวเทห, ปจฺจนฺตา น พลียเร;
‘‘Kacci tuyhampi vedeha, paccantā na balīyare;
กจฺจิ อโรคํ โยคฺคํ เต, กจฺจิ วหติ วาหนํ;
Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;
๑๑๘๒.
1182.
ปฎิสโมฺมทิโต ราชา, ตโต ปุจฺฉิ อนนฺตรา;
Paṭisammodito rājā, tato pucchi anantarā;
อตฺถํ ธมฺมญฺจ ญายญฺจ, ธมฺมกาโม รเถสโภฯ
Atthaṃ dhammañca ñāyañca, dhammakāmo rathesabho.
๑๑๘๓.
1183.
‘‘กถํ ธมฺมํ จเร มโจฺจ, มาตาปิตูสุ กสฺสป;
‘‘Kathaṃ dhammaṃ care macco, mātāpitūsu kassapa;
กถํ จเร อาจริเย, ปุตฺตทาเร กถํ จเรฯ
Kathaṃ care ācariye, puttadāre kathaṃ care.
๑๑๘๔.
1184.
‘‘กถํ จเรยฺย วุเฑฺฒสุ, กถํ สมณพฺราหฺมเณ;
‘‘Kathaṃ careyya vuḍḍhesu, kathaṃ samaṇabrāhmaṇe;
กถญฺจ พลกายสฺมิํ, กถํ ชนปเท จเรฯ
Kathañca balakāyasmiṃ, kathaṃ janapade care.
๑๑๘๕.
1185.
‘‘กถํ ธมฺมํ จริตฺวาน, มจฺจา คจฺฉนฺติ 37 สุคฺคติํ;
‘‘Kathaṃ dhammaṃ caritvāna, maccā gacchanti 38 suggatiṃ;
กถเญฺจเก อธมฺมฎฺฐา, ปตนฺติ นิรยํ อโถ’’ฯ
Kathañceke adhammaṭṭhā, patanti nirayaṃ atho’’.
๑๑๘๖.
1186.
‘‘เวเทหสฺส วโจ สุตฺวา, กสฺสโป เอตทพฺรวิ;
‘‘Vedehassa vaco sutvā, kassapo etadabravi;
‘‘‘สุโณหิ เม มหาราช, สจฺจํ อวิตถํ ปทํฯ
‘‘‘Suṇohi me mahārāja, saccaṃ avitathaṃ padaṃ.
๑๑๘๗.
1187.
นตฺถิ เทว ปโร โลโก, โก ตโต หิ อิธาคโตฯ
Natthi deva paro loko, ko tato hi idhāgato.
๑๑๘๘.
1188.
‘‘‘นตฺถิ เทว ปิตโร วา, กุโต มาตา กุโต ปิตา;
‘‘‘Natthi deva pitaro vā, kuto mātā kuto pitā;
นตฺถิ อาจริโย นาม, อทนฺตํ โก ทเมสฺสติฯ
Natthi ācariyo nāma, adantaṃ ko damessati.
๑๑๘๙.
1189.
‘‘‘สมตุลฺยานิ ภูตานิ, นตฺถิ เชฎฺฐาปจายิกา;
‘‘‘Samatulyāni bhūtāni, natthi jeṭṭhāpacāyikā;
นตฺถิ พลํ วีริยํ วา, กุโต อุฎฺฐานโปริสํ;
Natthi balaṃ vīriyaṃ vā, kuto uṭṭhānaporisaṃ;
นิยตานิ หิ ภูตานิ, ยถา โคฎวิโส ตถาฯ
Niyatāni hi bhūtāni, yathā goṭaviso tathā.
๑๑๙๐.
1190.
‘‘‘ลเทฺธยฺยํ ลภเต มโจฺจ, ตตฺถ ทานผลํ กุโต;
‘‘‘Laddheyyaṃ labhate macco, tattha dānaphalaṃ kuto;
นตฺถิ ทานผลํ เทว, อวโส เทววีริโยฯ
Natthi dānaphalaṃ deva, avaso devavīriyo.
๑๑๙๑.
1191.
‘‘‘พาเลหิ ทานํ ปญฺญตฺตํ, ปณฺฑิเตหิ ปฎิจฺฉิตํ;
‘‘‘Bālehi dānaṃ paññattaṃ, paṇḍitehi paṭicchitaṃ;
อวสา เทนฺติ ธีรานํ, พาลา ปณฺฑิตมานิโนฯ
Avasā denti dhīrānaṃ, bālā paṇḍitamānino.
๑๑๙๒.
1192.
‘‘‘สตฺติเม สสฺสตา กายา, อเจฺฉชฺชา อวิโกปิโน;
‘‘‘Sattime sassatā kāyā, acchejjā avikopino;
เตโช ปถวี อาโป จ, วาโย สุขํ ทุขญฺจิเม;
Tejo pathavī āpo ca, vāyo sukhaṃ dukhañcime;
ชีเว จ สตฺติเม กายา, เยสํ เฉตฺตา น วิชฺชติฯ
Jīve ca sattime kāyā, yesaṃ chettā na vijjati.
๑๑๙๓.
1193.
‘‘‘นตฺถิ หนฺตา ว เฉตฺตา วา, หเญฺญ เยวาปิ 41 โกจิ นํ;
‘‘‘Natthi hantā va chettā vā, haññe yevāpi 42 koci naṃ;
อนฺตเรเนว กายานํ, สตฺถานิ วีติวตฺตเรฯ
Antareneva kāyānaṃ, satthāni vītivattare.
๑๑๙๔.
1194.
น โส ฉินฺทติ เต กาเย, ตตฺถ ปาปผลํ กุโตฯ
Na so chindati te kāye, tattha pāpaphalaṃ kuto.
๑๑๙๕.
1195.
‘‘‘จุลฺลาสีติมหากเปฺป, สเพฺพ สุชฺฌนฺติ สํสรํ;
‘‘‘Cullāsītimahākappe, sabbe sujjhanti saṃsaraṃ;
อนาคเต ตมฺหิ กาเล, สญฺญโตปิ น สุชฺฌติฯ
Anāgate tamhi kāle, saññatopi na sujjhati.
๑๑๙๖.
1196.
‘‘‘จริตฺวาปิ พหุํ ภทฺรํ, เนว สุชฺฌนฺตินาคเต;
‘‘‘Caritvāpi bahuṃ bhadraṃ, neva sujjhantināgate;
ปาปเญฺจปิ พหุํ กตฺวา, ตํ ขณํ นาติวตฺตเรฯ
Pāpañcepi bahuṃ katvā, taṃ khaṇaṃ nātivattare.
๑๑๙๗.
1197.
‘‘‘อนุปุเพฺพน โน สุทฺธิ, กปฺปานํ จุลฺลสีติยา;
‘‘‘Anupubbena no suddhi, kappānaṃ cullasītiyā;
นิยติํ นาติวตฺตาม, เวลนฺตมิว สาคโร’’’ฯ
Niyatiṃ nātivattāma, velantamiva sāgaro’’’.
๑๑๙๘.
1198.
กสฺสปสฺส วโจ สุตฺวา, อลาโต เอตทพฺรวิ;
Kassapassa vaco sutvā, alāto etadabravi;
‘‘ยถา ภทโนฺต ภณติ, มยฺหเมฺปตํว รุจฺจติฯ
‘‘Yathā bhadanto bhaṇati, mayhampetaṃva ruccati.
๑๑๙๙.
1199.
‘‘อหมฺปิ ปุริมํ ชาติํ, สเร สํสริตตฺตโน;
‘‘Ahampi purimaṃ jātiṃ, sare saṃsaritattano;
ปิงฺคโล นามหํ อาสิํ, ลุโทฺท โคฆาตโก ปุเรฯ
Piṅgalo nāmahaṃ āsiṃ, luddo goghātako pure.
๑๒๐๐.
1200.
‘‘พาราณสิยํ ผีตายํ, พหุํ ปาปํ กตํ มยา;
‘‘Bārāṇasiyaṃ phītāyaṃ, bahuṃ pāpaṃ kataṃ mayā;
พหู มยา หตา ปาณา, มหิํสา สูกรา อชาฯ
Bahū mayā hatā pāṇā, mahiṃsā sūkarā ajā.
๑๒๐๑.
1201.
‘‘ตโต จุโต อิธ ชาโต, อิเทฺธ เสนาปตีกุเล;
‘‘Tato cuto idha jāto, iddhe senāpatīkule;
๑๒๐๒.
1202.
อุโปสถํ อุปวสโนฺต, คุณสนฺติกุปาคมิฯ
Uposathaṃ upavasanto, guṇasantikupāgami.
๑๒๐๓.
1203.
กสฺสปสฺส วโจ สุตฺวา, อลาตสฺส จ ภาสิตํ;
Kassapassa vaco sutvā, alātassa ca bhāsitaṃ;
ปสฺสสโนฺต มุหุํ อุณฺหํ, รุทํ อสฺสูนิ วตฺตยิฯ
Passasanto muhuṃ uṇhaṃ, rudaṃ assūni vattayi.
๑๒๐๔.
1204.
ตมนุปุจฺฉิ เวเทโห, ‘‘กิมตฺถํ สมฺม โรทสิ;
Tamanupucchi vedeho, ‘‘kimatthaṃ samma rodasi;
กิํ เต สุตํ วา ทิฎฺฐํ วา, กิํ มํ เวเทสิ เวทนํ’’ฯ
Kiṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, kiṃ maṃ vedesi vedanaṃ’’.
๑๒๐๕.
1205.
เวเทหสฺส วโจ สุตฺวา, พีชโก เอตทพฺรวิ;
Vedehassa vaco sutvā, bījako etadabravi;
‘‘นตฺถิ เม เวทนา ทุกฺขา, มหาราช สุโณหิ เมฯ
‘‘Natthi me vedanā dukkhā, mahārāja suṇohi me.
๑๒๐๖.
1206.
‘‘อหมฺปิ ปุริมํ ชาติํ, สรามิ สุขมตฺตโน;
‘‘Ahampi purimaṃ jātiṃ, sarāmi sukhamattano;
สาเกตาหํ ปุเร อาสิํ, ภาวเสฎฺฐิ คุเณ รโตฯ
Sāketāhaṃ pure āsiṃ, bhāvaseṭṭhi guṇe rato.
๑๒๐๗.
1207.
‘‘สมฺมโต พฺราหฺมณิพฺภานํ, สํวิภาครโต สุจิ;
‘‘Sammato brāhmaṇibbhānaṃ, saṃvibhāgarato suci;
น จาปิ ปาปกํ กมฺมํ, สรามิ กตมตฺตโนฯ
Na cāpi pāpakaṃ kammaṃ, sarāmi katamattano.
๑๒๐๘.
1208.
‘‘ตโต จุตาหํ เวเทห, อิธ ชาโต ทุริตฺถิยา;
‘‘Tato cutāhaṃ vedeha, idha jāto duritthiyā;
คพฺภมฺหิ กุมฺภทาสิยา, ยโต ชาโต สุทุคฺคโตฯ
Gabbhamhi kumbhadāsiyā, yato jāto suduggato.
๑๒๐๙.
1209.
‘‘เอวมฺปิ ทุคฺคโต สโนฺต, สมจริยํ อธิฎฺฐิโต;
‘‘Evampi duggato santo, samacariyaṃ adhiṭṭhito;
อุปฑฺฒภาคํ ภตฺตสฺส, ททามิ โย เม อิจฺฉติฯ
Upaḍḍhabhāgaṃ bhattassa, dadāmi yo me icchati.
๑๒๑๐.
1210.
‘‘จาตุทฺทสิํ ปญฺจทสิํ, สทา อุปวสามหํ;
‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, sadā upavasāmahaṃ;
๑๒๑๑.
1211.
‘‘สพฺพเมว หิ นูเนตํ, สุจิณฺณํ ภวติ นิปฺผลํ;
‘‘Sabbameva hi nūnetaṃ, suciṇṇaṃ bhavati nipphalaṃ;
นิรตฺถํ มญฺญิทํ สีลํ, อลาโต ภาสตี ยถาฯ
Niratthaṃ maññidaṃ sīlaṃ, alāto bhāsatī yathā.
๑๒๑๒.
1212.
‘‘กลิเมว นูน คณฺหามิ, อสิโปฺป ธุตฺตโก ยถา;
‘‘Kalimeva nūna gaṇhāmi, asippo dhuttako yathā;
กฎํ อลาโต คณฺหาติ, กิตโวสิกฺขิโต ยถาฯ
Kaṭaṃ alāto gaṇhāti, kitavosikkhito yathā.
๑๒๑๓.
1213.
‘‘ทฺวารํ นปฺปฎิปสฺสามิ, เยน คจฺฉามิ สุคฺคติํ;
‘‘Dvāraṃ nappaṭipassāmi, yena gacchāmi suggatiṃ;
ตสฺมา ราช ปโรทามิ, สุตฺวา กสฺสปภาสิตํ’’ฯ
Tasmā rāja parodāmi, sutvā kassapabhāsitaṃ’’.
๑๒๑๔.
1214.
พีชกสฺส วโจ สุตฺวา, ราชา องฺคติ มพฺรวิ;
Bījakassa vaco sutvā, rājā aṅgati mabravi;
๑๒๑๕.
1215.
‘‘สุขํ วา ยทิ วา ทุกฺขํ, นิยติยา กิร ลพฺภติ;
‘‘Sukhaṃ vā yadi vā dukkhaṃ, niyatiyā kira labbhati;
๑๒๑๖.
1216.
‘‘อหมฺปิ ปุเพฺพ กลฺยาโณ, พฺราหฺมณิเพฺภสุ พฺยาวโฎ 55;
‘‘Ahampi pubbe kalyāṇo, brāhmaṇibbhesu byāvaṭo 56;
โวหารมนุสาสโนฺต , รติหีโน ตทนฺตรา’’ฯ
Vohāramanusāsanto , ratihīno tadantarā’’.
๑๒๑๗.
1217.
‘‘ปุนปิ ภเนฺต ทเกฺขมุ, สงฺคติ เจ ภวิสฺสติ’’;
‘‘Punapi bhante dakkhemu, saṅgati ce bhavissati’’;
อิทํ วตฺวาน เวเทโห, ปจฺจคา สนิเวสนํฯ
Idaṃ vatvāna vedeho, paccagā sanivesanaṃ.
๑๒๑๘.
1218.
ตโต รตฺยา วิวสาเน, อุปฎฺฐานมฺหิ องฺคติ;
Tato ratyā vivasāne, upaṭṭhānamhi aṅgati;
อมเจฺจ สนฺนิปาเตตฺวา, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
Amacce sannipātetvā, idaṃ vacanamabravi.
๑๒๑๙.
1219.
‘‘จนฺทเก เม วิมานสฺมิํ, สทา กาเม วิเธนฺตุ เม;
‘‘Candake me vimānasmiṃ, sadā kāme vidhentu me;
มา อุปคจฺฉุํ อเตฺถสุ, คุยฺหปฺปกาสิเยสุ จฯ
Mā upagacchuṃ atthesu, guyhappakāsiyesu ca.
๑๒๒๐.
1220.
‘‘วิชโย จ สุนาโม จ, เสนาปติ อลาตโก;
‘‘Vijayo ca sunāmo ca, senāpati alātako;
เอเต อเตฺถ นิสีทนฺตุ, โวหารกุสลา ตโย’’ฯ
Ete atthe nisīdantu, vohārakusalā tayo’’.
๑๒๒๑.
1221.
อิทํ วตฺวาน เวเทโห, กาเมว พหุมญฺญถ;
Idaṃ vatvāna vedeho, kāmeva bahumaññatha;
น จาปิ พฺราหฺมณิเพฺภสุ, อเตฺถ กิสฺมิญฺจิ พฺยาวโฎฯ
Na cāpi brāhmaṇibbhesu, atthe kismiñci byāvaṭo.
๑๒๒๒.
1222.
ตโต เทฺวสตฺตรตฺตสฺส, เวเทหสฺสตฺรชา ปิยา;
Tato dvesattarattassa, vedehassatrajā piyā;
๑๒๒๓.
1223.
‘อลงฺกโรถ มํ ขิปฺปํ, สขิโย จาลงฺกโรนฺตุ 59 เม;
‘Alaṅkarotha maṃ khippaṃ, sakhiyo cālaṅkarontu 60 me;
๑๒๒๔.
1224.
ตสฺสา มาลฺยํ อภิหริํสุ, จนฺทนญฺจ มหารหํ;
Tassā mālyaṃ abhihariṃsu, candanañca mahārahaṃ;
มณิสงฺขมุตฺตารตนํ, นานารเตฺต จ อมฺพเรฯ
Maṇisaṅkhamuttāratanaṃ, nānāratte ca ambare.
๑๒๒๕.
1225.
๑๒๒๖.
1226.
สา จ สขิมชฺฌคตา, สพฺพาภรณภูสิตา;
Sā ca sakhimajjhagatā, sabbābharaṇabhūsitā;
สเตรตา อพฺภมิว, จนฺทกํ ปาวิสี รุจาฯ
Sateratā abbhamiva, candakaṃ pāvisī rucā.
๑๒๒๗.
1227.
อุปสงฺกมิตฺวา เวเทหํ, วนฺทิตฺวา วินเย รตํ;
Upasaṅkamitvā vedehaṃ, vanditvā vinaye rataṃ;
๑๒๒๘.
1228.
ตญฺจ ทิสฺวาน เวเทโห, อจฺฉรานํว สงฺคมํ;
Tañca disvāna vedeho, accharānaṃva saṅgamaṃ;
รุจํ สขิมชฺฌคตํ, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
Rucaṃ sakhimajjhagataṃ, idaṃ vacanamabravi.
๑๒๒๙.
1229.
‘‘กจฺจิ รมสิ ปาสาเท, อโนฺตโปกฺขรณิํ ปติ;
‘‘Kacci ramasi pāsāde, antopokkharaṇiṃ pati;
กจฺจิ พหุวิธํ ขชฺชํ, สทา อภิหรนฺติ เตฯ
Kacci bahuvidhaṃ khajjaṃ, sadā abhiharanti te.
๑๒๓๐.
1230.
‘‘กจฺจิ พหุวิธํ มาลฺยํ, โอจินิตฺวา กุมาริโย;
‘‘Kacci bahuvidhaṃ mālyaṃ, ocinitvā kumāriyo;
๑๒๓๑.
1231.
‘‘เกน วา วิกลํ ตุยฺหํ, กิํ ขิปฺปํ อาหรนฺตุ เต;
‘‘Kena vā vikalaṃ tuyhaṃ, kiṃ khippaṃ āharantu te;
๑๒๓๒.
1232.
เวเทหสฺส วโจ สุตฺวา, รุจา ปิตรมพฺรวิ;
Vedehassa vaco sutvā, rucā pitaramabravi;
‘‘สพฺพเมตํ มหาราช, ลพฺภติสฺสรสนฺติเกฯ
‘‘Sabbametaṃ mahārāja, labbhatissarasantike.
๑๒๓๓.
1233.
‘‘สุเว ปนฺนรโส ทิโพฺย, สหสฺสํ อาหรนฺตุ เม;
‘‘Suve pannaraso dibyo, sahassaṃ āharantu me;
๑๒๓๔.
1234.
รุจาย วจนํ สุตฺวา, ราชา องฺคติ มพฺรวิ;
Rucāya vacanaṃ sutvā, rājā aṅgati mabravi;
‘‘พหุํ วินาสิตํ วิตฺตํ, นิรตฺถํ อผลํ ตยาฯ
‘‘Bahuṃ vināsitaṃ vittaṃ, niratthaṃ aphalaṃ tayā.
๑๒๓๕.
1235.
‘‘อุโปสเถ วสํ นิจฺจํ, อนฺนปานํ น ภุญฺชสิ;
‘‘Uposathe vasaṃ niccaṃ, annapānaṃ na bhuñjasi;
นิยเตตํ อภุตฺตพฺพํ, นตฺถิ ปุญฺญํ อภุญฺชโต’’ฯ
Niyatetaṃ abhuttabbaṃ, natthi puññaṃ abhuñjato’’.
๑๒๓๖.
1236.
‘‘พีชโกปิ หิ สุตฺวาน, ตทา กสฺสปภาสิตํ;
‘‘Bījakopi hi sutvāna, tadā kassapabhāsitaṃ;
ปสฺสสโนฺต มุหุํ อุณฺหํ, รุทํ อสฺสูนิ วตฺตยิฯ
Passasanto muhuṃ uṇhaṃ, rudaṃ assūni vattayi.
๑๒๓๗.
1237.
นตฺถิ ภเทฺท ปโร โลโก, กิํ นิรตฺถํ วิหญฺญสิ’’ฯ
Natthi bhadde paro loko, kiṃ niratthaṃ vihaññasi’’.
๑๒๓๘.
1238.
เวเทหสฺส วโจ สุตฺวา, รุจา รุจิรวณฺณินี;
Vedehassa vaco sutvā, rucā ruciravaṇṇinī;
ชานํ ปุพฺพาปรํ ธมฺมํ, ปิตรํ เอตทพฺรวิฯ
Jānaṃ pubbāparaṃ dhammaṃ, pitaraṃ etadabravi.
๑๒๓๙.
1239.
พาลูปเสวี โย โหติ, พาโลว สมปชฺชถฯ
Bālūpasevī yo hoti, bālova samapajjatha.
๑๒๔๐.
1240.
‘‘มูโฬฺห หิ มูฬฺหมาคมฺม, ภิโยฺย โมหํ นิคจฺฉติ;
‘‘Mūḷho hi mūḷhamāgamma, bhiyyo mohaṃ nigacchati;
ปติรูปํ อลาเตน, พีชเกน จ มุยฺหิตุํฯ
Patirūpaṃ alātena, bījakena ca muyhituṃ.
๑๒๔๑.
1241.
‘‘ตฺวญฺจ เทวาสิ สปฺปโญฺญ, ธีโร อตฺถสฺส โกวิโท;
‘‘Tvañca devāsi sappañño, dhīro atthassa kovido;
กถํ พาเลหิ สทิสํ, หีนทิฎฺฐิํ อุปาคมิฯ
Kathaṃ bālehi sadisaṃ, hīnadiṭṭhiṃ upāgami.
๑๒๔๒.
1242.
‘‘สเจปิ สํสารปเถน สุชฺฌติ, นิรตฺถิยา ปพฺพชฺชา คุณสฺส;
‘‘Sacepi saṃsārapathena sujjhati, niratthiyā pabbajjā guṇassa;
กีโฎว อคฺคิํ ชลิตํ อปาปตํ, อุปปชฺชติ โมหมูโฬฺห 81 นคฺคภาวํฯ
Kīṭova aggiṃ jalitaṃ apāpataṃ, upapajjati mohamūḷho 82 naggabhāvaṃ.
๑๒๔๓.
1243.
‘‘สํสารสุทฺธีติ ปุเร นิวิฎฺฐา, กมฺมํ วิทูเสนฺติ พหู อชานํ 83;
‘‘Saṃsārasuddhīti pure niviṭṭhā, kammaṃ vidūsenti bahū ajānaṃ 84;
ปุเพฺพ กลี ทุคฺคหิโตวอตฺถา 85, ทุโมฺม จ ยา พลิสา อมฺพุโชวฯ
Pubbe kalī duggahitovaatthā 86, dummo ca yā balisā ambujova.
๑๒๔๔.
1244.
‘‘อุปมํ เต กริสฺสามิ, มหาราช ตวตฺถิยา;
‘‘Upamaṃ te karissāmi, mahārāja tavatthiyā;
อุปมาย มิเธกเจฺจ, อตฺถํ ชานนฺติ ปณฺฑิตาฯ
Upamāya midhekacce, atthaṃ jānanti paṇḍitā.
๑๒๔๕.
1245.
อติภารํ สมาทาย, อณฺณเว อวสีทติฯ
Atibhāraṃ samādāya, aṇṇave avasīdati.
๑๒๔๖.
1246.
‘‘เอวเมว นโร ปาปํ, โถกํ โถกมฺปิ อาจินํ;
‘‘Evameva naro pāpaṃ, thokaṃ thokampi ācinaṃ;
อติภารํ สมาทาย, นิรเย อวสีทติฯ
Atibhāraṃ samādāya, niraye avasīdati.
