Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation

    දීඝ නිකාය 15

    Long Discourses 15

    මහානිදානසුත්ත

    The Great Discourse on Causation

    1. පටිච්චසමුප්පාද

    1. Dependent Origination

    ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා කුරූසු විහරති කම්මාසධම්මං නාම කුරූනං නිගමෝ.

    So I have heard. At one time the Buddha was staying in the land of the Kurus, near the Kuru town named Kammāsadamma.

    අථ ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අච්ඡරියං, භන්තේ, අබ්භුතං, භන්තේ. යාව ගම්භීරෝ චායං, භන්තේ, පටිච්චසමුප්පාදෝ ගම්භීරාවභාසෝ ච, අථ ච පන මේ උත්තානකුත්තානකෝ විය ඛායතී”ති.

    Then Venerable Ānanda went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and said to him, “It’s incredible, sir, it’s amazing, in that this dependent origination is deep and appears deep, yet to me it seems as plain as can be.”

    “මා හේවං, ආනන්ද, අවච, මා හේවං, ආනන්ද, අවච. ගම්භීරෝ චායං, ආනන්ද, පටිච්චසමුප්පාදෝ ගම්භීරාවභාසෝ ච. ඒතස්ස, ආනන්ද, ධම්මස්ස අනනුබෝධා අප්පටිවේධා ඒවමයං පජා තන්තාකුලකජාතා කුලගණ්ඨිකජාතා මුඤ්ජපබ්බජභූතා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං සංසාරං නාතිවත්තති.

    “Don’t say that, Ānanda, don’t say that! This dependent origination is deep and appears deep. It is because of not understanding and not penetrating this teaching that this population has become tangled like string, knotted like a ball of thread, and matted like rushes and reeds, and it doesn’t escape the places of loss, the bad places, the underworld, transmigration.

    ‘අත්ථි ඉදප්පච්චයා ජරාමරණන්(අ)ති ඉති පුට්ඨේන සතා, ආනන්ද, අත්ථීතිස්ස වචනීයං. ‘කිංපච්චයා ජරාමරණන්(අ)ති ඉති චේ වදේය්‍ය, ‘ජාතිපච්චයා ජරාමරණන්(අ)ති ඉච්චස්ස වචනීයං.

    When asked, ‘Is there a specific condition for old age and death?’ you should answer, ‘There is.’ If they say, ‘What is a condition for old age and death?’ you should answer, ‘Rebirth is a condition for old age and death.’

    ‘අත්ථි ඉදප්පච්චයා ජාතී(අ)ති ඉති පුට්ඨේන සතා, ආනන්ද, අත්ථීතිස්ස වචනීයං. ‘කිංපච්චයා ජාතී(අ)ති ඉති චේ වදේය්‍ය, ‘භවපච්චයා ජාතී(අ)ති ඉච්චස්ස වචනීයං.

    When asked, ‘Is there a specific condition for rebirth?’ you should answer, ‘There is.’ If they say, ‘What is a condition for rebirth?’ you should answer, ‘Continued existence is a condition for rebirth.’

    ‘අත්ථි ඉදප්පච්චයා භවෝ(අ)ති ඉති පුට්ඨේන සතා, ආනන්ද, අත්ථීතිස්ස වචනීයං. ‘කිංපච්චයා භවෝ(අ)ති ඉති චේ වදේය්‍ය, ‘උපාදානපච්චයා භවෝ(අ)ති ඉච්චස්ස වචනීයං.

    When asked, ‘Is there a specific condition for continued existence?’ you should answer, ‘There is.’ If they say, ‘What is a condition for continued existence?’ you should answer, ‘Grasping is a condition for continued existence.’

    ‘අත්ථි ඉදප්පච්චයා උපාදානන්(අ)ති ඉති පුට්ඨේන සතා, ආනන්ද, අත්ථීතිස්ස වචනීයං. ‘කිංපච්චයා උපාදානන්(අ)ති ඉති චේ වදේය්‍ය, ‘තණ්හාපච්චයා උපාදානන්(අ)ති ඉච්චස්ස වචනීයං.

    When asked, ‘Is there a specific condition for grasping?’ you should answer, ‘There is.’ If they say, ‘What is a condition for grasping?’ you should answer, ‘Craving is a condition for grasping.’

    ‘අත්ථි ඉදප්පච්චයා තණ්හා(අ)ති ඉති පුට්ඨේන සතා, ආනන්ද, අත්ථීතිස්ස වචනීයං. ‘කිංපච්චයා තණ්හා(අ)ති ඉති චේ වදේය්‍ය, ‘වේදනාපච්චයා තණ්හා(අ)ති ඉච්චස්ස වචනීයං.

    When asked, ‘Is there a specific condition for craving?’ you should answer, ‘There is.’ If they say, ‘What is a condition for craving?’ you should answer, ‘Feeling is a condition for craving.’

    ‘අත්ථි ඉදප්පච්චයා වේදනා(අ)ති ඉති පුට්ඨේන සතා, ආනන්ද, අත්ථීතිස්ස වචනීයං. ‘කිංපච්චයා වේදනා(අ)ති ඉති චේ වදේය්‍ය, ‘ඵස්සපච්චයා වේදනා(අ)ති ඉච්චස්ස වචනීයං.

    When asked, ‘Is there a specific condition for feeling?’ you should answer, ‘There is.’ If they say, ‘What is a condition for feeling?’ you should answer, ‘Contact is a condition for feeling.’

    ‘අත්ථි ඉදප්පච්චයා ඵස්සෝ(අ)ති ඉති පුට්ඨේන සතා, ආනන්ද, අත්ථීතිස්ස වචනීයං. ‘කිංපච්චයා ඵස්සෝ(අ)ති ඉති චේ වදේය්‍ය, ‘නාමරූපපච්චයා ඵස්සෝ(අ)ති ඉච්චස්ස වචනීයං.

    When asked, ‘Is there a specific condition for contact?’ you should answer, ‘There is.’ If they say, ‘What is a condition for contact?’ you should answer, ‘Name and form are conditions for contact.’

    ‘අත්ථි ඉදප්පච්චයා නාමරූපන්(අ)ති ඉති පුට්ඨේන සතා, ආනන්ද, අත්ථීතිස්ස වචනීයං. ‘කිංපච්චයා නාමරූපන්(අ)ති ඉති චේ වදේය්‍ය, ‘විඤ්ඤාණපච්චයා නාමරූපන්(අ)ති ඉච්චස්ස වචනීයං.

    When asked, ‘Is there a specific condition for name and form?’ you should answer, ‘There is.’ If they say, ‘What is a condition for name and form?’ you should answer, ‘Consciousness is a condition for name and form.’

    ‘අත්ථි ඉදප්පච්චයා විඤ්ඤාණන්(අ)ති ඉති පුට්ඨේන සතා, ආනන්ද, අත්ථීතිස්ස වචනීයං. ‘කිංපච්චයා විඤ්ඤාණන්(අ)ති ඉති චේ වදේය්‍ය, ‘නාමරූපපච්චයා විඤ්ඤාණන්(අ)ති ඉච්චස්ස වචනීයං.

