Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / దీఘనికాయ • Dīghanikāya |
౨. మహానిదానసుత్తం
2. Mahānidānasuttaṃ
పటిచ్చసముప్పాదో
Paṭiccasamuppādo
౯౫. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా కురూసు విహరతి కమ్మాసధమ్మం నామ 1 కురూనం నిగమో. అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘అచ్ఛరియం, భన్తే, అబ్భుతం, భన్తే! యావ గమ్భీరో చాయం, భన్తే, పటిచ్చసముప్పాదో గమ్భీరావభాసో చ, అథ చ పన మే ఉత్తానకుత్తానకో వియ ఖాయతీ’’తి. ‘‘మా హేవం, ఆనన్ద, అవచ, మా హేవం, ఆనన్ద, అవచ. గమ్భీరో చాయం, ఆనన్ద, పటిచ్చసముప్పాదో గమ్భీరావభాసో చ. ఏతస్స, ఆనన్ద, ధమ్మస్స అననుబోధా అప్పటివేధా ఏవమయం పజా తన్తాకులకజాతా కులగణ్ఠికజాతా 2 ముఞ్జపబ్బజభూతా అపాయం దుగ్గతిం వినిపాతం సంసారం నాతివత్తతి.
95. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma 3 kurūnaṃ nigamo. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva gambhīro cāyaṃ, bhante, paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca, atha ca pana me uttānakuttānako viya khāyatī’’ti. ‘‘Mā hevaṃ, ānanda, avaca, mā hevaṃ, ānanda, avaca. Gambhīro cāyaṃ, ānanda, paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca. Etassa, ānanda, dhammassa ananubodhā appaṭivedhā evamayaṃ pajā tantākulakajātā kulagaṇṭhikajātā 4 muñjapabbajabhūtā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattati.
౯౬. ‘‘‘అత్థి ఇదప్పచ్చయా జరామరణ’న్తి ఇతి పుట్ఠేన సతా, ఆనన్ద, అత్థీతిస్స వచనీయం. ‘కింపచ్చయా జరామరణ’న్తి ఇతి చే వదేయ్య, ‘జాతిపచ్చయా జరామరణ’న్తి ఇచ్చస్స వచనీయం.
96. ‘‘‘Atthi idappaccayā jarāmaraṇa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā jarāmaraṇa’nti iti ce vadeyya, ‘jātipaccayā jarāmaraṇa’nti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘అత్థి ఇదప్పచ్చయా జాతీ’తి ఇతి పుట్ఠేన సతా, ఆనన్ద, అత్థీతిస్స వచనీయం. ‘కింపచ్చయా జాతీ’తి ఇతి చే వదేయ్య, ‘భవపచ్చయా జాతీ’తి ఇచ్చస్స వచనీయం.
‘‘‘Atthi idappaccayā jātī’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā jātī’ti iti ce vadeyya, ‘bhavapaccayā jātī’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘అత్థి ఇదప్పచ్చయా భవో’తి ఇతి పుట్ఠేన సతా, ఆనన్ద, అత్థీతిస్స వచనీయం . ‘కింపచ్చయా భవో’తి ఇతి చే వదేయ్య, ‘ఉపాదానపచ్చయా భవో’తి ఇచ్చస్స వచనీయం.
‘‘‘Atthi idappaccayā bhavo’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ . ‘Kiṃpaccayā bhavo’ti iti ce vadeyya, ‘upādānapaccayā bhavo’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘అత్థి ఇదప్పచ్చయా ఉపాదాన’న్తి ఇతి పుట్ఠేన సతా, ఆనన్ద, అత్థీతిస్స వచనీయం. ‘కింపచ్చయా ఉపాదాన’న్తి ఇతి చే వదేయ్య, ‘తణ్హాపచ్చయా ఉపాదాన’న్తి ఇచ్చస్స వచనీయం.
‘‘‘Atthi idappaccayā upādāna’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā upādāna’nti iti ce vadeyya, ‘taṇhāpaccayā upādāna’nti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘అత్థి ఇదప్పచ్చయా తణ్హా’తి ఇతి పుట్ఠేన సతా, ఆనన్ద, అత్థీతిస్స వచనీయం. ‘కింపచ్చయా తణ్హా’తి ఇతి చే వదేయ్య, ‘వేదనాపచ్చయా తణ్హా’తి ఇచ్చస్స వచనీయం.
‘‘‘Atthi idappaccayā taṇhā’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā taṇhā’ti iti ce vadeyya, ‘vedanāpaccayā taṇhā’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘అత్థి ఇదప్పచ్చయా వేదనా’తి ఇతి పుట్ఠేన సతా, ఆనన్ద, అత్థీతిస్స వచనీయం. ‘కింపచ్చయా వేదనా’తి ఇతి చే వదేయ్య, ‘ఫస్సపచ్చయా వేదనా’తి ఇచ్చస్స వచనీయం.
‘‘‘Atthi idappaccayā vedanā’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā vedanā’ti iti ce vadeyya, ‘phassapaccayā vedanā’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘అత్థి ఇదప్పచ్చయా ఫస్సో’తి ఇతి పుట్ఠేన సతా, ఆనన్ద, అత్థీతిస్స వచనీయం. ‘కింపచ్చయా ఫస్సో’తి ఇతి చే వదేయ్య, ‘నామరూపపచ్చయా ఫస్సో’తి ఇచ్చస్స వచనీయం.
‘‘‘Atthi idappaccayā phasso’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā phasso’ti iti ce vadeyya, ‘nāmarūpapaccayā phasso’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘అత్థి ఇదప్పచ్చయా నామరూప’న్తి ఇతి పుట్ఠేన సతా, ఆనన్ద, అత్థీతిస్స వచనీయం. ‘కింపచ్చయా నామరూప’న్తి ఇతి చే వదేయ్య, ‘విఞ్ఞాణపచ్చయా నామరూప’న్తి ఇచ్చస్స వచనీయం.
‘‘‘Atthi idappaccayā nāmarūpa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā nāmarūpa’nti iti ce vadeyya, ‘viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘అత్థి ఇదప్పచ్చయా విఞ్ఞాణ’న్తి ఇతి పుట్ఠేన సతా, ఆనన్ద, అత్థీతిస్స వచనీయం. ‘కింపచ్చయా విఞ్ఞాణ’న్తి ఇతి చే వదేయ్య, ‘నామరూపపచ్చయా విఞ్ఞాణ’న్తి ఇచ్చస్స వచనీయం.
‘‘‘Atthi idappaccayā viññāṇa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā viññāṇa’nti iti ce vadeyya, ‘nāmarūpapaccayā viññāṇa’nti iccassa vacanīyaṃ.
౯౭. ‘‘ఇతి ఖో, ఆనన్ద, నామరూపపచ్చయా విఞ్ఞాణం, విఞ్ఞాణపచ్చయా నామరూపం, నామరూపపచ్చయా ఫస్సో, ఫస్సపచ్చయా వేదనా, వేదనాపచ్చయా తణ్హా, తణ్హాపచ్చయా ఉపాదానం, ఉపాదానపచ్చయా భవో, భవపచ్చయా జాతి , జాతిపచ్చయా జరామరణం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా సమ్భవన్తి. ఏవమేతస్స కేవలస్స దుక్ఖక్ఖన్ధస్స సముదయో హోతి.
97. ‘‘Iti kho, ānanda, nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti , jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
౯౮. ‘‘‘జాతిపచ్చయా జరామరణ’న్తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా జాతిపచ్చయా జరామరణం. జాతి చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సేయ్యథిదం – దేవానం వా దేవత్తాయ, గన్ధబ్బానం వా గన్ధబ్బత్తాయ, యక్ఖానం వా యక్ఖత్తాయ, భూతానం వా భూతత్తాయ, మనుస్సానం వా మనుస్సత్తాయ, చతుప్పదానం వా చతుప్పదత్తాయ, పక్ఖీనం వా పక్ఖిత్తాయ, సరీసపానం వా సరీసపత్తాయ 5, తేసం తేసఞ్చ హి, ఆనన్ద, సత్తానం తదత్తాయ జాతి నాభవిస్స. సబ్బసో జాతియా అసతి జాతినిరోధా అపి ను ఖో జరామరణం పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో జరామరణస్స, యదిదం జాతి’’.
98. ‘‘‘Jātipaccayā jarāmaraṇa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā jātipaccayā jarāmaraṇaṃ. Jāti ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – devānaṃ vā devattāya, gandhabbānaṃ vā gandhabbattāya, yakkhānaṃ vā yakkhattāya, bhūtānaṃ vā bhūtattāya, manussānaṃ vā manussattāya, catuppadānaṃ vā catuppadattāya, pakkhīnaṃ vā pakkhittāya, sarīsapānaṃ vā sarīsapattāya 6, tesaṃ tesañca hi, ānanda, sattānaṃ tadattāya jāti nābhavissa. Sabbaso jātiyā asati jātinirodhā api nu kho jarāmaraṇaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo jarāmaraṇassa, yadidaṃ jāti’’.
౯౯. ‘‘‘భవపచ్చయా జాతీ’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా భవపచ్చయా జాతి. భవో చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సేయ్యథిదం – కామభవో వా రూపభవో వా అరూపభవో వా, సబ్బసో భవే అసతి భవనిరోధా అపి ను ఖో జాతి పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో జాతియా, యదిదం భవో’’.
99. ‘‘‘Bhavapaccayā jātī’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā bhavapaccayā jāti. Bhavo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – kāmabhavo vā rūpabhavo vā arūpabhavo vā, sabbaso bhave asati bhavanirodhā api nu kho jāti paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo jātiyā, yadidaṃ bhavo’’.
౧౦౦. ‘‘‘ఉపాదానపచ్చయా భవో’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా ఉపాదానపచ్చయా భవో. ఉపాదానఞ్చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి , సేయ్యథిదం – కాముపాదానం వా దిట్ఠుపాదానం వా సీలబ్బతుపాదానం వా అత్తవాదుపాదానం వా, సబ్బసో ఉపాదానే అసతి ఉపాదాననిరోధా అపి ను ఖో భవో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో భవస్స, యదిదం ఉపాదానం’’.
100. ‘‘‘Upādānapaccayā bhavo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā upādānapaccayā bhavo. Upādānañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici , seyyathidaṃ – kāmupādānaṃ vā diṭṭhupādānaṃ vā sīlabbatupādānaṃ vā attavādupādānaṃ vā, sabbaso upādāne asati upādānanirodhā api nu kho bhavo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo bhavassa, yadidaṃ upādānaṃ’’.
౧౦౧. ‘‘‘తణ్హాపచ్చయా ఉపాదాన’న్తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా తణ్హాపచ్చయా ఉపాదానం. తణ్హా చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సేయ్యథిదం – రూపతణ్హా సద్దతణ్హా గన్ధతణ్హా రసతణ్హా ఫోట్ఠబ్బతణ్హా ధమ్మతణ్హా, సబ్బసో తణ్హాయ అసతి తణ్హానిరోధా అపి ను ఖో ఉపాదానం పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో ఉపాదానస్స, యదిదం తణ్హా’’.
101. ‘‘‘Taṇhāpaccayā upādāna’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā taṇhāpaccayā upādānaṃ. Taṇhā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā, sabbaso taṇhāya asati taṇhānirodhā api nu kho upādānaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo upādānassa, yadidaṃ taṇhā’’.
౧౦౨. ‘‘‘వేదనాపచ్చయా తణ్హా’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా వేదనాపచ్చయా తణ్హా. వేదనా చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సేయ్యథిదం – చక్ఖుసమ్ఫస్సజా వేదనా సోతసమ్ఫస్సజా వేదనా ఘానసమ్ఫస్సజా వేదనా జివ్హాసమ్ఫస్సజా వేదనా కాయసమ్ఫస్సజా వేదనా మనోసమ్ఫస్సజా వేదనా, సబ్బసో వేదనాయ అసతి వేదనానిరోధా అపి ను ఖో తణ్హా పఞ్ఞాయేథా’’తి ? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో తణ్హాయ, యదిదం వేదనా’’.
102. ‘‘‘Vedanāpaccayā taṇhā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā vedanāpaccayā taṇhā. Vedanā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – cakkhusamphassajā vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasamphassajā vedanā jivhāsamphassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā manosamphassajā vedanā, sabbaso vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho taṇhā paññāyethā’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo taṇhāya, yadidaṃ vedanā’’.
౧౦౩. ‘‘ఇతి ఖో పనేతం, ఆనన్ద, వేదనం పటిచ్చ తణ్హా, తణ్హం పటిచ్చ పరియేసనా, పరియేసనం పటిచ్చ లాభో, లాభం పటిచ్చ వినిచ్ఛయో, వినిచ్ఛయం పటిచ్చ ఛన్దరాగో, ఛన్దరాగం పటిచ్చ అజ్ఝోసానం, అజ్ఝోసానం పటిచ్చ పరిగ్గహో, పరిగ్గహం పటిచ్చ మచ్ఛరియం, మచ్ఛరియం పటిచ్చ ఆరక్ఖో. ఆరక్ఖాధికరణం దణ్డాదానసత్థాదానకలహవిగ్గహవివాదతువంతువంపేసుఞ్ఞముసావాదా అనేకే పాపకా అకుసలా ధమ్మా సమ్భవన్తి.
103. ‘‘Iti kho panetaṃ, ānanda, vedanaṃ paṭicca taṇhā, taṇhaṃ paṭicca pariyesanā, pariyesanaṃ paṭicca lābho, lābhaṃ paṭicca vinicchayo, vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo, chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ, ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho, pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ, macchariyaṃ paṭicca ārakkho. Ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti.
౧౦౪. ‘‘‘ఆరక్ఖాధికరణం 7 దణ్డాదానసత్థాదానకలహవిగ్గహవివాదతువంతువంపేసుఞ్ఞముసావాదా అనేకే పాపకా అకుసలా ధమ్మా సమ్భవన్తీ’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా ఆరక్ఖాధికరణం దణ్డాదానసత్థాదానకలహవిగ్గహవివాదతువంతువంపేసుఞ్ఞముసావాదా అనేకే పాపకా అకుసలా ధమ్మా సమ్భవన్తి. ఆరక్ఖో చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సబ్బసో ఆరక్ఖే అసతి ఆరక్ఖనిరోధా అపి ను ఖో దణ్డాదానసత్థాదానకలహవిగ్గహవివాదతువంతువంపేసుఞ్ఞముసావాదా అనేకే పాపకా అకుసలా ధమ్మా సమ్భవేయ్యు’’న్తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో దణ్డాదానసత్థాదానకలహవిగ్గహవివాదతువంతువంపేసుఞ్ఞముసావాదానం అనేకేసం పాపకానం అకుసలానం ధమ్మానం సమ్భవాయ యదిదం ఆరక్ఖో.
104. ‘‘‘Ārakkhādhikaraṇaṃ 8 daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavantī’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Ārakkho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso ārakkhe asati ārakkhanirodhā api nu kho daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhaveyyu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādānaṃ anekesaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ sambhavāya yadidaṃ ārakkho.
౧౦౫. ‘‘‘మచ్ఛరియం పటిచ్చ ఆరక్ఖో’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా మచ్ఛరియం పటిచ్చ ఆరక్ఖో. మచ్ఛరియఞ్చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి , సబ్బసో మచ్ఛరియే అసతి మచ్ఛరియనిరోధా అపి ను ఖో ఆరక్ఖో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో ఆరక్ఖస్స, యదిదం మచ్ఛరియం’’.
105. ‘‘‘Macchariyaṃ paṭicca ārakkho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā macchariyaṃ paṭicca ārakkho. Macchariyañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici , sabbaso macchariye asati macchariyanirodhā api nu kho ārakkho paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo ārakkhassa, yadidaṃ macchariyaṃ’’.
౧౦౬. ‘‘‘పరిగ్గహం పటిచ్చ మచ్ఛరియ’న్తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా పరిగ్గహం పటిచ్చ మచ్ఛరియం. పరిగ్గహో చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సబ్బసో పరిగ్గహే అసతి పరిగ్గహనిరోధా అపి ను ఖో మచ్ఛరియం పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో మచ్ఛరియస్స, యదిదం పరిగ్గహో’’.
106. ‘‘‘Pariggahaṃ paṭicca macchariya’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ. Pariggaho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso pariggahe asati pariggahanirodhā api nu kho macchariyaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo macchariyassa, yadidaṃ pariggaho’’.
౧౦౭. ‘‘‘అజ్ఝోసానం పటిచ్చ పరిగ్గహో’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా అజ్ఝోసానం పటిచ్చ పరిగ్గహో. అజ్ఝోసానఞ్చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సబ్బసో అజ్ఝోసానే అసతి అజ్ఝోసాననిరోధా అపి ను ఖో పరిగ్గహో పఞ్ఞాయేథా’’తి ? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో పరిగ్గహస్స – యదిదం అజ్ఝోసానం’’.
107. ‘‘‘Ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho. Ajjhosānañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso ajjhosāne asati ajjhosānanirodhā api nu kho pariggaho paññāyethā’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo pariggahassa – yadidaṃ ajjhosānaṃ’’.
౧౦౮. ‘‘‘ఛన్దరాగం పటిచ్చ అజ్ఝోసాన’న్తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా ఛన్దరాగం పటిచ్చ అజ్ఝోసానం. ఛన్దరాగో చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సబ్బసో ఛన్దరాగే అసతి ఛన్దరాగనిరోధా అపి ను ఖో అజ్ఝోసానం పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో అజ్ఝోసానస్స, యదిదం ఛన్దరాగో’’.
108. ‘‘‘Chandarāgaṃ paṭicca ajjhosāna’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ. Chandarāgo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso chandarāge asati chandarāganirodhā api nu kho ajjhosānaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo ajjhosānassa, yadidaṃ chandarāgo’’.
౧౦౯. ‘‘‘వినిచ్ఛయం పటిచ్చ ఛన్దరాగో’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా వినిచ్ఛయం పటిచ్చ ఛన్దరాగో. వినిచ్ఛయో చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సబ్బసో వినిచ్ఛయే అసతి వినిచ్ఛయనిరోధా అపి ను ఖో ఛన్దరాగో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం , భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో ఛన్దరాగస్స, యదిదం వినిచ్ఛయో’’.
109. ‘‘‘Vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo. Vinicchayo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso vinicchaye asati vinicchayanirodhā api nu kho chandarāgo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ , bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo chandarāgassa, yadidaṃ vinicchayo’’.
౧౧౦. ‘‘‘లాభం పటిచ్చ వినిచ్ఛయో’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా లాభం పటిచ్చ వినిచ్ఛయో. లాభో చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సబ్బసో లాభే అసతి లాభనిరోధా అపి ను ఖో వినిచ్ఛయో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో వినిచ్ఛయస్స, యదిదం లాభో’’.
110. ‘‘‘Lābhaṃ paṭicca vinicchayo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā lābhaṃ paṭicca vinicchayo. Lābho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso lābhe asati lābhanirodhā api nu kho vinicchayo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo vinicchayassa, yadidaṃ lābho’’.
౧౧౧. ‘‘‘పరియేసనం పటిచ్చ లాభో’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా పరియేసనం పటిచ్చ లాభో. పరియేసనా చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సబ్బసో పరియేసనాయ అసతి పరియేసనానిరోధా అపి ను ఖో లాభో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో లాభస్స, యదిదం పరియేసనా’’.
111. ‘‘‘Pariyesanaṃ paṭicca lābho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā pariyesanaṃ paṭicca lābho. Pariyesanā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso pariyesanāya asati pariyesanānirodhā api nu kho lābho paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo lābhassa, yadidaṃ pariyesanā’’.
౧౧౨. ‘‘‘తణ్హం పటిచ్చ పరియేసనా’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా తణ్హం పటిచ్చ పరియేసనా. తణ్హా చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సేయ్యథిదం – కామతణ్హా భవతణ్హా విభవతణ్హా, సబ్బసో తణ్హాయ అసతి తణ్హానిరోధా అపి ను ఖో పరియేసనా పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో పరియేసనాయ, యదిదం తణ్హా. ఇతి ఖో, ఆనన్ద, ఇమే ద్వే ధమ్మా 9 ద్వయేన వేదనాయ ఏకసమోసరణా భవన్తి’’.
112. ‘‘‘Taṇhaṃ paṭicca pariyesanā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā taṇhaṃ paṭicca pariyesanā. Taṇhā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā, sabbaso taṇhāya asati taṇhānirodhā api nu kho pariyesanā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo pariyesanāya, yadidaṃ taṇhā. Iti kho, ānanda, ime dve dhammā 10 dvayena vedanāya ekasamosaraṇā bhavanti’’.
౧౧౩. ‘‘‘ఫస్సపచ్చయా వేదనా’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా ‘ఫస్సపచ్చయా వేదనా. ఫస్సో చ హి, ఆనన్ద, నాభవిస్స సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం కస్సచి కిమ్హిచి, సేయ్యథిదం – చక్ఖుసమ్ఫస్సో సోతసమ్ఫస్సో ఘానసమ్ఫస్సో జివ్హాసమ్ఫస్సో కాయసమ్ఫస్సో మనోసమ్ఫస్సో, సబ్బసో ఫస్సే అసతి ఫస్సనిరోధా అపి ను ఖో వేదనా పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద , ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో వేదనాయ, యదిదం ఫస్సో’’.
113. ‘‘‘Phassapaccayā vedanā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ‘phassapaccayā vedanā. Phasso ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso, sabbaso phasse asati phassanirodhā api nu kho vedanā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda , eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo vedanāya, yadidaṃ phasso’’.
౧౧౪. ‘‘‘నామరూపపచ్చయా ఫస్సో’తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా నామరూపపచ్చయా ఫస్సో. యేహి, ఆనన్ద, ఆకారేహి యేహి లిఙ్గేహి యేహి నిమిత్తేహి యేహి ఉద్దేసేహి నామకాయస్స పఞ్ఞత్తి హోతి, తేసు ఆకారేసు తేసు లిఙ్గేసు తేసు నిమిత్తేసు తేసు ఉద్దేసేసు అసతి అపి ను ఖో రూపకాయే అధివచనసమ్ఫస్సో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘యేహి, ఆనన్ద, ఆకారేహి యేహి లిఙ్గేహి యేహి నిమిత్తేహి యేహి ఉద్దేసేహి రూపకాయస్స పఞ్ఞత్తి హోతి, తేసు ఆకారేసు…పే॰… తేసు ఉద్దేసేసు అసతి అపి ను ఖో నామకాయే పటిఘసమ్ఫస్సో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘యేహి, ఆనన్ద, ఆకారేహి…పే॰… యేహి ఉద్దేసేహి నామకాయస్స చ రూపకాయస్స చ పఞ్ఞత్తి హోతి , తేసు ఆకారేసు…పే॰… తేసు ఉద్దేసేసు అసతి అపి ను ఖో అధివచనసమ్ఫస్సో వా పటిఘసమ్ఫస్సో వా పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘యేహి, ఆనన్ద, ఆకారేహి…పే॰… యేహి ఉద్దేసేహి నామరూపస్స పఞ్ఞత్తి హోతి, తేసు ఆకారేసు …పే॰… తేసు ఉద్దేసేసు అసతి అపి ను ఖో ఫస్సో పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో ఫస్సస్స, యదిదం నామరూపం’’.
114. ‘‘‘Nāmarūpapaccayā phasso’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā nāmarūpapaccayā phasso. Yehi, ānanda, ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nāmakāyassa paññatti hoti, tesu ākāresu tesu liṅgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati api nu kho rūpakāye adhivacanasamphasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi rūpakāyassa paññatti hoti, tesu ākāresu…pe… tesu uddesesu asati api nu kho nāmakāye paṭighasamphasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi…pe… yehi uddesehi nāmakāyassa ca rūpakāyassa ca paññatti hoti , tesu ākāresu…pe… tesu uddesesu asati api nu kho adhivacanasamphasso vā paṭighasamphasso vā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi…pe… yehi uddesehi nāmarūpassa paññatti hoti, tesu ākāresu …pe… tesu uddesesu asati api nu kho phasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo phassassa, yadidaṃ nāmarūpaṃ’’.
౧౧౫. ‘‘‘విఞ్ఞాణపచ్చయా నామరూప’న్తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా విఞ్ఞాణపచ్చయా నామరూపం. విఞ్ఞాణఞ్చ హి, ఆనన్ద, మాతుకుచ్ఛిస్మిం న ఓక్కమిస్సథ, అపి ను ఖో నామరూపం మాతుకుచ్ఛిస్మిం సముచ్చిస్సథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘విఞ్ఞాణఞ్చ హి, ఆనన్ద, మాతుకుచ్ఛిస్మిం ఓక్కమిత్వా వోక్కమిస్సథ, అపి ను ఖో నామరూపం ఇత్థత్తాయ అభినిబ్బత్తిస్సథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘విఞ్ఞాణఞ్చ హి, ఆనన్ద, దహరస్సేవ సతో వోచ్ఛిజ్జిస్సథ కుమారకస్స వా కుమారికాయ వా, అపి ను ఖో నామరూపం వుద్ధిం విరూళ్హిం వేపుల్లం ఆపజ్జిస్సథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో నామరూపస్స – యదిదం విఞ్ఞాణం’’.
115. ‘‘‘Viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ. Viññāṇañca hi, ānanda, mātukucchismiṃ na okkamissatha, api nu kho nāmarūpaṃ mātukucchismiṃ samuccissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Viññāṇañca hi, ānanda, mātukucchismiṃ okkamitvā vokkamissatha, api nu kho nāmarūpaṃ itthattāya abhinibbattissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Viññāṇañca hi, ānanda, daharasseva sato vocchijjissatha kumārakassa vā kumārikāya vā, api nu kho nāmarūpaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo nāmarūpassa – yadidaṃ viññāṇaṃ’’.
౧౧౬. ‘‘‘నామరూపపచ్చయా విఞ్ఞాణ’న్తి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, తదానన్ద, ఇమినాపేతం పరియాయేన వేదితబ్బం, యథా నామరూపపచ్చయా విఞ్ఞాణం. విఞ్ఞాణఞ్చ హి, ఆనన్ద, నామరూపే పతిట్ఠం న లభిస్సథ, అపి ను ఖో ఆయతిం జాతిజరామరణం దుక్ఖసముదయసమ్భవో 11 పఞ్ఞాయేథా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏసేవ హేతు ఏతం నిదానం ఏస సముదయో ఏస పచ్చయో విఞ్ఞాణస్స యదిదం నామరూపం. ఏత్తావతా ఖో, ఆనన్ద, జాయేథ వా జీయేథ 12 వా మీయేథ 13 వా చవేథ వా ఉపపజ్జేథ వా. ఏత్తావతా అధివచనపథో, ఏత్తావతా నిరుత్తిపథో, ఏత్తావతా పఞ్ఞత్తిపథో, ఏత్తావతా పఞ్ఞావచరం, ఏత్తావతా వట్టం వత్తతి ఇత్థత్తం పఞ్ఞాపనాయ యదిదం నామరూపం సహ విఞ్ఞాణేన అఞ్ఞమఞ్ఞపచ్చయతా పవత్తతి.
116. ‘‘‘Nāmarūpapaccayā viññāṇa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ. Viññāṇañca hi, ānanda, nāmarūpe patiṭṭhaṃ na labhissatha, api nu kho āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ dukkhasamudayasambhavo 14 paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo viññāṇassa yadidaṃ nāmarūpaṃ. Ettāvatā kho, ānanda, jāyetha vā jīyetha 15 vā mīyetha 16 vā cavetha vā upapajjetha vā. Ettāvatā adhivacanapatho, ettāvatā niruttipatho, ettāvatā paññattipatho, ettāvatā paññāvacaraṃ, ettāvatā vaṭṭaṃ vattati itthattaṃ paññāpanāya yadidaṃ nāmarūpaṃ saha viññāṇena aññamaññapaccayatā pavattati.
అత్తపఞ్ఞత్తి
Attapaññatti
౧౧౭. ‘‘కిత్తావతా చ, ఆనన్ద, అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి? రూపిం వా హి, ఆనన్ద, పరిత్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి – ‘‘రూపీ మే పరిత్తో అత్తా’’తి. రూపిం వా హి , ఆనన్ద, అనన్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి – ‘రూపీ మే అనన్తో అత్తా’తి. అరూపిం వా హి, ఆనన్ద, పరిత్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి – ‘అరూపీ మే పరిత్తో అత్తా’తి. అరూపిం వా హి, ఆనన్ద, అనన్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి – ‘అరూపీ మే అనన్తో అత్తా’తి.
117. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ paññapento paññapeti? Rūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘‘rūpī me paritto attā’’ti. Rūpiṃ vā hi , ānanda, anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘rūpī me ananto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘arūpī me paritto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘arūpī me ananto attā’ti.
౧౧౮. ‘‘తత్రానన్ద, యో సో రూపిం పరిత్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి. ఏతరహి వా సో రూపిం పరిత్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి, తత్థ భావిం వా సో రూపిం పరిత్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి, ‘అతథం వా పన సన్తం తథత్తాయ ఉపకప్పేస్సామీ’తి ఇతి వా పనస్స హోతి. ఏవం సన్తం ఖో, ఆనన్ద, రూపిం 17 పరిత్తత్తానుదిట్ఠి అనుసేతీతి ఇచ్చాలం వచనాయ.
118. ‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ 18 parittattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘తత్రానన్ద, యో సో రూపిం అనన్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి. ఏతరహి వా సో రూపిం అనన్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి, తత్థ భావిం వా సో రూపిం అనన్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి, ‘అతథం వా పన సన్తం తథత్తాయ ఉపకప్పేస్సామీ’తి ఇతి వా పనస్స హోతి. ఏవం సన్తం ఖో, ఆనన్ద, రూపిం 19 అనన్తత్తానుదిట్ఠి అనుసేతీతి ఇచ్చాలం వచనాయ.
‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ 20 anantattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘తత్రానన్ద, యో సో అరూపిం పరిత్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి. ఏతరహి వా సో అరూపిం పరిత్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి, తత్థ భావిం వా సో అరూపిం పరిత్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి, ‘అతథం వా పన సన్తం తథత్తాయ ఉపకప్పేస్సామీ’తి ఇతి వా పనస్స హోతి. ఏవం సన్తం ఖో, ఆనన్ద, అరూపిం 21 పరిత్తత్తానుదిట్ఠి అనుసేతీతి ఇచ్చాలం వచనాయ.
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ 22 parittattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘తత్రానన్ద, యో సో అరూపిం అనన్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి. ఏతరహి వా సో అరూపిం అనన్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి, తత్థ భావిం వా సో అరూపిం అనన్తం అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి, ‘అతథం వా పన సన్తం తథత్తాయ ఉపకప్పేస్సామీ’తి ఇతి వా పనస్స హోతి. ఏవం సన్తం ఖో, ఆనన్ద, అరూపిం 23 అనన్తత్తానుదిట్ఠి అనుసేతీతి ఇచ్చాలం వచనాయ. ఏత్తావతా ఖో, ఆనన్ద, అత్తానం పఞ్ఞపేన్తో పఞ్ఞపేతి.
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ 24 anantattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya. Ettāvatā kho, ānanda, attānaṃ paññapento paññapeti.
నఅత్తపఞ్ఞత్తి
Naattapaññatti
౧౧౯. ‘‘కిత్తావతా చ, ఆనన్ద, అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి? రూపిం వా హి, ఆనన్ద, పరిత్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి – ‘రూపీ మే పరిత్తో అత్తా’తి. రూపిం వా హి, ఆనన్ద, అనన్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి – ‘రూపీ మే అనన్తో అత్తా’తి. అరూపిం వా హి, ఆనన్ద, పరిత్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి – ‘అరూపీ మే పరిత్తో అత్తా’తి. అరూపిం వా హి, ఆనన్ద, అనన్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి – ‘అరూపీ మే అనన్తో అత్తా’తి.
119. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ na paññapento na paññapeti? Rūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘rūpī me paritto attā’ti. Rūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘rūpī me ananto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘arūpī me paritto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘arūpī me ananto attā’ti.
౧౨౦. ‘‘తత్రానన్ద, యో సో రూపిం పరిత్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి. ఏతరహి వా సో రూపిం పరిత్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి, తత్థ భావిం వా సో రూపిం పరిత్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి, ‘అతథం వా పన సన్తం తథత్తాయ ఉపకప్పేస్సామీ’తి ఇతి వా పనస్స న హోతి. ఏవం సన్తం ఖో, ఆనన్ద, రూపిం పరిత్తత్తానుదిట్ఠి నానుసేతీతి ఇచ్చాలం వచనాయ.
120. ‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ parittattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘తత్రానన్ద , యో సో రూపిం అనన్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి. ఏతరహి వా సో రూపిం అనన్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి, తత్థ భావిం వా సో రూపిం అనన్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి, ‘అతథం వా పన సన్తం తథత్తాయ ఉపకప్పేస్సామీ’తి ఇతి వా పనస్స న హోతి. ఏవం సన్తం ఖో, ఆనన్ద, రూపిం అనన్తత్తానుదిట్ఠి నానుసేతీతి ఇచ్చాలం వచనాయ.
‘‘Tatrānanda , yo so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ anantattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘తత్రానన్ద, యో సో అరూపిం పరిత్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి. ఏతరహి వా సో అరూపిం పరిత్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి, తత్థ భావిం వా సో అరూపిం పరిత్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి, ‘అతథం వా పన సన్తం తథత్తాయ ఉపకప్పేస్సామీ’తి ఇతి వా పనస్స న హోతి. ఏవం సన్తం ఖో, ఆనన్ద, అరూపిం పరిత్తత్తానుదిట్ఠి నానుసేతీతి ఇచ్చాలం వచనాయ.
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ parittattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘తత్రానన్ద, యో సో అరూపిం అనన్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి. ఏతరహి వా సో అరూపిం అనన్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి, తత్థ భావిం వా సో అరూపిం అనన్తం అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి, ‘అతథం వా పన సన్తం తథత్తాయ ఉపకప్పేస్సామీ’తి ఇతి వా పనస్స న హోతి. ఏవం సన్తం ఖో, ఆనన్ద, అరూపిం అనన్తత్తానుదిట్ఠి నానుసేతీతి ఇచ్చాలం వచనాయ. ఏత్తావతా ఖో, ఆనన్ద, అత్తానం న పఞ్ఞపేన్తో న పఞ్ఞపేతి.
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ anantattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya. Ettāvatā kho, ānanda, attānaṃ na paññapento na paññapeti.
అత్తసమనుపస్సనా
Attasamanupassanā
౧౨౧. ‘‘కిత్తావతా చ, ఆనన్ద, అత్తానం సమనుపస్సమానో సమనుపస్సతి? వేదనం వా హి, ఆనన్ద, అత్తానం సమనుపస్సమానో సమనుపస్సతి – ‘వేదనా మే అత్తా’తి. ‘న హేవ ఖో మే వేదనా అత్తా, అప్పటిసంవేదనో మే అత్తా’తి ఇతి వా హి, ఆనన్ద, అత్తానం సమనుపస్సమానో సమనుపస్సతి. ‘న హేవ ఖో మే వేదనా అత్తా, నోపి అప్పటిసంవేదనో మే అత్తా, అత్తా మే వేదియతి, వేదనాధమ్మో హి మే అత్తా’తి ఇతి వా హి, ఆనన్ద, అత్తానం సమనుపస్సమానో సమనుపస్సతి.
121. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati? Vedanaṃ vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati – ‘vedanā me attā’ti. ‘Na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti iti vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati. ‘Na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti iti vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati.
౧౨౨. ‘‘తత్రానన్ద, యో సో ఏవమాహ – ‘వేదనా మే అత్తా’తి, సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘తిస్సో ఖో ఇమా, ఆవుసో, వేదనా – సుఖా వేదనా దుక్ఖా వేదనా అదుక్ఖమసుఖా వేదనా. ఇమాసం ఖో త్వం తిస్సన్నం వేదనానం కతమం అత్తతో సమనుపస్ససీ’తి? యస్మిం, ఆనన్ద, సమయే సుఖం వేదనం వేదేతి, నేవ తస్మిం సమయే దుక్ఖం వేదనం వేదేతి, న అదుక్ఖమసుఖం వేదనం వేదేతి; సుఖంయేవ తస్మిం సమయే వేదనం వేదేతి. యస్మిం, ఆనన్ద, సమయే దుక్ఖం వేదనం వేదేతి, నేవ తస్మిం సమయే సుఖం వేదనం వేదేతి, న అదుక్ఖమసుఖం వేదనం వేదేతి; దుక్ఖంయేవ తస్మిం సమయే వేదనం వేదేతి. యస్మిం, ఆనన్ద, సమయే అదుక్ఖమసుఖం వేదనం వేదేతి, నేవ తస్మిం సమయే సుఖం వేదనం వేదేతి, న దుక్ఖం వేదనం వేదేతి; అదుక్ఖమసుఖంయేవ తస్మిం సమయే వేదనం వేదేతి.
122. ‘‘Tatrānanda, yo so evamāha – ‘vedanā me attā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘tisso kho imā, āvuso, vedanā – sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Imāsaṃ kho tvaṃ tissannaṃ vedanānaṃ katamaṃ attato samanupassasī’ti? Yasmiṃ, ānanda, samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; sukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, ānanda, samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; dukkhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, ānanda, samaye adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na dukkhaṃ vedanaṃ vedeti; adukkhamasukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti.
౧౨౩. ‘‘సుఖాపి ఖో, ఆనన్ద, వేదనా అనిచ్చా సఙ్ఖతా పటిచ్చసముప్పన్నా ఖయధమ్మా వయధమ్మా విరాగధమ్మా నిరోధధమ్మా. దుక్ఖాపి ఖో, ఆనన్ద, వేదనా అనిచ్చా సఙ్ఖతా పటిచ్చసముప్పన్నా ఖయధమ్మా వయధమ్మా విరాగధమ్మా నిరోధధమ్మా. అదుక్ఖమసుఖాపి ఖో, ఆనన్ద, వేదనా అనిచ్చా సఙ్ఖతా పటిచ్చసముప్పన్నా ఖయధమ్మా వయధమ్మా విరాగధమ్మా నిరోధధమ్మా. తస్స సుఖం వేదనం వేదియమానస్స ‘ఏసో మే అత్తా’తి హోతి. తస్సాయేవ సుఖాయ వేదనాయ నిరోధా ‘బ్యగా 25 మే అత్తా’తి హోతి. దుక్ఖం వేదనం వేదియమానస్స ‘ఏసో మే అత్తా’తి హోతి. తస్సాయేవ దుక్ఖాయ వేదనాయ నిరోధా ‘బ్యగా మే అత్తా’తి హోతి. అదుక్ఖమసుఖం వేదనం వేదియమానస్స ‘ఏసో మే అత్తా’తి హోతి. తస్సాయేవ అదుక్ఖమసుఖాయ వేదనాయ నిరోధా ‘బ్యగా మే అత్తా’తి హోతి. ఇతి సో దిట్ఠేవ ధమ్మే అనిచ్చసుఖదుక్ఖవోకిణ్ణం ఉప్పాదవయధమ్మం అత్తానం సమనుపస్సమానో సమనుపస్సతి, యో సో ఏవమాహ – ‘వేదనా మే అత్తా’తి. తస్మాతిహానన్ద, ఏతేన పేతం నక్ఖమతి – ‘వేదనా మే అత్తా’తి సమనుపస్సితుం.
123. ‘‘Sukhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Dukkhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Adukkhamasukhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Tassa sukhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva sukhāya vedanāya nirodhā ‘byagā 26 me attā’ti hoti. Dukkhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva dukkhāya vedanāya nirodhā ‘byagā me attā’ti hoti. Adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva adukkhamasukhāya vedanāya nirodhā ‘byagā me attā’ti hoti. Iti so diṭṭheva dhamme aniccasukhadukkhavokiṇṇaṃ uppādavayadhammaṃ attānaṃ samanupassamāno samanupassati, yo so evamāha – ‘vedanā me attā’ti. Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘vedanā me attā’ti samanupassituṃ.
౧౨౪. ‘‘తత్రానన్ద , యో సో ఏవమాహ – ‘న హేవ ఖో మే వేదనా అత్తా, అప్పటిసంవేదనో మే అత్తా’తి, సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘యత్థ పనావుసో, సబ్బసో వేదయితం నత్థి అపి ను ఖో, తత్థ ‘‘అయమహమస్మీ’’తి సియా’’’తి ? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏతేన పేతం నక్ఖమతి – ‘న హేవ ఖో మే వేదనా అత్తా, అప్పటిసంవేదనో మే అత్తా’తి సమనుపస్సితుం.
124. ‘‘Tatrānanda , yo so evamāha – ‘na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘yattha panāvuso, sabbaso vedayitaṃ natthi api nu kho, tattha ‘‘ayamahamasmī’’ti siyā’’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti samanupassituṃ.
౧౨౫. ‘‘తత్రానన్ద , యో సో ఏవమాహ – ‘న హేవ ఖో మే వేదనా అత్తా, నోపి అప్పటిసంవేదనో మే అత్తా, అత్తా మే వేదియతి, వేదనాధమ్మో హి మే అత్తా’తి. సో ఏవమస్స వచనీయో – వేదనా చ హి, ఆవుసో, సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం అపరిసేసా నిరుజ్ఝేయ్యుం. సబ్బసో వేదనాయ అసతి వేదనానిరోధా అపి ను ఖో తత్థ ‘అయమహమస్మీ’తి సియా’’తి? ‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తస్మాతిహానన్ద, ఏతేన పేతం నక్ఖమతి – ‘‘న హేవ ఖో మే వేదనా అత్తా, నోపి అప్పటిసంవేదనో మే అత్తా, అత్తా మే వేదియతి, వేదనాధమ్మో హి మే అత్తా’తి సమనుపస్సితుం.
125. ‘‘Tatrānanda , yo so evamāha – ‘na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti. So evamassa vacanīyo – vedanā ca hi, āvuso, sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ aparisesā nirujjheyyuṃ. Sabbaso vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho tattha ‘ayamahamasmī’ti siyā’’ti? ‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘‘na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti samanupassituṃ.
౧౨౬. ‘‘యతో ఖో, ఆనన్ద, భిక్ఖు నేవ వేదనం అత్తానం సమనుపస్సతి, నోపి అప్పటిసంవేదనం అత్తానం సమనుపస్సతి, నోపి ‘అత్తా మే వేదియతి, వేదనాధమ్మో హి మే అత్తా’తి సమనుపస్సతి. సో ఏవం న సమనుపస్సన్తో న చ కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతి, అనుపాదియం న పరితస్సతి, అపరితస్సం 27 పచ్చత్తఞ్ఞేవ పరినిబ్బాయతి, ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానాతి. ఏవం విముత్తచిత్తం ఖో, ఆనన్ద, భిక్ఖుం యో ఏవం వదేయ్య – ‘హోతి తథాగతో పరం మరణా ఇతిస్స 28 దిట్ఠీ’తి, తదకల్లం. ‘న హోతి తథాగతో పరం మరణా ఇతిస్స దిట్ఠీ’తి, తదకల్లం. ‘హోతి చ న చ హోతి తథాగతో పరం మరణా ఇతిస్స దిట్ఠీ’తి, తదకల్లం. ‘నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా ఇతిస్స దిట్ఠీ’తి, తదకల్లం. తం కిస్స హేతు? యావతా, ఆనన్ద, అధివచనం యావతా అధివచనపథో, యావతా నిరుత్తి యావతా నిరుత్తిపథో, యావతా పఞ్ఞత్తి యావతా పఞ్ఞత్తిపథో, యావతా పఞ్ఞా యావతా పఞ్ఞావచరం, యావతా వట్టం 29, యావతా వట్టతి 30, తదభిఞ్ఞావిముత్తో భిక్ఖు, తదభిఞ్ఞావిముత్తం భిక్ఖుం ‘న జానాతి న పస్సతి ఇతిస్స దిట్ఠీ’తి, తదకల్లం.
126. ‘‘Yato kho, ānanda, bhikkhu neva vedanaṃ attānaṃ samanupassati, nopi appaṭisaṃvedanaṃ attānaṃ samanupassati, nopi ‘attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti samanupassati. So evaṃ na samanupassanto na ca kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ 31 paccattaññeva parinibbāyati, ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Evaṃ vimuttacittaṃ kho, ānanda, bhikkhuṃ yo evaṃ vadeyya – ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa 32 diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. Taṃ kissa hetu? Yāvatā, ānanda, adhivacanaṃ yāvatā adhivacanapatho, yāvatā nirutti yāvatā niruttipatho, yāvatā paññatti yāvatā paññattipatho, yāvatā paññā yāvatā paññāvacaraṃ, yāvatā vaṭṭaṃ 33, yāvatā vaṭṭati 34, tadabhiññāvimutto bhikkhu, tadabhiññāvimuttaṃ bhikkhuṃ ‘na jānāti na passati itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ.
సత్త విఞ్ఞాణట్ఠితి
Satta viññāṇaṭṭhiti
౧౨౭. ‘‘సత్త ఖో, ఆనన్ద 35, విఞ్ఞాణట్ఠితియో, ద్వే ఆయతనాని. కతమా సత్త? సన్తానన్ద, సత్తా నానత్తకాయా నానత్తసఞ్ఞినో, సేయ్యథాపి మనుస్సా , ఏకచ్చే చ దేవా, ఏకచ్చే చ వినిపాతికా. అయం పఠమా విఞ్ఞాణట్ఠితి. సన్తానన్ద, సత్తా నానత్తకాయా ఏకత్తసఞ్ఞినో, సేయ్యథాపి దేవా బ్రహ్మకాయికా పఠమాభినిబ్బత్తా. అయం దుతియా విఞ్ఞాణట్ఠితి. సన్తానన్ద, సత్తా ఏకత్తకాయా నానత్తసఞ్ఞినో, సేయ్యథాపి దేవా ఆభస్సరా. అయం తతియా విఞ్ఞాణట్ఠితి. సన్తానన్ద, సత్తా ఏకత్తకాయా ఏకత్తసఞ్ఞినో, సేయ్యథాపి దేవా సుభకిణ్హా. అయం చతుత్థీ విఞ్ఞాణట్ఠితి. సన్తానన్ద, సత్తా సబ్బసో రూపసఞ్ఞానం సమతిక్కమా పటిఘసఞ్ఞానం అత్థఙ్గమా నానత్తసఞ్ఞానం అమనసికారా ‘అనన్తో ఆకాసో’తి ఆకాసానఞ్చాయతనూపగా. అయం పఞ్చమీ విఞ్ఞాణట్ఠితి . సన్తానన్ద, సత్తా సబ్బసో ఆకాసానఞ్చాయతనం సమతిక్కమ్మ ‘అనన్తం విఞ్ఞాణ’న్తి విఞ్ఞాణఞ్చాయతనూపగా. అయం ఛట్ఠీ విఞ్ఞాణట్ఠితి. సన్తానన్ద, సత్తా సబ్బసో విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం సమతిక్కమ్మ ‘నత్థి కిఞ్చీ’తి ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనూపగా. అయం సత్తమీ విఞ్ఞాణట్ఠితి. అసఞ్ఞసత్తాయతనం నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనమేవ దుతియం.
127. ‘‘Satta kho, ānanda 36, viññāṇaṭṭhitiyo, dve āyatanāni. Katamā satta? Santānanda, sattā nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā , ekacce ca devā, ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā nānattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā ekattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā ekattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catutthī viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ pañcamī viññāṇaṭṭhiti . Santānanda, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭhī viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṃ sattamī viññāṇaṭṭhiti. Asaññasattāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanameva dutiyaṃ.
౧౨౮. ‘‘తత్రానన్ద, యాయం పఠమా విఞ్ఞాణట్ఠితి నానత్తకాయా నానత్తసఞ్ఞినో, సేయ్యథాపి మనుస్సా, ఏకచ్చే చ దేవా, ఏకచ్చే చ వినిపాతికా. యో ను ఖో, ఆనన్ద, తఞ్చ పజానాతి, తస్సా చ సముదయం పజానాతి, తస్సా చ అత్థఙ్గమం పజానాతి, తస్సా చ అస్సాదం పజానాతి, తస్సా చ ఆదీనవం పజానాతి, తస్సా చ నిస్సరణం పజానాతి, కల్లం ను తేన తదభినన్దితు’’న్తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’…పే॰… ‘‘తత్రానన్ద, యమిదం అసఞ్ఞసత్తాయతనం. యో ను ఖో, ఆనన్ద, తఞ్చ పజానాతి, తస్స చ సముదయం పజానాతి, తస్స చ అత్థఙ్గమం పజానాతి, తస్స చ అస్సాదం పజానాతి, తస్స చ ఆదీనవం పజానాతి, తస్స చ నిస్సరణం పజానాతి, కల్లం ను తేన తదభినన్దితు’’న్తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తత్రానన్ద, యమిదం నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనం. యో ను ఖో, ఆనన్ద, తఞ్చ పజానాతి, తస్స చ సముదయం పజానాతి, తస్స చ అత్థఙ్గమం పజానాతి, తస్స చ అస్సాదం పజానాతి, తస్స చ ఆదీనవం పజానాతి, తస్స చ నిస్సరణం పజానాతి, కల్లం ను తేన తదభినన్దితు’’న్తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. యతో ఖో, ఆనన్ద, భిక్ఖు ఇమాసఞ్చ సత్తన్నం విఞ్ఞాణట్ఠితీనం ఇమేసఞ్చ ద్విన్నం ఆయతనానం సముదయఞ్చ అత్థఙ్గమఞ్చ అస్సాదఞ్చ ఆదీనవఞ్చ నిస్సరణఞ్చ యథాభూతం విదిత్వా అనుపాదా విముత్తో హోతి, అయం వుచ్చతానన్ద, భిక్ఖు పఞ్ఞావిముత్తో.
128. ‘‘Tatrānanda, yāyaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā, ekacce ca devā, ekacce ca vinipātikā. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassā ca samudayaṃ pajānāti, tassā ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassā ca assādaṃ pajānāti, tassā ca ādīnavaṃ pajānāti, tassā ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’…pe… ‘‘tatrānanda, yamidaṃ asaññasattāyatanaṃ. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassa ca samudayaṃ pajānāti, tassa ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassa ca assādaṃ pajānāti, tassa ca ādīnavaṃ pajānāti, tassa ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tatrānanda, yamidaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassa ca samudayaṃ pajānāti, tassa ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassa ca assādaṃ pajānāti, tassa ca ādīnavaṃ pajānāti, tassa ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. Yato kho, ānanda, bhikkhu imāsañca sattannaṃ viññāṇaṭṭhitīnaṃ imesañca dvinnaṃ āyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādā vimutto hoti, ayaṃ vuccatānanda, bhikkhu paññāvimutto.
అట్ఠ విమోక్ఖా
Aṭṭha vimokkhā
౧౨౯. ‘‘అట్ఠ ఖో ఇమే, ఆనన్ద, విమోక్ఖా. కతమే అట్ఠ? రూపీ రూపాని పస్సతి అయం పఠమో విమోక్ఖో. అజ్ఝత్తం అరూపసఞ్ఞీ బహిద్ధా రూపాని పస్సతి, అయం దుతియో విమోక్ఖో. సుభన్తేవ అధిముత్తో హోతి, అయం తతియో విమోక్ఖో. సబ్బసో రూపసఞ్ఞానం సమతిక్కమా పటిఘసఞ్ఞానం అత్థఙ్గమా నానత్తసఞ్ఞానం అమనసికారా ‘అనన్తో ఆకాసో’తి ఆకాసానఞ్చాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి, అయం చతుత్థో విమోక్ఖో. సబ్బసో ఆకాసానఞ్చాయతనం సమతిక్కమ్మ ‘అనన్తం విఞ్ఞాణ’న్తి విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి, అయం పఞ్చమో విమోక్ఖో. సబ్బసో విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం సమతిక్కమ్మ ‘నత్థి కిఞ్చీ’తి ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి, అయం ఛట్ఠో విమోక్ఖో. సబ్బసో ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనం సమతిక్కమ్మ ‘నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞా’యతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి, అయం సత్తమో విమోక్ఖో. సబ్బసో నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనం సమతిక్కమ్మ సఞ్ఞావేదయితనిరోధం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి, అయం అట్ఠమో విమోక్ఖో. ఇమే ఖో, ఆనన్ద, అట్ఠ విమోక్ఖా.
129. ‘‘Aṭṭha kho ime, ānanda, vimokkhā. Katame aṭṭha? Rūpī rūpāni passati ayaṃ paṭhamo vimokkho. Ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati, ayaṃ dutiyo vimokkho. Subhanteva adhimutto hoti, ayaṃ tatiyo vimokkho. Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ catuttho vimokkho. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ pañcamo vimokkho. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ chaṭṭho vimokkho. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma ‘nevasaññānāsaññā’yatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ sattamo vimokkho. Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, ayaṃ aṭṭhamo vimokkho. Ime kho, ānanda, aṭṭha vimokkhā.
౧౩౦. ‘‘యతో ఖో, ఆనన్ద, భిక్ఖు ఇమే అట్ఠ విమోక్ఖే అనులోమమ్పి సమాపజ్జతి, పటిలోమమ్పి సమాపజ్జతి, అనులోమపటిలోమమ్పి సమాపజ్జతి, యత్థిచ్ఛకం యదిచ్ఛకం యావతిచ్ఛకం సమాపజ్జతిపి వుట్ఠాతిపి. ఆసవానఞ్చ ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతి, అయం వుచ్చతానన్ద, భిక్ఖు ఉభతోభాగవిముత్తో. ఇమాయ చ ఆనన్ద ఉభతోభాగవిముత్తియా అఞ్ఞా ఉభతోభాగవిముత్తి ఉత్తరితరా వా పణీతతరా వా నత్థీ’’తి. ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవతో భాసితం అభినన్దీతి.
130. ‘‘Yato kho, ānanda, bhikkhu ime aṭṭha vimokkhe anulomampi samāpajjati, paṭilomampi samāpajjati, anulomapaṭilomampi samāpajjati, yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi. Āsavānañca khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, ayaṃ vuccatānanda, bhikkhu ubhatobhāgavimutto. Imāya ca ānanda ubhatobhāgavimuttiyā aññā ubhatobhāgavimutti uttaritarā vā paṇītatarā vā natthī’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
మహానిదానసుత్తం నిట్ఠితం దుతియం.
Mahānidānasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / దీఘ నికాయ (అట్ఠకథా) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ౨. మహానిదానసుత్తవణ్ణనా • 2. Mahānidānasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / దీఘనికాయ (టీకా) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ౨. మహానిదానసుత్తవణ్ణనా • 2. Mahānidānasuttavaṇṇanā