๑๒๔๗.
1247.
‘‘น ตาว ภาโร ปริปูโร, อลาตสฺส มหีปติ;
‘‘Na tāva bhāro paripūro, alātassa mahīpati;
อาจินาติ จ ตํ ปาปํ, เยน คจฺฉติ ทุคฺคติํฯ
Ācināti ca taṃ pāpaṃ, yena gacchati duggatiṃ.
๑๒๔๘.
1248.
‘‘ปุเพฺพวสฺส กตํ ปุญฺญํ, อลาตสฺส มหีปติ;
‘‘Pubbevassa kataṃ puññaṃ, alātassa mahīpati;
ตเสฺสว เทว นิสฺสโนฺท, ยเญฺจโส ลภเต สุขํฯ
Tasseva deva nissando, yañceso labhate sukhaṃ.
๑๒๔๙.
1249.
‘‘ขียเต จสฺส ตํ ปุญฺญํ, ตถา หิ อคุเณ รโต;
‘‘Khīyate cassa taṃ puññaṃ, tathā hi aguṇe rato;
๑๒๕๐.
1250.
‘‘ตุลา ยถา ปคฺคหิตา, โอหิเต ตุลมณฺฑเล;
‘‘Tulā yathā paggahitā, ohite tulamaṇḍale;
อุนฺนเมติ ตุลาสีสํ, ภาเร โอโรปิเต สติฯ
Unnameti tulāsīsaṃ, bhāre oropite sati.
๑๒๕๑.
1251.
‘‘เอวเมว นโร ปุญฺญํ, โถกํ โถกมฺปิ อาจินํ;
‘‘Evameva naro puññaṃ, thokaṃ thokampi ācinaṃ;
๑๒๕๒.
1252.
‘‘ยมชฺช พีชโก ทาโส, ทุกฺขํ ปสฺสติ อตฺตนิ;
‘‘Yamajja bījako dāso, dukkhaṃ passati attani;
๑๒๕๓.
1253.
‘‘ขียเต จสฺส ตํ ปาปํ, ตถา หิ วินเย รโต;
‘‘Khīyate cassa taṃ pāpaṃ, tathā hi vinaye rato;
กสฺสปญฺจ สมาปชฺช, มา เหวุปฺปถมาคมาฯ
Kassapañca samāpajja, mā hevuppathamāgamā.
๑๒๕๔.
1254.
‘‘ยํ ยญฺหิ ราช ภชติ, สนฺตํ วา ยทิ วา อสํ;
‘‘Yaṃ yañhi rāja bhajati, santaṃ vā yadi vā asaṃ;
สีลวนฺตํ วิสีลํ วา, วสํ ตเสฺสว คจฺฉติฯ
Sīlavantaṃ visīlaṃ vā, vasaṃ tasseva gacchati.
๑๒๕๕.
1255.
‘‘ยาทิสํ กุรุเต มิตฺตํ, ยาทิสํ จูปเสวติ;
‘‘Yādisaṃ kurute mittaṃ, yādisaṃ cūpasevati;
๑๒๕๖.
1256.
‘‘เสวมาโน เสวมานํ, สมฺผุโฎฺฐ สมฺผุสํ ปรํ;
‘‘Sevamāno sevamānaṃ, samphuṭṭho samphusaṃ paraṃ;
สโร ทิโทฺธ กลาปํว, อลิตฺตมุปลิมฺปติ;
Saro diddho kalāpaṃva, alittamupalimpati;
๑๒๕๗.
1257.
‘‘ปูติมจฺฉํ กุสเคฺคน, โย นโร อุปนยฺหติ;
‘‘Pūtimacchaṃ kusaggena, yo naro upanayhati;
กุสาปิ ปูติ วายนฺติ, เอวํ พาลูปเสวนาฯ
Kusāpi pūti vāyanti, evaṃ bālūpasevanā.
๑๒๕๘.
1258.
‘‘ตครญฺจ ปลาเสน, โย นโร อุปนยฺหติ;
‘‘Tagarañca palāsena, yo naro upanayhati;
ปตฺตาปิ สุรภิ วายนฺติ, เอวํ ธีรูปเสวนาฯ
Pattāpi surabhi vāyanti, evaṃ dhīrūpasevanā.
๑๒๕๙.
1259.
อสเนฺต โนปเสเวยฺย, สเนฺต เสเวยฺย ปณฺฑิโต;
Asante nopaseveyya, sante seveyya paṇḍito;
อสโนฺต นิรยํ เนนฺติ, สโนฺต ปาเปนฺติ สุคฺคติํ’’ฯ
Asanto nirayaṃ nenti, santo pāpenti suggatiṃ’’.
๑๒๖๐.
1260.
อหมฺปิ ชาติโย สตฺต, สเร สํสริตตฺตโน;
Ahampi jātiyo satta, sare saṃsaritattano;
อนาคตาปิ สเตฺตว, ยา คมิสฺสํ อิโต จุตาฯ
Anāgatāpi satteva, yā gamissaṃ ito cutā.
๑๒๖๑.
1261.
‘‘ยา เม สา สตฺตมี ชาติ, อหุ ปุเพฺพ ชนาธิป;
‘‘Yā me sā sattamī jāti, ahu pubbe janādhipa;
กมฺมารปุโตฺต มคเธสุ, อหุํ ราชคเห ปุเรฯ
Kammāraputto magadhesu, ahuṃ rājagahe pure.
๑๒๖๒.
1262.
‘‘ปาปํ สหายมาคมฺม, พหุํ ปาปํ กตํ มยา;
‘‘Pāpaṃ sahāyamāgamma, bahuṃ pāpaṃ kataṃ mayā;
ปรทารสฺส เหเฐโนฺต, จริมฺหา อมรา วิยฯ
Paradārassa heṭhento, carimhā amarā viya.
๑๒๖๓.
1263.
‘‘ตํ กมฺมํ นิหิตํ อฎฺฐา, ภสฺมจฺฉโนฺนว ปาวโก;
‘‘Taṃ kammaṃ nihitaṃ aṭṭhā, bhasmacchannova pāvako;
อถ อเญฺญหิ กเมฺมหิ, อชายิํ วํสภูมิยํฯ
Atha aññehi kammehi, ajāyiṃ vaṃsabhūmiyaṃ.
๑๒๖๔.
1264.
‘‘โกสมฺพิยํ เสฎฺฐิกุเล, อิเทฺธ ผีเต มหทฺธเน;
‘‘Kosambiyaṃ seṭṭhikule, iddhe phīte mahaddhane;
เอกปุโตฺต มหาราช, นิจฺจํ สกฺกตปูชิโตฯ
Ekaputto mahārāja, niccaṃ sakkatapūjito.
๑๒๖๕.
1265.
‘‘ตตฺถ มิตฺตํ อเสวิสฺสํ, สหายํ สาตเว รตํ;
‘‘Tattha mittaṃ asevissaṃ, sahāyaṃ sātave rataṃ;
ปณฺฑิตํ สุตสมฺปนฺนํ, โส มํ อเตฺถ นิเวสยิฯ
Paṇḍitaṃ sutasampannaṃ, so maṃ atthe nivesayi.
๑๒๖๖.
1266.
‘‘จาตุทฺทสิํ ปญฺจทสิํ, พหุํ รตฺติํ อุปาวสิํ;
‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, bahuṃ rattiṃ upāvasiṃ;
ตํ กมฺมํ นิหิตํ อฎฺฐา, นิธีว อุทกนฺติเกฯ
Taṃ kammaṃ nihitaṃ aṭṭhā, nidhīva udakantike.
๑๒๖๗.
1267.
‘‘อถ ปาปาน กมฺมานํ, ยเมตํ มคเธ กตํ;
‘‘Atha pāpāna kammānaṃ, yametaṃ magadhe kataṃ;
ผลํ ปริยาค มํ 101 ปจฺฉา, ภุตฺวา ทุฎฺฐวิสํ ยถาฯ
Phalaṃ pariyāga maṃ 102 pacchā, bhutvā duṭṭhavisaṃ yathā.
๑๒๖๘.
1268.
‘‘ตโต จุตาหํ เวเทห, โรรุเว นิรเย จิรํ;
‘‘Tato cutāhaṃ vedeha, roruve niraye ciraṃ;
สกมฺมุนา อปจฺจิสฺสํ, ตํ สรํ น สุขํ ลเภฯ
Sakammunā apaccissaṃ, taṃ saraṃ na sukhaṃ labhe.
๑๒๖๙.
1269.
‘‘พหุวสฺสคเณ ตตฺถ, เขปยิตฺวา พหุํ ทุขํ;
‘‘Bahuvassagaṇe tattha, khepayitvā bahuṃ dukhaṃ;
๑๒๗๐.
1270.
‘‘สาตปุตฺตา มยา วูฬฺหา, ปิฎฺฐิยา จ รเถน จ;
‘‘Sātaputtā mayā vūḷhā, piṭṭhiyā ca rathena ca;
ตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสโนฺท, ปรทารคมนสฺส เมฯ
Tassa kammassa nissando, paradāragamanassa me.
๑๒๗๑.
1271.
‘‘ตโต จุตาหํ เวเทห, กปิ อาสิํ พฺรหาวเน;
‘‘Tato cutāhaṃ vedeha, kapi āsiṃ brahāvane;
ตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสโนฺท, ปรทารคมนสฺส เมฯ
Tassa kammassa nissando, paradāragamanassa me.
๑๒๗๒.
1272.
นิลุญฺจิโต ชโว ภโทฺร, โยคฺคํ วูฬฺหํ จิรํ มยา;
Niluñcito javo bhadro, yoggaṃ vūḷhaṃ ciraṃ mayā;
ตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสโนฺท, ปรทารคมนสฺส เมฯ
Tassa kammassa nissando, paradāragamanassa me.
๑๒๗๓.
1273.
‘‘ตโต จุตาหํ เวเทห, วชฺชีสุ กุลมาคมา;
‘‘Tato cutāhaṃ vedeha, vajjīsu kulamāgamā;
เนวิตฺถี น ปุมา อาสิํ, มนุสฺสเตฺต สุทุลฺลเภ;
Nevitthī na pumā āsiṃ, manussatte sudullabhe;
ตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสโนฺท, ปรทารคมนสฺส เมฯ
Tassa kammassa nissando, paradāragamanassa me.
๑๒๗๔.
1274.
‘‘ตโต จุตาหํ เวเทห, อชายิํ นนฺทเน วเน;
‘‘Tato cutāhaṃ vedeha, ajāyiṃ nandane vane;
๑๒๗๕.
1275.
‘‘วิจิตฺตวตฺถาภรณา, อามุตฺตมณิกุณฺฑลา;
‘‘Vicittavatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā;
กุสลา นจฺจคีตสฺส, สกฺกสฺส ปริจาริกาฯ
Kusalā naccagītassa, sakkassa paricārikā.
๑๒๗๖.
1276.
‘‘ตตฺถ ฐิตาหํ เวเทห, สรามิ ชาติโย อิมา;
‘‘Tattha ṭhitāhaṃ vedeha, sarāmi jātiyo imā;
อนาคตาปิ สเตฺตว, ยา คมิสฺสํ อิโต จุตาฯ
Anāgatāpi satteva, yā gamissaṃ ito cutā.
๑๒๗๗.
1277.
‘‘ปริยาคตํ ตํ กุสลํ, ยํ เม โกสมฺพิยํ กตํ;
‘‘Pariyāgataṃ taṃ kusalaṃ, yaṃ me kosambiyaṃ kataṃ;
เทเว เจว มนุเสฺส จ, สนฺธาวิสฺสํ อิโต จุตาฯ
Deve ceva manusse ca, sandhāvissaṃ ito cutā.
๑๒๗๘.
1278.
๑๒๗๙.
1279.
‘‘สตฺตมี จ คติ เทว, เทวปุโตฺต มหิทฺธิโก;
‘‘Sattamī ca gati deva, devaputto mahiddhiko;
๑๒๘๐.
1280.
‘‘อชฺชาปิ สนฺตานมยํ, มาลํ คเนฺถนฺติ นนฺทเน;
‘‘Ajjāpi santānamayaṃ, mālaṃ ganthenti nandane;
เทวปุโตฺต ชโว นาม, โย เม มาลํ ปฎิจฺฉติฯ
Devaputto javo nāma, yo me mālaṃ paṭicchati.
๑๒๘๑.
1281.
‘‘มุหุโตฺต วิย โส ทิโพฺย, อิธ วสฺสานิ โสฬส;
‘‘Muhutto viya so dibyo, idha vassāni soḷasa;
รตฺตินฺทิโว จ โส ทิโพฺย, มานุสิํ สรโทสตํฯ
Rattindivo ca so dibyo, mānusiṃ saradosataṃ.
๑๒๘๒.
1282.
‘‘อิติ กมฺมานิ อเนฺวนฺติ, อสเงฺขยฺยาปิ ชาติโย;
‘‘Iti kammāni anventi, asaṅkheyyāpi jātiyo;
๑๒๘๓.
1283.
‘‘โย อิเจฺฉ ปุริโส โหตุํ, ชาติํ ชาติํ 121 ปุนปฺปุนํ;
‘‘Yo icche puriso hotuṃ, jātiṃ jātiṃ 122 punappunaṃ;
ปรทารํ วิวเชฺชยฺย, โธตปาโทว กทฺทมํฯ
Paradāraṃ vivajjeyya, dhotapādova kaddamaṃ.
๑๒๘๔.
1284.
‘‘ยา อิเจฺฉ ปุริโส โหตุํ, ชาติํ ชาติํ ปุนปฺปุนํ;
‘‘Yā icche puriso hotuṃ, jātiṃ jātiṃ punappunaṃ;
สามิกํ อปจาเยยฺย, อินฺทํว ปริจาริกาฯ
Sāmikaṃ apacāyeyya, indaṃva paricārikā.
๑๒๘๕.
1285.
‘‘โย อิเจฺฉ ทิพฺยโภคญฺจ, ทิพฺพมายุํ ยสํ สุขํ;
‘‘Yo icche dibyabhogañca, dibbamāyuṃ yasaṃ sukhaṃ;
๑๒๘๖.
1286.
‘‘กาเยน วาจา มนสา, อปฺปมโตฺต วิจกฺขโณ;
‘‘Kāyena vācā manasā, appamatto vicakkhaṇo;
อตฺตโน โหติ อตฺถาย, อิตฺถี วา ยทิ วา ปุมาฯ
Attano hoti atthāya, itthī vā yadi vā pumā.
๑๒๘๗.
1287.
‘‘เย เกจิเม มานุชา ชีวโลเก, ยสสฺสิโน สพฺพสมนฺตโภคา;
‘‘Ye kecime mānujā jīvaloke, yasassino sabbasamantabhogā;
อสํสยํ เตหิ ปุเร สุจิณฺณํ, กมฺมสฺสกาเส ปุถุ สพฺพสตฺตาฯ
Asaṃsayaṃ tehi pure suciṇṇaṃ, kammassakāse puthu sabbasattā.
๑๒๘๘.
1288.
‘‘อิงฺฆานุจิเนฺตสิ สยมฺปิ เทว, กุโตนิทานา เต อิมา ชนินฺท;
‘‘Iṅghānucintesi sayampi deva, kutonidānā te imā janinda;
ยา เต อิมา อจฺฉราสนฺนิกาสา, อลงฺกตา กญฺจนชาลฉนฺนา’’ฯ
Yā te imā accharāsannikāsā, alaṅkatā kañcanajālachannā’’.
๑๒๘๙.
1289.
อิเจฺจวํ ปิตรํ กญฺญา, รุจา โตเสสิ องฺคติํ;
Iccevaṃ pitaraṃ kaññā, rucā tosesi aṅgatiṃ;
มูฬฺหสฺส มคฺคมาจิกฺขิ, ธมฺมมกฺขาสิ สุพฺพตาฯ
Mūḷhassa maggamācikkhi, dhammamakkhāsi subbatā.
๑๒๙๐.
1290.
อถาคมา พฺรหฺมโลกา, นารโท มานุสิํ ปชํ;
Athāgamā brahmalokā, nārado mānusiṃ pajaṃ;
ชมฺพุทีปํ อเวกฺขโนฺต, อทฺทา ราชานมงฺคติํฯ
Jambudīpaṃ avekkhanto, addā rājānamaṅgatiṃ.
๑๒๙๑.
1291.
ตญฺจ ทิสฺวานานุปฺปตฺตํ, รุจา อิสิมวนฺทถฯ
Tañca disvānānuppattaṃ, rucā isimavandatha.
๑๒๙๒.
1292.
นารทํ ปริปุจฺฉโนฺต, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
Nāradaṃ paripucchanto, idaṃ vacanamabravi.
๑๒๙๓.
1293.
‘‘กุโต นุ อาคจฺฉสิ เทววณฺณิ, โอภาสยํ สพฺพทิสา 129 จนฺทิมาว;
‘‘Kuto nu āgacchasi devavaṇṇi, obhāsayaṃ sabbadisā 130 candimāva;
อกฺขาหิ เม ปุจฺฉิโต นามโคตฺตํ, กถํ ตํ ชานนฺติ มนุสฺสโลเก’’ฯ
Akkhāhi me pucchito nāmagottaṃ, kathaṃ taṃ jānanti manussaloke’’.
๑๒๙๔.
1294.
‘‘อหญฺหิ เทวโต อิทานิ เอมิ, โอภาสยํ สพฺพทิสา 131 จนฺทิมาว;
‘‘Ahañhi devato idāni emi, obhāsayaṃ sabbadisā 132 candimāva;
อกฺขามิ เต ปุจฺฉิโต นามโคตฺตํ, ชานนฺติ มํ นารโท กสฺสโป จ’’ฯ
Akkhāmi te pucchito nāmagottaṃ, jānanti maṃ nārado kassapo ca’’.
๑๒๙๕.
1295.
‘‘อเจฺฉรรูปํ ตว 133 ยาทิสญฺจ, เวหายสํ คจฺฉสิ ติฎฺฐสี จ;
‘‘Accherarūpaṃ tava 134 yādisañca, vehāyasaṃ gacchasi tiṭṭhasī ca;
ปุจฺฉามิ ตํ นารท เอตมตฺถํ, อถ เกน วเณฺณน ตวายมิทฺธิ’’ฯ
Pucchāmi taṃ nārada etamatthaṃ, atha kena vaṇṇena tavāyamiddhi’’.
๑๒๙๖.
1296.
‘‘สจฺจญฺจ ธโมฺม จ ทโม จ จาโค, คุณา มเมเต ปกตา ปุราณา;
‘‘Saccañca dhammo ca damo ca cāgo, guṇā mamete pakatā purāṇā;
เตเหว ธเมฺมหิ สุเสวิเตหิ, มโนชโว เยน กามํ คโตสฺมิ’’ฯ
Teheva dhammehi susevitehi, manojavo yena kāmaṃ gatosmi’’.
๑๒๙๗.
1297.
‘‘อเจฺฉรมาจิกฺขสิ ปุญฺญสิทฺธิํ, สเจ หิ เอเตหิ 135 ยถา วเทสิ;
‘‘Accheramācikkhasi puññasiddhiṃ, sace hi etehi 136 yathā vadesi;
ปุจฺฉามิ ตํ นารท เอตมตฺถํ, ปุโฎฺฐ จ เม สาธุ วิยากโรหิ’’ฯ
Pucchāmi taṃ nārada etamatthaṃ, puṭṭho ca me sādhu viyākarohi’’.
๑๒๙๘.
1298.
‘‘ปุจฺฉสฺสุ มํ ราช ตเวส อโตฺถ, ยํ สํสยํ กุรุเส ภูมิปาล;
‘‘Pucchassu maṃ rāja tavesa attho, yaṃ saṃsayaṃ kuruse bhūmipāla;
อหํ ตํ นิสฺสํสยตํ คเมมิ, นเยหิ ญาเยหิ จ เหตุภี จ’’ฯ
Ahaṃ taṃ nissaṃsayataṃ gamemi, nayehi ñāyehi ca hetubhī ca’’.
๑๒๙๙.
1299.
‘‘ปุจฺฉามิ ตํ นารท เอตมตฺถํ, ปุโฎฺฐ จ เม นารท มา มุสา ภณิ;
‘‘Pucchāmi taṃ nārada etamatthaṃ, puṭṭho ca me nārada mā musā bhaṇi;
อตฺถิ นุ เทวา ปิตโร นุ อตฺถิ, โลโก ปโร อตฺถิ ชโน ยมาหุ’’ฯ
Atthi nu devā pitaro nu atthi, loko paro atthi jano yamāhu’’.
๑๓๐๐.
1300.
‘‘อเตฺถว เทวา ปิตโร จ อตฺถิ, โลโก ปโร อตฺถิ ชโน ยมาหุ;
‘‘Attheva devā pitaro ca atthi, loko paro atthi jano yamāhu;
กาเมสุ คิทฺธา จ นรา ปมูฬฺหา, โลกํ ปรํ น วิทู โมหยุตฺตา’’ฯ
Kāmesu giddhā ca narā pamūḷhā, lokaṃ paraṃ na vidū mohayuttā’’.
๑๓๐๑.
1301.
‘‘อตฺถีติ เจ นารท สทฺทหาสิ, นิเวสนํ ปรโลเก มตานํ;
‘‘Atthīti ce nārada saddahāsi, nivesanaṃ paraloke matānaṃ;
อิเธว เม ปญฺจ สตานิ เทหิ, ทสฺสามิ เต ปรโลเก สหสฺสํ’’ฯ
Idheva me pañca satāni dehi, dassāmi te paraloke sahassaṃ’’.
๑๓๐๒.
1302.
‘‘ทเชฺชมุ โข ปญฺจ สตานิ โภโต, ชญฺญามุ เจ สีลวนฺตํ วทญฺญุํ 137;
‘‘Dajjemu kho pañca satāni bhoto, jaññāmu ce sīlavantaṃ vadaññuṃ 138;
ลุทฺทํ ตํ โภนฺตํ นิรเย วสนฺตํ, โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสํฯ
Luddaṃ taṃ bhontaṃ niraye vasantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.
๑๓๐๓.
1303.
‘‘อิเธว โย โหติ อธมฺมสีโล 139, ปาปาจาโร อลโส ลุทฺทกโมฺม;
‘‘Idheva yo hoti adhammasīlo 140, pāpācāro alaso luddakammo;
น ปณฺฑิตา ตสฺมิํ อิณํ ททนฺติ, น หิ อาคโม โหติ ตถาวิธมฺหาฯ
Na paṇḍitā tasmiṃ iṇaṃ dadanti, na hi āgamo hoti tathāvidhamhā.
๑๓๐๔.
1304.
‘‘ทกฺขญฺจ โปสํ มนุชา วิทิตฺวา, อุฎฺฐานกํ 141 สีลวนฺตํ วทญฺญุํ;
‘‘Dakkhañca posaṃ manujā viditvā, uṭṭhānakaṃ 142 sīlavantaṃ vadaññuṃ;
สยเมว โภเคหิ นิมนฺตยนฺติ, กมฺมํ กริตฺวา ปุน มาหเรสิ’’ฯ
Sayameva bhogehi nimantayanti, kammaṃ karitvā puna māharesi’’.
๑๓๐๕.
1305.
ตํ ขชฺชมานํ นิรเย วสนฺตํ, กาเกหิ คิเชฺฌหิ จ เสนเกหิ 147;
Taṃ khajjamānaṃ niraye vasantaṃ, kākehi gijjhehi ca senakehi 148;
สญฺฉินฺนคตฺตํ รุหิรํ สวนฺตํ, โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสํฯ
Sañchinnagattaṃ ruhiraṃ savantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.
๑๓๐๖.
1306.
‘‘อนฺธํตมํ ตตฺถ น จนฺทสูริยา, นิรโย สทา ตุมุโล โฆรรูโป;
‘‘Andhaṃtamaṃ tattha na candasūriyā, nirayo sadā tumulo ghorarūpo;
สา เนว รตฺตี น ทิวา ปญฺญายติ, ตถาวิเธ โก วิจเร ธนตฺถิโกฯ
Sā neva rattī na divā paññāyati, tathāvidhe ko vicare dhanatthiko.
๑๓๐๗.
1307.
‘‘สพโล จ สาโม จ ทุเว สุวานา, ปวทฺธกายา พลิโน มหนฺตา;
‘‘Sabalo ca sāmo ca duve suvānā, pavaddhakāyā balino mahantā;
ขาทนฺติ ทเนฺตหิ อโยมเยหิ, อิโต ปณุนฺนํ ปรโลกปตฺตํ 149ฯ
Khādanti dantehi ayomayehi, ito paṇunnaṃ paralokapattaṃ 150.
๑๓๐๘.
1308.
‘‘ตํ ขชฺชมานํ นิรเย วสนฺตํ, ลุเทฺทหิ วาเฬหิ อฆมฺมิเคหิ จ;
‘‘Taṃ khajjamānaṃ niraye vasantaṃ, luddehi vāḷehi aghammigehi ca;
สญฺฉินฺนคตฺตํ รุหิรํ สวนฺตํ, โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสํฯ
Sañchinnagattaṃ ruhiraṃ savantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.
๑๓๐๙.
1309.
‘‘อุสูหิ สตฺตีหิ จ สุนิสิตาหิ, หนนฺติ วิชฺฌนฺติ จ ปจฺจมิตฺตา 151;
‘‘Usūhi sattīhi ca sunisitāhi, hananti vijjhanti ca paccamittā 152;
กาฬูปกาฬา นิรยมฺหิ โฆเร, ปุเพฺพ นรํ ทุกฺกฎกมฺมการิํฯ
Kāḷūpakāḷā nirayamhi ghore, pubbe naraṃ dukkaṭakammakāriṃ.
๑๓๑๐.
1310.
‘‘ตํ หญฺญมานํ นิรเย วชนฺตํ, กุจฺฉิสฺมิํ ปสฺสสฺมิํ วิปฺผาลิตูทรํ;
‘‘Taṃ haññamānaṃ niraye vajantaṃ, kucchismiṃ passasmiṃ vipphālitūdaraṃ;
สญฺฉินฺนคตฺตํ รุหิรํ สวนฺตํ, โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสํฯ
Sañchinnagattaṃ ruhiraṃ savantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.
๑๓๑๑.
1311.
‘‘สตฺตี อุสู โตมรภิณฺฑิวาลา, วิวิธาวุธา วสฺสนฺติ ตตฺถ เทวา;
‘‘Sattī usū tomarabhiṇḍivālā, vividhāvudhā vassanti tattha devā;
ปตนฺติ องฺคารมิวจฺจิมโนฺต, สิลาสนี วสฺสติ ลุทฺทกเมฺมฯ
Patanti aṅgāramivaccimanto, silāsanī vassati luddakamme.
๑๓๑๒.
1312.
‘‘อุโณฺห จ วาโต นิรยมฺหิ ทุสฺสโห, น ตมฺหิ สุขํ ลพฺภติ 153 อิตฺตรมฺปิ;
‘‘Uṇho ca vāto nirayamhi dussaho, na tamhi sukhaṃ labbhati 154 ittarampi;
ตํ ตํ วิธาวนฺตมเลนมาตุรํ, โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสํฯ
Taṃ taṃ vidhāvantamalenamāturaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.
๑๓๑๓.
1313.
‘‘สนฺธาวมานมฺปิ 155 รเถสุ ยุตฺตํ, สโชติภูตํ ปถวิํ กมนฺตํ;
‘‘Sandhāvamānampi 156 rathesu yuttaṃ, sajotibhūtaṃ pathaviṃ kamantaṃ;
ปโตทลฎฺฐีหิ สุโจทยนฺตํ 157, โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสํฯ
Patodalaṭṭhīhi sucodayantaṃ 158, ko codaye paraloke sahassaṃ.
๑๓๑๔.
1314.
‘‘ตมารุหนฺตํ ขุรสญฺจิตํ คิริํ, วิภิํสนํ ปชฺชลิตํ ภยานกํ;
‘‘Tamāruhantaṃ khurasañcitaṃ giriṃ, vibhiṃsanaṃ pajjalitaṃ bhayānakaṃ;
สญฺฉินฺนคตฺตํ รุหิรํ สวนฺตํ, โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสํฯ
Sañchinnagattaṃ ruhiraṃ savantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.
๑๓๑๕.
1315.
‘‘ตมารุหนฺตํ ปพฺพตสนฺนิกาสํ, องฺคารราสิํ ชลิตํ ภยานกํ;
‘‘Tamāruhantaṃ pabbatasannikāsaṃ, aṅgārarāsiṃ jalitaṃ bhayānakaṃ;
สุทฑฺฒคตฺตํ กปณํ รุทนฺตํ, โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสํฯ
Sudaḍḍhagattaṃ kapaṇaṃ rudantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.
๑๓๑๖.
1316.
อโยมเยหิ ติเกฺขหิ, นรโลหิตปายิภิฯ
Ayomayehi tikkhehi, naralohitapāyibhi.
๑๓๑๗.
1317.
‘‘ตมารุหนฺติ นาริโย, นรา จ ปรทารคู;
‘‘Tamāruhanti nāriyo, narā ca paradāragū;
โจทิตา สตฺติหเตฺถหิ, ยมนิเทฺทสการิภิฯ
Coditā sattihatthehi, yamaniddesakāribhi.
๑๓๑๘.
1318.
‘‘ตมารุหนฺตํ นิรยํ, สิมฺพลิํ รุหริมกฺขิตํ;
‘‘Tamāruhantaṃ nirayaṃ, simbaliṃ ruharimakkhitaṃ;
๑๓๑๙.
1319.
‘‘ปสฺสสนฺตํ มุหุํ อุณฺหํ, ปุพฺพกมฺมาปราธิกํ;
‘‘Passasantaṃ muhuṃ uṇhaṃ, pubbakammāparādhikaṃ;
ทุมเคฺค วิตจํ คตฺตํ 163, โก ตํ ยาเจยฺย ตํ ธนํฯ
Dumagge vitacaṃ gattaṃ 164, ko taṃ yāceyya taṃ dhanaṃ.
๑๓๒๐.
1320.
‘‘อพฺภกูฎสมา อุจฺจา, อสิปตฺตาจิตา ทุมา;
‘‘Abbhakūṭasamā uccā, asipattācitā dumā;
อโยมเยหิ ติเกฺขหิ, นรโลหิตปายิภิฯ
Ayomayehi tikkhehi, naralohitapāyibhi.
๑๓๒๑.
1321.
‘‘ตมารุหนฺตํ อสิปตฺตปาทปํ, อสีหิ ติเกฺขหิ จ ฉิชฺชมานํ 165;
‘‘Tamāruhantaṃ asipattapādapaṃ, asīhi tikkhehi ca chijjamānaṃ 166;
สญฺฉินฺนคตฺตํ รุหิรํ สวนฺตํ, โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสํฯ
Sañchinnagattaṃ ruhiraṃ savantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.
๑๓๒๒.
1322.
สมฺปติตํ เวตรณิํ, โก ตํ ยาเจยฺย ตํ ธนํฯ
Sampatitaṃ vetaraṇiṃ, ko taṃ yāceyya taṃ dhanaṃ.
๑๓๒๓.
1323.
อโยโปกฺขรสญฺฉนฺนา, ติกฺขา ปเตฺตหิ สนฺทติฯ
Ayopokkharasañchannā, tikkhā pattehi sandati.
๑๓๒๔.
1324.
‘‘ตตฺถ สญฺฉินฺนคตฺตํ ตํ, วุยฺหนฺตํ รุหิรมกฺขิตํ;
‘‘Tattha sañchinnagattaṃ taṃ, vuyhantaṃ ruhiramakkhitaṃ;
เวตรเญฺญ อนาลเมฺพ, โก ตํ ยาเจยฺย ตํ ธนํ’’ฯ
Vetaraññe anālambe, ko taṃ yāceyya taṃ dhanaṃ’’.
๑๓๒๕.
1325.
‘‘เวธามิ รุโกฺข วิย ฉิชฺชมาโน, ทิสํ น ชานามิ ปมูฬฺหสโญฺญ;
‘‘Vedhāmi rukkho viya chijjamāno, disaṃ na jānāmi pamūḷhasañño;
ภยานุตปฺปามิ มหา จ เม ภยา, สุตฺวาน กถา 171 ตว ภาสิตา อิเสฯ
Bhayānutappāmi mahā ca me bhayā, sutvāna kathā 172 tava bhāsitā ise.
๑๓๒๖.
1326.
‘‘อาทิเตฺต วาริมชฺฌํว, ทีปํโวเฆ มหณฺณเว;
‘‘Āditte vārimajjhaṃva, dīpaṃvoghe mahaṇṇave;
อนฺธกาเรว ปโชฺชโต, ตฺวํ โนสิ สรณํ อิเสฯ
Andhakāreva pajjoto, tvaṃ nosi saraṇaṃ ise.
๑๓๒๗.
1327.
‘‘อตฺถญฺจ ธมฺมํ อนุสาส มํ อิเส, อตีตมทฺธา อปราธิตํ มยา;
‘‘Atthañca dhammaṃ anusāsa maṃ ise, atītamaddhā aparādhitaṃ mayā;
อาจิกฺข เม นารท สุทฺธิมคฺคํ, ยถา อหํ โน นิรยํ ปเตยฺยํ’’ฯ
Ācikkha me nārada suddhimaggaṃ, yathā ahaṃ no nirayaṃ pateyyaṃ’’.
๑๓๒๘.
1328.
‘‘ยถา อหุ ธตรโฎฺฐ ( ) 173, เวสฺสามิโตฺต อฎฺฐโก ยามตคฺคิ;
‘‘Yathā ahu dhataraṭṭho ( ) 174, vessāmitto aṭṭhako yāmataggi;
อุสินฺทโร จาปิ สิวี จ ราชา, ปริจารกา สมณพฺราหฺมณานํฯ
Usindaro cāpi sivī ca rājā, paricārakā samaṇabrāhmaṇānaṃ.
๑๓๒๙.
1329.
อธมฺมํ ปริวเชฺชตฺวา, ธมฺมํ จร มหีปติฯ
Adhammaṃ parivajjetvā, dhammaṃ cara mahīpati.
๑๓๓๐.
1330.
‘‘อนฺนหตฺถา จ เต พฺยเมฺห, โฆสยนฺตุ ปุเร ตว;
‘‘Annahatthā ca te byamhe, ghosayantu pure tava;
โก ฉาโต โก จ ตสิโต, โก มาลํ โก วิเลปนํ;
Ko chāto ko ca tasito, ko mālaṃ ko vilepanaṃ;
นานารตฺตานํ วตฺถานํ, โก นโคฺค ปริทหิสฺสติฯ
Nānārattānaṃ vatthānaṃ, ko naggo paridahissati.
๑๓๓๑.
1331.
อิติ สายญฺจ ปาโต จ, โฆสยนฺตุ ปุเร ตวฯ
Iti sāyañca pāto ca, ghosayantu pure tava.
๑๓๓๒.
1332.
‘‘ชิณฺณํ โปสํ ควสฺสญฺจ, มาสฺสุ ยุญฺช ยถา ปุเร;
‘‘Jiṇṇaṃ posaṃ gavassañca, māssu yuñja yathā pure;
ปริหารญฺจ ทชฺชาสิ, อธิการกโต พลีฯ
Parihārañca dajjāsi, adhikārakato balī.
๑๓๓๓.
1333.
‘‘กาโย เต รถสญฺญาโต, มโนสารถิโก ลหุ;
‘‘Kāyo te rathasaññāto, manosārathiko lahu;
อวิหิํสาสาริตโกฺข, สํวิภาคปฎิจฺฉโทฯ
Avihiṃsāsāritakkho, saṃvibhāgapaṭicchado.
๑๓๓๔.
1334.
‘‘ปาทสญฺญมเนมิโย, หตฺถสญฺญมปกฺขโร;
‘‘Pādasaññamanemiyo, hatthasaññamapakkharo;
กุจฺฉิสญฺญมนพฺภโนฺต, วาจาสญฺญมกูชโนฯ
Kucchisaññamanabbhanto, vācāsaññamakūjano.
๑๓๓๕.
1335.
‘‘สจฺจวากฺยสมตฺตโงฺค, อเปสุญฺญสุสญฺญโต;
‘‘Saccavākyasamattaṅgo, apesuññasusaññato;
คิราสขิลเนลโงฺค, มิตภาณิสิเลสิโตฯ
Girāsakhilanelaṅgo, mitabhāṇisilesito.
๑๓๓๖.
1336.
‘‘สทฺธาโลภสุสงฺขาโร, นิวาตญฺชลิกุพฺพโร;
‘‘Saddhālobhasusaṅkhāro, nivātañjalikubbaro;
๑๓๓๗.
1337.
‘‘อโกฺกธนมนุคฺฆาตี, ธมฺมปณฺฑรฉตฺตโก;
‘‘Akkodhanamanugghātī, dhammapaṇḍarachattako;
๑๓๓๘.
1338.
‘‘กาลญฺญุตาจิตฺตสาโร, เวสารชฺชติทณฺฑโก;
‘‘Kālaññutācittasāro, vesārajjatidaṇḍako;
๑๓๓๙.
1339.
‘‘อลีนจิตฺตสนฺถาโร , วุทฺธิเสวี รโชหโต;
‘‘Alīnacittasanthāro , vuddhisevī rajohato;
สติ ปโตโท ธีรสฺส, ธิติ โยโค จ รสฺมิโยฯ
Sati patodo dhīrassa, dhiti yogo ca rasmiyo.
๑๓๔๐.
1340.
อิจฺฉา โลโภ จ กุมฺมโคฺค, อุชุมโคฺค จ สํยโมฯ
Icchā lobho ca kummaggo, ujumaggo ca saṃyamo.
๑๓๔๑.
1341.
‘‘รูเป สเทฺท รเส คเนฺธ, วาหนสฺส ปธาวโต;
‘‘Rūpe sadde rase gandhe, vāhanassa padhāvato;
ปญฺญา อาโกฎนี ราช, ตตฺถ อตฺตาว สารถิฯ
Paññā ākoṭanī rāja, tattha attāva sārathi.
๑๓๔๒.
1342.
‘‘สเจ เอเตน ยาเนน, สมจริยา ทฬฺหา ธิติ;
‘‘Sace etena yānena, samacariyā daḷhā dhiti;
สพฺพกามทุโห ราช, น ชาตุ นิรยํ วเช’’ฯ
Sabbakāmaduho rāja, na jātu nirayaṃ vaje’’.
๑๓๔๓.
1343.
‘‘อลาโต เทวทโตฺตสิ, สุนาโม อาสิ ภทฺทชิ;
‘‘Alāto devadattosi, sunāmo āsi bhaddaji;
วิชโย สาริปุโตฺตสิ, โมคฺคลฺลาโนสิ พีชโกฯ
Vijayo sāriputtosi, moggallānosi bījako.
๑๓๔๔.
1344.
‘‘สุนกฺขโตฺต ลิจฺฉวิปุโตฺต, คุโณ อาสิ อเจลโก;
‘‘Sunakkhatto licchaviputto, guṇo āsi acelako;
อานโนฺท สา รุจา อาสิ, ยา ราชานํ ปสาทยิฯ
Ānando sā rucā āsi, yā rājānaṃ pasādayi.
๑๓๔๕.
1345.
‘‘อูรุเวฬกสฺสโป ราชา, ปาปทิฎฺฐิ ตทา อหุ;
‘‘Ūruveḷakassapo rājā, pāpadiṭṭhi tadā ahu;
มหาพฺรหฺมา โพธิสโตฺต, เอวํ ธาเรถ ชาตก’’นฺติฯ
Mahābrahmā bodhisatto, evaṃ dhāretha jātaka’’nti.
มหานารทกสฺสปชาตกํ อฎฺฐมํฯ
Mahānāradakassapajātakaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā / [๕๔๕] ๘. มหานารทกสฺสปชาตกวณฺณนา • [545] 8. Mahānāradakassapajātakavaṇṇanā