    When asked, ‘Is there a specific condition for consciousness?’ you should answer, ‘There is.’ If they say, ‘What is a condition for consciousness?’ you should answer, ‘Name and form are conditions for consciousness.’

    ඉති ඛෝ, ආනන්ද, නාමරූපපච්චයා විඤ්ඤාණං, විඤ්ඤාණපච්චයා නාමරූපං, නාමරූපපච්චයා ඵස්සෝ, ඵස්සපච්චයා වේදනා, වේදනාපච්චයා තණ්හා, තණ්හාපච්චයා උපාදානං, උපාදානපච්චයා භවෝ, භවපච්චයා ජාති, ජාතිපච්චයා ජරාමරණං සෝකපරිදේවදුක්ඛදෝමනස්සුපායාසා සම්භවන්ති. ඒවමේතස්ස කේවලස්ස දුක්ඛක්ඛන්ධස්ස සමුදයෝ හෝති.

    So: name and form are conditions for consciousness. Consciousness is a condition for name and form. Name and form are conditions for contact. Contact is a condition for feeling. Feeling is a condition for craving. Craving is a condition for grasping. Grasping is a condition for continued existence. Continued existence is a condition for rebirth. Rebirth is a condition for old age and death, sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress to come to be. That is how this entire mass of suffering originates.

    ‘ජාතිපච්චයා ජරාමරණන්(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා ජාතිපච්චයා ජරාමරණං. ජාති ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සේය්‍යථිදං—දේවානං වා දේවත්තාය, ගන්ධබ්බානං වා ගන්ධබ්බත්තාය, යක්ඛානං වා යක්ඛත්තාය, භූතානං වා භූතත්තාය, මනුස්සානං වා මනුස්සත්තාය, චතුප්පදානං වා චතුප්පදත්තාය, පක්ඛීනං වා පක්ඛිත්තාය, සරීසපානං වා සරීසපත්තාය, තේසං තේසඤ්ච හි, ආනන්ද, සත්තානං තදත්තාය ජාති නාභවිස්ස. සබ්බසෝ ජාතියා අසති ජාතිනිරෝධා අපි නු ඛෝ ජරාමරණං පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Rebirth is a condition for old age and death’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no rebirth for anyone anywhere. That is, there were no rebirth of sentient beings into their various realms—of gods, centaurs, spirits, creatures, humans, quadrupeds, birds, or reptiles, each into their own realm. When there’s no rebirth at all, with the cessation of rebirth, would old age and death still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ ජරාමරණස්ස, යදිදං ජාති.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of old age and death, namely rebirth.

    ‘භවපච්චයා ජාතී(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා භවපච්චයා ජාති. භවෝ ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සේය්‍යථිදං—කාමභවෝ වා රූපභවෝ වා අරූපභවෝ වා, සබ්බසෝ භවේ අසති භවනිරෝධා අපි නු ඛෝ ජාති පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Continued existence is a condition for rebirth’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no continued existence for anyone anywhere. That is, continued existence in the sensual realm, the realm of luminous form, or the formless realm. When there’s no continued existence at all, with the cessation of continued existence, would rebirth still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ ජාතියා, යදිදං භවෝ.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of rebirth, namely continued existence.

    ‘උපාදානපච්චයා භවෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා උපාදානපච්චයා භවෝ. උපාදානඤ්ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සේය්‍යථිදං—කාමුපාදානං වා දිට්ඨුපාදානං වා සීලබ්බතුපාදානං වා අත්තවාදුපාදානං වා, සබ්බසෝ උපාදානේ අසති උපාදානනිරෝධා අපි නු ඛෝ භවෝ පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Grasping is a condition for continued existence’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no grasping for anyone anywhere. That is, grasping at sensual pleasures, views, precepts and observances, and theories of a self. When there’s no grasping at all, with the cessation of grasping, would continued existence still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ භවස්ස, යදිදං උපාදානං.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of continued existence, namely grasping.

    ‘තණ්හාපච්චයා උපාදානන්(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා තණ්හාපච්චයා උපාදානං. තණ්හා ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සේය්‍යථිදං—රූපතණ්හා සද්දතණ්හා ගන්ධතණ්හා රසතණ්හා ඵෝට්ඨබ්බතණ්හා ධම්මතණ්හා, සබ්බසෝ තණ්හාය අසති තණ්හානිරෝධා අපි නු ඛෝ උපාදානං පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Craving is a condition for grasping’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no craving for anyone anywhere. That is, craving for sights, sounds, smells, tastes, touches, and thoughts. When there’s no craving at all, with the cessation of craving, would grasping still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ උපාදානස්ස, යදිදං තණ්හා.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of grasping, namely craving.

    ‘වේදනාපච්චයා තණ්හා(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා වේදනාපච්චයා තණ්හා. වේදනා ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සේය්‍යථිදං—චක්ඛුසම්ඵස්සජා වේදනා සෝතසම්ඵස්සජා වේදනා ඝානසම්ඵස්සජා වේදනා ජිව්හාසම්ඵස්සජා වේදනා කායසම්ඵස්සජා වේදනා මනෝසම්ඵස්සජා වේදනා, සබ්බසෝ වේදනාය අසති වේදනානිරෝධා අපි නු ඛෝ තණ්හා පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Feeling is a condition for craving’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no feeling for anyone anywhere. That is, feeling born of contact through the eye, ear, nose, tongue, body, and mind. When there’s no feeling at all, with the cessation of feeling, would craving still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ තණ්හාය, යදිදං වේදනා.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of craving, namely feeling.

    ඉති ඛෝ පනේතං, ආනන්ද, වේදනං පටිච්ච තණ්හා, තණ්හං පටිච්ච පරියේසනා, පරියේසනං පටිච්ච ලාභෝ, ලාභං පටිච්ච විනිච්ඡයෝ, විනිච්ඡයං පටිච්ච ඡන්දරාගෝ, ඡන්දරාගං පටිච්ච අජ්ඣෝසානං, අජ්ඣෝසානං පටිච්ච පරිග්ගහෝ, පරිග්ගහං පටිච්ච මච්ඡරියං, මච්ඡරියං පටිච්ච ආරක්ඛෝ. ආරක්ඛාධිකරණං දණ්ඩාදානසත්ථාදානකලහවිග්ගහවිවාදතුවංතුවංපේසුඤ්ඤමුසාවාදා අනේකේ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති.

    So it is, Ānanda, that feeling is a cause of craving. Craving is a cause of seeking. Seeking is a cause of gaining material possessions. Gaining material possessions is a cause of assessing. Assessing is a cause of desire and lust. Desire and lust is a cause of attachment. Attachment is a cause of ownership. Ownership is a cause of stinginess. Stinginess is a cause of safeguarding. Owing to safeguarding, many bad, unskillful things come to be: taking up the rod and the sword, quarrels, arguments, and disputes, accusations, divisive speech, and lies.

    ‘ආරක්ඛාධිකරණං දණ්ඩාදානසත්ථාදානකලහවිග්ගහවිවාදතුවංතුවංපේසුඤ්ඤමුසාවාදා අනේකේ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්තී(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා ආරක්ඛාධිකරණං දණ්ඩාදානසත්ථාදානකලහවිග්ගහවිවාදතුවංතුවංපේසුඤ්ඤමුසාවාදා අනේකේ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති. ආරක්ඛෝ ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සබ්බසෝ ආරක්ඛේ අසති ආරක්ඛනිරෝධා අපි නු ඛෝ දණ්ඩාදානසත්ථාදානකලහවිග්ගහවිවාදතුවංතුවංපේසුඤ්ඤමුසාවාදා අනේකේ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවේය්‍යුන්”ති?

    ‘Owing to safeguarding, many bad, unskillful things come to be: taking up the rod and the sword, quarrels, arguments, and disputes, accusations, divisive speech, and lies’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no safeguarding for anyone anywhere. When there’s no safeguarding at all, with the cessation of safeguarding, would those many bad, unskillful things still come to be?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ දණ්ඩාදානසත්ථාදානකලහවිග්ගහවිවාදතුවංතුවංපේසුඤ්ඤමුසාවාදානං අනේකේසං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං සම්භවාය යදිදං ආරක්ඛෝ.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason for the origination of those many bad, unskillful things, namely safeguarding.

    ‘මච්ඡරියං පටිච්ච ආරක්ඛෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා මච්ඡරියං පටිච්ච ආරක්ඛෝ. මච්ඡරියඤ්ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සබ්බසෝ මච්ඡරියේ අසති මච්ඡරියනිරෝධා අපි නු ඛෝ ආරක්ඛෝ පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Stinginess is a cause of safeguarding’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no stinginess for anyone anywhere. When there’s no stinginess at all, with the cessation of stinginess, would safeguarding still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ ආරක්ඛස්ස, යදිදං මච්ඡරියං.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of safeguarding, namely stinginess.

    ‘පරිග්ගහං පටිච්ච මච්ඡරියන්(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා පරිග්ගහං පටිච්ච මච්ඡරියං. පරිග්ගහෝ ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සබ්බසෝ පරිග්ගහේ අසති පරිග්ගහනිරෝධා අපි නු ඛෝ මච්ඡරියං පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Ownership is a cause of stinginess’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no ownership for anyone anywhere. When there’s no ownership at all, with the cessation of ownership, would stinginess still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ මච්ඡරියස්ස, යදිදං පරිග්ගහෝ.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of stinginess, namely ownership.

    ‘අජ්ඣෝසානං පටිච්ච පරිග්ගහෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා අජ්ඣෝසානං පටිච්ච පරිග්ගහෝ. අජ්ඣෝසානඤ්ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සබ්බසෝ අජ්ඣෝසානේ අසති අජ්ඣෝසානනිරෝධා අපි නු ඛෝ පරිග්ගහෝ පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Attachment is a cause of ownership’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no attachment for anyone anywhere. When there’s no attachment at all, with the cessation of attachment, would ownership still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ පරිග්ගහස්ස—යදිදං අජ්ඣෝසානං.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of ownership, namely attachment.

    ‘ඡන්දරාගං පටිච්ච අජ්ඣෝසානන්(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා ඡන්දරාගං පටිච්ච අජ්ඣෝසානං. ඡන්දරාගෝ ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සබ්බසෝ ඡන්දරාගේ අසති ඡන්දරාගනිරෝධා අපි නු ඛෝ අජ්ඣෝසානං පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Desire and lust is a cause of attachment’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no desire and lust for anyone anywhere. When there’s no desire and lust at all, with the cessation of desire and lust, would attachment still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ අජ්ඣෝසානස්ස, යදිදං ඡන්දරාගෝ.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of attachment, namely desire and lust.

    ‘විනිච්ඡයං පටිච්ච ඡන්දරාගෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා විනිච්ඡයං පටිච්ච ඡන්දරාගෝ. විනිච්ඡයෝ ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සබ්බසෝ විනිච්ඡයේ අසති විනිච්ඡයනිරෝධා අපි නු ඛෝ ඡන්දරාගෝ පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Assessing is a cause of desire and lust’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no assessing for anyone anywhere. When there’s no assessing at all, with the cessation of assessing, would desire and lust still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ ඡන්දරාගස්ස, යදිදං විනිච්ඡයෝ.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of desire and lust, namely assessing.

    ‘ලාභං පටිච්ච විනිච්ඡයෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා ලාභං පටිච්ච විනිච්ඡයෝ. ලාභෝ ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සබ්බසෝ ලාභේ අසති ලාභනිරෝධා අපි නු ඛෝ විනිච්ඡයෝ පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Gaining material possessions is a cause of assessing’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no gaining of material possessions for anyone anywhere. When there’s no gaining of material possessions at all, with the cessation of gaining material possessions, would assessing still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ විනිච්ඡයස්ස, යදිදං ලාභෝ.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of assessing, namely the gaining of material possessions.

    ‘පරියේසනං පටිච්ච ලාභෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා පරියේසනං පටිච්ච ලාභෝ. පරියේසනා ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සබ්බසෝ පරියේසනාය අසති පරියේසනානිරෝධා අපි නු ඛෝ ලාභෝ පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Seeking is a cause of gaining material possessions’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no seeking for anyone anywhere. When there’s no seeking at all, with the cessation of seeking, would the gaining of material possessions still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ ලාභස්ස, යදිදං පරියේසනා.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of gaining material possessions, namely seeking.

    ‘තණ්හං පටිච්ච පරියේසනා(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා තණ්හං පටිච්ච පරියේසනා. තණ්හා ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සේය්‍යථිදං—කාමතණ්හා භවතණ්හා විභවතණ්හා, සබ්බසෝ තණ්හාය අසති තණ්හානිරෝධා අපි නු ඛෝ පරියේසනා පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Craving is a cause of seeking’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no craving for anyone anywhere. That is, craving for sensual pleasures, craving for continued existence, and craving to end existence. When there’s no craving at all, with the cessation of craving, would seeking still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ පරියේසනාය, යදිදං තණ්හා. ඉති ඛෝ, ආනන්ද, ඉමේ ද්වේ ධම්මා ද්වයේන වේදනාය ඒකසමෝසරණා භවන්ති.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of seeking, namely craving. And so, Ānanda, these two things are united by the two aspects of feeling.

    ‘ඵස්සපච්චයා වේදනා(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා ඵස්සපච්චයා වේදනා. ඵස්සෝ ච හි, ආනන්ද, නාභවිස්ස සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං කස්සචි කිම්හිචි, සේය්‍යථිදං—චක්ඛුසම්ඵස්සෝ සෝතසම්ඵස්සෝ ඝානසම්ඵස්සෝ ජිව්හාසම්ඵස්සෝ කායසම්ඵස්සෝ මනෝසම්ඵස්සෝ, සබ්බසෝ ඵස්සේ අසති ඵස්සනිරෝධා අපි නු ඛෝ වේදනා පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Contact is a condition for feeling’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no contact for anyone anywhere. That is, contact through the eye, ear, nose, tongue, body, and mind. When there’s no contact at all, with the cessation of contact, would feeling still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ වේදනාය, යදිදං ඵස්සෝ.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of feeling, namely contact.

    ‘නාමරූපපච්චයා ඵස්සෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා නාමරූපපච්චයා ඵස්සෝ. යේහි, ආනන්ද, ආකාරේහි යේහි ලිඞ්ගේහි යේහි නිමිත්තේහි යේහි උද්දේසේහි නාමකායස්ස පඤ්ඤත්ති හෝති, තේසු ආකාරේසු තේසු ලිඞ්ගේසු තේසු නිමිත්තේසු තේසු උද්දේසේසු අසති අපි නු ඛෝ රූපකායේ අධිවචනසම්ඵස්සෝ පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Name and form are conditions for contact’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were none of the features, attributes, signs, and details by which the set of mental phenomena known as name is found. Would labeling contact still be found in the set of physical phenomena?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “යේහි, ආනන්ද, ආකාරේහි යේහි ලිඞ්ගේහි යේහි නිමිත්තේහි යේහි උද්දේසේහි රූපකායස්ස පඤ්ඤත්ති හෝති, තේසු ආකාරේසු …පේ… තේසු උද්දේසේසු අසති අපි නු ඛෝ නාමකායේ පටිඝසම්ඵස්සෝ පඤ්ඤායේථා”ති?

    “Suppose there were none of the features, attributes, signs, and details by which the set of physical phenomena known as form is found. Would impingement contact still be found in the set of mental phenomena?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “යේහි, ආනන්ද, ආකාරේහි …පේ… යේහි උද්දේසේහි නාමකායස්ස ච රූපකායස්ස ච පඤ්ඤත්ති හෝති, තේසු ආකාරේසු …පේ… තේසු උද්දේසේසු අසති අපි නු ඛෝ අධිවචනසම්ඵස්සෝ වා පටිඝසම්ඵස්සෝ වා පඤ්ඤායේථා”ති?

    “Suppose there were none of the features, attributes, signs, and details by which the set of phenomena known as name and the set of phenomena known as form are found. Would either labeling contact or impingement contact still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “යේහි, ආනන්ද, ආකාරේහි …පේ… යේහි උද්දේසේහි නාමරූපස්ස පඤ්ඤත්ති හෝති, තේසු ආකාරේසු …පේ… තේසු උද්දේසේසු අසති අපි නු ඛෝ ඵස්සෝ පඤ්ඤායේථා”ති?

    “Suppose there were none of the features, attributes, signs, and details by which name and form are found. Would contact still be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ ඵස්සස්ස, යදිදං නාමරූපං.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of contact, namely name and form.

    ‘විඤ්ඤාණපච්චයා නාමරූපන්(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා විඤ්ඤාණපච්චයා නාමරූපං. විඤ්ඤාණඤ්ච හි, ආනන්ද, මාතුකුච්ඡිස්මිං න ඕක්කමිස්සථ, අපි නු ඛෝ නාමරූපං මාතුකුච්ඡිස්මිං සමුච්චිස්සථා”ති?

    ‘Consciousness is a condition for name and form’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. If consciousness were not conceived in the mother’s womb, would name and form coagulate there?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “විඤ්ඤාණඤ්ච හි, ආනන්ද, මාතුකුච්ඡිස්මිං ඕක්කමිත්වා වෝක්කමිස්සථ, අපි නු ඛෝ නාමරූපං ඉත්ථත්තාය අභිනිබ්බත්තිස්සථා”ති?

    “If consciousness, after being conceived in the mother’s womb, were to be miscarried, would name and form be born into this state of existence?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “විඤ්ඤාණඤ්ච හි, ආනන්ද, දහරස්සේව සතෝ වෝච්ඡිජ්ජිස්සථ කුමාරකස්ස වා කුමාරිකාය වා, අපි නු ඛෝ නාමරූපං වුද්ධිං විරූළ්හිං වේපුල්ලං ආපජ්ජිස්සථා”ති?

    “If the consciousness of a young boy or girl were to be cut off, would name and form achieve growth, increase, and maturity?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ නාමරූපස්ස—යදිදං විඤ්ඤාණං.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of name and form, namely consciousness.

    ‘නාමරූපපච්චයා විඤ්ඤාණන්(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, තදානන්ද, ඉමිනාපේතං පරියායේන වේදිතබ්බං, යථා නාමරූපපච්චයා විඤ්ඤාණං. විඤ්ඤාණඤ්ච හි, ආනන්ද, නාමරූපේ පතිට්ඨං න ලභිස්සථ, අපි නු ඛෝ ආයතිං ජාතිජරාමරණං දුක්ඛසමුදයසම්භවෝ පඤ්ඤායේථා”ති?

    ‘Name and form are conditions for consciousness’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. If consciousness were not to gain a footing in name and form, would the coming to be of the origin of suffering—of rebirth, old age, and death in the future—be found?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒසේව හේතු ඒතං නිදානං ඒස සමුදයෝ ඒස පච්චයෝ විඤ්ඤාණස්ස යදිදං නාමරූපං. ඒත්තාවතා ඛෝ, ආනන්ද, ජායේථ වා ජීයේථ වා මීයේථ වා චවේථ වා උපපජ්ජේථ වා. ඒත්තාවතා අධිවචනපථෝ, ඒත්තාවතා නිරුත්තිපථෝ, ඒත්තාවතා පඤ්ඤත්තිපථෝ, ඒත්තාවතා පඤ්ඤාවචරං, ඒත්තාවතා වට්ටං වත්තති ඉත්ථත්තං පඤ්ඤාපනාය යදිදං නාමරූපං සහ විඤ්ඤාණේන අඤ්ඤමඤ්ඤපච්චයතා පවත්තති.

    “That’s why this is the cause, source, origin, and reason of consciousness, namely name and form. This is the extent to which one may be reborn, grow old, die, pass away, or reappear. This is how far the scope of labeling, terminology, and description extends; how far the sphere of wisdom extends; how far the cycle of rebirths proceeds so that this state of existence may be be found; namely, name and form together with consciousness.

    2. අත්තපඤ්ඤත්ති

    2. Describing the Self

    කිත්තාවතා ච, ආනන්ද, අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති? රූපිං වා හි, ආනන්ද, පරිත්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති: ‘රූපී මේ පරිත්තෝ අත්තා(අ)ති. රූපිං වා හි, ආනන්ද, අනන්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති: ‘රූපී මේ අනන්තෝ අත්තා(අ)ති. අරූපිං වා හි, ආනන්ද, පරිත්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති: ‘අරූපී මේ පරිත්තෝ අත්තා(අ)ති. අරූපිං වා හි, ආනන්ද, අනන්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති: ‘අරූපී මේ අනන්තෝ අත්තා(අ)ති.

    How do those who describe the self describe it? They describe it as physical and limited: ‘My self is physical and limited.’ Or they describe it as physical and infinite: ‘My self is physical and infinite.’ Or they describe it as formless and limited: ‘My self is formless and limited.’ Or they describe it as formless and infinite: ‘My self is formless and infinite.’

    තත්‍රානන්ද, යෝ සෝ රූපිං පරිත්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති. ඒතරහි වා සෝ රූපිං පරිත්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති, තත්ථ භාවිං වා සෝ රූපිං පරිත්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති, ‘අතථං වා පන සන්තං තථත්තාය උපකප්පේස්සාමී(අ)ති ඉති වා පනස්ස හෝති. ඒවං සන්තං ඛෝ, ආනන්ද, රූපිං පරිත්තත්තානුදිට්ඨි අනුසේතීති ඉච්චාලං වචනාය.

    Now, take those who describe the self as physical and limited. They describe the self as physical and limited in the present; or as sure to become physical and limited in some other place; or else they think: ‘Though it is not like that, I will ensure it is provided with what it needs to become like that.’ This being so, it’s appropriate to say that a view of self as physical and limited underlies them.

    තත්‍රානන්ද, යෝ සෝ රූපිං අනන්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති. ඒතරහි වා සෝ රූපිං අනන්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති, තත්ථ භාවිං වා සෝ රූපිං අනන්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති, ‘අතථං වා පන සන්තං තථත්තාය උපකප්පේස්සාමී(අ)ති ඉති වා පනස්ස හෝති. ඒවං සන්තං ඛෝ, ආනන්ද, රූපිං අනන්තත්තානුදිට්ඨි අනුසේතීති ඉච්චාලං වචනාය. තත්‍රානන්ද, යෝ සෝ අරූපිං පරිත්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති. ඒතරහි වා සෝ අරූපිං පරිත්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති, තත්ථ භාවිං වා සෝ අරූපිං පරිත්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති, ‘අතථං වා පන සන්තං තථත්තාය උපකප්පේස්සාමී(අ)ති ඉති වා පනස්ස හෝති. ඒවං සන්තං ඛෝ, ආනන්ද, අරූපිං පරිත්තත්තානුදිට්ඨි අනුසේතීති ඉච්චාලං වචනාය. තත්‍රානන්ද, යෝ සෝ අරූපිං අනන්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති. ඒතරහි වා සෝ අරූපිං අනන්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති, තත්ථ භාවිං වා සෝ අරූපිං අනන්තං අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති, ‘අතථං වා පන සන්තං තථත්තාය උපකප්පේස්සාමී(අ)ති ඉති වා පනස්ස හෝති. ඒවං සන්තං ඛෝ, ආනන්ද, අරූපිං අනන්තත්තානුදිට්ඨි අනුසේතීති ඉච්චාලං වචනාය. ඒත්තාවතා ඛෝ, ආනන්ද, අත්තානං පඤ්ඤපේන්තෝ පඤ්ඤපේති.

    Now, take those who describe the self as physical and infinite … formless and limited … formless and infinite. They describe the self as formless and infinite in the present; or as sure to become formless and infinite in some other place; or else they think: ‘Though it is not like that, I will ensure it is provided with what it needs to become like that.’ This being so, it’s appropriate to say that a view of self as formless and infinite underlies them. That’s how those who describe the self describe it.

    3. නඅත්තපඤ්ඤත්ති

    3. Not Describing the Self

    කිත්තාවතා ච, ආනන්ද, අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති? රූපිං වා හි, ආනන්ද, පරිත්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති: ‘රූපී මේ පරිත්තෝ අත්තා(අ)ති. රූපිං වා හි, ආනන්ද, අනන්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති: ‘රූපී මේ අනන්තෝ අත්තා(අ)ති. අරූපිං වා හි, ආනන්ද, පරිත්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති: ‘අරූපී මේ පරිත්තෝ අත්තා(අ)ති. අරූපිං වා හි, ආනන්ද, අනන්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති: ‘අරූපී මේ අනන්තෝ අත්තා(අ)ති.

    How do those who don’t describe the self not describe it? They don’t describe it as physical and limited … physical and infinite … formless and limited … formless and infinite: ‘My self is formless and infinite.’

    තත්‍රානන්ද, යෝ සෝ රූපිං පරිත්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති. ඒතරහි වා සෝ රූපිං පරිත්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති, තත්ථ භාවිං වා සෝ රූපිං පරිත්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති, ‘අතථං වා පන සන්තං තථත්තාය උපකප්පේස්සාමී(අ)ති ඉති වා පනස්ස න හෝති. ඒවං සන්තං ඛෝ, ආනන්ද, රූපිං පරිත්තත්තානුදිට්ඨි නානුසේතීති ඉච්චාලං වචනාය. තත්‍රානන්ද, යෝ සෝ රූපිං අනන්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති. ඒතරහි වා සෝ රූපිං අනන්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති, තත්ථ භාවිං වා සෝ රූපිං අනන්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති, ‘අතථං වා පන සන්තං තථත්තාය උපකප්පේස්සාමී(අ)ති ඉති වා පනස්ස න හෝති. ඒවං සන්තං ඛෝ, ආනන්ද, රූපිං අනන්තත්තානුදිට්ඨි නානුසේතීති ඉච්චාලං වචනාය. තත්‍රානන්ද, යෝ සෝ අරූපිං පරිත්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති. ඒතරහි වා සෝ අරූපිං පරිත්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති, තත්ථ භාවිං වා සෝ අරූපිං පරිත්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති, ‘අතථං වා පන සන්තං තථත්තාය උපකප්පේස්සාමී(අ)ති ඉති වා පනස්ස න හෝති. ඒවං සන්තං ඛෝ, ආනන්ද, අරූපිං පරිත්තත්තානුදිට්ඨි නානුසේතීති ඉච්චාලං වචනාය. තත්‍රානන්ද, යෝ සෝ අරූපිං අනන්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති. ඒතරහි වා සෝ අරූපිං අනන්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති, තත්ථ භාවිං වා සෝ අරූපිං අනන්තං අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති, ‘අතථං වා පන සන්තං තථත්තාය උපකප්පේස්සාමී(අ)ති ඉති වා පනස්ස න හෝති. ඒවං සන්තං ඛෝ, ආනන්ද, අරූපිං අනන්තත්තානුදිට්ඨි නානුසේතීති ඉච්චාලං වචනාය. ඒත්තාවතා ඛෝ, ආනන්ද, අත්තානං න පඤ්ඤපේන්තෝ න පඤ්ඤපේති.

    Now, take those who don’t describe the self as physical and limited … physical and infinite … formless and limited … formless and infinite. They don’t describe the self as formless and infinite in the present; or as sure to become formless and infinite in some other place; and they don’t think: ‘Though it is not like that, I will ensure it is provided with what it needs to become like that.’ This being so, it’s appropriate to say that a view of self as formless and infinite doesn’t underlie them. That’s how those who don’t describe the self don’t describe it.

    4. අත්තසමනුපස්සනා

    4. Regarding a Self

    කිත්තාවතා ච, ආනන්ද, අත්තානං සමනුපස්සමානෝ සමනුපස්සති? වේදනං වා හි, ආනන්ද, අත්තානං සමනුපස්සමානෝ සමනුපස්සති: ‘වේදනා මේ අත්තා(අ)ති. ‘න හේව ඛෝ මේ වේදනා අත්තා, අප්පටිසංවේදනෝ මේ අත්තා(අ)ති ඉති වා හි, ආනන්ද, අත්තානං සමනුපස්සමානෝ සමනුපස්සති. ‘න හේව ඛෝ මේ වේදනා අත්තා, නෝපි අප්පටිසංවේදනෝ මේ අත්තා, අත්තා මේ වේදියති, වේදනාධම්මෝ හි මේ අත්තා(අ)ති ඉති වා හි, ආනන්ද, අත්තානං සමනුපස්සමානෝ සමනුපස්සති.

    How do those who regard the self regard it? They regard feeling as self: ‘Feeling is my self.’ Or they regard it like this: ‘Feeling is definitely not my self. My self does not experience feeling.’ Or they regard it like this: ‘Feeling is definitely not my self. But it’s not that my self does not experience feeling. My self feels, for my self is liable to feel.’

    තත්‍රානන්ද, යෝ සෝ ඒවමාහ: ‘වේදනා මේ අත්තා(අ)ති, සෝ ඒවමස්ස වචනීයෝ: ‘තිස්සෝ ඛෝ ඉමා, ආවුසෝ, වේදනා—සුඛා වේදනා දුක්ඛා වේදනා අදුක්ඛමසුඛා වේදනා. ඉමාසං ඛෝ ත්වං තිස්සන්නං වේදනානං කතමං අත්තතෝ සමනුපස්සසී(අ)ති? යස්මිං, ආනන්ද, සමයේ සුඛං වේදනං වේදේති, නේව තස්මිං සමයේ දුක්ඛං වේදනං වේදේති, න අදුක්ඛමසුඛං වේදනං වේදේති; සුඛංයේව තස්මිං සමයේ වේදනං වේදේති. යස්මිං, ආනන්ද, සමයේ දුක්ඛං වේදනං වේදේති, නේව තස්මිං සමයේ සුඛං වේදනං වේදේති, න අදුක්ඛමසුඛං වේදනං වේදේති; දුක්ඛංයේව තස්මිං සමයේ වේදනං වේදේති. යස්මිං, ආනන්ද, සමයේ අදුක්ඛමසුඛං වේදනං වේදේති, නේව තස්මිං සමයේ සුඛං වේදනං වේදේති, න දුක්ඛං වේදනං වේදේති; අදුක්ඛමසුඛංයේව තස්මිං සමයේ වේදනං වේදේති.

    Now, as to those who say: ‘Feeling is my self.’ You should say this to them: ‘Friend, there are three feelings: pleasant, painful, and neutral. Which one of these do you regard as self?’ Ānanda, at a time when you feel a pleasant feeling, you don’t feel a painful or neutral feeling; you only feel a pleasant feeling. At a time when you feel a painful feeling, you don’t feel a pleasant or neutral feeling; you only feel a painful feeling. At a time when you feel a neutral feeling, you don’t feel a pleasant or painful feeling; you only feel a neutral feeling.

    සුඛාපි ඛෝ, ආනන්ද, වේදනා අනිච්චා සඞ්ඛතා පටිච්චසමුප්පන්නා ඛයධම්මා වයධම්මා විරාගධම්මා නිරෝධධම්මා. දුක්ඛාපි ඛෝ, ආනන්ද, වේදනා අනිච්චා සඞ්ඛතා පටිච්චසමුප්පන්නා ඛයධම්මා වයධම්මා විරාගධම්මා නිරෝධධම්මා. අදුක්ඛමසුඛාපි ඛෝ, ආනන්ද, වේදනා අනිච්චා සඞ්ඛතා පටිච්චසමුප්පන්නා ඛයධම්මා වයධම්මා විරාගධම්මා නිරෝධධම්මා. තස්ස සුඛං වේදනං වේදියමානස්ස ‘ඒසෝ මේ අත්තා(අ)ති හෝති. තස්සායේව සුඛාය වේදනාය නිරෝධා ‘බ්‍යගා මේ අත්තා(අ)ති හෝති. දුක්ඛං වේදනං වේදියමානස්ස ‘ඒසෝ මේ අත්තා(අ)ති හෝති. තස්සායේව දුක්ඛාය වේදනාය නිරෝධා ‘බ්‍යගා මේ අත්තා(අ)ති හෝති. අදුක්ඛමසුඛං වේදනං වේදියමානස්ස ‘ඒසෝ මේ අත්තා(අ)ති හෝති. තස්සායේව අදුක්ඛමසුඛාය වේදනාය නිරෝධා ‘බ්‍යගා මේ අත්තා(අ)ති හෝති. ඉති සෝ දිට්ඨේව ධම්මේ අනිච්චසුඛදුක්ඛවෝකිණ්ණං උප්පාදවයධම්මං අත්තානං සමනුපස්සමානෝ සමනුපස්සති, යෝ සෝ ඒවමාහ: ‘වේදනා මේ අත්තා(අ)ති. තස්මාතිහානන්ද, ඒතේන පේතං නක්ඛමති: ‘වේදනා මේ අත්තා(අ)ති සමනුපස්සිතුං.

    Pleasant feelings, painful feelings, and neutral feelings are all impermanent, conditioned, dependently originated, liable to end, vanish, fade away, and cease. When feeling a pleasant feeling they think: ‘This is my self.’ When their pleasant feeling ceases they think: ‘My self has disappeared.’ When feeling a painful feeling they think: ‘This is my self.’ When their painful feeling ceases they think: ‘My self has disappeared.’ When feeling a neutral feeling they think: ‘This is my self.’ When their neutral feeling ceases they think: ‘My self has disappeared.’ So those who say ‘feeling is my self’ regard as self that which is evidently impermanent, mixed with pleasure and pain, and liable to rise and fall. That’s why it’s not acceptable to regard feeling as self.

    තත්‍රානන්ද, යෝ සෝ ඒවමාහ: ‘න හේව ඛෝ මේ වේදනා අත්තා, අප්පටිසංවේදනෝ මේ අත්තා(අ)ති, සෝ ඒවමස්ස වචනීයෝ: ‘යත්ථ පනාවුසෝ, සබ්බසෝ වේදයිතං නත්ථි අපි නු ඛෝ, තත්ථ “අයමහමස්මී”ති සියා(අ)”ති?

    Now, as to those who say: ‘Feeling is definitely not my self. My self does not experience feeling.’ You should say this to them, ‘But friend, where there is nothing felt at all, would the thought “I am” occur there?’”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒතේන පේතං නක්ඛමති: ‘න හේව ඛෝ මේ වේදනා අත්තා, අප්පටිසංවේදනෝ මේ අත්තා(අ)ති සමනුපස්සිතුං.

    “That’s why it’s not acceptable to regard self as that which does not experience feeling.

    තත්‍රානන්ද, යෝ සෝ ඒවමාහ: ‘න හේව ඛෝ මේ වේදනා අත්තා, නෝපි අප්පටිසංවේදනෝ මේ අත්තා, අත්තා මේ වේදියති, වේදනාධම්මෝ හි මේ අත්තා(අ)ති. සෝ ඒවමස්ස වචනීයෝ—වේදනා ච හි, ආවුසෝ, සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං අපරිසේසා නිරුජ්ඣේය්‍යුං. සබ්බසෝ වේදනාය අසති වේදනානිරෝධා අපි නු ඛෝ තත්ථ ‘අයමහමස්මී(අ)ති සියා”ති?

    Now, as to those who say: ‘Feeling is definitely not my self. But it’s not that my self does not experience feeling. My self feels, for my self is liable to feel.’ You should say this to them, ‘Suppose feelings were to totally and utterly cease without anything left over. When there’s no feeling at all, with the cessation of feeling, would the thought “I am this” occur there?’”

    “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “No, sir.”

    “තස්මාතිහානන්ද, ඒතේන පේතං නක්ඛමති: ‘න හේව ඛෝ මේ වේදනා අත්තා, නෝපි අප්පටිසංවේදනෝ මේ අත්තා, අත්තා මේ වේදියති, වේදනාධම්මෝ හි මේ අත්තා(අ)ති සමනුපස්සිතුං.

    “That’s why it’s not acceptable to regard self as that which is liable to feel.

    යතෝ ඛෝ, ආනන්ද, භික්ඛු නේව වේදනං අත්තානං සමනුපස්සති, නෝපි අප්පටිසංවේදනං අත්තානං සමනුපස්සති, නෝපි ‘අත්තා මේ වේදියති, වේදනාධම්මෝ හි මේ අත්තා(අ)ති සමනුපස්සති. සෝ ඒවං න සමනුපස්සන්තෝ න ච කිඤ්චි ලෝකේ උපාදියති, අනුපාදියං න පරිතස්සති, අපරිතස්සං පච්චත්තඤ්ඤේව පරිනිබ්බායති, ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා(අ)ති පජානාති.

    Not regarding anything in this way, they don’t grasp at anything in the world. Not grasping, they’re not anxious. Not being anxious, they personally become extinguished. They understand: ‘Rebirth is ended, the spiritual journey has been completed, what had to be done has been done, there is no return to any state of existence.’

    ඒවං විමුත්තචිත්තං ඛෝ, ආනන්ද, භික්ඛුං යෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘හෝති තථාගතෝ පරං මරණා ඉතිස්ස දිට්ඨී(අ)ති, තදකල්ලං. ‘න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා ඉතිස්ස දිට්ඨී(අ)ති, තදකල්ලං. ‘හෝති ච න ච හෝති තථාගතෝ පරං මරණා ඉතිස්ස දිට්ඨී(අ)ති, තදකල්ලං. ‘නේව හෝති න න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා ඉතිස්ස දිට්ඨී(අ)ති, තදකල්ලං.

    It wouldn’t be appropriate to say that a bhikkhu whose mind is freed like this holds the following views: ‘A Realized One still exists after death’; ‘A Realized One no longer exists after death’; ‘A Realized One both still exists and no longer exists after death’; ‘A Realized One neither still exists nor no longer exists after death’.

    තං කිස්ස හේතු? යාවතා, ආනන්ද, අධිවචනං යාවතා අධිවචනපථෝ, යාවතා නිරුත්ති යාවතා නිරුත්තිපථෝ, යාවතා පඤ්ඤත්ති යාවතා පඤ්ඤත්තිපථෝ, යාවතා පඤ්ඤා යාවතා පඤ්ඤාවචරං, යාවතා වට්ටං, යාවතා වට්ටති, තදභිඤ්ඤාවිමුත්තෝ භික්ඛු, තදභිඤ්ඤාවිමුත්තං භික්ඛුං ‘න ජානාති න පස්සති ඉතිස්ස දිට්ඨී(අ)ති, තදකල්ලං.

    Why is that? A bhikkhu is freed by directly knowing this: how far labeling and the scope of labeling extend; how far terminology and the scope of terminology extend; how far description and the scope of description extend; how far wisdom and the sphere of wisdom extend; how far the cycle of rebirths and its continuation extend. It wouldn’t be appropriate to say that a bhikkhu freed by directly knowing this holds the view: ‘There is no such thing as knowing and seeing.’

    5. සත්තවිඤ්ඤාණට්ඨිති

    5. Planes of Consciousness

    සත්ත ඛෝ, ආනන්ද, විඤ්ඤාණට්ඨිතියෝ, ද්වේ ආයතනානි. කතමා සත්ත?

    Ānanda, there are seven planes of consciousness and two dimensions. What seven?

    සන්තානන්ද, සත්තා නානත්තකායා නානත්තසඤ්ඤිනෝ, සේය්‍යථාපි මනුස්සා, ඒකච්චේ ච දේවා, ඒකච්චේ ච විනිපාතිකා. අයං පඨමා විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that are diverse in body and diverse in perception, such as human beings, some gods, and some beings in the underworld. This is the first plane of consciousness.

    සන්තානන්ද, සත්තා නානත්තකායා ඒකත්තසඤ්ඤිනෝ, සේය්‍යථාපි දේවා බ්‍රහ්මකායිකා පඨමාභිනිබ්බත්තා. අයං දුතියා විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that are diverse in body and unified in perception, such as the gods reborn in Brahmā’s Host through the first jhāna. This is the second plane of consciousness.

    සන්තානන්ද, සත්තා ඒකත්තකායා නානත්තසඤ්ඤිනෝ, සේය්‍යථාපි දේවා ආභස්සරා. අයං තතියා විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that are unified in body and diverse in perception, such as the gods of streaming radiance. This is the third plane of consciousness.

    සන්තානන්ද, සත්තා ඒකත්තකායා ඒකත්තසඤ්ඤිනෝ, සේය්‍යථාපි දේවා සුභකිණ්හා. අයං චතුත්ථී විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that are unified in body and unified in perception, such as the gods replete with glory. This is the fourth plane of consciousness.

    සන්තානන්ද, සත්තා සබ්බසෝ රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා පටිඝසඤ්ඤානං අත්ථඞ්ගමා නානත්තසඤ්ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්තෝ ආකාසෝ(අ)ති ආකාසානඤ්චායතනූපගා. අයං පඤ්චමී විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that have gone totally beyond perceptions of form. With the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, they have been reborn in the dimension of infinite space. This is the fifth plane of consciousness.

    සන්තානන්ද, සත්තා සබ්බසෝ ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘අනන්තං විඤ්ඤාණන්(අ)ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනූපගා. අයං ඡට්ඨී විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that have gone totally beyond the dimension of infinite space. Aware that ‘consciousness is infinite’, they have been reborn in the dimension of infinite consciousness. This is the sixth plane of consciousness.

    සන්තානන්ද, සත්තා සබ්බසෝ විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘නත්ථි කිඤ්චී(අ)ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනූපගා. අයං සත්තමී විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that have gone totally beyond the dimension of infinite consciousness. Aware that ‘there is nothing at all’, they have been reborn in the dimension of nothingness. This is the seventh plane of consciousness.

    අසඤ්ඤසත්තායතනං නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනමේව දුතියං.

    Then there is the dimension of non-percipient beings, and secondly, the dimension of neither perception nor non-perception.

    තත්‍රානන්ද, යායං පඨමා විඤ්ඤාණට්ඨිති නානත්තකායා නානත්තසඤ්ඤිනෝ, සේය්‍යථාපි මනුස්සා, ඒකච්චේ ච දේවා, ඒකච්චේ ච විනිපාතිකා. යෝ නු ඛෝ, ආනන්ද, තඤ්ච පජානාති, තස්සා ච සමුදයං පජානාති, තස්සා ච අත්ථඞ්ගමං පජානාති, තස්සා ච අස්සාදං පජානාති, තස්සා ච ආදීනවං පජානාති, තස්සා ච නිස්සරණං පජානාති, කල්ලං නු තේන තදභිනන්දිතුන්”ති?

    Now, regarding these seven planes of consciousness and two dimensions, is it appropriate for someone who understands them—and their origin, ending, gratification, drawback, and escape—to take pleasure in them?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ” …පේ…

    “No, sir.”

    “තත්‍රානන්ද, යමිදං අසඤ්ඤසත්තායතනං. යෝ නු ඛෝ, ආනන්ද, තඤ්ච පජානාති, තස්ස ච සමුදයං පජානාති, තස්ස ච අත්ථඞ්ගමං පජානාති, තස්ස ච අස්සාදං පජානාති, තස්ස ච ආදීනවං පජානාති, තස්ස ච නිස්සරණං පජානාති, කල්ලං නු තේන තදභිනන්දිතුන්”ති? “නෝ හේතං, භන්තේ”. “තත්‍රානන්ද, යමිදං නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං. යෝ නු ඛෝ, ආනන්ද, තඤ්ච පජානාති, තස්ස ච සමුදයං පජානාති, තස්ස ච අත්ථඞ්ගමං පජානාති, තස්ස ච අස්සාදං පජානාති, තස්ස ච ආදීනවං පජානාති, තස්ස ච නිස්සරණං පජානාති, කල්ලං නු තේන තදභිනන්දිතුන්”ති? “නෝ හේතං, භන්තේ”.

    “යතෝ ඛෝ, ආනන්ද, භික්ඛු ඉමාසඤ්ච සත්තන්නං විඤ්ඤාණට්ඨිතීනං ඉමේසඤ්ච ද්වින්නං ආයතනානං සමුදයඤ්ච අත්ථඞ්ගමඤ්ච අස්සාදඤ්ච ආදීනවඤ්ච නිස්සරණඤ්ච යථාභූතං විදිත්වා අනුපාදා විමුත්තෝ හෝති, අයං වුච්චතානන්ද, භික්ඛු පඤ්ඤාවිමුත්තෝ.

    “When a bhikkhu, having truly understood the origin, ending, gratification, drawback, and escape regarding these seven planes of consciousness and these two dimensions, is freed by not grasping, they’re called a bhikkhu who is freed by wisdom.

    6. අට්ඨවිමෝක්ඛ

    6. The Eight Liberations

    අට්ඨ ඛෝ ඉමේ, ආනන්ද, විමෝක්ඛා. කතමේ අට්ඨ?

    Ānanda, there are these eight liberations. What eight?

    රූපී රූපානි පස්සති අයං පඨමෝ විමෝක්ඛෝ.

    Having physical form, they see visions. This is the first liberation.

    අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී බහිද්ධා රූපානි පස්සති, අයං දුතියෝ විමෝක්ඛෝ.

    Not perceiving form internally, they see visions externally. This is the second liberation.

    සුභන්තේව අධිමුත්තෝ හෝති, අයං තතියෝ විමෝක්ඛෝ.

    They’re focused only on beauty. This is the third liberation.

    සබ්බසෝ රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා පටිඝසඤ්ඤානං අත්ථඞ්ගමා නානත්තසඤ්ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්තෝ ආකාසෝ(අ)ති ආකාසානඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං චතුත්ථෝ විමෝක්ඛෝ.

    Going totally beyond perceptions of form, with the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, they enter and remain in the dimension of infinite space. This is the fourth liberation.

    සබ්බසෝ ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘අනන්තං විඤ්ඤාණන්(අ)ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං පඤ්චමෝ විමෝක්ඛෝ.

    Going totally beyond the dimension of infinite space, aware that ‘consciousness is infinite’, they enter and remain in the dimension of infinite consciousness. This is the fifth liberation.

    සබ්බසෝ විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘නත්ථි කිඤ්චී(අ)ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං ඡට්ඨෝ විමෝක්ඛෝ.

    Going totally beyond the dimension of infinite consciousness, aware that ‘there is nothing at all’, they enter and remain in the dimension of nothingness. This is the sixth liberation.

    සබ්බසෝ ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං සත්තමෝ විමෝක්ඛෝ.

    Going totally beyond the dimension of nothingness, they enter and remain in the dimension of neither perception nor non-perception. This is the seventh liberation.

    සබ්බසෝ නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම සඤ්ඤාවේදයිතනිරෝධං උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං අට්ඨමෝ විමෝක්ඛෝ.

    Going totally beyond the dimension of neither perception nor non-perception, they enter and remain in the cessation of perception and feeling. This is the eighth liberation.

    ඉමේ ඛෝ, ආනන්ද, අට්ඨ විමෝක්ඛා.

    These are the eight liberations.

    යතෝ ඛෝ, ආනන්ද, භික්ඛු ඉමේ අට්ඨ විමෝක්ඛේ අනුලෝමම්පි සමාපජ්ජති, පටිලෝමම්පි සමාපජ්ජති, අනුලෝමපටිලෝමම්පි සමාපජ්ජති, යත්ථිච්ඡකං යදිච්ඡකං යාවතිච්ඡකං සමාපජ්ජතිපි වුට්ඨාතිපි. ආසවානඤ්ච ඛයා අනාසවං චේතෝවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති, අයං වුච්චතානන්ද, භික්ඛු උභතෝභාගවිමුත්තෝ. ඉමාය ච, ආනන්ද, උභතෝභාගවිමුත්තියා අඤ්ඤා උභතෝභාගවිමුත්ති උත්තරිතරා වා පණීතතරා වා නත්ථී”ති.

    When a bhikkhu enters into and withdraws from these eight liberations—in forward order, in reverse order, and in forward and reverse order—wherever they wish, whenever they wish, and for as long as they wish; and when they realize the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life, and live having realized it with their own insight due to the ending of defilements, they’re called a bhikkhu who is freed both ways. And, Ānanda, there is no other freedom both ways that is better or finer than this.”

    ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනෝ ආයස්මා ආනන්දෝ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දීති.

    That is what the Buddha said. Satisfied, Venerable Ānanda was happy with what the Buddha said.

    මහානිදානසුත්තං නිට්ඨිතං දුතියං.





    The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]


    © 1991-2024 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact