| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਦੀਘਨਿਕਾਯ • Dīghanikāya |
੨. ਮਹਾਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤਂ
2. Mahānidānasuttaṃ
ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ
Paṭiccasamuppādo
੯੫. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਕੁਰੂਸੁ વਿਹਰਤਿ ਕਮ੍ਮਾਸਧਮ੍ਮਂ ਨਾਮ 1 ਕੁਰੂਨਂ ਨਿਗਮੋ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ! ਯਾવ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਚਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾવਭਾਸੋ ਚ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਉਤ੍ਤਾਨਕੁਤ੍ਤਾਨਕੋ વਿਯ ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਮਾ ਹੇવਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅવਚ, ਮਾ ਹੇવਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅવਚ। ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਚਾਯਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾવਭਾਸੋ ਚ। ਏਤਸ੍ਸ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਨੁਬੋਧਾ ਅਪ੍ਪਟਿવੇਧਾ ਏવਮਯਂ ਪਜਾ ਤਨ੍ਤਾਕੁਲਕਜਾਤਾ ਕੁਲਗਣ੍ਠਿਕਜਾਤਾ 2 ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਭੂਤਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਸਂਸਾਰਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤਿ।
95. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma 3 kurūnaṃ nigamo. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva gambhīro cāyaṃ, bhante, paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca, atha ca pana me uttānakuttānako viya khāyatī’’ti. ‘‘Mā hevaṃ, ānanda, avaca, mā hevaṃ, ānanda, avaca. Gambhīro cāyaṃ, ānanda, paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca. Etassa, ānanda, dhammassa ananubodhā appaṭivedhā evamayaṃ pajā tantākulakajātā kulagaṇṭhikajātā 4 muñjapabbajabhūtā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattati.
੯੬. ‘‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ વਦੇਯ੍ਯ, ‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ।
96. ‘‘‘Atthi idappaccayā jarāmaraṇa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā jarāmaraṇa’nti iti ce vadeyya, ‘jātipaccayā jarāmaraṇa’nti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ વਦੇਯ੍ਯ, ‘ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ।
‘‘‘Atthi idappaccayā jātī’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā jātī’ti iti ce vadeyya, ‘bhavapaccayā jātī’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ । ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ વਦੇਯ੍ਯ, ‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ’ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ।
‘‘‘Atthi idappaccayā bhavo’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ . ‘Kiṃpaccayā bhavo’ti iti ce vadeyya, ‘upādānapaccayā bhavo’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ વਦੇਯ੍ਯ, ‘ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ।
‘‘‘Atthi idappaccayā upādāna’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā upādāna’nti iti ce vadeyya, ‘taṇhāpaccayā upādāna’nti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ વਦੇਯ੍ਯ, ‘વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ।
‘‘‘Atthi idappaccayā taṇhā’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā taṇhā’ti iti ce vadeyya, ‘vedanāpaccayā taṇhā’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ વਦੇਯ੍ਯ, ‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ’ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ।
‘‘‘Atthi idappaccayā vedanā’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā vedanā’ti iti ce vadeyya, ‘phassapaccayā vedanā’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ વਦੇਯ੍ਯ, ‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ।
‘‘‘Atthi idappaccayā phasso’ti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā phasso’ti iti ce vadeyya, ‘nāmarūpapaccayā phasso’ti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ વਦੇਯ੍ਯ, ‘વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ।
‘‘‘Atthi idappaccayā nāmarūpa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā nāmarūpa’nti iti ce vadeyya, ‘viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti iccassa vacanīyaṃ.
‘‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ વਦੇਯ੍ਯ, ‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ।
‘‘‘Atthi idappaccayā viññāṇa’nti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ. ‘Kiṃpaccayā viññāṇa’nti iti ce vadeyya, ‘nāmarūpapaccayā viññāṇa’nti iccassa vacanīyaṃ.
੯੭. ‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ, વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ, ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ , ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤਿ।
97. ‘‘Iti kho, ānanda, nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti , jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
੯੮. ‘‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ। ਜਾਤਿ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਦੇવਾਨਂ વਾ ਦੇવਤ੍ਤਾਯ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾਨਂ વਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਤ੍ਤਾਯ, ਯਕ੍ਖਾਨਂ વਾ ਯਕ੍ਖਤ੍ਤਾਯ, ਭੂਤਾਨਂ વਾ ਭੂਤਤ੍ਤਾਯ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਾਯ, ਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਂ વਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਤ੍ਤਾਯ, ਪਕ੍ਖੀਨਂ વਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਯ, ਸਰੀਸਪਾਨਂ વਾ ਸਰੀਸਪਤ੍ਤਾਯ 5, ਤੇਸਂ ਤੇਸਞ੍ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਦਤ੍ਤਾਯ ਜਾਤਿ ਨਾਭવਿਸ੍ਸ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਜਾਤਿਯਾ ਅਸਤਿ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਜਾਤਿ’’।
98. ‘‘‘Jātipaccayā jarāmaraṇa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā jātipaccayā jarāmaraṇaṃ. Jāti ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – devānaṃ vā devattāya, gandhabbānaṃ vā gandhabbattāya, yakkhānaṃ vā yakkhattāya, bhūtānaṃ vā bhūtattāya, manussānaṃ vā manussattāya, catuppadānaṃ vā catuppadattāya, pakkhīnaṃ vā pakkhittāya, sarīsapānaṃ vā sarīsapattāya 6, tesaṃ tesañca hi, ānanda, sattānaṃ tadattāya jāti nābhavissa. Sabbaso jātiyā asati jātinirodhā api nu kho jarāmaraṇaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo jarāmaraṇassa, yadidaṃ jāti’’.
੯੯. ‘‘‘ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ। ਭવੋ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਕਾਮਭવੋ વਾ ਰੂਪਭવੋ વਾ ਅਰੂਪਭવੋ વਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਭવੇ ਅਸਤਿ ਭવਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਜਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਜਾਤਿਯਾ, ਯਦਿਦਂ ਭવੋ’’।
99. ‘‘‘Bhavapaccayā jātī’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā bhavapaccayā jāti. Bhavo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – kāmabhavo vā rūpabhavo vā arūpabhavo vā, sabbaso bhave asati bhavanirodhā api nu kho jāti paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo jātiyā, yadidaṃ bhavo’’.
੧੦੦. ‘‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ। ਉਪਾਦਾਨਞ੍ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ , ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ વਾ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ વਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ વਾ ਅਤ੍ਤવਾਦੁਪਾਦਾਨਂ વਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਉਪਾਦਾਨੇ ਅਸਤਿ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਭવੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭવਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਉਪਾਦਾਨਂ’’।
100. ‘‘‘Upādānapaccayā bhavo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā upādānapaccayā bhavo. Upādānañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici , seyyathidaṃ – kāmupādānaṃ vā diṭṭhupādānaṃ vā sīlabbatupādānaṃ vā attavādupādānaṃ vā, sabbaso upādāne asati upādānanirodhā api nu kho bhavo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo bhavassa, yadidaṃ upādānaṃ’’.
੧੦੧. ‘‘‘ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ। ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਸਦ੍ਦਤਣ੍ਹਾ ਗਨ੍ਧਤਣ੍ਹਾ ਰਸਤਣ੍ਹਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸਤਿ ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਉਪਾਦਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਤਣ੍ਹਾ’’।
101. ‘‘‘Taṇhāpaccayā upādāna’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā taṇhāpaccayā upādānaṃ. Taṇhā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā, sabbaso taṇhāya asati taṇhānirodhā api nu kho upādānaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo upādānassa, yadidaṃ taṇhā’’.
੧੦੨. ‘‘‘વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ। વੇਦਨਾ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ ਜਿવ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ વੇਦਨਾਯ ਅਸਤਿ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਤਣ੍ਹਾਯ, ਯਦਿਦਂ વੇਦਨਾ’’।
102. ‘‘‘Vedanāpaccayā taṇhā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā vedanāpaccayā taṇhā. Vedanā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – cakkhusamphassajā vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasamphassajā vedanā jivhāsamphassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā manosamphassajā vedanā, sabbaso vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho taṇhā paññāyethā’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo taṇhāya, yadidaṃ vedanā’’.
੧੦੩. ‘‘ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, વੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਣ੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਯੇਸਨਾ, ਪਰਿਯੇਸਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਾਭੋ, ਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ, ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਆਰਕ੍ਖੋ। ਆਰਕ੍ਖਾਧਿਕਰਣਂ ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਸਤ੍ਥਾਦਾਨਕਲਹવਿਗ੍ਗਹવਿવਾਦਤੁવਂਤੁવਂਪੇਸੁਞ੍ਞਮੁਸਾવਾਦਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ।
103. ‘‘Iti kho panetaṃ, ānanda, vedanaṃ paṭicca taṇhā, taṇhaṃ paṭicca pariyesanā, pariyesanaṃ paṭicca lābho, lābhaṃ paṭicca vinicchayo, vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo, chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ, ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho, pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ, macchariyaṃ paṭicca ārakkho. Ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti.
੧੦੪. ‘‘‘ਆਰਕ੍ਖਾਧਿਕਰਣਂ 7 ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਸਤ੍ਥਾਦਾਨਕਲਹવਿਗ੍ਗਹવਿવਾਦਤੁવਂਤੁવਂਪੇਸੁਞ੍ਞਮੁਸਾવਾਦਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਆਰਕ੍ਖਾਧਿਕਰਣਂ ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਸਤ੍ਥਾਦਾਨਕਲਹવਿਗ੍ਗਹવਿવਾਦਤੁવਂਤੁવਂਪੇਸੁਞ੍ਞਮੁਸਾવਾਦਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ। ਆਰਕ੍ਖੋ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰਕ੍ਖੇ ਅਸਤਿ ਆਰਕ੍ਖਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਸਤ੍ਥਾਦਾਨਕਲਹવਿਗ੍ਗਹવਿવਾਦਤੁવਂਤੁવਂਪੇਸੁਞ੍ਞਮੁਸਾવਾਦਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਸਤ੍ਥਾਦਾਨਕਲਹવਿਗ੍ਗਹવਿવਾਦਤੁવਂਤੁવਂਪੇਸੁਞ੍ਞਮੁਸਾવਾਦਾਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਭવਾਯ ਯਦਿਦਂ ਆਰਕ੍ਖੋ।
104. ‘‘‘Ārakkhādhikaraṇaṃ 8 daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavantī’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Ārakkho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso ārakkhe asati ārakkhanirodhā api nu kho daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhaveyyu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādānaṃ anekesaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ sambhavāya yadidaṃ ārakkho.
੧੦੫. ‘‘‘ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਆਰਕ੍ਖੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਆਰਕ੍ਖੋ। ਮਚ੍ਛਰਿਯਞ੍ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ , ਸਬ੍ਬਸੋ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇ ਅਸਤਿ ਮਚ੍ਛਰਿਯਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਆਰਕ੍ਖੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਆਰਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ’’।
105. ‘‘‘Macchariyaṃ paṭicca ārakkho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā macchariyaṃ paṭicca ārakkho. Macchariyañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici , sabbaso macchariye asati macchariyanirodhā api nu kho ārakkho paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo ārakkhassa, yadidaṃ macchariyaṃ’’.
੧੦੬. ‘‘‘ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਚ੍ਛਰਿਯ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ। ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਅਸਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਚ੍ਛਰਿਯਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ’’।
106. ‘‘‘Pariggahaṃ paṭicca macchariya’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ. Pariggaho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso pariggahe asati pariggahanirodhā api nu kho macchariyaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo macchariyassa, yadidaṃ pariggaho’’.
੧੦੭. ‘‘‘ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ। ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਞ੍ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨੇ ਅਸਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ – ਯਦਿਦਂ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ’’।
107. ‘‘‘Ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho. Ajjhosānañca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso ajjhosāne asati ajjhosānanirodhā api nu kho pariggaho paññāyethā’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo pariggahassa – yadidaṃ ajjhosānaṃ’’.
੧੦੮. ‘‘‘ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ। ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੇ ਅਸਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ’’।
108. ‘‘‘Chandarāgaṃ paṭicca ajjhosāna’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ. Chandarāgo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso chandarāge asati chandarāganirodhā api nu kho ajjhosānaṃ paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo ajjhosānassa, yadidaṃ chandarāgo’’.
੧੦੯. ‘‘‘વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ। વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਅਸਤਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ , ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’।
109. ‘‘‘Vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo. Vinicchayo ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso vinicchaye asati vinicchayanirodhā api nu kho chandarāgo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ , bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo chandarāgassa, yadidaṃ vinicchayo’’.
੧੧੦. ‘‘‘ਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਲਾਭੋ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਲਾਭੇ ਅਸਤਿ ਲਾਭਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਲਾਭੋ’’।
110. ‘‘‘Lābhaṃ paṭicca vinicchayo’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā lābhaṃ paṭicca vinicchayo. Lābho ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso lābhe asati lābhanirodhā api nu kho vinicchayo paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo vinicchayassa, yadidaṃ lābho’’.
੧੧੧. ‘‘‘ਪਰਿਯੇਸਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਾਭੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਪਰਿਯੇਸਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਾਭੋ। ਪਰਿਯੇਸਨਾ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਰਿਯੇਸਨਾਯ ਅਸਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨਾਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਲਾਭੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਲਾਭਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਪਰਿਯੇਸਨਾ’’।
111. ‘‘‘Pariyesanaṃ paṭicca lābho’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā pariyesanaṃ paṭicca lābho. Pariyesanā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, sabbaso pariyesanāya asati pariyesanānirodhā api nu kho lābho paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo lābhassa, yadidaṃ pariyesanā’’.
੧੧੨. ‘‘‘ਤਣ੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਯੇਸਨਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਤਣ੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਯੇਸਨਾ। ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਭવਤਣ੍ਹਾ વਿਭવਤਣ੍ਹਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸਤਿ ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਪਰਿਯੇਸਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਰਿਯੇਸਨਾਯ, ਯਦਿਦਂ ਤਣ੍ਹਾ। ਇਤਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ 9 ਦ੍વਯੇਨ વੇਦਨਾਯ ਏਕਸਮੋਸਰਣਾ ਭવਨ੍ਤਿ’’।
112. ‘‘‘Taṇhaṃ paṭicca pariyesanā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā taṇhaṃ paṭicca pariyesanā. Taṇhā ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā, sabbaso taṇhāya asati taṇhānirodhā api nu kho pariyesanā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo pariyesanāya, yadidaṃ taṇhā. Iti kho, ānanda, ime dve dhammā 10 dvayena vedanāya ekasamosaraṇā bhavanti’’.
੧੧੩. ‘‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ। ਫਸ੍ਸੋ ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਭવਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਜਿવ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਫਸ੍ਸੇ ਅਸਤਿ ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ વੇਦਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ , ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ વੇਦਨਾਯ, ਯਦਿਦਂ ਫਸ੍ਸੋ’’।
113. ‘‘‘Phassapaccayā vedanā’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā ‘phassapaccayā vedanā. Phasso ca hi, ānanda, nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici, seyyathidaṃ – cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso, sabbaso phasse asati phassanirodhā api nu kho vedanā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda , eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo vedanāya, yadidaṃ phasso’’.
੧੧੪. ‘‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ। ਯੇਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਕਾਰੇਹਿ ਯੇਹਿ ਲਿਙ੍ਗੇਹਿ ਯੇਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਯੇਹਿ ਉਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਨਾਮਕਾਯਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਤੇਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ ਤੇਸੁ ਲਿਙ੍ਗੇਸੁ ਤੇਸੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਉਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਅਸਤਿ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਰੂਪਕਾਯੇ ਅਧਿવਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਯੇਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਕਾਰੇਹਿ ਯੇਹਿ ਲਿਙ੍ਗੇਹਿ ਯੇਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਯੇਹਿ ਉਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਤੇਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ…ਪੇ॰… ਤੇਸੁ ਉਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਅਸਤਿ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਨਾਮਕਾਯੇ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਯੇਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਕਾਰੇਹਿ…ਪੇ॰… ਯੇਹਿ ਉਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਨਾਮਕਾਯਸ੍ਸ ਚ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ , ਤੇਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ…ਪੇ॰… ਤੇਸੁ ਉਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਅਸਤਿ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਅਧਿવਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ વਾ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ વਾ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਯੇਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਕਾਰੇਹਿ…ਪੇ॰… ਯੇਹਿ ਉਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਤੇਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ …ਪੇ॰… ਤੇਸੁ ਉਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਅਸਤਿ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਫਸ੍ਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਨਾਮਰੂਪਂ’’।
114. ‘‘‘Nāmarūpapaccayā phasso’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā nāmarūpapaccayā phasso. Yehi, ānanda, ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nāmakāyassa paññatti hoti, tesu ākāresu tesu liṅgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati api nu kho rūpakāye adhivacanasamphasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi rūpakāyassa paññatti hoti, tesu ākāresu…pe… tesu uddesesu asati api nu kho nāmakāye paṭighasamphasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi…pe… yehi uddesehi nāmakāyassa ca rūpakāyassa ca paññatti hoti , tesu ākāresu…pe… tesu uddesesu asati api nu kho adhivacanasamphasso vā paṭighasamphasso vā paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yehi, ānanda, ākārehi…pe… yehi uddesehi nāmarūpassa paññatti hoti, tesu ākāresu …pe… tesu uddesesu asati api nu kho phasso paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo phassassa, yadidaṃ nāmarūpaṃ’’.
੧੧੫. ‘‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ। વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਨ ਓਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਥ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਨਾਮਰੂਪਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વੋਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਥ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਨਾਮਰੂਪਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਦਹਰਸ੍ਸੇવ ਸਤੋ વੋਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਥ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸ વਾ ਕੁਮਾਰਿਕਾਯ વਾ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਨਾਮਰੂਪਂ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ – ਯਦਿਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ’’।
115. ‘‘‘Viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ. Viññāṇañca hi, ānanda, mātukucchismiṃ na okkamissatha, api nu kho nāmarūpaṃ mātukucchismiṃ samuccissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Viññāṇañca hi, ānanda, mātukucchismiṃ okkamitvā vokkamissatha, api nu kho nāmarūpaṃ itthattāya abhinibbattissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Viññāṇañca hi, ānanda, daharasseva sato vocchijjissatha kumārakassa vā kumārikāya vā, api nu kho nāmarūpaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissathā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo nāmarūpassa – yadidaṃ viññāṇaṃ’’.
੧੧੬. ‘‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦਾਨਨ੍ਦ, ਇਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ। વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਾਮਰੂਪੇ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨ ਲਭਿਸ੍ਸਥ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਮ੍ਭવੋ 11 ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਤਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਸ ਸਮੁਦਯੋ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਯਦਿਦਂ ਨਾਮਰੂਪਂ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਜਾਯੇਥ વਾ ਜੀਯੇਥ 12 વਾ ਮੀਯੇਥ 13 વਾ ਚવੇਥ વਾ ਉਪਪਜ੍ਜੇਥ વਾ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਅਧਿવਚਨਪਥੋ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਥੋ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥੋ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਪਞ੍ਞਾવਚਰਂ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ વਟ੍ਟਂ વਤ੍ਤਤਿ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ ਯਦਿਦਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਸਹ વਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਤਾ ਪવਤ੍ਤਤਿ।
116. ‘‘‘Nāmarūpapaccayā viññāṇa’nti iti kho panetaṃ vuttaṃ, tadānanda, imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ, yathā nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ. Viññāṇañca hi, ānanda, nāmarūpe patiṭṭhaṃ na labhissatha, api nu kho āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ dukkhasamudayasambhavo 14 paññāyethā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo viññāṇassa yadidaṃ nāmarūpaṃ. Ettāvatā kho, ānanda, jāyetha vā jīyetha 15 vā mīyetha 16 vā cavetha vā upapajjetha vā. Ettāvatā adhivacanapatho, ettāvatā niruttipatho, ettāvatā paññattipatho, ettāvatā paññāvacaraṃ, ettāvatā vaṭṭaṃ vattati itthattaṃ paññāpanāya yadidaṃ nāmarūpaṃ saha viññāṇena aññamaññapaccayatā pavattati.
ਅਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ
Attapaññatti
੧੧੭. ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ? ਰੂਪਿਂ વਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ‘‘ਰੂਪੀ ਮੇ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਰੂਪਿਂ વਾ ਹਿ , ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ‘ਰੂਪੀ ਮੇ ਅਨਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ। ਅਰੂਪਿਂ વਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ‘ਅਰੂਪੀ ਮੇ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ। ਅਰੂਪਿਂ વਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ‘ਅਰੂਪੀ ਮੇ ਅਨਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ।
117. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ paññapento paññapeti? Rūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘‘rūpī me paritto attā’’ti. Rūpiṃ vā hi , ānanda, anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘rūpī me ananto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘arūpī me paritto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti – ‘arūpī me ananto attā’ti.
੧੧੮. ‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯੋ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਏਤਰਹਿ વਾ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਭਾવਿਂ વਾ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ‘ਅਤਥਂ વਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਉਪਕਪ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਇਤਿ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਰੂਪਿਂ 17 ਪਰਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਅਨੁਸੇਤੀਤਿ ਇਚ੍ਚਾਲਂ વਚਨਾਯ।
118. ‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ 18 parittattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯੋ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਏਤਰਹਿ વਾ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਭਾવਿਂ વਾ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ‘ਅਤਥਂ વਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਉਪਕਪ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਇਤਿ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਰੂਪਿਂ 19 ਅਨਨ੍ਤਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਅਨੁਸੇਤੀਤਿ ਇਚ੍ਚਾਲਂ વਚਨਾਯ।
‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ 20 anantattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯੋ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਏਤਰਹਿ વਾ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਭਾવਿਂ વਾ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ‘ਅਤਥਂ વਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਉਪਕਪ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਇਤਿ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਰੂਪਿਂ 21 ਪਰਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਅਨੁਸੇਤੀਤਿ ਇਚ੍ਚਾਲਂ વਚਨਾਯ।
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ 22 parittattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯੋ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਏਤਰਹਿ વਾ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਭਾવਿਂ વਾ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ‘ਅਤਥਂ વਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਉਪਕਪ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਇਤਿ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਰੂਪਿਂ 23 ਅਨਨ੍ਤਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਅਨੁਸੇਤੀਤਿ ਇਚ੍ਚਾਲਂ વਚਨਾਯ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ।
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ 24 anantattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya. Ettāvatā kho, ānanda, attānaṃ paññapento paññapeti.
ਨਅਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ
Naattapaññatti
੧੧੯. ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ? ਰੂਪਿਂ વਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ‘ਰੂਪੀ ਮੇ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ। ਰੂਪਿਂ વਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ‘ਰੂਪੀ ਮੇ ਅਨਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ। ਅਰੂਪਿਂ વਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ‘ਅਰੂਪੀ ਮੇ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ। ਅਰੂਪਿਂ વਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ‘ਅਰੂਪੀ ਮੇ ਅਨਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ।
119. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ na paññapento na paññapeti? Rūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘rūpī me paritto attā’ti. Rūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘rūpī me ananto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘arūpī me paritto attā’ti. Arūpiṃ vā hi, ānanda, anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti – ‘arūpī me ananto attā’ti.
੧੨੦. ‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯੋ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਏਤਰਹਿ વਾ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਭਾવਿਂ વਾ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ‘ਅਤਥਂ વਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਉਪਕਪ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਇਤਿ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਨੁਸੇਤੀਤਿ ਇਚ੍ਚਾਲਂ વਚਨਾਯ।
120. ‘‘Tatrānanda, yo so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ parittattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ , ਯੋ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਏਤਰਹਿ વਾ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਭਾવਿਂ વਾ ਸੋ ਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ‘ਅਤਥਂ વਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਉਪਕਪ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਇਤਿ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਨੁਸੇਤੀਤਿ ਇਚ੍ਚਾਲਂ વਚਨਾਯ।
‘‘Tatrānanda , yo so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, rūpiṃ anantattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯੋ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਏਤਰਹਿ વਾ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਭਾવਿਂ વਾ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ‘ਅਤਥਂ વਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਉਪਕਪ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਇਤਿ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਰੂਪਿਂ ਪਰਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਨੁਸੇਤੀਤਿ ਇਚ੍ਚਾਲਂ વਚਨਾਯ।
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ parittattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya.
‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯੋ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਏਤਰਹਿ વਾ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਭਾવਿਂ વਾ ਸੋ ਅਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ‘ਅਤਥਂ વਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਉਪਕਪ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਇਤਿ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਰੂਪਿਂ ਅਨਨ੍ਤਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਨੁਸੇਤੀਤਿ ਇਚ੍ਚਾਲਂ વਚਨਾਯ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ।
‘‘Tatrānanda, yo so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti. Etarahi vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, tattha bhāviṃ vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti, ‘atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmī’ti iti vā panassa na hoti. Evaṃ santaṃ kho, ānanda, arūpiṃ anantattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya. Ettāvatā kho, ānanda, attānaṃ na paññapento na paññapeti.
ਅਤ੍ਤਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨਾ
Attasamanupassanā
੧੨੧. ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? વੇਦਨਂ વਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ – ‘વੇਦਨਾ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ। ‘ਨ ਹੇવ ਖੋ ਮੇ વੇਦਨਾ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦਨੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਇਤਿ વਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ‘ਨ ਹੇવ ਖੋ ਮੇ વੇਦਨਾ ਅਤ੍ਤਾ, ਨੋਪਿ ਅਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦਨੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਾ ਮੇ વੇਦਿਯਤਿ, વੇਦਨਾਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਇਤਿ વਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
121. ‘‘Kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati? Vedanaṃ vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati – ‘vedanā me attā’ti. ‘Na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti iti vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati. ‘Na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti iti vā hi, ānanda, attānaṃ samanupassamāno samanupassati.
੧੨੨. ‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯੋ ਸੋ ਏવਮਾਹ – ‘વੇਦਨਾ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ, ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਖੋ ਇਮਾ, ਆવੁਸੋ, વੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ। ਇਮਾਸਂ ਖੋ ਤ੍વਂ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ વੇਦਨਾਨਂ ਕਤਮਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’ਤਿ? ਯਸ੍ਮਿਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਮਯੇ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਨੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ; ਸੁਖਂਯੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਮਯੇ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਨੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ; ਦੁਕ੍ਖਂਯੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਮਯੇ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਨੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ; ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂਯੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ।
122. ‘‘Tatrānanda, yo so evamāha – ‘vedanā me attā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘tisso kho imā, āvuso, vedanā – sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Imāsaṃ kho tvaṃ tissannaṃ vedanānaṃ katamaṃ attato samanupassasī’ti? Yasmiṃ, ānanda, samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; sukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, ānanda, samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; dukkhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, ānanda, samaye adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na dukkhaṃ vedanaṃ vedeti; adukkhamasukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti.
੧੨੩. ‘‘ਸੁਖਾਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, વੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ વਯਧਮ੍ਮਾ વਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ। ਦੁਕ੍ਖਾਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, વੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ વਯਧਮ੍ਮਾ વਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ। ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, વੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਯਧਮ੍ਮਾ વਯਧਮ੍ਮਾ વਿਰਾਗਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਾ। ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ‘ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਨਿਰੋਧਾ ‘ਬ੍ਯਗਾ 25 ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਹੋਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ‘ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਨਿਰੋਧਾ ‘ਬ੍ਯਗਾ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਹੋਤਿ। ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ‘ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਨਿਰੋਧਾ ‘ਬ੍ਯਗਾ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਸੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਿਚ੍ਚਸੁਖਦੁਕ੍ਖવੋਕਿਣ੍ਣਂ ਉਪ੍ਪਾਦવਯਧਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯੋ ਸੋ ਏવਮਾਹ – ‘વੇਦਨਾ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਤੇਨ ਪੇਤਂ ਨਕ੍ਖਮਤਿ – ‘વੇਦਨਾ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ।
123. ‘‘Sukhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Dukkhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Adukkhamasukhāpi kho, ānanda, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Tassa sukhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva sukhāya vedanāya nirodhā ‘byagā 26 me attā’ti hoti. Dukkhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva dukkhāya vedanāya nirodhā ‘byagā me attā’ti hoti. Adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamānassa ‘eso me attā’ti hoti. Tassāyeva adukkhamasukhāya vedanāya nirodhā ‘byagā me attā’ti hoti. Iti so diṭṭheva dhamme aniccasukhadukkhavokiṇṇaṃ uppādavayadhammaṃ attānaṃ samanupassamāno samanupassati, yo so evamāha – ‘vedanā me attā’ti. Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘vedanā me attā’ti samanupassituṃ.
੧੨੪. ‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ , ਯੋ ਸੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਨ ਹੇવ ਖੋ ਮੇ વੇਦਨਾ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦਨੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ, ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਯਤ੍ਥ ਪਨਾવੁਸੋ, ਸਬ੍ਬਸੋ વੇਦਯਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ, ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਯਮਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਸਿਯਾ’’’ਤਿ ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਤੇਨ ਪੇਤਂ ਨਕ੍ਖਮਤਿ – ‘ਨ ਹੇવ ਖੋ ਮੇ વੇਦਨਾ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦਨੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ।
124. ‘‘Tatrānanda , yo so evamāha – ‘na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘yattha panāvuso, sabbaso vedayitaṃ natthi api nu kho, tattha ‘‘ayamahamasmī’’ti siyā’’’ti ? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘na heva kho me vedanā attā, appaṭisaṃvedano me attā’ti samanupassituṃ.
੧੨੫. ‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ , ਯੋ ਸੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਨ ਹੇવ ਖੋ ਮੇ વੇਦਨਾ ਅਤ੍ਤਾ, ਨੋਪਿ ਅਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦਨੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਾ ਮੇ વੇਦਿਯਤਿ, વੇਦਨਾਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ। ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – વੇਦਨਾ ਚ ਹਿ, ਆવੁਸੋ, ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯੁਂ। ਸਬ੍ਬਸੋ વੇਦਨਾਯ ਅਸਤਿ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ‘ਅਯਮਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਸਿਯਾ’’ਤਿ? ‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਨਨ੍ਦ, ਏਤੇਨ ਪੇਤਂ ਨਕ੍ਖਮਤਿ – ‘‘ਨ ਹੇવ ਖੋ ਮੇ વੇਦਨਾ ਅਤ੍ਤਾ, ਨੋਪਿ ਅਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦਨੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਾ ਮੇ વੇਦਿਯਤਿ, વੇਦਨਾਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ।
125. ‘‘Tatrānanda , yo so evamāha – ‘na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti. So evamassa vacanīyo – vedanā ca hi, āvuso, sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ aparisesā nirujjheyyuṃ. Sabbaso vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho tattha ‘ayamahamasmī’ti siyā’’ti? ‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātihānanda, etena petaṃ nakkhamati – ‘‘na heva kho me vedanā attā, nopi appaṭisaṃvedano me attā, attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti samanupassituṃ.
੧੨੬. ‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੇવ વੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋਪਿ ਅਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋਪਿ ‘ਅਤ੍ਤਾ ਮੇ વੇਦਿਯਤਿ, વੇਦਨਾਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਅਨੁਪਾਦਿਯਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ, ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਂ 27 ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ વਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਯੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਇਤਿਸ੍ਸ 28 ਦਿਟ੍ਠੀ’ਤਿ, ਤਦਕਲ੍ਲਂ। ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਇਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੀ’ਤਿ, ਤਦਕਲ੍ਲਂ। ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਇਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੀ’ਤਿ, ਤਦਕਲ੍ਲਂ। ‘ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਇਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੀ’ਤਿ, ਤਦਕਲ੍ਲਂ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਾવਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਧਿવਚਨਂ ਯਾવਤਾ ਅਧਿવਚਨਪਥੋ, ਯਾવਤਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਯਾવਤਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਥੋ, ਯਾવਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਾવਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥੋ, ਯਾવਤਾ ਪਞ੍ਞਾ ਯਾવਤਾ ਪਞ੍ਞਾવਚਰਂ, ਯਾવਤਾ વਟ੍ਟਂ 29, ਯਾવਤਾ વਟ੍ਟਤਿ 30, ਤਦਭਿਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਦਭਿਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ‘ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਇਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੀ’ਤਿ, ਤਦਕਲ੍ਲਂ।
126. ‘‘Yato kho, ānanda, bhikkhu neva vedanaṃ attānaṃ samanupassati, nopi appaṭisaṃvedanaṃ attānaṃ samanupassati, nopi ‘attā me vediyati, vedanādhammo hi me attā’ti samanupassati. So evaṃ na samanupassanto na ca kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ 31 paccattaññeva parinibbāyati, ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Evaṃ vimuttacittaṃ kho, ānanda, bhikkhuṃ yo evaṃ vadeyya – ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa 32 diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. ‘Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ. Taṃ kissa hetu? Yāvatā, ānanda, adhivacanaṃ yāvatā adhivacanapatho, yāvatā nirutti yāvatā niruttipatho, yāvatā paññatti yāvatā paññattipatho, yāvatā paññā yāvatā paññāvacaraṃ, yāvatā vaṭṭaṃ 33, yāvatā vaṭṭati 34, tadabhiññāvimutto bhikkhu, tadabhiññāvimuttaṃ bhikkhuṃ ‘na jānāti na passati itissa diṭṭhī’ti, tadakallaṃ.
ਸਤ੍ਤ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ
Satta viññāṇaṭṭhiti
੧੨੭. ‘‘ਸਤ੍ਤ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ 35, વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ, ਦ੍વੇ ਆਯਤਨਾਨਿ। ਕਤਮਾ ਸਤ੍ਤ? ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ , ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇવਾ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ વਿਨਿਪਾਤਿਕਾ। ਅਯਂ ਪਠਮਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ। ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ। ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾ। ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ। ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ। ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ । ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ। ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ। ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਯਤਨਂ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਮੇવ ਦੁਤਿਯਂ।
127. ‘‘Satta kho, ānanda 36, viññāṇaṭṭhitiyo, dve āyatanāni. Katamā satta? Santānanda, sattā nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā , ekacce ca devā, ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā nānattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā ekattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā ekattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catutthī viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ pañcamī viññāṇaṭṭhiti . Santānanda, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭhī viññāṇaṭṭhiti. Santānanda, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṃ sattamī viññāṇaṭṭhiti. Asaññasattāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanameva dutiyaṃ.
੧੨੮. ‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯਾਯਂ ਪਠਮਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇવਾ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ વਿਨਿਪਾਤਿਕਾ। ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਆਦੀਨવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤੇਨ ਤਦਭਿਨਨ੍ਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’…ਪੇ॰… ‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯਮਿਦਂ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਯਤਨਂ। ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਆਦੀਨવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤੇਨ ਤਦਭਿਨਨ੍ਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯਮਿਦਂ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ। ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਆਦੀਨવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤੇਨ ਤਦਭਿਨਨ੍ਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ਯਤੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਾਸਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਨਂ ਇਮੇਸਞ੍ਚ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨવਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪਾਦਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ।
128. ‘‘Tatrānanda, yāyaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā, ekacce ca devā, ekacce ca vinipātikā. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassā ca samudayaṃ pajānāti, tassā ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassā ca assādaṃ pajānāti, tassā ca ādīnavaṃ pajānāti, tassā ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’…pe… ‘‘tatrānanda, yamidaṃ asaññasattāyatanaṃ. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassa ca samudayaṃ pajānāti, tassa ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassa ca assādaṃ pajānāti, tassa ca ādīnavaṃ pajānāti, tassa ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tatrānanda, yamidaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ. Yo nu kho, ānanda, tañca pajānāti, tassa ca samudayaṃ pajānāti, tassa ca atthaṅgamaṃ pajānāti, tassa ca assādaṃ pajānāti, tassa ca ādīnavaṃ pajānāti, tassa ca nissaraṇaṃ pajānāti, kallaṃ nu tena tadabhinanditu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. Yato kho, ānanda, bhikkhu imāsañca sattannaṃ viññāṇaṭṭhitīnaṃ imesañca dvinnaṃ āyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādā vimutto hoti, ayaṃ vuccatānanda, bhikkhu paññāvimutto.
ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖਾ
Aṭṭha vimokkhā
੧੨੯. ‘‘ਅਟ੍ਠ ਖੋ ਇਮੇ, ਆਨਨ੍ਦ, વਿਮੋਕ੍ਖਾ। ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ? ਰੂਪੀ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਯਂ ਪਠਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਸੁਭਨ੍ਤੇવ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾ’ਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਇਮੇ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖਾ।
129. ‘‘Aṭṭha kho ime, ānanda, vimokkhā. Katame aṭṭha? Rūpī rūpāni passati ayaṃ paṭhamo vimokkho. Ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati, ayaṃ dutiyo vimokkho. Subhanteva adhimutto hoti, ayaṃ tatiyo vimokkho. Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ catuttho vimokkho. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ pañcamo vimokkho. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ chaṭṭho vimokkho. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma ‘nevasaññānāsaññā’yatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ sattamo vimokkho. Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, ayaṃ aṭṭhamo vimokkho. Ime kho, ānanda, aṭṭha vimokkhā.
੧੩੦. ‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖੇ ਅਨੁਲੋਮਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਟਿਲੋਮਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਤ੍ਥਿਚ੍ਛਕਂ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਯਾવਤਿਚ੍ਛਕਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿਪਿ વੁਟ੍ਠਾਤਿਪਿ। ਆਸવਾਨਞ੍ਚ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਇਮਾਯ ਚ ਆਨਨ੍ਦ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਾ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਾ વਾ ਪਣੀਤਤਰਾ વਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ।
130. ‘‘Yato kho, ānanda, bhikkhu ime aṭṭha vimokkhe anulomampi samāpajjati, paṭilomampi samāpajjati, anulomapaṭilomampi samāpajjati, yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi. Āsavānañca khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, ayaṃ vuccatānanda, bhikkhu ubhatobhāgavimutto. Imāya ca ānanda ubhatobhāgavimuttiyā aññā ubhatobhāgavimutti uttaritarā vā paṇītatarā vā natthī’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
ਮਹਾਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦੁਤਿਯਂ।
Mahānidānasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਦੀਘ ਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ੨. ਮਹਾਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Mahānidānasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਦੀਘਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ੨. ਮਹਾਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Mahānidānasuttavaṇṇanā
