| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / දීඝනිකාය • Dīghanikāya |
2. මහානිදානසුත්‌තං
2. Mahānidānasuttaṃ
පටිච්‌චසමුප්‌පාදො
Paṭiccasamuppādo
95. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කුරූසු විහරති කම්‌මාසධම්‌මං නාම 1 කුරූනං නිගමො. අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි, උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අච්‌ඡරියං, භන්‌තෙ, අබ්‌භුතං, භන්‌තෙ! යාව ගම්‌භීරො චායං, භන්‌තෙ, පටිච්‌චසමුප්‌පාදො ගම්‌භීරාවභාසො ච, අථ ච පන මෙ උත්‌තානකුත්‌තානකො විය ඛායතී’’ති. ‘‘මා හෙවං, ආනන්‌ද, අවච, මා හෙවං, ආනන්‌ද, අවච. ගම්‌භීරො චායං, ආනන්‌ද, පටිච්‌චසමුප්‌පාදො ගම්‌භීරාවභාසො ච. එතස්‌ස, ආනන්‌ද, ධම්‌මස්‌ස අනනුබොධා අප්‌පටිවෙධා එවමයං පජා තන්‌තාකුලකජාතා කුලගණ්‌ඨිකජාතා 2 මුඤ්‌ජපබ්‌බජභූතා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං සංසාරං නාතිවත්‌තති.
95. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma 3 kurūnaṃ nigamo. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva gambhīro cāyaṃ, bhante, paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca, atha ca pana me uttānakuttānako viya khāyatī’’ti. ‘‘Mā hevaṃ, ānanda, avaca, mā hevaṃ, ānanda, avaca. Gambhīro cāyaṃ, ānanda, paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca. Etassa, ānanda, dhammassa ananubodhā appaṭivedhā evamayaṃ pajā tantākulakajātā kulagaṇṭhikajātā 4 muñjapabbajabhūtā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattati.
96. ‘‘‘අත්‌ථි ඉදප්‌පච්‌චයා ජරාමරණ’න්‌ති ඉති පුට්‌ඨෙන සතා, ආනන්‌ද, අත්‌ථීතිස්‌ස වචනීයං. ‘කිංපච්‌චයා ජරාමරණ’න්‌ති ඉති චෙ වදෙය්‍ය, ‘ජාතිපච්‌චයා ජරාමරණ’න්‌ති ඉච්‌චස්‌ස වචනීයං.
96. ‘‘‘Atthi idappaccayā jarāmaraṇa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā jarāmaraṇa’nti iti ce vadeyya, ‘jātipaccayā jarāmaraṇa’nti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘අත්‌ථි ඉදප්‌පච්‌චයා ජාතී’ති ඉති පුට්‌ඨෙන සතා, ආනන්‌ද, අත්‌ථීතිස්‌ස වචනීයං. ‘කිංපච්‌චයා ජාතී’ති ඉති චෙ වදෙය්‍ය, ‘භවපච්‌චයා ජාතී’ති ඉච්‌චස්‌ස වචනීයං.
‘‘‘Atthi idappaccayā jātī’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā jātī’ti iti ce vadeyya, ‘bhavapaccayā jātī’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘අත්‌ථි ඉදප්‌පච්‌චයා භවො’ති ඉති පුට්‌ඨෙන සතා, ආනන්‌ද, අත්‌ථීතිස්‌ස වචනීයං . ‘කිංපච්‌චයා භවො’ති ඉති චෙ වදෙය්‍ය, ‘උපාදානපච්‌චයා භවො’ති ඉච්‌චස්‌ස වචනීයං.
‘‘‘Atthi idappaccayā bhavo’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ . ‘Kiṃpaccayā bhavo’ti iti ce vadeyya, ‘upādānapaccayā bhavo’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘අත්‌ථි ඉදප්‌පච්‌චයා උපාදාන’න්‌ති ඉති පුට්‌ඨෙන සතා, ආනන්‌ද, අත්‌ථීතිස්‌ස වචනීයං. ‘කිංපච්‌චයා උපාදාන’න්‌ති ඉති චෙ වදෙය්‍ය, ‘තණ්‌හාපච්‌චයා උපාදාන’න්‌ති ඉච්‌චස්‌ස වචනීයං.
‘‘‘Atthi idappaccayā upādāna’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā upādāna’nti iti ce vadeyya, ‘taṇhāpaccayā upādāna’nti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘අත්‌ථි ඉදප්‌පච්‌චයා තණ්‌හා’ති ඉති පුට්‌ඨෙන සතා, ආනන්‌ද, අත්‌ථීතිස්‌ස වචනීයං. ‘කිංපච්‌චයා තණ්‌හා’ති ඉති චෙ වදෙය්‍ය, ‘වෙදනාපච්‌චයා තණ්‌හා’ති ඉච්‌චස්‌ස වචනීයං.
‘‘‘Atthi idappaccayā taṇhā’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā taṇhā’ti iti ce vadeyya, ‘vedanāpaccayā taṇhā’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘අත්‌ථි ඉදප්‌පච්‌චයා වෙදනා’ති ඉති පුට්‌ඨෙන සතා, ආනන්‌ද, අත්‌ථීතිස්‌ස වචනීයං. ‘කිංපච්‌චයා වෙදනා’ති ඉති චෙ වදෙය්‍ය, ‘ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා’ති ඉච්‌චස්‌ස වචනීයං.
‘‘‘Atthi idappaccayā vedanā’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā vedanā’ti iti ce vadeyya, ‘phassapaccayā vedanā’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘අත්‌ථි ඉදප්‌පච්‌චයා ඵස්‌සො’ති ඉති පුට්‌ඨෙන සතා, ආනන්‌ද, අත්‌ථීතිස්‌ස වචනීයං. ‘කිංපච්‌චයා ඵස්‌සො’ති ඉති චෙ වදෙය්‍ය, ‘නාමරූපපච්‌චයා ඵස්‌සො’ති ඉච්‌චස්‌ස වචනීයං.
‘‘‘Atthi idappaccayā phasso’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā phasso’ti iti ce vadeyya, ‘nāmarūpapaccayā phasso’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘අත්‌ථි ඉදප්‌පච්‌චයා නාමරූප’න්‌ති ඉති පුට්‌ඨෙන සතා, ආනන්‌ද, අත්‌ථීතිස්‌ස වචනීයං. ‘කිංපච්‌චයා නාමරූප’න්‌ති ඉති චෙ වදෙය්‍ය, ‘විඤ්‌ඤාණපච්‌චයා නාමරූප’න්‌ති ඉච්‌චස්‌ස වචනීයං.
‘‘‘Atthi idappaccayā nāmarūpa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā nāmarūpa’nti iti ce vadeyya, ‘viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘අත්‌ථි ඉදප්‌පච්‌චයා විඤ්‌ඤාණ’න්‌ති ඉති පුට්‌ඨෙන සතා, ආනන්‌ද, අත්‌ථීතිස්‌ස වචනීයං. ‘කිංපච්‌චයා විඤ්‌ඤාණ’න්‌ති ඉති චෙ වදෙය්‍ය, ‘නාමරූපපච්‌චයා විඤ්‌ඤාණ’න්‌ති ඉච්‌චස්‌ස වචනීයං.
‘‘‘Atthi idappaccayā viññāṇa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā viññāṇa’nti iti ce vadeyya, ‘nāmarūpapaccayā viññāṇa’nti iccassa vacanīyaṃ.
97. ‘‘ඉති ඛො, ආනන්‌ද, නාමරූපපච්‌චයා විඤ්‌ඤාණං, විඤ්‌ඤාණපච්‌චයා නාමරූපං, නාමරූපපච්‌චයා ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා, වෙදනාපච්‌චයා තණ්‌හා, තණ්‌හාපච්‌චයා උපාදානං, උපාදානපච්‌චයා භවො, භවපච්‌චයා ජාති , ජාතිපච්‌චයා ජරාමරණං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා සම්‌භවන්‌ති. එවමෙතස්‌ස කෙවලස්‌ස දුක්‌ඛක්‌ඛන්‌ධස්‌ස සමුදයො හොති.
97. ‘‘Iti kho, ānanda, nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti , jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
98. ‘‘‘ජාතිපච්‌චයා ජරාමරණ’න්‌ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා ජාතිපච්‌චයා ජරාමරණං. ජාති ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සෙය්‍යථිදං – දෙවානං වා දෙවත්‌තාය, ගන්‌ධබ්‌බානං වා ගන්‌ධබ්‌බත්‌තාය, යක්‌ඛානං වා යක්‌ඛත්‌තාය, භූතානං වා භූතත්‌තාය, මනුස්‌සානං වා මනුස්‌සත්‌තාය, චතුප්‌පදානං වා චතුප්‌පදත්‌තාය, පක්‌ඛීනං වා පක්‌ඛිත්‌තාය, සරීසපානං වා සරීසපත්‌තාය 5, තෙසං තෙසඤ්‌ච හි, ආනන්‌ද, සත්‌තානං තදත්‌තාය ජාති නාභවිස්‌ස. සබ්‌බසො ජාතියා අසති ජාතිනිරොධා අපි නු ඛො ජරාමරණං පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො ජරාමරණස්‌ස, යදිදං ජාති’’.
98. ‘‘‘Jātipaccayā jarāmaraṇa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā jātipaccayā jarāmaraṇaṃ. Jāti ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – devānaṃ vā devattāya, gandhabbānaṃ vā gandhabbattāya, yakkhānaṃ vā yakkhattāya, bhūtānaṃ vā bhūtattāya, manussānaṃ vā manussattāya, catuppadānaṃ vā catuppadattāya, pakkhīnaṃ vā pakkhittāya, sarīsapānaṃ vā sarīsapattāya 6, tesaṃ tesañca hi, ānanda, sattānaṃ tadattāya jāti nābhavissa. Sabbaso jātiyā asati jātinirodhā api nu kho jarāmaraṇaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo jarāmaraṇassa, yadidaṃ jāti’’.
99. ‘‘‘භවපච්‌චයා ජාතී’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා භවපච්‌චයා ජාති. භවො ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සෙය්‍යථිදං – කාමභවො වා රූපභවො වා අරූපභවො වා, සබ්‌බසො භවෙ අසති භවනිරොධා අපි නු ඛො ජාති පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො ජාතියා, යදිදං භවො’’.
99. ‘‘‘Bhavapaccayā jātī’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā bhavapaccayā jāti. Bhavo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – kāmabhavo vā rūpabhavo vā arūpabhavo vā, sabbaso bhave asati bhavanirodhā api nu kho jāti paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo jātiyā, yadidaṃ bhavo’’.
100. ‘‘‘උපාදානපච්‌චයා භවො’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා උපාදානපච්‌චයා භවො. උපාදානඤ්‌ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි , සෙය්‍යථිදං – කාමුපාදානං වා දිට්‌ඨුපාදානං වා සීලබ්‌බතුපාදානං වා අත්‌තවාදුපාදානං වා, සබ්‌බසො උපාදානෙ අසති උපාදානනිරොධා අපි නු ඛො භවො පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො භවස්‌ස, යදිදං උපාදානං’’.
100. ‘‘‘Upādānapaccayā bhavo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā upādānapaccayā bhavo. Upādānañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici , seyyathidaṃ – kāmupādānaṃ vā diṭṭhupādānaṃ vā sīlabbatupādānaṃ vā attavādupādānaṃ vā, sabbaso upādāne asati upādānanirodhā api nu kho bhavo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo bhavassa, yadidaṃ upādānaṃ’’.
101. ‘‘‘තණ්‌හාපච්‌චයා උපාදාන’න්‌ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා තණ්‌හාපච්‌චයා උපාදානං. තණ්‌හා ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සෙය්‍යථිදං – රූපතණ්‌හා සද්‌දතණ්‌හා ගන්‌ධතණ්‌හා රසතණ්‌හා ඵොට්‌ඨබ්‌බතණ්‌හා ධම්‌මතණ්‌හා, සබ්‌බසො තණ්‌හාය අසති තණ්‌හානිරොධා අපි නු ඛො උපාදානං පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො උපාදානස්‌ස, යදිදං තණ්‌හා’’.
101. ‘‘‘Taṇhāpaccayā upādāna’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā taṇhāpaccayā upādānaṃ. Taṇhā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā, sabbaso taṇhāya asati taṇhānirodhā api nu kho upādānaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo upādānassa, yadidaṃ taṇhā’’.
102. ‘‘‘වෙදනාපච්‌චයා තණ්‌හා’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා වෙදනාපච්‌චයා තණ්‌හා. වෙදනා ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සෙය්‍යථිදං – චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා සොතසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා ඝානසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා කායසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා මනොසම්‌ඵස්‌සජා වෙදනා, සබ්‌බසො වෙදනාය අසති වෙදනානිරොධා අපි නු ඛො තණ්‌හා පඤ්‌ඤායෙථා’’ති ? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො තණ්‌හාය, යදිදං වෙදනා’’.
102. ‘‘‘Vedanāpaccayā taṇhā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā vedanāpaccayā taṇhā. Vedanā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – cakkhusamphassajā vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasamphassajā vedanā jivhāsamphassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā manosamphassajā vedanā, sabbaso vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho taṇhā paññāyethā’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo taṇhāya, yadidaṃ vedanā’’.
103. ‘‘ඉති ඛො පනෙතං, ආනන්‌ද, වෙදනං පටිච්‌ච තණ්‌හා, තණ්‌හං පටිච්‌ච පරියෙසනා, පරියෙසනං පටිච්‌ච ලාභො, ලාභං පටිච්‌ච විනිච්‌ඡයො, විනිච්‌ඡයං පටිච්‌ච ඡන්‌දරාගො, ඡන්‌දරාගං පටිච්‌ච අජ්‌ඣොසානං, අජ්‌ඣොසානං පටිච්‌ච පරිග්‌ගහො, පරිග්‌ගහං පටිච්‌ච මච්‌ඡරියං, මච්‌ඡරියං පටිච්‌ච ආරක්‌ඛො. ආරක්‌ඛාධිකරණං දණ්‌ඩාදානසත්‌ථාදානකලහවිග්‌ගහවිවාදතුවංතුවංපෙසුඤ්‌ඤමුසාවාදා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති.
103. ‘‘Iti kho panetaṃ, ānanda, vedanaṃ paṭicca taṇhā, taṇhaṃ paṭicca pariyesanā, pariyesanaṃ paṭicca lābho, lābhaṃ paṭicca vinicchayo, vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo, chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ, ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho, pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ, macchariyaṃ paṭicca ārakkho. Ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti.
104. ‘‘‘ආරක්‌ඛාධිකරණං 7 දණ්‌ඩාදානසත්‌ථාදානකලහවිග්‌ගහවිවාදතුවංතුවංපෙසුඤ්‌ඤමුසාවාදා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌තී’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා ආරක්‌ඛාධිකරණං දණ්‌ඩාදානසත්‌ථාදානකලහවිග්‌ගහවිවාදතුවංතුවංපෙසුඤ්‌ඤමුසාවාදා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති. ආරක්‌ඛො ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සබ්‌බසො ආරක්‌ඛෙ අසති ආරක්‌ඛනිරොධා අපි නු ඛො දණ්‌ඩාදානසත්‌ථාදානකලහවිග්‌ගහවිවාදතුවංතුවංපෙසුඤ්‌ඤමුසාවාදා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවෙය්‍යු’’න්‌ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො දණ්‌ඩාදානසත්‌ථාදානකලහවිග්‌ගහවිවාදතුවංතුවංපෙසුඤ්‌ඤමුසාවාදානං අනෙකෙසං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං සම්‌භවාය යදිදං ආරක්‌ඛො.
104. ‘‘‘Ārakkhādhikaraṇaṃ 8 daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavantī’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Ārakkho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso ārakkhe asati ārakkhanirodhā api nu kho daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhaveyyu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādānaṃ anekesaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ sambhavāya yadidaṃ ārakkho.
105. ‘‘‘මච්‌ඡරියං පටිච්‌ච ආරක්‌ඛො’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා මච්‌ඡරියං පටිච්‌ච ආරක්‌ඛො. මච්‌ඡරියඤ්‌ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි , සබ්‌බසො මච්‌ඡරියෙ අසති මච්‌ඡරියනිරොධා අපි නු ඛො ආරක්‌ඛො පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො ආරක්‌ඛස්‌ස, යදිදං මච්‌ඡරියං’’.
105. ‘‘‘Macchariyaṃ paṭicca ārakkho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā macchariyaṃ paṭicca ārakkho. Macchariyañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici , sabbaso macchariye asati macchariyanirodhā api nu kho ārakkho paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo ārakkhassa, yadidaṃ macchariyaṃ’’.
106. ‘‘‘පරිග්‌ගහං පටිච්‌ච මච්‌ඡරිය’න්‌ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා පරිග්‌ගහං පටිච්‌ච මච්‌ඡරියං. පරිග්‌ගහො ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සබ්‌බසො පරිග්‌ගහෙ අසති පරිග්‌ගහනිරොධා අපි නු ඛො මච්‌ඡරියං පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො මච්‌ඡරියස්‌ස, යදිදං පරිග්‌ගහො’’.
106. ‘‘‘Pariggahaṃ paṭicca macchariya’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ. Pariggaho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso pariggahe asati pariggahanirodhā api nu kho macchariyaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo macchariyassa, yadidaṃ pariggaho’’.
107. ‘‘‘අජ්‌ඣොසානං පටිච්‌ච පරිග්‌ගහො’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා අජ්‌ඣොසානං පටිච්‌ච පරිග්‌ගහො. අජ්‌ඣොසානඤ්‌ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සබ්‌බසො අජ්‌ඣොසානෙ අසති අජ්‌ඣොසානනිරොධා අපි නු ඛො පරිග්‌ගහො පඤ්‌ඤායෙථා’’ති ? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො පරිග්‌ගහස්‌ස – යදිදං අජ්‌ඣොසානං’’.
107. ‘‘‘Ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho. Ajjhosānañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso ajjhosāne asati ajjhosānanirodhā api nu kho pariggaho paññāyethā’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo pariggahassa – yadidaṃ ajjhosānaṃ’’.
108. ‘‘‘ඡන්‌දරාගං පටිච්‌ච අජ්‌ඣොසාන’න්‌ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා ඡන්‌දරාගං පටිච්‌ච අජ්‌ඣොසානං. ඡන්‌දරාගො ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සබ්‌බසො ඡන්‌දරාගෙ අසති ඡන්‌දරාගනිරොධා අපි නු ඛො අජ්‌ඣොසානං පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො අජ්‌ඣොසානස්‌ස, යදිදං ඡන්‌දරාගො’’.
108. ‘‘‘Chandarāgaṃ paṭicca ajjhosāna’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ. Chandarāgo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso chandarāge asati chandarāganirodhā api nu kho ajjhosānaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo ajjhosānassa, yadidaṃ chandarāgo’’.
109. ‘‘‘විනිච්‌ඡයං පටිච්‌ච ඡන්‌දරාගො’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා විනිච්‌ඡයං පටිච්‌ච ඡන්‌දරාගො. විනිච්‌ඡයො ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සබ්‌බසො විනිච්‌ඡයෙ අසති විනිච්‌ඡයනිරොධා අපි නු ඛො ඡන්‌දරාගො පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං , භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො ඡන්‌දරාගස්‌ස, යදිදං විනිච්‌ඡයො’’.
109. ‘‘‘Vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo. Vinicchayo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso vinicchaye asati vinicchayanirodhā api nu kho chandarāgo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ , bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo chandarāgassa, yadidaṃ vinicchayo’’.
110. ‘‘‘ලාභං පටිච්‌ච විනිච්‌ඡයො’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා ලාභං පටිච්‌ච විනිච්‌ඡයො. ලාභො ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සබ්‌බසො ලාභෙ අසති ලාභනිරොධා අපි නු ඛො විනිච්‌ඡයො පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො විනිච්‌ඡයස්‌ස, යදිදං ලාභො’’.
110. ‘‘‘Lābhaṃ paṭicca vinicchayo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā lābhaṃ paṭicca vinicchayo. Lābho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso lābhe asati lābhanirodhā api nu kho vinicchayo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo vinicchayassa, yadidaṃ lābho’’.
111. ‘‘‘පරියෙසනං පටිච්‌ච ලාභො’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා පරියෙසනං පටිච්‌ච ලාභො. පරියෙසනා ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සබ්‌බසො පරියෙසනාය අසති පරියෙසනානිරොධා අපි නු ඛො ලාභො පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො ලාභස්‌ස, යදිදං පරියෙසනා’’.
111. ‘‘‘Pariyesanaṃ paṭicca lābho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā pariyesanaṃ paṭicca lābho. Pariyesanā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso pariyesanāya asati pariyesanānirodhā api nu kho lābho paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo lābhassa, yadidaṃ pariyesanā’’.
112. ‘‘‘තණ්‌හං පටිච්‌ච පරියෙසනා’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා තණ්‌හං පටිච්‌ච පරියෙසනා. තණ්‌හා ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සෙය්‍යථිදං – කාමතණ්‌හා භවතණ්‌හා විභවතණ්‌හා, සබ්‌බසො තණ්‌හාය අසති තණ්‌හානිරොධා අපි නු ඛො පරියෙසනා පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො පරියෙසනාය, යදිදං තණ්‌හා. ඉති ඛො, ආනන්‌ද, ඉමෙ ද්‌වෙ ධම්‌මා 9 ද්‌වයෙන වෙදනාය එකසමොසරණා භවන්‌ති’’.
112. ‘‘‘Taṇhaṃ paṭicca pariyesanā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā taṇhaṃ paṭicca pariyesanā. Taṇhā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā, sabbaso taṇhāya asati taṇhānirodhā api nu kho pariyesanā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo pariyesanāya, yadidaṃ taṇhā. Iti kho, ānanda, ime dve dhammā 10 dvayena vedanāya ekasamosaraṇā bhavanti’’.
113. ‘‘‘ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා ‘ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා. ඵස්‌සො ච හි, ආනන්‌ද, නාභවිස්‌ස සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං කස්‌සචි කිම්‌හිචි, සෙය්‍යථිදං – චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සො සොතසම්‌ඵස්‌සො ඝානසම්‌ඵස්‌සො ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සො කායසම්‌ඵස්‌සො මනොසම්‌ඵස්‌සො, සබ්‌බසො ඵස්‌සෙ අසති ඵස්‌සනිරොධා අපි නු ඛො වෙදනා පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද , එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො වෙදනාය, යදිදං ඵස්‌සො’’.
113. ‘‘‘Phassapaccayā vedanā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ‘phassapaccayā vedanā. Phasso ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso, sabbaso phasse asati phassanirodhā api nu kho vedanā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda , eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo vedanāya, yadidaṃ phasso’’.
114. ‘‘‘නාමරූපපච්‌චයා ඵස්‌සො’ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා නාමරූපපච්‌චයා ඵස්‌සො. යෙහි, ආනන්‌ද, ආකාරෙහි යෙහි ලිඞ්‌ගෙහි යෙහි නිමිත්‌තෙහි යෙහි උද්‌දෙසෙහි නාමකායස්‌ස පඤ්‌ඤත්‌ති හොති, තෙසු ආකාරෙසු තෙසු ලිඞ්‌ගෙසු තෙසු නිමිත්‌තෙසු තෙසු උද්‌දෙසෙසු අසති අපි නු ඛො රූපකායෙ අධිවචනසම්‌ඵස්‌සො පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘යෙහි, ආනන්‌ද, ආකාරෙහි යෙහි ලිඞ්‌ගෙහි යෙහි නිමිත්‌තෙහි යෙහි උද්‌දෙසෙහි රූපකායස්‌ස පඤ්‌ඤත්‌ති හොති, තෙසු ආකාරෙසු…පෙ.… තෙසු උද්‌දෙසෙසු අසති අපි නු ඛො නාමකායෙ පටිඝසම්‌ඵස්‌සො පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘යෙහි, ආනන්‌ද, ආකාරෙහි…පෙ.… යෙහි උද්‌දෙසෙහි නාමකායස්‌ස ච රූපකායස්‌ස ච පඤ්‌ඤත්‌ති හොති , තෙසු ආකාරෙසු…පෙ.… තෙසු උද්‌දෙසෙසු අසති අපි නු ඛො අධිවචනසම්‌ඵස්‌සො වා පටිඝසම්‌ඵස්‌සො වා පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘යෙහි, ආනන්‌ද, ආකාරෙහි…පෙ.… යෙහි උද්‌දෙසෙහි නාමරූපස්‌ස පඤ්‌ඤත්‌ති හොති, තෙසු ආකාරෙසු …පෙ.… තෙසු උද්‌දෙසෙසු අසති අපි නු ඛො ඵස්‌සො පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො ඵස්‌සස්‌ස, යදිදං නාමරූපං’’.
114. ‘‘‘Nāmarūpapaccayā phasso’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā nāmarūpapaccayā phasso. Yehi, ānanda, ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nāmakāyassa paññatti hoti, tesu ākāresu tesu liṅgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati api nu kho rūpakāye adhivacanasamphasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi rūpakāyassa paññatti hoti, tesu ākāresu…pe… tesu uddesesu asati api nu kho nāmakāye paṭighasamphasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi…pe… yehi uddesehi nāmakāyassa ca rūpakāyassa ca paññatti hoti , tesu ākāresu…pe… tesu uddesesu asati api nu kho adhivacanasamphasso vā paṭighasamphasso vā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi…pe… yehi uddesehi nāmarūpassa paññatti hoti, tesu ākāresu …pe… tesu uddesesu asati api nu kho phasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo phassassa, yadidaṃ nāmarūpaṃ’’.
115. ‘‘‘විඤ්‌ඤාණපච්‌චයා නාමරූප’න්‌ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා විඤ්‌ඤාණපච්‌චයා නාමරූපං. විඤ්‌ඤාණඤ්‌ච හි, ආනන්‌ද, මාතුකුච්‌ඡිස්‌මිං න ඔක්‌කමිස්‌සථ, අපි නු ඛො නාමරූපං මාතුකුච්‌ඡිස්‌මිං සමුච්‌චිස්‌සථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘විඤ්‌ඤාණඤ්‌ච හි, ආනන්‌ද, මාතුකුච්‌ඡිස්‌මිං ඔක්‌කමිත්‌වා වොක්‌කමිස්‌සථ, අපි නු ඛො නාමරූපං ඉත්‌ථත්‌තාය අභිනිබ්‌බත්‌තිස්‌සථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘විඤ්‌ඤාණඤ්‌ච හි, ආනන්‌ද, දහරස්‌සෙව සතො වොච්‌ඡිජ්‌ජිස්‌සථ කුමාරකස්‌ස වා කුමාරිකාය වා, අපි නු ඛො නාමරූපං වුද්‌ධිං විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජිස්‌සථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො නාමරූපස්‌ස – යදිදං විඤ්‌ඤාණං’’.
115. ‘‘‘Viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ. Viññāṇañca hi, ānanda, mātukucchismiṃ na okkamissatha, api nu kho nāmarūpaṃ mātukucchismiṃ samuccissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Viññāṇañca hi, ānanda, mātukucchismiṃ okkamitvā vokkamissatha, api nu kho nāmarūpaṃ itthattāya abhinibbattissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Viññāṇañca hi, ānanda, daharasseva sato vocchijjissatha kumārakassa vā kumārikāya vā, api nu kho nāmarūpaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo nāmarūpassa – yadidaṃ viññāṇaṃ’’.
116. ‘‘‘නාමරූපපච්‌චයා විඤ්‌ඤාණ’න්‌ති ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං, තදානන්‌ද, ඉමිනාපෙතං පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං, යථා නාමරූපපච්‌චයා විඤ්‌ඤාණං. විඤ්‌ඤාණඤ්‌ච හි, ආනන්‌ද, නාමරූපෙ පතිට්‌ඨං න ලභිස්‌සථ, අපි නු ඛො ආයතිං ජාතිජරාමරණං දුක්‌ඛසමුදයසම්‌භවො 11 පඤ්‌ඤායෙථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එසෙව හෙතු එතං නිදානං එස සමුදයො එස පච්‌චයො විඤ්‌ඤාණස්‌ස යදිදං නාමරූපං. එත්‌තාවතා ඛො, ආනන්‌ද, ජායෙථ වා ජීයෙථ 12 වා මීයෙථ 13 වා චවෙථ වා උපපජ්‌ජෙථ වා. එත්‌තාවතා අධිවචනපථො, එත්‌තාවතා නිරුත්‌තිපථො, එත්‌තාවතා පඤ්‌ඤත්‌තිපථො, එත්‌තාවතා පඤ්‌ඤාවචරං, එත්‌තාවතා වට්‌ටං වත්‌තති ඉත්‌ථත්‌තං පඤ්‌ඤාපනාය යදිදං නාමරූපං සහ විඤ්‌ඤාණෙන අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤපච්‌චයතා පවත්‌තති.
116. ‘‘‘Nāmarūpapaccayā viññāṇa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ. Viññāṇañca hi, ānanda, nāmarūpe patiṭṭhaṃ na labhissatha, api nu kho āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ dukkhasamudayasambhavo 14 paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo viññāṇassa yadidaṃ nāmarūpaṃ. Ettāvatā kho, ānanda, jāyetha vā jīyetha 15 vā mīyetha 16 vā cavetha vā upapajjetha vā. Ettāvatā adhivacanapatho, ettāvatā niruttipatho, ettāvatā paññattipatho, ettāvatā paññāvacaraṃ, ettāvatā vaṭṭaṃ vattati itthattaṃ paññāpanāya yadidaṃ nāmarūpaṃ saha viññāṇena aññamaññapaccayatā pavattati.
අත්‌තපඤ්‌ඤත්‌ති
Attapaññatti
117. ‘‘කිත්‌තාවතා ච, ආනන්‌ද, අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති? රූපිං වා හි, ආනන්‌ද, පරිත්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති – ‘‘රූපී මෙ පරිත්‌තො අත්‌තා’’ති. රූපිං වා හි , ආනන්‌ද, අනන්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති – ‘රූපී මෙ අනන්‌තො අත්‌තා’ති. අරූපිං වා හි, ආනන්‌ද, පරිත්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති – ‘අරූපී මෙ පරිත්‌තො අත්‌තා’ති. අරූපිං වා හි, ආනන්‌ද, අනන්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති – ‘අරූපී මෙ අනන්‌තො අත්‌තා’ති.
117. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ paññapento paññapeti? Rūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘‘rūpī me paritto attā’’ti. Rūpiṃ vā hi , ānanda, anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘rūpī me ananto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘arūpī me paritto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘arūpī me ananto attā’ti.
118. ‘‘තත්‍රානන්‌ද, යො සො රූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති. එතරහි වා සො රූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති, තත්‌ථ භාවිං වා සො රූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති, ‘අතථං වා පන සන්‌තං තථත්‌තාය උපකප්‌පෙස්‌සාමී’ති ඉති වා පනස්‌ස හොති. එවං සන්‌තං ඛො, ආනන්‌ද, රූපිං 17 පරිත්‌තත්‌තානුදිට්‌ඨි අනුසෙතීති ඉච්‌චාලං වචනාය.
118. ‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ 18 parittattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘තත්‍රානන්‌ද, යො සො රූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති. එතරහි වා සො රූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති, තත්‌ථ භාවිං වා සො රූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති, ‘අතථං වා පන සන්‌තං තථත්‌තාය උපකප්‌පෙස්‌සාමී’ති ඉති වා පනස්‌ස හොති. එවං සන්‌තං ඛො, ආනන්‌ද, රූපිං 19 අනන්‌තත්‌තානුදිට්‌ඨි අනුසෙතීති ඉච්‌චාලං වචනාය.
‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ 20 anantattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘තත්‍රානන්‌ද, යො සො අරූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති. එතරහි වා සො අරූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති, තත්‌ථ භාවිං වා සො අරූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති, ‘අතථං වා පන සන්‌තං තථත්‌තාය උපකප්‌පෙස්‌සාමී’ති ඉති වා පනස්‌ස හොති. එවං සන්‌තං ඛො, ආනන්‌ද, අරූපිං 21 පරිත්‌තත්‌තානුදිට්‌ඨි අනුසෙතීති ඉච්‌චාලං වචනාය.
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ 22 parittattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘තත්‍රානන්‌ද, යො සො අරූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති. එතරහි වා සො අරූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති, තත්‌ථ භාවිං වා සො අරූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති, ‘අතථං වා පන සන්‌තං තථත්‌තාය උපකප්‌පෙස්‌සාමී’ති ඉති වා පනස්‌ස හොති. එවං සන්‌තං ඛො, ආනන්‌ද, අරූපිං 23 අනන්‌තත්‌තානුදිට්‌ඨි අනුසෙතීති ඉච්‌චාලං වචනාය. එත්‌තාවතා ඛො, ආනන්‌ද, අත්‌තානං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො පඤ්‌ඤපෙති.
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ 24 anantattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya. Ettāvatā kho, ānanda, attānaṃ paññapento paññapeti.
නඅත්‌තපඤ්‌ඤත්‌ති
Naattapaññatti
119. ‘‘කිත්‌තාවතා ච, ආනන්‌ද, අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති? රූපිං වා හි, ආනන්‌ද, පරිත්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති – ‘රූපී මෙ පරිත්‌තො අත්‌තා’ති. රූපිං වා හි, ආනන්‌ද, අනන්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති – ‘රූපී මෙ අනන්‌තො අත්‌තා’ති. අරූපිං වා හි, ආනන්‌ද, පරිත්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති – ‘අරූපී මෙ පරිත්‌තො අත්‌තා’ති. අරූපිං වා හි, ආනන්‌ද, අනන්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති – ‘අරූපී මෙ අනන්‌තො අත්‌තා’ති.
119. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ na paññapento na paññapeti? Rūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘rūpī me paritto attā’ti. Rūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘rūpī me ananto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘arūpī me paritto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘arūpī me ananto attā’ti.
120. ‘‘තත්‍රානන්‌ද, යො සො රූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති. එතරහි වා සො රූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති, තත්‌ථ භාවිං වා සො රූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති, ‘අතථං වා පන සන්‌තං තථත්‌තාය උපකප්‌පෙස්‌සාමී’ති ඉති වා පනස්‌ස න හොති. එවං සන්‌තං ඛො, ආනන්‌ද, රූපිං පරිත්‌තත්‌තානුදිට්‌ඨි නානුසෙතීති ඉච්‌චාලං වචනාය.
120. ‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ parittattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘තත්‍රානන්‌ද , යො සො රූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති. එතරහි වා සො රූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති, තත්‌ථ භාවිං වා සො රූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති, ‘අතථං වා පන සන්‌තං තථත්‌තාය උපකප්‌පෙස්‌සාමී’ති ඉති වා පනස්‌ස න හොති. එවං සන්‌තං ඛො, ආනන්‌ද, රූපිං අනන්‌තත්‌තානුදිට්‌ඨි නානුසෙතීති ඉච්‌චාලං වචනාය.
‘‘Tatrānanda , yo so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ anantattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘තත්‍රානන්‌ද, යො සො අරූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති. එතරහි වා සො අරූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති, තත්‌ථ භාවිං වා සො අරූපිං පරිත්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති, ‘අතථං වා පන සන්‌තං තථත්‌තාය උපකප්‌පෙස්‌සාමී’ති ඉති වා පනස්‌ස න හොති. එවං සන්‌තං ඛො, ආනන්‌ද, අරූපිං පරිත්‌තත්‌තානුදිට්‌ඨි නානුසෙතීති ඉච්‌චාලං වචනාය.
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ parittattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘තත්‍රානන්‌ද, යො සො අරූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති. එතරහි වා සො අරූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති, තත්‌ථ භාවිං වා සො අරූපිං අනන්‌තං අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති, ‘අතථං වා පන සන්‌තං තථත්‌තාය උපකප්‌පෙස්‌සාමී’ති ඉති වා පනස්‌ස න හොති. එවං සන්‌තං ඛො, ආනන්‌ද, අරූපිං අනන්‌තත්‌තානුදිට්‌ඨි නානුසෙතීති ඉච්‌චාලං වචනාය. එත්‌තාවතා ඛො, ආනන්‌ද, අත්‌තානං න පඤ්‌ඤපෙන්‌තො න පඤ්‌ඤපෙති.
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ anantattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya. Ettāvatā kho, ānanda, attānaṃ na paññapento na paññapeti.
අත්‌තසමනුපස්‌සනා
Attasamanupassanā
121. ‘‘කිත්‌තාවතා ච, ආනන්‌ද, අත්‌තානං සමනුපස්‌සමානො සමනුපස්‌සති? වෙදනං වා හි, ආනන්‌ද, අත්‌තානං සමනුපස්‌සමානො සමනුපස්‌සති – ‘වෙදනා මෙ අත්‌තා’ති. ‘න හෙව ඛො මෙ වෙදනා අත්‌තා, අප්‌පටිසංවෙදනො මෙ අත්‌තා’ති ඉති වා හි, ආනන්‌ද, අත්‌තානං සමනුපස්‌සමානො සමනුපස්‌සති. ‘න හෙව ඛො මෙ වෙදනා අත්‌තා, නොපි අප්‌පටිසංවෙදනො මෙ අත්‌තා, අත්‌තා මෙ වෙදියති, වෙදනාධම්‌මො හි මෙ අත්‌තා’ති ඉති වා හි, ආනන්‌ද, අත්‌තානං සමනුපස්‌සමානො සමනුපස්‌සති.
121. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati? Vedanaṃ vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati – ‘vedanā me attā’ti. ‘Na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti iti vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati. ‘Na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti iti vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati.
122. ‘‘තත්‍රානන්‌ද, යො සො එවමාහ – ‘වෙදනා මෙ අත්‌තා’ති, සො එවමස්‌ස වචනීයො – ‘තිස්‌සො ඛො ඉමා, ආවුසො, වෙදනා – සුඛා වෙදනා දුක්‌ඛා වෙදනා අදුක්‌ඛමසුඛා වෙදනා. ඉමාසං ඛො ත්‌වං තිස්‌සන්‌නං වෙදනානං කතමං අත්‌තතො සමනුපස්‌සසී’ති? යස්‌මිං, ආනන්‌ද, සමයෙ සුඛං වෙදනං වෙදෙති, නෙව තස්‌මිං සමයෙ දුක්‌ඛං වෙදනං වෙදෙති, න අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං වෙදෙති; සුඛංයෙව තස්‌මිං සමයෙ වෙදනං වෙදෙති. යස්‌මිං, ආනන්‌ද, සමයෙ දුක්‌ඛං වෙදනං වෙදෙති, නෙව තස්‌මිං සමයෙ සුඛං වෙදනං වෙදෙති, න අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං වෙදෙති; දුක්‌ඛංයෙව තස්‌මිං සමයෙ වෙදනං වෙදෙති. යස්‌මිං, ආනන්‌ද, සමයෙ අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං වෙදෙති, නෙව තස්‌මිං සමයෙ සුඛං වෙදනං වෙදෙති, න දුක්‌ඛං වෙදනං වෙදෙති; අදුක්‌ඛමසුඛංයෙව තස්‌මිං සමයෙ වෙදනං වෙදෙති.
122. ‘‘Tatrānanda, yo so evamāha – ‘vedanā me attā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘tisso kho imā, āvuso, vedanā – sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Imāsaṃ kho tvaṃ tissannaṃ vedanānaṃ katamaṃ attato samanupassasī’ti? Yasmiṃ, ānanda, samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; sukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, ānanda, samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; dukkhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, ānanda, samaye adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na dukkhaṃ vedanaṃ vedeti; adukkhamasukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti.
123. ‘‘සුඛාපි ඛො, ආනන්‌ද, වෙදනා අනිච්‌චා සඞ්‌ඛතා පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නා ඛයධම්‌මා වයධම්‌මා විරාගධම්‌මා නිරොධධම්‌මා. දුක්‌ඛාපි ඛො, ආනන්‌ද, වෙදනා අනිච්‌චා සඞ්‌ඛතා පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නා ඛයධම්‌මා වයධම්‌මා විරාගධම්‌මා නිරොධධම්‌මා. අදුක්‌ඛමසුඛාපි ඛො, ආනන්‌ද, වෙදනා අනිච්‌චා සඞ්‌ඛතා පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නා ඛයධම්‌මා වයධම්‌මා විරාගධම්‌මා නිරොධධම්‌මා. තස්‌ස සුඛං වෙදනං වෙදියමානස්‌ස ‘එසො මෙ අත්‌තා’ති හොති. තස්‌සායෙව සුඛාය වෙදනාය නිරොධා ‘බ්‍යගා 25 මෙ අත්‌තා’ති හොති. දුක්‌ඛං වෙදනං වෙදියමානස්‌ස ‘එසො මෙ අත්‌තා’ති හොති. තස්‌සායෙව දුක්‌ඛාය වෙදනාය නිරොධා ‘බ්‍යගා මෙ අත්‌තා’ති හොති. අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියමානස්‌ස ‘එසො මෙ අත්‌තා’ති හොති. තස්‌සායෙව අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය නිරොධා ‘බ්‍යගා මෙ අත්‌තා’ති හොති. ඉති සො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ අනිච්‌චසුඛදුක්‌ඛවොකිණ්‌ණං උප්‌පාදවයධම්‌මං අත්‌තානං සමනුපස්‌සමානො සමනුපස්‌සති, යො සො එවමාහ – ‘වෙදනා මෙ අත්‌තා’ති. තස්‌මාතිහානන්‌ද, එතෙන පෙතං නක්‌ඛමති – ‘වෙදනා මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සිතුං.
123. ‘‘Sukhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Dukkhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Adukkhamasukhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Tassa sukhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva sukhāya vedanāya nirodhā ‘byagā 26 me attā’ti hoti. Dukkhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva dukkhāya vedanāya nirodhā ‘byagā me attā’ti hoti. Adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva adukkhamasukhāya vedanāya nirodhā ‘byagā me attā’ti hoti. Iti so diṭṭheva dhamme aniccasukhadukkhavokiṇṇaṃ uppādavayadhammaṃ attānaṃ samanupassamāno samanupassati, yo so evamāha – ‘vedanā me attā’ti. Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘vedanā me attā’ti samanupassituṃ.
124. ‘‘තත්‍රානන්‌ද , යො සො එවමාහ – ‘න හෙව ඛො මෙ වෙදනා අත්‌තා, අප්‌පටිසංවෙදනො මෙ අත්‌තා’ති, සො එවමස්‌ස වචනීයො – ‘යත්‌ථ පනාවුසො, සබ්‌බසො වෙදයිතං නත්‌ථි අපි නු ඛො, තත්‌ථ ‘‘අයමහමස්‌මී’’ති සියා’’’ති ? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එතෙන පෙතං නක්‌ඛමති – ‘න හෙව ඛො මෙ වෙදනා අත්‌තා, අප්‌පටිසංවෙදනො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සිතුං.
124. ‘‘Tatrānanda , yo so evamāha – ‘na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘yattha panāvuso, sabbaso vedayitaṃ natthi api nu kho, tattha ‘‘ayamahamasmī’’ti siyā’’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti samanupassituṃ.
125. ‘‘තත්‍රානන්‌ද , යො සො එවමාහ – ‘න හෙව ඛො මෙ වෙදනා අත්‌තා, නොපි අප්‌පටිසංවෙදනො මෙ අත්‌තා, අත්‌තා මෙ වෙදියති, වෙදනාධම්‌මො හි මෙ අත්‌තා’ති. සො එවමස්‌ස වචනීයො – වෙදනා ච හි, ආවුසො, සබ්‌බෙන සබ්‌බං සබ්‌බථා සබ්‌බං අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣෙය්‍යුං. සබ්‌බසො වෙදනාය අසති වෙදනානිරොධා අපි නු ඛො තත්‌ථ ‘අයමහමස්‌මී’ති සියා’’ති? ‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහානන්‌ද, එතෙන පෙතං නක්‌ඛමති – ‘‘න හෙව ඛො මෙ වෙදනා අත්‌තා, නොපි අප්‌පටිසංවෙදනො මෙ අත්‌තා, අත්‌තා මෙ වෙදියති, වෙදනාධම්‌මො හි මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සිතුං.
125. ‘‘Tatrānanda , yo so evamāha – ‘na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti. So evamassa vacanīyo – vedanā ca hi, āvuso, sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ aparisesā nirujjheyyuṃ. Sabbaso vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho tattha ‘ayamahamasmī’ti siyā’’ti? ‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘‘na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti samanupassituṃ.
126. ‘‘යතො ඛො, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු නෙව වෙදනං අත්‌තානං සමනුපස්‌සති, නොපි අප්‌පටිසංවෙදනං අත්‌තානං සමනුපස්‌සති, නොපි ‘අත්‌තා මෙ වෙදියති, වෙදනාධම්‌මො හි මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. සො එවං න සමනුපස්‌සන්‌තො න ච කිඤ්‌චි ලොකෙ උපාදියති, අනුපාදියං න පරිතස්‌සති, අපරිතස්‌සං 27 පච්‌චත්‌තඤ්‌ඤෙව පරිනිබ්‌බායති, ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්‌මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායා’ති පජානාති. එවං විමුත්‌තචිත්‌තං ඛො, ආනන්‌ද, භික්‌ඛුං යො එවං වදෙය්‍ය – ‘හොති තථාගතො පරං මරණා ඉතිස්‌ස 28 දිට්‌ඨී’ති, තදකල්‌ලං. ‘න හොති තථාගතො පරං මරණා ඉතිස්‌ස දිට්‌ඨී’ති, තදකල්‌ලං. ‘හොති ච න ච හොති තථාගතො පරං මරණා ඉතිස්‌ස දිට්‌ඨී’ති, තදකල්‌ලං. ‘නෙව හොති න න හොති තථාගතො පරං මරණා ඉතිස්‌ස දිට්‌ඨී’ති, තදකල්‌ලං. තං කිස්‌ස හෙතු? යාවතා, ආනන්‌ද, අධිවචනං යාවතා අධිවචනපථො, යාවතා නිරුත්‌ති යාවතා නිරුත්‌තිපථො, යාවතා පඤ්‌ඤත්‌ති යාවතා පඤ්‌ඤත්‌තිපථො, යාවතා පඤ්‌ඤා යාවතා පඤ්‌ඤාවචරං, යාවතා වට්‌ටං 29, යාවතා වට්‌ටති 30, තදභිඤ්‌ඤාවිමුත්‌තො භික්‌ඛු, තදභිඤ්‌ඤාවිමුත්‌තං භික්‌ඛුං ‘න ජානාති න පස්‌සති ඉතිස්‌ස දිට්‌ඨී’ති, තදකල්‌ලං.
126. ‘‘Yato kho, ānanda, bhikkhu neva vedanaṃ attānaṃ samanupassati, nopi appaṭisaṃvedanaṃ attānaṃ samanupassati, nopi ‘attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti samanupassati. So evaṃ na samanupassanto na ca kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ 31 paccattaññeva parinibbāyati, ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Evaṃ vimuttacittaṃ kho, ānanda, bhikkhuṃ yo evaṃ vadeyya – ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa 32 diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. Taṃ kissa hetu? Yāvatā, ānanda, adhivacanaṃ yāvatā adhivacanapatho, yāvatā nirutti yāvatā niruttipatho, yāvatā paññatti yāvatā paññattipatho, yāvatā paññā yāvatā paññāvacaraṃ, yāvatā vaṭṭaṃ 33, yāvatā vaṭṭati 34, tadabhiññāvimutto bhikkhu, tadabhiññāvimuttaṃ bhikkhuṃ ‘na jānāti na passati itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ.
සත්‌ත විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිති
Satta viññāṇaṭṭhiti
127. ‘‘සත්‌ත ඛො, ආනන්‌ද 35, විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතියො, ද්‌වෙ ආයතනානි. කතමා සත්‌ත? සන්‌තානන්‌ද, සත්‌තා නානත්‌තකායා නානත්‌තසඤ්‌ඤිනො, සෙය්‍යථාපි මනුස්‌සා , එකච්‌චෙ ච දෙවා, එකච්‌චෙ ච විනිපාතිකා. අයං පඨමා විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිති. සන්‌තානන්‌ද, සත්‌තා නානත්‌තකායා එකත්‌තසඤ්‌ඤිනො, සෙය්‍යථාපි දෙවා බ්‍රහ්‌මකායිකා පඨමාභිනිබ්‌බත්‌තා. අයං දුතියා විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිති. සන්‌තානන්‌ද, සත්‌තා එකත්‌තකායා නානත්‌තසඤ්‌ඤිනො, සෙය්‍යථාපි දෙවා ආභස්‌සරා. අයං තතියා විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිති. සන්‌තානන්‌ද, සත්‌තා එකත්‌තකායා එකත්‌තසඤ්‌ඤිනො, සෙය්‍යථාපි දෙවා සුභකිණ්‌හා. අයං චතුත්‌ථී විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිති. සන්‌තානන්‌ද, සත්‌තා සබ්‌බසො රූපසඤ්‌ඤානං සමතික්‌කමා පටිඝසඤ්‌ඤානං අත්‌ථඞ්‌ගමා නානත්‌තසඤ්‌ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්‌තො ආකාසො’ති ආකාසානඤ්‌චායතනූපගා. අයං පඤ්‌චමී විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිති . සන්‌තානන්‌ද, සත්‌තා සබ්‌බසො ආකාසානඤ්‌චායතනං සමතික්‌කම්‌ම ‘අනන්‌තං විඤ්‌ඤාණ’න්‌ති විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනූපගා. අයං ඡට්‌ඨී විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිති. සන්‌තානන්‌ද, සත්‌තා සබ්‌බසො විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනං සමතික්‌කම්‌ම ‘නත්‌ථි කිඤ්‌චී’ති ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනූපගා. අයං සත්‌තමී විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිති. අසඤ්‌ඤසත්‌තායතනං නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනමෙව දුතියං.
127. ‘‘Satta kho, ānanda 36, viññāṇaṭṭhitiyo, dve āyatanāni. Katamā satta? Santānanda, sattā nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā , ekacce ca devā, ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā nānattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā ekattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā ekattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catutthī viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ pañcamī viññāṇaṭṭhiti . Santānanda, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭhī viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṃ sattamī viññāṇaṭṭhiti. Asaññasattāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanameva dutiyaṃ.
128. ‘‘තත්‍රානන්‌ද, යායං පඨමා විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිති නානත්‌තකායා නානත්‌තසඤ්‌ඤිනො, සෙය්‍යථාපි මනුස්‌සා, එකච්‌චෙ ච දෙවා, එකච්‌චෙ ච විනිපාතිකා. යො නු ඛො, ආනන්‌ද, තඤ්‌ච පජානාති, තස්‌සා ච සමුදයං පජානාති, තස්‌සා ච අත්‌ථඞ්‌ගමං පජානාති, තස්‌සා ච අස්‌සාදං පජානාති, තස්‌සා ච ආදීනවං පජානාති, තස්‌සා ච නිස්‌සරණං පජානාති, කල්‌ලං නු තෙන තදභිනන්‌දිතු’’න්‌ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’…පෙ.… ‘‘තත්‍රානන්‌ද, යමිදං අසඤ්‌ඤසත්‌තායතනං. යො නු ඛො, ආනන්‌ද, තඤ්‌ච පජානාති, තස්‌ස ච සමුදයං පජානාති, තස්‌ස ච අත්‌ථඞ්‌ගමං පජානාති, තස්‌ස ච අස්‌සාදං පජානාති, තස්‌ස ච ආදීනවං පජානාති, තස්‌ස ච නිස්‌සරණං පජානාති, කල්‌ලං නු තෙන තදභිනන්‌දිතු’’න්‌ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තත්‍රානන්‌ද, යමිදං නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං. යො නු ඛො, ආනන්‌ද, තඤ්‌ච පජානාති, තස්‌ස ච සමුදයං පජානාති, තස්‌ස ච අත්‌ථඞ්‌ගමං පජානාති, තස්‌ස ච අස්‌සාදං පජානාති, තස්‌ස ච ආදීනවං පජානාති, තස්‌ස ච නිස්‌සරණං පජානාති, කල්‌ලං නු තෙන තදභිනන්‌දිතු’’න්‌ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. යතො ඛො, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු ඉමාසඤ්‌ච සත්‌තන්‌නං විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතීනං ඉමෙසඤ්‌ච ද්‌වින්‌නං ආයතනානං සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච අස්‌සාදඤ්‌ච ආදීනවඤ්‌ච නිස්‌සරණඤ්‌ච යථාභූතං විදිත්‌වා අනුපාදා විමුත්‌තො හොති, අයං වුච්‌චතානන්‌ද, භික්‌ඛු පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තො.
128. ‘‘Tatrānanda, yāyaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā, ekacce ca devā, ekacce ca vinipātikā. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassā ca samudayaṃ pajānāti, tassā ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassā ca assādaṃ pajānāti, tassā ca ādīnavaṃ pajānāti, tassā ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’…pe… ‘‘tatrānanda, yamidaṃ asaññasattāyatanaṃ. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassa ca samudayaṃ pajānāti, tassa ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassa ca assādaṃ pajānāti, tassa ca ādīnavaṃ pajānāti, tassa ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tatrānanda, yamidaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassa ca samudayaṃ pajānāti, tassa ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassa ca assādaṃ pajānāti, tassa ca ādīnavaṃ pajānāti, tassa ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. Yato kho, ānanda, bhikkhu imāsañca sattannaṃ viññāṇaṭṭhitīnaṃ imesañca dvinnaṃ āyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādā vimutto hoti, ayaṃ vuccatānanda, bhikkhu paññāvimutto.
අට්‌ඨ විමොක්‌ඛා
Aṭṭha vimokkhā
129. ‘‘අට්‌ඨ ඛො ඉමෙ, ආනන්‌ද, විමොක්‌ඛා. කතමෙ අට්‌ඨ? රූපී රූපානි පස්‌සති අයං පඨමො විමොක්‌ඛො. අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සති, අයං දුතියො විමොක්‌ඛො. සුභන්‌තෙව අධිමුත්‌තො හොති, අයං තතියො විමොක්‌ඛො. සබ්‌බසො රූපසඤ්‌ඤානං සමතික්‌කමා පටිඝසඤ්‌ඤානං අත්‌ථඞ්‌ගමා නානත්‌තසඤ්‌ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්‌තො ආකාසො’ති ආකාසානඤ්‌චායතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයං චතුත්‌ථො විමොක්‌ඛො. සබ්‌බසො ආකාසානඤ්‌චායතනං සමතික්‌කම්‌ම ‘අනන්‌තං විඤ්‌ඤාණ’න්‌ති විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයං පඤ්‌චමො විමොක්‌ඛො. සබ්‌බසො විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනං සමතික්‌කම්‌ම ‘නත්‌ථි කිඤ්‌චී’ති ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයං ඡට්‌ඨො විමොක්‌ඛො. සබ්‌බසො ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං සමතික්‌කම්‌ම ‘නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤා’යතනං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයං සත්‌තමො විමොක්‌ඛො. සබ්‌බසො නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං සමතික්‌කම්‌ම සඤ්‌ඤාවෙදයිතනිරොධං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයං අට්‌ඨමො විමොක්‌ඛො. ඉමෙ ඛො, ආනන්‌ද, අට්‌ඨ විමොක්‌ඛා.
129. ‘‘Aṭṭha kho ime, ānanda, vimokkhā. Katame aṭṭha? Rūpī rūpāni passati ayaṃ paṭhamo vimokkho. Ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati, ayaṃ dutiyo vimokkho. Subhanteva adhimutto hoti, ayaṃ tatiyo vimokkho. Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ catuttho vimokkho. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ pañcamo vimokkho. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ chaṭṭho vimokkho. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma ‘nevasaññānāsaññā’yatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ sattamo vimokkho. Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, ayaṃ aṭṭhamo vimokkho. Ime kho, ānanda, aṭṭha vimokkhā.
130. ‘‘යතො ඛො, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු ඉමෙ අට්‌ඨ විමොක්‌ඛෙ අනුලොමම්‌පි සමාපජ්‌ජති, පටිලොමම්‌පි සමාපජ්‌ජති, අනුලොමපටිලොමම්‌පි සමාපජ්‌ජති, යත්‌ථිච්‌ඡකං යදිච්‌ඡකං යාවතිච්‌ඡකං සමාපජ්‌ජතිපි වුට්‌ඨාතිපි. ආසවානඤ්‌ච ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයං වුච්‌චතානන්‌ද, භික්‌ඛු උභතොභාගවිමුත්‌තො. ඉමාය ච ආනන්‌ද උභතොභාගවිමුත්‌තියා අඤ්‌ඤා උභතොභාගවිමුත්‌ති උත්‌තරිතරා වා පණීතතරා වා නත්‌ථී’’ති. ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දීති.
130. ‘‘Yato kho, ānanda, bhikkhu ime aṭṭha vimokkhe anulomampi samāpajjati, paṭilomampi samāpajjati, anulomapaṭilomampi samāpajjati, yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi. Āsavānañca khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, ayaṃ vuccatānanda, bhikkhu ubhatobhāgavimutto. Imāya ca ānanda ubhatobhāgavimuttiyā aññā ubhatobhāgavimutti uttaritarā vā paṇītatarā vā natthī’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
මහානිදානසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං දුතියං.
Mahānidānasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / දීඝ නිකාය (අට්‌ඨකථා) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / 2. මහානිදානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Mahānidānasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / දීඝනිකාය (ටීකා) • Dīghanikāya (ṭīkā) / 2. මහානිදානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Mahānidānasuttavaṇṇanā
