Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / தீ³க⁴னிகாய (டீகா) • Dīghanikāya (ṭīkā)

    2. மஹானிதா³னஸுத்தவண்ணனா

    2. Mahānidānasuttavaṇṇanā

    நிதா³னவண்ணனா

    Nidānavaṇṇanā

    95. ஜனபதி³னோதி ஜனபத³வந்தோ, ஜனபத³ஸ்ஸ வா இஸ்ஸரஸாமினோ ராஜகுமாரா கொ³த்தவஸேன குரூ நாம. தேஸங் நிவாஸோ யதி³ ஏகோ ஜனபதோ³, கத²ங் ப³ஹுவசனந்தி ஆஹ ‘‘ருள்ஹிஸத்³தே³னா’’தி. அக்க²ரசிந்தகா ஹி ஈதி³ஸேஸு டா²னேஸு யுத்தே விய ஈதி³ஸலிங்க³வசனானி இச்ச²ந்தி. அயமெத்த² ருள்ஹி யதா² அஞ்ஞத்தா²பி ‘‘அங்கே³ஸு விஹரதி, மல்லேஸு விஹரதீ’’தி ச. தப்³பி³ஸேஸனேபி ஜனபத³ஸத்³தே³ ஜாதிஸத்³தே³ ஏகவசனமேவ. அட்ட²கதா²சரியா பனாதி பன-ஸத்³தோ³ விஸேஸத்த²ஜோதனோ, தேன ‘‘புது²அத்த²விஸயதாய ஏவேதங் புது²வசன’’ந்தி ‘‘ப³ஹுகே பனா’’திஆதி³னா வக்க²மானங் விஸேஸங் ஜோதேதி. ஸுத்வாதி மந்தா⁴துமஹாராஜஸ்ஸ ஆனுபா⁴வத³ஸ்ஸனானுஸாரேன பரம்பரானுக³தங் கத²ங் ஸுத்வா. அனுஸங்யாயந்தேனாதி அனுவிசரந்தேன. ஏதேஸங் டா²னந்தி சந்தி³மஸூரியமுகே²ன சாதுமஹாராஜிகப⁴வனமாஹ. தேனாஹ ‘‘தத்த² அக³மாஸீ’’திஆதி³. ஸோதி மந்தா⁴துமஹாராஜா. தந்தி சாதுமஹாராஜிகரஜ்ஜங். க³ஹெத்வாதி ஸம்படிச்சி²த்வா. புன புச்சி² பரிணாயகரதனங்.

    95.Janapadinoti janapadavanto, janapadassa vā issarasāmino rājakumārā gottavasena kurū nāma. Tesaṃ nivāso yadi eko janapado, kathaṃ bahuvacananti āha ‘‘ruḷhisaddenā’’ti. Akkharacintakā hi īdisesu ṭhānesu yutte viya īdisaliṅgavacanāni icchanti. Ayamettha ruḷhi yathā aññatthāpi ‘‘aṅgesu viharati, mallesu viharatī’’ti ca. Tabbisesanepi janapadasadde jātisadde ekavacanameva. Aṭṭhakathācariyā panāti pana-saddo visesatthajotano, tena ‘‘puthuatthavisayatāya evetaṃ puthuvacana’’nti ‘‘bahuke panā’’tiādinā vakkhamānaṃ visesaṃ joteti. Sutvāti mandhātumahārājassa ānubhāvadassanānusārena paramparānugataṃ kathaṃ sutvā. Anusaṃyāyantenāti anuvicarantena. Etesaṃ ṭhānanti candimasūriyamukhena cātumahārājikabhavanamāha. Tenāha ‘‘tattha agamāsī’’tiādi. Soti mandhātumahārājā. Tanti cātumahārājikarajjaṃ. Gahetvāti sampaṭicchitvā. Puna pucchi pariṇāyakaratanaṃ.

    தோ³வாரிகபூ⁴மியங் திட்ட²ந்தி ஸுத⁴ம்மாய தே³வஸபா⁴ய, தே³வபுரஸ்ஸ ச சதூஸு த்³வாரேஸு ஆரக்கா²ய அதி⁴க³தத்தா. ‘‘தி³ப்³ப³ருக்க²ஸஹஸ்ஸபடிமண்டி³த’’ந்தி இத³ங் ‘‘சித்தலதாவன’’ந்திஆதீ³ஸுபி யோஜேதப்³ப³ங்.

    Dovārikabhūmiyaṃ tiṭṭhanti sudhammāya devasabhāya, devapurassa ca catūsu dvāresu ārakkhāya adhigatattā. ‘‘Dibbarukkhasahassapaṭimaṇḍita’’nti idaṃ ‘‘cittalatāvana’’ntiādīsupi yojetabbaṃ.

    பத²வியங் பதிட்டா²ஸீதி ப⁴ஸ்ஸித்வா பத²வியா ஆஸன்னட்டா²னே அட்டா²ஸி. ந ஹி சக்கரதனங் பூ⁴மியங் பததி, ததா²டி²தஞ்ச நசிரஸ்ஸேவ அந்தரதா⁴யி தேனத்தபா⁴வேன சக்கவத்திஇஸ்ஸரியஸ்ஸ அபா⁴வதோ. ‘‘சிரதரங் காலங் ட²த்வா’’தி அபரே. ராஜா ஏககோவ அக³மாஸி அத்தனோ ஆனுபா⁴வேன. மனுஸ்ஸபா⁴வோதி மனுஸ்ஸக³ந்த⁴ஸரீரனிஸ்ஸந்தா³தி³மனுஸ்ஸபா⁴வோ. பாதுரஹோஸீதி தே³வலோகே பவத்திவிபாகதா³யினோ அபராபரியாய வேத³னீயஸ்ஸ கம்மஸ்ஸ கதோகாஸத்தா ஸப்³ப³தா³ ஸோளஸவஸ்ஸுத்³தே³ஸிகதா மாலாமிலாயனாதி³ தி³ப்³ப³பா⁴வோ பாதுரஹோஸி. ததா³ மனுஸ்ஸானங் அஸங்கெ²ய்யாயுகதாய ஸக்கரஜ்ஜங் காரெத்வா. ‘‘கிங் மே இமினா உபத்³த⁴ரஜ்ஜேனா’’தி அத்ரிச்ச²தாய அதித்தோவ. மனுஸ்ஸலோகே உதுனோ கக்க²ளதாய வாதாதபேன பு²ட்ட²க³த்தோ காலமகாஸி.

    Pathaviyaṃ patiṭṭhāsīti bhassitvā pathaviyā āsannaṭṭhāne aṭṭhāsi. Na hi cakkaratanaṃ bhūmiyaṃ patati, tathāṭhitañca nacirasseva antaradhāyi tenattabhāvena cakkavattiissariyassa abhāvato. ‘‘Cirataraṃ kālaṃ ṭhatvā’’ti apare. Rājā ekakova agamāsi attano ānubhāvena. Manussabhāvoti manussagandhasarīranissandādimanussabhāvo. Pāturahosīti devaloke pavattivipākadāyino aparāpariyāya vedanīyassa kammassa katokāsattā sabbadā soḷasavassuddesikatā mālāmilāyanādi dibbabhāvo pāturahosi. Tadā manussānaṃ asaṅkheyyāyukatāya sakkarajjaṃ kāretvā. ‘‘Kiṃ me iminā upaddharajjenā’’ti atricchatāya atittova. Manussaloke utuno kakkhaḷatāya vātātapena phuṭṭhagatto kālamakāsi.

    அவயவேஸு ஸித்³தோ⁴ விஸேஸோ ஸமுதா³யஸ்ஸ விஸேஸகோ ஹோதீதி ஏகம்பி ரட்ட²ங் ப³ஹுவசனேன வோஹரியதி.

    Avayavesu siddho viseso samudāyassa visesako hotīti ekampi raṭṭhaṃ bahuvacanena vohariyati.

    த³-காரேன அத்த²ங் வண்ணயந்தி நிருத்தினயேன. கம்மாஸோதி கம்மாஸபாதோ³ வுச்சதி உத்தரபத³லோபேன யதா² ‘‘ரூபப⁴வோ ரூப’’ந்தி. கத²ங் பன ஸோ ‘‘கம்மாஸபாதோ³’’தி வுச்சதீதி ஆஹ ‘‘தஸ்ஸ கிரா’’திஆதி³. த³மிதோதி எத்த² கீதி³ஸங் த³மனங் அதி⁴ப்பேதந்தி ஆஹ ‘‘போரிஸாத³பா⁴வதோ படிஸேதி⁴தோ’’தி. ‘‘இமே பன தே²ராதி மஜ்ஜி²மபா⁴ணகா’’தி கேசி. அபரே பன ‘‘அட்ட²கதா²சரியா’’தி, ‘‘தீ³க⁴பா⁴ணகா’’தி வத³ந்தி. உப⁴யதா²பி சூளகம்மாஸத³ம்மங் ஸந்தா⁴ய ததா² வத³ந்தி. யக்கி²னிபுத்தோ ஹி கம்மாஸபாதோ³ அலீனஸத்துகுமாரகாலே (சரியா॰ 2.75) போ³தி⁴ஸத்தேன தத்த² த³மிதோ. ஸுதஸோமகாலே (ஜா॰ 2.21.371) பன பா³ராணஸிராஜா போரிஸாத³பா⁴வபடிஸேத⁴னேன யத்த² த³மிதோ, தங் மஹாகம்மாஸத³ம்மங் நாம. ‘‘புத்தோ’’தி வத்வா ‘‘அத்ரஜோ’’தி வசனங் ஓரஸபுத்தபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங்.

    Da-kārena atthaṃ vaṇṇayanti niruttinayena. Kammāsoti kammāsapādo vuccati uttarapadalopena yathā ‘‘rūpabhavo rūpa’’nti. Kathaṃ pana so ‘‘kammāsapādo’’ti vuccatīti āha ‘‘tassa kirā’’tiādi. Damitoti ettha kīdisaṃ damanaṃ adhippetanti āha ‘‘porisādabhāvato paṭisedhito’’ti. ‘‘Ime pana therāti majjhimabhāṇakā’’ti keci. Apare pana ‘‘aṭṭhakathācariyā’’ti, ‘‘dīghabhāṇakā’’ti vadanti. Ubhayathāpi cūḷakammāsadammaṃ sandhāya tathā vadanti. Yakkhiniputto hi kammāsapādo alīnasattukumārakāle (cariyā. 2.75) bodhisattena tattha damito. Sutasomakāle (jā. 2.21.371) pana bārāṇasirājā porisādabhāvapaṭisedhanena yattha damito, taṃ mahākammāsadammaṃ nāma. ‘‘Putto’’ti vatvā ‘‘atrajo’’ti vacanaṃ orasaputtabhāvadassanatthaṃ.

    யேஹி ஆவஸிதப்பதே³ஸோ ‘‘குருரட்ட²’’ந்தி நாமங் லபி⁴, தே உத்தரகுருதோ ஆக³தமனுஸ்ஸா தத்த² ரக்கி²தனியாமேனேவ பஞ்ச ஸீலானி ரக்கி²ங்ஸு. தேஸங் தி³ட்டா²னுக³தியா பச்சி²மஜனதாதி ஸோ தே³ஸத⁴ம்மவஸேன அவிச்சே²த³தோ பவத்தமானோ குருவத்தத⁴ம்மோதி பஞ்ஞாயித்த². அயஞ்ச அத்தோ² குருத⁴ம்மஜாதகேன தீ³பேதப்³போ³. ஸோ அபரபா⁴கே³ பட²மங் யத்த² ஸங்கிலிட்டோ² ஜாதோ, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘குருரட்ட²வாஸீன’’ந்திஆதி³ வுத்தங். யத்த² ப⁴க³வதோ வஸனோகாஸபூ⁴தோ கோசி விஹாரோ ந ஹோதி, தத்த² கேவலங் கோ³சரகா³மகித்தனங் நிதா³னகதா²ய பகதி யதா² தங் ஸக்கேஸு விஹரதி தே³வத³ஹங் நாம ஸக்யானங் நிக³மோதி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அவஸனோகாஸதோ’’திஆதி³மாஹ.

    Yehi āvasitappadeso ‘‘kururaṭṭha’’nti nāmaṃ labhi, te uttarakuruto āgatamanussā tattha rakkhitaniyāmeneva pañca sīlāni rakkhiṃsu. Tesaṃ diṭṭhānugatiyā pacchimajanatāti so desadhammavasena avicchedato pavattamāno kuruvattadhammoti paññāyittha. Ayañca attho kurudhammajātakena dīpetabbo. So aparabhāge paṭhamaṃ yattha saṃkiliṭṭho jāto, taṃ dassetuṃ ‘‘kururaṭṭhavāsīna’’ntiādi vuttaṃ. Yattha bhagavato vasanokāsabhūto koci vihāro na hoti, tattha kevalaṃ gocaragāmakittanaṃ nidānakathāya pakati yathā taṃ sakkesu viharati devadahaṃ nāma sakyānaṃ nigamoti imamatthaṃ dassento ‘‘avasanokāsato’’tiādimāha.

    ‘‘ஆயஸ்மா’’தி வா ‘‘தே³வானங் பியா’’தி வா ‘‘தத்ர ப⁴வ’’ந்தி வா பியஸமுதா³ஹாரோ ஏஸோதி ஆஹ ‘‘ஆயஸ்மாதி பியவசனமேத’’ந்தி. தயித³ங் பியவசனங் க³ருகா³ரவவஸேன வுச்சதீதி ஆஹ ‘‘கா³ரவவசனமேத’’ந்தி.

    ‘‘Āyasmā’’ti vā ‘‘devānaṃ piyā’’ti vā ‘‘tatra bhava’’nti vā piyasamudāhāro esoti āha ‘‘āyasmāti piyavacanameta’’nti. Tayidaṃ piyavacanaṃ garugāravavasena vuccatīti āha ‘‘gāravavacanameta’’nti.

    அதிதூ³ரஅச்சாஸன்னவஜ்ஜனேன நாதிதூ³ரனாச்சாஸன்னங் நாம க³ஹிதங், தங் பன அவகங்ஸதோ உபி⁴ன்னங் பஸாரிதஹத்தா²னங் ஸங்க⁴ட்டனேன வேதி³தப்³ப³ங். சக்கு²னா சக்கு²ங் ஆஹச்ச த³ட்ட²ப்³ப³ங் ஹோதி, தேனாபி அகா³ரவமேவ கதங் ஹோதி. கீ³வங் பரிவத்தெத்வாதி பரிவத்தனவஸேன கீ³வங் பஸாரெத்வா.

    Atidūraaccāsannavajjanena nātidūranāccāsannaṃ nāma gahitaṃ, taṃ pana avakaṃsato ubhinnaṃ pasāritahatthānaṃ saṅghaṭṭanena veditabbaṃ. Cakkhunā cakkhuṃ āhacca daṭṭhabbaṃ hoti, tenāpi agāravameva kataṃ hoti. Gīvaṃ parivattetvāti parivattanavasena gīvaṃ pasāretvā.

    குலஸங்க³ஹத்தா²யாதி குலானுத்³த³யதாவஸேன குலானங் அனுக்³க³ண்ஹனத்தா²ய ஸஹஸ்ஸப⁴ண்டி³கங் நிக்கி²பந்தோ விய பி⁴க்க²படிக்³க³ண்ஹனேன தேஸங் மஹதோ புஞ்ஞாபி⁴ஸந்த³ஸ்ஸ ஜனநேன. படிஸம்மஜ்ஜித்வாதி அந்தேவாஸிகேஹி ஸம்மஜ்ஜனட்டா²னங் ஸக்கச்சகாரிதாய புன ஸம்மஜ்ஜித்வா. திக்க²த்துந்தி ‘‘ஆதி³தோ பட்டா²ய அந்த’’ந்திஆதி³னா வுத்தசதுராகாரூபஸஞ்ஹிதே தயோ வாரே, தேனஸ்ஸ த்³வாத³ஸக்க²த்துங் ஸம்மஸிதபா⁴வமாஹ.

    Kulasaṅgahatthāyāti kulānuddayatāvasena kulānaṃ anuggaṇhanatthāya sahassabhaṇḍikaṃ nikkhipanto viya bhikkhapaṭiggaṇhanena tesaṃ mahato puññābhisandassa jananena. Paṭisammajjitvāti antevāsikehi sammajjanaṭṭhānaṃ sakkaccakāritāya puna sammajjitvā. Tikkhattunti ‘‘ādito paṭṭhāya anta’’ntiādinā vuttacaturākārūpasañhite tayo vāre, tenassa dvādasakkhattuṃ sammasitabhāvamāha.

    அம்ஹாகங் ப⁴க³வதோ க³ம்பீ⁴ரபா⁴வேனேவ கதி²தத்தா ஸேஸபு³த்³தே⁴ஹிபி ஏவமேவ கதி²தோதி த⁴ம்மன்வயே ட²த்வா வுத்தங் ‘‘ஸப்³ப³பு³த்³தே⁴ஹி…பே॰… கதி²தோ’’தி. ஸாலிந்த³ந்தி ஸபரிப⁴ண்ட³ங். ‘‘ஸினேருங் உக்கி²பந்தோ வியா’’தி இமினா தாதி³ஸாய தே³ஸனாய ஸுது³க்கரபா⁴வமாஹ. ஸுத்தமேவ ‘‘ஸுத்தந்தகத²’’ந்தி ஆஹ த⁴ம்மக்க²ந்த⁴பா⁴வதோ. யதா² வினயபண்ணத்திபூ⁴மந்தரஸமயந்தரானங் விஜானநங் அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணங் ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞாணஸ்ஸேவ விஸயோ, ஏவங் அந்தத்³வயவினிமுத்தஸ்ஸ காரகவேத³கரஹிதஸ்ஸ பச்சயாகாரஸ்ஸ விப⁴ஜனங் பீதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘பு³த்³தா⁴னஞ்ஹீ’’திஆதி³ ஆரத்³த⁴ங். தத்த² டா²னானீதி காரணானி. க³ஜ்ஜிதங் மஹந்தங் ஹோதீதி தங் தே³ஸேதப்³ப³ஸ்ஸேவ அனேகவித⁴தாய, து³விஞ்ஞெய்யதாய ச நானானயேஹி பவத்தமானங் தே³ஸனாக³ஜ்ஜிதங் மஹந்தங் விபுலங், ப³ஹுபே⁴த³ஞ்ச ஹோதி. ஞாணங் அனுபவிஸதீதி ததோ ஏவ தே³ஸனாஞாணங் தே³ஸேதப்³ப³த⁴ம்மே விபா⁴க³ஸோ குருமானங் அனு அனு பவிஸதி, தேன அனுபவிஸ்ஸ டி²தங் விய ஹோதீதி அத்தோ². பு³த்³த⁴ஞாணஸ்ஸ மஹந்தபா⁴வோ பஞ்ஞாயதீதி ஏவங்வித⁴ஸ்ஸ நாம த⁴ம்மஸ்ஸ தே³ஸகங், படிவேத⁴கஞ்சாதி பு³த்³தா⁴னங் தே³ஸனாஞாணஸ்ஸ, படிவேத⁴ஞாணஸ்ஸ ச உளாரபா⁴வோ பாகடோ ஹோதி. எத்த² ச கிஞ்சாபி ‘‘ஸப்³ப³ங் வசீகம்மங் பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஞாணபுப்³ப³ங்க³மங் ஞாணானுபரிவத்த’’ந்தி (மஹானி॰ 69, 169; சூளனி॰ 85; படி॰ ம॰ 3.5; நெத்தி॰ 14) வசனதோ ஸப்³பா³பி ப⁴க³வதோ தே³ஸனா ஞாணரஹிதா நத்தி², ஸீஹஸமானவுத்திதாய ஸப்³ப³த்த² ஸமானப்பவத்தி. தே³ஸேதப்³ப³வஸேன பன தே³ஸனா விஸேஸதோ ஞாணேன அனுபவிட்டா², க³ம்பீ⁴ரதரா ச ஹோதீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். கத²ங் பன வினயபஞ்ஞத்திங் பத்வா தே³ஸனா திலக்க²ணப்³பா⁴ஹதா ஸுஞ்ஞதபடிஸங்யுத்தா ஹோதீதி? தத்தா²பி ஸன்னிஸின்னபரிஸாய அஜ்ஜா²ஸயானுரூபங் பவத்தமானா தே³ஸனா ஸங்கா²ரானங் அனிச்சதாதி³விபா⁴வனங், ஸப்³ப³த⁴ம்மானங் அத்தத்தனியதாபா⁴வப்பகாஸனஞ்ச ஹோதி. தேனேவாஹ ‘‘அனேகபரியாயேன த⁴ம்மிங் கத²ங் கத்வா’’திஆதி³.

    Amhākaṃ bhagavato gambhīrabhāveneva kathitattā sesabuddhehipi evameva kathitoti dhammanvaye ṭhatvā vuttaṃ ‘‘sabbabuddhehi…pe… kathito’’ti. Sālindanti saparibhaṇḍaṃ. ‘‘Sineruṃ ukkhipantoviyā’’ti iminā tādisāya desanāya sudukkarabhāvamāha. Suttameva ‘‘suttantakatha’’nti āha dhammakkhandhabhāvato. Yathā vinayapaṇṇattibhūmantarasamayantarānaṃ vijānanaṃ anaññasādhāraṇaṃ sabbaññutañāṇasseva visayo, evaṃ antadvayavinimuttassa kārakavedakarahitassa paccayākārassa vibhajanaṃ pīti dassetuṃ ‘‘buddhānañhī’’tiādi āraddhaṃ. Tattha ṭhānānīti kāraṇāni. Gajjitaṃ mahantaṃ hotīti taṃ desetabbasseva anekavidhatāya, duviññeyyatāya ca nānānayehi pavattamānaṃ desanāgajjitaṃ mahantaṃ vipulaṃ, bahubhedañca hoti. Ñāṇaṃ anupavisatīti tato eva desanāñāṇaṃ desetabbadhamme vibhāgaso kurumānaṃ anu anu pavisati, tena anupavissa ṭhitaṃ viya hotīti attho. Buddhañāṇassa mahantabhāvo paññāyatīti evaṃvidhassa nāma dhammassa desakaṃ, paṭivedhakañcāti buddhānaṃ desanāñāṇassa, paṭivedhañāṇassa ca uḷārabhāvo pākaṭo hoti. Ettha ca kiñcāpi ‘‘sabbaṃ vacīkammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇapubbaṅgamaṃ ñāṇānuparivatta’’nti (mahāni. 69, 169; cūḷani. 85; paṭi. ma. 3.5; netti. 14) vacanato sabbāpi bhagavato desanā ñāṇarahitā natthi, sīhasamānavuttitāya sabbattha samānappavatti. Desetabbavasena pana desanā visesato ñāṇena anupaviṭṭhā, gambhīratarā ca hotīti daṭṭhabbaṃ. Kathaṃ pana vinayapaññattiṃ patvā desanā tilakkhaṇabbhāhatā suññatapaṭisaṃyuttā hotīti? Tatthāpi sannisinnaparisāya ajjhāsayānurūpaṃ pavattamānā desanā saṅkhārānaṃ aniccatādivibhāvanaṃ, sabbadhammānaṃ attattaniyatābhāvappakāsanañca hoti. Tenevāha ‘‘anekapariyāyena dhammiṃ kathaṃ katvā’’tiādi.

    ஆபஜ்ஜாதி பத்வா யதா² ஞாணகோஞ்சனாத³ங் விஸ்ஸஜ்ஜேதி, ஏவங் பாபுணித்வா.

    Āpajjāti patvā yathā ñāṇakoñcanādaṃ vissajjeti, evaṃ pāpuṇitvā.

    பமாணாதிக்கமேதி அபரிமாணத்தே² ‘‘யாவஞ்சித³ங் தேன ப⁴க³வதா’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.4) விய. அபரிமெய்யபா⁴வஜோதனோ ஹி அயங் யாவ-ஸத்³தோ³. தேனாஹ ‘‘அதிக³ம்பீ⁴ரோ அத்தோ²’’தி. அவபா⁴ஸதீதி ஞாயதி உபட்டா²தி. ஞாணஸ்ஸ ததா² உபட்டா²னஞ்ஹி ஸந்தா⁴ய ‘‘தி³ஸ்ஸதீ’’தி வுத்தங். நனு ஏஸ படிச்சஸமுப்பாதோ³ ஏகந்தக³ம்பீ⁴ரோவ, தத்த² கஸ்மா க³ம்பீ⁴ராவபா⁴ஸதா ஜோதிதாதி? ஸச்சமேதங், ஏகந்தக³ம்பீ⁴ரதாத³ஸ்ஸனத்த²மேவ பனஸ்ஸ க³ம்பீ⁴ராவபா⁴ஸக்³க³ஹணங். தஸ்மா அஞ்ஞத்த² லப்³ப⁴மானங் சதுகோடிகங் ப்³யதிரேகமுகே²ன நித³ஸ்ஸெத்வா தங் ஏவஸ்ஸ ஏகந்தக³ம்பீ⁴ரதங் விபா⁴வேதுங் ‘‘ஏகஞ்ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். ஏதங் நத்தீ²தி அக³ம்பீ⁴ரோ, அக³ம்பீ⁴ராவபா⁴ஸோ சாதி ஏதங் த்³வயங் நத்தி², தேன யதா²த³ஸ்ஸிதே சதுகோடிகே பச்சி²மா ஏக கோடி லப்³ப⁴தீதி த³ஸ்ஸேதி. தேனாஹ ‘‘அயஞ்ஹீ’’திஆதி³.

    Pamāṇātikkameti aparimāṇatthe ‘‘yāvañcidaṃ tena bhagavatā’’tiādīsu (dī. ni. 1.4) viya. Aparimeyyabhāvajotano hi ayaṃ yāva-saddo. Tenāha ‘‘atigambhīro attho’’ti. Avabhāsatīti ñāyati upaṭṭhāti. Ñāṇassa tathā upaṭṭhānañhi sandhāya ‘‘dissatī’’ti vuttaṃ. Nanu esa paṭiccasamuppādo ekantagambhīrova, tattha kasmā gambhīrāvabhāsatā jotitāti? Saccametaṃ, ekantagambhīratādassanatthameva panassa gambhīrāvabhāsaggahaṇaṃ. Tasmā aññattha labbhamānaṃ catukoṭikaṃ byatirekamukhena nidassetvā taṃ evassa ekantagambhīrataṃ vibhāvetuṃ ‘‘ekañhī’’tiādi vuttaṃ. Etaṃ natthīti agambhīro, agambhīrāvabhāso cāti etaṃ dvayaṃ natthi, tena yathādassite catukoṭike pacchimā eka koṭi labbhatīti dasseti. Tenāha ‘‘ayañhī’’tiādi.

    யேஹி க³ம்பீ⁴ரபா⁴வேஹி படிச்சஸமுப்பாதோ³ ‘‘க³ம்பீ⁴ரோ’’தி வுச்சதி, தே சதூஹி உபமாஹி உல்லிங்கெ³ந்தோ ‘‘ப⁴வக்³க³க்³க³ஹணாயா’’திஆதி³மாஹ. யதா² ப⁴வக்³க³ங் ஹத்த²ங் பஸாரெத்வா க³ஹேதுங் ந ஸக்கா தூ³ரபா⁴வதோ, ஏவங் ஸங்கா²ராதீ³னங் அவிஜ்ஜாதி³பச்சயஸம்பூ⁴தஸமுதா³க³தட்டோ² பாகதிகஞாணேன க³ஹேதுங் ந ஸக்கா. யதா² ஸினேருங் பி⁴ந்தி³த்வா மிஞ்ஜங் பப்³ப³தரஸங் பாகதிகபுரிஸேன நீஹரிதுங் ந ஸக்கா, ஏவங் படிச்சஸமுப்பாத³க³தே த⁴ம்மத்தா²தி³கே பாகதிகஞாணேன பி⁴ந்தி³த்வா விப⁴ஜ்ஜ படிவிஜ்ஜ²னவஸேன ஜானிதுங் ந ஸக்கா. யதா² மஹாஸமுத்³த³ங் பாகதிகபுரிஸஸ்ஸ பா³ஹுத்³வயேன பதா⁴ரிதுங் ந ஸக்கா, ஏவங் வேபுல்லட்டே²ன மஹாஸமுத்³த³ஸதி³ஸங் படிச்சஸமுப்பாத³ங் பாகதிகஞாணேன தே³ஸனாவஸேன பதா⁴ரிதுங் ந ஸக்கா. யதா² மஹாபத²விங் பரிவத்தெத்வா பாகதிகபுரிஸஸ்ஸ பத²வோஜங் க³ஹேதுங் ந ஸக்கா, ஏவங் ‘‘இத்த²ங் அவிஜ்ஜாத³யோ ஸங்கா²ராதீ³னங் பச்சயா ஹொந்தீ’’தி தேஸங் பச்சயபா⁴வோ பாகதிகஞாணேன நீஹரித்வா க³ஹேதுங் ந ஸக்காதி. ஏவங் சதுப்³பி³த⁴க³ம்பீ⁴ரதாவஸேன சதஸ்ஸோ உபமா யோஜேதப்³பா³. பாகதிகஞாணவஸேன சாயமத்த²யோஜனா கதா தி³ட்ட²ஸச்சானங் தத்த² படிவேத⁴ஸபா⁴வதோ, ததா²பி யஸ்மா ஸாவகானங், பச்சேகபு³த்³தா⁴னஞ்ச தத்த² ஸப்பதே³ஸமேவ ஞாணங், பு³த்³தா⁴னங்யேவ நிப்பதே³ஸங், தஸ்மா வுத்தங் ‘‘பு³த்³த⁴விஸயங் பஞ்ஹ’’ந்திஆதி³.

    Yehi gambhīrabhāvehi paṭiccasamuppādo ‘‘gambhīro’’ti vuccati, te catūhi upamāhi ulliṅgento ‘‘bhavaggaggahaṇāyā’’tiādimāha. Yathā bhavaggaṃ hatthaṃ pasāretvā gahetuṃ na sakkā dūrabhāvato, evaṃ saṅkhārādīnaṃ avijjādipaccayasambhūtasamudāgataṭṭho pākatikañāṇena gahetuṃ na sakkā. Yathā sineruṃ bhinditvā miñjaṃ pabbatarasaṃ pākatikapurisena nīharituṃ na sakkā, evaṃ paṭiccasamuppādagate dhammatthādike pākatikañāṇena bhinditvā vibhajja paṭivijjhanavasena jānituṃ na sakkā. Yathā mahāsamuddaṃ pākatikapurisassa bāhudvayena padhārituṃ na sakkā, evaṃ vepullaṭṭhena mahāsamuddasadisaṃ paṭiccasamuppādaṃ pākatikañāṇena desanāvasena padhārituṃ na sakkā. Yathā mahāpathaviṃ parivattetvā pākatikapurisassa pathavojaṃ gahetuṃ na sakkā, evaṃ ‘‘itthaṃ avijjādayo saṅkhārādīnaṃ paccayā hontī’’ti tesaṃ paccayabhāvo pākatikañāṇena nīharitvā gahetuṃ na sakkāti. Evaṃ catubbidhagambhīratāvasena catasso upamā yojetabbā. Pākatikañāṇavasena cāyamatthayojanā katā diṭṭhasaccānaṃ tattha paṭivedhasabhāvato, tathāpi yasmā sāvakānaṃ, paccekabuddhānañca tattha sappadesameva ñāṇaṃ, buddhānaṃyeva nippadesaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘buddhavisayaṃ pañha’’ntiādi.

    உஸ்ஸாதெ³ந்தோதி பஞ்ஞாய உக்கங்ஸெந்தோ, உக்³க³ண்ஹந்தோதி அத்தோ². அபஸாதெ³ந்தோதி நிப்³ப⁴ச்ச²ந்தோ, நிக்³க³ண்ஹந்தோதி அத்தோ².

    Ussādentoti paññāya ukkaṃsento, uggaṇhantoti attho. Apasādentoti nibbhacchanto, niggaṇhantoti attho.

    உஸ்ஸாத³னாவண்ணனா

    Ussādanāvaṇṇanā

    தேனாதி மஹாபஞ்ஞாபா⁴வேன. தத்தா²தி தே²ரஸ்ஸ ஸதிபி உத்தானபா⁴வே, படிச்சஸமுப்பாத³ஸ்ஸஅஞ்ஞேஸங் க³ம்பீ⁴ரபா⁴வே. ஸுபோ⁴ஜனரஸபுட்ட²ஸ்ஸாதி ஸுந்த³ரேன போ⁴ஜனரஸேன போஸிதஸ்ஸ. கதயோக³ஸ்ஸாதி நிப³த்³த⁴பயோகே³ன கதபரிசயஸ்ஸ. மல்லபாஸாணந்தி மல்லேஹி மஹப்³ப³லேஹேவ உக்கி²பிதப்³ப³பாஸாணங். குஹிங் இமஸ்ஸ பா⁴ரியட்டா²னந்தி கஸ்மிங் பஸ்ஸே இமஸ்ஸ பாஸாணஸ்ஸ க³ருதரப்பதே³ஸோதி தஸ்ஸ ஸல்லஹுகபா⁴வங் தீ³பெந்தோ வத³தி.

    Tenāti mahāpaññābhāvena. Tatthāti therassa satipi uttānabhāve, paṭiccasamuppādassaaññesaṃ gambhīrabhāve. Subhojanarasapuṭṭhassāti sundarena bhojanarasena positassa. Katayogassāti nibaddhapayogena kataparicayassa. Mallapāsāṇanti mallehi mahabbaleheva ukkhipitabbapāsāṇaṃ. Kuhiṃ imassa bhāriyaṭṭhānanti kasmiṃ passe imassa pāsāṇassa garutarappadesoti tassa sallahukabhāvaṃ dīpento vadati.

    திமிரபிங்க³லேனேவ தீ³பெந்தி தஸ்ஸ மஹாவிப்பா²ரபா⁴வதோ. தேனாஹ ‘‘தஸ்ஸ கிரா’’திஆதி³. பக்குத²தீதி பக்குத²ந்தங் விய பரிவத்ததி பரிதோ விவத்ததி. லக்க²ணவசனஞ்ஹேதங். பிட்டி²யங் ஸகலினபத³காபிட்ட²ங். காயூபபன்னஸ்ஸாதி மஹதா காயேன உபேதஸ்ஸ, மஹாகாயஸ்ஸாதி அத்தோ².

    Timirapiṅgaleneva dīpenti tassa mahāvipphārabhāvato. Tenāha ‘‘tassa kirā’’tiādi. Pakkuthatīti pakkuthantaṃ viya parivattati parito vivattati. Lakkhaṇavacanañhetaṃ. Piṭṭhiyaṃ sakalinapadakāpiṭṭhaṃ. Kāyūpapannassāti mahatā kāyena upetassa, mahākāyassāti attho.

    பிஞ்ச²வட்டீதி பிஞ்ச²கலாபோ. ஸுபண்ணவாதந்தி நாக³க்³க³ஹணாதீ³ஸு பக்க²பப்போ²டனவஸேன உப்பஜ்ஜனகவாதங்.

    Piñchavaṭṭīti piñchakalāpo. Supaṇṇavātanti nāgaggahaṇādīsu pakkhapapphoṭanavasena uppajjanakavātaṃ.

    புப்³பூ³பனிஸ்ஸயஸம்பத்திகதா²வண்ணனா

    Pubbūpanissayasampattikathāvaṇṇanā

    ‘‘புப்³பூ³பனிஸ்ஸயஸம்பத்தியா’’திஆதி³னா உத்³தி³ட்ட²காரணானி வித்தா²ரதோ விவரிதுங் ‘‘இதோ கிரா’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² இதோதி இதோ கப்பதோ . ஸதஸஹஸ்ஸிமேதி ஸதஸஹஸ்ஸமே. ஹங்ஸாவதீ நாம நக³ரங் அஹோஸி ஜாதனக³ரங். து⁴ரபத்தானீதி பா³ஹிரபத்தானி, யானி தீ³க⁴தமானி.

    ‘‘Pubbūpanissayasampattiyā’’tiādinā uddiṭṭhakāraṇāni vitthārato vivarituṃ ‘‘ito kirā’’tiādi vuttaṃ. Tattha itoti ito kappato . Satasahassimeti satasahassame. Haṃsāvatī nāma nagaraṃ ahosi jātanagaraṃ. Dhurapattānīti bāhirapattāni, yāni dīghatamāni.

    கனிட்ட²பா⁴தாதி வேமாதிகபா⁴தா கனிட்டோ² யதா² அம்ஹாகங் ப⁴க³வதோ நந்த³த்தே²ரோ. பு³த்³தா⁴னஞ்ஹி ஸஹோத³ரா பா⁴தரோ நாம ந ஹொந்தி. கத²ங் ஜெட்டா² தாவ ந உப்பஜ்ஜந்தி, கனிட்டா²னங் பன அஸம்ப⁴வோ ஏவ. போ⁴க³ந்தி விப⁴வங். உபஸந்தோதி சோரஜனிதஸங்கோ²ப⁴வூபஸமேன உபஸந்தோ ஜனபதோ³.

    Kaniṭṭhabhātāti vemātikabhātā kaniṭṭho yathā amhākaṃ bhagavato nandatthero. Buddhānañhi sahodarā bhātaro nāma na honti. Kathaṃ jeṭṭhā tāva na uppajjanti, kaniṭṭhānaṃ pana asambhavo eva. Bhoganti vibhavaṃ. Upasantoti corajanitasaṅkhobhavūpasamena upasanto janapado.

    த்³வே ஸாடகே நிவாஸெத்வாதி ஸாடகத்³வயமேவ அத்தனோ காயபரிஹாரிகங் கத்வா இதரங் ஸப்³ப³ஸம்பா⁴ரங் அத்ததோ மோசெத்வா.

    Dve sāṭake nivāsetvāti sāṭakadvayameva attano kāyaparihārikaṃ katvā itaraṃ sabbasambhāraṃ attato mocetvā.

    பத்தக்³க³ஹணத்த²ந்தி அந்தோபக்கி²த்தஉண்ஹபோ⁴ஜனத்தா அபராபரங் ஹத்தே² பரிவத்தெந்தஸ்ஸ பத்தக்³க³ஹணத்த²ங். உத்தரிஸாடகந்தி அத்தனோ உத்தரிஸாடகங். ஏதானி பாகடட்டா²னானீதி ஏதானி யதா²வுத்தானி ப⁴க³வதோ தே³ஸனாய பாகடானி தே²ரஸ்ஸ புஞ்ஞகரணட்டா²னானி.

    Pattaggahaṇatthanti antopakkhittauṇhabhojanattā aparāparaṃ hatthe parivattentassa pattaggahaṇatthaṃ. Uttarisāṭakanti attano uttarisāṭakaṃ. Etānipākaṭaṭṭhānānīti etāni yathāvuttāni bhagavato desanāya pākaṭāni therassa puññakaraṇaṭṭhānāni.

    படிஸந்தி⁴ங் க³ஹெத்வாதி அம்ஹாகங் மஹாபோ³தி⁴ஸத்தஸ்ஸ படிஸந்தி⁴க்³க³ஹணதி³வஸே ஏவ படிஸந்தி⁴ங் க³ஹெத்வா.

    Paṭisandhiṃgahetvāti amhākaṃ mahābodhisattassa paṭisandhiggahaṇadivase eva paṭisandhiṃ gahetvā.

    தித்த²வாஸாதி³வண்ணனா

    Titthavāsādivaṇṇanā

    உக்³க³ஹணங் பாளியா உக்³க³ண்ஹனங். ஸவனங் அத்த²ஸவனங். பரிபுச்ச²னங் க³ண்டி²ட்டா²னேஸு அத்த²பரிபுச்ச²னங். தா⁴ரணங் பாளியாபி பாளிஅத்த²ஸ்ஸபி சித்தே ட²பனங். ஸப்³ப³ஞ்சேதங் இத⁴ படிச்சஸமுப்பாத³வஸேன வேதி³தப்³ப³ங்.

    Uggahaṇaṃ pāḷiyā uggaṇhanaṃ. Savanaṃ atthasavanaṃ. Paripucchanaṃ gaṇṭhiṭṭhānesu atthaparipucchanaṃ. Dhāraṇaṃ pāḷiyāpi pāḷiatthassapi citte ṭhapanaṃ. Sabbañcetaṃ idha paṭiccasamuppādavasena veditabbaṃ.

    ஸோதாபன்னானஞ்ச…பே॰.. உபட்டா²திதத்த² ஸம்மோஹவித்³த⁴ங்ஸனேன ‘‘யங் கிஞ்சி ஸமுத³யத⁴ம்மங், ஸப்³ப³ங் தங் நிரோத⁴த⁴ம்ம’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ 1.298; ஸங்॰ நி॰ 5.1081; மஹாவ॰ 16; சூளனி॰ 4, 7, 8) அத்தபச்சக்க²வஸேன உபட்டா²னதோ. நாமரூபபரிச்சே²தோ³தி ஸஹ பச்சயேன நாமரூபஸ்ஸ பரிச்சி²ஜ்ஜ அவபோ³தோ⁴.

    Sotāpannānañca…pe... upaṭṭhātitattha sammohaviddhaṃsanena ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti (dī. ni. 1.298; saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 16; cūḷani. 4, 7, 8) attapaccakkhavasena upaṭṭhānato. Nāmarūpaparicchedoti saha paccayena nāmarūpassa paricchijja avabodho.

    படிச்சஸமுப்பாத³க³ம்பீ⁴ரதாவண்ணனா

    Paṭiccasamuppādagambhīratāvaṇṇanā

    ‘‘அத்த²க³ம்பீ⁴ரதாயா’’திஆதி³னா ஸங்கே²பதோ வுத்தமத்த²ங் விவரிதுங் ‘‘தத்தா²’’திஆதி³ ஆரத்³த⁴ங். ஜாதிபச்சயஸம்பூ⁴தஸமுதா³க³தட்டோ²தி ஜாதிபச்சயதோ ஸம்பூ⁴தங் ஹுத்வா ஸஹிதஸ்ஸ அத்தனோ பச்சயானுரூபஸ்ஸ ஜராமரணஸ்ஸ உத்³த⁴ங் உத்³த⁴ங் ஆக³தபா⁴வோ, அனுபவத்தத்தோ²தி அத்தோ². அத² வா ஸம்பூ⁴தட்டோ² ச ஸமுதா³க³தட்டோ² ச ஸம்பூ⁴தஸமுதா³க³தட்டோ². ‘‘ந ஜாதிதோ ஜராமரணங் ந ஹோதி,’’ ந ச ஜாதிங் வினா ‘‘அஞ்ஞதோ ஹோதீ’’தி ஹி ஜாதிபச்சயஸம்பூ⁴தட்டோ² வுத்தோ, இத்த²ஞ்ச ஜாதிதோ ஸமுதா³க³ச்ச²தீதி ஜாதிபச்சயஸமுதா³க³தட்டோ², யா யா ஜாதி யதா² யதா² பச்சயோ ஹோதி, தத³னுரூபபாதுபா⁴வோதி அத்தோ². ஸோ அனுபசிதகுஸலஸம்பா⁴ரானங் ஞாணஸ்ஸ தத்த² அப்பதிட்ட²தாய அகா³த⁴ட்டே²ன க³ம்பீ⁴ரோ. ஸேஸபதே³ஸுபி ஏஸேவ நயோ.

    ‘‘Atthagambhīratāyā’’tiādinā saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘tatthā’’tiādi āraddhaṃ. Jātipaccayasambhūtasamudāgataṭṭhoti jātipaccayato sambhūtaṃ hutvā sahitassa attano paccayānurūpassa jarāmaraṇassa uddhaṃ uddhaṃ āgatabhāvo, anupavattatthoti attho. Atha vā sambhūtaṭṭho ca samudāgataṭṭho ca sambhūtasamudāgataṭṭho. ‘‘Na jātito jarāmaraṇaṃ na hoti,’’ na ca jātiṃ vinā ‘‘aññato hotī’’ti hi jātipaccayasambhūtaṭṭho vutto, itthañca jātito samudāgacchatīti jātipaccayasamudāgataṭṭho, yā yā jāti yathā yathā paccayo hoti, tadanurūpapātubhāvoti attho. So anupacitakusalasambhārānaṃ ñāṇassa tattha appatiṭṭhatāya agādhaṭṭhena gambhīro. Sesapadesupi eseva nayo.

    அவிஜ்ஜாய ஸங்கா²ரானங் பச்சயட்டோ²தி யேனாகாரேன யத³வத்தா² அவிஜ்ஜா ஸங்கா²ரானங் பச்சயோ ஹோதி. யேன ஹி பவத்திஆகாரேன, யாய ச அவத்தா²ய அவத்தி²தா அவிஜ்ஜா தேஸங் தேஸங் ஸங்கா²ரானங் பச்சயோ ஹோதி, தது³ப⁴யஸ்ஸபி து³ரவபோ³த⁴னீயதோ அவிஜ்ஜா ஸங்கா²ரானங் நவஹி ஆகாரேஹி பச்சயட்டோ² அனுபசிதகுஸலஸம்பா⁴ரானங் ஞாணஸ்ஸ தத்த² அப்பதிட்ட²தாய அகா³த⁴ட்டே²ன க³ம்பீ⁴ரோ. ஏஸ நயோ ஸேஸபதே³ஸுபி.

    Avijjāya saṅkhārānaṃ paccayaṭṭhoti yenākārena yadavatthā avijjā saṅkhārānaṃ paccayo hoti. Yena hi pavattiākārena, yāya ca avatthāya avatthitā avijjā tesaṃ tesaṃ saṅkhārānaṃ paccayo hoti, tadubhayassapi duravabodhanīyato avijjā saṅkhārānaṃ navahi ākārehi paccayaṭṭho anupacitakusalasambhārānaṃ ñāṇassa tattha appatiṭṭhatāya agādhaṭṭhena gambhīro. Esa nayo sesapadesupi.

    கத்த²சி அனுலோமதோ தே³ஸீயதி, கத்த²சி படிலோமதோதி இத⁴ பன பச்சயுப்பாதா³ பச்சயுப்பன்னுப்பாத³ஸங்கா²தோ அனுலோமோ, பச்சயனிரோதா⁴ பச்சயுப்பன்னநிரோத⁴ஸங்கா²தோ ச படிலோமோ அதி⁴ப்பேதோ. ஆதி³தோ பன பட்டா²ய அந்தக³மனங் அனுலோமோ, அந்ததோ ச ஆதி³க³மனங் படிலோமோதி அதி⁴ப்பேதோ. ஆதி³தோ பட்டா²ய அனுலோமதே³ஸனாய, அந்ததோ பட்டா²ய படிலோமதே³ஸனாய ச திஸந்தி⁴ சதுஸங்கே²போ. ‘‘இமே பி⁴க்க²வே சத்தாரோ ஆஹாரா கிங் நிதா³னா’’திஆதி³காய (ஸங்॰ நி॰ 2.11) ச வேமஜ்ஜ²தோ பட்டா²ய படிலோமதே³ஸனாய, ‘‘சக்கு²ஞ்ச படிச்ச ரூபே ச உப்பஜ்ஜதி சக்கு²விஞ்ஞாணங், திண்ணங் ஸங்க³தி ப²ஸ்ஸோ, ப²ஸ்ஸபச்சயா வேத³னா’’திஆதி³காய (ஸங்॰ நி॰ 2.43, 45) அனுலோமதே³ஸனாய ச த்³விஸந்தி⁴ திஸங்கே²போ. ‘‘ஸங்யோஜனியேஸு பி⁴க்க²வே த⁴ம்மேஸு அஸ்ஸாதா³னுபஸ்ஸினோ விஹரதோ தண்ஹா பவட்³ட⁴தி, தண்ஹாபச்சயா உபாதா³ன’’ந்திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 2.53, 57) ஏகஸந்தி⁴ த்³விஸங்கே²போ. ஏகங்கோ³ ஹி படிச்சஸமுப்பாதோ³ தே³ஸிதோ. லப்³ப⁴தேவ ஹி ஸோ ‘‘தத்ர பி⁴க்க²வே ஸுதவா அரியஸாவகோ படிச்சஸமுப்பாத³ங்யேவ ஸாது⁴கங் யோனிஸோ மனஸி கரோதி ‘இதி இமஸ்மிங் ஸதி இத³ங் ஹோதி…பே॰… நிருஜ்ஜ²தீ’தி. ஸுக²வேத³னியங் பி⁴க்க²வே ப²ஸ்ஸங் படிச்ச உப்பஜ்ஜதி ஸுக²வேத³னா’’தி (ஸங்॰ நி॰ 2.62) இமஸ்ஸ ஸுத்தஸ்ஸ வஸேன வேதி³தப்³போ³. இதி தேன தேன காரணேன ததா² ததா² பவத்தேதப்³ப³த்தா படிச்சஸமுப்பாதோ³ தே³ஸனாய க³ம்பீ⁴ரோ. தேனாஹ ‘‘அயங் தே³ஸனாக³ம்பீ⁴ரதா’’தி. ந ஹி தத்த² ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞாணதோ அஞ்ஞங் ஞாணங் பதிட்ட²ங் லப⁴தி.

    Katthacianulomato desīyati, katthaci paṭilomatoti idha pana paccayuppādā paccayuppannuppādasaṅkhāto anulomo, paccayanirodhā paccayuppannanirodhasaṅkhāto ca paṭilomo adhippeto. Ādito pana paṭṭhāya antagamanaṃ anulomo, antato ca ādigamanaṃ paṭilomoti adhippeto. Ādito paṭṭhāya anulomadesanāya, antato paṭṭhāya paṭilomadesanāya ca tisandhi catusaṅkhepo. ‘‘Ime bhikkhave cattāro āhārā kiṃ nidānā’’tiādikāya (saṃ. ni. 2.11) ca vemajjhato paṭṭhāya paṭilomadesanāya, ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā’’tiādikāya (saṃ. ni. 2.43, 45) anulomadesanāya ca dvisandhi tisaṅkhepo. ‘‘Saṃyojaniyesu bhikkhave dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhati, taṇhāpaccayā upādāna’’ntiādīsu (saṃ. ni. 2.53, 57) ekasandhi dvisaṅkhepo. Ekaṅgo hi paṭiccasamuppādo desito. Labbhateva hi so ‘‘tatra bhikkhave sutavā ariyasāvako paṭiccasamuppādaṃyeva sādhukaṃ yoniso manasi karoti ‘iti imasmiṃ sati idaṃ hoti…pe… nirujjhatī’ti. Sukhavedaniyaṃ bhikkhave phassaṃ paṭicca uppajjati sukhavedanā’’ti (saṃ. ni. 2.62) imassa suttassa vasena veditabbo. Iti tena tena kāraṇena tathā tathā pavattetabbattā paṭiccasamuppādo desanāya gambhīro. Tenāha ‘‘ayaṃ desanāgambhīratā’’ti. Na hi tattha sabbaññutañāṇato aññaṃ ñāṇaṃ patiṭṭhaṃ labhati.

    ‘‘அவிஜ்ஜாய பனா’’திஆதீ³ஸு ஜானநலக்க²ணஸ்ஸ ஞாணஸ்ஸ படிபக்க²பூ⁴தோ அவிஜ்ஜாய அஞ்ஞாணட்டோ². ஆரம்மணஸ்ஸ பச்சக்க²கரணேன த³ஸ்ஸனபூ⁴தஸ்ஸ படிபக்க²பூ⁴தோ அத³ஸ்ஸனட்டோ². யேனேஸா அத்தனோ ஸபா⁴வேன து³க்கா²தீ³னங் யாதா²வஸரஸங் படிவிஜ்ஜி²துங் ந தே³தி சா²தெ³த்வா பரியோனந்தி⁴த்வா திட்ட²தி, ஸோ தஸ்ஸா ஸச்சாஸம்படிவேத⁴ட்டோ². அபி⁴ஸங்க²ரணங் ஸங்விதா⁴னங், பகப்பனந்தி அத்தோ². ஆயூஹனங் ஸம்பிண்ட³னங், ஸம்பயுத்தத⁴ம்மானங் அத்தனோ கிச்சானுரூபதாய ராஸீகரணந்தி அத்தோ². அபுஞ்ஞாபி⁴ஸங்கா²ரேகதே³ஸோ ஸராகோ³. அஞ்ஞோ விராகோ³. ராக³ஸ்ஸ வா அப்படிபக்க²பா⁴வதோ ராக³ப்பவட்³ட⁴கோ, ராகு³ப்பத்திபச்சயோ ச ஸப்³போ³பி அபுஞ்ஞாபி⁴ஸங்கா²ரோ ஸராகோ³. இதரோ தப்³பி³தூ³ரபா⁴வதோ விராகோ³. ‘‘தீ³க⁴ரத்தங் ஹேதங் பி⁴க்க²வே அஸ்ஸுதவதோ புது²ஜ்ஜனஸ்ஸ அஜ்ஜோ²ஸிதங் மமாயிதங் பராமட்ட²ங் ‘ஏதங் மம, ஏஸோஹமஸ்மி, ஏஸோ மே அத்தா’தி’’ (ஸங்॰ நி॰ 2.61) அத்தபராமாஸஸ்ஸ விஞ்ஞாணங் விஸேஸதோ வத்து² வுத்தந்தி விஞ்ஞாணஸ்ஸ ஸுஞ்ஞதட்டோ² க³ம்பீ⁴ரோ. அத்தா விஜானாதி ஸங்ஸரதீதி ஸப்³யாபாரதாஸங்கந்திஅபி⁴னிவேஸப³லவதாய அப்³யாபாரஅஸங்கந்திபடிஸந்தி⁴பாதுபா⁴வட்டா² ச க³ம்பீ⁴ரா. நாமரூபஸ்ஸ படிஸந்தி⁴க்க²ணே ஏகதோவ உப்பாதோ³ ஏகுப்பாதோ³, பவத்தியங் விஸுங் விஸுங் யதா²ரஹங் ஏகுப்பாதோ³. நாமஸ்ஸ ரூபேன, ரூபஸ்ஸ ச நாமேன அஸம்பயோக³தோ வினிப்³போ⁴கோ³ நாமஸ்ஸ நாமேன , ரூபஸ்ஸ ச ரூபேன ஏகச்சஸ்ஸ ஏகச்சேன அவினிப்³போ⁴கோ³ (நாமஸ்ஸ நாமேன அவினிப்³போ⁴கோ³ விப⁴॰ மூலடீ॰ 242) யோஜேதப்³போ³. ஏகுப்பாதே³கனிரோதே⁴ஹி அவினிப்³போ⁴கே³ அதி⁴ப்பேதே ஸோ ரூபஸ்ஸ ச ஏககலாபபவத்தினோ ரூபேன லப்³ப⁴தீதி. அத² வா ஏகசதுவோகாரப⁴வேஸு நாமரூபானங் அஸஹவத்தனதோ அஞ்ஞமஞ்ஞங் வினிப்³போ⁴கோ³, பஞ்சவோகாரப⁴வே ஸஹவத்தனதோ அவினிப்³போ⁴கோ³ ச வேதி³தப்³போ³.

    ‘‘Avijjāya panā’’tiādīsu jānanalakkhaṇassa ñāṇassa paṭipakkhabhūto avijjāya aññāṇaṭṭho. Ārammaṇassa paccakkhakaraṇena dassanabhūtassa paṭipakkhabhūto adassanaṭṭho. Yenesā attano sabhāvena dukkhādīnaṃ yāthāvasarasaṃ paṭivijjhituṃ na deti chādetvā pariyonandhitvā tiṭṭhati, so tassā saccāsampaṭivedhaṭṭho. Abhisaṅkharaṇaṃ saṃvidhānaṃ, pakappananti attho. Āyūhanaṃ sampiṇḍanaṃ, sampayuttadhammānaṃ attano kiccānurūpatāya rāsīkaraṇanti attho. Apuññābhisaṅkhārekadeso sarāgo. Añño virāgo. Rāgassa vā appaṭipakkhabhāvato rāgappavaḍḍhako, rāguppattipaccayo ca sabbopi apuññābhisaṅkhāro sarāgo. Itaro tabbidūrabhāvato virāgo. ‘‘Dīgharattaṃ hetaṃ bhikkhave assutavato puthujjanassa ajjhositaṃ mamāyitaṃ parāmaṭṭhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti’’ (saṃ. ni. 2.61) attaparāmāsassa viññāṇaṃ visesato vatthu vuttanti viññāṇassa suññataṭṭho gambhīro. Attā vijānāti saṃsaratīti sabyāpāratāsaṅkantiabhinivesabalavatāya abyāpāraasaṅkantipaṭisandhipātubhāvaṭṭhā ca gambhīrā. Nāmarūpassa paṭisandhikkhaṇe ekatova uppādo ekuppādo, pavattiyaṃ visuṃ visuṃ yathārahaṃ ekuppādo. Nāmassa rūpena, rūpassa ca nāmena asampayogato vinibbhogo nāmassa nāmena , rūpassa ca rūpena ekaccassa ekaccena avinibbhogo (nāmassa nāmena avinibbhogo vibha. mūlaṭī. 242) yojetabbo. Ekuppādekanirodhehi avinibbhoge adhippete so rūpassa ca ekakalāpapavattino rūpena labbhatīti. Atha vā ekacatuvokārabhavesu nāmarūpānaṃ asahavattanato aññamaññaṃ vinibbhogo, pañcavokārabhave sahavattanato avinibbhogo ca veditabbo.

    நாமஸ்ஸ ஆரம்மணாபி⁴முக²ங் நமனங் நமனட்டோ². ரூபஸ்ஸ விரோதி⁴பச்சயஸமவாயே விஸதி³ஸுப்பத்தி ருப்பனட்டோ². இந்த்³ரியபச்சயபா⁴வோ அதி⁴பதியட்டோ². ‘‘லோகோபேஸோ, த்³வாராபேஸா, கெ²த்தங் பேத’’ந்தி வுத்தலோகாதி³அத்தோ² சக்கா²தீ³ஸு பஞ்சஸு யோஜேதப்³போ³. மனாயதனஸ்ஸ பன லுஜ்ஜனதோ, மனோஸம்ப²ஸ்ஸாதீ³னங் த்³வாரகெ²த்தபா⁴வதோ ச ஏதே அத்தா² வேதி³தப்³பா³. ஆபாத²க³தானங் ரூபாதீ³னங் பகாஸனயொக்³யதாலக்க²ணங் ஓபா⁴ஸனங் சக்கா²தீ³னங் விஸயிபா⁴வோ, மனாயதனஸ்ஸ விஜானநங். ஸங்க⁴ட்டனட்டோ² விஸேஸதோ சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸாதீ³னங் பஞ்சன்னங், இதரே ச²ன்னம்பி யோஜேதப்³பா³. பு²ஸனஞ்ச ப²ஸ்ஸஸ்ஸ ஸபா⁴வோ. ஸங்க⁴ட்டனங் ரஸோ, இதரே உபட்டா²னாகாரா. ஆரம்மணரஸானுப⁴வனட்டோ² ரஸவஸேன வுத்தோ, வேத³யிதட்டோ² லக்க²ணவஸேன. ஸுக²து³க்க²ம அஜ்ஜ²த்தபா⁴வோ யதா²க்கமங் திஸ்ஸன்னங் வேத³னானங் ஸபா⁴வவஸேன வுத்தோ. ‘‘அத்தா வேத³யதீ’’தி அபி⁴னிவேஸஸ்ஸ ப³லவபா⁴வதோ நிஜ்ஜீவட்டோ² வேத³னாய க³ம்பீ⁴ரோ. நிஜ்ஜீவாய வா வேத³னாய வேத³யிதங் நிஜ்ஜீவவேத³யிதங், ஸோ ஏவ அத்தோ²தி நிஜ்ஜீவவேத³யிதட்டோ².

    Nāmassa ārammaṇābhimukhaṃ namanaṃ namanaṭṭho. Rūpassa virodhipaccayasamavāye visadisuppatti ruppanaṭṭho. Indriyapaccayabhāvo adhipatiyaṭṭho. ‘‘Lokopeso, dvārāpesā, khettaṃ peta’’nti vuttalokādiattho cakkhādīsu pañcasu yojetabbo. Manāyatanassa pana lujjanato, manosamphassādīnaṃ dvārakhettabhāvato ca ete atthā veditabbā. Āpāthagatānaṃ rūpādīnaṃ pakāsanayogyatālakkhaṇaṃ obhāsanaṃ cakkhādīnaṃ visayibhāvo, manāyatanassa vijānanaṃ. Saṅghaṭṭanaṭṭho visesato cakkhusamphassādīnaṃ pañcannaṃ, itare channampi yojetabbā. Phusanañca phassassa sabhāvo. Saṅghaṭṭanaṃ raso, itare upaṭṭhānākārā. Ārammaṇarasānubhavanaṭṭho rasavasena vutto, vedayitaṭṭho lakkhaṇavasena. Sukhadukkhama ajjhattabhāvo yathākkamaṃ tissannaṃ vedanānaṃ sabhāvavasena vutto. ‘‘Attā vedayatī’’ti abhinivesassa balavabhāvato nijjīvaṭṭho vedanāya gambhīro. Nijjīvāya vā vedanāya vedayitaṃ nijjīvavedayitaṃ, so eva atthoti nijjīvavedayitaṭṭho.

    ஸப்பீதிகதண்ஹாய அபி⁴னந்தி³தட்டோ². ப³லவதரதண்ஹாய கி³லித்வா பரினிட்டா²பனங் அஜ்ஜோ²ஸானட்டோ². இதரே பன ஜெட்ட²பா⁴வஓஸாரணஸமுத்³த³து³ரதிக்கமஅபாரிபூரிவஸேன வேதி³தப்³பா³. ஆதா³னக்³க³ஹணாபி⁴னிவேஸட்டா² சதுன்னம்பி உபாதா³னானங் ஸமானா, பராமாஸட்டோ² தி³ட்டு²பாதா³னாதீ³னமேவ, ததா² து³ரதிக்கமட்டோ². ‘‘தி³ட்டி²கந்தாரோ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 392) ஹி வசனதோ தி³ட்டீ²னங் து³ரதிக்கமதா. த³ள்ஹக்³க³ஹணத்தா வா சதுன்னம்பி து³ரதிக்கமட்டோ² யோஜேதப்³போ³. யோனிக³திடி²தினிவாஸேஸுகி²பனந்தி ஸமாஸே பு⁴ம்மவசனஸ்ஸ அலோபோ த³ட்ட²ப்³போ³. ஏவஞ்ஹி தேன ஆயூஹனாபி⁴ஸங்க²ரணபதா³னங் ஸமாஸோ ஹோதி. யதா² ததா² ஜாயனங் ஜாதிஅத்தோ². தஸ்ஸா பன ஸன்னிபாததோ ஜாயனங் ஸஞ்ஜாதிஅத்தோ². மாதுகுச்சி²ங் ஓக்கமித்வா விய ஜாயனங் ஓக்கந்திஅத்தோ². ஸோ ஜாதிதோ நிப்³ப³த்தனங் நிப்³ப³த்திஅத்தோ². கேவலங் பாதுப⁴வனங் பாதுபா⁴வட்டோ².

    Sappītikataṇhāya abhinanditaṭṭho. Balavatarataṇhāya gilitvā pariniṭṭhāpanaṃ ajjhosānaṭṭho. Itare pana jeṭṭhabhāvaosāraṇasamuddaduratikkamaapāripūrivasena veditabbā. Ādānaggahaṇābhinivesaṭṭhā catunnampi upādānānaṃ samānā, parāmāsaṭṭho diṭṭhupādānādīnameva, tathā duratikkamaṭṭho. ‘‘Diṭṭhikantāro’’ti (dha. sa. 392) hi vacanato diṭṭhīnaṃ duratikkamatā. Daḷhaggahaṇattā vā catunnampi duratikkamaṭṭho yojetabbo. Yonigatiṭhitinivāsesukhipananti samāse bhummavacanassa alopo daṭṭhabbo. Evañhi tena āyūhanābhisaṅkharaṇapadānaṃ samāso hoti. Yathā tathā jāyanaṃ jātiattho. Tassā pana sannipātato jāyanaṃ sañjātiattho. Mātukucchiṃ okkamitvā viya jāyanaṃ okkantiattho. So jātito nibbattanaṃ nibbattiattho. Kevalaṃ pātubhavanaṃ pātubhāvaṭṭho.

    ஜராமரணங்க³ங் மரணப்பதா⁴னந்தி தஸ்ஸ மரணட்டா² ஏவ க²யாத³யோ க³ம்பீ⁴ராதி த³ஸ்ஸிதா. உப்பன்னஉப்பன்னானஞ்ஹி நவனவானங் க²யேன கமேன க²ண்டி³ச்சாதி³பரிபக்கபவத்தியங் லோகே ஜராவோஹாரோதி . க²யட்டோ² வா ஜராய வுத்தோதி த³ட்ட²ப்³போ³. நவபா⁴வாபக³மோ ஹி ‘‘க²யோ’’தி வத்துங் யுத்தோதி விபரிணாமட்டோ² த்³வின்னம்பி வஸேன யோஜேதப்³போ³, ஸந்ததிவஸேன வா ஜராய க²யவயபா⁴வா, ஸம்முதிக²ணிகவஸேன மரணஸ்ஸ பே⁴த³விபரிணாமட்டா² யோஜேதப்³பா³. அவிஜ்ஜாதீ³னங் ஸபா⁴வோ படிவிஜ்ஜீ²யதீதி படிவேதோ⁴. வுத்தஞ்ஹேதங் நிதா³னகதா²யங் ‘‘தேஸங் தேஸங் வா தத்த² தத்த² வுத்தத⁴ம்மானங் படிவிஜ்ஜி²தப்³போ³ ஸலக்க²ணஸங்கா²தோ அவிபரீதஸபா⁴வோ படிவேதோ⁴’’தி. (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ பட²மமஹாஸங்கீ³திகதா²; அபி⁴॰ அட்ட²॰ நிதா³னகதா²) ஸோ ஹி அவிஜ்ஜாதீ³னங் ஸபா⁴வோ மக்³க³ஞாணேனேவ அஸம்மோஹபடிவேத⁴வஸேன படிவிஜ்ஜி²தப்³ப³தோ அஞ்ஞாணஸ்ஸ அலப்³ப⁴னெய்யபதிட்ட²தாய அகா³த⁴ட்டே²ன க³ம்பீ⁴ரோ. ஸா ஸப்³பா³பீதி ஸா யதா²வுத்தா ஸங்கே²பதோ சதுப்³பி³தா⁴ வித்தா²ரதோ அனேகப்பபே⁴தா³ ஸப்³பா³பி படிச்சஸமுப்பாத³ஸ்ஸ க³ம்பீ⁴ரதா தே²ரஸ்ஸ உத்தானகா விய உபட்டா²ஸி சதூஹி அங்கே³ஹி ஸமன்னாக³தத்தா. உதா³ஹு அஞ்ஞேஸம்பீதி ‘‘மய்ஹங் தாவ ஏஸ படிச்சஸமுப்பாதோ³ உத்தானகோ ஹுத்வா உபட்டா²தி, கிங் நு கோ² அஞ்ஞேஸம்பி ஏவங் உத்தானகோ ஹுத்வா உபட்டா²தீ’’தி மா ஏவங் அவச மயாவ தி³ன்னநயே சதுஸச்சகம்மட்டா²னவிதி⁴ம்ஹி ட²த்வா.

    Jarāmaraṇaṅgaṃ maraṇappadhānanti tassa maraṇaṭṭhā eva khayādayo gambhīrāti dassitā. Uppannauppannānañhi navanavānaṃ khayena kamena khaṇḍiccādiparipakkapavattiyaṃ loke jarāvohāroti . Khayaṭṭho vā jarāya vuttoti daṭṭhabbo. Navabhāvāpagamo hi ‘‘khayo’’ti vattuṃ yuttoti vipariṇāmaṭṭho dvinnampi vasena yojetabbo, santativasena vā jarāya khayavayabhāvā, sammutikhaṇikavasena maraṇassa bhedavipariṇāmaṭṭhā yojetabbā. Avijjādīnaṃ sabhāvo paṭivijjhīyatīti paṭivedho. Vuttañhetaṃ nidānakathāyaṃ ‘‘tesaṃ tesaṃ vā tattha tattha vuttadhammānaṃ paṭivijjhitabbo salakkhaṇasaṅkhāto aviparītasabhāvo paṭivedho’’ti. (Dī. ni. aṭṭha. paṭhamamahāsaṅgītikathā; abhi. aṭṭha. nidānakathā) so hi avijjādīnaṃ sabhāvo maggañāṇeneva asammohapaṭivedhavasena paṭivijjhitabbato aññāṇassa alabbhaneyyapatiṭṭhatāya agādhaṭṭhena gambhīro. Sā sabbāpīti sā yathāvuttā saṅkhepato catubbidhā vitthārato anekappabhedā sabbāpi paṭiccasamuppādassa gambhīratā therassa uttānakā viya upaṭṭhāsi catūhi aṅgehi samannāgatattā. Udāhu aññesampīti ‘‘mayhaṃ tāva esa paṭiccasamuppādo uttānako hutvā upaṭṭhāti, kiṃ nu kho aññesampi evaṃ uttānako hutvā upaṭṭhātī’’ti mā evaṃ avaca mayāva dinnanaye catusaccakammaṭṭhānavidhimhi ṭhatvā.

    அபஸாத³னாவண்ணனா

    Apasādanāvaṇṇanā

    ஓளாரிகந்தி வத்து²வீதிக்கமஸமத்த²தாவஸேன தூ²லங். காமங் காமராக³படிகா⁴யேவ அத்த²தோ காமராக³படிக⁴ஸங்யோஜனானி, காமராக³படிகா⁴னுஸயா ச, ததா²பி அஞ்ஞோயேவ ஸங்யோஜனட்டோ² ப³ந்த⁴னபா⁴வதோ, அஞ்ஞோ அனுஸயனட்டோ² அப்பஹீனபா⁴வேன ஸந்தானே தா²மக³மனந்தி கத்வா, இதி கிச்சவிஸேஸவிஸிட்ட²பே⁴தே³ க³ஹெத்வா ‘‘சத்தாரோ கிலேஸே’’தி ச வுத்தங். ஏஸேவ நயோ இதரேஸுபி. அணுஸஹக³தேதி அணுஸபா⁴வங் உபக³தே. தப்³பா⁴வத்தோ² ஹி அயங் ஸஹக³த-ஸத்³தோ³ ‘‘நந்தி³ராக³ஸஹக³தா’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.400; ம॰ நி॰ 1.91, 133, 460; 3.374; ஸங்॰ நி॰ 5.1081; மஹாவ॰ 14; விப⁴॰ 203; படி॰ ம॰ 1.34; 2.30) விய.

    Oḷārikanti vatthuvītikkamasamatthatāvasena thūlaṃ. Kāmaṃ kāmarāgapaṭighāyeva atthato kāmarāgapaṭighasaṃyojanāni, kāmarāgapaṭighānusayā ca, tathāpi aññoyeva saṃyojanaṭṭho bandhanabhāvato, añño anusayanaṭṭho appahīnabhāvena santāne thāmagamananti katvā, iti kiccavisesavisiṭṭhabhede gahetvā ‘‘cattāro kilese’’ti ca vuttaṃ. Eseva nayo itaresupi. Aṇusahagateti aṇusabhāvaṃ upagate. Tabbhāvattho hi ayaṃ sahagata-saddo ‘‘nandirāgasahagatā’’tiādīsu (dī. ni. 2.400; ma. ni. 1.91, 133, 460; 3.374; saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 14; vibha. 203; paṭi. ma. 1.34; 2.30) viya.

    யதா² உபரிமக்³கா³தி⁴க³மனவஸேன ஸச்சஸம்படிவேதோ⁴ பச்சயாகாரபடிவேத⁴வஸேன, ஏவங் ஸாவகபோ³தி⁴பச்சேகபோ³தி⁴ஸம்மாஸம்போ³தி⁴அதி⁴க³மனவஸேனபி ஸச்சஸம்படிவேதோ⁴ பச்சயாகாரபடிவேத⁴வஸேனேவாதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘கஸ்மா சா’’திஆதி³ வுத்தங். ஸப்³ப³தா²வாதி ஸப்³ப³ப்பகாரேனேவ கிஞ்சிபி பகாரங் அஸேஸெத்வாதி அத்தோ². யே கதாபி⁴னீஹாரானங் மஹாபோ³தி⁴ஸத்தானங் வீரியஸ்ஸ உக்கட்ட²மஜ்ஜி²மமுது³தாவஸேன போ³தி⁴ஸம்பா⁴ரஸம்ப⁴ரணே காலபே⁴தா³ இச்சி²தா, தே த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘சத்தாரி, அட்ட², ஸோளஸ வா அஸங்க்²யெய்யானீ’’தி ஆஹ, ஸ்வாயமத்தோ² சரியாபிடகவண்ணனாய க³ஹேதப்³போ³. ஸாவகோ பதே³ஸஞாணே டி²தோதி ஸாவகோ ஹுத்வா ஸெக்க²பா⁴வதோ தத்தா²பி பதே³ஸஞாணே டி²தோ. பு³த்³தா⁴னங் கதா²ய ‘‘தங் ததா²க³தோ அபி⁴ஸமேதீ’’திஆதி³காய பச்சனீகங் ஹோதி. அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணஸ்ஸ ஹி வஸேன பு³த்³தா⁴னங் ஸீஹனாதோ³, ந அஞ்ஞஸாதா⁴ரணஸ்ஸ.

    Yathā uparimaggādhigamanavasena saccasampaṭivedho paccayākārapaṭivedhavasena, evaṃ sāvakabodhipaccekabodhisammāsambodhiadhigamanavasenapi saccasampaṭivedho paccayākārapaṭivedhavasenevāti dassetuṃ ‘‘kasmā cā’’tiādi vuttaṃ. Sabbathāvāti sabbappakāreneva kiñcipi pakāraṃ asesetvāti attho. Ye katābhinīhārānaṃ mahābodhisattānaṃ vīriyassa ukkaṭṭhamajjhimamudutāvasena bodhisambhārasambharaṇe kālabhedā icchitā, te dassento ‘‘cattāri, aṭṭha, soḷasa vā asaṅkhyeyyānī’’ti āha, svāyamattho cariyāpiṭakavaṇṇanāya gahetabbo. Sāvako padesañāṇeṭhitoti sāvako hutvā sekkhabhāvato tatthāpi padesañāṇe ṭhito. Buddhānaṃ kathāya ‘‘taṃ tathāgato abhisametī’’tiādikāya paccanīkaṃ hoti. Anaññasādhāraṇassa hi vasena buddhānaṃ sīhanādo, na aññasādhāraṇassa.

    ‘‘வாயமந்தஸ்ஸேவா’’தி இமினா விஸேஸதோ ஞாணஸம்பா⁴ரஸம்ப⁴ரணங் பஞ்ஞாபாரமிதாபூரணங் வத³தி. தஸ்ஸ ச ஸப்³ப³ம்பி புஞ்ஞங் உபனிஸ்ஸயோ.

    ‘‘Vāyamantassevā’’ti iminā visesato ñāṇasambhārasambharaṇaṃ paññāpāramitāpūraṇaṃ vadati. Tassa ca sabbampi puññaṃ upanissayo.

    ‘‘ஏஸ தே³வமனுஸ்ஸானங், ஸப்³ப³காமத³தோ³ நிதி⁴;

    ‘‘Esa devamanussānaṃ, sabbakāmadado nidhi;

    யங் யதே³வாபி⁴பத்தெ²ந்தி, ஸப்³ப³மேதேன லப்³ப⁴தீ’’தி. (கு²॰ பா॰ 8.10) –

    Yaṃ yadevābhipatthenti, sabbametena labbhatī’’ti. (khu. pā. 8.10) –

    ஹி வுத்தங். தஸ்மா மஹாபோ³தி⁴ஸத்தானங் ஸப்³பே³ஸம்பி புஞ்ஞஸம்பா⁴ரோ யாவதே³வ ஞாணஸம்பா⁴ரத்தோ² ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ஸமதி⁴க³மஸமத்த²த்தாதி ஆஹ ‘‘பச்சயாகாரங் …பே॰… நத்தீ²’’தி. இதா³னி பச்சயாகாரபடிவேத⁴ஸ்ஸேவ வா மஹானுபா⁴வதாத³ஸ்ஸனமுகே²ன படிச்சஸமுப்பாத³ஸ்ஸேவ பரமக³ம்பீ⁴ரதங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அவிஜ்ஜா’’திஆதி³ வுத்தங். நவஹி ஆகாரேஹீதி உப்பாதா³தீ³ஹி நவஹி ஆகாரேஹி. அவிஜ்ஜா ஹி ஸங்கா²ரானங் உப்பாதோ³ ஹுத்வா பச்சயோ ஹோதி, பவத்தங் ஹுத்வா நிமித்தங், ஆயூஹனங், ஸங்யோகோ³, பலிபோ³தோ⁴, ஸமுத³யோ, ஹேது, பச்சயோ ஹுத்வா பச்சயோ ஹோதி. ஏவங் ஸங்கா²ராத³யோ விஞ்ஞாணாதீ³னங். வுத்தஞ்ஹேதங் படிஸம்பி⁴தா³மக்³கே³ ‘‘கத²ங் பச்சயபரிக்³க³ஹே பஞ்ஞா த⁴ம்மட்டி²திஞாணங்? அவிஜ்ஜா ஸங்கா²ரானங் உப்பாத³ட்டி²தி ச பவத்தட்டி²தி ச நிமித்தட்டி²தி ச ஆயூஹனட்டி²தி ச ஸஞ்ஞோக³ட்டி²தி ச பலிபோ³த⁴ட்டி²தி ச ஸமுத³யட்டி²தி ச ஹேதுட்டி²தி ச பச்சயட்டி²தி ச இமேஹி நவஹாகாரேஹி அவிஜ்ஜாபச்சயா ஸங்கா²ரா பச்சயஸமுப்பன்னா’’திஆதி³ (படி॰ ம॰ 1.45).

    Hi vuttaṃ. Tasmā mahābodhisattānaṃ sabbesampi puññasambhāro yāvadeva ñāṇasambhārattho sammāsambodhisamadhigamasamatthattāti āha ‘‘paccayākāraṃ…pe… natthī’’ti. Idāni paccayākārapaṭivedhasseva vā mahānubhāvatādassanamukhena paṭiccasamuppādasseva paramagambhīrataṃ dassetuṃ ‘‘avijjā’’tiādi vuttaṃ. Navahi ākārehīti uppādādīhi navahi ākārehi. Avijjā hi saṅkhārānaṃ uppādo hutvā paccayo hoti, pavattaṃ hutvā nimittaṃ, āyūhanaṃ, saṃyogo, palibodho, samudayo, hetu, paccayo hutvā paccayo hoti. Evaṃ saṅkhārādayo viññāṇādīnaṃ. Vuttañhetaṃ paṭisambhidāmagge ‘‘kathaṃ paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ? Avijjā saṅkhārānaṃ uppādaṭṭhiti ca pavattaṭṭhiti ca nimittaṭṭhiti ca āyūhanaṭṭhiti ca saññogaṭṭhiti ca palibodhaṭṭhiti ca samudayaṭṭhiti ca hetuṭṭhiti ca paccayaṭṭhiti ca imehi navahākārehi avijjāpaccayā saṅkhārā paccayasamuppannā’’tiādi (paṭi. ma. 1.45).

    தத்த² நவஹாகாரேஹீதி நவஹி பச்சயபா⁴வூபக³மனாகாரேஹி. உப்பஜ்ஜதி ஏதஸ்மா ப²லந்தி உப்பாதோ³, ப²லுப்பத்தியா காரணபா⁴வோ. ஸதி ச அவிஜ்ஜாய ஸங்கா²ரா உப்பஜ்ஜந்தி, நாஸதி, தஸ்மா அவிஜ்ஜா ஸங்கா²ரானங் உப்பாதோ³ ஹுத்வா பச்சயோ ஹோதி. ததா² அவிஜ்ஜாய ஸதி ஸங்கா²ரா பவத்தந்தி, நீயந்தி ச. யதா² ச ப⁴வாதீ³ஸு கி²பந்தி, ஏவங் தேஸங் அவிஜ்ஜா பச்சயோ ஹோதி. ததா² ஆயூஹந்தி ப²லுப்பத்தியா க⁴டெந்தி, ஸங்யுஜ்ஜந்தி அத்தனோ ப²லேன. யஸ்மிங் ஸந்தானே ஸயங் உப்பன்னா, தங் பலிபு³ந்த⁴ந்தி. பச்சயந்தரஸமவாயே உத³யந்தி உப்பஜ்ஜந்தி. ஹினோதி ச ஸங்கா²ரானங் காரணபா⁴வங் க³ச்ச²தி. படிச்ச அவிஜ்ஜங் ஸங்கா²ரா அயந்தி பவத்தந்தீதி ஏவங் அவிஜ்ஜாய ஸங்கா²ரானங் காரணபா⁴வூபக³மனவிஸேஸா உப்பாதா³த³யோ வேதி³தப்³பா³. தத்த² ததா² ஸங்கா²ராதீ³னங் விஞ்ஞாணாதீ³ஸு உப்பாத³ட்டி²திஆதீ³ஸுபி. திட்ட²தி ஏதேனாதி டி²தி, காரணங். உப்பாதோ³ ஏவ டி²தி உப்பாத³ட்டி²தி . ஏஸேவ நயோ ஸேஸேஸுபி. ‘‘பச்சயோ ஹோதீ’’தி இத³ங் இத⁴ லோகனாதே²ன ததா³ பச்சயபரிக்³க³ஹஸ்ஸ ஆரத்³த⁴பா⁴வத³ஸ்ஸனங். ஸோ ச ஆரம்போ⁴ ஞாயாருள்ஹோ ‘‘யதா² ச புரிமேஹி மஹாபோ³தி⁴ஸத்தேஹி போ³தி⁴மூலே பவத்திதோ, ததே²வ ச பவத்திதோ’’தி. அச்ச²ரியவேகா³பி⁴ஹதா த³ஸஸஹஸ்ஸிலோகதா⁴து ஸங்கம்பி ஸம்பகம்பீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘தி³ட்ட²மத்தேவா’’திஆதி³மாஹ.

    Tattha navahākārehīti navahi paccayabhāvūpagamanākārehi. Uppajjati etasmā phalanti uppādo, phaluppattiyā kāraṇabhāvo. Sati ca avijjāya saṅkhārā uppajjanti, nāsati, tasmā avijjā saṅkhārānaṃ uppādo hutvā paccayo hoti. Tathā avijjāya sati saṅkhārā pavattanti, nīyanti ca. Yathā ca bhavādīsu khipanti, evaṃ tesaṃ avijjā paccayo hoti. Tathā āyūhanti phaluppattiyā ghaṭenti, saṃyujjanti attano phalena. Yasmiṃ santāne sayaṃ uppannā, taṃ palibundhanti. Paccayantarasamavāye udayanti uppajjanti. Hinoti ca saṅkhārānaṃ kāraṇabhāvaṃ gacchati. Paṭicca avijjaṃ saṅkhārā ayanti pavattantīti evaṃ avijjāya saṅkhārānaṃ kāraṇabhāvūpagamanavisesā uppādādayo veditabbā. Tattha tathā saṅkhārādīnaṃ viññāṇādīsu uppādaṭṭhitiādīsupi. Tiṭṭhati etenāti ṭhiti, kāraṇaṃ. Uppādo eva ṭhiti uppādaṭṭhiti. Eseva nayo sesesupi. ‘‘Paccayo hotī’’ti idaṃ idha lokanāthena tadā paccayapariggahassa āraddhabhāvadassanaṃ. So ca ārambho ñāyāruḷho ‘‘yathā ca purimehi mahābodhisattehi bodhimūle pavattito, tatheva ca pavattito’’ti. Acchariyavegābhihatā dasasahassilokadhātu saṅkampi sampakampīti dassento ‘‘diṭṭhamattevā’’tiādimāha.

    ஏதஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸாதி ஏதஸ்ஸ படிச்சஸமுப்பாத³ஸஞ்ஞிதஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ. ஸோ பன யஸ்மா அத்த²தோ ஹேதுபப⁴வானங் ஹேது. தேனாஹ ‘‘ஏதஸ்ஸ பச்சயத⁴ம்மஸ்ஸா’’தி, ஜாதிஆதீ³னங் ஜராமரணாதி³பச்சயதாயாதி அத்தோ². நாமரூபபரிச்சே²தோ³, தஸ்ஸ ச பச்சயபரிக்³க³ஹோ ந பட²மாபி⁴னிவேஸமத்தேன ஹோதி , அத² கோ² தத்த² அபராபரங் ஞாணுப்பத்திஸஞ்ஞிதேன அனு அனு பு³ஜ்ஜ²னேன, தது³ப⁴யாபா⁴வங் பன த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஞாதபரிஞ்ஞாவஸேன அனநுபு³ஜ்ஜ²னா’’தி ஆஹ. நிச்சஸஞ்ஞாதீ³னங் பஜஹனவஸேன வத்தமானா விபஸ்ஸனா த⁴ம்மே ச படிவிஜ்ஜ²ந்தீ ஏவ நாம ஹோதி படிபக்க²விக்க²ம்ப⁴னேன திக்க²விஸத³பா⁴வாபத்திதோ, தத³தி⁴ட்டா²னபூ⁴தா ச தீரணபரிஞ்ஞா, அரியமக்³கோ³ ச பரிஞ்ஞாபஹானாபி⁴ஸமயவஸேன பவத்தியா தீரணபஹானபரிஞ்ஞாஸங்க³ஹோ சாதி தது³ப⁴யபடிவேதா⁴பா⁴வங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘தீரண…பே॰… அப்படிவிஜ்ஜ²னா’’தி ஆஹ. தந்தங் வுச்சதி வத்த²வீனநத்த²ங் தந்தவாயேஹி த³ண்ட³கே ஆஸஞ்ஜித்வா பஸாரிதஸுத்தபட்டீ தனீயதீதி கத்வா. தங் பன ஸுத்தஸந்தானாகுலதாய நித³ஸ்ஸனபா⁴வேன ஆகுலமேவ க³ஹிதந்தி ஆஹ ‘‘தந்தங் விய ஆகுலகஜாதா’’தி. ஸங்கே²பதோ வுத்தமத்த²ங் வித்தா²ரதோ த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘யதா² நாமா’’திஆதி³ வுத்தங். ஸமானேதுந்தி புப்³பே³ன பரங் ஸமங் கத்வா ஆனேதுங், அவிஸமங் உஜுங் காதுந்தி அத்தோ². தந்தமேவ வா ஆகுலங் தந்தாகுலங், தந்தாகுலங் விய ஜாதா பூ⁴தாதி தந்தாகுலஜாதா. மஜ்ஜி²மங் படிபத³ங் அனுபக³ந்த்வா அந்தத்³வயபதனேன பச்சயாகாரே க²லிதா ஆகுலா ப்³யாகுலா ஹொந்தி. தேனேவ அந்தத்³வயபதனேன தங்தங்தி³ட்டி²கா³ஹவஸேன பரிப்³ப⁴மந்தா உஜுகங் த⁴ம்மட்டி²தி கத²ங் படிபஜ்ஜிதுங் ந ஜானந்தி. தேனாஹ ‘‘ந ஸக்கொந்தி தங் பச்சயாகாரங் உஜுங் காது’’ந்தி. த்³வே போ³தி⁴ஸத்தேதி பச்சேகபோ³தி⁴ஸத்தமஹாபோ³தி⁴ஸத்தே. அத்தனோ த⁴ம்மதாயாதி அத்தனோ ஸபா⁴வேன, பரோபதே³ஸேன வினாதி அத்தோ². தத்த² தத்த² கு³ளகஜாதந்தி தஸ்மிங் தஸ்மிங் டா²னே ஜாதகு³ளகம்பி க³ண்டீ²தி ஸுத்தக³ண்டி². ததோ ஏவ க³ண்டி²ப³த்³த⁴ங் ப³த்³த⁴க³ண்டி²கங். பச்சயேஸு பக்க²லித்வாதி அனிச்சது³க்கா²னத்தாதி³ஸபா⁴வேஸு பச்சயத⁴ம்மேஸு நிச்சாதி³க்³கா³ஹவஸேன பக்க²லித்வா. பச்சயே உஜுங் காதுங் அஸக்கொந்தாதி தஸ்ஸேவ நிச்சாதி³க்³கா³ஹஸ்ஸ அவிஸ்ஸஜ்ஜனதோ பச்சயத⁴ம்மனிமித்தங் அத்தனோ த³ஸ்ஸனங் உஜுங் காதுங் அஸக்கொந்தா இத³ங்ஸச்சாபி⁴னிவேஸகாயக³ந்த²வஸேன க³ண்டி²கஜாதா ஹொந்தீதி ஆஹ ‘‘த்³வாஸட்டி²…பே॰… க³ண்டி²ப³த்³தா⁴’’தி. யே ஹி கேசி ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா ஸஸ்ஸததி³ட்டி²ஆதி³தி³ட்டி²யோ நிஸ்ஸிதா அல்லீனா.

    Etassa dhammassāti etassa paṭiccasamuppādasaññitassa dhammassa. So pana yasmā atthato hetupabhavānaṃ hetu. Tenāha ‘‘etassa paccayadhammassā’’ti, jātiādīnaṃ jarāmaraṇādipaccayatāyāti attho. Nāmarūpaparicchedo, tassa ca paccayapariggaho na paṭhamābhinivesamattena hoti , atha kho tattha aparāparaṃ ñāṇuppattisaññitena anu anu bujjhanena, tadubhayābhāvaṃ pana dassento ‘‘ñātapariññāvasena ananubujjhanā’’ti āha. Niccasaññādīnaṃ pajahanavasena vattamānā vipassanā dhamme ca paṭivijjhantī eva nāma hoti paṭipakkhavikkhambhanena tikkhavisadabhāvāpattito, tadadhiṭṭhānabhūtā ca tīraṇapariññā, ariyamaggo ca pariññāpahānābhisamayavasena pavattiyā tīraṇapahānapariññāsaṅgaho cāti tadubhayapaṭivedhābhāvaṃ dassento ‘‘tīraṇa…pe… appaṭivijjhanā’’ti āha. Tantaṃ vuccati vatthavīnanatthaṃ tantavāyehi daṇḍake āsañjitvā pasāritasuttapaṭṭī tanīyatīti katvā. Taṃ pana suttasantānākulatāya nidassanabhāvena ākulameva gahitanti āha ‘‘tantaṃ viya ākulakajātā’’ti. Saṅkhepato vuttamatthaṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘yathā nāmā’’tiādi vuttaṃ. Samānetunti pubbena paraṃ samaṃ katvā ānetuṃ, avisamaṃ ujuṃ kātunti attho. Tantameva vā ākulaṃ tantākulaṃ, tantākulaṃ viya jātā bhūtāti tantākulajātā. Majjhimaṃ paṭipadaṃ anupagantvā antadvayapatanena paccayākāre khalitā ākulā byākulā honti. Teneva antadvayapatanena taṃtaṃdiṭṭhigāhavasena paribbhamantā ujukaṃ dhammaṭṭhiti kathaṃ paṭipajjituṃ na jānanti. Tenāha ‘‘na sakkonti taṃ paccayākāraṃ ujuṃ kātu’’nti. Dve bodhisatteti paccekabodhisattamahābodhisatte. Attano dhammatāyāti attano sabhāvena, paropadesena vināti attho. Tattha tattha guḷakajātanti tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne jātaguḷakampi gaṇṭhīti suttagaṇṭhi. Tato eva gaṇṭhibaddhaṃ baddhagaṇṭhikaṃ. Paccayesu pakkhalitvāti aniccadukkhānattādisabhāvesu paccayadhammesu niccādiggāhavasena pakkhalitvā. Paccaye ujuṃ kātuṃ asakkontāti tasseva niccādiggāhassa avissajjanato paccayadhammanimittaṃ attano dassanaṃ ujuṃ kātuṃ asakkontā idaṃsaccābhinivesakāyaganthavasena gaṇṭhikajātā hontīti āha ‘‘dvāsaṭṭhi…pe… gaṇṭhibaddhā’’ti. Ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā sassatadiṭṭhiādidiṭṭhiyo nissitā allīnā.

    வினநதோ ‘‘குலா’’தி இத்தி²லிங்க³வஸேன லத்³த⁴னாமஸ்ஸ தந்தவாயஸ்ஸ க³ண்டி²கங் நாம ஆகுலபா⁴வேன அக்³க³தோ வா மூலதோ வா து³விஞ்ஞெய்யாயேவ க²லிததந்தஸுத்தந்தி ஆஹ ‘‘குலாக³ண்டி²கங் வுச்சதி பேஸகாரகஞ்ஜியஸுத்த’’ந்தி. ஸகுணிகாதி குலாவகஸகுணிகா. ஸா ஹி ருக்க²ஸாகா²ஸு ஓலம்ப³னகுலாவகா ஹோதி. தஞ்ஹி ஸா குலாவகங் ததோ ததோ திணஹீராதி³கே ஆனெத்வா ததா² வினந்த⁴தி, யதா² தேஸங் பேஸகாரகஞ்ஜியஸுத்தங் விய அக்³கே³ன வா அக்³க³ங் மூலேன வா மூலங் ஸமானேதுங் விவேசேதுங் வா ந ஸக்கா. தேனாஹ ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³. தது³ப⁴யம்பீதி ‘‘குலாக³ண்டி²க’’ந்தி வுத்தங் கஞ்ஜியஸுத்தங், குலாவகஞ்ச. புரிமனயேனேவாதி ‘‘ஏவமேவ ஸத்தா’’திஆதி³னா புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ.

    Vinanato ‘‘kulā’’ti itthiliṅgavasena laddhanāmassa tantavāyassa gaṇṭhikaṃ nāma ākulabhāvena aggato vā mūlato vā duviññeyyāyeva khalitatantasuttanti āha ‘‘kulāgaṇṭhikaṃ vuccati pesakārakañjiyasutta’’nti. Sakuṇikāti kulāvakasakuṇikā. Sā hi rukkhasākhāsu olambanakulāvakā hoti. Tañhi sā kulāvakaṃ tato tato tiṇahīrādike ānetvā tathā vinandhati, yathā tesaṃ pesakārakañjiyasuttaṃ viya aggena vā aggaṃ mūlena vā mūlaṃ samānetuṃ vivecetuṃ vā na sakkā. Tenāha ‘‘yathā hī’’tiādi. Tadubhayampīti ‘‘kulāgaṇṭhika’’nti vuttaṃ kañjiyasuttaṃ, kulāvakañca. Purimanayenevāti ‘‘evameva sattā’’tiādinā pubbe vuttanayeneva.

    காமங் முஞ்ஜபப்³ப³ஜதிணானி யதா²ஜாதானிபி தீ³க⁴பா⁴வேன பதித்வா அரஞ்ஞட்டா²னே அஞ்ஞமஞ்ஞங் வினந்தி⁴த்வா ஆகுலப்³யாகுலானி ஹுத்வா திட்ட²ந்தி, தானி பன ந ததா² து³ப்³பி³வேசியானி, யதா² ரஜ்ஜுபூ⁴தானீதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘யதா² தானீ’’திஆதி³ வுத்தங். ஸேஸமெத்த² ஹெட்டா² வுத்தனயமேவ.

    Kāmaṃ muñjapabbajatiṇāni yathājātānipi dīghabhāvena patitvā araññaṭṭhāne aññamaññaṃ vinandhitvā ākulabyākulāni hutvā tiṭṭhanti, tāni pana na tathā dubbiveciyāni, yathā rajjubhūtānīti dassetuṃ ‘‘yathā tānī’’tiādi vuttaṃ. Sesamettha heṭṭhā vuttanayameva.

    அபாயாதி அவட்³டி⁴தா, ஸுகே²ன, ஸுக²ஹேதுனா வா விரஹிதாதி அத்தோ². து³க்க²ஸ்ஸ க³திபா⁴வதோதி ஆபாயிகஸ்ஸ து³க்க²ஸ்ஸ பவத்திட்டா²னபா⁴வதோ. ஸுக²ஸமுஸ்ஸயதோதி அப்³பு⁴த³யதோ. வினிபதிதத்தாதி விரூபங் நிபதிதத்தா யதா² தேனத்தபா⁴வேன ஸுக²ஸமுஸ்ஸயோ ந ஹோதி, ஏவங் நிபதிதத்தா. இதரோதி ஸங்ஸாரோ. நனு ‘‘அபாய’’ந்திஆதி³னா வுத்தோபி ஸங்ஸாரோ ஏவாதி? ஸச்சமேதங், நிரயாதீ³னங் பன அதி⁴மத்தது³க்க²பா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் அபாயாதி³க்³க³ஹணங். கோ³ப³லீப³த்³த³ஞாயேனாயமத்தோ² வேதி³தப்³போ³. க²ந்தா⁴னஞ்ச படிபாடீதி பஞ்சன்னங் க²ந்தா⁴னங் ஹேதுப²லபா⁴வேன அபராபரங் பவத்தி. அப்³பொ³ச்சி²ன்னங் வத்தமானாதி அவிச்சே²தே³ன பவத்தமானா. தங் ஸப்³ப³ம்பீதி தங் ‘‘அபாய’’ந்திஆதி³னா வுத்தங் ஸப்³ப³ங் அபாயது³க்க²ஞ்சேவ வட்டது³க்க²ஞ்ச. ‘‘மஹாஸமுத்³தே³ வாதுக்கி²த்தனாவா வியா’’தி இத³ங் பரிப்³ப⁴மட்டா²னஸ்ஸ மஹந்தத³ஸ்ஸனத்த²ஞ்சேவ பரிப்³ப⁴மனஸ்ஸ அனவட்டி²ததாத³ஸ்ஸனத்த²ஞ்ச ‘‘உபமாய. யந்தேஸு யுத்தகோ³ணோ வியா’’தி இத³ங் பன அவஸபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ஞ்சேவ து³ப்பமொக்க²பா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ஞ்சாதி வேதி³தப்³ப³ங்.

    Apāyāti avaḍḍhitā, sukhena, sukhahetunā vā virahitāti attho. Dukkhassa gatibhāvatoti āpāyikassa dukkhassa pavattiṭṭhānabhāvato. Sukhasamussayatoti abbhudayato. Vinipatitattāti virūpaṃ nipatitattā yathā tenattabhāvena sukhasamussayo na hoti, evaṃ nipatitattā. Itaroti saṃsāro. Nanu ‘‘apāya’’ntiādinā vuttopi saṃsāro evāti? Saccametaṃ, nirayādīnaṃ pana adhimattadukkhabhāvadassanatthaṃ apāyādiggahaṇaṃ. Gobalībaddañāyenāyamattho veditabbo. Khandhānañca paṭipāṭīti pañcannaṃ khandhānaṃ hetuphalabhāvena aparāparaṃ pavatti. Abbocchinnaṃ vattamānāti avicchedena pavattamānā. Taṃ sabbampīti taṃ ‘‘apāya’’ntiādinā vuttaṃ sabbaṃ apāyadukkhañceva vaṭṭadukkhañca. ‘‘Mahāsamudde vātukkhittanāvā viyā’’ti idaṃ paribbhamaṭṭhānassa mahantadassanatthañceva paribbhamanassa anavaṭṭhitatādassanatthañca ‘‘upamāya. Yantesu yuttagoṇo viyā’’ti idaṃ pana avasabhāvadassanatthañceva duppamokkhabhāvadassanatthañcāti veditabbaṃ.

    படிச்சஸமுப்பாத³வண்ணனா

    Paṭiccasamuppādavaṇṇanā

    இமினா தாவாதி எத்த² தாவ-ஸத்³தோ³ கமத்தோ², தேன ‘‘தந்தாகுலகஜாதா’’தி பத³ஸ்ஸ அனுஸந்தி⁴ பரதோ ஆவிப⁴விஸ்ஸதீதி தீ³பேதி. அத்தி² இத³ப்பச்சயாதி எத்த² அயங் பச்சயோதி இத³ப்பச்சயோ, தஸ்மா இத³ப்பச்சயா, இமஸ்மா பச்சயாதி அத்தோ². இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – ‘‘இமஸ்மா நாம பச்சயா ஜராமரண’’ந்தி ஏவங் வத்தப்³போ³ அத்தி² நு கோ² ஜராமரணஸ்ஸ பச்சயோதி. தேனாஹ ‘‘அத்தி² நு கோ²…பே॰… ப⁴வெய்யா’’தி. எத்த² ஹி ‘‘கிங் பச்சயா ஜராமரணங்? ஜாதிபச்சயா ஜராமரண’’ந்தி உபரி ஜாதிஸத்³த³பச்சயஸத்³த³ஸமானாதி⁴கரணேன கிங்-ஸத்³தே³ன இத³ங்-ஸத்³த³ஸ்ஸ ஸமானாதி⁴கரணதாத³ஸ்ஸனதோ கம்மதா⁴ரயஸமாஸதா இத³ப்பச்சயஸத்³த³ஸ்ஸ யுஜ்ஜதி. ந ஹெத்த² ‘‘இமஸ்ஸ பச்சயா இத³ப்பச்சயா’’தி ஜராமரணஸ்ஸ, அஞ்ஞஸ்ஸ வா பச்சயதோ ஜராமரணஸம்ப⁴வபுச்சா² ஸம்ப⁴வதி விஞ்ஞாதபா⁴வதோ, அஸம்ப⁴வதோ ச, ஜராமரணஸ்ஸ பன பச்சயபுச்சா² ஸம்ப⁴வதி. பச்சயஸத்³த³ஸமானாதி⁴கரணதாயஞ்ச இத³ங்-ஸத்³த³ஸ்ஸ ‘‘இமஸ்மா பச்சயா’’தி பச்சயபுச்சா² யுஜ்ஜதி.

    Iminā tāvāti ettha tāva-saddo kamattho, tena ‘‘tantākulakajātā’’ti padassa anusandhi parato āvibhavissatīti dīpeti. Atthi idappaccayāti ettha ayaṃ paccayoti idappaccayo, tasmā idappaccayā, imasmā paccayāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘imasmā nāma paccayā jarāmaraṇa’’nti evaṃ vattabbo atthi nu kho jarāmaraṇassa paccayoti. Tenāha ‘‘atthi nu kho…pe… bhaveyyā’’ti. Ettha hi ‘‘kiṃ paccayā jarāmaraṇaṃ? Jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti upari jātisaddapaccayasaddasamānādhikaraṇena kiṃ-saddena idaṃ-saddassa samānādhikaraṇatādassanato kammadhārayasamāsatā idappaccayasaddassa yujjati. Na hettha ‘‘imassa paccayā idappaccayā’’ti jarāmaraṇassa, aññassa vā paccayato jarāmaraṇasambhavapucchā sambhavati viññātabhāvato, asambhavato ca, jarāmaraṇassa pana paccayapucchā sambhavati. Paccayasaddasamānādhikaraṇatāyañca idaṃ-saddassa ‘‘imasmā paccayā’’ti paccayapucchā yujjati.

    ஸா பன ஸமானாதி⁴கரணதா யதி³பி அஞ்ஞபத³த்த²ஸமாஸேபி லப்³ப⁴தி, அஞ்ஞபத³த்த²வசனிச்சா²பா⁴வதோ பனெத்த² கம்மதா⁴ரயஸமாஸோ வேதி³தப்³போ³. ஸாமிவசனஸமாஸபக்கே² பன நத்தே²வ ஸமானாதி⁴கரணதாஸம்ப⁴வோதி. நனு ச ‘‘இத³ப்பச்சயதா படிச்சஸமுப்பாதோ³’’தி எத்த² இத³ப்பச்சய-ஸத்³தோ³ ஸாமிவசனஸமாஸோ இச்சி²தோதி? ஸச்சங் இச்சி²தோ உஜுகமேவ தத்த² படிச்சஸமுப்பாத³வசனிச்சா²தி கத்வா, இத⁴ பன கேவலங் ஜராமரணஸ்ஸ பச்சயபரிபுச்சா² அதி⁴ப்பேதா, தஸ்மா யதா² தத்த² இத³ங்-ஸத்³த³ஸ்ஸ படிச்சஸமுப்பாத³விஸேஸனதா, இத⁴ ச ‘‘புச்சி²தப்³ப³பச்சயத்த²தா ஸம்ப⁴வதி, ததா² தத்த², இத⁴ ச ஸமாஸகப்பனா வேதி³தப்³பா³. கஸ்மா பன தத்த² கம்மதா⁴ரயஸமாஸோ ந இச்சி²தோதி? ஹேதுப்பப⁴வானங் ஹேது படிச்சஸமுப்பாதோ³தி இமஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ கம்மதா⁴ரயஸமாஸே அஸம்ப⁴வதோதி இமஸ்ஸ, அத்தனோ பச்சயானுரூபஸ்ஸ அனுரூபோ பச்சயோ இத³ப்பச்சயோதி ஏதஸ்ஸ ச அத்த²ஸ்ஸ இச்சி²தத்தா. யோ பனெத்த² இத³ங்-ஸத்³தே³ன க³ஹிதோ அத்தோ², ஸோ ‘‘அத்தி² இத³ப்பச்சயா ஜராமரண’’ந்தி ஜராமரணக்³க³ஹணேனேவ க³ஹிதோதி இத³ங்-ஸத்³தோ³ படிச்சஸமுப்பாத³தோ பரிச்சஜனதோ அஞ்ஞஸ்ஸ அஸம்ப⁴வதோ பச்சயே அவதிட்ட²தி, தேனெத்த² கம்மதா⁴ரயஸமாஸோ. தத்த² பன இத³ங்-ஸத்³த³ஸ்ஸ ததோ பரிச்சஜனகாரணங் நத்தீ²தி ஸாமிவசனஸமாஸோ ஏவ இச்சி²தோ. அட்ட²கதா²யங்பன யஸ்மா ஜராமரணாதீ³னங் பச்சயபுச்சா²முகே²னாயங் படிச்சஸமுப்பாத³தே³ஸனா ஆரத்³தா⁴, படிச்சஸமுப்பாதோ³ ச நாம அத்த²தோ ஹேதுப்பப⁴வானங் ஹேதூதி வுத்தோ வாயமத்தோ², தஸ்மா ‘‘இமஸ்ஸ ஜராமரணஸ்ஸ பச்சயோ’’தி ஏவமத்த²வண்ணனா கதா.

    Sā pana samānādhikaraṇatā yadipi aññapadatthasamāsepi labbhati, aññapadatthavacanicchābhāvato panettha kammadhārayasamāso veditabbo. Sāmivacanasamāsapakkhe pana nattheva samānādhikaraṇatāsambhavoti. Nanu ca ‘‘idappaccayatā paṭiccasamuppādo’’ti ettha idappaccaya-saddo sāmivacanasamāso icchitoti? Saccaṃ icchito ujukameva tattha paṭiccasamuppādavacanicchāti katvā, idha pana kevalaṃ jarāmaraṇassa paccayaparipucchā adhippetā, tasmā yathā tattha idaṃ-saddassa paṭiccasamuppādavisesanatā, idha ca ‘‘pucchitabbapaccayatthatā sambhavati, tathā tattha, idha ca samāsakappanā veditabbā. Kasmā pana tattha kammadhārayasamāso na icchitoti? Hetuppabhavānaṃ hetu paṭiccasamuppādoti imassa atthassa kammadhārayasamāse asambhavatoti imassa, attano paccayānurūpassa anurūpo paccayo idappaccayoti etassa ca atthassa icchitattā. Yo panettha idaṃ-saddena gahito attho, so ‘‘atthi idappaccayā jarāmaraṇa’’nti jarāmaraṇaggahaṇeneva gahitoti idaṃ-saddo paṭiccasamuppādato pariccajanato aññassa asambhavato paccaye avatiṭṭhati, tenettha kammadhārayasamāso. Tattha pana idaṃ-saddassa tato pariccajanakāraṇaṃ natthīti sāmivacanasamāso eva icchito. Aṭṭhakathāyaṃpana yasmā jarāmaraṇādīnaṃ paccayapucchāmukhenāyaṃ paṭiccasamuppādadesanā āraddhā, paṭiccasamuppādo ca nāma atthato hetuppabhavānaṃ hetūti vutto vāyamattho, tasmā ‘‘imassa jarāmaraṇassa paccayo’’ti evamatthavaṇṇanā katā.

    பண்டி³தேனாதி ஏகங்ஸப்³யாகரணீயாதி³பஞ்ஹாவிஸேஸஜானநஸமத்தா²ய பஞ்ஞாய ஸமன்னாக³தேன. தமேவ ஹிஸ்ஸ பண்டி³ச்சங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘யதா²’’திஆதி³ வுத்தங் . யாதி³ஸஸ்ஸ ஜீவஸ்ஸ தி³ட்டி²க³திகோ ஸரீரதோ அனஞ்ஞத்தங் புச்ச²தி ‘‘தங் ஜீவங் தங் ஸரீர’’ந்தி, ஸோ ஏவங் பரமத்த²தோ நுபலப்³ப⁴தி, கத²ங் தஸ்ஸ வஞ்ஜா²தனயஸ்ஸ விய தீ³க⁴ரஸ்ஸதா ஸரீரதோ அஞ்ஞதா வா அனஞ்ஞதா வா ப்³யாகாதப்³பா³ ஸியா, தஸ்மாஸ்ஸ பஞ்ஹஸ்ஸ ட²பனீயதா வேதி³தப்³பா³. துண்ஹீபா⁴வோ நாமேஸ புச்ச²தோ அனாத³ரோ விஹேஸா விய ஹோதீதி ‘‘அப்³யாகதமேத’’ந்தி பகாரந்தரமாஹ. ஏவங் அப்³யாகரணகாரணங் ஞாதுகாமஸ்ஸ கதே²தப்³ப³ங் ஹோதி, கதி²தே ச ஜானந்தஸ்ஸ பமாதோ³பி ஏவங் ஸியா, கத²னவிதி⁴ பன ‘‘யாதி³ஸஸ்ஸா’’திஆதி³னா த³ஸ்ஸிதோ ஏவ. ஏவங் அப்படிபஜ்ஜித்வாதி ஏவங் ட²பனீயபஞ்ஹே விய துண்ஹீபா⁴வாதி³ங் அனாபஜ்ஜித்வா ஏவ. ‘‘அப்படிபஜ்ஜித்வா’’தி வசனங் நித³ஸ்ஸனமத்தமேதங். ‘‘கிங் ஸப்³ப³ங் அனிச்ச’’ந்தி வுத்தே ‘‘கிங் ஸங்க²தங் ஸந்தா⁴ய புச்ச²ஸி, உதா³ஹு அஸங்க²த’’ந்தி படிபுச்சி²த்வா ப்³யாகாதப்³ப³ங் ஹோதி ‘‘கிங் க²ந்த⁴பஞ்சகங் பரிஞ்ஞெய்ய’’ந்தி புட்டே² ‘‘அத்தி² தத்த² பரிஞ்ஞெய்யங், அத்தி² ந பரிஞ்ஞெய்ய’’ந்தி விப⁴ஜ்ஜ ப்³யாகாதப்³ப³ங் ஹோதி, ஏவங் அப்படிபஜ்ஜித்வாதி ச அயமெத்த² அத்தோ² இச்சி²தோதி. புப்³பே³ யஸ்ஸ பச்சயஸ்ஸ அத்தி²தாமத்தங் சோதி³தந்தி அத்தி²தாமத்தங் விஸ்ஸஜ்ஜிதங். புச்சா²ஸபா⁴கே³ன ஹி விஸ்ஸஜ்ஜனந்தி. இதா³னி தஸ்ஸேவ ஸரூபபுச்சா² கரீயதீதி ‘‘புன கி’’ந்தி வுத்தங். இதா⁴பி ‘‘யதா²’’திஆதி³ ஸப்³ப³ங் ஆனெத்வா வத்தப்³ப³ங்.

    Paṇḍitenāti ekaṃsabyākaraṇīyādipañhāvisesajānanasamatthāya paññāya samannāgatena. Tameva hissa paṇḍiccaṃ dassetuṃ ‘‘yathā’’tiādi vuttaṃ . Yādisassa jīvassa diṭṭhigatiko sarīrato anaññattaṃ pucchati ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti, so evaṃ paramatthato nupalabbhati, kathaṃ tassa vañjhātanayassa viya dīgharassatā sarīrato aññatā vā anaññatā vā byākātabbā siyā, tasmāssa pañhassa ṭhapanīyatā veditabbā. Tuṇhībhāvo nāmesa pucchato anādaro vihesā viya hotīti ‘‘abyākatameta’’nti pakārantaramāha. Evaṃ abyākaraṇakāraṇaṃ ñātukāmassa kathetabbaṃ hoti, kathite ca jānantassa pamādopi evaṃ siyā, kathanavidhi pana ‘‘yādisassā’’tiādinā dassito eva. Evaṃ appaṭipajjitvāti evaṃ ṭhapanīyapañhe viya tuṇhībhāvādiṃ anāpajjitvā eva. ‘‘Appaṭipajjitvā’’ti vacanaṃ nidassanamattametaṃ. ‘‘Kiṃ sabbaṃ anicca’’nti vutte ‘‘kiṃ saṅkhataṃ sandhāya pucchasi, udāhu asaṅkhata’’nti paṭipucchitvā byākātabbaṃ hoti ‘‘kiṃ khandhapañcakaṃ pariññeyya’’nti puṭṭhe ‘‘atthi tattha pariññeyyaṃ, atthi na pariññeyya’’nti vibhajja byākātabbaṃ hoti, evaṃ appaṭipajjitvāti ca ayamettha attho icchitoti. Pubbe yassa paccayassa atthitāmattaṃ coditanti atthitāmattaṃ vissajjitaṃ. Pucchāsabhāgena hi vissajjananti. Idāni tasseva sarūpapucchā karīyatīti ‘‘puna ki’’nti vuttaṃ. Idhāpi ‘‘yathā’’tiādi sabbaṃ ānetvā vattabbaṃ.

    ‘‘ஏஸ நயோ ஸப்³ப³பதே³ஸூ’’தி அதிதே³ஸவஸேன உஸ்ஸுக்கங் கத்வா ‘‘நாமரூபபச்சயா’’திஆதி³னா தத்த² அபவாதோ³ ஆரத்³தோ⁴. யஸ்மா த³ஸ்ஸேதுகாமோ, தஸ்மா இத³ங் வுத்தந்தி யோஜனா. ச²ன்னங் விபாகஸம்ப²ஸ்ஸானங்யேவ க³ஹணங் ஹோதி விஞ்ஞாணாதி³ வேத³னாபரியோஸானா விபாகவிதீ⁴தி கத்வா அனேகேஸு ஸுத்தபதே³ஸு, (ம॰ நி॰ 3.126; உதா³॰ 1) அபி⁴த⁴ம்மே (விப⁴॰ 225) ச யேபு⁴ய்யேன தேஸங்யேவ க³ஹணஸ்ஸ நிருள்ஹத்தா. இதா⁴தி இமஸ்மிங் ஸுத்தே. ச-ஸத்³தோ³ ப்³யதிரேகத்தோ², தேனெத்த² ‘‘க³ஹிதம்பீ’’திஆதி³னா வுச்சமானங்யேவ விஸேஸங் ஜோதேதி. பச்சயபா⁴வோ நாம பச்சயுப்பன்னாபெக்கோ² தேன வினா தஸ்ஸ அஸம்ப⁴வதோ. தஸ்மா ஸளாயதனப்பச்சயாதி ‘‘ஸளாயதனபச்சயா ப²ஸ்ஸோ’’தி இமினா பதே³னாதி யோஜனா. அவயவேன வா ஸமுதா³யோபலக்க²ணமேதங் ‘‘ஸளாயதனபச்சயா’’தி, தஸ்மா ‘‘ஸளாயதனபச்சயா ப²ஸ்ஸோ’’தி இமினா பதே³னாதி வுத்தங் ஹோதி. க³ஹிதம்பீதி ச²ப்³பி³த⁴ங் விபாகப²ஸ்ஸம்பி. அக்³க³ஹிதம்பீதி அவிபாகப²ஸ்ஸம்பி குஸலாகுஸலகிரியாப²ஸ்ஸம்பி. பச்சயுப்பன்னவிஸேஸங் த³ஸ்ஸேதுகாமோதி யோஜனா. ந செத்த² பச்சயுப்பன்னோவ உபாதி³ன்னோ இச்சி²தோ, அத² கோ² பச்சயோபி உபாதி³ன்னோ இச்சி²தோதி அஜ்ஜ²த்திகாயதனஸ்ஸேவ ஸளாயதனக்³க³ஹணேன க³ஹணந்தி கத்வா வுத்தங் ‘‘ஸளாயதனதோ…பே॰… த³ஸ்ஸேதுகாமோ’’தி. ந ஹி ப²ஸ்ஸஸ்ஸ சக்கா²தி³ஸளாயதனமேவ பச்சயோ, அத² கோ² ‘‘சக்கு²ஞ்ச படிச்ச ரூபே ச உப்பஜ்ஜதி சக்கு²விஞ்ஞாணங், திண்ணங் ஸங்க³தி ப²ஸ்ஸோ’’திஆதி³ (ம॰ நி॰ 3.421, 425, 426; ஸங்॰ நி॰ 2.44, 45; 2.4.60; கதா²॰ 465, 467) வசனதோ ரூபாயதனாதி³ரூபஞ்ச சக்கு²விஞ்ஞாணாதி³னாமஞ்ச பச்சயோ, தஸ்மா இமங் சக்கா²தி³ஸளாயதனதோ அதிரித்தங் ஆவஜ்ஜனாதி³ விய ஸாதா⁴ரணங் அஹுத்வா, தஸ்ஸ தஸ்ஸ ப²ஸ்ஸஸ்ஸ ஸாதா⁴ரணதாய அஞ்ஞங் விஸேஸபச்சயங் பி-ஸத்³தே³ன அவிஸிட்ட²ங் ஸாதா⁴ரணபச்சயங் பித³ஸ்ஸேதுகாமோ ப⁴க³வா, ‘‘நாமரூபபச்சயா ப²ஸ்ஸோ’’தி இத³ங் வுத்தந்தி யோஜனா. அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயேபி இமமேவ பச்சயங் ஸந்தா⁴ய ‘‘நாமரூபபச்சயா ப²ஸ்ஸோ’’தி வுத்தந்தி தத³ட்ட²கதா²யங் (விப⁴॰ அட்ட²॰ 243) ‘‘பச்சயவிஸேஸத³ஸ்ஸனத்த²ஞ்சேவ மஹானிதா³னதே³ஸனாஸங்க³ஹத்த²ஞ்சா’’தி அத்த²வண்ணனா கதா. பச்சயானந்தி ஜாதிஆதீ³னங் பச்சயத⁴ம்மானங். நிதா³னங் கதி²தந்தி ஜராமரணாதி³கஸ்ஸ நிதா³னத்தங் கதி²தங் ஏகங்ஸிகோ பச்சயபா⁴வோ கதி²தோ. தஞ்ஹி தேஸங் பச்சயபா⁴வே அப்³யபி⁴சாரீதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘இதி கோ² பனேத’’ந்திஆதி³னா உபரி தே³ஸனா பவத்தா. நிஜ்ஜடேதி நிஜ்ஜாலகே. நிக்³கு³ம்பே³தி நிக்கே²பே. பத³த்³வயேனாபி ஆகுலாபா⁴வமேவ த³ஸ்ஸேதி, தஸ்மா அனாகுலங் அப்³யாகுலங் மஹந்தங் பச்சயனிதா³னமெத்த² கதி²தந்தி மஹானிதா³னங் ஸுத்தங் அஞ்ஞதா²பா⁴வஸ்ஸ அபா⁴வதோ.

    ‘‘Esa nayo sabbapadesū’’ti atidesavasena ussukkaṃ katvā ‘‘nāmarūpapaccayā’’tiādinā tattha apavādo āraddho. Yasmā dassetukāmo, tasmā idaṃ vuttanti yojanā. Channaṃ vipākasamphassānaṃyeva gahaṇaṃ hoti viññāṇādi vedanāpariyosānā vipākavidhīti katvā anekesu suttapadesu, (ma. ni. 3.126; udā. 1) abhidhamme (vibha. 225) ca yebhuyyena tesaṃyeva gahaṇassa niruḷhattā. Idhāti imasmiṃ sutte. Ca-saddo byatirekattho, tenettha ‘‘gahitampī’’tiādinā vuccamānaṃyeva visesaṃ joteti. Paccayabhāvo nāma paccayuppannāpekkho tena vinā tassa asambhavato. Tasmā saḷāyatanappaccayāti ‘‘saḷāyatanapaccayā phasso’’ti iminā padenāti yojanā. Avayavena vā samudāyopalakkhaṇametaṃ ‘‘saḷāyatanapaccayā’’ti, tasmā ‘‘saḷāyatanapaccayā phasso’’ti iminā padenāti vuttaṃ hoti. Gahitampīti chabbidhaṃ vipākaphassampi. Aggahitampīti avipākaphassampi kusalākusalakiriyāphassampi. Paccayuppannavisesaṃ dassetukāmoti yojanā. Na cettha paccayuppannova upādinno icchito, atha kho paccayopi upādinno icchitoti ajjhattikāyatanasseva saḷāyatanaggahaṇena gahaṇanti katvā vuttaṃ ‘‘saḷāyatanato…pe… dassetukāmo’’ti. Na hi phassassa cakkhādisaḷāyatanameva paccayo, atha kho ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso’’tiādi (ma. ni. 3.421, 425, 426; saṃ. ni. 2.44, 45; 2.4.60; kathā. 465, 467) vacanato rūpāyatanādirūpañca cakkhuviññāṇādināmañca paccayo, tasmā imaṃ cakkhādisaḷāyatanato atirittaṃ āvajjanādi viya sādhāraṇaṃ ahutvā, tassa tassa phassassa sādhāraṇatāya aññaṃ visesapaccayaṃ pi-saddena avisiṭṭhaṃ sādhāraṇapaccayaṃ pidassetukāmo bhagavā, ‘‘nāmarūpapaccayā phasso’’ti idaṃ vuttanti yojanā. Abhidhammabhājanīyepi imameva paccayaṃ sandhāya ‘‘nāmarūpapaccayā phasso’’ti vuttanti tadaṭṭhakathāyaṃ (vibha. aṭṭha. 243) ‘‘paccayavisesadassanatthañceva mahānidānadesanāsaṅgahatthañcā’’ti atthavaṇṇanā katā. Paccayānanti jātiādīnaṃ paccayadhammānaṃ. Nidānaṃ kathitanti jarāmaraṇādikassa nidānattaṃ kathitaṃ ekaṃsiko paccayabhāvo kathito. Tañhi tesaṃ paccayabhāve abyabhicārīti dassetuṃ ‘‘iti kho paneta’’ntiādinā upari desanā pavattā. Nijjaṭeti nijjālake. Niggumbeti nikkhepe. Padadvayenāpi ākulābhāvameva dasseti, tasmā anākulaṃ abyākulaṃ mahantaṃ paccayanidānamettha kathitanti mahānidānaṃ suttaṃ aññathābhāvassa abhāvato.

    98. தேஸங் தேஸங் பச்சயானந்தி தேஸங் தேஸங் ஜாதிஆதீ³னங் பச்சயானங். யஸ்மா பச்சயபா⁴வோ நாம தேஹி தேஹி பச்சயேஹி அனூனாதி⁴கேஹேவ தஸ்ஸ தஸ்ஸ ப²லஸ்ஸ ஸம்ப⁴வதோ ததோ² தச்சோ², தப்பகாரோ வா ஸாமக்³கி³உபக³தேஸு பச்சயேஸு முஹுத்தம்பி ததோ² நிப்³ப³த்தனத⁴ம்மானங் அஸம்ப⁴வாபா⁴வதோ. அவிததோ² அவிஸங்வாத³னகோ விஸங்வாத³னாகாரவிரஹிதோ அஞ்ஞத⁴ம்மபச்சயேஹி அஞ்ஞத⁴ம்மானுப்பத்திதோ. ‘‘அனஞ்ஞதா²’’தி வுச்சதி அஞ்ஞதா²பா⁴வஸ்ஸ அபா⁴வதோ. தஸ்மா ‘‘தத²ங் அவிதத²ங் அனஞ்ஞத²ங் பச்சயபா⁴வங் த³ஸ்ஸேது’’ந்தி வுத்தங். பரியாயதி அத்தனோ ப²லங் பரிக்³க³ஹெத்வா வத்ததீதி பரியாயோ, ஹேதூதி ஆஹ ‘‘பரியாயேனாதி காரணேனா’’தி. ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ந்தி தே³வத்தாதி³னா ஸப்³ப³பா⁴வேன ஸப்³பா³ ஜாதி. ஸப்³ப³தா² ஸப்³ப³ந்தி தத்தா²பி சாதுமஹாராஜிகாதி³ஸப்³பா³காரேன ஸப்³பா³, நிபாதத்³வயமேதங், நிபாதஞ்ச அப்³யயங், தஞ்ச ஸப்³ப³லிங்க³விப⁴த்திவசனேஸு ஏகாகாரமேவ ஹோதீதி பாளியங் ‘‘ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் ஸப்³ப³தா² ஸப்³ப³’’ந்தி வுத்தங். அத்த²வசனே பன தஸ்ஸ தஸ்ஸ ஜாதிஸத்³தா³பெக்கா²ய இத்தி²அத்த²வுத்திதங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸப்³பா³காரேன ஸப்³பா³’’திஆதி³ வுத்தங். இமினாவ நயேனாதி இமினா ஜாதிவாரே வுத்தேனேவ நயேன. தே³வாதீ³ஸூதி ஆதி³-ஸத்³தே³ன க³ந்த⁴ப்³ப³யக்கா²தி³கே பாளியங் (தீ³॰ நி॰ 2.98) ஆக³தே, தத³ந்தரபே⁴தே³ ச ஸங்க³ண்ஹாதி.

    98.Tesaṃ tesaṃ paccayānanti tesaṃ tesaṃ jātiādīnaṃ paccayānaṃ. Yasmā paccayabhāvo nāma tehi tehi paccayehi anūnādhikeheva tassa tassa phalassa sambhavato tatho taccho, tappakāro vā sāmaggiupagatesu paccayesu muhuttampi tatho nibbattanadhammānaṃ asambhavābhāvato. Avitatho avisaṃvādanako visaṃvādanākāravirahito aññadhammapaccayehi aññadhammānuppattito. ‘‘Anaññathā’’ti vuccati aññathābhāvassa abhāvato. Tasmā ‘‘tathaṃ avitathaṃ anaññathaṃ paccayabhāvaṃ dassetu’’nti vuttaṃ. Pariyāyati attano phalaṃ pariggahetvā vattatīti pariyāyo, hetūti āha ‘‘pariyāyenāti kāraṇenā’’ti. Sabbena sabbanti devattādinā sabbabhāvena sabbā jāti. Sabbathā sabbanti tatthāpi cātumahārājikādisabbākārena sabbā, nipātadvayametaṃ, nipātañca abyayaṃ, tañca sabbaliṅgavibhattivacanesu ekākārameva hotīti pāḷiyaṃ ‘‘sabbena sabbaṃ sabbathā sabba’’nti vuttaṃ. Atthavacane pana tassa tassa jātisaddāpekkhāya itthiatthavuttitaṃ dassetuṃ ‘‘sabbākārena sabbā’’tiādi vuttaṃ. Imināva nayenāti iminā jātivāre vutteneva nayena. Devādīsūti ādi-saddena gandhabbayakkhādike pāḷiyaṃ (dī. ni. 2.98) āgate, tadantarabhede ca saṅgaṇhāti.

    இத⁴ நிக்கி²த்தஅத்த²விப⁴ஜனத்தே²தி இமஸ்மிங் ‘‘கஸ்ஸசி கிம்ஹிசீ’’தி அனியமதோ உத்³தே³ஸவஸேன வுத்தத்த²ஸ்ஸ நித்³தி³ஸனத்தே² ஜோதேதப்³பே³ நிபாதோ, தத³த்த²ஜோதனங் நிபாதபத³ந்தி அத்தோ². தஸ்ஸாதி தஸ்ஸ பத³ஸ்ஸ. தேதி த⁴ம்மதே³ஸனாய ஸம்பதா³னபூ⁴தங் தே²ரங் வத³தி. ஸெய்யதி²த³ந்தி வா தே கதமேதி சேதி அத்தோ². யே ஹி ‘‘கஸ்ஸசீ’’தி, ‘‘கிம்ஹிசீ’’தி ச அனியமதோ வுத்தோ அத்தோ², தே கதமேதி. கதே²துகம்யதாபுச்சா² ஹேஸா. தே³வபா⁴வாயாதி தே³வபா⁴வத்த²ங். க²ந்த⁴ஜாதீதி க²ந்த⁴பாதுபா⁴வோ, யதா² க²ந்தே⁴ஸு உப்பன்னேஸு ‘‘தே³வா’’தி ஸமஞ்ஞா ஹோதி, ததா² தேஸங் உப்பாதோ³தி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘யாயா’’தி ஆஹ. ஸப்³ப³பதே³ஸூதி ‘‘க³ந்த⁴ப்³பா³னங் க³ந்த⁴ப்³ப³த்தா²யா’’திஆதீ³ஸு ஸப்³பே³ஸு ஜாதினித்³தே³ஸபதே³ஸு , ப⁴வாதி³பதே³ஸு ச. யேன ஹி நயேன ஸசே ஹி ஜாதீதி அயமத்த²யோஜனா கதா, ஜாதினித்³தே³ஸபதே³ஸோவ ‘‘ப⁴வோ’’திஆதி³னா ப⁴வாதி³பதே³ஸுபி ஸோ காதப்³போ³தி. தே³வாதி உபபத்திதே³வா சாதுமஹாராஜிகதோ பட்டா²ய யாவ ப⁴வக்³கா³ தி³ப்³ப³ந்தி காமகு³ணாதீ³ஹி கீளந்தி லளந்தி விஹரந்தி ஜோதந்தீதி கத்வா. க³ந்த⁴ங் அப்³ப³ந்தி பரிபு⁴ஞ்ஜந்தீதி க³ந்த⁴ப்³பா³, த⁴தரட்ட²ஸ்ஸ மஹாராஜஸ்ஸ பரிவாரபூ⁴தா. யஜந்தி வெஸ்ஸவணஸக்காதி³கே பூஜெந்தீதி யக்கா², தேன தேன வா பணிதி⁴கம்மாதி³னா யஜிதப்³பா³ பூஜேதப்³பா³தி யக்கா², வெஸ்ஸவணஸ்ஸ மஹாராஜஸ்ஸ பரிவாரபூ⁴தா. அட்ட²கதா²யங் பன ‘‘அமனுஸ்ஸா’’தி அவிஸேஸேன வுத்தங். பூ⁴தாதி கும்ப⁴ண்டா³, விரூள்ஹகஸ்ஸ மஹாராஜஸ்ஸ பரிவாரபூ⁴தா. அட்ட²கதா²யங் பன ‘‘யே கேசி நிப்³ப³த்தஸத்தா’’தி அவிஸேஸேன வுத்தங். அட்டி²பக்கா² ப⁴மரதுப்பளாத³யோ. சம்மபக்கா² ஜதுஸிங்கா³லாத³யோ. லோமபக்கா² ஹங்ஸமோராத³யோ. ஸரீஸபா அஹிவிச்சி²கஸதபதி³ஆத³யோ.

    Idha nikkhittaatthavibhajanattheti imasmiṃ ‘‘kassaci kimhicī’’ti aniyamato uddesavasena vuttatthassa niddisanatthe jotetabbe nipāto, tadatthajotanaṃ nipātapadanti attho. Tassāti tassa padassa. Teti dhammadesanāya sampadānabhūtaṃ theraṃ vadati. Seyyathidanti vā te katameti ceti attho. Ye hi ‘‘kassacī’’ti, ‘‘kimhicī’’ti ca aniyamato vutto attho, te katameti. Kathetukamyatāpucchā hesā. Devabhāvāyāti devabhāvatthaṃ. Khandhajātīti khandhapātubhāvo, yathā khandhesu uppannesu ‘‘devā’’ti samaññā hoti, tathā tesaṃ uppādoti attho. Tenāha ‘‘yāyā’’ti āha. Sabbapadesūti ‘‘gandhabbānaṃ gandhabbatthāyā’’tiādīsu sabbesu jātiniddesapadesu , bhavādipadesu ca. Yena hi nayena sace hi jātīti ayamatthayojanā katā, jātiniddesapadesova ‘‘bhavo’’tiādinā bhavādipadesupi so kātabboti. Devāti upapattidevā cātumahārājikato paṭṭhāya yāva bhavaggā dibbanti kāmaguṇādīhi kīḷanti laḷanti viharanti jotantīti katvā. Gandhaṃ abbanti paribhuñjantīti gandhabbā, dhataraṭṭhassa mahārājassa parivārabhūtā. Yajanti vessavaṇasakkādike pūjentīti yakkhā, tena tena vā paṇidhikammādinā yajitabbā pūjetabbāti yakkhā, vessavaṇassa mahārājassa parivārabhūtā. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘amanussā’’ti avisesena vuttaṃ. Bhūtāti kumbhaṇḍā, virūḷhakassa mahārājassa parivārabhūtā. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘ye keci nibbattasattā’’ti avisesena vuttaṃ. Aṭṭhipakkhā bhamaratuppaḷādayo. Cammapakkhā jatusiṅgālādayo. Lomapakkhā haṃsamorādayo. Sarīsapā ahivicchikasatapadiādayo.

    ‘‘தேஸங் தேஸ’’ந்தி இத³ங் ந யேவாபனகனித்³தே³ஸோ விய அவுத்தஸங்க³ஹத்த²ங் வசனங், அத² கோ² அயேவாபனகனித்³தே³ஸோ விய வுத்தஸங்க³ஹத்த²ந்தி. ஆதி³-ஸத்³தே³னேவ ச ஆமேடி³தத்தோ² ஸங்க³ய்ஹதீதி ஆஹ ‘‘தேஸங் தேஸங் தே³வக³ந்த⁴ப்³பா³தீ³ன’’ந்தி. தத³த்தாயாதி தங்பா⁴வாய, யதா²ரூபேஸு க²ந்தே⁴ஸு பவத்தமானேஸு ‘‘தே³வா க³ந்த⁴ப்³பா³’’தி லோகஸமஞ்ஞா ஹோதி, ததா²ரூபதாயாதி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘தே³வக³ந்த⁴ப்³பா³தி³பா⁴வாயா’’தி. ‘‘நிரோதோ⁴, விக³மோ’’தி ச படிலத்³த⁴த்தாலாப⁴ஸ்ஸ பா⁴வோ வுச்சதி, இத⁴ பன அச்சந்தாபா⁴வோ அதி⁴ப்பேதோ ‘‘ஸப்³ப³ஸோ ஜாதியா அஸதீ’’தி அவத்வா ‘‘ஜாதினிரோதா⁴’’தி வுத்தத்தாதி ஆஹ ‘‘அபா⁴வாதி அத்தோ²’’தி.

    ‘‘Tesaṃtesa’’nti idaṃ na yevāpanakaniddeso viya avuttasaṅgahatthaṃ vacanaṃ, atha kho ayevāpanakaniddeso viya vuttasaṅgahatthanti. Ādi-saddeneva ca āmeḍitattho saṅgayhatīti āha ‘‘tesaṃ tesaṃ devagandhabbādīna’’nti. Tadattāyāti taṃbhāvāya, yathārūpesu khandhesu pavattamānesu ‘‘devā gandhabbā’’ti lokasamaññā hoti, tathārūpatāyāti attho. Tenāha ‘‘devagandhabbādibhāvāyā’’ti. ‘‘Nirodho, vigamo’’ti ca paṭiladdhattālābhassa bhāvo vuccati, idha pana accantābhāvo adhippeto ‘‘sabbaso jātiyā asatī’’ti avatvā ‘‘jātinirodhā’’ti vuttattāti āha ‘‘abhāvāti attho’’ti.

    ப²லத்தா²ய ஹினோதீதி யதா² ப²லங் ததோ நிப்³ப³த்ததி, ஏவங் ஹினோதி பவத்ததி, தஸ்ஸ ஹேதுபா⁴வங் உபக³ச்ச²தீதி அத்தோ². இத³ங் க³ண்ஹத² நந்தி ‘‘இத³ங் மே ப²லங், க³ண்ஹத² ந’’ந்தி ஏவங் அப்பேதி விய நிய்யாதேதி விய. ‘‘ஏஸ நயோ’’தி அவிஸேஸங் அதிதி³ஸித்வா விஸேஸமத்தஸ்ஸ அத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அபிசா’’திஆதி³ வுத்தங். நனு சாயங் ஜாதி பரினிப்ப²ன்னா, ஸங்க²தபா⁴வா ச ந ஹோதி விகாரபா⁴வதோ, ததா² ஜராமரணங், தஸ்ஸ கத²ங் ஸா ஹேது ஹோதீதி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘ஜராமரணஸ்ஸ ஹீ’’திஆதி³. தப்³பா⁴வே பா⁴வோ, தத³பா⁴வே ச அபா⁴வோ ஜராமரணஸ்ஸ ஜாதியா உபனிஸ்ஸயதா.

    Phalatthāya hinotīti yathā phalaṃ tato nibbattati, evaṃ hinoti pavattati, tassa hetubhāvaṃ upagacchatīti attho. Idaṃ gaṇhatha nanti ‘‘idaṃ me phalaṃ, gaṇhatha na’’nti evaṃ appeti viya niyyāteti viya. ‘‘Esa nayo’’ti avisesaṃ atidisitvā visesamattassa atthaṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Nanu cāyaṃ jāti parinipphannā, saṅkhatabhāvā ca na hoti vikārabhāvato, tathā jarāmaraṇaṃ, tassa kathaṃ sā hetu hotīti codanaṃ sandhāyāha ‘‘jarāmaraṇassa hī’’tiādi. Tabbhāve bhāvo, tadabhāve ca abhāvo jarāmaraṇassa jātiyā upanissayatā.

    99. ஓகாஸபரிக்³க³ஹோதி பவத்திட்டா²னபரிக்³க³ஹோ. உபபத்திப⁴வே யுஜ்ஜதி உபபத்திக்க²ந்தா⁴னங் யதா²வுத்தட்டா²னதோ அஞ்ஞத்த² அனுப்பஜ்ஜனதோ. இத⁴ பனாதி இமஸ்மிங் ஸுத்தே ‘‘காமப⁴வோ’’திஆதி³னா ஆக³தே இமஸ்மிங் டா²னே. கம்மப⁴வே யுஜ்ஜதி காமப⁴வாதி³ஜோதனா விஸேஸதோ தஸ்ஸ ஜாதியா பச்சயபா⁴வதோதி. தேனாஹ ‘‘ஸோ ஹி ஜாதியா உபனிஸ்ஸயகோடியாவ பச்சயோ’’தி. நனு ச உபபத்திப⁴வோபி ஜாதியா உபனிஸ்ஸயவஸேன பச்சயோ ஹோதீதி? ஸச்சங் ஹோதி, ஸோ பன ந ததா² பதா⁴னபூ⁴தோ, கம்மப⁴வோ பன பதா⁴னபூ⁴தோ பச்சயோ ஜனகபா⁴வதோதி. ‘‘ஸோ ஹி ஜாதியா’’திஆதி³ வுத்தங் காமப⁴வூபக³ங் கம்மங் காமப⁴வோ. ஏஸ நயோ ரூபாரூபப⁴வேஸுபி. ஓகாஸபரிக்³க³ஹோவ கதோ‘‘கிம்ஹிசீ’’தி இமினா ஸத்தபரிக்³க³ஹஸ்ஸ கதத்தா.

    99.Okāsapariggahoti pavattiṭṭhānapariggaho. Upapattibhave yujjati upapattikkhandhānaṃ yathāvuttaṭṭhānato aññattha anuppajjanato. Idha panāti imasmiṃ sutte ‘‘kāmabhavo’’tiādinā āgate imasmiṃ ṭhāne. Kammabhave yujjati kāmabhavādijotanā visesato tassa jātiyā paccayabhāvatoti. Tenāha ‘‘so hi jātiyā upanissayakoṭiyāva paccayo’’ti. Nanu ca upapattibhavopi jātiyā upanissayavasena paccayo hotīti? Saccaṃ hoti, so pana na tathā padhānabhūto, kammabhavo pana padhānabhūto paccayo janakabhāvatoti. ‘‘So hi jātiyā’’tiādi vuttaṃ kāmabhavūpagaṃ kammaṃ kāmabhavo. Esa nayo rūpārūpabhavesupi. Okāsapariggahova kato‘‘kimhicī’’ti iminā sattapariggahassa katattā.

    100. திண்ணம்பி கம்மப⁴வானந்தி காமகம்மப⁴வாதீ³னங் திண்ணம்பி கம்மப⁴வானங். திண்ணஞ்ச உபபத்திப⁴வானந்தி காமுபபத்திப⁴வாதீ³னங் திண்ணஞ்ச உபபத்திப⁴வானங். ததா² ஸேஸானிபீதி தி³ட்டு²பாதா³னாதீ³னி ஸேஸுபாதா³னானிபி திண்ணம்பி கம்மப⁴வானங், திண்ணஞ்ச உபபத்திப⁴வானங் பச்சயோதி அத்தோ². இதீதி ஏவங் வுத்தனயேன. த்³வாத³ஸ கம்மப⁴வா த்³வாத³ஸ உபபத்திப⁴வாதி சதுவீஸதிப⁴வா வேதி³தப்³பா³. யஸ்மா கம்மப⁴வஸ்ஸ பச்சயபா⁴வமுகே²னேவ உபாதா³னங் உபபத்திப⁴வஸ்ஸ பச்சயோ நாம ஹோதி, ந அஞ்ஞதா², தஸ்மா உபாதா³னங் கம்மப⁴வஸ்ஸ உஜுகமேவ பச்சயபா⁴வோதி ஆஹ ‘‘நிப்பரியாயேனெத்த² த்³வாத³ஸ கம்மப⁴வா லப்³ப⁴ந்தீ’’தி. தேஸந்தி கம்மப⁴வானங். ஸஹஜாதகோடியாதி அகுஸலஸ்ஸ கம்மப⁴வஸ்ஸ ஸஹஜாதங் உபாதா³னங் ஸஹஜாதகோடியா, இதரங் அனந்தரூபனிஸ்ஸயாதி³வஸேன உபனிஸ்ஸயகோடியா, குஸலஸ்ஸ கம்மப⁴வஸ்ஸ பன உபனிஸ்ஸயகோடியாவ பச்சயோ. எத்த² ச யதா² அஞ்ஞமஞ்ஞனிஸ்ஸயஸம்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தாதி³பச்சயானங் ஸஹஜாதபச்சயேன ஏகஸங்க³ஹதங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸஹஜாதகோடியா’’தி வுத்தங், ஏவங் ஆரம்மணூபனிஸ்ஸயஅனந்தரூபனிஸ்ஸயபகதூபனிஸ்ஸயானங் ஏகஜ்ஜ²ங் க³ஹணவஸேன ‘‘உபனிஸ்ஸயகோடியா’’தி வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.

    100.Tiṇṇampi kammabhavānanti kāmakammabhavādīnaṃ tiṇṇampi kammabhavānaṃ. Tiṇṇañca upapattibhavānanti kāmupapattibhavādīnaṃ tiṇṇañca upapattibhavānaṃ. Tathāsesānipīti diṭṭhupādānādīni sesupādānānipi tiṇṇampi kammabhavānaṃ, tiṇṇañca upapattibhavānaṃ paccayoti attho. Itīti evaṃ vuttanayena. Dvādasa kammabhavā dvādasa upapattibhavāti catuvīsatibhavā veditabbā. Yasmā kammabhavassa paccayabhāvamukheneva upādānaṃ upapattibhavassa paccayo nāma hoti, na aññathā, tasmā upādānaṃ kammabhavassa ujukameva paccayabhāvoti āha ‘‘nippariyāyenettha dvādasa kammabhavā labbhantī’’ti. Tesanti kammabhavānaṃ. Sahajātakoṭiyāti akusalassa kammabhavassa sahajātaṃ upādānaṃ sahajātakoṭiyā, itaraṃ anantarūpanissayādivasena upanissayakoṭiyā, kusalassa kammabhavassa pana upanissayakoṭiyāva paccayo. Ettha ca yathā aññamaññanissayasampayuttaatthiavigatādipaccayānaṃ sahajātapaccayena ekasaṅgahataṃ dassetuṃ ‘‘sahajātakoṭiyā’’ti vuttaṃ, evaṃ ārammaṇūpanissayaanantarūpanissayapakatūpanissayānaṃ ekajjhaṃ gahaṇavasena ‘‘upanissayakoṭiyā’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ.

    101. உபாதா³னஸ்ஸாதி எத்த² காமுபாதா³னஸ்ஸ தண்ஹா உபனிஸ்ஸயகோடியாவ பச்சயோ, ஸேஸுபாதா³னானங் ஸஹஜாதகோடியாபி உபனிஸ்ஸயகோடியாபி விஞ்ஞாணாதி³ ச வேத³னாபரியோஸானா விபாகவிதீ⁴தி கத்வா.

    101.Upādānassāti ettha kāmupādānassa taṇhā upanissayakoṭiyāva paccayo, sesupādānānaṃ sahajātakoṭiyāpi upanissayakoṭiyāpi viññāṇādi ca vedanāpariyosānā vipākavidhīti katvā.

    102. யதி³த³ங் வேத³னாதி எத்த² விபாகவேத³னாதி தமேவ தாவ உபனிஸ்ஸயகோடியா பச்சயோ இதரகோடியா அஸம்ப⁴வதோ. அஞ்ஞாதி குஸலாகுஸலகிரியவேத³னா. அஞ்ஞதா²பீதி ஸஹஜாதகோடியாபி.

    102.Yadidaṃ vedanāti ettha vipākavedanāti tameva tāva upanissayakoṭiyā paccayo itarakoṭiyā asambhavato. Aññāti kusalākusalakiriyavedanā. Aññathāpīti sahajātakoṭiyāpi.

    103. எத்தாவதாதி ஜராமரணாதீ³னங் பச்சயபரம்பராத³ஸ்ஸனவஸேன பவத்தாய எத்தகாய தே³ஸனாய. புரிமதண்ஹந்தி புரிமப⁴வஸித்³த⁴ங் தண்ஹங். ‘‘ஏஸ பச்சயோ தண்ஹாய, யதி³த³ங் வேத³னா’’தி வத்வா தத³னந்தரங் ‘‘ப²ஸ்ஸபச்சயா வேத³னாதி இதி கோ² பனேதங் வுத்த’’ந்திஆதி³னா வேத³னாய பச்சயபூ⁴தஸ்ஸ ப²ஸ்ஸஸ்ஸ உத்³த⁴ரணங் அஞ்ஞேஸு ஸுத்தேஸு ஆக³தனயேன படிச்சஸமுப்பாத³ஸ்ஸ தே³ஸனாமக்³கோ³ , தங் பன அனோதரித்வா ஸமுதா³சாரதண்ஹாத³ஸ்ஸனமுகே²னேவ தண்ஹாமூலகத⁴ம்மே தே³ஸெந்தோ ஆசிண்ணதே³ஸனாமக்³க³தோ ஓக்கமந்தோ விய, தஞ்ச தே³ஸனங் பஸ்ஸதோ அப்பவத்தந்தி பஸய்ஹ ப³லக்காரேன தே³ஸெந்தோ விய ச ஹோதீதி ஆஹ ‘‘இதா³னீ’’திஆதி³. த்³வே தண்ஹாதி இதா⁴தி⁴ப்பேததண்ஹா ஏவ த்³விதா⁴ பி⁴ந்த³ந்தோ ஆஹ. ஏஸனதண்ஹாதி போ⁴கா³னங் பரியேஸனவஸேன பவத்ததண்ஹா. ஏஸிததண்ஹாதி பரியிட்டே²ஸு போ⁴கே³ஸு உப்பஜ்ஜமானதண்ஹா. ஸமுதா³சாரதண்ஹாயாதி பரியுட்டா²னவஸேன பவத்ததண்ஹாய. து³விதா⁴பேஸா வேத³னங் படிச்ச தண்ஹா நாம வேத³னாபச்சயா ச அப்படிலத்³தா⁴னங் போ⁴கா³னங் படிலாபா⁴ய பரியேஸனா, லத்³தே⁴ஸு ச தேஸுபாதப்³யதாபத்திஆதி³ ஹோதீதி.

    103.Ettāvatāti jarāmaraṇādīnaṃ paccayaparamparādassanavasena pavattāya ettakāya desanāya. Purimataṇhanti purimabhavasiddhaṃ taṇhaṃ. ‘‘Esa paccayo taṇhāya, yadidaṃ vedanā’’ti vatvā tadanantaraṃ ‘‘phassapaccayā vedanāti iti kho panetaṃ vutta’’ntiādinā vedanāya paccayabhūtassa phassassa uddharaṇaṃ aññesu suttesu āgatanayena paṭiccasamuppādassa desanāmaggo , taṃ pana anotaritvā samudācārataṇhādassanamukheneva taṇhāmūlakadhamme desento āciṇṇadesanāmaggato okkamanto viya, tañca desanaṃ passato appavattanti pasayha balakkārena desento viya ca hotīti āha ‘‘idānī’’tiādi. Dve taṇhāti idhādhippetataṇhā eva dvidhā bhindanto āha. Esanataṇhāti bhogānaṃ pariyesanavasena pavattataṇhā. Esitataṇhāti pariyiṭṭhesu bhogesu uppajjamānataṇhā. Samudācārataṇhāyāti pariyuṭṭhānavasena pavattataṇhāya. Duvidhāpesā vedanaṃ paṭicca taṇhānāma vedanāpaccayā ca appaṭiladdhānaṃ bhogānaṃ paṭilābhāya pariyesanā, laddhesu ca tesupātabyatāpattiādi hotīti.

    பரிதஸ்ஸனவஸேன பரியேஸதி ஏதாயாதி பரியேஸனா. ஆஸயதோ, பயோக³தோ ச பரியேஸனா ததா²பவத்தோ சித்துப்பாதோ³. தேனாஹ ‘‘தண்ஹாய ஸதி ஹோதீ’’தி. ரூபாதி³ஆரம்மணபடிலாபோ⁴தி ஸவத்து²கானங் ரூபாதி³ஆரம்மணானங் க³வேஸனவஸேன, பவத்தியங் பன அபரியிட்ட²ங்யேவ லப்³ப⁴தி, தம்பி அத்த²தோ பரியேஸனாய லத்³த⁴மேவ நாம ததா²ரூபஸ்ஸ கம்மஸ்ஸ புப்³பே³கதத்தா ஏவ லப்³ப⁴னதோ. தேனாஹ ‘‘ஸோ ஹி பரியேஸனாய ஸதி ஹோதீ’’தி. ஸுக²வினிச்ச²யந்தி ஸுக²ங் விஸேஸதோ நிச்சி²னோதீதி ஸுக²வினிச்ச²யோ, ஸுக²ங் ஸபா⁴வதோ, ஸமுத³யதோ, அத்த²ங்க³மனதோ, நிஸ்ஸரணதோ ச யாதா²வதோ ஜானித்வா பவத்தஞாணங், தங் ஸுக²வினிச்ச²யங். ஜஞ்ஞாதி ஜானெய்ய. ‘‘ஸுப⁴ஸுக²’’ந்திஆதி³கங் ஆரம்மணே அபூ⁴தாகாரங் விவித⁴ங் நின்னபா⁴வேன நிச்சி²னோதி ஆரோபேதீதி வினிச்ச²யோ. அஸ்ஸாதா³னுபஸ்ஸனதண்ஹாதி³ட்டி²யாபி ஏவமேவ வினிச்ச²யபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. இமஸ்மிங் பன ஸுத்தே விதக்கோயேவ ஆக³தோதி யோஜனா. இமஸ்மிங் பன ஸுத்தேதி ஸக்கபஞ்ஹஸுத்தே. (தீ³॰ நி॰ 2.358) தத்த² ஹி ‘‘ச²ந்தோ³ கோ², தே³வானங் இந்த³, விதக்கனிதா³னோ’’தி ஆக³தங். இதா⁴தி இமஸ்மிங் மஹானிதா³னஸுத்தே. ‘‘விதக்கேனேவ வினிச்சி²னாதீ’’தி ஏதேன ‘‘வினிச்சீ²யதி ஏதேனாதி வினிச்ச²யோ’’தி வினிச்ச²ய-ஸத்³த³ஸ்ஸ கரணஸாத⁴னமாஹ. ‘‘எத்தக’’ந்திஆதி³ வினிச்ச²யனாகாரத³ஸ்ஸனங்.

    Paritassanavasena pariyesati etāyāti pariyesanā. Āsayato, payogato ca pariyesanā tathāpavatto cittuppādo. Tenāha ‘‘taṇhāya sati hotī’’ti. Rūpādiārammaṇapaṭilābhoti savatthukānaṃ rūpādiārammaṇānaṃ gavesanavasena, pavattiyaṃ pana apariyiṭṭhaṃyeva labbhati, tampi atthato pariyesanāya laddhameva nāma tathārūpassa kammassa pubbekatattā eva labbhanato. Tenāha ‘‘so hi pariyesanāya sati hotī’’ti. Sukhavinicchayanti sukhaṃ visesato nicchinotīti sukhavinicchayo, sukhaṃ sabhāvato, samudayato, atthaṅgamanato, nissaraṇato ca yāthāvato jānitvā pavattañāṇaṃ, taṃ sukhavinicchayaṃ. Jaññāti jāneyya. ‘‘Subhasukha’’ntiādikaṃ ārammaṇe abhūtākāraṃ vividhaṃ ninnabhāvena nicchinoti āropetīti vinicchayo. Assādānupassanataṇhādiṭṭhiyāpi evameva vinicchayabhāvo veditabbo. Imasmiṃ pana sutte vitakkoyeva āgatoti yojanā. Imasmiṃ pana sutteti sakkapañhasutte. (Dī. ni. 2.358) tattha hi ‘‘chando kho, devānaṃ inda, vitakkanidāno’’ti āgataṃ. Idhāti imasmiṃ mahānidānasutte.‘‘Vitakkeneva vinicchinātī’’ti etena ‘‘vinicchīyati etenāti vinicchayo’’ti vinicchaya-saddassa karaṇasādhanamāha. ‘‘Ettaka’’ntiādi vinicchayanākāradassanaṃ.

    ச²ந்த³னட்டே²ன ச²ந்தோ³, ஏவங் ரஞ்ஜனட்டே²ன ராகோ³, ஸ்வாயங் அனாஸேவனதாய மந்தோ³ ஹுத்வா பவத்தோ இதா⁴தி⁴ப்பேதோதி ஆஹ ‘‘து³ப்³ப³லராக³ஸ்ஸாதி⁴வசன’’ந்தி. அஜ்ஜோ²ஸானந்தி தண்ஹாதி³ட்டி²வஸேன அபி⁴னிவிஸனங். ‘‘மய்ஹங் இத³’’ந்தி ஹி தண்ஹாகா³ஹோ யேபு⁴ய்யேன அத்தக்³கா³ஹஸன்னிஸ்ஸயோவ ஹோதி. தேனாஹ ‘‘அஹங் மம’’ந்தி, ‘‘ப³லவஸன்னிட்டா²ன’’ந்தி ச தேஸங் கா³ஹானங் தி²ரபா⁴வப்பத்திமாஹ. தண்ஹாதி³ட்டி²வஸேன பரிக்³க³ஹகரணந்தி ‘‘அஹங் மம’’ந்தி ப³லவஸன்னிட்டா²னவஸேன அபி⁴னிவிட்ட²ஸ்ஸ அத்தத்தனியக்³கா³ஹவத்து²னோ அஞ்ஞாஸாதா⁴ரணங் விய கத்வா பரிக்³க³ஹெத்வா டா²னங், ததா²பவத்தோ லோப⁴ஸஹக³தசித்துப்பாதோ³. அத்தனா பரிக்³க³ஹிதஸ்ஸ வத்து²னோ யஸ்ஸ வஸேன பரேஹி ஸாதா⁴ரணபா⁴வஸ்ஸ அஸஹமானோ ஹோதி புக்³க³லோ, ஸோ த⁴ம்மோ அஸஹனதா. ஏவங் வசனத்த²ங் வத³ந்தி நிருத்தினயேன. ஸத்³த³லக்க²ணே பன யஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ வஸேன மச்ச²ரியயோக³தோ புக்³க³லோ மச்ச²ரோ, தஸ்ஸ பா⁴வோ, கம்மங் வா மச்ச²ரியங், மச்சே²ரோ த⁴ம்மோ. மச்ச²ரியஸ்ஸ ப³லவபா⁴வதோ ஆத³ரேன ரக்க²ணங் ஆரக்கோ²தி ஆஹ ‘‘த்³வார…பே॰… ஸுட்டு² ரக்க²ண’’ந்தி. அத்தனோ ப²லங் கரோதீதி கரணங், யங் கிஞ்சி காரணங், அதி⁴கங் கரணந்தி அதி⁴கரணங், விஸேஸகாரணங். விஸேஸகாரணஞ்ச போ⁴கா³னங் ஆரக்க²த³ண்டா³தா³னாதி³அனத்த²ஸம்ப⁴வஸ்ஸாதி வுத்தங் ‘‘ஆரக்கா²தி⁴கரண’’ந்திஆதி³. பரனிஸேத⁴னத்த²ந்தி மாரணாதி³னா பரேஸங் விபா³த⁴னத்த²ங். ஆதீ³யதி ஏதேனாதி ஆதா³னங், த³ண்ட³ஸ்ஸ ஆதா³னங் த³ண்டா³தா³னங், அபி⁴ப⁴வித்வா பரவிஹேட²னசித்துப்பாதோ³. ஸத்தா²தா³னேபி ஏஸேவ நயோ. ஹத்த²பராமாஸாதி³வஸேன காயேன காதப்³ப³கலஹோ காயகலஹோ. மம்மக⁴ட்டனாதி³வஸேன வாசாய காதப்³ப³கலஹோ வாசாகலஹோ. விருஜ்ஜ²னவஸேன விரூபங் க³ண்ஹாதி ஏதேனாதி விக்³க³ஹோ. விருத்³த⁴ங் வத³தி ஏதேனாதி விவாதோ³. துவங் துவந்தி அகா³ரவவசனஸஹசரணதோ துவங் துவங், ஸப்³பே³தே ததா²பவத்தா தோ³ஸஸஹக³தசித்துப்பாதா³ வேதி³தப்³பா³. தேனாஹ ப⁴க³வா ‘‘அனேகே பாபகா அகுஸலா த⁴ம்மா ஸம்ப⁴வந்தீ’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.104).

    Chandanaṭṭhena chando, evaṃ rañjanaṭṭhena rāgo, svāyaṃ anāsevanatāya mando hutvā pavatto idhādhippetoti āha ‘‘dubbalarāgassādhivacana’’nti. Ajjhosānanti taṇhādiṭṭhivasena abhinivisanaṃ. ‘‘Mayhaṃ ida’’nti hi taṇhāgāho yebhuyyena attaggāhasannissayova hoti. Tenāha ‘‘ahaṃ mama’’nti, ‘‘balavasanniṭṭhāna’’nti ca tesaṃ gāhānaṃ thirabhāvappattimāha. Taṇhādiṭṭhivasena pariggahakaraṇanti ‘‘ahaṃ mama’’nti balavasanniṭṭhānavasena abhiniviṭṭhassa attattaniyaggāhavatthuno aññāsādhāraṇaṃ viya katvā pariggahetvā ṭhānaṃ, tathāpavatto lobhasahagatacittuppādo. Attanā pariggahitassa vatthuno yassa vasena parehi sādhāraṇabhāvassa asahamāno hoti puggalo, so dhammo asahanatā. Evaṃ vacanatthaṃ vadanti niruttinayena. Saddalakkhaṇe pana yassa dhammassa vasena macchariyayogato puggalo maccharo, tassa bhāvo, kammaṃ vā macchariyaṃ, macchero dhammo. Macchariyassa balavabhāvato ādarena rakkhaṇaṃ ārakkhoti āha ‘‘dvāra…pe… suṭṭhu rakkhaṇa’’nti. Attano phalaṃ karotīti karaṇaṃ, yaṃ kiñci kāraṇaṃ, adhikaṃ karaṇanti adhikaraṇaṃ, visesakāraṇaṃ. Visesakāraṇañca bhogānaṃ ārakkhadaṇḍādānādianatthasambhavassāti vuttaṃ ‘‘ārakkhādhikaraṇa’’ntiādi. Paranisedhanatthanti māraṇādinā paresaṃ vibādhanatthaṃ. Ādīyati etenāti ādānaṃ, daṇḍassa ādānaṃ daṇḍādānaṃ, abhibhavitvā paraviheṭhanacittuppādo. Satthādānepi eseva nayo. Hatthaparāmāsādivasena kāyena kātabbakalaho kāyakalaho. Mammaghaṭṭanādivasena vācāya kātabbakalaho vācākalaho. Virujjhanavasena virūpaṃ gaṇhāti etenāti viggaho. Viruddhaṃ vadati etenāti vivādo. Tuvaṃ tuvanti agāravavacanasahacaraṇato tuvaṃ tuvaṃ, sabbete tathāpavattā dosasahagatacittuppādā veditabbā. Tenāha bhagavā ‘‘aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavantī’’ti (dī. ni. 2.104).

    112. தே³ஸனங் நிவத்தேஸீதி ‘‘தண்ஹங் படிச்ச பரியேஸனா’’திஆதி³னா அனுலோமனயேன பவத்திதங் தே³ஸனங் படிலோமனயேன புன ‘‘ஆரக்கா²தி⁴கரண’’ந்தி ஆரப⁴ந்தோ நிவத்தேஸி. பஞ்சகாமகு³ணிகராக³வஸேனாதி ஆரம்மணபூ⁴தா பஞ்ச காமகு³ணா ஏதஸ்ஸ அத்தீ²தி பஞ்சகாமகு³ணிகோ, தத்த² ரஞ்ஜனவஸேன அபி⁴ரமணவஸேன பவத்தராகோ³, தஸ்ஸ வஸேன உப்பன்னா ரஞ்ஜனவஸேன தண்ஹாயனவஸேன பவத்தா ரூபாதி³தண்ஹாவ காமேஸு தண்ஹாதி காமதண்ஹா. ப⁴வதி அத்தி² ஸப்³ப³காலங் திட்ட²தீதி பவத்தா ப⁴வதி³ட்டி² உத்தரபத³லோபேன ப⁴வோ, தங்ஸஹக³தா தண்ஹா ப⁴வதண்ஹா. விப⁴வதி வினஸ்ஸதி உச்சி²ஜ்ஜதீதி பவத்தா விப⁴வதி³ட்டி² விப⁴வோ உத்தரபத³லோபேன, தங்ஸஹக³தா தண்ஹா விப⁴வதண்ஹாதி ஆஹ ‘‘ஸஸ்ஸததி³ட்டீ²’’திஆதி³. இமே த்³வே த⁴ம்மாதி ‘‘ஏஸ பச்சயோ உபாதா³னஸ்ஸ, யதி³த³ங் தண்ஹா’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.101) ஏவங் வுத்தா வட்டமூலதண்ஹா ச ‘‘தண்ஹங் படிச்ச பரியேஸனா’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.103) ஏவங் வுத்தா ஸமுதா³சாரதண்ஹா சாதி இமே த்³வே த⁴ம்மா. வட்டமூலஸமுதா³சாரவஸேனாதி வட்டமூலவஸேன சேவ ஸமுதா³சாரவஸேன ச. த்³வீஹி கொட்டா²ஸேஹீதி த்³வீஹி பா⁴கே³ஹி. த்³வீஹி அவயவேஹி ஸமோஸரந்தி நிப்³ப³த்தனவஸேன ஸமங் வத்தந்தி இதோதி ஸமோஸரணங், பச்சயோ, ஏகங் ஸமோஸரணங் ஏதாஸந்தி ஏகஸமோஸரணா. கேன பன ஏகஸமோஸரணாதி ஆஹ ‘‘வேத³னாயா’’தி. த்³வேபி ஹி தண்ஹா வேத³னாபச்சயா ஏவாதி. தேனாஹ ‘‘வேத³னாபச்சயேன ஏகபச்சயா’’தி. ததோ ததோ ஓஸரித்வா ஆக³ந்த்வா ஸமவஸனட்டா²னங் ஓஸரண ஸமோஸரணங். வேத³னாய ஸமங் ஸஹ ஏகஸ்மிங் ஆரம்மணே ஓஸரணகபவத்தனகா வேத³னா ஸமோஸரணாதி ஆஹ ‘‘இத³ங் ஸஹஜாதஸமோஸரணங் நாமா’’தி.

    112.Desanaṃ nivattesīti ‘‘taṇhaṃ paṭicca pariyesanā’’tiādinā anulomanayena pavattitaṃ desanaṃ paṭilomanayena puna ‘‘ārakkhādhikaraṇa’’nti ārabhanto nivattesi. Pañcakāmaguṇikarāgavasenāti ārammaṇabhūtā pañca kāmaguṇā etassa atthīti pañcakāmaguṇiko, tattha rañjanavasena abhiramaṇavasena pavattarāgo, tassa vasena uppannā rañjanavasena taṇhāyanavasena pavattā rūpāditaṇhāva kāmesu taṇhāti kāmataṇhā. Bhavati atthi sabbakālaṃ tiṭṭhatīti pavattā bhavadiṭṭhi uttarapadalopena bhavo, taṃsahagatā taṇhā bhavataṇhā. Vibhavati vinassati ucchijjatīti pavattā vibhavadiṭṭhi vibhavo uttarapadalopena, taṃsahagatā taṇhā vibhavataṇhāti āha ‘‘sassatadiṭṭhī’’tiādi. Ime dve dhammāti ‘‘esa paccayo upādānassa, yadidaṃ taṇhā’’ti (dī. ni. 2.101) evaṃ vuttā vaṭṭamūlataṇhā ca ‘‘taṇhaṃ paṭicca pariyesanā’’ti (dī. ni. 2.103) evaṃ vuttā samudācārataṇhā cāti ime dve dhammā. Vaṭṭamūlasamudācāravasenāti vaṭṭamūlavasena ceva samudācāravasena ca. Dvīhi koṭṭhāsehīti dvīhi bhāgehi. Dvīhi avayavehi samosaranti nibbattanavasena samaṃ vattanti itoti samosaraṇaṃ, paccayo, ekaṃ samosaraṇaṃ etāsanti ekasamosaraṇā. Kena pana ekasamosaraṇāti āha ‘‘vedanāyā’’ti. Dvepi hi taṇhā vedanāpaccayā evāti. Tenāha ‘‘vedanāpaccayena ekapaccayā’’ti. Tato tato osaritvā āgantvā samavasanaṭṭhānaṃ osaraṇa samosaraṇaṃ. Vedanāya samaṃ saha ekasmiṃ ārammaṇe osaraṇakapavattanakā vedanā samosaraṇāti āha ‘‘idaṃ sahajātasamosaraṇaṃ nāmā’’ti.

    113. ஸப்³பே³தி உப்பத்தித்³வாரவஸேன பி⁴ந்தி³த்வா வுத்தா ஸவிபாகப²ஸ்ஸா ஏவ விஞ்ஞாணாதி³ வேத³னாபரியோஸானா விபாகவிதீ²தி கத்வா. படிச்சஸமுப்பாத³கதா² நாம வட்டகதா²தி ஆஹ ‘‘ட²பெத்வா சத்தாரோ லோகுத்தரவிபாகப²ஸ்ஸே’’தி. ப³ஹுதா⁴தி ப³ஹுப்பகாரேன. அயஞ்ஹி பஞ்சத்³வாரே சக்கு²பஸாதா³தி³வத்து²கானங் பஞ்சன்னங் வேத³னானங் சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸாதி³கோ ப²ஸ்ஸோ ஸஹஜாதஅஞ்ஞமஞ்ஞனிஸ்ஸயவிபாகஆஹாரஸம்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தவஸேன அட்ட²தா⁴ பச்சயோ ஹோதி. ஸேஸானங் பன ஏகேகஸ்மிங் த்³வாரே ஸம்படிச்ச²னஸந்தீரணததா³ரம்மணவஸேன பவத்தானங் காமாவசரவிபாகவேத³னானங் சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸாதி³கோ ப²ஸ்ஸோ உபனிஸ்ஸயவஸேன ஏகதா⁴வ பச்சயோ ஹோதி. மனொத்³வாரேபி ததா³ரம்மணவஸேன பவத்தானங் காமாவசரவிபாகவேத³னானங் ஸஹஜாதமனோஸம்ப²ஸ்ஸோ ததே²வ அட்ட²தா⁴ பச்சயோ ஹோதி, ததா² படிஸந்தி⁴ப⁴வங்க³சுதிவஸேன பவத்தானங் தேபூ⁴மகவிபாகவேத³னானங். யா பன தா மனொத்³வாரே ததா³ரம்மணவஸேன பவத்தா காமாவசரவேத³னா, தாஸங் மனொத்³வாராவஜ்ஜனஸம்பயுத்தோ மனோஸம்ப²ஸ்ஸோ உபனிஸ்ஸயவஸேன ஏகதா⁴வ பச்சயோ ஹோதீதி ஏவங் ப²ஸ்ஸோ ப³ஹுதா⁴ வேத³னாய பச்சயோ ஹோதீதி வேதி³தப்³ப³ங்.

    113.Sabbeti uppattidvāravasena bhinditvā vuttā savipākaphassā eva viññāṇādi vedanāpariyosānā vipākavithīti katvā. Paṭiccasamuppādakathā nāma vaṭṭakathāti āha ‘‘ṭhapetvā cattāro lokuttaravipākaphasse’’ti. Bahudhāti bahuppakārena. Ayañhi pañcadvāre cakkhupasādādivatthukānaṃ pañcannaṃ vedanānaṃ cakkhusamphassādiko phasso sahajātaaññamaññanissayavipākaāhārasampayuttaatthiavigatavasena aṭṭhadhā paccayo hoti. Sesānaṃ pana ekekasmiṃ dvāre sampaṭicchanasantīraṇatadārammaṇavasena pavattānaṃ kāmāvacaravipākavedanānaṃ cakkhusamphassādiko phasso upanissayavasena ekadhāva paccayo hoti. Manodvārepi tadārammaṇavasena pavattānaṃ kāmāvacaravipākavedanānaṃ sahajātamanosamphasso tatheva aṭṭhadhā paccayo hoti, tathā paṭisandhibhavaṅgacutivasena pavattānaṃ tebhūmakavipākavedanānaṃ. Yā pana tā manodvāre tadārammaṇavasena pavattā kāmāvacaravedanā, tāsaṃ manodvārāvajjanasampayutto manosamphasso upanissayavasena ekadhāva paccayo hotīti evaṃ phasso bahudhā vedanāya paccayo hotīti veditabbaṃ.

    114. வேத³னாதீ³னந்தி வேத³னாஸஞ்ஞாஸங்கா²ரவிஞ்ஞாணானங். அஸதி³ஸபா⁴வாதி அனுப⁴வனஸஞ்ஜானநாபி⁴ஸங்க²ரணவிஜானநபா⁴வா. தே ஹி அஞ்ஞமஞ்ஞவிது⁴ரேன வேத³யிதாதி³ரூபேன ஆகிரியந்தி பஞ்ஞாயந்தீதி ஆகாராதி வுச்சந்தி. தேயேவாதி வேத³னாதீ³னங் தே ஏவ வேத³யிதாதி³ஆகாரா. ஸாது⁴கங் த³ஸ்ஸியமானாதி ஸக்கச்சங் பச்சக்க²தோ விய பகாஸியமானா. தங் தங் லீனமத்த²ங் க³மெந்தீதி ‘‘அரூபட்டோ² ஆரம்மணாபி⁴முக²னமனட்டோ²’’தி ஏவமாதி³கங் தங் தங் லீனங் அபாகடமத்த²ங் க³மெந்தி ஞாபெந்தீதி லிங்கா³னி. தஸ்ஸ தஸ்ஸ ஸஞ்ஜானநஹேதுதோதி தஸ்ஸ தஸ்ஸ அரூபட்டா²தி³கஸ்ஸ ஸல்லக்க²ணஸ்ஸ காரணத்தா. நிமீயந்தி அனுமீயந்தி ஏதேஹீதி நிமித்தானி. ததா² ததா² அரூபபா⁴வாதி³ப்பகாரேன, வேத³யிதாதி³ப்பகாரேன ச உத்³தி³ஸிதப்³ப³தோ கதே²தப்³ப³தோ உத்³தே³ஸா. தஸ்மாதி ‘‘அஸதி³ஸபா⁴வா’’திஆதி³னா வுத்தமேவத்த²ங் காரணபா⁴வேன பச்சாமஸதி. யஸ்மா வேத³னாதீ³னங் அஞ்ஞமஞ்ஞஅஸதி³ஸபா⁴வா யதா²வுத்தேனத்தே²ன ஆகாராத³யோ, தஸ்மா அயங் இதா³னி வுச்சமானோ எத்த² பாளிபதே³ அத்தோ².

    114.Vedanādīnanti vedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇānaṃ. Asadisabhāvāti anubhavanasañjānanābhisaṅkharaṇavijānanabhāvā. Te hi aññamaññavidhurena vedayitādirūpena ākiriyanti paññāyantīti ākārāti vuccanti. Teyevāti vedanādīnaṃ te eva vedayitādiākārā. Sādhukaṃ dassiyamānāti sakkaccaṃ paccakkhato viya pakāsiyamānā. Taṃ taṃ līnamatthaṃ gamentīti ‘‘arūpaṭṭho ārammaṇābhimukhanamanaṭṭho’’ti evamādikaṃ taṃ taṃ līnaṃ apākaṭamatthaṃ gamenti ñāpentīti liṅgāni. Tassa tassa sañjānanahetutoti tassa tassa arūpaṭṭhādikassa sallakkhaṇassa kāraṇattā. Nimīyanti anumīyanti etehīti nimittāni. Tathā tathā arūpabhāvādippakārena, vedayitādippakārena ca uddisitabbato kathetabbato uddesā. Tasmāti ‘‘asadisabhāvā’’tiādinā vuttamevatthaṃ kāraṇabhāvena paccāmasati. Yasmā vedanādīnaṃ aññamaññaasadisabhāvā yathāvuttenatthena ākārādayo, tasmā ayaṃ idāni vuccamāno ettha pāḷipade attho.

    நாமஸமூஹஸ்ஸாதி ஆரம்மணாபி⁴முக²ங் நமனட்டே²ன ‘‘நாம’’ந்தி லத்³த⁴ஸமஞ்ஞஸ்ஸ வேத³னாதி³சதுக்க²ந்த⁴ஸங்கா²தஸ்ஸ அரூபத⁴ம்மபுஞ்ஜஸ்ஸ. பஞ்ஞத்தீதி ‘‘நாமகாயோ அரூபகலாபோ அரூபினோ க²ந்தா⁴’’திஆதி³கா பஞ்ஞாபனா ஹோதி. சேதனாபதா⁴னத்தா ஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴த⁴ம்மானங் ‘‘ஸங்கா²ரானங் சேதனாகாரே’’திஆதி³ வுத்தங். ததா² ஹி ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயே ஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴விப⁴ஜனே ‘‘யா சேதனா ஸஞ்சேதனா ஸஞ்சேதயிதத்த’’ந்தி (விப⁴॰ 249 அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயே) சேதனாவ நித்³தி³ட்டா². அஸதீதி அஸந்தேஸு. வசனவிபல்லாஸேன ஹி ஏவங் வுத்தங். சத்தாரோ க²ந்தே⁴ வத்து²ங் கத்வாதி வேத³னா ஸஞ்ஞா சித்தங் சேதனாத³யோதி இமே சதுக்க²ந்த⁴ஸஞ்ஞிதே நிஸ்ஸயபச்சயபூ⁴தே த⁴ம்மே வத்து²ங் கத்வா. அயஞ்ச நயோ பஞ்சத்³வாரேபி ஸம்ப⁴வதீதி ‘‘மனொத்³வாரே’’தி விஸேஸிதங். அதி⁴வசனஸம்ப²ஸ்ஸவேவசனோதி அதி⁴வசனமுகே²ன பஞ்ஞத்திமுகே²ன க³ஹேதப்³ப³த்தா ‘‘அதி⁴வசனஸம்ப²ஸ்ஸோ’’தி லத்³த⁴னாமோ. ஸோதி மனோஸம்ப²ஸ்ஸோ. பஞ்சவோகாரே ச ஹத³யவத்து²ங் நிஸ்ஸாய லப்³ப⁴னதோ ரூபகாயே பஞ்ஞாயதேவ, அயங் பன நயோ இத⁴ ந இச்சி²தோ வேத³னாதி³படிக்கே²பவஸேன அஸம்ப⁴வபரியாயஸ்ஸ ஜோதிதத்தாதி ‘‘பஞ்சபஸாதே³ வத்து²ங் கத்வா உப்பஜ்ஜெய்யா’’தி அத்தோ² வுத்தோ. ந ஹி வேத³னாஸன்னிஸ்ஸயேன வினா பஞ்சபஸாதே³ வத்து²ங் கத்வா மனோஸம்ப²ஸ்ஸஸ்ஸ ஸம்ப⁴வோ அத்தி². உப்பத்திட்டா²னே அஸதி அனுப்பத்திட்டா²னதோ ப²லஸ்ஸ உப்பத்தி நாம கதா³சிபி நத்தீ²தி இமமத்த²ங் யதா²தி⁴க³தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ நித³ஸ்ஸனவஸேன த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அம்ப³ருக்கே²’’திஆதி³மாஹ . ரூபகாயதோதி கேவலங் ரூபகாயதோ. தஸ்ஸாதி மனோஸம்ப²ஸ்ஸஸ்ஸ.

    Nāmasamūhassāti ārammaṇābhimukhaṃ namanaṭṭhena ‘‘nāma’’nti laddhasamaññassa vedanādicatukkhandhasaṅkhātassa arūpadhammapuñjassa. Paññattīti ‘‘nāmakāyo arūpakalāpo arūpino khandhā’’tiādikā paññāpanā hoti. Cetanāpadhānattā saṅkhārakkhandhadhammānaṃ ‘‘saṅkhārānaṃ cetanākāre’’tiādi vuttaṃ. Tathā hi suttantabhājanīye saṅkhārakkhandhavibhajane ‘‘yā cetanā sañcetanā sañcetayitatta’’nti (vibha. 249 abhidhammabhājanīye) cetanāva niddiṭṭhā. Asatīti asantesu. Vacanavipallāsena hi evaṃ vuttaṃ. Cattāro khandhe vatthuṃ katvāti vedanā saññā cittaṃ cetanādayoti ime catukkhandhasaññite nissayapaccayabhūte dhamme vatthuṃ katvā. Ayañca nayo pañcadvārepi sambhavatīti ‘‘manodvāre’’ti visesitaṃ. Adhivacanasamphassavevacanoti adhivacanamukhena paññattimukhena gahetabbattā ‘‘adhivacanasamphasso’’ti laddhanāmo. Soti manosamphasso. Pañcavokāre ca hadayavatthuṃ nissāya labbhanato rūpakāye paññāyateva, ayaṃ pana nayo idha na icchito vedanādipaṭikkhepavasena asambhavapariyāyassa jotitattāti ‘‘pañcapasāde vatthuṃ katvā uppajjeyyā’’ti attho vutto. Na hi vedanāsannissayena vinā pañcapasāde vatthuṃ katvā manosamphassassa sambhavo atthi. Uppattiṭṭhāne asati anuppattiṭṭhānato phalassa uppatti nāma kadācipi natthīti imamatthaṃ yathādhigatassa atthassa nidassanavasena dassento ‘‘ambarukkhe’’tiādimāha . Rūpakāyatoti kevalaṃ rūpakāyato. Tassāti manosamphassassa.

    விரோதி⁴பச்சயஸன்னிபாதே விபூ⁴ததரா விஸதி³ஸுப்பத்தி, தஸ்மிங் வா ஸதி அத்தனோ ஸந்தானே விஜ்ஜமானஸ்ஸேவ விஸதி³ஸுப்பத்திஹேதுபா⁴வோ ருப்பனாகாரோ. ஸோ ஏவ ருப்பனாகாரோ வத்து²ஸப்படிகா⁴தி³கங் தங் தங் லீனமத்த²ங் க³மேதீதி லிங்க³ங். தஸ்ஸ தஸ்ஸ ஸஞ்ஜானநஹேதுதோ நிமித்தங். ததா² ததா² உத்³தி³ஸிதப்³ப³தோ உத்³தே³ஸோதி ஏவமெத்த² ஆகாராத³யோ அத்த²தோ வேதி³தப்³பா³. வத்தா²ரம்மணானங் அஞ்ஞமஞ்ஞபடிஹனநங் படிகோ⁴, ததோ படிக⁴தோ ஜாதோ படிக⁴ஸம்ப²ஸ்ஸோ. தேனாஹ ‘‘ஸப்படிக⁴’’ந்திஆதி³. நாமகாயதோதி கேவலங் நாமகாயதோ. தஸ்ஸாதி படிக⁴ஸம்ப²ஸ்ஸஸ்ஸ. ஸேஸங் பட²மபஞ்ஹே வுத்தனயமேவ.

    Virodhipaccayasannipāte vibhūtatarā visadisuppatti, tasmiṃ vā sati attano santāne vijjamānasseva visadisuppattihetubhāvo ruppanākāro. So eva ruppanākāro vatthusappaṭighādikaṃ taṃ taṃ līnamatthaṃ gametīti liṅgaṃ. Tassa tassa sañjānanahetuto nimittaṃ. Tathā tathā uddisitabbato uddesoti evamettha ākārādayo atthato veditabbā. Vatthārammaṇānaṃ aññamaññapaṭihananaṃ paṭigho, tato paṭighato jāto paṭighasamphasso. Tenāha ‘‘sappaṭigha’’ntiādi. Nāmakāyatoti kevalaṃ nāmakāyato. Tassāti paṭighasamphassassa. Sesaṃ paṭhamapañhe vuttanayameva.

    உப⁴யவஸேனாதி நாமகாயோ ரூபகாயோதி உப⁴யஸன்னிஸ்ஸயஸ்ஸ அதி⁴வசனஸம்ப²ஸ்ஸோ படிக⁴ஸம்ப²ஸ்ஸோதி உப⁴யஸம்ப²ஸ்ஸஸ்ஸ வஸேன.

    Ubhayavasenāti nāmakāyo rūpakāyoti ubhayasannissayassa adhivacanasamphasso paṭighasamphassoti ubhayasamphassassa vasena.

    விஸுங் விஸுங் பச்சயங் த³ஸ்ஸெத்வாதி ப்³யதிரேகமுகே²ன பச்சேகங் நாமகாயரூபகாயஸஞ்ஞிதங் பச்சயங் த³ஸ்ஸெத்வா. தேஸந்தி ப²ஸ்ஸானங். அவிஸேஸதோதி விஸேஸங் அகத்வா ஸாமஞ்ஞதோ. த³ஸ்ஸேதுந்தி ப்³யதிரேகமுகே²னேவ த³ஸ்ஸேதுங். ஏஸேவ ஹேதூதி ஏஸ ச²ஸுபி த்³வாரேஸு பவத்தோ நாமரூபஸங்கா²தோ ஹேது யதா²ரஹங் த்³வின்னம்பி ப²ஸ்ஸானங். இதா³னி தங் யதா²ரஹங் பவத்திங் விப⁴ஜித்வா த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘சக்கு²த்³வாராதீ³ஸு ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங்.

    Visuṃ visuṃ paccayaṃ dassetvāti byatirekamukhena paccekaṃ nāmakāyarūpakāyasaññitaṃ paccayaṃ dassetvā. Tesanti phassānaṃ. Avisesatoti visesaṃ akatvā sāmaññato. Dassetunti byatirekamukheneva dassetuṃ. Eseva hetūti esa chasupi dvāresu pavatto nāmarūpasaṅkhāto hetu yathārahaṃ dvinnampi phassānaṃ. Idāni taṃ yathārahaṃ pavattiṃ vibhajitvā dassetuṃ ‘‘cakkhudvārādīsu hī’’tiādi vuttaṃ.

    ஸம்பயுத்தகா க²ந்தா⁴தி ப²ஸ்ஸேன ஸம்பயுத்தா வேத³னாத³யோ க²ந்தா⁴. ஆவஜ்ஜனஸ்ஸாபி ஸம்பயுத்தக்க²ந்த⁴க்³க³ஹணேனேவெத்த² க³ஹணங் த³ட்ட²ப்³ப³ங் தத³வினாபா⁴வதோ. பரதோ மனோஸம்ப²ஸ்ஸேபி ஏஸேவ நயோ. பஞ்சவிதோ⁴பீதி சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸாதி³வஸேன பஞ்சவிதோ⁴பி. ஸோ ப²ஸ்ஸோதி படிக⁴ஸம்ப²ஸ்ஸோ. ப³ஹுதா⁴தி ப³ஹுப்பகாரேன. ததா² ஹி விபாகனாமங் விபாகஸ்ஸ அனேகபே⁴த³ஸ்ஸ மனோஸம்ப²ஸ்ஸஸ்ஸ ஸஹஜாதஅஞ்ஞமஞ்ஞனிஸ்ஸயவிபாகஸம்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தவஸேன ஸத்ததா⁴ பச்சயோ ஹோதி. யங் பனெத்த² ஆஹாரகிச்சங், தங் ஆஹாரபச்சயவஸேன. யங் இந்த்³ரியகிச்சங், தங் இந்த்³ரியபச்சயவஸேன பச்சயோ ஹோதி. அவிபாகங் பன நாமங் அவிபாகஸ்ஸ மனோஸம்ப²ஸ்ஸஸ்ஸ ட²பெத்வா விபாகபச்சயங் இதரேஸங் வஸேன பச்சயோ ஹோதி. ரூபங் பன சக்கா²யதனாதி³பே⁴த³ங் சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸாதி³கஸ்ஸ பஞ்சவித⁴ஸ்ஸ ப²ஸ்ஸஸ்ஸ நிஸ்ஸயபுரேஜாதஇந்த்³ரியவிப்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தவஸேன ச²தா⁴ பச்சயோ ஹோதி. ரூபாயதனாதி³பே⁴த³ங் தஸ்ஸ பஞ்சவித⁴ஸ்ஸ ஆரம்மணபுரேஜாதஅத்தி²அவிக³தவஸேன சதுதா⁴ பச்சயோ ஹோதி. மனோஸம்ப²ஸ்ஸஸ்ஸ பன தானி ரூபாயதனாதீ³னி, த⁴ம்மாரம்மணஞ்ச ததா² ச ஆரம்மணபச்சயமத்தேனேவ பச்சயோ ஹோதி. வத்து²ரூபங் பன மனோஸம்ப²ஸ்ஸஸ்ஸ நிஸ்ஸயபுரேஜாதவிப்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தவஸேன பஞ்சதா⁴ பச்சயோ ஹோதி. ஏவங் நாமரூபங் அஸ்ஸ ப²ஸ்ஸஸ்ஸ ப³ஹுதா⁴ பச்சயோ ஹோதீதி வேதி³தப்³ப³ங்.

    Sampayuttakākhandhāti phassena sampayuttā vedanādayo khandhā. Āvajjanassāpi sampayuttakkhandhaggahaṇenevettha gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ tadavinābhāvato. Parato manosamphassepi eseva nayo. Pañcavidhopīti cakkhusamphassādivasena pañcavidhopi. So phassoti paṭighasamphasso. Bahudhāti bahuppakārena. Tathā hi vipākanāmaṃ vipākassa anekabhedassa manosamphassassa sahajātaaññamaññanissayavipākasampayuttaatthiavigatavasena sattadhā paccayo hoti. Yaṃ panettha āhārakiccaṃ, taṃ āhārapaccayavasena. Yaṃ indriyakiccaṃ, taṃ indriyapaccayavasena paccayo hoti. Avipākaṃ pana nāmaṃ avipākassa manosamphassassa ṭhapetvā vipākapaccayaṃ itaresaṃ vasena paccayo hoti. Rūpaṃ pana cakkhāyatanādibhedaṃ cakkhusamphassādikassa pañcavidhassa phassassa nissayapurejātaindriyavippayuttaatthiavigatavasena chadhā paccayo hoti. Rūpāyatanādibhedaṃ tassa pañcavidhassa ārammaṇapurejātaatthiavigatavasena catudhā paccayo hoti. Manosamphassassa pana tāni rūpāyatanādīni, dhammārammaṇañca tathā ca ārammaṇapaccayamatteneva paccayo hoti. Vatthurūpaṃ pana manosamphassassa nissayapurejātavippayuttaatthiavigatavasena pañcadhā paccayo hoti. Evaṃ nāmarūpaṃ assa phassassa bahudhā paccayo hotīti veditabbaṃ.

    115. பட²முப்பத்தியங் விஞ்ஞாணங் நாமரூபஸ்ஸ விஸேஸபச்சயோதி இமமத்த²ங் ப்³யதிரேகமுகே²ன த³ஸ்ஸேதுங் பாளியங் ‘‘மாதுகுச்சி²ம்ஹி ந ஓக்கமிஸ்ஸதா²’’திஆதி³ வுத்தங். க³ப்³ப⁴ஸெய்யகபடிஸந்தி⁴ ஹி பா³ஹிரதோ மாதுகுச்சி²ங் ஓக்கமந்தஸ்ஸ விய ஹொந்தீபி அத்த²தோ யதா²பச்சயங் க²ந்தா⁴னங் தத்த² பட²முப்பத்தியேவ. தேனாஹ ‘‘பவிஸித்வா…பே॰… ந வத்திஸ்ஸதா²’’தி. ஸுத்³த⁴ந்தி கேவலங் விஞ்ஞாணேன அமிஸ்ஸிதங் விரஹிதங். ‘‘அவஸேஸ’’ந்தி இத³ங் நாமாபெக்க²ங், தஸ்மா அவஸேஸங் நாமரூபந்தி இமங் விஞ்ஞாணங் ட²பெத்வா அவஸேஸங் நாமரூபங் வாதி அத்தோ². படிஸந்தி⁴வஸேன ஓக்கந்தந்தி படிஸந்தி⁴க்³க³ஹணவஸேன, மாதுகுச்சி²ங் ஓக்கமந்தஸ்ஸ வா பட²மாவயவபா⁴வேன ஓதிண்ணங். வோக்கமிஸ்ஸதா²தி ஸந்ததிவிச்சே²த³ங் வினாஸங் உபக³மிஸ்ஸத², தங் பன மரணங் நாம ஹோதீதி ஆஹ ‘‘சுதிவஸேனா’’தி. அஸ்ஸாதி விஞ்ஞாணஸ்ஸ, தஞ்ச கோ² விஞ்ஞாணஸாமஞ்ஞவஸேன வுத்தங். தேனாஹ ‘‘தஸ்ஸேவ சித்தஸ்ஸ நிரோதே⁴னா’’தி, படிஸந்தி⁴சித்தஸ்ஸேவ நிரோதே⁴னாதி அத்தோ². ததோதி படிஸந்தி⁴சித்ததோ. படிஸந்தி⁴சித்தஸ்ஸ, ததோ து³தியததியசித்தானங் வா நிரோதே⁴ன சுதி ந ஹோதீதி வுத்தமத்த²ங் யுத்திதோ விபா⁴வேதுங் ‘‘படிஸந்தி⁴சித்தேன ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். ஏதஸ்மிங் அந்தரேதி ஏதஸ்மிங் ஸோளஸசித்தக்க²ணே காலே. அந்தராயோ நத்தீ²தி எத்த² தா³ரகஸ்ஸ தாவ மரணந்தராயோ மா ஹோது ததா³ சுதிசித்தஸ்ஸ அஸம்ப⁴வதோ, மாது பன கத²ங் ததா³ மரணந்தராயாபா⁴வோதி? தங் தங் காலங் அனதிக்கமித்வா தத³ந்தரேயேவ சவனத⁴ம்மாய க³ப்³ப⁴க்³க³ஹணஸ்ஸேவ அஸம்ப⁴வதோ. தேனாஹ ‘‘அயஞ்ஹி அனோகாஸோ நாமா’’தி, சுதியாதி அதி⁴ப்பாயோ.

    115. Paṭhamuppattiyaṃ viññāṇaṃ nāmarūpassa visesapaccayoti imamatthaṃ byatirekamukhena dassetuṃ pāḷiyaṃ ‘‘mātukucchimhi na okkamissathā’’tiādi vuttaṃ. Gabbhaseyyakapaṭisandhi hi bāhirato mātukucchiṃ okkamantassa viya hontīpi atthato yathāpaccayaṃ khandhānaṃ tattha paṭhamuppattiyeva. Tenāha ‘‘pavisitvā…pe… na vattissathā’’ti. Suddhanti kevalaṃ viññāṇena amissitaṃ virahitaṃ. ‘‘Avasesa’’nti idaṃ nāmāpekkhaṃ, tasmā avasesaṃ nāmarūpanti imaṃ viññāṇaṃ ṭhapetvā avasesaṃ nāmarūpaṃ vāti attho. Paṭisandhivasena okkantanti paṭisandhiggahaṇavasena, mātukucchiṃ okkamantassa vā paṭhamāvayavabhāvena otiṇṇaṃ. Vokkamissathāti santativicchedaṃ vināsaṃ upagamissatha, taṃ pana maraṇaṃ nāma hotīti āha ‘‘cutivasenā’’ti. Assāti viññāṇassa, tañca kho viññāṇasāmaññavasena vuttaṃ. Tenāha ‘‘tasseva cittassa nirodhenā’’ti, paṭisandhicittasseva nirodhenāti attho. Tatoti paṭisandhicittato. Paṭisandhicittassa, tato dutiyatatiyacittānaṃ vā nirodhena cuti na hotīti vuttamatthaṃ yuttito vibhāvetuṃ ‘‘paṭisandhicittena hī’’tiādi vuttaṃ. Etasmiṃ antareti etasmiṃ soḷasacittakkhaṇe kāle. Antarāyo natthīti ettha dārakassa tāva maraṇantarāyo mā hotu tadā cuticittassa asambhavato, mātu pana kathaṃ tadā maraṇantarāyābhāvoti? Taṃ taṃ kālaṃ anatikkamitvā tadantareyeva cavanadhammāya gabbhaggahaṇasseva asambhavato. Tenāha ‘‘ayañhi anokāso nāmā’’ti, cutiyāti adhippāyo.

    படிஸந்தி⁴சித்தேன ஸத்³தி⁴ங் ஸமுட்டி²தரூபானீதி ஓக்கந்திக்க²ணே உப்பன்னகம்மஜரூபானி வத³தி. தானி ஹி நிப்பரியாயதோ படிஸந்தி⁴சித்தேன ஸத்³தி⁴ங் ஸமுட்டி²தரூபானி நாம, ந உதுஸமுட்டா²னானி படிஸந்தி⁴சித்தஸ்ஸ உப்பாத³தோ பச்சா² ஸமுட்டி²தத்தா. சித்தஜாஹாரஜானங் பன ததா³ அஸம்ப⁴வோ ஏவ. யானி படிஸந்தி⁴சித்தேன ஸத்³தி⁴ங் ஸமுட்டி²தரூபானி, தானி திவிதா⁴னி தஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே ஸமுட்டி²தானி, டி²திக்க²ணே ஸமுட்டி²தானி, ப⁴ங்க³க்க²ணே ஸமுட்டி²தானீதி. தேஸு உப்பாத³க்க²ணே ஸமுட்டி²தானி ஸத்தரஸமஸ்ஸ ப⁴வங்க³ஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே நிருஜ்ஜ²ந்தி, டி²திக்க²ணே ஸமுட்டி²தானி டி²திக்க²ணே நிருஜ்ஜ²ந்தி, ப⁴ங்க³க்க²ணே ஸமுட்டி²தானி ப⁴ங்க³க்க²ணே நிருஜ்ஜ²ந்தி. தத்த² ‘‘ப⁴ஞ்ஜமானோ த⁴ம்மோ ப⁴ஞ்ஜமானஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ பச்சயோ ஹோதீ’’தி ந ஸக்கா வத்துங், உப்பாதே³, பன டி²தியஞ்ச ந ந ஸக்காதி ‘‘ஸத்தரஸமஸ்ஸ ப⁴வங்க³ஸ்ஸ உப்பாத³க்க²ணே, டி²திக்க²ணே ச த⁴ரந்தானங் வஸேன தஸ்ஸ பச்சயம்பி தா³துங் ந ஸக்கொந்தீ’’தி வுத்தங். ரூபகாயூபத்த²ம்பி⁴தஸ்ஸேவ ஹி நாமகாயஸ்ஸ பஞ்சவோகாரே பவத்தீதி. தேஹி ரூபத⁴ம்மேஹி தஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ ப³லவதரங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘ஸத்தரஸமஸ்ஸ…பே॰… பவத்தி பவத்ததீ’’தி. பவேணீ க⁴டியதீதி அட்ட²சத்தாலீஸகம்மஜஸ்ஸ ரூபபவேணீ ஸம்ப³ந்தா⁴ ஹுத்வா பவத்ததி. பட²மஞ்ஹி படிஸந்தி⁴சித்தங், ததோ யாவ ஸோளஸமங் ப⁴வங்க³சித்தங், தேஸு ஏகேகஸ்ஸ உப்பாத³டி²திப⁴ங்க³வஸேன தயோ தயோ க²ணா. தத்த² ஏகேகஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ தீஸு தீஸு க²ணேஸு ஸமதிங்ஸ ஸமதிங்ஸ கம்மஜரூபானி உப்பஜ்ஜந்தி. இதி ஸோளஸதிகா அட்ட²சத்தாலீஸங் ஹொந்தி. ஏஸ நயோ ததோ பரேஸுபி. தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ‘‘அட்ட²சத்தாலீஸகம்மஜஸ்ஸ ரூபபவேணீ ஸம்ப³ந்தா⁴ ஹுத்வா பவத்ததீ’’தி. ஸசே பன ந ஸக்கொந்தீதி படிஸந்தி⁴சித்தேன ஸத்³தி⁴ங் ஸமுட்டி²தரூபானி ஸத்தரஸமஸ்ஸ ப⁴வங்க³ஸ்ஸ பச்சயங் தா³துங் ஸசே ந ஸக்கொந்தி. யதி³ ஹி படிஸந்தி⁴சித்ததோ ஸத்தரஸமங் சுதிசித்தங் ஸியா, படிஸந்தி⁴சித்தஸ்ஸ டி²திப⁴ங்க³க்க²ணேஸுபி கம்மஜரூபங் ந உப்பஜ்ஜெய்ய, பகே³வ ப⁴வங்க³சித்தக்க²ணேஸு. ததா² ஸதி நத்தே²வ தஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ பச்சயலாபோ⁴தி பவத்தி நப்பவத்ததி, பவேணீ ந க⁴டியதேவ, அஞ்ஞத³த்து² விச்சி²ஜ்ஜதி. தேனாஹ ‘‘வோக்கமதிதி நாம ஹோதீ’’திஆதி³.

    Paṭisandhicittena saddhiṃ samuṭṭhitarūpānīti okkantikkhaṇe uppannakammajarūpāni vadati. Tāni hi nippariyāyato paṭisandhicittena saddhiṃ samuṭṭhitarūpāni nāma, na utusamuṭṭhānāni paṭisandhicittassa uppādato pacchā samuṭṭhitattā. Cittajāhārajānaṃ pana tadā asambhavo eva. Yāni paṭisandhicittena saddhiṃ samuṭṭhitarūpāni, tāni tividhāni tassa uppādakkhaṇe samuṭṭhitāni, ṭhitikkhaṇe samuṭṭhitāni, bhaṅgakkhaṇe samuṭṭhitānīti. Tesu uppādakkhaṇe samuṭṭhitāni sattarasamassa bhavaṅgassa uppādakkhaṇe nirujjhanti, ṭhitikkhaṇe samuṭṭhitāni ṭhitikkhaṇe nirujjhanti, bhaṅgakkhaṇe samuṭṭhitāni bhaṅgakkhaṇe nirujjhanti. Tattha ‘‘bhañjamāno dhammo bhañjamānassa dhammassa paccayo hotī’’ti na sakkā vattuṃ, uppāde, pana ṭhitiyañca na na sakkāti ‘‘sattarasamassa bhavaṅgassa uppādakkhaṇe, ṭhitikkhaṇe ca dharantānaṃ vasena tassa paccayampi dātuṃ na sakkontī’’ti vuttaṃ. Rūpakāyūpatthambhitasseva hi nāmakāyassa pañcavokāre pavattīti. Tehi rūpadhammehi tassa cittassa balavataraṃ sandhāyāha ‘‘sattarasamassa…pe… pavatti pavattatī’’ti. Paveṇī ghaṭiyatīti aṭṭhacattālīsakammajassa rūpapaveṇī sambandhā hutvā pavattati. Paṭhamañhi paṭisandhicittaṃ, tato yāva soḷasamaṃ bhavaṅgacittaṃ, tesu ekekassa uppādaṭhitibhaṅgavasena tayo tayo khaṇā. Tattha ekekassa cittassa tīsu tīsu khaṇesu samatiṃsa samatiṃsa kammajarūpāni uppajjanti. Iti soḷasatikā aṭṭhacattālīsaṃ honti. Esa nayo tato paresupi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘aṭṭhacattālīsakammajassa rūpapaveṇī sambandhā hutvā pavattatī’’ti. Sace pana na sakkontīti paṭisandhicittena saddhiṃ samuṭṭhitarūpāni sattarasamassa bhavaṅgassa paccayaṃ dātuṃ sace na sakkonti. Yadi hi paṭisandhicittato sattarasamaṃ cuticittaṃ siyā, paṭisandhicittassa ṭhitibhaṅgakkhaṇesupi kammajarūpaṃ na uppajjeyya, pageva bhavaṅgacittakkhaṇesu. Tathā sati nattheva tassa cittassa paccayalābhoti pavatti nappavattati, paveṇī na ghaṭiyateva, aññadatthu vicchijjati. Tenāha ‘‘vokkamatitināma hotī’’tiādi.

    இத்த²த்தாயாதி இத்த²ங்பகாரதாய. யாதி³ஸோ க³ப்³ப⁴ஸெய்யகஸ்ஸ அத்தபா⁴வோ, தங் ஸந்தா⁴யேதங் வுத்தங். தஸ்ஸ ச பஞ்சக்க²ந்தா⁴ அனூனா ஏவ ஹொந்தீதி ஆஹ ‘‘ஏவங் பரிபுண்ணபஞ்சக்க²ந்த⁴பா⁴வாயா’’தி. உபச்சி²ஜ்ஜிஸ்ஸதா²தி ஸந்தானவிச்சே²தே³ன விச்சி²ந்தெ³ய்ய. ஸுத்³த⁴ங் நாமரூபமேவாதி விஞ்ஞாணவிரஹிதங் கேவலங் நாமரூபமேவ. அவயவானங் பாரிபூரி வுட்³டி⁴. தி²ரபா⁴வப்பத்தி விரூள்ஹி. மஹல்லகபா⁴வப்பத்தி வேபுல்லங். தானி ச யதா²க்கமங் பட²மாதி³வயவஸேன ஹொந்தீதி வுத்தங் ‘‘பட²மவயவஸேனா’’திஆதி³. வா-ஸத்³தோ³ அனியமத்தோ², தேன வஸ்ஸஸஹஸ்ஸத்³வயாதீ³னங் ஸங்க³ஹோ த³ட்ட²ப்³போ³.

    Itthattāyāti itthaṃpakāratāya. Yādiso gabbhaseyyakassa attabhāvo, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Tassa ca pañcakkhandhā anūnā eva hontīti āha ‘‘evaṃ paripuṇṇapañcakkhandhabhāvāyā’’ti. Upacchijjissathāti santānavicchedena vicchindeyya. Suddhaṃ nāmarūpamevāti viññāṇavirahitaṃ kevalaṃ nāmarūpameva. Avayavānaṃ pāripūri vuḍḍhi. Thirabhāvappatti virūḷhi. Mahallakabhāvappatti vepullaṃ. Tāni ca yathākkamaṃ paṭhamādivayavasena hontīti vuttaṃ ‘‘paṭhamavayavasenā’’tiādi. Vā-saddo aniyamattho, tena vassasahassadvayādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.

    விஞ்ஞாணமேவாதி நியமவசனங், இதோ பா³ஹிரகப்பிதஸ்ஸ அத்தனோ, இஸ்ஸராதீ³னஞ்ச படிக்கே²பபத³ங், ந அவிஜ்ஜாதி³ப²ஸ்ஸாதி³படிக்கே²பபத³ங் படியோகீ³னிவத்தனபத³த்தா அவதா⁴ரணஸ்ஸ. தேனாஹ ‘‘ஏஸேவ ஹேதூ’’திஆதி³. அயஞ்ச நயோ ஹெட்டா²பி ஸப்³ப³பதே³ஸு யதா²ரஹங் வத்தப்³போ³. இதா³னி விஞ்ஞாணமேவ நாமரூபஸ்ஸ பதா⁴னகாரணந்தி இமமத்த²ங் ஓபம்மவஸேன விபா⁴வேதுங் ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். பச்சேகங் விய ஸமுதி³தஸ்ஸாபி நாமரூபஸ்ஸ விஞ்ஞாணேன வினா அத்தகிச்சாஸமத்த²தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘த்வங் நாமரூபங் நாமா’’தி ஏகஜ்ஜ²ங் க³ஹணங். புரேசாரிகேதி புப்³ப³ங்க³மேவ. விஞ்ஞாணஞ்ஹி ஸஹஜாதத⁴ம்மானங் புப்³ப³ங்க³மங். தேனாஹ ப⁴க³வா ‘‘மனோபுப்³ப³ங்க³மா த⁴ம்மா’’தி. (த⁴॰ ப॰ 1; நெத்தி॰ 90, 92; பேடகோ॰ 13, 83) ப³ஹுதா⁴தி அனேகப்பகாரேன பச்சயோ ஹோதி.

    Viññāṇamevāti niyamavacanaṃ, ito bāhirakappitassa attano, issarādīnañca paṭikkhepapadaṃ, na avijjādiphassādipaṭikkhepapadaṃ paṭiyogīnivattanapadattā avadhāraṇassa. Tenāha ‘‘eseva hetū’’tiādi. Ayañca nayo heṭṭhāpi sabbapadesu yathārahaṃ vattabbo. Idāni viññāṇameva nāmarūpassa padhānakāraṇanti imamatthaṃ opammavasena vibhāvetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Paccekaṃ viya samuditassāpi nāmarūpassa viññāṇena vinā attakiccāsamatthataṃ dassetuṃ ‘‘tvaṃ nāmarūpaṃ nāmā’’ti ekajjhaṃ gahaṇaṃ. Purecāriketi pubbaṅgameva. Viññāṇañhi sahajātadhammānaṃ pubbaṅgamaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘manopubbaṅgamā dhammā’’ti. (Dha. pa. 1; netti. 90, 92; peṭako. 13, 83) bahudhāti anekappakārena paccayo hoti.

    கத²ங்? விபாகனாமஸ்ஸ ஹி படிஸந்தி⁴யங் அஞ்ஞங் வா விஞ்ஞாணங் ஸஹஜாதஅஞ்ஞமஞ்ஞனிஸ்ஸயவிபாகஆஹாரஇந்த்³ரியஸம்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தபச்சயேஹி நவதா⁴ பச்சயோ ஹோதி. வத்து²ரூபஸ்ஸ படிஸந்தி⁴யங் ஸஹஜாதஅஞ்ஞமஞ்ஞனிஸ்ஸயவிபாகஆஹாரஇந்த்³ரியவிப்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தபச்சயேஹி நவதா⁴ பச்சயோ ஹோதி. ட²பெத்வா பன வத்து²ரூபங் ஸேஸரூபஸ்ஸ இமேஸு நவஸு அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயங் அபனெத்வா ஸேஸேஹி அட்ட²ஹி பச்சயேஹி பச்சயோ ஹோதி. அபி⁴ஸங்கா²ரவிஞ்ஞாணங் பன அஸஞ்ஞஸத்தரூபஸ்ஸ, பஞ்சவோகாரே வா கம்மஜஸ்ஸ ஸுத்தந்திகபரியாயதோ உபனிஸ்ஸயவஸேன ஏகதா⁴வ பச்சயோ ஹோதி. அவஸேஸஞ்ஹி பட²மப⁴வங்க³தோ பபு⁴தி ஸப்³ப³ம்பி விஞ்ஞாணங் தஸ்ஸ நாமரூபஸ்ஸ யதா²ரஹங் பச்சயோ ஹோதீதி வேதி³தப்³ப³ங். அயமெத்த² ஸங்கே²போ, வித்தா²ரதோ பன பச்சயனயே த³ஸ்ஸியமானே ஸப்³பா³பி மஹாபகரணகதா² ஆனேதப்³பா³ ஹோதீதி ந வித்தா²ரிதா. கத²ங் பனேதங் பச்சேதப்³ப³ங் ‘‘படிஸந்தி⁴னாமரூபங் விஞ்ஞாணபச்சயா ஹோதீ’’தி? ஸுத்ததோ, யுத்திதோ ச. பாளியஞ்ஹி ‘‘சித்தானுபரிவத்தினோ த⁴ம்மா’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ மாதிகா 62) நயேன ப³ஹுதா⁴ வேத³னாதீ³னங் விஞ்ஞாணபச்சயதா ஆக³தா. யுத்திதோ பன இத⁴ சித்தஜேன ரூபேன தி³ட்டே²ன அதி³ட்ட²ஸ்ஸாபி ரூபஸ்ஸ விஞ்ஞாணங் பச்சயோ ஹோதீதி விஞ்ஞாயதி. சித்தேஹி பஸன்னே, அப்பஸன்னே வா தத³னுரூபானி ரூபானி உப்பஜ்ஜமானானி தி³ட்டா²னி, தி³ட்டே²ன ச அதி³ட்ட²ஸ்ஸ அனுமானங் ஹோதீதி. இமினா இத⁴ ‘‘தி³ட்டே²ன சித்தஜரூபேன அதி³ட்ட²ஸ்ஸாபி படிஸந்தி⁴ரூபஸ்ஸ விஞ்ஞாணங் பச்சயோ ஹோதீ’’தி பச்சேதப்³ப³மேதங் . கம்மஸமுட்டா²னஸ்ஸாபி ஹி ரூபஸ்ஸ சித்தஸமுட்டா²னஸ்ஸ விய விஞ்ஞாணபச்சயதா பட்டா²னே ஆக³தாதி.

    Kathaṃ? Vipākanāmassa hi paṭisandhiyaṃ aññaṃ vā viññāṇaṃ sahajātaaññamaññanissayavipākaāhāraindriyasampayuttaatthiavigatapaccayehi navadhā paccayo hoti. Vatthurūpassa paṭisandhiyaṃ sahajātaaññamaññanissayavipākaāhāraindriyavippayuttaatthiavigatapaccayehi navadhā paccayo hoti. Ṭhapetvā pana vatthurūpaṃ sesarūpassa imesu navasu aññamaññapaccayaṃ apanetvā sesehi aṭṭhahi paccayehi paccayo hoti. Abhisaṅkhāraviññāṇaṃ pana asaññasattarūpassa, pañcavokāre vā kammajassa suttantikapariyāyato upanissayavasena ekadhāva paccayo hoti. Avasesañhi paṭhamabhavaṅgato pabhuti sabbampi viññāṇaṃ tassa nāmarūpassa yathārahaṃ paccayo hotīti veditabbaṃ. Ayamettha saṅkhepo, vitthārato pana paccayanaye dassiyamāne sabbāpi mahāpakaraṇakathā ānetabbā hotīti na vitthāritā. Kathaṃ panetaṃ paccetabbaṃ ‘‘paṭisandhināmarūpaṃ viññāṇapaccayā hotī’’ti? Suttato, yuttito ca. Pāḷiyañhi ‘‘cittānuparivattino dhammā’’tiādinā (dha. sa. mātikā 62) nayena bahudhā vedanādīnaṃ viññāṇapaccayatā āgatā. Yuttito pana idha cittajena rūpena diṭṭhena adiṭṭhassāpi rūpassa viññāṇaṃ paccayo hotīti viññāyati. Cittehi pasanne, appasanne vā tadanurūpāni rūpāni uppajjamānāni diṭṭhāni, diṭṭhena ca adiṭṭhassa anumānaṃ hotīti. Iminā idha ‘‘diṭṭhena cittajarūpena adiṭṭhassāpi paṭisandhirūpassa viññāṇaṃ paccayo hotī’’ti paccetabbametaṃ . Kammasamuṭṭhānassāpi hi rūpassa cittasamuṭṭhānassa viya viññāṇapaccayatā paṭṭhāne āgatāti.

    116. இத⁴ ஸமுத³ய-ஸத்³தோ³ ஸமுதா³ய-ஸத்³தோ³ விய ஸமூஹபரியாயோதி ஆஹ ‘‘து³க்க²ராஸிஸம்ப⁴வோ’’தி. ஏககோதி அஸஹாயோ ராஜபரிஸாரஹிதோ. பஸ்ஸெய்யாம தே ராஜபா⁴வங் அம்ஹேஹி வினாதி அதி⁴ப்பாயோ. யதா²ரஹங் பரிஸங் ரஞ்ஜேதீதி ஹி ராஜா. அத்த²தோதி அத்த²ஸித்³தி⁴தோ அவத³ந்தம்பி வத³தி விய. ‘‘ஹத³யவத்து²’’ந்தி இமினாவ தன்னிஸ்ஸயோபி க³ஹிதோ வாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஆனந்தரியபா⁴வதோ நிஸ்ஸயனிஸ்ஸயோபி ‘‘நிஸ்ஸயோ’’ த்வேவ வுச்சதீதி. படிஸந்தி⁴விஞ்ஞாணங் நாம ப⁴வெய்யாஸி, நேதங் டா²னங் விஜ்ஜதீதி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘பஸ்ஸெய்யாமா’’திஆதி³. ப³ஹுதா⁴தி அனேகதா⁴ பச்சயோ ஹோதி. கத²ங்? நாமங் தாவ படிஸந்தி⁴யங் ஸஹஜாதஅஞ்ஞமஞ்ஞனிஸ்ஸயவிபாகஸம்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தபச்சயேஹி ஸத்ததா⁴ விஞ்ஞாணஸ்ஸ பச்சயோ ஹோதீதி. கிஞ்சி பனெத்த² ஹேதுபச்சயேன, கிஞ்சி ஆஹாரபச்சயேனாதி ஏவங் அஞ்ஞதா²பி பச்சயோ ஹோதி. அவிபாகங் பன நாமங் யதா²வுத்தேஸு பச்சயேஸு ட²பெத்வா விபாகபச்சயங் இதரேஹி ச²ஹி பச்சயேஹி பச்சயோ ஹோதி. கிஞ்சி பனெத்த² ஹேதுபச்சயேன, கிஞ்சி ஆஹாரபச்சயேனாதி அஞ்ஞதா²பி பச்சயோ ஹோதி, தஞ்ச கோ² பவத்தியங்யேவ, ந படிஸந்தி⁴யங். ரூபதோ பன ஹத³யவத்து² படிஸந்தி⁴யங் விஞ்ஞாணஸ்ஸ ஸஹஜாதஅஞ்ஞமஞ்ஞனிஸ்ஸயவிப்பயுத்தஅத்தி² அவிக³தபச்சயேஹி ச²தா⁴வ பச்சயோ ஹோதி. பவத்தியங் பன ஸஹஜாதஅஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயவஜ்ஜிதேஹி பஞ்சஹி புரேஜாதபச்சயேன ஸஹ தேஹேவ பச்சயேஹி பச்சயோ ஹோதி. சக்கா²யதனாதி³பே⁴த³ங் பன பஞ்சவித⁴ம்பி ரூபங் யதா²க்கமங் சக்கு²விஞ்ஞாணாதி³பே⁴த³ஸ்ஸ விஞ்ஞாணஸ்ஸ நிஸ்ஸயபுரேஜாதஇந்த்³ரியவிப்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தபச்சயேஹி பச்சயோ ஹோதீதி ஏவங் நாமரூபங் விஞ்ஞாணஸ்ஸ ப³ஹுதா⁴ பச்சயோ ஹோதீதி வேதி³தப்³ப³ங்.

    116. Idha samudaya-saddo samudāya-saddo viya samūhapariyāyoti āha ‘‘dukkharāsisambhavo’’ti. Ekakoti asahāyo rājaparisārahito. Passeyyāma te rājabhāvaṃ amhehi vināti adhippāyo. Yathārahaṃ parisaṃ rañjetīti hi rājā. Atthatoti atthasiddhito avadantampi vadati viya. ‘‘Hadayavatthu’’nti imināva tannissayopi gahito vāti daṭṭhabbaṃ. Ānantariyabhāvato nissayanissayopi ‘‘nissayo’’ tveva vuccatīti. Paṭisandhiviññāṇaṃ nāma bhaveyyāsi, netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti attho. Tenāha ‘‘passeyyāmā’’tiādi. Bahudhāti anekadhā paccayo hoti. Kathaṃ? Nāmaṃ tāva paṭisandhiyaṃ sahajātaaññamaññanissayavipākasampayuttaatthiavigatapaccayehi sattadhā viññāṇassa paccayo hotīti. Kiñci panettha hetupaccayena, kiñci āhārapaccayenāti evaṃ aññathāpi paccayo hoti. Avipākaṃ pana nāmaṃ yathāvuttesu paccayesu ṭhapetvā vipākapaccayaṃ itarehi chahi paccayehi paccayo hoti. Kiñci panettha hetupaccayena, kiñci āhārapaccayenāti aññathāpi paccayo hoti, tañca kho pavattiyaṃyeva, na paṭisandhiyaṃ. Rūpato pana hadayavatthu paṭisandhiyaṃ viññāṇassa sahajātaaññamaññanissayavippayuttaatthi avigatapaccayehi chadhāva paccayo hoti. Pavattiyaṃ pana sahajātaaññamaññapaccayavajjitehi pañcahi purejātapaccayena saha teheva paccayehi paccayo hoti. Cakkhāyatanādibhedaṃ pana pañcavidhampi rūpaṃ yathākkamaṃ cakkhuviññāṇādibhedassa viññāṇassa nissayapurejātaindriyavippayuttaatthiavigatapaccayehi paccayo hotīti evaṃ nāmarūpaṃ viññāṇassa bahudhā paccayo hotīti veditabbaṃ.

    ய்வாயமனுக்கமேன விஞ்ஞாணஸ்ஸ நாமரூபங், படிஸந்தி⁴னாமரூபஸ்ஸ , ச விஞ்ஞாணங் பதி பச்சயபா⁴வோ, ஸோ கதா³சி விஞ்ஞாணஸ்ஸ ஸாதிஸயோ, கதா³சி நாமரூபஸ்ஸ, கதா³சி உபி⁴ன்னங் ஸதி³ஸோதி திவிதோ⁴பி ஸோ ‘‘எத்தாவதா’’தி பதே³ன ஏகஜ்ஜ²ங் க³ஹிதோதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘விஞ்ஞாணே…பே॰… பவத்தேஸூ’’தி வத்வா புன யமித³ம்பி விஞ்ஞாணங் நாமரூபஸஞ்ஞிதானங் பஞ்சன்னங் க²ந்தா⁴னங் அஞ்ஞமஞ்ஞனிஸ்ஸயேன பவத்தானங் எத்தகேன ஸப்³பா³ ஸங்ஸாரவட்டப்பவத்தீதி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘எத்தகேன…பே॰… படிஸந்தி⁴யோ’’தி ஆஹ. தத்த² எத்தகேனாதி எத்தகேனேவ, ந இதோ அஞ்ஞேன கேனசி காரகவேத³கஸபா⁴வேன அத்தனா, இஸ்ஸராதி³னா வாதி அத்தோ². அந்தோக³தா⁴வதா⁴ரணஞ்ஹேதங் பத³ங்.

    Yvāyamanukkamena viññāṇassa nāmarūpaṃ, paṭisandhināmarūpassa , ca viññāṇaṃ pati paccayabhāvo, so kadāci viññāṇassa sātisayo, kadāci nāmarūpassa, kadāci ubhinnaṃ sadisoti tividhopi so ‘‘ettāvatā’’ti padena ekajjhaṃ gahitoti dassento ‘‘viññāṇe…pe… pavattesū’’ti vatvā puna yamidampi viññāṇaṃ nāmarūpasaññitānaṃ pañcannaṃ khandhānaṃ aññamaññanissayena pavattānaṃ ettakena sabbā saṃsāravaṭṭappavattīti imamatthaṃ dassento ‘‘ettakena…pe… paṭisandhiyo’’ti āha. Tattha ettakenāti ettakeneva, na ito aññena kenaci kārakavedakasabhāvena attanā, issarādinā vāti attho. Antogadhāvadhāraṇañhetaṃ padaṃ.

    வசனமத்தமேவ அதி⁴கிச்சாதி தா³ஸாதீ³ஸு ஸிரிவட்³ட⁴காதி³-ஸத்³தா³ விய அதத²த்தா வசனமத்தமேவ அதி⁴காரங் கத்வா பவத்தஸ்ஸ. தேனாஹ ‘‘அத்த²ங் அதி³ஸ்வா’’தி. வோஹாரஸ்ஸாதி வோஹரணமத்தஸ்ஸ. பதோ²தி பவத்திமக்³கோ³ பவத்தியா விஸயோ. யஸ்மா ஸரணகிரியாவஸேன புக்³க³லோ ‘‘ஸதோ’’தி வுச்சதி, ஸம்பஜானநகிரியாவஸேன ‘‘ஸம்பஜானோ’’தி, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘காரணாபதே³ஸவஸேனா’’தி. காரணங் நித்³தா⁴ரெத்வா உத்தி நிருத்தீதி. ஏகமேவ அத்த²ங் ‘‘பண்டி³தோ’’திஆதி³னா பகாரதோ ஞாபனதோ ‘‘பஞ்ஞத்தீ’’தி வத³ந்தி. ஸோ ஏவ ஹி ‘‘பண்டி³தோ’’தி ச ‘‘ப்³யத்தோ’’தி ச ‘‘மேதா⁴வீ’’தி ச பஞ்ஞாபீயதீதி. பண்டி³ச்சப்பகாரதோ பன பண்டி³தோ, வெய்யத்தியப்பகாரதோ ப்³யத்தோதி பஞ்ஞாபீயதீதி ஏவங் பகாரதோ பஞ்ஞாபனதோ பஞ்ஞத்தி. யஸ்மா இத⁴ அதி⁴வசனநிருத்திபஞ்ஞத்திபதா³னி ஸமானத்தா²னி. ஸப்³ப³ஞ்ச வசனங் அதி⁴வசனாதி³பா⁴வங் ப⁴ஜதி, தஸ்மா கேஸுசி வசனவிஸேஸேஸு விஸேஸேன பவத்தேஹி அதி⁴வசனாதி³ஸத்³தே³ஹி ஸப்³பா³னி வசனானி பஞ்ஞத்திஅத்த²ப்பகாஸனஸாமஞ்ஞேன வுத்தானீதி இமினா அதி⁴ப்பாயேன அயமத்த²யோஜனா கதாதி வேதி³தப்³பா³.

    Vacanamattamevaadhikiccāti dāsādīsu sirivaḍḍhakādi-saddā viya atathattā vacanamattameva adhikāraṃ katvā pavattassa. Tenāha ‘‘atthaṃ adisvā’’ti. Vohārassāti voharaṇamattassa. Pathoti pavattimaggo pavattiyā visayo. Yasmā saraṇakiriyāvasena puggalo ‘‘sato’’ti vuccati, sampajānanakiriyāvasena ‘‘sampajāno’’ti, tasmā vuttaṃ ‘‘kāraṇāpadesavasenā’’ti. Kāraṇaṃ niddhāretvā utti niruttīti. Ekameva atthaṃ ‘‘paṇḍito’’tiādinā pakārato ñāpanato ‘‘paññattī’’ti vadanti. So eva hi ‘‘paṇḍito’’ti ca ‘‘byatto’’ti ca ‘‘medhāvī’’ti ca paññāpīyatīti. Paṇḍiccappakārato pana paṇḍito, veyyattiyappakārato byattoti paññāpīyatīti evaṃ pakārato paññāpanato paññatti. Yasmā idha adhivacananiruttipaññattipadāni samānatthāni. Sabbañca vacanaṃ adhivacanādibhāvaṃ bhajati, tasmā kesuci vacanavisesesu visesena pavattehi adhivacanādisaddehi sabbāni vacanāni paññattiatthappakāsanasāmaññena vuttānīti iminā adhippāyena ayamatthayojanā katāti veditabbā.

    அத² வா அதி⁴-ஸத்³தோ³ உபரிபா⁴வே, உபரி வசனங் அதி⁴வசனங். கஸ்ஸ உபரி? பகாஸேதப்³ப³ஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸாதி பாகடோ யமத்தோ². அதீ⁴னங் வா வசனங் அதி⁴வசனங். கேன அதீ⁴னங்? அத்தே²ன. ததா² தங்தங்அத்த²ப்பகாஸேன நிச்சி²தங், நியதங் வா வசனங் நிருத்தி. பத²வீதா⁴துபுரிஸாதி³தங்தங்பகாரேன ஞாபனதோ பஞ்ஞத்தீதி ஏவங் அதி⁴வசனாதி³பதா³னங் ஸப்³ப³வசனேஸு பவத்தி வேதி³தப்³பா³, அஞ்ஞதா² ஸிரிவட்³ட⁴கத⁴னவட்³ட⁴கப்பகாரானமேவ நிருத்திதா, ‘‘பண்டி³தோ வியத்தோ’’தி ஏவங் பகாரானமேவ ஏகமேவ அத்த²ங் தேன தேன பகாரேன ஞாபெந்தானங் பஞ்ஞத்திதா ச ஆபஜ்ஜெய்யாதி. ஏவங் தீஹிபி நாமேஹி வுத்தஸ்ஸ வோஹாரஸ்ஸ பவத்திமக்³கோ³பி ஸஹ விஞ்ஞாணேன நாமரூபந்தி எத்தாவதாவ இச்சி²தப்³போ³. தேனாஹ ‘‘இதீ’’திஆதி³. பஞ்ஞாய அவசரிதப்³ப³ந்தி பஞ்ஞாய பவத்திதப்³ப³ங், ஞெய்யந்தி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘ஜானிதப்³ப³’’ந்தி. வட்டந்தி கிலேஸவட்டங், கம்மவட்டங், விபாகவட்டந்தி திவித⁴ம்பி வட்டங். வத்ததீதி பவத்ததி. தயித³ங் ‘‘ஜாயேதா²’’திஆதி³னா பஞ்சஹி பதே³ஹி வுத்தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ நிக³மனவஸேன வுத்தங். ஆதி³-ஸத்³தே³ன இத்தீ²திபுரிஸாதிஆதீ³னம்பி ஸங்க³ஹோ த³ட்ட²ப்³போ³. நாமபஞ்ஞத்தத்தா²யாதி க²ந்தா⁴தி³ப²ஸ்ஸாதி³ஸத்தாதி³இத்தா²தி³னாமஸ்ஸ பஞ்ஞாபனத்தா²ய. வத்து²பி எத்தாவதாவ. தேனாஹ ‘‘க²ந்த⁴பஞ்சகம்பி எத்தாவதாவ பஞ்ஞாயதீ’’தி. எத்தாவதா எத்தகேன, ஸஹ விஞ்ஞாணேன நாமரூபப்பவத்தியாதி அத்தோ².

    Atha vā adhi-saddo uparibhāve, upari vacanaṃ adhivacanaṃ. Kassa upari? Pakāsetabbassa atthassāti pākaṭo yamattho. Adhīnaṃ vā vacanaṃ adhivacanaṃ. Kena adhīnaṃ? Atthena. Tathā taṃtaṃatthappakāsena nicchitaṃ, niyataṃ vā vacanaṃ nirutti. Pathavīdhātupurisāditaṃtaṃpakārena ñāpanato paññattīti evaṃ adhivacanādipadānaṃ sabbavacanesu pavatti veditabbā, aññathā sirivaḍḍhakadhanavaḍḍhakappakārānameva niruttitā, ‘‘paṇḍito viyatto’’ti evaṃ pakārānameva ekameva atthaṃ tena tena pakārena ñāpentānaṃ paññattitā ca āpajjeyyāti. Evaṃ tīhipi nāmehi vuttassa vohārassa pavattimaggopi saha viññāṇena nāmarūpanti ettāvatāva icchitabbo. Tenāha ‘‘itī’’tiādi. Paññāya avacaritabbanti paññāya pavattitabbaṃ, ñeyyanti attho. Tenāha ‘‘jānitabba’’nti. Vaṭṭanti kilesavaṭṭaṃ, kammavaṭṭaṃ, vipākavaṭṭanti tividhampi vaṭṭaṃ. Vattatīti pavattati. Tayidaṃ ‘‘jāyethā’’tiādinā pañcahi padehi vuttassa atthassa nigamanavasena vuttaṃ. Ādi-saddena itthītipurisātiādīnampi saṅgaho daṭṭhabbo. Nāmapaññattatthāyāti khandhādiphassādisattādiitthādināmassa paññāpanatthāya. Vatthupi ettāvatāva. Tenāha ‘‘khandhapañcakampi ettāvatāva paññāyatī’’ti. Ettāvatā ettakena, saha viññāṇena nāmarūpappavattiyāti attho.

    அத்தபஞ்ஞத்திவண்ணனா

    Attapaññattivaṇṇanā

    117. அனுஸந்தி⁴யதி ஏதேனாதி அனுஸந்தி⁴, ஹெட்டா² ஆக³ததே³ஸனாய அனுஸந்தா⁴னவஸேன பவத்தா உபரிதே³ஸனா, ஸா பட²மபத³ஸ்ஸ த³ஸ்ஸிதா, இதா³னி து³தியபத³ஸ்ஸ த³ஸ்ஸேதப்³பா³தி தமத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘இதி ப⁴க³வா’’திஆதி³மாஹ. ரூபிந்தி ரூபவந்தங். பரித்தந்தி ந விபுலங், அப்பகந்தி அத்தோ². யஸ்மா அத்தா நாம கோசி பரமத்த²தோ நத்தி². கேவலங் பன தி³ட்டி²க³திகானங் பரிகப்பிதமத்தங் , தஸ்மா யத்த² நேஸங் அத்தஸஞ்ஞா, யதா² சஸ்ஸ ரூபிபா⁴வாதி³பரிகப்பனா ஹோதி, தங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘யோ’’திஆதி³மாஹ. ரூபிங் பரித்தந்தி அத்தனோ உபட்டி²தகஸிணரூபவஸேன ரூபிங், தஸ்ஸ அவட்³டி⁴தபா⁴வேன பரித்தங். பஞ்ஞபேதி நீலகஸிணாதி³வஸேன நானாகஸிணலாபீ⁴. தந்தி அத்தானங் . அனந்தந்தி கஸிணனிமித்தஸ்ஸ அப்பமாணதாய பரிச்சே²த³ஸ்ஸ அனுபட்டா²னதோ அந்தரஹிதங். உக்³கா⁴டெத்வாதி பா⁴வனாய அபனெத்வா. நிமித்தபு²ட்டோ²காஸந்தி தேன கஸிணனிமித்தேன பு²ட்ட²ப்பதே³ஸங். தேஸூதி சதூஸு அரூபக்க²ந்தே⁴ஸு. விஞ்ஞாணமத்தமேவாதி ‘‘விஞ்ஞாணமயோ அத்தா’’தி ஏவங்வாதீ³.

    117. Anusandhiyati etenāti anusandhi, heṭṭhā āgatadesanāya anusandhānavasena pavattā uparidesanā, sā paṭhamapadassa dassitā, idāni dutiyapadassa dassetabbāti tamatthaṃ dassento ‘‘iti bhagavā’’tiādimāha. Rūpinti rūpavantaṃ. Parittanti na vipulaṃ, appakanti attho. Yasmā attā nāma koci paramatthato natthi. Kevalaṃ pana diṭṭhigatikānaṃ parikappitamattaṃ , tasmā yattha nesaṃ attasaññā, yathā cassa rūpibhāvādiparikappanā hoti, taṃ dassento ‘‘yo’’tiādimāha. Rūpiṃ parittanti attano upaṭṭhitakasiṇarūpavasena rūpiṃ, tassa avaḍḍhitabhāvena parittaṃ. Paññapeti nīlakasiṇādivasena nānākasiṇalābhī. Tanti attānaṃ . Anantanti kasiṇanimittassa appamāṇatāya paricchedassa anupaṭṭhānato antarahitaṃ. Ugghāṭetvāti bhāvanāya apanetvā. Nimittaphuṭṭhokāsanti tena kasiṇanimittena phuṭṭhappadesaṃ. Tesūti catūsu arūpakkhandhesu. Viññāṇamattamevāti ‘‘viññāṇamayo attā’’ti evaṃvādī.

    118. ‘‘ஏதரஹீ’’தி ஸாவதா⁴ரணமித³ங் பத³ந்தி தத³த்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘இதா³னேவா’’தி வத்வா அவதா⁴ரணேன நிவத்திதமத்த²ங் ஆஹ ‘‘ந இதோ பர’’ந்தி. தத்த² தத்தே²வ ஸத்தா உச்சி²ஜ்ஜந்தீதி உச்சே²த³வாதீ³, தேனாஹ ‘‘உச்சே²த³வஸேனேதங் வுத்த’’ந்தி. பா⁴விந்தி ஸப்³ப³ங் ஸதா³ பா⁴விங் அவினஸ்ஸனகங். தேனாஹ ‘‘ஸஸ்ஸதவஸேனேதங் வுத்த’’ந்தி. அததா²ஸபா⁴வந்தி யதா² பரவாதீ³ வத³ந்தி, ந ததா² ஸபா⁴வங். தத²பா⁴வாயாதி உச்சே²த³பா⁴வாய வா ஸஸ்ஸதபா⁴வாய வா. அனியமவசனஞ்ஹேதங் வுத்தங் ஸாமஞ்ஞஜோதனாவஸேன. ஸம்பாதெ³ஸ்ஸாமீதி தத²பா⁴வங் அஸ்ஸ ஸம்பன்னங் கத்வா த³ஸ்ஸயிஸ்ஸாமி, பதிட்டா²பெஸ்ஸாமீதி அத்தோ². ததா² ஹி வக்க²தி ‘‘ஸஸ்ஸதவாத³ஞ்ச ஜானாபெத்வா’’திஆதி³. (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.118) இமினாதி ‘‘அதத²ங் வா பனா’’திஆதி³ வசனேன, அனுச்சே²த³ஸபா⁴வம்பி ஸமானங் ஸஸ்ஸதவாதி³னோ மதிவஸேனாதி அதி⁴ப்பாயோ. உபகப்பெஸ்ஸாமீதி உபேச்ச ஸமத்த²யிஸ்ஸாமி.

    118.‘‘Etarahī’’ti sāvadhāraṇamidaṃ padanti tadatthaṃ dassento ‘‘idānevā’’ti vatvā avadhāraṇena nivattitamatthaṃ āha ‘‘na ito para’’nti. Tattha tattheva sattā ucchijjantīti ucchedavādī, tenāha ‘‘ucchedavasenetaṃ vutta’’nti. Bhāvinti sabbaṃ sadā bhāviṃ avinassanakaṃ. Tenāha ‘‘sassatavasenetaṃ vutta’’nti. Atathāsabhāvanti yathā paravādī vadanti, na tathā sabhāvaṃ. Tathabhāvāyāti ucchedabhāvāya vā sassatabhāvāya vā. Aniyamavacanañhetaṃ vuttaṃ sāmaññajotanāvasena. Sampādessāmīti tathabhāvaṃ assa sampannaṃ katvā dassayissāmi, patiṭṭhāpessāmīti attho. Tathā hi vakkhati ‘‘sassatavādañca jānāpetvā’’tiādi. (Dī. ni. aṭṭha. 2.118) imināti ‘‘atathaṃ vā panā’’tiādi vacanena, anucchedasabhāvampi samānaṃ sassatavādino mativasenāti adhippāyo. Upakappessāmīti upecca samatthayissāmi.

    ஏவங் ஸமானந்தி ஏவங் பூ⁴தங் ஸமானங். ரூபகஸிணஜ்ஜா²னங் ரூபங் உத்தரபத³லோபேன, அதி⁴க³மனவஸேன தங் ஏதஸ்ஸ அத்தீ²தி ரூபீதி ஆஹ ‘‘ரூபிந்தி ரூபகஸிணலாபி⁴’’ந்தி. பரித்தத்தானுதி³ட்டீ²தி எத்த² ரூபீ-ஸத்³தோ³பிஆவுத்திஆதி³னயேன ஆனெத்வா வத்தப்³போ³, ரூபீபா⁴வம்பி ஹி ஸோ தி³ட்டி²க³திகோ பரித்தபா⁴வங் விய அத்தனோ அபி⁴னிவிஸ்ஸ டி²தோதி. அரூபிந்தி எத்தா²பி ஏஸேவ நயோ. ‘‘பத்தபலாஸப³ஹுலக³ச்ச²ஸங்கே²பேன க⁴னக³ஹனஜடாவிதானா நாதிதீ³க⁴ஸந்தானா வல்லி, தப்³பி³பரீதா லதா’’தி வத³ந்தி. அப்பஹீனட்டே²னாதி மக்³கே³ன அஸமுச்சி²ன்னபா⁴வேன. காரணலாபே⁴ ஸதி உப்பஜ்ஜனாரஹதா அனுஸயனட்டோ².

    Evaṃ samānanti evaṃ bhūtaṃ samānaṃ. Rūpakasiṇajjhānaṃ rūpaṃ uttarapadalopena, adhigamanavasena taṃ etassa atthīti rūpīti āha ‘‘rūpinti rūpakasiṇalābhi’’nti. Parittattānudiṭṭhīti ettha rūpī-saddopiāvuttiādinayena ānetvā vattabbo, rūpībhāvampi hi so diṭṭhigatiko parittabhāvaṃ viya attano abhinivissa ṭhitoti. Arūpinti etthāpi eseva nayo. ‘‘Pattapalāsabahulagacchasaṅkhepena ghanagahanajaṭāvitānā nātidīghasantānā valli, tabbiparītā latā’’ti vadanti. Appahīnaṭṭhenāti maggena asamucchinnabhāvena. Kāraṇalābhe sati uppajjanārahatā anusayanaṭṭho.

    அரூபகஸிணங் நாம கஸிணுக்³கா⁴டிங் ஆகாஸங், ந பரிச்சி²ன்னாகாஸகஸிணங். ‘‘உப⁴யம்பி அரூபகஸிணமேவா’’தி கேசி. அரூபக்க²ந்த⁴கோ³சரங் வாதி வேத³னாத³யோ அரூபக்க²ந்தா⁴ ‘‘அத்தா’’தி அபி⁴னிவேஸஸ்ஸ கோ³சரோ ஏதஸ்ஸாதி அரூபக்க²ந்த⁴கோ³சரோ, தி³ட்டி²க³திகோ, தங் அரூபக்க²ந்த⁴கோ³சரங். வா-ஸத்³தோ³ வுத்தவிகப்பத்தோ². ஸத்³த³யோஜனா பன அரூபங் அரூபக்க²ந்தா⁴ கோ³சரபூ⁴தா ஏதஸ்ஸ அத்தீ²தி அரூபீ, தங் அரூபிங். லாபி⁴னோ சத்தாரோதி ரூபகஸிணாதி³லாப⁴வஸேன தங் தங் தி³ட்டி²வாத³ங் ஸயமேவ பரிகப்பெத்வா தங் ஆதா³ய பக்³க³ய்ஹ பஞ்ஞாபனகா சத்தாரோ தி³ட்டி²க³திகா. தேஸங் அந்தேவாஸிகாதி தேஸங் லாபீ⁴னங் வாத³ங் பச்சக்க²தோ, பரம்பராய ச உக்³க³ஹெத்வா ததே²வ நங் க²மித்வா ரோசெத்வா பஞ்ஞாபனகா சத்தாரோ. தக்கிகா சத்தாரோதி கஸிணஜ்ஜா²னஸ்ஸ அலாபி⁴னோ கேவலங் தக்கனவஸேனேவ யதா²வுத்தே சத்தாரோ தி³ட்டி²வாதே³ ஸயமேவ அபி⁴னிவிஸ்ஸ பக்³க³ய்ஹ டி²தா சத்தாரோ. தேஸங் அந்தேவாஸிகா புப்³பே³ வுத்தனயேன வேதி³தப்³பா³.

    Arūpakasiṇaṃ nāma kasiṇugghāṭiṃ ākāsaṃ, na paricchinnākāsakasiṇaṃ. ‘‘Ubhayampi arūpakasiṇamevā’’ti keci. Arūpakkhandhagocaraṃ vāti vedanādayo arūpakkhandhā ‘‘attā’’ti abhinivesassa gocaro etassāti arūpakkhandhagocaro, diṭṭhigatiko, taṃ arūpakkhandhagocaraṃ. Vā-saddo vuttavikappattho. Saddayojanā pana arūpaṃ arūpakkhandhā gocarabhūtā etassa atthīti arūpī, taṃ arūpiṃ. Lābhino cattāroti rūpakasiṇādilābhavasena taṃ taṃ diṭṭhivādaṃ sayameva parikappetvā taṃ ādāya paggayha paññāpanakā cattāro diṭṭhigatikā. Tesaṃ antevāsikāti tesaṃ lābhīnaṃ vādaṃ paccakkhato, paramparāya ca uggahetvā tatheva naṃ khamitvā rocetvā paññāpanakā cattāro. Takkikā cattāroti kasiṇajjhānassa alābhino kevalaṃ takkanavaseneva yathāvutte cattāro diṭṭhivāde sayameva abhinivissa paggayha ṭhitā cattāro. Tesaṃ antevāsikā pubbe vuttanayena veditabbā.

    நஅத்தபஞ்ஞத்திவண்ணனா

    Naattapaññattivaṇṇanā

    119. ஆரத்³த⁴விபஸ்ஸகோபீதி ஸம்பராயிகவிபஸ்ஸகோபி, தேன ப³லவவிபஸ்ஸனாய டி²தங் புக்³க³லங் த³ஸ்ஸேதி. ந பஞ்ஞபேதி ஏவ அப³ஹுஸ்ஸுதோ பீதி அதி⁴ப்பாயோ. தாதி³ஸோ ஹி விபஸ்ஸனாய ஆனுபா⁴வோ. ஸாஸனிகோபி ஜா²னாபி⁴ஞ்ஞாலாபீ⁴ ‘‘ந பஞ்ஞபேதீ’’தி ந வத்தப்³போ³தி ஸோ இத⁴ ந உத்³த⁴டோ. இதா³னி நேஸங் அபஞ்ஞாபனே காரணங் த³ஸ்ஸேதி ‘‘ஏதேஸஞ்ஹீ’’திஆதி³னா. இச்சேவ ஞாணங் ஹோதி, ந விபரீதக்³கா³ஹோ தஸ்ஸ காரணஸ்ஸ தூ³ரஸமுஸ்ஸாரிதத்தா. அரூபக்க²ந்தா⁴ இச்சேவ ஞாணங் ஹோதீதி யோஜனா.

    119.Āraddhavipassakopīti samparāyikavipassakopi, tena balavavipassanāya ṭhitaṃ puggalaṃ dasseti. Na paññapeti eva abahussuto pīti adhippāyo. Tādiso hi vipassanāya ānubhāvo. Sāsanikopi jhānābhiññālābhī ‘‘na paññapetī’’ti na vattabboti so idha na uddhaṭo. Idāni nesaṃ apaññāpane kāraṇaṃ dasseti ‘‘etesañhī’’tiādinā. Icceva ñāṇaṃ hoti, na viparītaggāho tassa kāraṇassa dūrasamussāritattā. Arūpakkhandhā icceva ñāṇaṃ hotīti yojanā.

    அத்தஸமனுபஸ்ஸனாவண்ணனா

    Attasamanupassanāvaṇṇanā

    121. தி³ட்டி²வஸேன ஸமனுபஸ்ஸித்வா, ந ஞாணவஸேன. ஸா ச ஸமனுபஸ்ஸனா அத்த²தோ தி³ட்டி²த³ஸ்ஸனவஸேன.

    121.Diṭṭhivasena samanupassitvā, na ñāṇavasena. Sā ca samanupassanā atthato diṭṭhidassanavasena.

    ‘‘வேத³னங் அத்ததோ ஸமனுபஸ்ஸதீ’’தி ஏவங் ஆக³தா வேத³னாக்க²ந்த⁴வத்து²கா ஸக்காயதி³ட்டி². இட்டா²தி³பே⁴த³ங் ஆரம்மணங் ந படிஸங்வேதே³தீதி அப்படிஸங்வேத³னோதி வேத³கபா⁴வபடிக்கே²பமுகே²ன ஸஞ்ஜானநாதி³பா⁴வோபி படிக்கி²த்தோ ஹோதி தத³வினாபா⁴வதோதி ஆஹ ‘‘இமினா ரூபக்க²ந்த⁴வத்து²கா ஸக்காயதி³ட்டி² கதி²தா’’தி. ‘‘அத்தா மே வேதி³யதீ’’தி இமினா அப்படிஸங்வேத³னத்தங் படிக்கி²பதி. தேனாஹ ‘‘நோபி அப்படிஸங்வேத³னோ’’தி. ‘‘வேத³னாத⁴ம்மோ’’தி பன இமினா ‘‘வேத³னா மே அத்தா’’தி இமங் வாத³ங் படிக்கி²பதி. வேத³னாஸங்கா²தோ த⁴ம்மோ ஏதஸ்ஸ அத்தீ²தி ஹி வேத³னாத⁴ம்மோதி வேத³னாய ஸமன்னாக³தபா⁴வங் தஸ்ஸ படிஜானாதி. தேனாஹ ‘‘ஏதஸ்ஸ ச வேத³னாத⁴ம்மோ அவிப்பயுத்தஸபா⁴வோ’’தி. ஸஞ்ஞாஸங்கா²ரவிஞ்ஞாணக்க²ந்த⁴வத்து²கா ஸக்காயதி³ட்டி² கதி²தாதி ஆனெத்வா ஸம்ப³ந்தோ⁴. ‘‘வேத³னாஸம்பயுத்தத்தா வேதி³யதீ’’தி தங்ஸம்பயோக³தோ தங்கிச்சகதமாஹ யதா² சேதனாயோக³தோ சேதனோ புரிஸோதி. ஸப்³பே³ஸம்பி தங் ஸாரம்மணத⁴ம்மானங் ஆரம்மணானுப⁴வனங் லப்³ப⁴தேவ, தஞ்ச கோ² ஏகதே³ஸதோ பு²ட்ட²தாமத்ததோ , வேத³னாய பன விஸ்ஸவிதாய ஸாமிபா⁴வேன ஆரம்மணரஸானுப⁴வனந்தி. தஸ்ஸா வஸேன ஸஞ்ஞாத³யோபி தங்ஸம்பயுத்தத்தா ‘‘வேதி³யதீ’’தி வுச்சந்தி. ததா² ஹி வுத்தங் அட்ட²ஸாலினியங் ‘‘ஆரம்மணரஸானுப⁴வனட்டா²னங் பத்வா ஸேஸஸம்பயுத்தத⁴ம்மா ஏகதே³ஸமத்தகமேவ அனுப⁴வந்தீ’’தி, (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ 1 த⁴ம்முத்³தே³ஸகதா²) ராஜஸூத³னித³ஸ்ஸனேன வாயமத்தோ² தத்த² விபா⁴விதோ ஏவ. ஏதஸ்ஸாதி ஸஞ்ஞாதி³க்க²ந்த⁴த்தயஸ்ஸ. ‘‘அவிப்பயுத்தஸபா⁴வோ’’தி இமினா அவிஸங்யோக³ஜனிதங் கஞ்சி விஸேஸங் டா²னங் தீ³பேதி.

    ‘‘Vedanaṃ attato samanupassatī’’ti evaṃ āgatā vedanākkhandhavatthukā sakkāyadiṭṭhi. Iṭṭhādibhedaṃ ārammaṇaṃ na paṭisaṃvedetīti appaṭisaṃvedanoti vedakabhāvapaṭikkhepamukhena sañjānanādibhāvopi paṭikkhitto hoti tadavinābhāvatoti āha ‘‘iminā rūpakkhandhavatthukā sakkāyadiṭṭhi kathitā’’ti. ‘‘Attā me vediyatī’’ti iminā appaṭisaṃvedanattaṃ paṭikkhipati. Tenāha ‘‘nopi appaṭisaṃvedano’’ti. ‘‘Vedanādhammo’’ti pana iminā ‘‘vedanā me attā’’ti imaṃ vādaṃ paṭikkhipati. Vedanāsaṅkhāto dhammo etassa atthīti hi vedanādhammoti vedanāya samannāgatabhāvaṃ tassa paṭijānāti. Tenāha ‘‘etassa ca vedanādhammo avippayuttasabhāvo’’ti. Saññāsaṅkhāraviññāṇakkhandhavatthukā sakkāyadiṭṭhi kathitāti ānetvā sambandho. ‘‘Vedanāsampayuttattā vediyatī’’ti taṃsampayogato taṃkiccakatamāha yathā cetanāyogato cetano purisoti. Sabbesampi taṃ sārammaṇadhammānaṃ ārammaṇānubhavanaṃ labbhateva, tañca kho ekadesato phuṭṭhatāmattato , vedanāya pana vissavitāya sāmibhāvena ārammaṇarasānubhavananti. Tassā vasena saññādayopi taṃsampayuttattā ‘‘vediyatī’’ti vuccanti. Tathā hi vuttaṃ aṭṭhasāliniyaṃ ‘‘ārammaṇarasānubhavanaṭṭhānaṃ patvā sesasampayuttadhammā ekadesamattakameva anubhavantī’’ti, (dha. sa. aṭṭha. 1 dhammuddesakathā) rājasūdanidassanena vāyamattho tattha vibhāvito eva. Etassāti saññādikkhandhattayassa. ‘‘Avippayuttasabhāvo’’ti iminā avisaṃyogajanitaṃ kañci visesaṃ ṭhānaṃ dīpeti.

    122. தத்தா²தி தேஸு வாரேஸு. தீஸு தி³ட்டி²க³திகேஸூதி ‘‘வேத³னா மே அத்தா’’தி, ‘‘அப்படிஸங்வேத³னோ மே அத்தா’’தி, ‘‘வேத³னாத⁴ம்மோ மே அத்தா’’தி ச ஏவங்வாதே³ஸு தீஸு தி³ட்டி²க³திகேஸு. திஸ்ஸன்னங் வேத³னானங் பி⁴ன்னஸபா⁴வத்தா ஸுக²ங் வேத³னங் ‘‘அத்தா’’தி ஸமனுபஸ்ஸதோ து³க்க²ங், அது³க்க²மஸுக²ங் வா வேத³னங் ‘‘அத்தா’’தி ஸமனுபஸ்ஸனா ந யுத்தா. ஏவங் ஸேஸத்³வயே பீதி ஆஹ ‘‘யோ யோ யங் யங் வேத³னங் அத்தாதி ஸமனுபஸ்ஸதீ’’தி.

    122.Tatthāti tesu vāresu. Tīsu diṭṭhigatikesūti ‘‘vedanā me attā’’ti, ‘‘appaṭisaṃvedano me attā’’ti, ‘‘vedanādhammo me attā’’ti ca evaṃvādesu tīsu diṭṭhigatikesu. Tissannaṃ vedanānaṃ bhinnasabhāvattā sukhaṃ vedanaṃ ‘‘attā’’ti samanupassato dukkhaṃ, adukkhamasukhaṃ vā vedanaṃ ‘‘attā’’ti samanupassanā na yuttā. Evaṃ sesadvaye pīti āha ‘‘yo yo yaṃ yaṃ vedanaṃ attāti samanupassatī’’ti.

    123. ‘‘ஹுத்வா அபா⁴வதோ’’தி இமினா உத³யப்³ப³யவந்ததாய அனிச்சாதி த³ஸ்ஸேதி, ‘‘தேஹி தேஹீ’’திஆதி³னா அனேககாரணஸங்க²தத்தா ஸங்க²தாதி. தங் தங் பச்சயந்தி ‘‘இந்த்³ரியங், ஆரம்மணங், விஞ்ஞாணங், ஸுக², வேத³னீயோ ப²ஸ்ஸோ’’தி ஏவங் ஆதி³கங் தங் தங் அத்தனோ காரணங் படிச்ச நிஸ்ஸாய ஸம்மா ஸஸ்ஸதாதி³பா⁴வஸ்ஸ, உச்சே²தா³தி³பா⁴வஸ்ஸ ச அபா⁴வேன ஞாயேன ஸமகாரணேன ஸதி³ஸகாரணேன அனுரூபகாரணேன உப்பன்னா. க²யஸபா⁴வாதி க²யத⁴ம்மா, வயஸபா⁴வாதி வயத⁴ம்மா விரஜ்ஜனஸபா⁴வாதி விராக³த⁴ம்மா, நிருஜ்ஜ²னஸபா⁴வாதி நிரோத⁴த⁴ம்மா, சதூஹிபி பதே³ஹி வேத³னாய ப⁴ங்க³பா⁴வமேவ த³ஸ்ஸேதி. தேனாஹ ‘‘க²யோதி…பே॰… க²யத⁴ம்மாதிஆதி³ வுத்த’’ந்தி.

    123.‘‘Hutvā abhāvato’’ti iminā udayabbayavantatāya aniccāti dasseti, ‘‘tehi tehī’’tiādinā anekakāraṇasaṅkhatattā saṅkhatāti. Taṃ taṃ paccayanti ‘‘indriyaṃ, ārammaṇaṃ, viññāṇaṃ, sukha, vedanīyo phasso’’ti evaṃ ādikaṃ taṃ taṃ attano kāraṇaṃ paṭicca nissāya sammā sassatādibhāvassa, ucchedādibhāvassa ca abhāvena ñāyena samakāraṇena sadisakāraṇena anurūpakāraṇena uppannā. Khayasabhāvāti khayadhammā, vayasabhāvāti vayadhammā virajjanasabhāvāti virāgadhammā, nirujjhanasabhāvāti nirodhadhammā, catūhipi padehi vedanāya bhaṅgabhāvameva dasseti. Tenāha ‘‘khayoti…pe… khayadhammātiādi vutta’’nti.

    விக³தோதி ஸபா⁴வவிக³மேன விக³தோ. ஏகஸ்ஸேவாதி ஏகஸ்ஸேவ தி³ட்டி²க³திகஸ்ஸ. தீஸுபி காலேஸூதி திஸ்ஸன்னங் வேத³னானங் பவத்திகாலேஸு. ஏஸோ மே அத்தாதி ‘‘ஏஸோ ஸுக²வேத³னாஸபா⁴வோ, து³க்க²அது³க்க²மஸுக²வேத³னாஸபா⁴வோ மே அத்தா’’தி கிங் பன ஹோதீ, ஏகஸ்ஸேவ பி⁴ன்னஸபா⁴வதங் அனும்மத்தகோ கத²ங் பச்சேதீதி அதி⁴ப்பாயேன புச்ச²தி. இதரோ ஏவம்பி தஸ்ஸ ந ஹோதி யேவாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘கிங் பன ந ப⁴விஸ்ஸதீ’’திஆதி³மாஹ. விஸேஸேனாதி ஸுகா²தி³விபா⁴கே³ன. ஸுக²ஞ்ச து³க்க²ஞ்சாதி எத்த² ச-ஸத்³தே³ன அது³க்க²மஸுக²ங் ஸங்க³ண்ஹாதி, ஸுக²ஸங்க³ஹமேவ வா தேன கதங் ஸந்தஸுகு²மபா⁴வதோ. அவிஸேஸேனாதி அவிபா⁴கே³ன வேத³னாஸாமஞ்ஞேன. வோகிண்ணந்தி ஸுகா²தி³பே⁴தே³ன வோமிஸ்ஸகங். தங் திவித⁴ம்பி வேத³னங் ஏஸ தி³ட்டி²க³திகோ ஏகஜ்ஜ²ங் க³ஹெத்வா அத்தாதி ஸமனுபஸ்ஸதி. ஏகக்க²ணே ச ப³ஹூனங் வேத³னானங் உப்பாதோ³ ஆபஜ்ஜதி அவிஸேஸேன வேத³னாஸபா⁴வத்தா. அத்தனோ ஹி தஸ்மிங் ஸதி ஸதா³ ஸப்³ப³வேத³னாபவத்திப்பஸங்க³தோ தி³ட்டி²க³திகோ அக³தியா ஏகக்க²ணேபி ப³ஹூனம்பி வேத³னானங் உப்பத்திங் படிஜானெய்யாதி தஸ்ஸ அவஸரங் அதெ³ந்தோ ‘‘ந ஏகக்க²ணே ப³ஹூனங் வேத³னானங் உப்பத்தி அத்தீ²’’தி ஆஹ, பச்சக்க²விருத்³த⁴மேதந்தி அதி⁴ப்பாயோ. ஏதேன பேதங் நக்க²மதீதி ஏதேன விருத்³த⁴த்தஸாத⁴னேனபி ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் அத்தனோ அபா⁴வேனபி பண்டி³தானங் ந ருச்சதி, ஏதங் த³ஸ்ஸனங் தீ⁴ரா நக்க²மந்தீதி அத்தோ².

    Vigatoti sabhāvavigamena vigato. Ekassevāti ekasseva diṭṭhigatikassa. Tīsupi kālesūti tissannaṃ vedanānaṃ pavattikālesu. Eso me attāti ‘‘eso sukhavedanāsabhāvo, dukkhaadukkhamasukhavedanāsabhāvo me attā’’ti kiṃ pana hotī, ekasseva bhinnasabhāvataṃ anummattako kathaṃ paccetīti adhippāyena pucchati. Itaro evampi tassa na hoti yevāti dassento ‘‘kiṃ pana na bhavissatī’’tiādimāha. Visesenāti sukhādivibhāgena. Sukhañca dukkhañcāti ettha ca-saddena adukkhamasukhaṃ saṅgaṇhāti, sukhasaṅgahameva vā tena kataṃ santasukhumabhāvato. Avisesenāti avibhāgena vedanāsāmaññena. Vokiṇṇanti sukhādibhedena vomissakaṃ. Taṃ tividhampi vedanaṃ esa diṭṭhigatiko ekajjhaṃ gahetvā attāti samanupassati. Ekakkhaṇe ca bahūnaṃ vedanānaṃ uppādo āpajjati avisesena vedanāsabhāvattā. Attano hi tasmiṃ sati sadā sabbavedanāpavattippasaṅgato diṭṭhigatiko agatiyā ekakkhaṇepi bahūnampi vedanānaṃ uppattiṃ paṭijāneyyāti tassa avasaraṃ adento ‘‘na ekakkhaṇe bahūnaṃ vedanānaṃ uppatti atthī’’ti āha, paccakkhaviruddhametanti adhippāyo. Etena petaṃ nakkhamatīti etena viruddhattasādhanenapi sabbena sabbaṃ attano abhāvenapi paṇḍitānaṃ na ruccati, etaṃ dassanaṃ dhīrā nakkhamantīti attho.

    124. இந்த்³ரியப³த்³தே⁴பி ரூபப்பப³ந்தே⁴ வாயோதா⁴துவிப்பா²ரவஸேன காசி கிரியா நாம லப்³ப⁴தீதி ஸுத்³த⁴ரூபக்க²ந்தே⁴பி யத்த² கதா³சி வாயோதா⁴துவிப்பா²ரோ லப்³ப⁴தி, தமேவ நித³ஸ்ஸனபா⁴வேன க³ண்ஹந்தோ ‘‘தாலவண்டே வா வாதபானே வா’’தி ஆஹ. வேத³னாத⁴ம்மேஸூதி வேத³னாத⁴ம்மவந்தேஸு. ‘‘அஹமஸ்மீ’’தி இமினா தயோபி க²ந்தே⁴ ஏகஜ்ஜ²ங் க³ஹெத்வா அஹங்காரஸ்ஸ உப்பஜ்ஜனாகாரோ வுத்தோதி. ‘‘அயமஹமஸ்மீ’’தி பன இமினா தத்த² ஏகங் ஏகங் க³ஹெத்வா அஹங்காரஸ்ஸ உப்பஜ்ஜனாகாரோ வுத்தோ. தேனாஹ ‘‘ஏகத⁴ம்மோபீ’’திஆதி³ . தந்தி ‘‘அஹமஸ்மீ’’தி அஹங்காருப்பத்திங். ஸா ஹி சதுக்க²ந்த⁴னிரோதே⁴ன அனுபலப்³ப⁴மானஸன்னிஸ்ஸயா ஸஸவிஸாணதிகி²ணதா விய ந ப⁴வெய்யாவாதி.

    124. Indriyabaddhepi rūpappabandhe vāyodhātuvipphāravasena kāci kiriyā nāma labbhatīti suddharūpakkhandhepi yattha kadāci vāyodhātuvipphāro labbhati, tameva nidassanabhāvena gaṇhanto ‘‘tālavaṇṭe vā vātapāne vā’’ti āha. Vedanādhammesūti vedanādhammavantesu. ‘‘Ahamasmī’’ti iminā tayopi khandhe ekajjhaṃ gahetvā ahaṃkārassa uppajjanākāro vuttoti. ‘‘Ayamahamasmī’’ti pana iminā tattha ekaṃ ekaṃ gahetvā ahaṃkārassa uppajjanākāro vutto. Tenāha ‘‘ekadhammopī’’tiādi . Tanti ‘‘ahamasmī’’ti ahaṃkāruppattiṃ. Sā hi catukkhandhanirodhena anupalabbhamānasannissayā sasavisāṇatikhiṇatā viya na bhaveyyāvāti.

    எத்தாவதாதி ‘‘கித்தாவதா ச ஆனந்தா³’’திஆதி³னா ‘‘தந்தாகுலகஜாதா’’தி பத³ஸ்ஸ அனுஸந்தி⁴த³ஸ்ஸனவஸேன பவத்தேன எத்தகேன தே³ஸனாத⁴ம்மேன. காமங் ஹெட்டா²பி வட்டகதா²வ கதி²தா, இத⁴ பன தி³ட்டி²க³திகஸ்ஸ வட்டதோ ஸீஸுக்கி²பனாஸமத்த²தாவிபா⁴வனவஸேன மிச்சா²தி³ட்டி²யா மஹாஸாவஜ்ஜபா⁴வதீ³பனியகதா² பகாஸிதாதி தங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘வட்டகதா² கதி²தா’’தி ஆஹ. நனு வட்டமூலங் அவிஜ்ஜா தண்ஹா, தா அனாமஸித்வா ததோ அஞ்ஞதா² கஸ்மா இத⁴ வட்டகதா² கதி²தாதி ஆஹ ‘‘ப⁴க³வா ஹீ’’திஆதி³. அவிஜ்ஜாஸீஸேனாதி அவிஜ்ஜங் உத்தமங்க³ங் கத்வா, அவிஜ்ஜாமுகே²னாதி அத்தோ². கோடி ந பஞ்ஞாயதீதி ‘‘அஸுகஸ்ஸ நாம ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ, சக்கவத்தினோ வா காலே அவிஜ்ஜா உப்பன்னா, ந ததோ புப்³பே³ அத்தீ²’’தி அவிஜ்ஜாய ஆதி³ மரியாதா³ அப்படிஹதஸ்ஸ மம ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணஸ்ஸாபி ந பஞ்ஞாயதி அவிஜ்ஜமானத்தா ஏவாதி அத்தோ². அயங் பச்சயோ இத³ப்பச்சயோ, தஸ்மா இத³ப்பச்சயா, இமஸ்மா ஆஸவாதி³காரணாதி அத்தோ². ப⁴வதண்ஹாயாதி ப⁴வஸங்யோஜனபூ⁴தாய தண்ஹாய. ப⁴வதி³ட்டி²யாதி ஸஸ்ஸததி³ட்டி²யா. ‘‘தத்த² தத்த² உபபஜ்ஜந்தோ’’தி இமினா ‘‘இதோ எத்த² எத்தோ இதா⁴’’தி ஏவங் அபரியந்தங் அபராபருப்பத்திங் த³ஸ்ஸேதி. தேனாஹ ‘‘மஹாஸமுத்³தே³’’திஆதி³.

    Ettāvatāti ‘‘kittāvatā ca ānandā’’tiādinā ‘‘tantākulakajātā’’ti padassa anusandhidassanavasena pavattena ettakena desanādhammena. Kāmaṃ heṭṭhāpi vaṭṭakathāva kathitā, idha pana diṭṭhigatikassa vaṭṭato sīsukkhipanāsamatthatāvibhāvanavasena micchādiṭṭhiyā mahāsāvajjabhāvadīpaniyakathā pakāsitāti taṃ dassento ‘‘vaṭṭakathā kathitā’’ti āha. Nanu vaṭṭamūlaṃ avijjā taṇhā, tā anāmasitvā tato aññathā kasmā idha vaṭṭakathā kathitāti āha ‘‘bhagavāhī’’tiādi. Avijjāsīsenāti avijjaṃ uttamaṅgaṃ katvā, avijjāmukhenāti attho. Koṭi na paññāyatīti ‘‘asukassa nāma sammāsambuddhassa, cakkavattino vā kāle avijjā uppannā, na tato pubbe atthī’’ti avijjāya ādi mariyādā appaṭihatassa mama sabbaññutaññāṇassāpi na paññāyati avijjamānattā evāti attho. Ayaṃ paccayo idappaccayo, tasmā idappaccayā, imasmā āsavādikāraṇāti attho. Bhavataṇhāyāti bhavasaṃyojanabhūtāya taṇhāya. Bhavadiṭṭhiyāti sassatadiṭṭhiyā. ‘‘Tattha tattha upapajjanto’’ti iminā ‘‘ito ettha etto idhā’’ti evaṃ apariyantaṃ aparāparuppattiṃ dasseti. Tenāha ‘‘mahāsamudde’’tiādi.

    126. பச்சயாகாரமூள்ஹஸ்ஸாதி பூ⁴தகத²னமேதங், ந விஸேஸனங். ஸப்³போ³பி ஹி தி³ட்டி²க³திகோ பச்சயாகாரமூள்ஹோ ஏவாதி. விவட்டங் கதெ²ந்தோதி வட்டதோ வினிமுத்தத்தா விவட்டங், விமொக்கோ², தங் கதெ²ந்தோ . காரகஸ்ஸாதி ஸத்து²ஓவாத³காரகஸ்ஸ, ஸம்மாபடிபஜ்ஜந்தஸ்ஸாதி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘ஸதிபட்டா²னவிஹாரினோ’’தி. ஸோ ஹி வேத³னானுபஸ்ஸனாய, த⁴ம்மானுபஸ்ஸனாய ச ஸம்மாபடிபத்தியா ‘‘நேவ வேத³னங் அத்தானங் ஸமனுபஸ்ஸதீ’’திஆதி³னா வத்தப்³ப³தங் அரஹதி. தேனாஹ ‘‘ஏவரூபோ ஹீ’’திஆதி³. ஸப்³ப³த⁴ம்மேஸூதி ஸப்³பே³ஸு தேபூ⁴மகத⁴ம்மேஸு. தே ஹி ஸம்மஸனீயா. ந அஞ்ஞந்தி வேத³னாய அஞ்ஞங் ஸஞ்ஞாதி³த⁴ம்மங் அத்தானங் ந ஸமனுபஸ்ஸதீதி. ‘‘க²ந்த⁴லோகாத³யோ’’தி ரூபாதி³த⁴ம்மா ஏவ வுச்சந்தி, தேஸங் ஸமூஹோதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ரூபாதீ³ஸு த⁴ம்மேஸூ’’தி வுத்தங். ந உபாதி³யதி தி³ட்டி²தண்ஹாகா³ஹவஸேன. ‘‘ஸெய்யோஹமஸ்மீ’’திஆதி³னா (ஸங்॰ நி॰ 4.108; மஹானி॰ 21, 178; த⁴॰ ஸ॰ 1121; விப⁴॰ 832, 866) பவத்தமானமஞ்ஞனாபி தண்ஹாதி³ட்டி²மஞ்ஞனா விய பரிதஸ்ஸனரூபா ஏவாதி ஆஹ ‘‘தண்ஹாதி³ட்டி²மானபரிதஸ்ஸனாயபீ’’தி.

    126.Paccayākāramūḷhassāti bhūtakathanametaṃ, na visesanaṃ. Sabbopi hi diṭṭhigatiko paccayākāramūḷho evāti. Vivaṭṭaṃ kathentoti vaṭṭato vinimuttattā vivaṭṭaṃ, vimokkho, taṃ kathento . Kārakassāti satthuovādakārakassa, sammāpaṭipajjantassāti attho. Tenāha ‘‘satipaṭṭhānavihārino’’ti. So hi vedanānupassanāya, dhammānupassanāya ca sammāpaṭipattiyā ‘‘neva vedanaṃ attānaṃ samanupassatī’’tiādinā vattabbataṃ arahati. Tenāha ‘‘evarūpo hī’’tiādi. Sabbadhammesūti sabbesu tebhūmakadhammesu. Te hi sammasanīyā. Na aññanti vedanāya aññaṃ saññādidhammaṃ attānaṃ na samanupassatīti. ‘‘Khandhalokādayo’’ti rūpādidhammā eva vuccanti, tesaṃ samūhoti dassetuṃ ‘‘rūpādīsu dhammesū’’ti vuttaṃ. Na upādiyati diṭṭhitaṇhāgāhavasena. ‘‘Seyyohamasmī’’tiādinā (saṃ. ni. 4.108; mahāni. 21, 178; dha. sa. 1121; vibha. 832, 866) pavattamānamaññanāpi taṇhādiṭṭhimaññanā viya paritassanarūpā evāti āha ‘‘taṇhādiṭṭhimānaparitassanāyapī’’ti.

    ஸா ஏவங் தி³ட்டீ²தி ஸா அரஹதோ ஏவங்பகாரா தி³ட்டீ²தி யோ வதெ³ய்ய , தத³கல்லங், தங் ந யுத்தந்தி அத்தோ². ஏவமஸ்ஸ தி³ட்டீ²தி எத்தா²பி ஏவங்பகாரா அஸ்ஸ அரஹதோ தி³ட்டீ²திஆதி³னா யோஜேதப்³ப³ங். ஏவஞ்ஹி ஸதீதி யோ வதெ³ய்ய ‘‘ஹோதி ததா²க³தோ பரங் மரணா இதிஸ்ஸ தி³ட்டீ²’’தி, தஸ்ஸ சே வசனங் ததே²வாதி அத்தோ². ‘‘அரஹா ந கிஞ்சி ஜானாதீ’’தி வுத்தங் ப⁴வெய்ய ஜானதோ ததா² தி³ட்டி²யா அபா⁴வதோ. தேனேவாதி ததா² வத்துமயுத்தத்தா ஏவ. சதுன்னம்பி நயானந்தி ‘‘ஹோதி ததா²க³தோ’’திஆதி³னா ஆக³தானங் சதுன்னங் வாரானங். ஆதி³தோ தீஸு வாரேஸு ஸங்கி²பித்வா பரியோஸானவாரே வித்தா²ரிதத்தா ‘‘அவஸானே ‘தங் கிஸ்ஸ ஹேதூ’திஆதி³மாஹா’’தி வுத்தங். ‘‘ஆதி³தோ தீஸு வாரேஸு ததே²வ தே³ஸனா பவத்தா, யதா² பரியோஸானவாரே, பாளி பன ஸங்கி²த்தா’’தி கேசி.

    Sā evaṃ diṭṭhīti sā arahato evaṃpakārā diṭṭhīti yo vadeyya , tadakallaṃ, taṃ na yuttanti attho. Evamassa diṭṭhīti etthāpi evaṃpakārā assa arahato diṭṭhītiādinā yojetabbaṃ. Evañhi satīti yo vadeyya ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā itissa diṭṭhī’’ti, tassa ce vacanaṃ tathevāti attho. ‘‘Arahā na kiñci jānātī’’ti vuttaṃ bhaveyya jānato tathā diṭṭhiyā abhāvato. Tenevāti tathā vattumayuttattā eva. Catunnampi nayānanti ‘‘hoti tathāgato’’tiādinā āgatānaṃ catunnaṃ vārānaṃ. Ādito tīsu vāresu saṅkhipitvā pariyosānavāre vitthāritattā ‘‘avasāne ‘taṃ kissa hetū’tiādimāhā’’ti vuttaṃ. ‘‘Ādito tīsu vāresu tatheva desanā pavattā, yathā pariyosānavāre, pāḷi pana saṅkhittā’’ti keci.

    வோஹாரோதி ‘‘ஸத்தோ இத்தீ² புரிஸோ’’திஆதி³னா, ‘‘க²ந்தா⁴ஆயதனானீ’’திஆதி³னா, ‘‘ப²ஸ்ஸோ வேத³னா’’திஆதி³னா ச வோஹாரிதப்³ப³வோஹாரோ. தஸ்ஸ பன வோஹாரஸ்ஸ பவத்திட்டா²னங் நாம ஸங்கே²பதோ இமே ஏவாதி ஆஹ ‘‘க²ந்தா⁴ ஆயதனானி தா⁴துயோ’’தி. யஸ்மா நிப்³பா³னங் புப்³ப³பா⁴கே³ ஸங்கா²ரானங் நிரோத⁴பா⁴வேனேவ பஞ்ஞாபியதி ச, தஸ்மா தஸ்ஸாபி க²ந்த⁴முகே²ன அவசரிதப்³ப³தா லப்³ப⁴தீதி ‘‘பஞ்ஞாய அவசரிதப்³ப³ங் க²ந்த⁴பஞ்சக’’ந்தி வுத்தங். தேனாஹ ப⁴க³வா ‘‘இமஸ்மிங்யேவ ப்³யாமமத்தே களேவரே ஸஸஞ்ஞிம்ஹி ஸமனகே லோகஞ்ச பஞ்ஞபேமி லோகஸமுத³யஞ்ச லோகனிரோத⁴ஞ்ச லோகனிரோத⁴கா³மினிஞ்ச படிபத³’’ந்தி. (ஸங்॰ நி॰ 1.107; அ॰ நி॰ 4.45) பஞ்ஞாவசரந்தி வா தேபூ⁴மகத⁴ம்மானமேதங் க³ஹணந்தி ‘‘க²ந்த⁴பஞ்சக’’ந்த்வேவ வுத்தங், தஸ்மா ‘‘யாவதா பஞ்ஞா’’தி எத்தா²பி லோகியபஞ்ஞாய ஏவ க³ஹணங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். வட்டகதா² ஹேஸாதி. ததா² ஹி ‘‘யாவதா வட்டங் வட்டதி’’ இச்சேவ வுத்தங். தேனேவாஹ ‘‘தந்தாகுலகபத³ஸ்ஸேவ அனுஸந்தி⁴ த³ஸ்ஸிதோ’’தி. யஸ்மா ப⁴க³வா தி³ட்டி²ஸீஸேனெத்த² வட்டகத²ங் கதெ²த்வா யதா²னுஸந்தி⁴னாபி வட்டகத²ங் கதே²ஸி, தஸ்மா ‘‘தந்தாகுலகபத³ஸ்ஸேவ அனுஸந்தி⁴ த³ஸ்ஸிதோ’’தி ஸாவதா⁴ரணங் கத்வா வுத்தங். படிச்சஸமுப்பாத³கதா² பனெத்த² யாவதே³வ தஸ்ஸ க³ம்பீ⁴ரபா⁴வவிபா⁴வனத்தா²ய வித்தா²ரிதா, விவட்டகதா²பி ஸமானா இத⁴ பச்சாமட்டா²தி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.

    Vohāroti ‘‘satto itthī puriso’’tiādinā, ‘‘khandhāāyatanānī’’tiādinā, ‘‘phasso vedanā’’tiādinā ca vohāritabbavohāro. Tassa pana vohārassa pavattiṭṭhānaṃ nāma saṅkhepato ime evāti āha ‘‘khandhā āyatanāni dhātuyo’’ti. Yasmā nibbānaṃ pubbabhāge saṅkhārānaṃ nirodhabhāveneva paññāpiyati ca, tasmā tassāpi khandhamukhena avacaritabbatā labbhatīti ‘‘paññāya avacaritabbaṃ khandhapañcaka’’nti vuttaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘imasmiṃyeva byāmamatte kaḷevare sasaññimhi samanake lokañca paññapemi lokasamudayañca lokanirodhañca lokanirodhagāminiñca paṭipada’’nti. (Saṃ. ni. 1.107; a. ni. 4.45) paññāvacaranti vā tebhūmakadhammānametaṃ gahaṇanti ‘‘khandhapañcaka’’ntveva vuttaṃ, tasmā ‘‘yāvatā paññā’’ti etthāpi lokiyapaññāya eva gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Vaṭṭakathā hesāti. Tathā hi ‘‘yāvatā vaṭṭaṃ vaṭṭati’’ icceva vuttaṃ. Tenevāha ‘‘tantākulakapadasseva anusandhi dassito’’ti. Yasmā bhagavā diṭṭhisīsenettha vaṭṭakathaṃ kathetvā yathānusandhināpi vaṭṭakathaṃ kathesi, tasmā ‘‘tantākulakapadassevaanusandhi dassito’’ti sāvadhāraṇaṃ katvā vuttaṃ. Paṭiccasamuppādakathā panettha yāvadeva tassa gambhīrabhāvavibhāvanatthāya vitthāritā, vivaṭṭakathāpi samānā idha paccāmaṭṭhāti daṭṭhabbaṃ.

    ஸத்தவிஞ்ஞாணட்டி²திவண்ணனா

    Sattaviññāṇaṭṭhitivaṇṇanā

    127. க³ச்ச²ந்தோ க³ச்ச²ந்தோதி ஸமத²படிபத்தியங் ஸுப்பதிட்டி²தோ ஹுத்வா விபஸ்ஸனாக³மனேன, மக்³க³க³மனேன ச க³ச்ச²ந்தோ க³ச்ச²ந்தோ. உபோ⁴ஹி பா⁴கே³ஹி முச்சனதோ உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தோ நாம ஹோதி. ஸோ ‘‘ஏவங் அஸமனுபஸ்ஸந்தோ’’தி வுத்தோ விபஸ்ஸனாயானிகோதி கத்வா ‘‘யோ ச ந ஸமனுபஸ்ஸதீதி வுத்தோ ஸோ யஸ்மா க³ச்ச²ந்தோ க³ச்ச²ந்தோ பஞ்ஞாவிமுத்தோ நாம ஹோதீ’’தி வுத்தங். ஹெட்டா² வுத்தானந்தி ‘‘கித்தாவதா ச, ஆனந்த³, அத்தானங் ந பஞ்ஞபெந்தோ ந பஞ்ஞாபேதீ’’திஆதி³னா (தீ³॰ நி॰ 2.119), ‘‘யதோ கோ², ஆனந்த³, பி⁴க்கு² நேவ வேத³னங் அத்தானங் ஸமனுபஸ்ஸதீ’’திஆதி³னா (தீ³॰ நி॰ 2.125 ஆத³யோ) ச ஹெட்டா² பாளியங் ஆக³தானங் த்³வின்னங் புது²ஜ்ஜனபி⁴க்கூ²னங். நிக³மனந்தி நிஸ்ஸரணங். நாமந்தி பஞ்ஞாவிமுத்தாதி³னாமங்.

    127.Gacchantogacchantoti samathapaṭipattiyaṃ suppatiṭṭhito hutvā vipassanāgamanena, maggagamanena ca gacchanto gacchanto. Ubhohi bhāgehi muccanato ubhatobhāgavimutto nāma hoti. So ‘‘evaṃ asamanupassanto’’ti vutto vipassanāyānikoti katvā ‘‘yo ca na samanupassatīti vutto so yasmā gacchanto gacchanto paññāvimutto nāma hotī’’ti vuttaṃ. Heṭṭhā vuttānanti ‘‘kittāvatā ca, ānanda, attānaṃ na paññapento na paññāpetī’’tiādinā (dī. ni. 2.119), ‘‘yato kho, ānanda, bhikkhu neva vedanaṃ attānaṃ samanupassatī’’tiādinā (dī. ni. 2.125 ādayo) ca heṭṭhā pāḷiyaṃ āgatānaṃ dvinnaṃ puthujjanabhikkhūnaṃ. Nigamananti nissaraṇaṃ. Nāmanti paññāvimuttādināmaṃ.

    படிஸந்தி⁴வஸேன வுத்தாதி நானத்தகாயனானத்தஸஞ்ஞிதாவிஸேஸவிஸிட்ட²படிஸந்தி⁴வஸேன வுத்தா ஸத்த விஞ்ஞாணட்டி²தியோ. தங்தங்ஸத்தனிகாயங் பதி நிஸ்ஸயதோ ஹி நானத்தகாயாதி³தா தங்பரியாபன்னபடிஸந்தி⁴ஸமுதா³க³தாதி த³ட்ட²ப்³பா³ தத³பி⁴னிப்³ப³த்தககம்மப⁴வஸ்ஸ ததா² ஆயூஹிதத்தா. சதஸ்ஸோ ஆக³மிஸ்ஸந்தீதி ரூபவேத³னாஸஞ்ஞாஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴வஸேன சதஸ்ஸோ விஞ்ஞாணட்டி²தியோ ஆக³மிஸ்ஸந்தி ‘‘ரூபுபாயங் வா ஆவுஸோ விஞ்ஞாணங் திட்ட²மானங் திட்ட²தீ’’திஆதி³னா (தீ³॰ நி॰ 3.311). விஞ்ஞாணபதிட்டா²னஸ்ஸாதி படிஸந்தி⁴விஞ்ஞாணஸ்ஸ ஏதரஹி பதிட்டா²னகாரணஸ்ஸ. அத்த²தோ வுத்தவிஸேஸவிஸிட்டா² பஞ்சவோகாரே ரூபவேத³னாஸஞ்ஞாஸங்கா²ரக்க²ந்தா⁴, சதுவோகாரே வேத³னாத³யோ தயோ க²ந்தா⁴ வேதி³தப்³பா³. ஸத்தாவாஸபா⁴வங் உபாதா³ய ‘‘த்³வே ச ஆயதனானீதி த்³வே நிவாஸட்டா²னானீ’’தி வுத்தங். நிவாஸட்டா²னபரியாயோபி ஆயதனஸத்³தோ³ ஹோதி யதா² ‘‘தே³வாயதனத்³வய’’ந்தி. ஸப்³ப³ந்தி விஞ்ஞாணட்டி²தி ஆயதனத்³வயந்தி ஸகலங். தஸ்மா க³ஹிதங் தத்த² ஏகமேவ அக்³க³ஹெத்வாதி அதி⁴ப்பாயோ. பரியாதா³னங் அனவஸேஸக்³க³ஹணங் ந க³ச்ச²தி வட்டங் விஞ்ஞாணட்டி²திஆயதனத்³வயானங் அஞ்ஞமஞ்ஞஅந்தோக³த⁴த்தா.

    Paṭisandhivasena vuttāti nānattakāyanānattasaññitāvisesavisiṭṭhapaṭisandhivasena vuttā satta viññāṇaṭṭhitiyo. Taṃtaṃsattanikāyaṃ pati nissayato hi nānattakāyāditā taṃpariyāpannapaṭisandhisamudāgatāti daṭṭhabbā tadabhinibbattakakammabhavassa tathā āyūhitattā. Catasso āgamissantīti rūpavedanāsaññāsaṅkhārakkhandhavasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo āgamissanti ‘‘rūpupāyaṃ vā āvuso viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhatī’’tiādinā (dī. ni. 3.311). Viññāṇapatiṭṭhānassāti paṭisandhiviññāṇassa etarahi patiṭṭhānakāraṇassa. Atthato vuttavisesavisiṭṭhā pañcavokāre rūpavedanāsaññāsaṅkhārakkhandhā, catuvokāre vedanādayo tayo khandhā veditabbā. Sattāvāsabhāvaṃ upādāya ‘‘dve ca āyatanānīti dve nivāsaṭṭhānānī’’ti vuttaṃ. Nivāsaṭṭhānapariyāyopi āyatanasaddo hoti yathā ‘‘devāyatanadvaya’’nti. Sabbanti viññāṇaṭṭhiti āyatanadvayanti sakalaṃ. Tasmā gahitaṃ tattha ekameva aggahetvāti adhippāyo. Pariyādānaṃ anavasesaggahaṇaṃ na gacchati vaṭṭaṃ viññāṇaṭṭhitiāyatanadvayānaṃ aññamaññaantogadhattā.

    நித³ஸ்ஸனத்தே² நிபாதோ, தஸ்மா ஸெய்யதா²பி மனுஸ்ஸாதி யதா² மனுஸ்ஸாதி வுத்தங் ஹோதி. விஸேஸோ ஹோதியேவ ஸதிபி பா³ஹிரஸ்ஸ காரகஸ்ஸ அபே⁴தே³ அஜ்ஜ²த்திகஸ்ஸ பி⁴ன்னத்தா. நானத்தங் காயே ஏதேஸங், நானத்தோ வா காயோ ஏதேஸந்தி நானத்தகாயா, இமினா நயேன ஸேஸபதே³ஸுபி அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. நேஸந்தி மனுஸ்ஸானங். நானத்தா ஸஞ்ஞா ஏதேஸங் அத்தீ²தி நானத்தஸஞ்ஞினோ. ஸுக²ஸமுஸ்ஸயதோ வினிபாதோ ஏதேஸங் அத்தீ²தி வினிபாதிகா ஸதிபி தே³வபா⁴வே தி³ப்³ப³ஸம்பத்தியா அபா⁴வதோ, அபாயேஸு வா க³தோ நத்தி² நிபாதோ ஏதேஸந்தி வினிபாதிகா. தேனாஹ ‘‘சதுஅபாயவினிமுத்தா’’தி. த⁴ம்மபத³ந்தி ஸதிபட்டா²னாதி³த⁴ம்மகொட்டா²ஸங். விஜானியாதி ஸுதமயேன தாவ ஞாணேன விஜானித்வா. தத³னுஸாரேன யோனிஸோமனஸிகாரங் பரிப்³ரூஹந்தோ ஸீலவிஸுத்³தி⁴ஆதி³கங் ஸம்மாபடிபத்திங் அபி படிபஜ்ஜேம. ஸா ச படிபத்தி ஹிதாய தி³ட்ட²த⁴ம்மிகாதி³ஸகலஹிதாய அம்ஹாகங் ஸியா. இதா³னி தத்த² ஸீலபடிபத்திங் தாவ விபா⁴கே³ன த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘பாணேஸு சா’’தி கா³த²மாஹ.

    Nidassanatthe nipāto, tasmā seyyathāpi manussāti yathā manussāti vuttaṃ hoti. Viseso hotiyeva satipi bāhirassa kārakassa abhede ajjhattikassa bhinnattā. Nānattaṃ kāye etesaṃ, nānatto vā kāyo etesanti nānattakāyā, iminā nayena sesapadesupi attho veditabbo. Nesanti manussānaṃ. Nānattā saññā etesaṃ atthīti nānattasaññino. Sukhasamussayato vinipāto etesaṃ atthīti vinipātikā satipi devabhāve dibbasampattiyā abhāvato, apāyesu vā gato natthi nipāto etesanti vinipātikā. Tenāha ‘‘catuapāyavinimuttā’’ti. Dhammapadanti satipaṭṭhānādidhammakoṭṭhāsaṃ. Vijāniyāti sutamayena tāva ñāṇena vijānitvā. Tadanusārena yonisomanasikāraṃ paribrūhanto sīlavisuddhiādikaṃ sammāpaṭipattiṃ api paṭipajjema. Sā ca paṭipatti hitāya diṭṭhadhammikādisakalahitāya amhākaṃ siyā. Idāni tattha sīlapaṭipattiṃ tāva vibhāgena dassento ‘‘pāṇesu cā’’ti gāthamāha.

    ப்³ரஹ்மகாயே பட²மஜ்ஜா²னநிப்³ப³த்தே ப்³ரஹ்மஸமூஹே, ப்³ரஹ்மனிகாயே வா ப⁴வாதி ப்³ரஹ்மகாயிகா. மஹாப்³ரஹ்முனோ பரிஸாய ப⁴வாதி ப்³ரஹ்மபாரிஸஜ்ஜா தஸ்ஸ பரிசாரகட்டா²னே டி²தத்தா. மஹாப்³ரஹ்முனோ புரோஹிதட்டா²னே டி²தாதி ப்³ரஹ்மபுரோஹிதா . ஆயுவண்ணாதீ³ஹி மஹந்தோ ப்³ரஹ்மானோதி மஹாப்³ரஹ்முனோ. ஸதிபி தேஸங் திவிதா⁴னம்பி பட²மேன ஜா²னேன அபி⁴னிப்³ப³த்தபா⁴வே ஜா²னஸ்ஸ பன பவத்திபே⁴தே³ன அயங் விஸேஸோதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ப்³ரஹ்மபாரிஸஜ்ஜா பனா’’திஆதி³ வுத்தங். பரித்தேனாதி ஹீனேன, ஸா சஸ்ஸ ஹீனதா ச²ந்தா³தீ³னங் ஹீனதாய வேதி³தப்³பா³, படிலத்³த⁴மத்தங் வா ஹீனங். கப்பஸ்ஸாதி அஸங்க்²யெய்யகப்பஸ்ஸ. ஹீனபணீதானங் மஜ்ஜே² ப⁴வத்தா மஜ்ஜி²மேன, ஸா சஸ்ஸ மஜ்ஜி²மதா ச²ந்தா³தீ³னங் மஜ்ஜி²மதாய வேதி³தப்³பா³, படிலபி⁴த்வா நாதிஸுபா⁴விதங் வா மஜ்ஜி²மங். உபட்³ட⁴கப்போதி அஸங்க்²யெய்யகப்பஸ்ஸ உபட்³ட⁴கப்போ. விப்பா²ரிகதரோதி ப்³ரஹ்மபாரிஸஜ்ஜேஹி பமாணதோ விபுலதரோ, ஸபா⁴வதோ உளாரதரோ ச ஹோதி. ஸபா⁴வேனபி ஹி உளாரதரோவ, தங் பனெத்த² அப்பமாணங். ததா² ஹி பரித்தாபா⁴தீ³னங், பரித்தஸுபா⁴தீ³னஞ்ச காயே ஸதிபி ஸபா⁴வவேமத்தே ஏகத்தவஸேனேவ வவத்தா²பீயதீதி ‘‘ஏகத்தகாயா’’ த்வேவ வுச்சந்தி. பணீதேனாதி உக்கட்டே²ன, ஸா சஸ்ஸ உக்கட்ட²தா ச²ந்தா³தீ³னங் உக்கட்ட²தாய வேதி³தப்³பா³, ஸுபா⁴விதங் வா ஸம்மதே³வ வஸிபா⁴வங் பாபிதங் பணீதங் பதா⁴னபா⁴வங் நீதந்தி கத்வா, இதா⁴பி கப்போ அஸங்க்²யெய்யகப்பவஸேனேவ வேதி³தப்³போ³ பரிபுண்ணஸ்ஸ மஹாகப்பஸ்ஸ அஸம்ப⁴வதோ. இதீதி ஏவங் வுத்தப்பகாரேன. தேதி ‘‘ப்³ரஹ்மகாயிகா’’தி வுத்தா திவிதா⁴பி ப்³ரஹ்மானோ. ஸஞ்ஞாய ஏகத்தாதி திஹேதுகபா⁴வேன ஸஞ்ஞாய ஏகத்தஸபா⁴வத்தா . ந ஹி தஸ்ஸா ஸம்பயுத்தத⁴ம்மவஸேன அஞ்ஞோபி கோசி பே⁴தோ³ அத்தி².

    Brahmakāye paṭhamajjhānanibbatte brahmasamūhe, brahmanikāye vā bhavāti brahmakāyikā. Mahābrahmuno parisāya bhavāti brahmapārisajjā tassa paricārakaṭṭhāne ṭhitattā. Mahābrahmuno purohitaṭṭhāne ṭhitāti brahmapurohitā. Āyuvaṇṇādīhi mahanto brahmānoti mahābrahmuno. Satipi tesaṃ tividhānampi paṭhamena jhānena abhinibbattabhāve jhānassa pana pavattibhedena ayaṃ visesoti dassetuṃ ‘‘brahmapārisajjā panā’’tiādi vuttaṃ. Parittenāti hīnena, sā cassa hīnatā chandādīnaṃ hīnatāya veditabbā, paṭiladdhamattaṃ vā hīnaṃ. Kappassāti asaṅkhyeyyakappassa. Hīnapaṇītānaṃ majjhe bhavattā majjhimena, sā cassa majjhimatā chandādīnaṃ majjhimatāya veditabbā, paṭilabhitvā nātisubhāvitaṃ vā majjhimaṃ. Upaḍḍhakappoti asaṅkhyeyyakappassa upaḍḍhakappo. Vipphārikataroti brahmapārisajjehi pamāṇato vipulataro, sabhāvato uḷārataro ca hoti. Sabhāvenapi hi uḷāratarova, taṃ panettha appamāṇaṃ. Tathā hi parittābhādīnaṃ, parittasubhādīnañca kāye satipi sabhāvavematte ekattavaseneva vavatthāpīyatīti ‘‘ekattakāyā’’ tveva vuccanti. Paṇītenāti ukkaṭṭhena, sā cassa ukkaṭṭhatā chandādīnaṃ ukkaṭṭhatāya veditabbā, subhāvitaṃ vā sammadeva vasibhāvaṃ pāpitaṃ paṇītaṃ padhānabhāvaṃ nītanti katvā, idhāpi kappo asaṅkhyeyyakappavaseneva veditabbo paripuṇṇassa mahākappassa asambhavato. Itīti evaṃ vuttappakārena. Teti ‘‘brahmakāyikā’’ti vuttā tividhāpi brahmāno. Saññāya ekattāti tihetukabhāvena saññāya ekattasabhāvattā . Na hi tassā sampayuttadhammavasena aññopi koci bhedo atthi.

    ஏவந்தி இமினா நானத்தகாயஏகத்தஸஞ்ஞினோதி த³ஸ்ஸேதி.

    Evanti iminā nānattakāyaekattasaññinoti dasseti.

    த³ண்ட³உக்காயாதி த³ண்ட³தீ³பிகாய. ஸரதீதி தா⁴வதி விய. விஸ்ஸரதீதி விப்பகிண்ணா விய தா⁴வதி . த்³வே கப்பாதி த்³வே மஹாகப்பா. இதோ பரேஸுபி ஏஸேவ நயோ. இதா⁴தி இமஸ்மிங் ஸுத்தே. உக்கட்ட²பரிச்சே²த³வஸேன ஆப⁴ஸ்ஸரக்³க³ஹணேனேவ ஸப்³பே³பி தே பரித்தாபா⁴, அப்பமாணாபா⁴பி க³ஹிதா.

    Daṇḍaukkāyāti daṇḍadīpikāya. Saratīti dhāvati viya. Vissaratīti vippakiṇṇā viya dhāvati . Dve kappāti dve mahākappā. Ito paresupi eseva nayo. Idhāti imasmiṃ sutte. Ukkaṭṭhaparicchedavasena ābhassaraggahaṇeneva sabbepi te parittābhā, appamāṇābhāpi gahitā.

    ஸோப⁴னா பபா⁴ ஸுபா⁴, ஸுபா⁴ய கிண்ணா ஸுபா⁴கிண்ணாதி வத்தப்³பே³ ஆ-காரஸ்ஸ ரஸ்ஸத்தங், அந்திம-ண-காரஸ்ஸ ஹ-காரஞ்ச கத்வா ‘‘ஸுப⁴கிண்ஹா’’தி வுத்தா, அட்ட²கதா²யங்பன நிச்சலாய ஏகக்³க⁴னாய பபா⁴ய ஸுபோ⁴தி பரியாயவசனந்தி ‘‘ஸுபே⁴ன ஓகிண்ணா விகிண்ணா’’தி அத்தோ² வுத்தோ, எத்தா²பி அந்திம-ண-காரஸ்ஸ ஹ-காரகரணங் இச்சி²தப்³ப³மேவ. ந சி²ஜ்ஜித்வா சி²ஜ்ஜித்வா பபா⁴ க³ச்ச²தி ஏகக்³க⁴னத்தா. சதுத்த²விஞ்ஞாணட்டி²திமேவ ப⁴ஜந்தி காயஸ்ஸ, ஸஞ்ஞாய ச ஏகரூபத்தா. விபுலஸந்தஸுகா²யுவண்ணாதி³ப²லத்தா வேஹப்ப²லா. எத்தா²தி விஞ்ஞாணட்டி²தியங்.

    Sobhanā pabhā subhā, subhāya kiṇṇā subhākiṇṇāti vattabbe ā-kārassa rassattaṃ, antima-ṇa-kārassa ha-kārañca katvā ‘‘subhakiṇhā’’ti vuttā, aṭṭhakathāyaṃpana niccalāya ekagghanāya pabhāya subhoti pariyāyavacananti ‘‘subhena okiṇṇā vikiṇṇā’’ti attho vutto, etthāpi antima-ṇa-kārassa ha-kārakaraṇaṃ icchitabbameva. Na chijjitvā chijjitvā pabhā gacchati ekagghanattā. Catutthaviññāṇaṭṭhitimeva bhajanti kāyassa, saññāya ca ekarūpattā. Vipulasantasukhāyuvaṇṇādiphalattā vehapphalā. Etthāti viññāṇaṭṭhitiyaṃ.

    விவட்டபக்கே² டி²தா நபுனராவத்தனதோ. ‘‘ந ஸப்³ப³காலிகா’’தி வத்வா தமேவ அஸப்³ப³காலிகத்தங் விபா⁴வேதுங் ‘‘கப்பஸதஸஹஸ்ஸம்பீ’’திஆதி³ வுத்தங். ஸோளஸகப்பஸஹஸ்ஸச்சயேன உப்பன்னானங் ஸுத்³தா⁴வாஸப்³ரஹ்மானங் பரினிப்³பா³யனதோ, அஞ்ஞேஸஞ்ச தத்த² அனுப்பஜ்ஜனதோ பு³த்³த⁴ஸுஞ்ஞே லோகே ஸுஞ்ஞங் தங் டா²னங் ஹோதி, தஸ்மா ஸுத்³தா⁴வாஸா ந ஸப்³ப³காலிகா, க²ந்தா⁴வாரட்டா²னஸதி³ஸா ஹொந்தி ஸுத்³தா⁴வாஸபூ⁴மியோ. இமினா ஸுத்தேன ஸுத்³தா⁴வாஸானங் ஸத்தாவாஸபா⁴வதீ³பனேனேவ விஞ்ஞாணட்டி²திபா⁴வோ தீ³பிதோ, தஸ்மா ஸுத்³தா⁴வாஸாபி ஸத்தஸு விஞ்ஞாணட்டி²தீஸு சதுத்த²விஞ்ஞாணட்டி²திங் நவஸு ஸத்தாவாஸேஸு சதுத்த²ஸத்தாவாஸங்யேவ ப⁴ஜந்தி.

    Vivaṭṭapakkhe ṭhitā napunarāvattanato. ‘‘Na sabbakālikā’’ti vatvā tameva asabbakālikattaṃ vibhāvetuṃ ‘‘kappasatasahassampī’’tiādi vuttaṃ. Soḷasakappasahassaccayena uppannānaṃ suddhāvāsabrahmānaṃ parinibbāyanato, aññesañca tattha anuppajjanato buddhasuññeloke suññaṃ taṃ ṭhānaṃ hoti, tasmā suddhāvāsā na sabbakālikā, khandhāvāraṭṭhānasadisā honti suddhāvāsabhūmiyo. Iminā suttena suddhāvāsānaṃ sattāvāsabhāvadīpaneneva viññāṇaṭṭhitibhāvo dīpito, tasmā suddhāvāsāpi sattasu viññāṇaṭṭhitīsu catutthaviññāṇaṭṭhitiṃ navasu sattāvāsesu catutthasattāvāsaṃyeva bhajanti.

    ஸுகு²மத்தாதி ஸங்கா²ராவஸேஸஸுகு²மபா⁴வப்பத்தத்தா. பரிப்³யத்தவிஞ்ஞாணகிச்சாபா⁴வதோ நேவ விஞ்ஞாணங், ஸப்³ப³ஸோ அவிஞ்ஞாணங் ந ஹோதீதி நாவிஞ்ஞாணங், தஸ்மா பரிப்பு²டவிஞ்ஞாணகிச்சவந்தீஸு விஞ்ஞாணட்டி²தீஸு அவத்வா.

    Sukhumattāti saṅkhārāvasesasukhumabhāvappattattā. Paribyattaviññāṇakiccābhāvato neva viññāṇaṃ, sabbaso aviññāṇaṃ na hotīti nāviññāṇaṃ, tasmā paripphuṭaviññāṇakiccavantīsu viññāṇaṭṭhitīsu avatvā.

    128. தஞ்ச விஞ்ஞாணட்டி²திந்தி பட²மங் விஞ்ஞாணட்டி²திங். ஹெட்டா² வுத்தனயேன ஸரூபதோ, மனுஸ்ஸாதி³விபா⁴க³தோ, ஸங்கே²பதோ, ‘‘நாமஞ்ச ரூபஞ்சா’’தி பே⁴த³தோ ச பஜானாதி. தஸ்ஸா ஸமுத³யஞ்சாதி தஸ்ஸா பட²மாய விஞ்ஞாணட்டி²தியா பஞ்சவீஸதிவித⁴ங் ஸமுத³யஞ்ச பஜானாதி. அத்த²ங்க³மேபி ஏஸேவ நயோ. அஸ்ஸாதே³தப்³ப³தோ, அஸ்ஸாத³தோ ச அஸ்ஸாத³ங். அயங் அனிச்சாதி³பா⁴வோ ஆதீ³னவோ. ச²ந்த³ராகோ³ வினீயதி ஏதேன, எத்த² வாதி ச²ந்த³ராக³வினயோ, ஸஹ மக்³கே³ன நிப்³பா³னங். ச²ந்த³ராக³ப்பஹானந்தி எத்தா²பி ஏஸேவ நயோ. மானதி³ட்டீ²னங் வஸேனாஹந்தி வா, தண்ஹாவஸேன மமந்தி வா அபி⁴னந்த³னாபி மானஸ்ஸ பரிதஸ்ஸனா விய த³ட்ட²ப்³பா³. ஸப்³ப³த்தா²தி ஸப்³பே³ஸு ஸேஸேஸு அட்ட²ஸுபி வாரேஸு . தத்தா²தி உபரி தீஸு விஞ்ஞாணட்டி²தீஸு து³தியாயதனேஸு. தத்த² ஹி ரூபங் நத்தி². புன தத்தா²தி பட²மாயதனே. தத்த² ஹி ஏகோ ரூபக்க²ந்தோ⁴வ. எத்தா²தி ச தமேவ ஸந்தா⁴ய வுத்தங். தத்த² ஹி ரூபஸ்ஸ கம்மஸமுட்டா²னத்தா ஆஹாரவஸேன யோஜனா ந ஸம்ப⁴வதி.

    128.Tañca viññāṇaṭṭhitinti paṭhamaṃ viññāṇaṭṭhitiṃ. Heṭṭhā vuttanayena sarūpato, manussādivibhāgato, saṅkhepato, ‘‘nāmañca rūpañcā’’ti bhedato ca pajānāti. Tassā samudayañcāti tassā paṭhamāya viññāṇaṭṭhitiyā pañcavīsatividhaṃ samudayañca pajānāti. Atthaṅgamepi eseva nayo. Assādetabbato, assādato ca assādaṃ. Ayaṃ aniccādibhāvo ādīnavo. Chandarāgo vinīyati etena, ettha vāti chandarāgavinayo, saha maggena nibbānaṃ. Chandarāgappahānanti etthāpi eseva nayo. Mānadiṭṭhīnaṃ vasenāhanti vā, taṇhāvasena mamanti vā abhinandanāpi mānassa paritassanā viya daṭṭhabbā. Sabbatthāti sabbesu sesesu aṭṭhasupi vāresu . Tatthāti upari tīsu viññāṇaṭṭhitīsu dutiyāyatanesu. Tattha hi rūpaṃ natthi. Puna tatthāti paṭhamāyatane. Tattha hi eko rūpakkhandhova. Etthāti ca tameva sandhāya vuttaṃ. Tattha hi rūpassa kammasamuṭṭhānattā āhāravasena yojanā na sambhavati.

    யதோ கோ²தி எத்த² தோ-ஸத்³தோ³ தா³-ஸத்³தோ³ விய காலவசனோ ‘‘யதோ கோ², ஸாரிபுத்த, பி⁴க்கு²ஸங்கோ⁴’’திஆதீ³ஸு (பாரா॰ 21) வியாதி வுத்தங் ‘‘யதா³ கோ²’’தி. அக்³க³ஹெத்வாதி கஞ்சிபி ஸங்கா²ரங் ‘‘ஏதங் மமா’’திஆதி³னா அக்³க³ஹெத்வா. பஞ்ஞாவிமுத்தோதி அட்ட²ன்னங் விமொக்கா²னங் அனதி⁴க³தத்தா ஸாதிஸயஸ்ஸ ஸமாதி⁴ப³லஸ்ஸ அபா⁴வதோ பஞ்ஞாப³லேனேவ விமுத்தோ. தேனாஹ ‘‘அட்ட² விமொக்கே² அஸச்சி²கத்வா பஞ்ஞாப³லேனேவா’’திஆதி³. அப்பவத்திந்தி ஆயதிங் அப்பவத்திங் கத்வா. பஜானந்தோ விமுத்தோதி வா பஞ்ஞாவிமுத்தோ, பட²மஜ்ஜா²னப²ஸ்ஸேன வினா பரிஜானநாதி³ப்பகாரேஹி சத்தாரி ஸச்சானி ஜானந்தோ படிவிஜ்ஜ²ந்தோ தேஸங் கிச்சானங் மத்த²கப்பத்தியா நிட்டி²தகிச்சதாய விஸேஸேன முத்தோதி விமுத்தோ. ஸோ பஞ்ஞாவிமுத்தோ. ஸுக்க²விபஸ்ஸகோதி ஸமத²பா⁴வனாஸினேஹாபா⁴வேன ஸுக்கா² லூகா², அஸினித்³தா⁴ வா விபஸ்ஸனா ஏதஸ்ஸாதி ஸுக்க²விபஸ்ஸகோ. ட²த்வாதி பாத³ககரணவஸேன ட²த்வா. அஞ்ஞதரஸ்மிந்தி ச அஞ்ஞதரஅஞ்ஞதரஸ்மிங், ஏகேகஸ்மிந்தி அத்தோ². ஏவஞ்ஹிஸ்ஸ பஞ்சவித⁴தா ஸியா. ‘‘ந ஹேவ கோ² அட்ட² விமொக்கே² காயேன பு²ஸித்வா விஹரதீ’’தி இமினா ஸாதிஸயஸ்ஸ ஸமாதி⁴ப³லஸ்ஸ அபா⁴வோ தீ³பிதோ. ‘‘பஞ்ஞாய சஸ்ஸ தி³ஸ்வா’’திஆதி³னா ஸாதிஸயஸ்ஸ பஞ்ஞாப³லஸ்ஸ பா⁴வோ. பஞ்ஞாய சஸ்ஸ தி³ஸ்வா ஆஸவா பரிக்கீ²ணா ஹொந்தீதி ந ஆஸவா பஞ்ஞாய பஸ்ஸந்தி, த³ஸ்ஸனகாரணா பன பரிக்கீ²ணா ‘‘தி³ஸ்வா பரிக்கீ²ணா’’தி வுத்தா. த³ஸ்ஸனாயத்தபரிக்க²யத்தா ஏவ ஹி த³ஸ்ஸனங் ஆஸவானங் க²யஸ்ஸ புரிமகிரியா ஹோதி.

    Yato khoti ettha to-saddo dā-saddo viya kālavacano ‘‘yato kho, sāriputta, bhikkhusaṅgho’’tiādīsu (pārā. 21) viyāti vuttaṃ ‘‘yadā kho’’ti. Aggahetvāti kañcipi saṅkhāraṃ ‘‘etaṃ mamā’’tiādinā aggahetvā. Paññāvimuttoti aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ anadhigatattā sātisayassa samādhibalassa abhāvato paññābaleneva vimutto. Tenāha ‘‘aṭṭha vimokkhe asacchikatvā paññābalenevā’’tiādi. Appavattinti āyatiṃ appavattiṃ katvā. Pajānanto vimuttoti vā paññāvimutto, paṭhamajjhānaphassena vinā parijānanādippakārehi cattāri saccāni jānanto paṭivijjhanto tesaṃ kiccānaṃ matthakappattiyā niṭṭhitakiccatāya visesena muttoti vimutto. So paññāvimutto. Sukkhavipassakoti samathabhāvanāsinehābhāvena sukkhā lūkhā, asiniddhā vā vipassanā etassāti sukkhavipassako. Ṭhatvāti pādakakaraṇavasena ṭhatvā. Aññatarasminti ca aññataraaññatarasmiṃ, ekekasminti attho. Evañhissa pañcavidhatā siyā. ‘‘Na heva kho aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharatī’’ti iminā sātisayassa samādhibalassa abhāvo dīpito. ‘‘Paññāya cassa disvā’’tiādinā sātisayassa paññābalassa bhāvo. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā hontīti na āsavā paññāya passanti, dassanakāraṇā pana parikkhīṇā ‘‘disvā parikkhīṇā’’ti vuttā. Dassanāyattaparikkhayattā eva hi dassanaṃ āsavānaṃ khayassa purimakiriyā hoti.

    அட்ட²விமொக்க²வண்ணனா

    Aṭṭhavimokkhavaṇṇanā

    129. ஏகஸ்ஸ பி⁴க்கு²னோதி ஸத்தஸு அரியபுக்³க³லேஸு ஏகஸ்ஸ பி⁴க்கு²னோ. விஞ்ஞாணட்டி²திஆதி³னா பரிஜானநாதி³வஸப்ப வத்தநிக்³க³மனஞ்ச பஞ்ஞாவிமுத்தநாமஞ்ச. இதரஸ்ஸாதி உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தஸ்ஸ. இமே ஸந்தா⁴ய ஹி புப்³பே³ ‘‘த்³வின்னங் பி⁴க்கூ²ன’’ந்தி வுத்தங். கேனட்டே²னாதி கேன ஸபா⁴வேன. ஸபா⁴வோ ஹி ஞாணேன யாதா²வதோ அரணீயதோ ஞாதப்³ப³தோ ‘‘அத்தோ²’’தி வுச்சதி, ஸோ ஏவ த்த²-காரஸ்ஸ ட்ட²-காரங் கத்வா ‘‘அட்டோ²’’தி வுத்தோ. அதி⁴முச்சனட்டே²னாதி அதி⁴கங் ஸவிஸேஸங் முச்சனட்டே²ன, ஏதேன ஸதிபி ஸப்³ப³ஸ்ஸாபி ரூபாவசரஜ்ஜா²னஸ்ஸ விக்க²ம்ப⁴னவஸேன படிபக்க²தோ விமுத்தபா⁴வே யேன பா⁴வனாவிஸேஸேன தங் ஜா²னங் ஸாதிஸயங் படிபக்க²தோ விமுச்சித்வா பவத்ததி, ஸோ பா⁴வனாவிஸேஸோ தீ³பிதோ. ப⁴வதி ஹி ஸமானஜாதியுத்தோபி பா⁴வனாவிஸேஸேன பவத்திஆகாரவிஸேஸோ, யதா² தங் ஸத்³தா⁴விமுத்ததா தி³ட்டி²ப்பத்தஸ்ஸ. ததா² பச்சனீகத⁴ம்மேஹி ஸுட்டு² விமுத்ததாய , ஏவங் அனிக்³க³ஹிதபா⁴வேன நிராஸங்கதாய அபி⁴ரதிவஸேன ஸுட்டு² அதி⁴முச்சனட்டே²னபி விமொக்கோ². தேனாஹ ‘‘ஆரம்மணே சா’’திஆதி³. அயங் பனத்தோ²தி அயங் அதி⁴முச்சனட்டோ² பச்சி²மே விமொக்கே² நிரோதே⁴ நத்தி², கேவலோ விமுத்தட்டோ² ஏவ தத்த² லப்³ப⁴தி, தங் ஸயமேவ பரதோ வக்க²தி.

    129.Ekassabhikkhunoti sattasu ariyapuggalesu ekassa bhikkhuno. Viññāṇaṭṭhitiādinā parijānanādivasappa vattaniggamanañca paññāvimuttanāmañca. Itarassāti ubhatobhāgavimuttassa. Ime sandhāya hi pubbe ‘‘dvinnaṃ bhikkhūna’’nti vuttaṃ. Kenaṭṭhenāti kena sabhāvena. Sabhāvo hi ñāṇena yāthāvato araṇīyato ñātabbato ‘‘attho’’ti vuccati, so eva ttha-kārassa ṭṭha-kāraṃ katvā ‘‘aṭṭho’’ti vutto. Adhimuccanaṭṭhenāti adhikaṃ savisesaṃ muccanaṭṭhena, etena satipi sabbassāpi rūpāvacarajjhānassa vikkhambhanavasena paṭipakkhato vimuttabhāve yena bhāvanāvisesena taṃ jhānaṃ sātisayaṃ paṭipakkhato vimuccitvā pavattati, so bhāvanāviseso dīpito. Bhavati hi samānajātiyuttopi bhāvanāvisesena pavattiākāraviseso, yathā taṃ saddhāvimuttatā diṭṭhippattassa. Tathā paccanīkadhammehi suṭṭhu vimuttatāya , evaṃ aniggahitabhāvena nirāsaṅkatāya abhirativasena suṭṭhu adhimuccanaṭṭhenapi vimokkho. Tenāha ‘‘ārammaṇe cā’’tiādi. Ayaṃ panatthoti ayaṃ adhimuccanaṭṭho pacchime vimokkhe nirodhe natthi, kevalo vimuttaṭṭho eva tattha labbhati, taṃ sayameva parato vakkhati.

    ரூபீதி யேனாயங் ஸஸந்ததிபரியாபன்னேன ரூபேன ஸமன்னாக³தோ, தங் யஸ்ஸ ஜா²னஸ்ஸ ஹேதுபா⁴வேன விஸிட்ட²ங் ரூபங் ஹோதி, யேன விஸிட்டே²ன ரூபேன ‘‘ரூபீ’’தி வுச்செய்ய ரூபீ-ஸத்³த³ஸ்ஸ அதிஸயத்த²தீ³பனதோ, ததே³வ ஸஸந்ததிபரியாபன்னரூபவஸேன படிலத்³த⁴ங் ஜா²னங் இத⁴ பரமத்த²தோ ரூபீபா⁴வஸாத⁴கந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். தேனாஹ ‘‘அஜ்ஜ²த்த’’ந்திஆதி³. ரூபஜ்ஜா²னங் ரூபங் உத்தரபத³லோபேன. ரூபானீதி பனெத்த² புரிமபத³லோபோ த³ட்ட²ப்³போ³. தேன வுத்தங் ‘‘நீலகஸிணாதி³ரூபானீ’’தி. ரூபே கஸிணரூபே ஸஞ்ஞா ரூபஸஞ்ஞா, ஸா ஏதஸ்ஸ அத்தீ²தி ரூபஸஞ்ஞீ, ஸஞ்ஞாஸீஸேன ஜா²னங் வத³தி. தப்படிக்கே²பேன அரூபஸஞ்ஞீ. தேனாஹ ‘‘அஜ்ஜ²த்தங் ந ரூபஸஞ்ஞீ’’திஆதி³.

    Rūpīti yenāyaṃ sasantatipariyāpannena rūpena samannāgato, taṃ yassa jhānassa hetubhāvena visiṭṭhaṃ rūpaṃ hoti, yena visiṭṭhena rūpena ‘‘rūpī’’ti vucceyya rūpī-saddassa atisayatthadīpanato, tadeva sasantatipariyāpannarūpavasena paṭiladdhaṃ jhānaṃ idha paramatthato rūpībhāvasādhakanti daṭṭhabbaṃ. Tenāha ‘‘ajjhatta’’ntiādi. Rūpajjhānaṃ rūpaṃ uttarapadalopena. Rūpānīti panettha purimapadalopo daṭṭhabbo. Tena vuttaṃ ‘‘nīlakasiṇādirūpānī’’ti. Rūpe kasiṇarūpe saññā rūpasaññā, sā etassa atthīti rūpasaññī, saññāsīsena jhānaṃ vadati. Tappaṭikkhepena arūpasaññī. Tenāha ‘‘ajjhattaṃ na rūpasaññī’’tiādi.

    ‘‘அந்தோ அப்பனாயங் ஸுப⁴ந்தி ஆபோ⁴கோ³ நத்தீ²’’தி இமினா புப்³பா³போ⁴க³வஸேன ததா² அதி⁴முத்தி ஸியாதி த³ஸ்ஸேதி. ஏவஞ்ஹெத்த² ததா²வத்தப்³ப³தாபத்திசோத³னா ஸமத்தி²தா ஹோதி. யஸ்மா ஸுவிஸுத்³தே⁴ஸு நீலாதீ³ஸு வண்ணகஸிணேஸு தத்த² கதாதி⁴காரானங் அபி⁴ரதிவஸேன ஸுட்டு² அதி⁴முச்சனட்டோ² ஸம்ப⁴வதி , தஸ்மா அட்ட²கதா²யங் ததா² ததியோ விமொக்கோ² ஸங்வண்ணிதோ, யஸ்மா பன மெத்தாவஸேன பவத்தமானா பா⁴வனா ஸத்தே அப்படிகூலதோ த³ஹந்தி தேஸு ததோ அதி⁴முச்சித்வாவ பவத்ததி, தஸ்மா படிஸம்பி⁴தா³மக்³கே³ (படி॰ ம॰ 212) ‘‘ப்³ரஹ்மவிஹாரபா⁴வனா ஸுப⁴விமொக்கோ²’’தி வுத்தா, தயித³ங் உப⁴யம்பி தேன தேன பரியாயேன வுத்தத்தா ந விருஜ்ஜ²தீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.

    ‘‘Anto appanāyaṃ subhanti ābhogo natthī’’ti iminā pubbābhogavasena tathā adhimutti siyāti dasseti. Evañhettha tathāvattabbatāpatticodanā samatthitā hoti. Yasmā suvisuddhesu nīlādīsu vaṇṇakasiṇesu tattha katādhikārānaṃ abhirativasena suṭṭhu adhimuccanaṭṭho sambhavati , tasmā aṭṭhakathāyaṃ tathā tatiyo vimokkho saṃvaṇṇito, yasmā pana mettāvasena pavattamānā bhāvanā satte appaṭikūlato dahanti tesu tato adhimuccitvāva pavattati, tasmā paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 212) ‘‘brahmavihārabhāvanā subhavimokkho’’ti vuttā, tayidaṃ ubhayampi tena tena pariyāyena vuttattā na virujjhatīti daṭṭhabbaṃ.

    ஸப்³ப³ஸோதி அனவஸேஸதோ. ந ஹி சதுன்னங் அரூபக்க²ந்தா⁴னங் ஏகதே³ஸோபி தத்த² அவஸ்ஸிஸ்ஸதி. விஸுத்³த⁴த்தாதி யதா²பரிச்சி²ன்னகாலே நிரோதி⁴தத்தா. உத்தமோ விமொக்கோ² நாம அரியேஹேவ ஸமாபஜ்ஜிதப்³ப³தோ, அரியப²லபரியோஸானத்தா தி³ட்டே²வ த⁴ம்மே நிப்³பா³னப்பத்திபா⁴வதோ ச.

    Sabbasoti anavasesato. Na hi catunnaṃ arūpakkhandhānaṃ ekadesopi tattha avassissati. Visuddhattāti yathāparicchinnakāle nirodhitattā. Uttamo vimokkho nāma ariyeheva samāpajjitabbato, ariyaphalapariyosānattā diṭṭheva dhamme nibbānappattibhāvato ca.

    130. ஆதி³தோ பட்டா²யாதி பட²மஸமாபத்திதோ பட்டா²ய. யாவ பரியோஸானா ஸமாபத்தி, தாவ. அட்ட²த்வாதி கத்த²சி ஸமாபத்தியங் அட்டி²தோ ஏவ, நிரந்தரமேவ படிபாடியா, உப்படிபாடியா ச ஸமாபஜ்ஜதேவாதி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘இதோ சிதோ ச ஸஞ்சரணவஸேன வுத்த’’ந்தி. இச்ச²தி ஸமாபஜ்ஜிதுங். தத்த² ‘‘ஸமாபஜ்ஜதி பவிஸதீ’’தி ஸமாபத்திஸமங்கீ³புக்³க³லோ தங் தங் பவிட்டோ² விய ஹோதீதி கத்வா வுத்தங்.

    130.Ādito paṭṭhāyāti paṭhamasamāpattito paṭṭhāya. Yāva pariyosānā samāpatti, tāva. Aṭṭhatvāti katthaci samāpattiyaṃ aṭṭhito eva, nirantarameva paṭipāṭiyā, uppaṭipāṭiyā ca samāpajjatevāti attho. Tenāha ‘‘ito cito ca sañcaraṇavasena vutta’’nti. Icchati samāpajjituṃ. Tattha ‘‘samāpajjati pavisatī’’ti samāpattisamaṅgīpuggalo taṃ taṃ paviṭṭho viya hotīti katvā vuttaṃ.

    த்³வீஹி பா⁴கே³ஹி விமுத்தோதி அரூபஜ்ஜா²னேன விக்க²ம்ப⁴னவிமொக்கே²ன, மக்³கே³ன ஸமுச்சே²த³விமொக்கே²னாதி த்³வீஹி விமுச்சனபா⁴கே³ஹி, அரூபஸமாபத்தியா ரூபகாயதோ, மக்³கே³ன நாமகாயதோதி த்³வீஹி விமுச்சிதப்³ப³பா⁴கே³ஹி ச விமுத்தோ. தேனாஹ ‘‘அரூபஸமாபத்தியா’’திஆதி³ . விமுத்தோதி ஹி கிலேஸேஹி விமுத்தோ, விமுச்சந்தோ ச கிலேஸானங் விக்க²ம்ப⁴னஸமுச்சி²ந்த³னேஹி காயத்³வயதோ விமுத்தோதி அயமெத்த² அத்தோ². கா³தா²ய ச ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனலாபி⁴னோ உபஸிவப்³ராஹ்மணஸ்ஸ ப⁴க³வதா ‘‘நாமகாயா விமுத்தோ’’தி உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தோ முனி அக்கா²தோ. தத்த² அத்த²ங் பலேதீதி அத்த²ங் க³ச்ச²தி. ந உபேதி ஸங்க²ந்தி ‘‘அஸுகங் நாம தி³ஸங் க³தோ’’தி வோஹாரங் ந க³ச்ச²தி. ஏவங் முனி நாமகாயா விமுத்தோதி ஏவங் அரூபங் உபபன்னோ ஸெக்க²முனி பகதியா புப்³பே³வ ரூபகாயா விமுத்தோ, தத்த² ச சதுத்த²மக்³க³ங் நிப்³ப³த்தெத்வா நாமகாயஸ்ஸ பரிஞ்ஞாதத்தா புன நாமகாயாபி விமுத்தோ. உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தோ கீ²ணாஸவோ ஹுத்வா அனுபாதா³ய பரினிப்³பா³னஸங்கா²தங் அத்த²ங் பலேதி ந உபேதி ஸங்க²ங், ‘‘க²த்தியோ ப்³ராஹ்மணோ’’தி ஏவங் ஆதி³கங் ஸமஞ்ஞங் ந க³ச்ச²தீதி அத்தோ².

    Dvīhibhāgehi vimuttoti arūpajjhānena vikkhambhanavimokkhena, maggena samucchedavimokkhenāti dvīhi vimuccanabhāgehi, arūpasamāpattiyā rūpakāyato, maggena nāmakāyatoti dvīhi vimuccitabbabhāgehi ca vimutto. Tenāha ‘‘arūpasamāpattiyā’’tiādi . Vimuttoti hi kilesehi vimutto, vimuccanto ca kilesānaṃ vikkhambhanasamucchindanehi kāyadvayato vimuttoti ayamettha attho. Gāthāya ca ākiñcaññāyatanalābhino upasivabrāhmaṇassa bhagavatā ‘‘nāmakāyā vimutto’’ti ubhatobhāgavimutto muni akkhāto. Tattha atthaṃ paletīti atthaṃ gacchati. Na upeti saṅkhanti ‘‘asukaṃ nāma disaṃ gato’’ti vohāraṃ na gacchati. Evaṃ muni nāmakāyā vimuttoti evaṃ arūpaṃ upapanno sekkhamuni pakatiyā pubbeva rūpakāyā vimutto, tattha ca catutthamaggaṃ nibbattetvā nāmakāyassa pariññātattā puna nāmakāyāpi vimutto. Ubhatobhāgavimutto khīṇāsavo hutvā anupādāya parinibbānasaṅkhātaṃ atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ, ‘‘khattiyo brāhmaṇo’’ti evaṃ ādikaṃ samaññaṃ na gacchatīti attho.

    ‘‘அஞ்ஞதரதோ வுட்டா²யா’’தி இத³ங் கிங் ஆகாஸானஞ்சாயதனாதீ³ஸு அஞ்ஞதரலாபீ⁴வஸேன வுத்தங், உதா³ஹு ஸப்³பா³ருப்பலாபீ⁴வஸேனாதி யதி²ச்ச²ஸி, ததா² ஹோது, யதி³ ஸப்³பா³ருப்பலாபீ⁴வஸேன வுத்தங், ந கோசி விரோதோ⁴. அத² தத்த² அஞ்ஞதரலாபீ⁴வஸேன வுத்தங், ‘‘யதோ கோ², ஆனந்த³, பி⁴க்கு² இமே அட்ட² விமொக்கே² அனுலோமம்பி ஸமாபஜ்ஜதீ’’திஆதி³வசனேன விருஜ்ஜெ²ய்யாதி? யஸ்மா அரூபாவசரஜ்ஜா²னேஸு ஏகஸ்ஸாபி லாபீ⁴ ‘‘அட்ட²விமொக்க²லாபீ⁴’’ த்வேவ வுச்சதி அட்ட²விமொக்கே² ஏகதே³ஸஸ்ஸாபி தங்னாமதா³னஸமத்த²தாஸம்ப⁴வதோ. அயஞ்ஹி அட்ட²விமொக்க²ஸமஞ்ஞா ஸமுதா³யே விய ததே³கதே³ஸேபி நிருள்ஹாபத்திஸமஞ்ஞா வியாதி. தேன வுத்தங் ‘‘ஆகாஸானஞ்சாயதனாதீ³ஸு அஞ்ஞதரதோ வுட்டா²யா’’தி. ‘‘பஞ்சவிதோ⁴ ஹோதீ’’தி வத்வா ச²ப்³பி³த⁴தங்பிஸ்ஸ கேசி பரிகப்பெந்தி, தங் தேஸங் மதிமத்தங், நிச்சி²தோவாயங் பஞ்ஹோ புப்³பா³சரியேஹீதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘கேசி பனா’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² கேசீதி உத்தரவிஹாரவாஸினோ, ஸாரஸமாஸாசரியா ச. தே ஹி ‘‘உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தோதி உப⁴யபா⁴க³விமுத்தோ ஸமாதி⁴விபஸ்ஸனாதோ’’தி வத்வா ரூபாவசரஸமாதி⁴னாபி ஸமாதி⁴பரிபந்த²தோ விமுத்திங் மஞ்ஞந்தி. ஏவங் ரூபஜ்ஜா²னபா⁴கே³ன, அரூபஜ்ஜா²னபா⁴கே³ன ச உப⁴தோ விமுத்தோதி பாயஸமானோ. ‘‘தாதி³ஸமேவா’’தி இமினா யாதி³ஸங் அரூபாவசரஜ்ஜா²னங் கிலேஸவிக்க²ம்ப⁴னே, தாதி³ஸங் ரூபாவசரசதுத்த²ஜ்ஜா²னங் பீதி இமமத்த²ங் உல்லங்கே³தி. தேனாஹ ‘‘தஸ்மா’’திஆதி³.

    ‘‘Aññatarato vuṭṭhāyā’’ti idaṃ kiṃ ākāsānañcāyatanādīsu aññataralābhīvasena vuttaṃ, udāhu sabbāruppalābhīvasenāti yathicchasi, tathā hotu, yadi sabbāruppalābhīvasena vuttaṃ, na koci virodho. Atha tattha aññataralābhīvasena vuttaṃ, ‘‘yato kho, ānanda, bhikkhu ime aṭṭha vimokkhe anulomampi samāpajjatī’’tiādivacanena virujjheyyāti? Yasmā arūpāvacarajjhānesu ekassāpi lābhī ‘‘aṭṭhavimokkhalābhī’’ tveva vuccati aṭṭhavimokkhe ekadesassāpi taṃnāmadānasamatthatāsambhavato. Ayañhi aṭṭhavimokkhasamaññā samudāye viya tadekadesepi niruḷhāpattisamaññā viyāti. Tena vuttaṃ ‘‘ākāsānañcāyatanādīsu aññatarato vuṭṭhāyā’’ti. ‘‘Pañcavidho hotī’’ti vatvā chabbidhataṃpissa keci parikappenti, taṃ tesaṃ matimattaṃ, nicchitovāyaṃ pañho pubbācariyehīti dassetuṃ ‘‘keci panā’’tiādi vuttaṃ. Tattha kecīti uttaravihāravāsino, sārasamāsācariyā ca. Te hi ‘‘ubhatobhāgavimuttoti ubhayabhāgavimutto samādhivipassanāto’’ti vatvā rūpāvacarasamādhināpi samādhiparipanthato vimuttiṃ maññanti. Evaṃ rūpajjhānabhāgena, arūpajjhānabhāgena ca ubhato vimuttoti pāyasamāno. ‘‘Tādisamevā’’ti iminā yādisaṃ arūpāvacarajjhānaṃ kilesavikkhambhane, tādisaṃ rūpāvacaracatutthajjhānaṃ pīti imamatthaṃ ullaṅgeti. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.

    உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தபஞ்ஹோதி உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தஸ்ஸ ச²ப்³பி³த⁴தங் நிஸ்ஸாய உப்பன்னபஞ்ஹோ. வண்ணனங் நிஸ்ஸாயாதி தஸ்ஸ பத³ஸ்ஸ அத்த²வசனங் நிஸ்ஸாய. சிரேனாதி தே²ரஸ்ஸ அபரபா⁴கே³ சிரேன காலேன. வினிச்ச²யந்தி ஸங்ஸயசே²த³கங் ஸன்னிட்டா²னங் பத்தோ. தங் பஞ்ஹந்தி தமத்த²ங். ஞாதுங் இச்சி²தோ ஹி அத்தோ² பஞ்ஹோ. ந கேனசி ஸுதபுப்³ப³ந்தி கேனசி கிஞ்சி ந ஸுதபுப்³ப³ங், இத³ங் அத்த²ஜாதந்தி அதி⁴ப்பாயோ. கிஞ்சாபி உபெக்கா²ஸஹக³தங், கிஞ்சாபி கிலேஸே விக்க²ம்பே⁴தீதி பச்சேகங் கிஞ்சாபி-ஸத்³தோ³ யோஜேதப்³போ³. ஸமுதா³சரதீதி பவத்ததி. தத்த² காரணமாஹ ‘‘இமே ஹீ’’திஆதி³னா, தேன ரூபாவசரபா⁴வனதோ ஆருப்பபா⁴வனா ஸவிஸேஸங் கிலேஸே விக்க²ம்பே⁴தி ரூபவிராக³பா⁴வனாபா⁴வதோ , உபரிபா⁴வனாபா⁴வதோ சாதி த³ஸ்ஸேதீதி. ஏவஞ்ச கத்வா அட்ட²கதா²யங் ஆருப்பபா⁴வனானித்³தே³ஸே யங் வுத்தங் ‘‘தஸ்ஸேவங் தஸ்மிங் நிமித்தே புனப்புனங் சித்தங் சாரெந்தஸ்ஸ நீவரணானி விக்க²ம்ப⁴ந்தி ஸதி ஸந்திட்ட²தீ’’திஆதி³, (விஸுத்³தி⁴॰ 1.281) தங் ஸமத்த²தங் ஹோதீதி. இத³ங் ஸுத்தந்தி புக்³க³லபஞ்ஞத்திபாட²மாஹ (பு॰ ப॰ நித்³தே³ஸ 27). ஸப்³ப³ஞ்ஹி பு³த்³த⁴வசனங் அத்த²ஸூசனாதி³அத்தே²ன ஸுத்தந்தி வுத்தோ வாயமத்தோ². யங் பன தத்த² வத்தப்³ப³ங், தங் ஹெட்டா² வுத்தமேவ. அட்ட²ன்னங் விமொக்கா²னங் அனுலோமாதி³தோ ஸமாபஜ்ஜனேன ஸாதிஸயங் ஸந்தானஸ்ஸ அபி⁴ஸங்க²தத்தா, அட்ட²மஞ்ச உத்தமங் விமொக்க²ங் பத³ட்டா²னங் கத்வா விபஸ்ஸனங் வட்³டெ⁴த்வா அக்³க³மக்³கா³தி⁴க³மேன உப⁴தோபா⁴க³விமுச்சனதோ ச இமாய உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தியா ஸப்³ப³ஸெட்ட²தா வேதி³தாதி த³ட்ட²ப்³பா³.

    Ubhatobhāgavimuttapañhoti ubhatobhāgavimuttassa chabbidhataṃ nissāya uppannapañho. Vaṇṇanaṃ nissāyāti tassa padassa atthavacanaṃ nissāya. Cirenāti therassa aparabhāge cirena kālena. Vinicchayanti saṃsayachedakaṃ sanniṭṭhānaṃ patto.Taṃ pañhanti tamatthaṃ. Ñātuṃ icchito hi attho pañho. Na kenaci sutapubbanti kenaci kiñci na sutapubbaṃ, idaṃ atthajātanti adhippāyo. Kiñcāpi upekkhāsahagataṃ, kiñcāpi kilese vikkhambhetīti paccekaṃ kiñcāpi-saddo yojetabbo. Samudācaratīti pavattati. Tattha kāraṇamāha ‘‘ime hī’’tiādinā, tena rūpāvacarabhāvanato āruppabhāvanā savisesaṃ kilese vikkhambheti rūpavirāgabhāvanābhāvato , uparibhāvanābhāvato cāti dassetīti. Evañca katvā aṭṭhakathāyaṃ āruppabhāvanāniddese yaṃ vuttaṃ ‘‘tassevaṃ tasmiṃ nimitte punappunaṃ cittaṃ cārentassa nīvaraṇāni vikkhambhanti sati santiṭṭhatī’’tiādi, (visuddhi. 1.281) taṃ samatthataṃ hotīti. Idaṃ suttanti puggalapaññattipāṭhamāha (pu. pa. niddesa 27). Sabbañhi buddhavacanaṃ atthasūcanādiatthena suttanti vutto vāyamattho. Yaṃ pana tattha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva. Aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ anulomādito samāpajjanena sātisayaṃ santānassa abhisaṅkhatattā, aṭṭhamañca uttamaṃ vimokkhaṃ padaṭṭhānaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā aggamaggādhigamena ubhatobhāgavimuccanato ca imāya ubhatobhāgavimuttiyā sabbaseṭṭhatā veditāti daṭṭhabbā.

    மஹானிதா³னஸுத்தவண்ணனாய லீனத்த²ப்பகாஸனா.

    Mahānidānasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā.




    Next: 3. மஹாபரினிப்³பா³னஸுத்தவண்ணனா • 3. Mahāparinibbānasuttavaṇṇanā




    Related texts:



    திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / தீ³க⁴னிகாய • Dīghanikāya / 2. மஹானிதா³னஸுத்தங் • 2. Mahānidānasuttaṃ

    அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / ஸுத்தபிடக (அட்ட²கதா²) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / தீ³க⁴ நிகாய (அட்ட²கதா²) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / 2. மஹானிதா³னஸுத்தவண்ணனா • 2. Mahānidānasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact