Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದೀಘನಿಕಾಯ • Dīghanikāya

    ೨. ಮಹಾನಿದಾನಸುತ್ತಂ

    2. Mahānidānasuttaṃ

    ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ

    Paṭiccasamuppādo

    ೯೫. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕುರೂಸು ವಿಹರತಿ ಕಮ್ಮಾಸಧಮ್ಮಂ ನಾಮ 1 ಕುರೂನಂ ನಿಗಮೋ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭನ್ತೇ! ಯಾವ ಗಮ್ಭೀರೋ ಚಾಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ ಗಮ್ಭೀರಾವಭಾಸೋ ಚ, ಅಥ ಚ ಪನ ಮೇ ಉತ್ತಾನಕುತ್ತಾನಕೋ ವಿಯ ಖಾಯತೀ’’ತಿ। ‘‘ಮಾ ಹೇವಂ, ಆನನ್ದ, ಅವಚ, ಮಾ ಹೇವಂ, ಆನನ್ದ, ಅವಚ। ಗಮ್ಭೀರೋ ಚಾಯಂ, ಆನನ್ದ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ ಗಮ್ಭೀರಾವಭಾಸೋ ಚ। ಏತಸ್ಸ, ಆನನ್ದ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅನನುಬೋಧಾ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧಾ ಏವಮಯಂ ಪಜಾ ತನ್ತಾಕುಲಕಜಾತಾ ಕುಲಗಣ್ಠಿಕಜಾತಾ 2 ಮುಞ್ಜಪಬ್ಬಜಭೂತಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ಸಂಸಾರಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ।

    95. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma 3 kurūnaṃ nigamo. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva gambhīro cāyaṃ, bhante, paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca, atha ca pana me uttānakuttānako viya khāyatī’’ti. ‘‘Mā hevaṃ, ānanda, avaca, mā hevaṃ, ānanda, avaca. Gambhīro cāyaṃ, ānanda, paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca. Etassa, ānanda, dhammassa ananubodhā appaṭivedhā evamayaṃ pajā tantākulakajātā kulagaṇṭhikajātā 4 muñjapabbajabhūtā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattati.

    ೯೬. ‘‘‘ಅತ್ಥಿ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೇನ ಸತಾ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ಥೀತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಚೇ ವದೇಯ್ಯ, ‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ ಇಚ್ಚಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।

    96. ‘‘‘Atthi idappaccayā jarāmaraṇa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā jarāmaraṇa’nti iti ce vadeyya, ‘jātipaccayā jarāmaraṇa’nti iccassa vacanīyaṃ.

    ‘‘‘ಅತ್ಥಿ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀ’ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೇನ ಸತಾ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ಥೀತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀ’ತಿ ಇತಿ ಚೇ ವದೇಯ್ಯ, ‘ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀ’ತಿ ಇಚ್ಚಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।

    ‘‘‘Atthi idappaccayā jātī’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā jātī’ti iti ce vadeyya, ‘bhavapaccayā jātī’ti iccassa vacanīyaṃ.

    ‘‘‘ಅತ್ಥಿ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ’ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೇನ ಸತಾ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ಥೀತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ । ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ’ತಿ ಇತಿ ಚೇ ವದೇಯ್ಯ, ‘ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ’ತಿ ಇಚ್ಚಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।

    ‘‘‘Atthi idappaccayā bhavo’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ . ‘Kiṃpaccayā bhavo’ti iti ce vadeyya, ‘upādānapaccayā bhavo’ti iccassa vacanīyaṃ.

    ‘‘‘ಅತ್ಥಿ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೇನ ಸತಾ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ಥೀತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಚೇ ವದೇಯ್ಯ, ‘ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನ’ನ್ತಿ ಇಚ್ಚಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।

    ‘‘‘Atthi idappaccayā upādāna’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā upādāna’nti iti ce vadeyya, ‘taṇhāpaccayā upādāna’nti iccassa vacanīyaṃ.

    ‘‘‘ಅತ್ಥಿ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ’ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೇನ ಸತಾ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ಥೀತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ’ತಿ ಇತಿ ಚೇ ವದೇಯ್ಯ, ‘ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ’ತಿ ಇಚ್ಚಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।

    ‘‘‘Atthi idappaccayā taṇhā’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā taṇhā’ti iti ce vadeyya, ‘vedanāpaccayā taṇhā’ti iccassa vacanīyaṃ.

    ‘‘‘ಅತ್ಥಿ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ’ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೇನ ಸತಾ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ಥೀತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ’ತಿ ಇತಿ ಚೇ ವದೇಯ್ಯ, ‘ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ’ತಿ ಇಚ್ಚಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।

    ‘‘‘Atthi idappaccayā vedanā’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā vedanā’ti iti ce vadeyya, ‘phassapaccayā vedanā’ti iccassa vacanīyaṃ.

    ‘‘‘ಅತ್ಥಿ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ’ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೇನ ಸತಾ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ಥೀತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ’ತಿ ಇತಿ ಚೇ ವದೇಯ್ಯ, ‘ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ’ತಿ ಇಚ್ಚಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।

    ‘‘‘Atthi idappaccayā phasso’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā phasso’ti iti ce vadeyya, ‘nāmarūpapaccayā phasso’ti iccassa vacanīyaṃ.

    ‘‘‘ಅತ್ಥಿ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೇನ ಸತಾ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ಥೀತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಚೇ ವದೇಯ್ಯ, ‘ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’ನ್ತಿ ಇಚ್ಚಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।

    ‘‘‘Atthi idappaccayā nāmarūpa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā nāmarūpa’nti iti ce vadeyya, ‘viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti iccassa vacanīyaṃ.

    ‘‘‘ಅತ್ಥಿ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಪುಟ್ಠೇನ ಸತಾ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ಥೀತಿಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ। ‘ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಚೇ ವದೇಯ್ಯ, ‘ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ ಇಚ್ಚಸ್ಸ ವಚನೀಯಂ।

    ‘‘‘Atthi idappaccayā viññāṇa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā viññāṇa’nti iti ce vadeyya, ‘nāmarūpapaccayā viññāṇa’nti iccassa vacanīyaṃ.

    ೯೭. ‘‘ಇತಿ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪಂ, ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ, ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ, ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ, ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ, ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ, ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತಿ , ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।

    97. ‘‘Iti kho, ānanda, nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti , jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

    ೯೮. ‘‘‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ। ಜಾತಿ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ದೇವಾನಂ ವಾ ದೇವತ್ತಾಯ, ಗನ್ಧಬ್ಬಾನಂ ವಾ ಗನ್ಧಬ್ಬತ್ತಾಯ, ಯಕ್ಖಾನಂ ವಾ ಯಕ್ಖತ್ತಾಯ, ಭೂತಾನಂ ವಾ ಭೂತತ್ತಾಯ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ವಾ ಮನುಸ್ಸತ್ತಾಯ, ಚತುಪ್ಪದಾನಂ ವಾ ಚತುಪ್ಪದತ್ತಾಯ, ಪಕ್ಖೀನಂ ವಾ ಪಕ್ಖಿತ್ತಾಯ, ಸರೀಸಪಾನಂ ವಾ ಸರೀಸಪತ್ತಾಯ 5, ತೇಸಂ ತೇಸಞ್ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಸತ್ತಾನಂ ತದತ್ತಾಯ ಜಾತಿ ನಾಭವಿಸ್ಸ। ಸಬ್ಬಸೋ ಜಾತಿಯಾ ಅಸತಿ ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಜರಾಮರಣಂ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ಜಾತಿ’’।

    98. ‘‘‘Jātipaccayā jarāmaraṇa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā jātipaccayā jarāmaraṇaṃ. Jāti ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – devānaṃ vā devattāya, gandhabbānaṃ vā gandhabbattāya, yakkhānaṃ vā yakkhattāya, bhūtānaṃ vā bhūtattāya, manussānaṃ vā manussattāya, catuppadānaṃ vā catuppadattāya, pakkhīnaṃ vā pakkhittāya, sarīsapānaṃ vā sarīsapattāya 6, tesaṃ tesañca hi, ānanda, sattānaṃ tadattāya jāti nābhavissa. Sabbaso jātiyā asati jātinirodhā api nu kho jarāmaraṇaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo jarāmaraṇassa, yadidaṃ jāti’’.

    ೯೯. ‘‘‘ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತಿ। ಭವೋ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಕಾಮಭವೋ ವಾ ರೂಪಭವೋ ವಾ ಅರೂಪಭವೋ ವಾ, ಸಬ್ಬಸೋ ಭವೇ ಅಸತಿ ಭವನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಜಾತಿ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಜಾತಿಯಾ, ಯದಿದಂ ಭವೋ’’।

    99. ‘‘‘Bhavapaccayā jātī’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā bhavapaccayā jāti. Bhavo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – kāmabhavo vā rūpabhavo vā arūpabhavo vā, sabbaso bhave asati bhavanirodhā api nu kho jāti paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo jātiyā, yadidaṃ bhavo’’.

    ೧೦೦. ‘‘‘ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ। ಉಪಾದಾನಞ್ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ , ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಕಾಮುಪಾದಾನಂ ವಾ ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ವಾ ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಂ ವಾ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ ವಾ, ಸಬ್ಬಸೋ ಉಪಾದಾನೇ ಅಸತಿ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಭವೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಭವಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ಉಪಾದಾನಂ’’।

    100. ‘‘‘Upādānapaccayā bhavo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā upādānapaccayā bhavo. Upādānañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici , seyyathidaṃ – kāmupādānaṃ vā diṭṭhupādānaṃ vā sīlabbatupādānaṃ vā attavādupādānaṃ vā, sabbaso upādāne asati upādānanirodhā api nu kho bhavo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo bhavassa, yadidaṃ upādānaṃ’’.

    ೧೦೧. ‘‘‘ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ। ತಣ್ಹಾ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ರೂಪತಣ್ಹಾ ಸದ್ದತಣ್ಹಾ ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ ರಸತಣ್ಹಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ, ಸಬ್ಬಸೋ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸತಿ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಉಪಾದಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಉಪಾದಾನಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ತಣ್ಹಾ’’।

    101. ‘‘‘Taṇhāpaccayā upādāna’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā taṇhāpaccayā upādānaṃ. Taṇhā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā, sabbaso taṇhāya asati taṇhānirodhā api nu kho upādānaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo upādānassa, yadidaṃ taṇhā’’.

    ೧೦೨. ‘‘‘ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ। ವೇದನಾ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ, ಸಬ್ಬಸೋ ವೇದನಾಯ ಅಸತಿ ವೇದನಾನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ತಣ್ಹಾ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ತಣ್ಹಾಯ, ಯದಿದಂ ವೇದನಾ’’।

    102. ‘‘‘Vedanāpaccayā taṇhā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā vedanāpaccayā taṇhā. Vedanā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – cakkhusamphassajā vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasamphassajā vedanā jivhāsamphassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā manosamphassajā vedanā, sabbaso vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho taṇhā paññāyethā’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo taṇhāya, yadidaṃ vedanā’’.

    ೧೦೩. ‘‘ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಆನನ್ದ, ವೇದನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ತಣ್ಹಾ, ತಣ್ಹಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಪರಿಯೇಸನಾ, ಪರಿಯೇಸನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಲಾಭೋ, ಲಾಭಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ, ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಛನ್ದರಾಗೋ, ಛನ್ದರಾಗಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ, ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಪರಿಗ್ಗಹೋ, ಪರಿಗ್ಗಹಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಆರಕ್ಖೋ। ಆರಕ್ಖಾಧಿಕರಣಂ ದಣ್ಡಾದಾನಸತ್ಥಾದಾನಕಲಹವಿಗ್ಗಹವಿವಾದತುವಂತುವಂಪೇಸುಞ್ಞಮುಸಾವಾದಾ ಅನೇಕೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ।

    103. ‘‘Iti kho panetaṃ, ānanda, vedanaṃ paṭicca taṇhā, taṇhaṃ paṭicca pariyesanā, pariyesanaṃ paṭicca lābho, lābhaṃ paṭicca vinicchayo, vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo, chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ, ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho, pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ, macchariyaṃ paṭicca ārakkho. Ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti.

    ೧೦೪. ‘‘‘ಆರಕ್ಖಾಧಿಕರಣಂ 7 ದಣ್ಡಾದಾನಸತ್ಥಾದಾನಕಲಹವಿಗ್ಗಹವಿವಾದತುವಂತುವಂಪೇಸುಞ್ಞಮುಸಾವಾದಾ ಅನೇಕೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಮ್ಭವನ್ತೀ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಆರಕ್ಖಾಧಿಕರಣಂ ದಣ್ಡಾದಾನಸತ್ಥಾದಾನಕಲಹವಿಗ್ಗಹವಿವಾದತುವಂತುವಂಪೇಸುಞ್ಞಮುಸಾವಾದಾ ಅನೇಕೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಆರಕ್ಖೋ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸಬ್ಬಸೋ ಆರಕ್ಖೇ ಅಸತಿ ಆರಕ್ಖನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ದಣ್ಡಾದಾನಸತ್ಥಾದಾನಕಲಹವಿಗ್ಗಹವಿವಾದತುವಂತುವಂಪೇಸುಞ್ಞಮುಸಾವಾದಾ ಅನೇಕೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಮ್ಭವೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ದಣ್ಡಾದಾನಸತ್ಥಾದಾನಕಲಹವಿಗ್ಗಹವಿವಾದತುವಂತುವಂಪೇಸುಞ್ಞಮುಸಾವಾದಾನಂ ಅನೇಕೇಸಂ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮ್ಭವಾಯ ಯದಿದಂ ಆರಕ್ಖೋ।

    104. ‘‘‘Ārakkhādhikaraṇaṃ 8 daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavantī’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Ārakkho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso ārakkhe asati ārakkhanirodhā api nu kho daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhaveyyu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādānaṃ anekesaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ sambhavāya yadidaṃ ārakkho.

    ೧೦೫. ‘‘‘ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಆರಕ್ಖೋ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಆರಕ್ಖೋ। ಮಚ್ಛರಿಯಞ್ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ , ಸಬ್ಬಸೋ ಮಚ್ಛರಿಯೇ ಅಸತಿ ಮಚ್ಛರಿಯನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಆರಕ್ಖೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಆರಕ್ಖಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ಮಚ್ಛರಿಯಂ’’।

    105. ‘‘‘Macchariyaṃ paṭicca ārakkho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā macchariyaṃ paṭicca ārakkho. Macchariyañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici , sabbaso macchariye asati macchariyanirodhā api nu kho ārakkho paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo ārakkhassa, yadidaṃ macchariyaṃ’’.

    ೧೦೬. ‘‘‘ಪರಿಗ್ಗಹಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಮಚ್ಛರಿಯ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಪರಿಗ್ಗಹಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಪರಿಗ್ಗಹೋ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸಬ್ಬಸೋ ಪರಿಗ್ಗಹೇ ಅಸತಿ ಪರಿಗ್ಗಹನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಮಚ್ಛರಿಯಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ಪರಿಗ್ಗಹೋ’’।

    106. ‘‘‘Pariggahaṃ paṭicca macchariya’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ. Pariggaho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso pariggahe asati pariggahanirodhā api nu kho macchariyaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo macchariyassa, yadidaṃ pariggaho’’.

    ೧೦೭. ‘‘‘ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಪರಿಗ್ಗಹೋ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಪರಿಗ್ಗಹೋ। ಅಜ್ಝೋಸಾನಞ್ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸಬ್ಬಸೋ ಅಜ್ಝೋಸಾನೇ ಅಸತಿ ಅಜ್ಝೋಸಾನನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಪರಿಗ್ಗಹೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಪರಿಗ್ಗಹಸ್ಸ – ಯದಿದಂ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ’’।

    107. ‘‘‘Ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho. Ajjhosānañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso ajjhosāne asati ajjhosānanirodhā api nu kho pariggaho paññāyethā’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo pariggahassa – yadidaṃ ajjhosānaṃ’’.

    ೧೦೮. ‘‘‘ಛನ್ದರಾಗಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸಾನ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಛನ್ದರಾಗಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ। ಛನ್ದರಾಗೋ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸಬ್ಬಸೋ ಛನ್ದರಾಗೇ ಅಸತಿ ಛನ್ದರಾಗನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಅಜ್ಝೋಸಾನಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ಛನ್ದರಾಗೋ’’।

    108. ‘‘‘Chandarāgaṃ paṭicca ajjhosāna’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ. Chandarāgo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso chandarāge asati chandarāganirodhā api nu kho ajjhosānaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo ajjhosānassa, yadidaṃ chandarāgo’’.

    ೧೦೯. ‘‘‘ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಛನ್ದರಾಗೋ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಛನ್ದರಾಗೋ। ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸಬ್ಬಸೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಅಸತಿ ವಿನಿಚ್ಛಯನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಛನ್ದರಾಗೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ , ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ’’।

    109. ‘‘‘Vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo. Vinicchayo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso vinicchaye asati vinicchayanirodhā api nu kho chandarāgo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ , bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo chandarāgassa, yadidaṃ vinicchayo’’.

    ೧೧೦. ‘‘‘ಲಾಭಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಲಾಭಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ಲಾಭೋ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸಬ್ಬಸೋ ಲಾಭೇ ಅಸತಿ ಲಾಭನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ಲಾಭೋ’’।

    110. ‘‘‘Lābhaṃ paṭicca vinicchayo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā lābhaṃ paṭicca vinicchayo. Lābho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso lābhe asati lābhanirodhā api nu kho vinicchayo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo vinicchayassa, yadidaṃ lābho’’.

    ೧೧೧. ‘‘‘ಪರಿಯೇಸನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಲಾಭೋ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ಪರಿಯೇಸನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಲಾಭೋ। ಪರಿಯೇಸನಾ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸಬ್ಬಸೋ ಪರಿಯೇಸನಾಯ ಅಸತಿ ಪರಿಯೇಸನಾನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಲಾಭೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಲಾಭಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ಪರಿಯೇಸನಾ’’।

    111. ‘‘‘Pariyesanaṃ paṭicca lābho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā pariyesanaṃ paṭicca lābho. Pariyesanā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso pariyesanāya asati pariyesanānirodhā api nu kho lābho paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo lābhassa, yadidaṃ pariyesanā’’.

    ೧೧೨. ‘‘‘ತಣ್ಹಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಪರಿಯೇಸನಾ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ತಣ್ಹಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಪರಿಯೇಸನಾ। ತಣ್ಹಾ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಕಾಮತಣ್ಹಾ ಭವತಣ್ಹಾ ವಿಭವತಣ್ಹಾ, ಸಬ್ಬಸೋ ತಣ್ಹಾಯ ಅಸತಿ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಪರಿಯೇಸನಾ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಪರಿಯೇಸನಾಯ, ಯದಿದಂ ತಣ್ಹಾ। ಇತಿ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಇಮೇ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ 9 ದ್ವಯೇನ ವೇದನಾಯ ಏಕಸಮೋಸರಣಾ ಭವನ್ತಿ’’।

    112. ‘‘‘Taṇhaṃ paṭicca pariyesanā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā taṇhaṃ paṭicca pariyesanā. Taṇhā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā, sabbaso taṇhāya asati taṇhānirodhā api nu kho pariyesanā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo pariyesanāya, yadidaṃ taṇhā. Iti kho, ānanda, ime dve dhammā 10 dvayena vedanāya ekasamosaraṇā bhavanti’’.

    ೧೧೩. ‘‘‘ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ‘ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ। ಫಸ್ಸೋ ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಸಬ್ಬಸೋ ಫಸ್ಸೇ ಅಸತಿ ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ವೇದನಾ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ , ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ವೇದನಾಯ, ಯದಿದಂ ಫಸ್ಸೋ’’।

    113. ‘‘‘Phassapaccayā vedanā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ‘phassapaccayā vedanā. Phasso ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso, sabbaso phasse asati phassanirodhā api nu kho vedanā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda , eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo vedanāya, yadidaṃ phasso’’.

    ೧೧೪. ‘‘‘ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ। ಯೇಹಿ, ಆನನ್ದ, ಆಕಾರೇಹಿ ಯೇಹಿ ಲಿಙ್ಗೇಹಿ ಯೇಹಿ ನಿಮಿತ್ತೇಹಿ ಯೇಹಿ ಉದ್ದೇಸೇಹಿ ನಾಮಕಾಯಸ್ಸ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಹೋತಿ, ತೇಸು ಆಕಾರೇಸು ತೇಸು ಲಿಙ್ಗೇಸು ತೇಸು ನಿಮಿತ್ತೇಸು ತೇಸು ಉದ್ದೇಸೇಸು ಅಸತಿ ಅಪಿ ನು ಖೋ ರೂಪಕಾಯೇ ಅಧಿವಚನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯೇಹಿ, ಆನನ್ದ, ಆಕಾರೇಹಿ ಯೇಹಿ ಲಿಙ್ಗೇಹಿ ಯೇಹಿ ನಿಮಿತ್ತೇಹಿ ಯೇಹಿ ಉದ್ದೇಸೇಹಿ ರೂಪಕಾಯಸ್ಸ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಹೋತಿ, ತೇಸು ಆಕಾರೇಸು…ಪೇ॰… ತೇಸು ಉದ್ದೇಸೇಸು ಅಸತಿ ಅಪಿ ನು ಖೋ ನಾಮಕಾಯೇ ಪಟಿಘಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯೇಹಿ, ಆನನ್ದ, ಆಕಾರೇಹಿ…ಪೇ॰… ಯೇಹಿ ಉದ್ದೇಸೇಹಿ ನಾಮಕಾಯಸ್ಸ ಚ ರೂಪಕಾಯಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಹೋತಿ , ತೇಸು ಆಕಾರೇಸು…ಪೇ॰… ತೇಸು ಉದ್ದೇಸೇಸು ಅಸತಿ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಅಧಿವಚನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ವಾ ಪಟಿಘಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ವಾ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯೇಹಿ, ಆನನ್ದ, ಆಕಾರೇಹಿ…ಪೇ॰… ಯೇಹಿ ಉದ್ದೇಸೇಹಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಹೋತಿ, ತೇಸು ಆಕಾರೇಸು …ಪೇ॰… ತೇಸು ಉದ್ದೇಸೇಸು ಅಸತಿ ಅಪಿ ನು ಖೋ ಫಸ್ಸೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಫಸ್ಸಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ನಾಮರೂಪಂ’’।

    114. ‘‘‘Nāmarūpapaccayā phasso’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā nāmarūpapaccayā phasso. Yehi, ānanda, ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nāmakāyassa paññatti hoti, tesu ākāresu tesu liṅgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati api nu kho rūpakāye adhivacanasamphasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi rūpakāyassa paññatti hoti, tesu ākāresu…pe… tesu uddesesu asati api nu kho nāmakāye paṭighasamphasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi…pe… yehi uddesehi nāmakāyassa ca rūpakāyassa ca paññatti hoti , tesu ākāresu…pe… tesu uddesesu asati api nu kho adhivacanasamphasso vā paṭighasamphasso vā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi…pe… yehi uddesehi nāmarūpassa paññatti hoti, tesu ākāresu …pe… tesu uddesesu asati api nu kho phasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo phassassa, yadidaṃ nāmarūpaṃ’’.

    ೧೧೫. ‘‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪಂ। ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ನ ಓಕ್ಕಮಿಸ್ಸಥ, ಅಪಿ ನು ಖೋ ನಾಮರೂಪಂ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಸಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವೋಕ್ಕಮಿಸ್ಸಥ, ಅಪಿ ನು ಖೋ ನಾಮರೂಪಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ದಹರಸ್ಸೇವ ಸತೋ ವೋಚ್ಛಿಜ್ಜಿಸ್ಸಥ ಕುಮಾರಕಸ್ಸ ವಾ ಕುಮಾರಿಕಾಯ ವಾ, ಅಪಿ ನು ಖೋ ನಾಮರೂಪಂ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ – ಯದಿದಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ’’।

    115. ‘‘‘Viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ. Viññāṇañca hi, ānanda, mātukucchismiṃ na okkamissatha, api nu kho nāmarūpaṃ mātukucchismiṃ samuccissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Viññāṇañca hi, ānanda, mātukucchismiṃ okkamitvā vokkamissatha, api nu kho nāmarūpaṃ itthattāya abhinibbattissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Viññāṇañca hi, ānanda, daharasseva sato vocchijjissatha kumārakassa vā kumārikāya vā, api nu kho nāmarūpaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo nāmarūpassa – yadidaṃ viññāṇaṃ’’.

    ೧೧೬. ‘‘‘ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ತದಾನನ್ದ, ಇಮಿನಾಪೇತಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಯಥಾ ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ। ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ನಾಮರೂಪೇ ಪತಿಟ್ಠಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸಥ, ಅಪಿ ನು ಖೋ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯಸಮ್ಭವೋ 11 ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏಸೇವ ಹೇತು ಏತಂ ನಿದಾನಂ ಏಸ ಸಮುದಯೋ ಏಸ ಪಚ್ಚಯೋ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಯದಿದಂ ನಾಮರೂಪಂ। ಏತ್ತಾವತಾ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಜಾಯೇಥ ವಾ ಜೀಯೇಥ 12 ವಾ ಮೀಯೇಥ 13 ವಾ ಚವೇಥ ವಾ ಉಪಪಜ್ಜೇಥ ವಾ। ಏತ್ತಾವತಾ ಅಧಿವಚನಪಥೋ, ಏತ್ತಾವತಾ ನಿರುತ್ತಿಪಥೋ, ಏತ್ತಾವತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪಥೋ, ಏತ್ತಾವತಾ ಪಞ್ಞಾವಚರಂ, ಏತ್ತಾವತಾ ವಟ್ಟಂ ವತ್ತತಿ ಇತ್ಥತ್ತಂ ಪಞ್ಞಾಪನಾಯ ಯದಿದಂ ನಾಮರೂಪಂ ಸಹ ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯತಾ ಪವತ್ತತಿ।

    116. ‘‘‘Nāmarūpapaccayā viññāṇa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ. Viññāṇañca hi, ānanda, nāmarūpe patiṭṭhaṃ na labhissatha, api nu kho āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ dukkhasamudayasambhavo 14 paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo viññāṇassa yadidaṃ nāmarūpaṃ. Ettāvatā kho, ānanda, jāyetha vā jīyetha 15 vā mīyetha 16 vā cavetha vā upapajjetha vā. Ettāvatā adhivacanapatho, ettāvatā niruttipatho, ettāvatā paññattipatho, ettāvatā paññāvacaraṃ, ettāvatā vaṭṭaṃ vattati itthattaṃ paññāpanāya yadidaṃ nāmarūpaṃ saha viññāṇena aññamaññapaccayatā pavattati.

    ಅತ್ತಪಞ್ಞತ್ತಿ

    Attapaññatti

    ೧೧೭. ‘‘ಕಿತ್ತಾವತಾ ಚ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ? ರೂಪಿಂ ವಾ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ – ‘‘ರೂಪೀ ಮೇ ಪರಿತ್ತೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ। ರೂಪಿಂ ವಾ ಹಿ , ಆನನ್ದ, ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ – ‘ರೂಪೀ ಮೇ ಅನನ್ತೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ। ಅರೂಪಿಂ ವಾ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ – ‘ಅರೂಪೀ ಮೇ ಪರಿತ್ತೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ। ಅರೂಪಿಂ ವಾ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ – ‘ಅರೂಪೀ ಮೇ ಅನನ್ತೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ।

    117. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ paññapento paññapeti? Rūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘‘rūpī me paritto attā’’ti. Rūpiṃ vā hi , ānanda, anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘rūpī me ananto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘arūpī me paritto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘arūpī me ananto attā’ti.

    ೧೧೮. ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯೋ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಏತರಹಿ ವಾ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ತತ್ಥ ಭಾವಿಂ ವಾ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ‘ಅತಥಂ ವಾ ಪನ ಸನ್ತಂ ತಥತ್ತಾಯ ಉಪಕಪ್ಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಇತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ರೂಪಿಂ 17 ಪರಿತ್ತತ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿ ಅನುಸೇತೀತಿ ಇಚ್ಚಾಲಂ ವಚನಾಯ।

    118. ‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ 18 parittattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.

    ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯೋ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಏತರಹಿ ವಾ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ತತ್ಥ ಭಾವಿಂ ವಾ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ‘ಅತಥಂ ವಾ ಪನ ಸನ್ತಂ ತಥತ್ತಾಯ ಉಪಕಪ್ಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಇತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ರೂಪಿಂ 19 ಅನನ್ತತ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿ ಅನುಸೇತೀತಿ ಇಚ್ಚಾಲಂ ವಚನಾಯ।

    ‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ 20 anantattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.

    ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯೋ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಏತರಹಿ ವಾ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ತತ್ಥ ಭಾವಿಂ ವಾ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ‘ಅತಥಂ ವಾ ಪನ ಸನ್ತಂ ತಥತ್ತಾಯ ಉಪಕಪ್ಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಇತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಅರೂಪಿಂ 21 ಪರಿತ್ತತ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿ ಅನುಸೇತೀತಿ ಇಚ್ಚಾಲಂ ವಚನಾಯ।

    ‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ 22 parittattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.

    ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯೋ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಏತರಹಿ ವಾ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ತತ್ಥ ಭಾವಿಂ ವಾ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ‘ಅತಥಂ ವಾ ಪನ ಸನ್ತಂ ತಥತ್ತಾಯ ಉಪಕಪ್ಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಇತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಅರೂಪಿಂ 23 ಅನನ್ತತ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿ ಅನುಸೇತೀತಿ ಇಚ್ಚಾಲಂ ವಚನಾಯ। ಏತ್ತಾವತಾ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಿ।

    ‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ 24 anantattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya. Ettāvatā kho, ānanda, attānaṃ paññapento paññapeti.

    ನಅತ್ತಪಞ್ಞತ್ತಿ

    Naattapaññatti

    ೧೧೯. ‘‘ಕಿತ್ತಾವತಾ ಚ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ? ರೂಪಿಂ ವಾ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ – ‘ರೂಪೀ ಮೇ ಪರಿತ್ತೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ। ರೂಪಿಂ ವಾ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ – ‘ರೂಪೀ ಮೇ ಅನನ್ತೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ। ಅರೂಪಿಂ ವಾ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ – ‘ಅರೂಪೀ ಮೇ ಪರಿತ್ತೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ। ಅರೂಪಿಂ ವಾ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ – ‘ಅರೂಪೀ ಮೇ ಅನನ್ತೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ।

    119. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ na paññapento na paññapeti? Rūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘rūpī me paritto attā’ti. Rūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘rūpī me ananto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘arūpī me paritto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘arūpī me ananto attā’ti.

    ೧೨೦. ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯೋ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಏತರಹಿ ವಾ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ತತ್ಥ ಭಾವಿಂ ವಾ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ‘ಅತಥಂ ವಾ ಪನ ಸನ್ತಂ ತಥತ್ತಾಯ ಉಪಕಪ್ಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಇತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತತ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿ ನಾನುಸೇತೀತಿ ಇಚ್ಚಾಲಂ ವಚನಾಯ।

    120. ‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ parittattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.

    ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ , ಯೋ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಏತರಹಿ ವಾ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ತತ್ಥ ಭಾವಿಂ ವಾ ಸೋ ರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ‘ಅತಥಂ ವಾ ಪನ ಸನ್ತಂ ತಥತ್ತಾಯ ಉಪಕಪ್ಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಇತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ರೂಪಿಂ ಅನನ್ತತ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿ ನಾನುಸೇತೀತಿ ಇಚ್ಚಾಲಂ ವಚನಾಯ।

    ‘‘Tatrānanda , yo so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ anantattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.

    ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯೋ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಏತರಹಿ ವಾ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ತತ್ಥ ಭಾವಿಂ ವಾ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ‘ಅತಥಂ ವಾ ಪನ ಸನ್ತಂ ತಥತ್ತಾಯ ಉಪಕಪ್ಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಇತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಅರೂಪಿಂ ಪರಿತ್ತತ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿ ನಾನುಸೇತೀತಿ ಇಚ್ಚಾಲಂ ವಚನಾಯ।

    ‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ parittattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.

    ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯೋ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಏತರಹಿ ವಾ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ತತ್ಥ ಭಾವಿಂ ವಾ ಸೋ ಅರೂಪಿಂ ಅನನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ‘ಅತಥಂ ವಾ ಪನ ಸನ್ತಂ ತಥತ್ತಾಯ ಉಪಕಪ್ಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಇತಿ ವಾ ಪನಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಅರೂಪಿಂ ಅನನ್ತತ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿ ನಾನುಸೇತೀತಿ ಇಚ್ಚಾಲಂ ವಚನಾಯ। ಏತ್ತಾವತಾ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ತಾನಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಪೇತಿ।

    ‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ anantattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya. Ettāvatā kho, ānanda, attānaṃ na paññapento na paññapeti.

    ಅತ್ತಸಮನುಪಸ್ಸನಾ

    Attasamanupassanā

    ೧೨೧. ‘‘ಕಿತ್ತಾವತಾ ಚ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ತಾನಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಮಾನೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ? ವೇದನಂ ವಾ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ತಾನಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಮಾನೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ – ‘ವೇದನಾ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ। ‘ನ ಹೇವ ಖೋ ಮೇ ವೇದನಾ ಅತ್ತಾ, ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದನೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಇತಿ ವಾ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ತಾನಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಮಾನೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ‘ನ ಹೇವ ಖೋ ಮೇ ವೇದನಾ ಅತ್ತಾ, ನೋಪಿ ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದನೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ, ಅತ್ತಾ ಮೇ ವೇದಿಯತಿ, ವೇದನಾಧಮ್ಮೋ ಹಿ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಇತಿ ವಾ ಹಿ, ಆನನ್ದ, ಅತ್ತಾನಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಮಾನೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ।

    121. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati? Vedanaṃ vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati – ‘vedanā me attā’ti. ‘Na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti iti vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati. ‘Na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti iti vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati.

    ೧೨೨. ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯೋ ಸೋ ಏವಮಾಹ – ‘ವೇದನಾ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ, ಸೋ ಏವಮಸ್ಸ ವಚನೀಯೋ – ‘ತಿಸ್ಸೋ ಖೋ ಇಮಾ, ಆವುಸೋ, ವೇದನಾ – ಸುಖಾ ವೇದನಾ ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾ। ಇಮಾಸಂ ಖೋ ತ್ವಂ ತಿಸ್ಸನ್ನಂ ವೇದನಾನಂ ಕತಮಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸಸೀ’ತಿ? ಯಸ್ಮಿಂ, ಆನನ್ದ, ಸಮಯೇ ಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುಕ್ಖಂ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ, ನ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ; ಸುಖಂಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ, ಆನನ್ದ, ಸಮಯೇ ದುಕ್ಖಂ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ, ನ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ; ದುಕ್ಖಂಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ, ಆನನ್ದ, ಸಮಯೇ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ, ನ ದುಕ್ಖಂ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ; ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ವೇದನಂ ವೇದೇತಿ।

    122. ‘‘Tatrānanda, yo so evamāha – ‘vedanā me attā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘tisso kho imā, āvuso, vedanā – sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Imāsaṃ kho tvaṃ tissannaṃ vedanānaṃ katamaṃ attato samanupassasī’ti? Yasmiṃ, ānanda, samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; sukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, ānanda, samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; dukkhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, ānanda, samaye adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na dukkhaṃ vedanaṃ vedeti; adukkhamasukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti.

    ೧೨೩. ‘‘ಸುಖಾಪಿ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ವೇದನಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ಸಙ್ಖತಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ ಖಯಧಮ್ಮಾ ವಯಧಮ್ಮಾ ವಿರಾಗಧಮ್ಮಾ ನಿರೋಧಧಮ್ಮಾ। ದುಕ್ಖಾಪಿ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ವೇದನಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ಸಙ್ಖತಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ ಖಯಧಮ್ಮಾ ವಯಧಮ್ಮಾ ವಿರಾಗಧಮ್ಮಾ ನಿರೋಧಧಮ್ಮಾ। ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾಪಿ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ವೇದನಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ಸಙ್ಖತಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ ಖಯಧಮ್ಮಾ ವಯಧಮ್ಮಾ ವಿರಾಗಧಮ್ಮಾ ನಿರೋಧಧಮ್ಮಾ। ತಸ್ಸ ಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಿಯಮಾನಸ್ಸ ‘ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಹೋತಿ। ತಸ್ಸಾಯೇವ ಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ನಿರೋಧಾ ‘ಬ್ಯಗಾ 25 ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಹೋತಿ। ದುಕ್ಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಿಯಮಾನಸ್ಸ ‘ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಹೋತಿ। ತಸ್ಸಾಯೇವ ದುಕ್ಖಾಯ ವೇದನಾಯ ನಿರೋಧಾ ‘ಬ್ಯಗಾ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಹೋತಿ। ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಿಯಮಾನಸ್ಸ ‘ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಹೋತಿ। ತಸ್ಸಾಯೇವ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ನಿರೋಧಾ ‘ಬ್ಯಗಾ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಸೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅನಿಚ್ಚಸುಖದುಕ್ಖವೋಕಿಣ್ಣಂ ಉಪ್ಪಾದವಯಧಮ್ಮಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಮಾನೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಯೋ ಸೋ ಏವಮಾಹ – ‘ವೇದನಾ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ। ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏತೇನ ಪೇತಂ ನಕ್ಖಮತಿ – ‘ವೇದನಾ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸಿತುಂ।

    123. ‘‘Sukhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Dukkhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Adukkhamasukhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Tassa sukhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva sukhāya vedanāya nirodhā ‘byagā 26 me attā’ti hoti. Dukkhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva dukkhāya vedanāya nirodhā ‘byagā me attā’ti hoti. Adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva adukkhamasukhāya vedanāya nirodhā ‘byagā me attā’ti hoti. Iti so diṭṭheva dhamme aniccasukhadukkhavokiṇṇaṃ uppādavayadhammaṃ attānaṃ samanupassamāno samanupassati, yo so evamāha – ‘vedanā me attā’ti. Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘vedanā me attā’ti samanupassituṃ.

    ೧೨೪. ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ , ಯೋ ಸೋ ಏವಮಾಹ – ‘ನ ಹೇವ ಖೋ ಮೇ ವೇದನಾ ಅತ್ತಾ, ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದನೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ, ಸೋ ಏವಮಸ್ಸ ವಚನೀಯೋ – ‘ಯತ್ಥ ಪನಾವುಸೋ, ಸಬ್ಬಸೋ ವೇದಯಿತಂ ನತ್ಥಿ ಅಪಿ ನು ಖೋ, ತತ್ಥ ‘‘ಅಯಮಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ಸಿಯಾ’’’ತಿ ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏತೇನ ಪೇತಂ ನಕ್ಖಮತಿ – ‘ನ ಹೇವ ಖೋ ಮೇ ವೇದನಾ ಅತ್ತಾ, ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದನೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸಿತುಂ।

    124. ‘‘Tatrānanda , yo so evamāha – ‘na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘yattha panāvuso, sabbaso vedayitaṃ natthi api nu kho, tattha ‘‘ayamahamasmī’’ti siyā’’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti samanupassituṃ.

    ೧೨೫. ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ , ಯೋ ಸೋ ಏವಮಾಹ – ‘ನ ಹೇವ ಖೋ ಮೇ ವೇದನಾ ಅತ್ತಾ, ನೋಪಿ ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದನೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ, ಅತ್ತಾ ಮೇ ವೇದಿಯತಿ, ವೇದನಾಧಮ್ಮೋ ಹಿ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ। ಸೋ ಏವಮಸ್ಸ ವಚನೀಯೋ – ವೇದನಾ ಚ ಹಿ, ಆವುಸೋ, ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝೇಯ್ಯುಂ। ಸಬ್ಬಸೋ ವೇದನಾಯ ಅಸತಿ ವೇದನಾನಿರೋಧಾ ಅಪಿ ನು ಖೋ ತತ್ಥ ‘ಅಯಮಹಮಸ್ಮೀ’ತಿ ಸಿಯಾ’’ತಿ? ‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹಾನನ್ದ, ಏತೇನ ಪೇತಂ ನಕ್ಖಮತಿ – ‘‘ನ ಹೇವ ಖೋ ಮೇ ವೇದನಾ ಅತ್ತಾ, ನೋಪಿ ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದನೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ, ಅತ್ತಾ ಮೇ ವೇದಿಯತಿ, ವೇದನಾಧಮ್ಮೋ ಹಿ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸಿತುಂ।

    125. ‘‘Tatrānanda , yo so evamāha – ‘na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti. So evamassa vacanīyo – vedanā ca hi, āvuso, sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ aparisesā nirujjheyyuṃ. Sabbaso vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho tattha ‘ayamahamasmī’ti siyā’’ti? ‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘‘na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti samanupassituṃ.

    ೧೨೬. ‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖು ನೇವ ವೇದನಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋಪಿ ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದನಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋಪಿ ‘ಅತ್ತಾ ಮೇ ವೇದಿಯತಿ, ವೇದನಾಧಮ್ಮೋ ಹಿ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ಸೋ ಏವಂ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ನ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಪಾದಿಯತಿ, ಅನುಪಾದಿಯಂ ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ, ಅಪರಿತಸ್ಸಂ 27 ಪಚ್ಚತ್ತಞ್ಞೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ, ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ಏವಂ ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಂ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖುಂ ಯೋ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ ಇತಿಸ್ಸ 28 ದಿಟ್ಠೀ’ತಿ, ತದಕಲ್ಲಂ। ‘ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ ಇತಿಸ್ಸ ದಿಟ್ಠೀ’ತಿ, ತದಕಲ್ಲಂ। ‘ಹೋತಿ ಚ ನ ಚ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ ಇತಿಸ್ಸ ದಿಟ್ಠೀ’ತಿ, ತದಕಲ್ಲಂ। ‘ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ ಇತಿಸ್ಸ ದಿಟ್ಠೀ’ತಿ, ತದಕಲ್ಲಂ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯಾವತಾ, ಆನನ್ದ, ಅಧಿವಚನಂ ಯಾವತಾ ಅಧಿವಚನಪಥೋ, ಯಾವತಾ ನಿರುತ್ತಿ ಯಾವತಾ ನಿರುತ್ತಿಪಥೋ, ಯಾವತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಯಾವತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪಥೋ, ಯಾವತಾ ಪಞ್ಞಾ ಯಾವತಾ ಪಞ್ಞಾವಚರಂ, ಯಾವತಾ ವಟ್ಟಂ 29, ಯಾವತಾ ವಟ್ಟತಿ 30, ತದಭಿಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು, ತದಭಿಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ‘ನ ಜಾನಾತಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ ಇತಿಸ್ಸ ದಿಟ್ಠೀ’ತಿ, ತದಕಲ್ಲಂ।

    126. ‘‘Yato kho, ānanda, bhikkhu neva vedanaṃ attānaṃ samanupassati, nopi appaṭisaṃvedanaṃ attānaṃ samanupassati, nopi ‘attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti samanupassati. So evaṃ na samanupassanto na ca kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ 31 paccattaññeva parinibbāyati, ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Evaṃ vimuttacittaṃ kho, ānanda, bhikkhuṃ yo evaṃ vadeyya – ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa 32 diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. Taṃ kissa hetu? Yāvatā, ānanda, adhivacanaṃ yāvatā adhivacanapatho, yāvatā nirutti yāvatā niruttipatho, yāvatā paññatti yāvatā paññattipatho, yāvatā paññā yāvatā paññāvacaraṃ, yāvatā vaṭṭaṃ 33, yāvatā vaṭṭati 34, tadabhiññāvimutto bhikkhu, tadabhiññāvimuttaṃ bhikkhuṃ ‘na jānāti na passati itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ.

    ಸತ್ತ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ

    Satta viññāṇaṭṭhiti

    ೧೨೭. ‘‘ಸತ್ತ ಖೋ, ಆನನ್ದ 35, ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ, ದ್ವೇ ಆಯತನಾನಿ। ಕತಮಾ ಸತ್ತ? ಸನ್ತಾನನ್ದ, ಸತ್ತಾ ನಾನತ್ತಕಾಯಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಮನುಸ್ಸಾ , ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ದೇವಾ, ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ವಿನಿಪಾತಿಕಾ। ಅಯಂ ಪಠಮಾ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ। ಸನ್ತಾನನ್ದ, ಸತ್ತಾ ನಾನತ್ತಕಾಯಾ ಏಕತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ದೇವಾ ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾ ಪಠಮಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಅಯಂ ದುತಿಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ। ಸನ್ತಾನನ್ದ, ಸತ್ತಾ ಏಕತ್ತಕಾಯಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ದೇವಾ ಆಭಸ್ಸರಾ। ಅಯಂ ತತಿಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ। ಸನ್ತಾನನ್ದ, ಸತ್ತಾ ಏಕತ್ತಕಾಯಾ ಏಕತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ದೇವಾ ಸುಭಕಿಣ್ಹಾ। ಅಯಂ ಚತುತ್ಥೀ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ। ಸನ್ತಾನನ್ದ, ಸತ್ತಾ ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಸಞ್ಞಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ ‘ಅನನ್ತೋ ಆಕಾಸೋ’ತಿ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನೂಪಗಾ। ಅಯಂ ಪಞ್ಚಮೀ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ । ಸನ್ತಾನನ್ದ, ಸತ್ತಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘ಅನನ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನೂಪಗಾ। ಅಯಂ ಛಟ್ಠೀ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ। ಸನ್ತಾನನ್ದ, ಸತ್ತಾ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀ’ತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನೂಪಗಾ। ಅಯಂ ಸತ್ತಮೀ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ। ಅಸಞ್ಞಸತ್ತಾಯತನಂ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಮೇವ ದುತಿಯಂ।

    127. ‘‘Satta kho, ānanda 36, viññāṇaṭṭhitiyo, dve āyatanāni. Katamā satta? Santānanda, sattā nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā , ekacce ca devā, ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā nānattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā ekattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā ekattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catutthī viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ pañcamī viññāṇaṭṭhiti . Santānanda, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭhī viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṃ sattamī viññāṇaṭṭhiti. Asaññasattāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanameva dutiyaṃ.

    ೧೨೮. ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯಾಯಂ ಪಠಮಾ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ ನಾನತ್ತಕಾಯಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಮನುಸ್ಸಾ, ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ದೇವಾ, ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ವಿನಿಪಾತಿಕಾ। ಯೋ ನು ಖೋ, ಆನನ್ದ, ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸಾ ಚ ಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸಾ ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸಾ ಚ ಅಸ್ಸಾದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸಾ ಚ ಆದೀನವಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸಾ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಕಲ್ಲಂ ನು ತೇನ ತದಭಿನನ್ದಿತು’’ನ್ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’…ಪೇ॰… ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯಮಿದಂ ಅಸಞ್ಞಸತ್ತಾಯತನಂ। ಯೋ ನು ಖೋ, ಆನನ್ದ, ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ಅಸ್ಸಾದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ಆದೀನವಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಕಲ್ಲಂ ನು ತೇನ ತದಭಿನನ್ದಿತು’’ನ್ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತತ್ರಾನನ್ದ, ಯಮಿದಂ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ। ಯೋ ನು ಖೋ, ಆನನ್ದ, ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ಸಮುದಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ಅಸ್ಸಾದಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ಆದೀನವಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಕಲ್ಲಂ ನು ತೇನ ತದಭಿನನ್ದಿತು’’ನ್ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ಯತೋ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮಾಸಞ್ಚ ಸತ್ತನ್ನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತೀನಂ ಇಮೇಸಞ್ಚ ದ್ವಿನ್ನಂ ಆಯತನಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖು ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ।

    128. ‘‘Tatrānanda, yāyaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā, ekacce ca devā, ekacce ca vinipātikā. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassā ca samudayaṃ pajānāti, tassā ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassā ca assādaṃ pajānāti, tassā ca ādīnavaṃ pajānāti, tassā ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’…pe… ‘‘tatrānanda, yamidaṃ asaññasattāyatanaṃ. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassa ca samudayaṃ pajānāti, tassa ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassa ca assādaṃ pajānāti, tassa ca ādīnavaṃ pajānāti, tassa ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tatrānanda, yamidaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassa ca samudayaṃ pajānāti, tassa ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassa ca assādaṃ pajānāti, tassa ca ādīnavaṃ pajānāti, tassa ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. Yato kho, ānanda, bhikkhu imāsañca sattannaṃ viññāṇaṭṭhitīnaṃ imesañca dvinnaṃ āyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādā vimutto hoti, ayaṃ vuccatānanda, bhikkhu paññāvimutto.

    ಅಟ್ಠ ವಿಮೋಕ್ಖಾ

    Aṭṭha vimokkhā

    ೧೨೯. ‘‘ಅಟ್ಠ ಖೋ ಇಮೇ, ಆನನ್ದ, ವಿಮೋಕ್ಖಾ। ಕತಮೇ ಅಟ್ಠ? ರೂಪೀ ರೂಪಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ ಅಯಂ ಪಠಮೋ ವಿಮೋಕ್ಖೋ। ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅರೂಪಸಞ್ಞೀ ಬಹಿದ್ಧಾ ರೂಪಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ, ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ವಿಮೋಕ್ಖೋ। ಸುಭನ್ತೇವ ಅಧಿಮುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ತತಿಯೋ ವಿಮೋಕ್ಖೋ। ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಸಞ್ಞಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ ‘ಅನನ್ತೋ ಆಕಾಸೋ’ತಿ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ಅಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ವಿಮೋಕ್ಖೋ। ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘ಅನನ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ಅಯಂ ಪಞ್ಚಮೋ ವಿಮೋಕ್ಖೋ। ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀ’ತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ಅಯಂ ಛಟ್ಠೋ ವಿಮೋಕ್ಖೋ। ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾ’ಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ಅಯಂ ಸತ್ತಮೋ ವಿಮೋಕ್ಖೋ। ಸಬ್ಬಸೋ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ಅಯಂ ಅಟ್ಠಮೋ ವಿಮೋಕ್ಖೋ। ಇಮೇ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಅಟ್ಠ ವಿಮೋಕ್ಖಾ।

    129. ‘‘Aṭṭha kho ime, ānanda, vimokkhā. Katame aṭṭha? Rūpī rūpāni passati ayaṃ paṭhamo vimokkho. Ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati, ayaṃ dutiyo vimokkho. Subhanteva adhimutto hoti, ayaṃ tatiyo vimokkho. Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ catuttho vimokkho. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ pañcamo vimokkho. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ chaṭṭho vimokkho. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma ‘nevasaññānāsaññā’yatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ sattamo vimokkho. Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, ayaṃ aṭṭhamo vimokkho. Ime kho, ānanda, aṭṭha vimokkhā.

    ೧೩೦. ‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ವಿಮೋಕ್ಖೇ ಅನುಲೋಮಮ್ಪಿ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ಪಟಿಲೋಮಮ್ಪಿ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ಅನುಲೋಮಪಟಿಲೋಮಮ್ಪಿ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ಯತ್ಥಿಚ್ಛಕಂ ಯದಿಚ್ಛಕಂ ಯಾವತಿಚ್ಛಕಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿಪಿ ವುಟ್ಠಾತಿಪಿ। ಆಸವಾನಞ್ಚ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಾನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖು ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತೋ। ಇಮಾಯ ಚ ಆನನ್ದ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಅಞ್ಞಾ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತಿ ಉತ್ತರಿತರಾ ವಾ ಪಣೀತತರಾ ವಾ ನತ್ಥೀ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಅತ್ತಮನೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದೀತಿ।

    130. ‘‘Yato kho, ānanda, bhikkhu ime aṭṭha vimokkhe anulomampi samāpajjati, paṭilomampi samāpajjati, anulomapaṭilomampi samāpajjati, yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi. Āsavānañca khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, ayaṃ vuccatānanda, bhikkhu ubhatobhāgavimutto. Imāya ca ānanda ubhatobhāgavimuttiyā aññā ubhatobhāgavimutti uttaritarā vā paṇītatarā vā natthī’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

    ಮಹಾನಿದಾನಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ದುತಿಯಂ।

    Mahānidānasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.




    Next: ೩. ಮಹಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಸುತ್ತಂ • 3. Mahāparinibbānasuttaṃ




    Footnotes:
    1. ಕಮ್ಮಾಸದಮ್ಮಂ ನಾಮ (ಸ್ಯಾ॰)
    2. ಗುಲಾಗುಣ್ಠಿಕಜಾತಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಗುಣಗಣ್ಠಿಕಜಾತಾ (ಸ್ಯಾ॰)
    3. kammāsadammaṃ nāma (syā.)
    4. gulāguṇṭhikajātā (sī. pī.), guṇagaṇṭhikajātā (syā.)
    5. ಸಿರಿಂಸಪಾನಂ ಸಿರಿಂಸಪತ್ತಾಯ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)
    6. siriṃsapānaṃ siriṃsapattāya (sī. syā.)
    7. ಆರಕ್ಖಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಆರಕ್ಖಾಧಿಕರಣಂ (ಸ್ಯಾ॰)
    8. ārakkhaṃ paṭicca ārakkhādhikaraṇaṃ (syā.)
    9. ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ (ಕ॰)
    10. ime dhammā (ka.)
    11. ಜಾತಿಜರಾಮರಣದುಕ್ಖಸಮುದಯಸಮ್ಭವೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰)
    12. ಜಿಯ್ಯೇಥ (ಕ॰)
    13. ಮಿಯ್ಯೇಥ (ಕ॰)
    14. jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo (sī. syā. pī.)
    15. jiyyetha (ka.)
    16. miyyetha (ka.)
    17. ರೂಪೀ (ಕ॰)
    18. rūpī (ka.)
    19. ರೂಪೀ (ಕ॰)
    20. rūpī (ka.)
    21. ಅರೂಪೀ (ಕ॰)
    22. arūpī (ka.)
    23. ಅರೂಪೀ (ಕ॰)
    24. arūpī (ka.)
    25. ಬ್ಯಗ್ಗಾ (ಸೀ॰ ಕ॰)
    26. byaggā (sī. ka.)
    27. ಅಪರಿತಸ್ಸನಂ (ಕ॰)
    28. ಇತಿ ಸಾ (ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪಾಠನ್ತರಂ)
    29. ಯಾವತಾ ವಟ್ಟಂ ವಟ್ಟತಿ (ಕ॰ ಸೀ॰)
    30. ಯಾವತಾ ವಟ್ಟಂ ವಟ್ಟತಿ (ಕ॰ ಸೀ॰)
    31. aparitassanaṃ (ka.)
    32. iti sā (aṭṭhakathāyaṃ pāṭhantaraṃ)
    33. yāvatā vaṭṭaṃ vaṭṭati (ka. sī.)
    34. yāvatā vaṭṭaṃ vaṭṭati (ka. sī.)
    35. ಸತ್ತ ಖೋ ಇಮಾ ಆನನ್ದ (ಕ॰ ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)
    36. satta kho imā ānanda (ka. sī. syā.)



    Related texts:



    ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ದೀಘ ನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ೨. ಮಹಾನಿದಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Mahānidānasuttavaṇṇanā

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ದೀಘನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ೨. ಮಹಾನಿದಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Mahānidānasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact