| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya |
။ နမော တသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ။
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ဒီဃနိကာယော
Dīghanikāyo
မဟာဝဂ္ဂပာဠိ
Mahāvaggapāḷi
၁. မဟာပဒာနသုတ္တံ
1. Mahāpadānasuttaṃ
ပုဗ္ဗေနိဝာသပဋိသံယုတ္တကထာ
Pubbenivāsapaṭisaṃyuttakathā
၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ ကရေရိကုဋိကာယံ။ အထ ခော သမ္ဗဟုလာနံ ဘိက္ခူနံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တာနံ ကရေရိမဏ္ဍလမာဠေ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ ပုဗ္ဗေနိဝာသပဋိသံယုတ္တာ ဓမ္မီ ကထာ ဥဒပာဒိ – ‘‘ဣတိပိ ပုဗ္ဗေနိဝာသော, ဣတိပိ ပုဗ္ဗေနိဝာသော’’တိ။
1. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme karerikuṭikāyaṃ. Atha kho sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ karerimaṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ pubbenivāsapaṭisaṃyuttā dhammī kathā udapādi – ‘‘itipi pubbenivāso, itipi pubbenivāso’’ti.
၂. အသ္သောသိ ခော ဘဂဝာ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓာယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ကရေရိမဏ္ဍလမာဠော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ, နိသဇ္ဇ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကာယနုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ; ကာ စ ပန ဝော အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ’’တိ?
2. Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya tesaṃ bhikkhūnaṃ imaṃ kathāsallāpaṃ. Atha kho bhagavā uṭṭhāyāsanā yena karerimaṇḍalamāḷo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi, nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāyanuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā; kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?
ဧဝံ ဝုတ္တေ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အမ္ဟာကံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တာနံ ကရေရိမဏ္ဍလမာဠေ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ ပုဗ္ဗေနိဝာသပဋိသံယုတ္တာ ဓမ္မီ ကထာ ဥဒပာဒိ – ‘ဣတိပိ ပုဗ္ဗေနိဝာသော ဣတိပိ ပုဗ္ဗေနိဝာသော’တိ။ အယံ ခော နော, ဘန္တေ, အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ။ အထ ဘဂဝာ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။
Evaṃ vutte te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ karerimaṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ pubbenivāsapaṭisaṃyuttā dhammī kathā udapādi – ‘itipi pubbenivāso itipi pubbenivāso’ti. Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā. Atha bhagavā anuppatto’’ti.
၃. ‘‘ဣစ္ဆေယ္ယာထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေနိဝာသပဋိသံယုတ္တံ ဓမ္မိံ ကထံ သောတု’’န္တိ? ‘‘ဧတသ္သ, ဘဂဝာ, ကာလော; ဧတသ္သ, သုဂတ, ကာလော; ယံ ဘဂဝာ ပုဗ္ဗေနိဝာသပဋိသံယုတ္တံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရေယ္ယ, ဘဂဝတော သုတ္ဝာ 1 ဘိက္ခူ ဓာရေသ္သန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ,သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
3. ‘‘Iccheyyātha no tumhe, bhikkhave, pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ sotu’’nti? ‘‘Etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo; yaṃ bhagavā pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ kareyya, bhagavato sutvā 2 bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha,sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
၄. ‘‘ဣတော သော, ဘိက္ခဝေ, ဧကနဝုတိကပ္ပေ ယံ 3 ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥဒပာဒိ။ ဣတော သော, ဘိက္ခဝေ, ဧကတိံသေ ကပ္ပေ 4 ယံ သိခီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥဒပာဒိ။ တသ္မိညေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဧကတိံသေ ကပ္ပေ ဝေသ္သဘူ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥဒပာဒိ။ ဣမသ္မိညေဝ 5 ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘဒ္ဒကပ္ပေ ကကုသန္ဓော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥဒပာဒိ။ ဣမသ္မိညေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘဒ္ဒကပ္ပေ ကောဏာဂမနော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥဒပာဒိ။ ဣမသ္မိညေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘဒ္ဒကပ္ပေ ကသ္သပော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥဒပာဒိ။ ဣမသ္မိညေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘဒ္ဒကပ္ပေ အဟံ ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥပ္ပန္နော။
4. ‘‘Ito so, bhikkhave, ekanavutikappe yaṃ 6 vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Ito so, bhikkhave, ekatiṃse kappe 7 yaṃ sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Tasmiññeva kho, bhikkhave, ekatiṃse kappe vessabhū bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva 8 kho, bhikkhave, bhaddakappe kakusandho bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva kho, bhikkhave, bhaddakappe koṇāgamano bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva kho, bhikkhave, bhaddakappe kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva kho, bhikkhave, bhaddakappe ahaṃ etarahi arahaṃ sammāsambuddho loke uppanno.
၅. ‘‘ဝိပသ္သီ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ခတ္တိယော ဇာတိယာ အဟောသိ, ခတ္တိယကုလေ ဥဒပာဒိ။ သိခီ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ခတ္တိယော ဇာတိယာ အဟောသိ, ခတ္တိယကုလေ ဥဒပာဒိ။ ဝေသ္သဘူ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ခတ္တိယော ဇာတိယာ အဟောသိ, ခတ္တိယကုလေ ဥဒပာဒိ။ ကကုသန္ဓော, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဗ္ရာဟ္မဏော ဇာတိယာ အဟောသိ, ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ ဥဒပာဒိ။ ကောဏာဂမနော, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဗ္ရာဟ္မဏော ဇာတိယာ အဟောသိ, ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ ဥဒပာဒိ။ ကသ္သပော, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဗ္ရာဟ္မဏော ဇာတိယာ အဟောသိ, ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ ဥဒပာဒိ။ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ခတ္တိယော ဇာတိယာ အဟောသိံ, ခတ္တိယကုလေ ဥပ္ပန္နော။
5. ‘‘Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Sikhī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Vessabhū, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Kakusandho, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brāhmaṇo jātiyā ahosi, brāhmaṇakule udapādi. Koṇāgamano, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brāhmaṇo jātiyā ahosi, brāhmaṇakule udapādi. Kassapo, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brāhmaṇo jātiyā ahosi, brāhmaṇakule udapādi. Ahaṃ, bhikkhave, etarahi arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosiṃ, khattiyakule uppanno.
၆. ‘‘ဝိပသ္သီ , ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကောဏ္ဍညော ဂောတ္တေန အဟောသိ။ သိခီ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကောဏ္ဍညော ဂောတ္တေန အဟောသိ။ ဝေသ္သဘူ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကောဏ္ဍညော ဂောတ္တေန အဟောသိ။ ကကုသန္ဓော, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကသ္သပော ဂောတ္တေန အဟောသိ။ ကောဏာဂမနော, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကသ္သပော ဂောတ္တေန အဟောသိ။ ကသ္သပော, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကသ္သပော ဂောတ္တေန အဟောသိ။ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဂောတမော ဂောတ္တေန အဟောသိံ။
6. ‘‘Vipassī , bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Sikhī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Vessabhū, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Kakusandho, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kassapo gottena ahosi. Koṇāgamano, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kassapo gottena ahosi. Kassapo, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kassapo gottena ahosi. Ahaṃ, bhikkhave, etarahi arahaṃ sammāsambuddho gotamo gottena ahosiṃ.
၇. ‘‘ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ သိခိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သတ္တတိဝသ္သသဟသ္သာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ ဝေသ္သဘုသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သဋ္ဌိဝသ္သသဟသ္သာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ ကကုသန္ဓသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ စတ္တာလီသဝသ္သသဟသ္သာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ ကောဏာဂမနသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တိံသဝသ္သသဟသ္သာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ ကသ္သပသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဝီသတိဝသ္သသဟသ္သာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ အပ္ပကံ အာယုပ္ပမာဏံ ပရိတ္တံ လဟုကံ; ယော စိရံ ဇီဝတိ, သော ဝသ္သသတံ အပ္ပံ ဝာ ဘိယ္ယော။
7. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa sattativassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa saṭṭhivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa cattālīsavassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tiṃsavassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa vīsativassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi appakaṃ āyuppamāṇaṃ parittaṃ lahukaṃ; yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo.
၈. ‘‘ဝိပသ္သီ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ပာဋလိယာ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ သိခီ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ပုဏ္ဍရီကသ္သ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ ဝေသ္သဘူ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော သာလသ္သ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ ကကုသန္ဓော, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော သိရီသသ္သ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ ကောဏာဂမနော, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဥဒုမ္ဗရသ္သ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ ကသ္သပော, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော နိဂ္ရောဓသ္သ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အသ္သတ္ထသ္သ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။
8. ‘‘Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Sikhī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho puṇḍarīkassa mūle abhisambuddho. Vessabhū, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho sālassa mūle abhisambuddho. Kakusandho, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho sirīsassa mūle abhisambuddho. Koṇāgamano, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho udumbarassa mūle abhisambuddho. Kassapo, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho nigrodhassa mūle abhisambuddho. Ahaṃ, bhikkhave, etarahi arahaṃ sammāsambuddho assatthassa mūle abhisambuddho.
၉. ‘‘ဝိပသ္သိသ္သ , ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ခဏ္ဍတိသ္သံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ သိခိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အဘိဘူသမ္ဘဝံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ဝေသ္သဘုသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သောဏုတ္တရံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ကကုသန္ဓသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဝိဓုရသဉ္ဇီဝံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ကောဏာဂမနသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဘိယ္ယောသုတ္တရံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ကသ္သပသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တိသ္သဘာရဒ္ဝာဇံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။
9. ‘‘Vipassissa , bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa abhibhūsambhavaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa soṇuttaraṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa vidhurasañjīvaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bhiyyosuttaraṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tissabhāradvājaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi sāriputtamoggallānaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ.
၁၀. ‘‘ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ။ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟသ္သံ, ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ ဘိက္ခုသတသဟသ္သံ, ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အသီတိဘိက္ခုသဟသ္သာနိ။ ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဣမေ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။
10. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.
‘‘သိခိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ။ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ ဘိက္ခုသတသဟသ္သံ, ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အသီတိဘိက္ခုသဟသ္သာနိ, ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ သတ္တတိဘိက္ခုသဟသ္သာနိ။ သိခိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဣမေ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။
‘‘Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sattatibhikkhusahassāni. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.
‘‘ဝေသ္သဘုသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ။ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အသီတိဘိက္ခုသဟသ္သာနိ, ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ သတ္တတိဘိက္ခုသဟသ္သာနိ, ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ သဋ္ဌိဘိက္ခုသဟသ္သာနိ။ ဝေသ္သဘုသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဣမေ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။
‘‘Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sattatibhikkhusahassāni, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi saṭṭhibhikkhusahassāni. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.
‘‘ကကုသန္ဓသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ စတ္တာလီသဘိက္ခုသဟသ္သာနိ။ ကကုသန္ဓသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အယံ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။
‘‘Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi cattālīsabhikkhusahassāni. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.
‘‘ကောဏာဂမနသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ တိံသဘိက္ခုသဟသ္သာနိ။ ကောဏာဂမနသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အယံ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။
‘‘Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi tiṃsabhikkhusahassāni. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.
‘‘ကသ္သပသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ ဝီသတိဘိက္ခုသဟသ္သာနိ။ ကသ္သပသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အယံ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။
‘‘Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi vīsatibhikkhusahassāni. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.
‘‘မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ။ မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, အယံ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။
‘‘Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Mayhaṃ, bhikkhave, ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.
၁၁. ‘‘ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အသောကော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော။ သိခိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ခေမင္ကရော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော။ ဝေသ္သဘုသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဥပသန္တော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော။ ကကုသန္ဓသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဗုဒ္ဓိဇော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော။ ကောဏာဂမနသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သောတ္ထိဇော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော။ ကသ္သပသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သဗ္ဗမိတ္တော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော။ မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ အာနန္ဒော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော။
11. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khemaṅkaro nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa upasanto nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa buddhijo nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa sotthijo nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa sabbamitto nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi ānando nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko.
၁၂. ‘‘ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဗန္ဓုမာ နာမ ရာဇာ ပိတာ အဟောသိ။ ဗန္ဓုမတီ နာမ ဒေဝီ မာတာ အဟောသိ ဇနေတ္တိ 9။ ဗန္ဓုမသ္သ ရညော ဗန္ဓုမတီ နာမ နဂရံ ရာဇဓာနီ အဟောသိ။
12. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi. Bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti 10. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.
‘‘သိခိသ္သ , ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အရုဏော နာမ ရာဇာ ပိတာ အဟောသိ။ ပဘာဝတီ နာမ ဒေဝီ မာတာ အဟောသိ ဇနေတ္တိ။ အရုဏသ္သ ရညော အရုဏဝတီ နာမ နဂရံ ရာဇဓာနီ အဟောသိ။
‘‘Sikhissa , bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa aruṇo nāma rājā pitā ahosi. Pabhāvatī nāma devī mātā ahosi janetti. Aruṇassa rañño aruṇavatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.
‘‘ကကုသန္ဓသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အဂ္ဂိဒတ္တော နာမ ဗ္ရာဟ္မဏော ပိတာ အဟောသိ။ ဝိသာခာ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏီ မာတာ အဟောသိ ဇနေတ္တိ။ တေန ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန ခေမော နာမ ရာဇာ အဟောသိ။ ခေမသ္သ ရညော ခေမဝတီ နာမ နဂရံ ရာဇဓာနီ အဟောသိ။
‘‘Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa aggidatto nāma brāhmaṇo pitā ahosi. Visākhā nāma brāhmaṇī mātā ahosi janetti. Tena kho pana, bhikkhave, samayena khemo nāma rājā ahosi. Khemassa rañño khemavatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.
‘‘ကောဏာဂမနသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ယညဒတ္တော နာမ ဗ္ရာဟ္မဏော ပိတာ အဟောသိ။ ဥတ္တရာ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏီ မာတာ အဟောသိ ဇနေတ္တိ။ တေန ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန သောဘော နာမ ရာဇာ အဟောသိ။ သောဘသ္သ ရညော သောဘဝတီ နာမ နဂရံ ရာဇဓာနီ အဟောသိ။
‘‘Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa yaññadatto nāma brāhmaṇo pitā ahosi. Uttarā nāma brāhmaṇī mātā ahosi janetti. Tena kho pana, bhikkhave, samayena sobho nāma rājā ahosi. Sobhassa rañño sobhavatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.
‘‘ကသ္သပသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဗ္ရဟ္မဒတ္တော နာမ ဗ္ရာဟ္မဏော ပိတာ အဟောသိ။ ဓနဝတီ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏီ မာတာ အဟောသိ ဇနေတ္တိ။ တေန ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန ကိကီ နာမ 15 ရာဇာ အဟောသိ။ ကိကိသ္သ ရညော ဗာရာဏသီ နာမ နဂရံ ရာဇဓာနီ အဟောသိ။
‘‘Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa brahmadatto nāma brāhmaṇo pitā ahosi. Dhanavatī nāma brāhmaṇī mātā ahosi janetti. Tena kho pana, bhikkhave, samayena kikī nāma 16 rājā ahosi. Kikissa rañño bārāṇasī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.
‘‘မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သုဒ္ဓောဒနော နာမ ရာဇာ ပိတာ အဟောသိ။ မာယာ နာမ ဒေဝီ မာတာ အဟောသိ ဇနေတ္တိ။ ကပိလဝတ္ထု နာမ နဂရံ ရာဇဓာနီ အဟောသီ’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပာဝိသိ။
‘‘Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi suddhodano nāma rājā pitā ahosi. Māyā nāma devī mātā ahosi janetti. Kapilavatthu nāma nagaraṃ rājadhānī ahosī’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
၁၃. အထ ခော တေသံ ဘိက္ခူနံ အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော အယမန္တရာကထာ ဥဒပာဒိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော, တထာဂတသ္သ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ။ ယတ္ရ ဟိ နာမ တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာတိတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ, နာမတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ, ဂောတ္တတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ, အာယုပ္ပမာဏတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ, သာဝကယုဂတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ, သာဝကသန္နိပာတတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ – ‘ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပိ, ဧဝံနာမာ ဧဝံဂောတ္တာ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပီ’’’တိ။
13. Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato ayamantarākathā udapādi – ‘‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā. Yatra hi nāma tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarissati, nāmatopi anussarissati, gottatopi anussarissati, āyuppamāṇatopi anussarissati, sāvakayugatopi anussarissati, sāvakasannipātatopi anussarissati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’’ti.
‘‘ကိံ နု ခော, အာဝုသော, တထာဂတသ္သေဝ နု ခော ဧသာ ဓမ္မဓာတု သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ, ယသ္သာ ဓမ္မဓာတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာတိတောပိ အနုသ္သရတိ, နာမတောပိ အနုသ္သရတိ, ဂောတ္တတောပိ အနုသ္သရတိ, အာယုပ္ပမာဏတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကယုဂတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကသန္နိပာတတောပိ အနုသ္သရတိ – ‘ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပိ, ဧဝံနာမာ ဧဝံဂောတ္တာ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပီ’တိ, ဥဒာဟု ဒေဝတာ တထာဂတသ္သ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ, ယေန တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာတိတောပိ အနုသ္သရတိ, နာမတောပိ အနုသ္သရတိ, ဂောတ္တတောပိ အနုသ္သရတိ, အာယုပ္ပမာဏတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကယုဂတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကသန္နိပာတတောပိ အနုသ္သရတိ – ‘ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပိ, ဧဝံနာမာ ဧဝံဂောတ္တာ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပီ’’’တိ။ အယဉ္စ ဟိဒံ တေသံ ဘိက္ခူနံ အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ ဟောတိ။
‘‘Kiṃ nu kho, āvuso, tathāgatasseva nu kho esā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti, udāhu devatā tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’’ti. Ayañca hidaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ antarākathā vippakatā hoti.
၁၄. အထ ခော ဘဂဝာ သာယန္ဟသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ကရေရိမဏ္ဍလမာဠော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကာယနုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ; ကာ စ ပန ဝော အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ’’တိ?
14. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena karerimaṇḍalamāḷo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāyanuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā; kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?
ဧဝံ ဝုတ္တေ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အမ္ဟာကံ အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော အယံ အန္တရာကထာ ဥဒပာဒိ – ‘အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော, တထာဂတသ္သ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ, ယတ္ရ ဟိ နာမ တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာတိတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ, နာမတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ, ဂောတ္တတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ, အာယုပ္ပမာဏတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ, သာဝကယုဂတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ, သာဝကသန္နိပာတတောပိ အနုသ္သရိသ္သတိ – ‘‘ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပိ , ဧဝံနာမာ ဧဝံဂောတ္တာ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပီ’’တိ။ ကိံ နု ခော, အာဝုသော, တထာဂတသ္သေဝ နု ခော ဧသာ ဓမ္မဓာတု သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ, ယသ္သာ ဓမ္မဓာတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာတိတောပိ အနုသ္သရတိ, နာမတောပိ အနုသ္သရတိ, ဂောတ္တတောပိ အနုသ္သရတိ, အာယုပ္ပမာဏတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကယုဂတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကသန္နိပာတတောပိ အနုသ္သရတိ – ‘‘ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပိ, ဧဝံနာမာ ဧဝံဂောတ္တာ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပီ’’တိ။ ဥဒာဟု ဒေဝတာ တထာဂတသ္သ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ, ယေန တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာတိတောပိ အနုသ္သရတိ, နာမတောပိ အနုသ္သရတိ, ဂောတ္တတောပိ အနုသ္သရတိ, အာယုပ္ပမာဏတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကယုဂတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကသန္နိပာတတောပိ အနုသ္သရတိ – ‘ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပိ, ဧဝံနာမာ ဧဝံဂောတ္တာ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပီ’တိ? အယံ ခော နော, ဘန္တေ, အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ, အထ ဘဂဝာ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။
Evaṃ vutte te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato ayaṃ antarākathā udapādi – ‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nāma tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarissati, nāmatopi anussarissati, gottatopi anussarissati, āyuppamāṇatopi anussarissati, sāvakayugatopi anussarissati, sāvakasannipātatopi anussarissati – ‘‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi , evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’ti. Kiṃ nu kho, āvuso, tathāgatasseva nu kho esā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’ti. Udāhu devatā tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti? Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā, atha bhagavā anuppatto’’ti.
၁၅. ‘‘တထာဂတသ္သေဝေသာ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မဓာတု သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ, ယသ္သာ ဓမ္မဓာတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာတိတောပိ အနုသ္သရတိ, နာမတောပိ အနုသ္သရတိ, ဂောတ္တတောပိ အနုသ္သရတိ, အာယုပ္ပမာဏတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကယုဂတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကသန္နိပာတတောပိ အနုသ္သရတိ – ‘ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပိ, ဧဝံနာမာ ဧဝံဂောတ္တာ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပီ’တိ။ ဒေဝတာပိ တထာဂတသ္သ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ, ယေန တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာတိတောပိ အနုသ္သရတိ, နာမတောပိ အနုသ္သရတိ, ဂောတ္တတောပိ အနုသ္သရတိ, အာယုပ္ပမာဏတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကယုဂတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကသန္နိပာတတောပိ အနုသ္သရတိ – ‘ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပိ, ဧဝံနာမာ ဧဝံဂောတ္တာ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပီ’တိ။
15. ‘‘Tathāgatassevesā, bhikkhave, dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti. Devatāpi tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti.
‘‘ဣစ္ဆေယ္ယာထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ ပုဗ္ဗေနိဝာသပဋိသံယုတ္တံ ဓမ္မိံ ကထံ သောတု’’န္တိ? ‘‘ဧတသ္သ, ဘဂဝာ, ကာလော; ဧတသ္သ, သုဂတ, ကာလော; ယံ ဘဂဝာ ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ ပုဗ္ဗေနိဝာသပဋိသံယုတ္တံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရေယ္ယ, ဘဂဝတော သုတ္ဝာ ဘိက္ခူ ဓာရေသ္သန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ , သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
‘‘Iccheyyātha no tumhe, bhikkhave, bhiyyosomattāya pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ sotu’’nti? ‘‘Etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo; yaṃ bhagavā bhiyyosomattāya pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ kareyya, bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave , suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
၁၆. ‘‘ဣတော သော, ဘိက္ခဝေ, ဧကနဝုတိကပ္ပေ ယံ ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥဒပာဒိ။ ဝိပသ္သီ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ခတ္တိယော ဇာတိယာ အဟောသိ, ခတ္တိယကုလေ ဥဒပာဒိ။ ဝိပသ္သီ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကောဏ္ဍညော ဂောတ္တေန အဟောသိ။ ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ ဝိပသ္သီ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ပာဋလိယာ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ , ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ခဏ္ဍတိသ္သံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ။ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟသ္သံ, ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ ဘိက္ခုသတသဟသ္သံ, ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အသီတိဘိက္ခုသဟသ္သာနိ။ ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဣမေ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။ ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အသောကော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော။ ဝိပသ္သိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဗန္ဓုမာ နာမ ရာဇာ ပိတာ အဟောသိ။ ဗန္ဓုမတီ နာမ ဒေဝီ မာတာ အဟောသိ ဇနေတ္တိ။ ဗန္ဓုမသ္သ ရညော ဗန္ဓုမတီ နာမ နဂရံ ရာဇဓာနီ အဟောသိ။
16. ‘‘Ito so, bhikkhave, ekanavutikappe yaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Vipassissa, bhikkhave , bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi. Bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.
ဗောဓိသတ္တဓမ္မတာ
Bodhisattadhammatā
၁၇. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဗောဓိသတ္တော တုသိတာ ကာယာ စဝိတ္ဝာ သတော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမိ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
17. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bodhisatto tusitā kāyā cavitvā sato sampajāno mātukucchiṃ okkami. Ayamettha dhammatā.
၁၈. ‘‘ဓမ္မတာ, ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော တုသိတာ ကာယာ စဝိတ္ဝာ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ။ အထ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗ္ရဟ္မကေ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုသ္သာယ အပ္ပမာဏော ဥဠာရော ဩဘာသော ပာတုဘဝတိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝာနံ ဒေဝာနုဘာဝံ။ ယာပိ တာ လောကန္တရိကာ အဃာ အသံဝုတာ အန္ဓကာရာ အန္ဓကာရတိမိသာ , ယတ္ထ ပိမေ စန္ဒိမသူရိယာ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကာ ဧဝံမဟာနုဘာဝာ အာဘာယ နာနုဘောန္တိ, တတ္ထပိ အပ္ပမာဏော ဥဠာရော ဩဘာသော ပာတုဘဝတိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝာနံ ဒေဝာနုဘာဝံ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ, တေပိ တေနောဘာသေန အညမညံ သဉ္ဇာနန္တိ – ‘အညေပိ ကိရ, ဘော, သန္တိ သတ္တာ ဣဓူပပန္နာ’တိ။ အယဉ္စ ဒသသဟသ္သီ လောကဓာတု သင္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အပ္ပမာဏော စ ဥဠာရော ဩဘာသော လောကေ ပာတုဘဝတိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝာနံ ဒေဝာနုဘာဝံ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
18. ‘‘Dhammatā, esā, bhikkhave, yadā bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkamati. Atha sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yāpi tā lokantarikā aghā asaṃvutā andhakārā andhakāratimisā , yattha pime candimasūriyā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā ābhāya nānubhonti, tatthapi appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yepi tattha sattā upapannā, tepi tenobhāsena aññamaññaṃ sañjānanti – ‘aññepi kira, bho, santi sattā idhūpapannā’ti. Ayañca dasasahassī lokadhātu saṅkampati sampakampati sampavedhati. Appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Ayamettha dhammatā.
၁၉. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ, စတ္တာရော နံ ဒေဝပုတ္တာ စတုဒ္ဒိသံ 17 ရက္ခာယ ဥပဂစ္ဆန္တိ – ‘မာ နံ ဗောဓိသတ္တံ ဝာ ဗောဓိသတ္တမာတရံ ဝာ မနုသ္သော ဝာ အမနုသ္သော ဝာ ကောစိ ဝာ ဝိဟေဌေသီ’တိ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
19. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, cattāro naṃ devaputtā catuddisaṃ 18 rakkhāya upagacchanti – ‘mā naṃ bodhisattaṃ vā bodhisattamātaraṃ vā manusso vā amanusso vā koci vā viheṭhesī’ti. Ayamettha dhammatā.
၂၀. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ, ပကတိယာ သီလဝတီ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဟောတိ, ဝိရတာ ပာဏာတိပာတာ, ဝိရတာ အဒိန္နာဒာနာ, ဝိရတာ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ , ဝိရတာ မုသာဝာဒာ, ဝိရတာ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
20. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, pakatiyā sīlavatī bodhisattamātā hoti, viratā pāṇātipātā, viratā adinnādānā, viratā kāmesumicchācārā , viratā musāvādā, viratā surāmerayamajjappamādaṭṭhānā. Ayamettha dhammatā.
၂၁. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ, န ဗောဓိသတ္တမာတု ပုရိသေသု မာနသံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဂုဏူပသံဟိတံ, အနတိက္ကမနီယာ စ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဟောတိ ကေနစိ ပုရိသေန ရတ္တစိတ္တေန။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
21. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, na bodhisattamātu purisesu mānasaṃ uppajjati kāmaguṇūpasaṃhitaṃ, anatikkamanīyā ca bodhisattamātā hoti kenaci purisena rattacittena. Ayamettha dhammatā.
၂၂. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ, လာဘိနီ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဟောတိ ပဉ္စန္နံ ကာမဂုဏာနံ။ သာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင္ဂီဘူတာ ပရိစာရေတိ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
22. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, lābhinī bodhisattamātā hoti pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ. Sā pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricāreti. Ayamettha dhammatā.
၂၃. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ, န ဗောဓိသတ္တမာတု ကောစိဒေဝ အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သုခိနီ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဟောတိ အကိလန္တကာယာ, ဗောဓိသတ္တဉ္စ ဗောဓိသတ္တမာတာ တိရောကုစ္ဆိဂတံ ပသ္သတိ သဗ္ဗင္ဂပစ္စင္ဂိံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နော။ တတ္ရာသ္သ 19 သုတ္တံ အာဝုတံ နီလံ ဝာ ပီတံ ဝာ လောဟိတံ ဝာ ဩဒာတံ ဝာ ပဏ္ဍုသုတ္တံ ဝာ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဟတ္ထေ ကရိတ္ဝာ ပစ္စဝေက္ခေယ္ယ – ‘အယံ ခော မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နော။ တတ္ရိဒံ သုတ္တံ အာဝုတံ နီလံ ဝာ ပီတံ ဝာ လောဟိတံ ဝာ ဩဒာတံ ဝာ ပဏ္ဍုသုတ္တံ ဝာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ, န ဗောဓိသတ္တမာတု ကောစိဒေဝ အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သုခိနီ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဟောတိ အကိလန္တကာယာ , ဗောဓိသတ္တဉ္စ ဗောဓိသတ္တမာတာ တိရောကုစ္ဆိဂတံ ပသ္သတိ သဗ္ဗင္ဂပစ္စင္ဂိံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
23. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, na bodhisattamātu kocideva ābādho uppajjati. Sukhinī bodhisattamātā hoti akilantakāyā, bodhisattañca bodhisattamātā tirokucchigataṃ passati sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Seyyathāpi, bhikkhave, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatrāssa 20 suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā. Tamenaṃ cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya – ‘ayaṃ kho maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā’ti. Evameva kho, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, na bodhisattamātu kocideva ābādho uppajjati, sukhinī bodhisattamātā hoti akilantakāyā , bodhisattañca bodhisattamātā tirokucchigataṃ passati sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Ayamettha dhammatā.
၂၄. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာဟဇာတေ ဗောဓိသတ္တေ ဗောဓိသတ္တမာတာ ကာလင္ကရောတိ တုသိတံ ကာယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
24. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, sattāhajāte bodhisatte bodhisattamātā kālaṅkaroti tusitaṃ kāyaṃ upapajjati. Ayamettha dhammatā.
၂၅. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယထာ အညာ ဣတ္ထိကာ နဝ ဝာ ဒသ ဝာ မာသေ ဂဗ္ဘံ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရိတ္ဝာ ဝိဇာယန္တိ, န ဟေဝံ ဗောဓိသတ္တံ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဝိဇာယတိ။ ဒသေဝ မာသာနိ ဗောဓိသတ္တံ ဗောဓိသတ္တမာတာ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရိတ္ဝာ ဝိဇာယတိ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
25. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yathā aññā itthikā nava vā dasa vā māse gabbhaṃ kucchinā pariharitvā vijāyanti, na hevaṃ bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Daseva māsāni bodhisattaṃ bodhisattamātā kucchinā pariharitvā vijāyati. Ayamettha dhammatā.
၂၆. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယထာ အညာ ဣတ္ထိကာ နိသိန္နာ ဝာ နိပန္နာ ဝာ ဝိဇာယန္တိ, န ဟေဝံ ဗောဓိသတ္တံ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဝိဇာယတိ။ ဌိတာဝ ဗောဓိသတ္တံ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဝိဇာယတိ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
26. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yathā aññā itthikā nisinnā vā nipannā vā vijāyanti, na hevaṃ bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Ṭhitāva bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Ayamettha dhammatā.
၂၇. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမ္ဟာ နိက္ခမတိ, ဒေဝာ ပဌမံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ, ပစ္ဆာ မနုသ္သာ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
27. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, devā paṭhamaṃ paṭiggaṇhanti, pacchā manussā. Ayamettha dhammatā.
၂၈. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမ္ဟာ နိက္ခမတိ, အပ္ပတ္တောဝ ဗောဓိသတ္တော ပထဝိံ ဟောတိ, စတ္တာရော နံ ဒေဝပုတ္တာ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ မာတု ပုရတော ဌပေန္တိ – ‘အတ္တမနာ, ဒေဝိ, ဟောဟိ; မဟေသက္ခော တေ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော’တိ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
28. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, appattova bodhisatto pathaviṃ hoti, cattāro naṃ devaputtā paṭiggahetvā mātu purato ṭhapenti – ‘attamanā, devi, hohi; mahesakkho te putto uppanno’ti. Ayamettha dhammatā.
၂၉. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမ္ဟာ နိက္ခမတိ, ဝိသဒောဝ နိက္ခမတိ အမက္ခိတော ဥဒေန 21 အမက္ခိတော သေမ္ဟေန အမက္ခိတော ရုဟိရေန အမက္ခိတော ကေနစိ အသုစိနာ သုဒ္ဓော 22 ဝိသဒော။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဏိရတနံ ကာသိကေ ဝတ္ထေ နိက္ခိတ္တံ နေဝ မဏိရတနံ ကာသိကံ ဝတ္ထံ မက္ခေတိ, နာပိ ကာသိကံ ဝတ္ထံ မဏိရတနံ မက္ခေတိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဥဘိန္နံ သုဒ္ဓတ္တာ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမ္ဟာ နိက္ခမတိ, ဝိသဒောဝ နိက္ခမတိ အမက္ခိတော, ဥဒေန အမက္ခိတော သေမ္ဟေန အမက္ခိတော ရုဟိရေန အမက္ခိတော ကေနစိ အသုစိနာ သုဒ္ဓော ဝိသဒော။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
29. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, visadova nikkhamati amakkhito udena 23 amakkhito semhena amakkhito ruhirena amakkhito kenaci asucinā suddho 24 visado. Seyyathāpi, bhikkhave, maṇiratanaṃ kāsike vatthe nikkhittaṃ neva maṇiratanaṃ kāsikaṃ vatthaṃ makkheti, nāpi kāsikaṃ vatthaṃ maṇiratanaṃ makkheti. Taṃ kissa hetu? Ubhinnaṃ suddhattā. Evameva kho, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, visadova nikkhamati amakkhito, udena amakkhito semhena amakkhito ruhirena amakkhito kenaci asucinā suddho visado. Ayamettha dhammatā.
၃၀. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမ္ဟာ နိက္ခမတိ, ဒ္ဝေ ဥဒကသ္သ ဓာရာ အန္တလိက္ခာ ပာတုဘဝန္တိ – ဧကာ သီတသ္သ ဧကာ ဥဏ္ဟသ္သ ယေန ဗောဓိသတ္တသ္သ ဥဒကကိစ္စံ ကရောန္တိ မာတု စ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
30. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, dve udakassa dhārā antalikkhā pātubhavanti – ekā sītassa ekā uṇhassa yena bodhisattassa udakakiccaṃ karonti mātu ca. Ayamettha dhammatā.
၃၁. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ပတိဇာတော ဗောဓိသတ္တော သမေဟိ ပာဒေဟိ ပတိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဥတ္တရာဘိမုခော 25 သတ္တပဒဝီတိဟာရေန ဂစ္ဆတိ သေတမ္ဟိ ဆတ္တေ အနုဓာရိယမာနေ, သဗ္ဗာ စ ဒိသာ အနုဝိလောကေတိ, အာသဘိံ ဝာစံ ဘာသတိ ‘အဂ္ဂောဟမသ္မိ လောကသ္သ, ဇေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကသ္သ, သေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကသ္သ, အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိဒာနိ ပုနဗ္ဘဝော’တိ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
31. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, sampatijāto bodhisatto samehi pādehi patiṭṭhahitvā uttarābhimukho 26 sattapadavītihārena gacchati setamhi chatte anudhāriyamāne, sabbā ca disā anuviloketi, āsabhiṃ vācaṃ bhāsati ‘aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassa, ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavo’ti. Ayamettha dhammatā.
၃၂. ‘‘ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယဒာ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမ္ဟာ နိက္ခမတိ, အထ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗ္ရဟ္မကေ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုသ္သာယ အပ္ပမာဏော ဥဠာရော ဩဘာသော ပာတုဘဝတိ, အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝာနံ ဒေဝာနုဘာဝံ။ ယာပိ တာ လောကန္တရိကာ အဃာ အသံဝုတာ အန္ဓကာရာ အန္ဓကာရတိမိသာ, ယတ္ထ ပိမေ စန္ဒိမသူရိယာ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကာ ဧဝံမဟာနုဘာဝာ အာဘာယ နာနုဘောန္တိ, တတ္ထပိ အပ္ပမာဏော ဥဠာရော ဩဘာသော ပာတုဘဝတိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝာနံ ဒေဝာနုဘာဝံ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ, တေပိ တေနောဘာသေန အညမညံ သဉ္ဇာနန္တိ – ‘အညေပိ ကိရ, ဘော, သန္တိ သတ္တာ ဣဓူပပန္နာ’တိ။ အယဉ္စ ဒသသဟသ္သီ လောကဓာတု သင္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ အပ္ပမာဏော စ ဥဠာရော ဩဘာသော လောကေ ပာတုဘဝတိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝာနံ ဒေဝာနုဘာဝံ။ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာ။
32. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, atha sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati, atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yāpi tā lokantarikā aghā asaṃvutā andhakārā andhakāratimisā, yattha pime candimasūriyā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā ābhāya nānubhonti, tatthapi appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yepi tattha sattā upapannā, tepi tenobhāsena aññamaññaṃ sañjānanti – ‘aññepi kira, bho, santi sattā idhūpapannā’ti. Ayañca dasasahassī lokadhātu saṅkampati sampakampati sampavedhati appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Ayamettha dhammatā.
ဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာ
Dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇā
၃၃. ‘‘ဇာတေ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိမ္ဟိ ကုမာရေ ဗန္ဓုမတော ရညော ပဋိဝေဒေသုံ – ‘ပုတ္တော တေ, ဒေဝ 27, ဇာတော, တံ ဒေဝော ပသ္သတူ’တိ။ အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမာ ရာဇာ ဝိပသ္သိံ ကုမာရံ, ဒိသ္ဝာ နေမိတ္တေ ဗ္ရာဟ္မဏေ အာမန္တာပေတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘ပသ္သန္တု ဘောန္တော နေမိတ္တာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ကုမာရ’န္တိ။ အဒ္ဒသံသု ခော, ဘိက္ခဝေ, နေမိတ္တာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝိပသ္သိံ ကုမာရံ, ဒိသ္ဝာ ဗန္ဓုမန္တံ ရာဇာနံ ဧတဒဝောစုံ – ‘အတ္တမနော, ဒေဝ, ဟောဟိ, မဟေသက္ခော တေ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော, လာဘာ တေ, မဟာရာဇ, သုလဒ္ဓံ တေ, မဟာရာဇ, ယသ္သ တေ ကုလေ ဧဝရူပော ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော။ အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော, ယေဟိ သမန္နာဂတသ္သ မဟာပုရိသသ္သ ဒ္ဝေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ။ သစေ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော။ တသ္သိမာနိ သတ္တရတနာနိ ဘဝန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – စက္ကရတနံ ဟတ္ထိရတနံ အသ္သရတနံ မဏိရတနံ ဣတ္ထိရတနံ ဂဟပတိရတနံ ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ။ ပရောသဟသ္သံ ခော ပနသ္သ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင္ဂရူပာ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ။ သစေ ခော ပန အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဝိဝဋစ္ဆဒော။
33. ‘‘Jāte kho pana, bhikkhave, vipassimhi kumāre bandhumato rañño paṭivedesuṃ – ‘putto te, deva 28, jāto, taṃ devo passatū’ti. Addasā kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassiṃ kumāraṃ, disvā nemitte brāhmaṇe āmantāpetvā etadavoca – ‘passantu bhonto nemittā brāhmaṇā kumāra’nti. Addasaṃsu kho, bhikkhave, nemittā brāhmaṇā vipassiṃ kumāraṃ, disvā bandhumantaṃ rājānaṃ etadavocuṃ – ‘attamano, deva, hohi, mahesakkho te putto uppanno, lābhā te, mahārāja, suladdhaṃ te, mahārāja, yassa te kule evarūpo putto uppanno. Ayañhi, deva, kumāro dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni sattaratanāni bhavanti. Seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado.
၃၄. ‘ကတမေဟိ စာယံ, ဒေဝ, ကုမာရော ဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော, ယေဟိ သမန္နာဂတသ္သ မဟာပုရိသသ္သ ဒ္ဝေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ။ သစေ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာပီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော။ တသ္သိမာနိ သတ္တရတနာနိ ဘဝန္တိ ။ သေယ္ယထိဒံ – စက္ကရတနံ ဟတ္ထိရတနံ အသ္သရတနံ မဏိရတနံ ဣတ္ထိရတနံ ဂဟပတိရတနံ ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ။ ပရောသဟသ္သံ ခော ပနသ္သ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင္ဂရူပာ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ။ သစေ ခော ပန အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဝိဝဋစ္ဆဒော။
34. ‘Katamehi cāyaṃ, deva, kumāro dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāpī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni sattaratanāni bhavanti . Seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado.
၃၅. ‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော သုပ္ပတိဋ္ဌိတပာဒော။ ယံ ပာယံ, ဒေဝ, ကုမာရော သုပ္ပတိဋ္ဌိတပာဒော။ ဣဒမ္ပိသ္သ မဟာပုရိသသ္သ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ဘဝတိ။
35. ‘Ayañhi, deva, kumāro suppatiṭṭhitapādo. Yaṃ pāyaṃ, deva, kumāro suppatiṭṭhitapādo. Idampissa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.
‘ဣမသ္သ, ဒေဝ 29, ကုမာရသ္သ ဟေဋ္ဌာ ပာဒတလေသု စက္ကာနိ ဇာတာနိ သဟသ္သာရာနိ သနေမိကာနိ သနာဘိကာနိ သဗ္ဗာကာရပရိပူရာနိ။ ယမ္ပိ, ဣမသ္သ ဒေဝ, ကုမာရသ္သ ဟေဋ္ဌာ ပာဒတလေသု စက္ကာနိ ဇာတာနိ သဟသ္သာရာနိ သနေမိကာနိ သနာဘိကာနိ သဗ္ဗာကာရပရိပူရာနိ, ဣဒမ္ပိသ္သ မဟာပုရိသသ္သ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ဘဝတိ။
‘Imassa, deva 30, kumārassa heṭṭhā pādatalesu cakkāni jātāni sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni. Yampi, imassa deva, kumārassa heṭṭhā pādatalesu cakkāni jātāni sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni, idampissa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.
‘အယဉ္ဟိ ဒေဝ, ကုမာရော အာယတပဏ္ဟီ။ပေ.။
‘Ayañhi deva, kumāro āyatapaṇhī…pe…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ဒီဃင္ဂုလီ။
‘Ayañhi, deva, kumāro dīghaṅgulī…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော မုဒုတလုနဟတ္ထပာဒော။
‘Ayañhi, deva, kumāro mudutalunahatthapādo…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ ကုမာရော ဇာလဟတ္ထပာဒော။
‘Ayañhi, deva kumāro jālahatthapādo…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ဥသ္သင္ခပာဒော။
‘Ayañhi, deva, kumāro ussaṅkhapādo…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ဧဏိဇင္ဃော။
‘Ayañhi, deva, kumāro eṇijaṅgho…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ဌိတကောဝ အနောနမန္တော ဥဘောဟိ ပာဏိတလေဟိ ဇဏ္ဏုကာနိ ပရိမသတိ 31 ပရိမဇ္ဇတိ။
‘Ayañhi, deva, kumāro ṭhitakova anonamanto ubhohi pāṇitalehi jaṇṇukāni parimasati 32 parimajjati…
‘အယဉ္ဟိ , ဒေဝ, ကုမာရော ကောသောဟိတဝတ္ထဂုယ္ဟော။
‘Ayañhi , deva, kumāro kosohitavatthaguyho…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော။
‘Ayañhi, deva, kumāro suvaṇṇavaṇṇo kañcanasannibhattaco…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော သုခုမစ္ဆဝီ; သုခုမတ္တာ ဆဝိယာ ရဇောဇလ္လံ ကာယေ န ဥပလိမ္ပတိ 33 ။
‘Ayañhi, deva, kumāro sukhumacchavī; sukhumattā chaviyā rajojallaṃ kāye na upalimpati 34 …
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ဧကေကလောမော; ဧကေကာနိ လောမာနိ လောမကူပေသု ဇာတာနိ။
‘Ayañhi, deva, kumāro ekekalomo; ekekāni lomāni lomakūpesu jātāni…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမော; ဥဒ္ဓဂ္ဂာနိ လောမာနိ ဇာတာနိ နီလာနိ အဉ္ဇနဝဏ္ဏာနိ ကုဏ္ဍလာဝဋ္ဋာနိ ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋကဇာတာနိ။
‘Ayañhi, deva, kumāro uddhaggalomo; uddhaggāni lomāni jātāni nīlāni añjanavaṇṇāni kuṇḍalāvaṭṭāni dakkhiṇāvaṭṭakajātāni…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ဗ္ရဟ္မုဇုဂတ္တော။
‘Ayañhi, deva, kumāro brahmujugatto…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော သတ္တုသ္သဒော။
‘Ayañhi, deva, kumāro sattussado…
‘အယဉ္ဟိ , ဒေဝ, ကုမာရော သီဟပုဗ္ဗဒ္ဓကာယော။
‘Ayañhi , deva, kumāro sīhapubbaddhakāyo…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော နိဂ္ရောဓပရိမဏ္ဍလော ယာဝတက္ဝသ္သ ကာယော တာဝတက္ဝသ္သ ဗ္ယာမော, ယာဝတက္ဝသ္သ ဗ္ယာမော, တာဝတက္ဝသ္သ ကာယော။
‘Ayañhi, deva, kumāro nigrodhaparimaṇḍalo yāvatakvassa kāyo tāvatakvassa byāmo, yāvatakvassa byāmo, tāvatakvassa kāyo…
‘အယဉ္ဟိ , ဒေဝ, ကုမာရော သမဝဋ္ဋက္ခန္ဓော။
‘Ayañhi , deva, kumāro samavaṭṭakkhandho…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ရသဂ္ဂသဂ္ဂီ။
‘Ayañhi, deva, kumāro rasaggasaggī…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော သီဟဟနု။
‘Ayañhi, deva, kumāro sīhahanu…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော စတ္တာလီသဒန္တော။
‘Ayañhi, deva, kumāro cattālīsadanto…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော သမဒန္တော။
‘Ayañhi, deva, kumāro samadanto…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော အဝိရဠဒန္တော။
‘Ayañhi, deva, kumāro aviraḷadanto…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော သုသုက္ကဒာဌော။
‘Ayañhi, deva, kumāro susukkadāṭho…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ပဟူတဇိဝ္ဟော။
‘Ayañhi, deva, kumāro pahūtajivho…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ဗ္ရဟ္မသ္သရော ကရဝီကဘာဏီ။
‘Ayañhi, deva, kumāro brahmassaro karavīkabhāṇī…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော အဘိနီလနေတ္တော။
‘Ayañhi, deva, kumāro abhinīlanetto…
‘အယဉ္ဟိ, ဒေဝ, ကုမာရော ဂောပခုမော။
‘Ayañhi, deva, kumāro gopakhumo…
ဣမသ္သ, ဒေဝ, ကုမာရသ္သ ဥဏ္ဏာ ဘမုကန္တရေ ဇာတာ ဩဒာတာ မုဒုတူလသန္နိဘာ။ ယမ္ပိ ဣမသ္သ ဒေဝ ကုမာရသ္သ ဥဏ္ဏာ ဘမုကန္တရေ ဇာတာ ဩဒာတာ မုဒုတူလသန္နိဘာ, ဣဒမ္ပိမသ္သ မဟာပုရိသသ္သ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ဘဝတိ။
Imassa, deva, kumārassa uṇṇā bhamukantare jātā odātā mudutūlasannibhā. Yampi imassa deva kumārassa uṇṇā bhamukantare jātā odātā mudutūlasannibhā, idampimassa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.
‘အယဉ္ဟိ , ဒေဝ, ကုမာရော ဥဏ္ဟီသသီသော။ ယံ ပာယံ, ဒေဝ, ကုမာရော ဥဏ္ဟီသသီသော, ဣဒမ္ပိသ္သ မဟာပုရိသသ္သ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ဘဝတိ။
‘Ayañhi , deva, kumāro uṇhīsasīso. Yaṃ pāyaṃ, deva, kumāro uṇhīsasīso, idampissa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.
၃၆. ‘ဣမေဟိ ခော အယံ, ဒေဝ, ကုမာရော ဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော, ယေဟိ သမန္နာဂတသ္သ မဟာပုရိသသ္သ ဒ္ဝေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ။ သစေ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော။ တသ္သိမာနိ သတ္တရတနာနိ ဘဝန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – စက္ကရတနံ ဟတ္ထိရတနံ အသ္သရတနံ မဏိရတနံ ဣတ္ထိရတနံ ဂဟပတိရတနံ ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ။ ပရောသဟသ္သံ ခော ပနသ္သ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင္ဂရူပာ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန 37 အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ။ သစေ ခော ပန အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဝိဝဋစ္ဆဒော’တိ။
36. ‘Imehi kho ayaṃ, deva, kumāro dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni sattaratanāni bhavanti. Seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena 38 abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado’ti.
ဝိပသ္သီသမညာ
Vipassīsamaññā
၃၇. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမာ ရာဇာ နေမိတ္တေ ဗ္ရာဟ္မဏေ အဟတေဟိ ဝတ္ထေဟိ အစ္ဆာဒာပေတ္ဝာ 39 သဗ္ဗကာမေဟိ သန္တပ္ပေသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမာ ရာဇာ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ဓာတိယော ဥပဋ္ဌာပေသိ။ အညာ ခီရံ ပာယေန္တိ, အညာ န္ဟာပေန္တိ, အညာ ဓာရေန္တိ, အညာ အင္ကေန ပရိဟရန္တိ။ ဇာတသ္သ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ သေတစ္ဆတ္တံ ဓာရယိတ္ထ ဒိဝာ စေဝ ရတ္တိဉ္စ – ‘မာ နံ သီတံ ဝာ ဥဏ္ဟံ ဝာ တိဏံ ဝာ ရဇော ဝာ ဥသ္သာဝော ဝာ ဗာဓယိတ္ထာ’တိ။ ဇာတော ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဗဟုနော ဇနသ္သ ပိယော အဟောသိ မနာပော။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပ္ပလံ ဝာ ပဒုမံ ဝာ ပုဏ္ဍရီကံ ဝာ ဗဟုနော ဇနသ္သ ပိယံ မနာပံ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဗဟုနော ဇနသ္သ ပိယော အဟောသိ မနာပော။ သ္ဝာသ္သုဒံ အင္ကေနေဝ အင္ကံ ပရိဟရိယတိ။
37. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā nemitte brāhmaṇe ahatehi vatthehi acchādāpetvā 40 sabbakāmehi santappesi. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa dhātiyo upaṭṭhāpesi. Aññā khīraṃ pāyenti, aññā nhāpenti, aññā dhārenti, aññā aṅkena pariharanti. Jātassa kho pana, bhikkhave, vipassissa kumārassa setacchattaṃ dhārayittha divā ceva rattiñca – ‘mā naṃ sītaṃ vā uṇhaṃ vā tiṇaṃ vā rajo vā ussāvo vā bādhayitthā’ti. Jāto kho pana, bhikkhave, vipassī kumāro bahuno janassa piyo ahosi manāpo. Seyyathāpi, bhikkhave, uppalaṃ vā padumaṃ vā puṇḍarīkaṃ vā bahuno janassa piyaṃ manāpaṃ; evameva kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahuno janassa piyo ahosi manāpo. Svāssudaṃ aṅkeneva aṅkaṃ parihariyati.
၃၈. ‘‘ဇာတော ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော မဉ္ဇုသ္သရော စ 41 အဟောသိ ဝဂ္ဂုသ္သရော စ မဓုရသ္သရော စ ပေမနိယသ္သရော စ။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဟိမဝန္တေ ပဗ္ဗတေ ကရဝီကာ နာမ သကုဏဇာတိ မဉ္ဇုသ္သရာ စ ဝဂ္ဂုသ္သရာ စ မဓုရသ္သရာ စ ပေမနိယသ္သရာ စ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော မဉ္ဇုသ္သရော စ အဟောသိ ဝဂ္ဂုသ္သရော စ မဓုရသ္သရော စ ပေမနိယသ္သရော စ။
38. ‘‘Jāto kho pana, bhikkhave, vipassī kumāro mañjussaro ca 42 ahosi vaggussaro ca madhurassaro ca pemaniyassaro ca. Seyyathāpi, bhikkhave, himavante pabbate karavīkā nāma sakuṇajāti mañjussarā ca vaggussarā ca madhurassarā ca pemaniyassarā ca; evameva kho, bhikkhave, vipassī kumāro mañjussaro ca ahosi vaggussaro ca madhurassaro ca pemaniyassaro ca.
၃၉. ‘‘ဇာတသ္သ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ကမ္မဝိပာကဇံ ဒိဗ္ဗစက္ခု ပာတုရဟောသိ ယေန သုဒံ 43 သမန္တာ ယောဇနံ ပသ္သတိ ဒိဝာ စေဝ ရတ္တိဉ္စ။
39. ‘‘Jātassa kho pana, bhikkhave, vipassissa kumārassa kammavipākajaṃ dibbacakkhu pāturahosi yena sudaṃ 44 samantā yojanaṃ passati divā ceva rattiñca.
၄၀. ‘‘ဇာတော ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော အနိမိသန္တော ပေက္ခတိ သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ တာဝတိံသာ။ ‘အနိမိသန္တော ကုမာရော ပေက္ခတီ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ 45, ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ‘ဝိပသ္သီ ဝိပသ္သီ’ တ္ဝေဝ သမညာ ဥဒပာဒိ။
40. ‘‘Jāto kho pana, bhikkhave, vipassī kumāro animisanto pekkhati seyyathāpi devā tāvatiṃsā. ‘Animisanto kumāro pekkhatī’ti kho, bhikkhave 46, vipassissa kumārassa ‘vipassī vipassī’ tveva samaññā udapādi.
၄၁. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမာ ရာဇာ အတ္ထကရဏေ 47 နိသိန္နော ဝိပသ္သိံ ကုမာရံ အင္ကေ နိသီဒာပေတ္ဝာ အတ္ထေ အနုသာသတိ ။ တတ္ရ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ပိတုအင္ကေ နိသိန္နော ဝိစေယ္ယ ဝိစေယ္ယ အတ္ထေ ပနာယတိ ဉာယေန 48။ ဝိစေယ္ယ ဝိစေယ္ယ ကုမာရော အတ္ထေ ပနာယတိ ဉာယေနာတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ ‘ဝိပသ္သီ ဝိပသ္သီ’ တ္ဝေဝ သမညာ ဥဒပာဒိ။
41. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā atthakaraṇe 49 nisinno vipassiṃ kumāraṃ aṅke nisīdāpetvā atthe anusāsati . Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pituaṅke nisinno viceyya viceyya atthe panāyati ñāyena 50. Viceyya viceyya kumāro atthe panāyati ñāyenāti kho, bhikkhave, vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya ‘vipassī vipassī’ tveva samaññā udapādi.
၄၂. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမာ ရာဇာ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ တယော ပာသာဒေ ကာရာပေသိ, ဧကံ ဝသ္သိကံ ဧကံ ဟေမန္တိကံ ဧကံ ဂိမ္ဟိကံ; ပဉ္စ ကာမဂုဏာနိ ဥပဋ္ဌာပေသိ။ တတ္ရ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဝသ္သိကေ ပာသာဒေ စတ္တာရော မာသေ 51 နိပ္ပုရိသေဟိ တူရိယေဟိ ပရိစာရယမာနော န ဟေဋ္ဌာပာသာဒံ ဩရောဟတီ’’တိ။
42. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa tayo pāsāde kārāpesi, ekaṃ vassikaṃ ekaṃ hemantikaṃ ekaṃ gimhikaṃ; pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro vassike pāsāde cattāro māse 52 nippurisehi tūriyehi paricārayamāno na heṭṭhāpāsādaṃ orohatī’’ti.
ပဌမဘာဏဝာရော။
Paṭhamabhāṇavāro.
ဇိဏ္ဏပုရိသော
Jiṇṇapuriso
၄၃. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဗဟူနံ ဝသ္သာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန သာရထိံ အာမန္တေသိ – ‘ယောဇေဟိ, သမ္မ သာရထိ, ဘဒ္ဒာနိ ဘဒ္ဒာနိ ယာနာနိ ဥယ္ယာနဘူမိံ ဂစ္ဆာမ သုဘူမိဒသ္သနာယာ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သာရထိ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဘဒ္ဒာနိ ဘဒ္ဒာနိ ယာနာနိ ယောဇေတ္ဝာ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိဝေဒေသိ – ‘ယုတ္တာနိ ခော တေ, ဒေဝ, ဘဒ္ဒာနိ ဘဒ္ဒာနိ ယာနာနိ, ယသ္သ ဒာနိ ကာလံ မညသီ’တိ ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဘဒ္ဒံ ဘဒ္ဒံ ယာနံ 53 အဘိရုဟိတ္ဝာ ဘဒ္ဒေဟိ ဘဒ္ဒေဟိ ယာနေဟိ ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယာသိ။
43. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena sārathiṃ āmantesi – ‘yojehi, samma sārathi, bhaddāni bhaddāni yānāni uyyānabhūmiṃ gacchāma subhūmidassanāyā’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā bhaddāni bhaddāni yānāni yojetvā vipassissa kumārassa paṭivedesi – ‘yuttāni kho te, deva, bhaddāni bhaddāni yānāni, yassa dāni kālaṃ maññasī’ti . Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ 54 abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi uyyānabhūmiṃ niyyāsi.
၄၄. ‘‘အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယန္တော ပုရိသံ ဇိဏ္ဏံ ဂောပာနသိဝင္ကံ ဘောဂ္ဂံ 55 ဒဏ္ဍပရာယနံ ပဝေဓမာနံ ဂစ္ဆန္တံ အာတုရံ ဂတယောဗ္ဗနံ။ ဒိသ္ဝာ သာရထိံ အာမန္တေသိ – ‘အယံ ပန, သမ္မ သာရထိ, ပုရိသော ကိံကတော? ကေသာပိသ္သ န ယထာ အညေသံ, ကာယောပိသ္သ န ယထာ အညေသ’န္တိ။ ‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ဇိဏ္ဏော နာမာ’တိ။ ‘ကိံ ပနေသော, သမ္မ သာရထိ, ဇိဏ္ဏော နာမာ’တိ? ‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ဇိဏ္ဏော နာမ။ န ဒာနိ တေန စိရံ ဇီဝိတဗ္ဗံ ဘဝိသ္သတီ’တိ။ ‘ကိံ ပန, သမ္မ သာရထိ, အဟမ္ပိ ဇရာဓမ္မော, ဇရံ အနတီတော’တိ? ‘တ္ဝဉ္စ, ဒေဝ, မယဉ္စမ္ဟ သဗ္ဗေ ဇရာဓမ္မာ, ဇရံ အနတီတာ’တိ။ ‘တေန ဟိ, သမ္မ သာရထိ, အလံ ဒာနဇ္ဇ ဥယ္ယာနဘူမိယာ။ ဣတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သာရထိ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ တတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာသိ။ တတ္ရ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော အန္တေပုရံ ဂတော ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော ပဇ္ဈာယတိ – ‘ဓိရတ္ထု ကိရ, ဘော, ဇာတိ နာမ, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဇာတသ္သ ဇရာ ပညာယိသ္သတီ’တိ!
44. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ jiṇṇaṃ gopānasivaṅkaṃ bhoggaṃ 56 daṇḍaparāyanaṃ pavedhamānaṃ gacchantaṃ āturaṃ gatayobbanaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato? Kesāpissa na yathā aññesaṃ, kāyopissa na yathā aññesa’nti. ‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāmā’ti. ‘Kiṃ paneso, samma sārathi, jiṇṇo nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāma. Na dāni tena ciraṃ jīvitabbaṃ bhavissatī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi jarādhammo, jaraṃ anatīto’ti? ‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe jarādhammā, jaraṃ anatītā’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā. Itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘dhiratthu kira, bho, jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissatī’ti!
၄၅. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမာ ရာဇာ သာရထိံ အာမန္တာပေတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘ကစ္စိ, သမ္မ သာရထိ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အဘိရမိတ္ထ? ကစ္စိ, သမ္မ သာရထိ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အတ္တမနော အဟောသီ’တိ? ‘န ခော, ဒေဝ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အဘိရမိတ္ထ, န ခော, ဒေဝ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အတ္တမနော အဟောသီ’တိ။ ‘ကိံ ပန, သမ္မ သာရထိ, အဒ္ဒသ ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယန္တော’တိ? ‘အဒ္ဒသာ ခော, ဒေဝ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယန္တော ပုရိသံ ဇိဏ္ဏံ ဂောပာနသိဝင္ကံ ဘောဂ္ဂံ ဒဏ္ဍပရာယနံ ပဝေဓမာနံ ဂစ္ဆန္တံ အာတုရံ ဂတယောဗ္ဗနံ။ ဒိသ္ဝာ မံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အယံ ပန, သမ္မ သာရထိ, ပုရိသော ကိံကတော, ကေသာပိသ္သ န ယထာ အညေသံ, ကာယောပိသ္သ န ယထာ အညေသ’’န္တိ? ‘‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ဇိဏ္ဏော နာမာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနေသော, သမ္မ သာရထိ, ဇိဏ္ဏော နာမာ’’တိ? ‘‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ဇိဏ္ဏော နာမ န ဒာနိ တေန စိရံ ဇီဝိတဗ္ဗံ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန, သမ္မ သာရထိ, အဟမ္ပိ ဇရာဓမ္မော, ဇရံ အနတီတော’’တိ? ‘‘တ္ဝဉ္စ, ဒေဝ, မယဉ္စမ္ဟ သဗ္ဗေ ဇရာဓမ္မာ, ဇရံ အနတီတာ’’တိ။
45. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā sārathiṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha? Kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti? ‘Na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, addasa kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto’ti? ‘Addasā kho, deva, kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ jiṇṇaṃ gopānasivaṅkaṃ bhoggaṃ daṇḍaparāyanaṃ pavedhamānaṃ gacchantaṃ āturaṃ gatayobbanaṃ. Disvā maṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato, kesāpissa na yathā aññesaṃ, kāyopissa na yathā aññesa’’nti? ‘‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāmā’’ti. ‘‘Kiṃ paneso, samma sārathi, jiṇṇo nāmā’’ti? ‘‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāma na dāni tena ciraṃ jīvitabbaṃ bhavissatī’’ti. ‘‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi jarādhammo, jaraṃ anatīto’’ti? ‘‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe jarādhammā, jaraṃ anatītā’’ti.
‘‘‘တေန ဟိ, သမ္မ သာရထိ, အလံ ဒာနဇ္ဇ ဥယ္ယာနဘူမိယာ, ဣတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာဟီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော အဟံ, ဒေဝ, ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ တတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာသိံ။ သော ခော, ဒေဝ, ကုမာရော အန္တေပုရံ ဂတော ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော ပဇ္ဈာယတိ – ‘‘ဓိရတ္ထု ကိရ ဘော ဇာတိ နာမ, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဇာတသ္သ ဇရာ ပညာယိသ္သတီ’’’တိ။
‘‘‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsiṃ. So kho, deva, kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissatī’’’ti.
ဗ္ယာဓိတပုရိသော
Byādhitapuriso
၄၆. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမသ္သ ရညော ဧတဒဟောသိ –
46. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumassa rañño etadahosi –
‘မာ ဟေဝ ခော ဝိပသ္သီ ကုမာရော န ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, မာ ဟေဝ ဝိပသ္သီ ကုမာရော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ, မာ ဟေဝ နေမိတ္တာနံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ သစ္စံ အသ္သ ဝစန’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမာ ရာဇာ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ ပဉ္စ ကာမဂုဏာနိ ဥပဋ္ဌာပေသိ – ‘ယထာ ဝိပသ္သီ ကုမာရော ရဇ္ဇံ ကရေယ္ယ, ယထာ ဝိပသ္သီ ကုမာရော န အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ, ယထာ နေမိတ္တာနံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ မိစ္ဆာ အသ္သ ဝစန’န္တိ။
‘Mā heva kho vipassī kumāro na rajjaṃ kāresi, mā heva vipassī kumāro agārasmā anagāriyaṃ pabbaji, mā heva nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ saccaṃ assa vacana’nti. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi – ‘yathā vipassī kumāro rajjaṃ kareyya, yathā vipassī kumāro na agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya, yathā nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ micchā assa vacana’nti.
‘‘တတ္ရ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဗဟူနံ ဝသ္သာနံ။ပေ.။
‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ…pe…
၄၇. ‘‘အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယန္တော ပုရိသံ အာဗာဓိကံ ဒုက္ခိတံ ဗာဠ္ဟဂိလာနံ သကေ မုတ္တကရီသေ ပလိပန္နံ သေမာနံ 57 အညေဟိ ဝုဋ္ဌာပိယမာနံ အညေဟိ သံဝေသိယမာနံ။ ဒိသ္ဝာ သာရထိံ အာမန္တေသိ – ‘အယံ ပန, သမ္မ သာရထိ, ပုရိသော ကိံကတော? အက္ခီနိပိသ္သ န ယထာ အညေသံ, သရောပိသ္သ 58 န ယထာ အညေသ’န္တိ? ‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ဗ္ယာဓိတော နာမာ’တိ။ ‘ကိံ ပနေသော, သမ္မ သာရထိ, ဗ္ယာဓိတော နာမာ’တိ? ‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ဗ္ယာဓိတော နာမ အပ္ပေဝ နာမ တမ္ဟာ အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌဟေယ္ယာ’တိ။ ‘ကိံ ပန, သမ္မ သာရထိ, အဟမ္ပိ ဗ္ယာဓိဓမ္မော, ဗ္ယာဓိံ အနတီတော’တိ? ‘တ္ဝဉ္စ, ဒေဝ, မယဉ္စမ္ဟ သဗ္ဗေ ဗ္ယာဓိဓမ္မာ, ဗ္ယာဓိံ အနတီတာ’တိ။ ‘တေန ဟိ, သမ္မ သာရထိ, အလံ ဒာနဇ္ဇ ဥယ္ယာနဘူမိယာ, ဣတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သာရထိ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ တတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာသိ။ တတ္ရ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော အန္တေပုရံ ဂတော ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော ပဇ္ဈာယတိ – ‘ဓိရတ္ထု ကိရ ဘော ဇာတိ နာမ, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဇာတသ္သ ဇရာ ပညာယိသ္သတိ, ဗ္ယာဓိ ပညာယိသ္သတီ’တိ။
47. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ ābādhikaṃ dukkhitaṃ bāḷhagilānaṃ sake muttakarīse palipannaṃ semānaṃ 59 aññehi vuṭṭhāpiyamānaṃ aññehi saṃvesiyamānaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato? Akkhīnipissa na yathā aññesaṃ, saropissa 60 na yathā aññesa’nti? ‘Eso kho, deva, byādhito nāmā’ti. ‘Kiṃ paneso, samma sārathi, byādhito nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, byādhito nāma appeva nāma tamhā ābādhā vuṭṭhaheyyā’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi byādhidhammo, byādhiṃ anatīto’ti? ‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe byādhidhammā, byādhiṃ anatītā’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘Evaṃ devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissatī’ti.
၄၈. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမာ ရာဇာ သာရထိံ အာမန္တာပေတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘ကစ္စိ, သမ္မ သာရထိ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အဘိရမိတ္ထ, ကစ္စိ, သမ္မ သာရထိ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အတ္တမနော အဟောသီ’တိ? ‘န ခော, ဒေဝ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အဘိရမိတ္ထ, န ခော, ဒေဝ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အတ္တမနော အဟောသီ’တိ။ ‘ကိံ ပန, သမ္မ သာရထိ, အဒ္ဒသ ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယန္တော’တိ? ‘အဒ္ဒသာ ခော, ဒေဝ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယန္တော ပုရိသံ အာဗာဓိကံ ဒုက္ခိတံ ဗာဠ္ဟဂိလာနံ သကေ မုတ္တကရီသေ ပလိပန္နံ သေမာနံ အညေဟိ ဝုဋ္ဌာပိယမာနံ အညေဟိ သံဝေသိယမာနံ။ ဒိသ္ဝာ မံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အယံ ပန, သမ္မ သာရထိ, ပုရိသော ကိံကတော, အက္ခီနိပိသ္သ န ယထာ အညေသံ, သရောပိသ္သ န ယထာ အညေသ’’န္တိ? ‘‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ဗ္ယာဓိတော နာမာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနေသော, သမ္မ သာရထိ, ဗ္ယာဓိတော နာမာ’’တိ? ‘‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ဗ္ယာဓိတော နာမ အပ္ပေဝ နာမ တမ္ဟာ အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌဟေယ္ယာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန, သမ္မ သာရထိ, အဟမ္ပိ ဗ္ယာဓိဓမ္မော, ဗ္ယာဓိံ အနတီတော’’တိ? ‘‘တ္ဝဉ္စ, ဒေဝ, မယဉ္စမ္ဟ သဗ္ဗေ ဗ္ယာဓိဓမ္မာ, ဗ္ယာဓိံ အနတီတာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ သာရထိ, အလံ ဒာနဇ္ဇ ဥယ္ယာနဘူမိယာ, ဣတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော အဟံ, ဒေဝ, ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ တတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာသိံ။ သော ခော, ဒေဝ, ကုမာရော အန္တေပုရံ ဂတော ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော ပဇ္ဈာယတိ – ‘‘‘ဓိရတ္ထု ကိရ ဘော ဇာတိ နာမ, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဇာတသ္သ ဇရာ ပညာယိသ္သတိ, ဗ္ယာဓိ ပညာယိသ္သတီ’’’တိ။
48. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā sārathiṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti? ‘Na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, addasa kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto’ti? ‘Addasā kho, deva, kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ ābādhikaṃ dukkhitaṃ bāḷhagilānaṃ sake muttakarīse palipannaṃ semānaṃ aññehi vuṭṭhāpiyamānaṃ aññehi saṃvesiyamānaṃ. Disvā maṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato, akkhīnipissa na yathā aññesaṃ, saropissa na yathā aññesa’’nti? ‘‘Eso kho, deva, byādhito nāmā’’ti. ‘‘Kiṃ paneso, samma sārathi, byādhito nāmā’’ti? ‘‘Eso kho, deva, byādhito nāma appeva nāma tamhā ābādhā vuṭṭhaheyyā’’ti. ‘‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi byādhidhammo, byādhiṃ anatīto’’ti? ‘‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe byādhidhammā, byādhiṃ anatītā’’ti. ‘‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsiṃ. So kho, deva, kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘‘‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissatī’’’ti.
ကာလင္ကတပုရိသော
Kālaṅkatapuriso
၄၉. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမသ္သ ရညော ဧတဒဟောသိ – ‘မာ ဟေဝ ခော ဝိပသ္သီ ကုမာရော န ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, မာ ဟေဝ ဝိပသ္သီ ကုမာရော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ, မာ ဟေဝ နေမိတ္တာနံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ သစ္စံ အသ္သ ဝစန’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမာ ရာဇာ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ ပဉ္စ ကာမဂုဏာနိ ဥပဋ္ဌာပေသိ – ‘ယထာ ဝိပသ္သီ ကုမာရော ရဇ္ဇံ ကရေယ္ယ, ယထာ ဝိပသ္သီ ကုမာရော န အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ, ယထာ နေမိတ္တာနံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ မိစ္ဆာ အသ္သ ဝစန’န္တိ။
49. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumassa rañño etadahosi – ‘mā heva kho vipassī kumāro na rajjaṃ kāresi, mā heva vipassī kumāro agārasmā anagāriyaṃ pabbaji, mā heva nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ saccaṃ assa vacana’nti. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi – ‘yathā vipassī kumāro rajjaṃ kareyya, yathā vipassī kumāro na agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya, yathā nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ micchā assa vacana’nti.
‘‘တတ္ရ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဗဟူနံ ဝသ္သာနံ။ပေ.။
‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ…pe…
၅၀. ‘‘အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယန္တော မဟာဇနကာယံ သန္နိပတိတံ နာနာရတ္တာနဉ္စ ဒုသ္သာနံ ဝိလာတံ ကယိရမာနံ။ ဒိသ္ဝာ သာရထိံ အာမန္တေသိ – ‘ကိံ နု ခော, သော, သမ္မ သာရထိ, မဟာဇနကာယော သန္နိပတိတော နာနာရတ္တာနဉ္စ ဒုသ္သာနံ ဝိလာတံ ကယိရတီ’တိ? ‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ကာလင္ကတော နာမာ’တိ။ ‘တေန ဟိ, သမ္မ သာရထိ, ယေန သော ကာလင္ကတော တေန ရထံ ပေသေဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သာရထိ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန သော ကာလင္ကတော တေန ရထံ ပေသေသိ။ အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ပေတံ ကာလင္ကတံ, ဒိသ္ဝာ သာရထိံ အာမန္တေသိ – ‘ကိံ ပနာယံ, သမ္မ သာရထိ, ကာလင္ကတော နာမာ’တိ? ‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ကာလင္ကတော နာမ။ န ဒာနိ တံ ဒက္ခန္တိ မာတာ ဝာ ပိတာ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတာ, သောပိ န ဒက္ခိသ္သတိ မာတရံ ဝာ ပိတရံ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတေ’တိ။ ‘ကိံ ပန, သမ္မ သာရထိ, အဟမ္ပိ မရဏဓမ္မော မရဏံ အနတီတော; မမ္ပိ န ဒက္ခန္တိ ဒေဝော ဝာ ဒေဝီ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတာ; အဟမ္ပိ န ဒက္ခိသ္သာမိ ဒေဝံ ဝာ ဒေဝိံ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတေ’တိ? ‘တ္ဝဉ္စ, ဒေဝ, မယဉ္စမ္ဟ သဗ္ဗေ မရဏဓမ္မာ မရဏံ အနတီတာ; တမ္ပိ န ဒက္ခန္တိ ဒေဝော ဝာ ဒေဝီ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတာ; တ္ဝမ္ပိ န ဒက္ခိသ္သသိ ဒေဝံ ဝာ ဒေဝိံ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတေ’တိ။ ‘တေန ဟိ, သမ္မ သာရထိ, အလံ ဒာနဇ္ဇ ဥယ္ယာနဘူမိယာ, ဣတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သာရထိ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ တတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာသိ။ တတ္ရ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော အန္တေပုရံ ဂတော ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော ပဇ္ဈာယတိ – ‘ဓိရတ္ထု ကိရ, ဘော, ဇာတိ နာမ, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဇာတသ္သ ဇရာ ပညာယိသ္သတိ, ဗ္ယာဓိ ပညာယိသ္သတိ, မရဏံ ပညာယိသ္သတီ’တိ။
50. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto mahājanakāyaṃ sannipatitaṃ nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiramānaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘kiṃ nu kho, so, samma sārathi, mahājanakāyo sannipatito nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiratī’ti? ‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāmā’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesesi. Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro petaṃ kālaṅkataṃ, disvā sārathiṃ āmantesi – ‘kiṃ panāyaṃ, samma sārathi, kālaṅkato nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāma. Na dāni taṃ dakkhanti mātā vā pitā vā aññe vā ñātisālohitā, sopi na dakkhissati mātaraṃ vā pitaraṃ vā aññe vā ñātisālohite’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi maraṇadhammo maraṇaṃ anatīto; mampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā; ahampi na dakkhissāmi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’ti? ‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe maraṇadhammā maraṇaṃ anatītā; tampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā; tvampi na dakkhissasi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘dhiratthu kira, bho, jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissati, maraṇaṃ paññāyissatī’ti.
၅၁. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမာ ရာဇာ သာရထိံ အာမန္တာပေတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘ကစ္စိ, သမ္မ သာရထိ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အဘိရမိတ္ထ, ကစ္စိ, သမ္မ သာရထိ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အတ္တမနော အဟောသီ’တိ? ‘န ခော, ဒေဝ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အဘိရမိတ္ထ, န ခော, ဒေဝ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိယာ အတ္တမနော အဟောသီ’တိ။ ‘ကိံ ပန, သမ္မ သာရထိ, အဒ္ဒသ ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယန္တော’တိ? ‘အဒ္ဒသာ ခော, ဒေဝ, ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယန္တော မဟာဇနကာယံ သန္နိပတိတံ နာနာရတ္တာနဉ္စ ဒုသ္သာနံ ဝိလာတံ ကယိရမာနံ။ ဒိသ္ဝာ မံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိံ နု ခော, သော , သမ္မ သာရထိ, မဟာဇနကာယော သန္နိပတိတော နာနာရတ္တာနဉ္စ ဒုသ္သာနံ ဝိလာတံ ကယိရတီ’’တိ? ‘‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ကာလင္ကတော နာမာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ သာရထိ, ယေန သော ကာလင္ကတော တေန ရထံ ပေသေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဒေဝာ’’တိ ခော အဟံ, ဒေဝ, ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန သော ကာလင္ကတော တေန ရထံ ပေသေသိံ။ အဒ္ဒသာ ခော, ဒေဝ, ကုမာရော ပေတံ ကာလင္ကတံ, ဒိသ္ဝာ မံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိံ ပနာယံ, သမ္မ သာရထိ, ကာလင္ကတော နာမာ’’တိ ? ‘‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ကာလင္ကတော နာမ။ န ဒာနိ တံ ဒက္ခန္တိ မာတာ ဝာ ပိတာ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတာ, သောပိ န ဒက္ခိသ္သတိ မာတရံ ဝာ ပိတရံ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန, သမ္မ သာရထိ, အဟမ္ပိ မရဏဓမ္မော မရဏံ အနတီတော; မမ္ပိ န ဒက္ခန္တိ ဒေဝော ဝာ ဒေဝီ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတာ; အဟမ္ပိ န ဒက္ခိသ္သာမိ ဒေဝံ ဝာ ဒေဝိံ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတေ’’တိ? ‘‘တ္ဝဉ္စ, ဒေဝ, မယဉ္စမ္ဟ သဗ္ဗေ မရဏဓမ္မာ မရဏံ အနတီတာ; တမ္ပိ န ဒက္ခန္တိ ဒေဝော ဝာ ဒေဝီ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတာ, တ္ဝမ္ပိ န ဒက္ခိသ္သသိ ဒေဝံ ဝာ ဒေဝိံ ဝာ အညေ ဝာ ဉာတိသာလောဟိတေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ သာရထိ, အလံ ဒာနဇ္ဇ ဥယ္ယာနဘူမိယာ, ဣတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာဟီ’တိ။ ‘‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော အဟံ, ဒေဝ, ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ တတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာသိံ။ သော ခော, ဒေဝ, ကုမာရော အန္တေပုရံ ဂတော ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော ပဇ္ဈာယတိ – ‘‘ဓိရတ္ထု ကိရ ဘော ဇာတိ နာမ, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဇာတသ္သ ဇရာ ပညာယိသ္သတိ, ဗ္ယာဓိ ပညာယိသ္သတိ, မရဏံ ပညာယိသ္သတီ’’’တိ။
51. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā sārathiṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti? ‘Na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, addasa kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto’ti? ‘Addasā kho, deva, kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto mahājanakāyaṃ sannipatitaṃ nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiramānaṃ. Disvā maṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, so , samma sārathi, mahājanakāyo sannipatito nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiratī’’ti? ‘‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāmā’’ti. ‘‘Tena hi, samma sārathi, yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesehī’’ti. ‘‘Evaṃ devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesesiṃ. Addasā kho, deva, kumāro petaṃ kālaṅkataṃ, disvā maṃ etadavoca – ‘‘kiṃ panāyaṃ, samma sārathi, kālaṅkato nāmā’’ti ? ‘‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāma. Na dāni taṃ dakkhanti mātā vā pitā vā aññe vā ñātisālohitā, sopi na dakkhissati mātaraṃ vā pitaraṃ vā aññe vā ñātisālohite’’ti. ‘‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi maraṇadhammo maraṇaṃ anatīto; mampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā; ahampi na dakkhissāmi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’’ti? ‘‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe maraṇadhammā maraṇaṃ anatītā; tampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā, tvampi na dakkhissasi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’’ti. ‘‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘‘‘Evaṃ, devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsiṃ. So kho, deva, kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissati, maraṇaṃ paññāyissatī’’’ti.
ပဗ္ဗဇိတော
Pabbajito
၅၂. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမသ္သ ရညော ဧတဒဟောသိ – ‘မာ ဟေဝ ခော ဝိပသ္သီ ကုမာရော န ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, မာ ဟေဝ ဝိပသ္သီ ကုမာရော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ, မာ ဟေဝ နေမိတ္တာနံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ သစ္စံ အသ္သ ဝစန’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမာ ရာဇာ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ ပဉ္စ ကာမဂုဏာနိ ဥပဋ္ဌာပေသိ – ‘ယထာ ဝိပသ္သီ ကုမာရော ရဇ္ဇံ ကရေယ္ယ, ယထာ ဝိပသ္သီ ကုမာရော န အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ, ယထာ နေမိတ္တာနံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ မိစ္ဆာ အသ္သ ဝစန’န္တိ။
52. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumassa rañño etadahosi – ‘mā heva kho vipassī kumāro na rajjaṃ kāresi, mā heva vipassī kumāro agārasmā anagāriyaṃ pabbaji, mā heva nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ saccaṃ assa vacana’nti. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi – ‘yathā vipassī kumāro rajjaṃ kareyya, yathā vipassī kumāro na agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya, yathā nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ micchā assa vacana’nti.
‘‘တတ္ရ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဗဟူနံ ဝသ္သာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟူနံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန သာရထိံ အာမန္တေသိ – ‘ယောဇေဟိ, သမ္မ သာရထိ, ဘဒ္ဒာနိ ဘဒ္ဒာနိ ယာနာနိ, ဥယ္ယာနဘူမိံ ဂစ္ဆာမ သုဘူမိဒသ္သနာယာ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သာရထိ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဘဒ္ဒာနိ ဘဒ္ဒာနိ ယာနာနိ ယောဇေတ္ဝာ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိဝေဒေသိ – ‘ယုတ္တာနိ ခော တေ, ဒေဝ, ဘဒ္ဒာနိ ဘဒ္ဒာနိ ယာနာနိ, ယသ္သ ဒာနိ ကာလံ မညသီ’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဘဒ္ဒံ ဘဒ္ဒံ ယာနံ အဘိရုဟိတ္ဝာ ဘဒ္ဒေဟိ ဘဒ္ဒေဟိ ယာနေဟိ ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယာသိ။
‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena sārathiṃ āmantesi – ‘yojehi, samma sārathi, bhaddāni bhaddāni yānāni, uyyānabhūmiṃ gacchāma subhūmidassanāyā’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā bhaddāni bhaddāni yānāni yojetvā vipassissa kumārassa paṭivedesi – ‘yuttāni kho te, deva, bhaddāni bhaddāni yānāni, yassa dāni kālaṃ maññasī’ti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi uyyānabhūmiṃ niyyāsi.
၅၃. ‘‘အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယန္တော ပုရိသံ ဘဏ္ဍုံ ပဗ္ဗဇိတံ ကာသာယဝသနံ။ ဒိသ္ဝာ သာရထိံ အာမန္တေသိ – ‘အယံ ပန, သမ္မ သာရထိ, ပုရိသော ကိံကတော? သီသံပိသ္သ န ယထာ အညေသံ, ဝတ္ထာနိပိသ္သ န ယထာ အညေသ’န္တိ? ‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ပဗ္ဗဇိတော နာမာ’တိ။ ‘ကိံ ပနေသော, သမ္မ သာရထိ, ပဗ္ဗဇိတော နာမာ’တိ? ‘ဧသော ခော, ဒေဝ, ပဗ္ဗဇိတော နာမ သာဓု ဓမ္မစရိယာ သာဓု သမစရိယာ 61 သာဓု ကုသလကိရိယာ 62 သာဓု ပုညကိရိယာ သာဓု အဝိဟိံသာ သာဓု ဘူတာနုကမ္ပာ’တိ။ ‘သာဓု ခော သော, သမ္မ သာရထိ, ပဗ္ဗဇိတော နာမ, သာဓု ဓမ္မစရိယာ သာဓု သမစရိယာ သာဓု ကုသလကိရိယာ သာဓု ပုညကိရိယာ သာဓု အဝိဟိံသာ သာဓု ဘူတာနုကမ္ပာ။ တေန ဟိ, သမ္မ သာရထိ, ယေန သော ပဗ္ဗဇိတော တေန ရထံ ပေသေဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သာရထိ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန သော ပဗ္ဗဇိတော တေန ရထံ ပေသေသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော တံ ပဗ္ဗဇိတံ ဧတဒဝောစ – ‘တ္ဝံ ပန, သမ္မ, ကိံကတော, သီသမ္ပိ တေ န ယထာ အညေသံ, ဝတ္ထာနိပိ တေ န ယထာ အညေသ’န္တိ? ‘အဟံ ခော, ဒေဝ, ပဗ္ဗဇိတော နာမာ’တိ။ ‘ကိံ ပန တ္ဝံ, သမ္မ, ပဗ္ဗဇိတော နာမာ’တိ? ‘အဟံ ခော, ဒေဝ, ပဗ္ဗဇိတော နာမ, သာဓု ဓမ္မစရိယာ သာဓု သမစရိယာ သာဓု ကုသလကိရိယာ သာဓု ပုညကိရိယာ သာဓု အဝိဟိံသာ သာဓု ဘူတာနုကမ္ပာ’တိ။ ‘သာဓု ခော တ္ဝံ, သမ္မ, ပဗ္ဗဇိတော နာမ သာဓု ဓမ္မစရိယာ သာဓု သမစရိယာ သာဓု ကုသလကိရိယာ သာဓု ပုညကိရိယာ သာဓု အဝိဟိံသာ သာဓု ဘူတာနုကမ္ပာ’တိ။
53. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ bhaṇḍuṃ pabbajitaṃ kāsāyavasanaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato? Sīsaṃpissa na yathā aññesaṃ, vatthānipissa na yathā aññesa’nti? ‘Eso kho, deva, pabbajito nāmā’ti. ‘Kiṃ paneso, samma sārathi, pabbajito nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, pabbajito nāma sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā 63 sādhu kusalakiriyā 64 sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā’ti. ‘Sādhu kho so, samma sārathi, pabbajito nāma, sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā sādhu kusalakiriyā sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā. Tena hi, samma sārathi, yena so pabbajito tena rathaṃ pesehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā yena so pabbajito tena rathaṃ pesesi. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro taṃ pabbajitaṃ etadavoca – ‘tvaṃ pana, samma, kiṃkato, sīsampi te na yathā aññesaṃ, vatthānipi te na yathā aññesa’nti? ‘Ahaṃ kho, deva, pabbajito nāmā’ti. ‘Kiṃ pana tvaṃ, samma, pabbajito nāmā’ti? ‘Ahaṃ kho, deva, pabbajito nāma, sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā sādhu kusalakiriyā sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā’ti. ‘Sādhu kho tvaṃ, samma, pabbajito nāma sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā sādhu kusalakiriyā sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā’ti.
ဗောဓိသတ္တပဗ္ဗဇ္ဇာ
Bodhisattapabbajjā
၅၄. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ကုမာရော သာရထိံ အာမန္တေသိ – ‘တေန ဟိ, သမ္မ သာရထိ, ရထံ အာဒာယ ဣတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာဟိ။ အဟံ ပန ဣဓေဝ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သာရထိ ဝိပသ္သိသ္သ ကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ရထံ အာဒာယ တတောဝ အန္တေပုရံ ပစ္စနိယ္ယာသိ။ ဝိပသ္သီ ပန ကုမာရော တတ္ထေဝ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ။
54. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro sārathiṃ āmantesi – ‘tena hi, samma sārathi, rathaṃ ādāya itova antepuraṃ paccaniyyāhi. Ahaṃ pana idheva kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā rathaṃ ādāya tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Vipassī pana kumāro tattheva kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji.
မဟာဇနကာယအနုပဗ္ဗဇ္ဇာ
Mahājanakāyaanupabbajjā
၅၅. ‘‘အသ္သောသိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ မဟာဇနကာယော စတုရာသီတိ ပာဏသဟသ္သာနိ – ‘ဝိပသ္သီ ကိရ ကုမာရော ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော’တိ။ သုတ္ဝာန တေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘န ဟိ နူန သော ဩရကော ဓမ္မဝိနယော, န သာ ဩရကာ 65 ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ယတ္ထ ဝိပသ္သီ ကုမာရော ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ ဝိပသ္သီပိ နာမ ကုမာရော ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သတိ, ကိမင္ဂံ 66 ပန မယ’န္တိ။
55. ‘‘Assosi kho, bhikkhave, bandhumatiyā rājadhāniyā mahājanakāyo caturāsīti pāṇasahassāni – ‘vipassī kira kumāro kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’ti. Sutvāna tesaṃ etadahosi – ‘na hi nūna so orako dhammavinayo, na sā orakā 67 pabbajjā, yattha vipassī kumāro kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Vipassīpi nāma kumāro kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati, kimaṅgaṃ 68 pana maya’nti.
‘‘အထ ခော, သော ဘိက္ခဝေ, မဟာဇနကာယော 69 စတုရာသီတိ ပာဏသဟသ္သာနိ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ ဝိပသ္သိံ ဗောဓိသတ္တံ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတံ အနုပဗ္ဗဇိံသု။ တာယ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာယ ပရိဝုတော ဝိပသ္သီ ဗောဓိသတ္တော ဂာမနိဂမဇနပဒရာဇဓာနီသု စာရိကံ စရတိ။
‘‘Atha kho, so bhikkhave, mahājanakāyo 70 caturāsīti pāṇasahassāni kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā vipassiṃ bodhisattaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajitaṃ anupabbajiṃsu. Tāya sudaṃ, bhikkhave, parisāya parivuto vipassī bodhisatto gāmanigamajanapadarājadhānīsu cārikaṃ carati.
၅၆. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘န ခော မေတံ 71 ပတိရူပံ ယောဟံ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ, ယံနူနာဟံ ဧကော ဂဏမ္ဟာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရေယ္ယ’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဗောဓိသတ္တော အပရေန သမယေန ဧကော ဂဏမ္ဟာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟာသိ , အညေနေဝ တာနိ စတုရာသီတိ ပဗ္ဗဇိတသဟသ္သာနိ အဂမံသု, အညေန မဂ္ဂေန ဝိပသ္သီ ဗောဓိသတ္တော။
56. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘na kho metaṃ 72 patirūpaṃ yohaṃ ākiṇṇo viharāmi, yaṃnūnāhaṃ eko gaṇamhā vūpakaṭṭho vihareyya’nti. Atha kho, bhikkhave, vipassī bodhisatto aparena samayena eko gaṇamhā vūpakaṭṭho vihāsi , aññeneva tāni caturāsīti pabbajitasahassāni agamaṃsu, aññena maggena vipassī bodhisatto.
ဗောဓိသတ္တအဘိနိဝေသော
Bodhisattaabhiniveso
၅၇. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဝာသူပဂတသ္သ ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘ကိစ္ဆံ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော, ဇာယတိ စ ဇီယတိ စ မီယတိ စ 73 စဝတိ စ ဥပပဇ္ဇတိ စ, အထ စ ပနိမသ္သ ဒုက္ခသ္သ နိသ္သရဏံ နပ္ပဇာနာတိ ဇရာမရဏသ္သ, ကုဒာသ္သု နာမ ဣမသ္သ ဒုက္ခသ္သ နိသ္သရဏံ ပညာယိသ္သတိ ဇရာမရဏသ္သာ’တိ?
57. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa vāsūpagatassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno, jāyati ca jīyati ca mīyati ca 74 cavati ca upapajjati ca, atha ca panimassa dukkhassa nissaraṇaṃ nappajānāti jarāmaraṇassa, kudāssu nāma imassa dukkhassa nissaraṇaṃ paññāyissati jarāmaraṇassā’ti?
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇရာမရဏ’န္တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခော သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, kiṃpaccayā jarāmaraṇa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘jātiyā kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, jātipaccayā jarāmaraṇa’nti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇာတီ’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဘဝေ ခော သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati jāti hoti, kiṃpaccayā jātī’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘bhave kho sati jāti hoti, bhavapaccayā jātī’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဘဝော ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဘဝော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဥပာဒာနေ ခော သတိ ဘဝော ဟောတိ, ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati bhavo hoti, kiṃpaccayā bhavo’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘upādāne kho sati bhavo hoti, upādānapaccayā bhavo’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဥပာဒာနံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဥပာဒာန’န္တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘တဏ္ဟာယ ခော သတိ ဥပာဒာနံ ဟောတိ, တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာန’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati upādānaṃ hoti, kiṃpaccayā upādāna’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘taṇhāya kho sati upādānaṃ hoti, taṇhāpaccayā upādāna’nti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ တဏ္ဟာ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ တဏ္ဟာ’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝေဒနာယ ခော သတိ တဏ္ဟာ ဟောတိ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏ္ဟာ’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati taṇhā hoti, kiṃpaccayā taṇhā’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘vedanāya kho sati taṇhā hoti, vedanāpaccayā taṇhā’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဝေဒနာ’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဖသ္သေ ခော သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati vedanā hoti, kiṃpaccayā vedanā’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘phasse kho sati vedanā hoti, phassapaccayā vedanā’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဖသ္သော ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဖသ္သော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သဠာယတနေ ခော သတိ ဖသ္သော ဟောတိ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖသ္သော’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati phasso hoti, kiṃpaccayā phasso’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘saḷāyatane kho sati phasso hoti, saḷāyatanapaccayā phasso’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ သဠာယတန’န္တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခော သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati saḷāyatanaṃ hoti, kiṃpaccayā saḷāyatana’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho sati saḷāyatanaṃ hoti, nāmarūpapaccayā saḷāyatana’nti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ နာမရူပ’န္တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခော သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati nāmarūpaṃ hoti, kiṃpaccayā nāmarūpa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘viññāṇe kho sati nāmarūpaṃ hoti, viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဝိညာဏ’န္တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခော သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏ’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati viññāṇaṃ hoti, kiṃpaccayā viññāṇa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho sati viññāṇaṃ hoti, nāmarūpapaccayā viññāṇa’nti.
၅၈. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ပစ္စုဒာဝတ္တတိ ခော ဣဒံ ဝိညာဏံ နာမရူပမ္ဟာ, နာပရံ ဂစ္ဆတိ။ ဧတ္တာဝတာ ဇာယေထ ဝာ ဇိယ္ယေထ ဝာ မိယ္ယေထ ဝာ စဝေထ ဝာ ဥပပဇ္ဇေထ ဝာ, ယဒိဒံ နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖသ္သော, ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏ္ဟာ , တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာနံ, ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော, ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ’။
58. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘paccudāvattati kho idaṃ viññāṇaṃ nāmarūpamhā, nāparaṃ gacchati. Ettāvatā jāyetha vā jiyyetha vā miyyetha vā cavetha vā upapajjetha vā, yadidaṃ nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā , taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti’.
၅၉. ‘‘‘သမုဒယော သမုဒယော’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပာဒိ, ဉာဏံ ဥဒပာဒိ, ပညာ ဥဒပာဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပာဒိ, အာလောကော ဥဒပာဒိ။
59. ‘‘‘Samudayo samudayo’ti kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.
၆၀. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခော အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’တိ။
60. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati jarāmaraṇaṃ na hoti, kissa nirodhā jarāmaraṇanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘jātiyā kho asati jarāmaraṇaṃ na hoti, jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဘဝေ ခော အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ, ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati jāti na hoti, kissa nirodhā jātinirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘bhave kho asati jāti na hoti, bhavanirodhā jātinirodho’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဘဝော န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဘဝနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဥပာဒာနေ ခော အသတိ ဘဝော န ဟောတိ, ဥပာဒာနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati bhavo na hoti, kissa nirodhā bhavanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘upādāne kho asati bhavo na hoti, upādānanirodhā bhavanirodho’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဥပာဒာနံ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘တဏ္ဟာယ ခော အသတိ ဥပာဒာနံ န ဟောတိ, တဏ္ဟာနိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati upādānaṃ na hoti, kissa nirodhā upādānanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘taṇhāya kho asati upādānaṃ na hoti, taṇhānirodhā upādānanirodho’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ တဏ္ဟာ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ တဏ္ဟာနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝေဒနာယ ခော အသတိ တဏ္ဟာ န ဟောတိ, ဝေဒနာနိရောဓာ တဏ္ဟာနိရောဓော’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati taṇhā na hoti, kissa nirodhā taṇhānirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘vedanāya kho asati taṇhā na hoti, vedanānirodhā taṇhānirodho’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဖသ္သေ ခော အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ဖသ္သနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati vedanā na hoti, kissa nirodhā vedanānirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘phasse kho asati vedanā na hoti, phassanirodhā vedanānirodho’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဖသ္သော န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဖသ္သနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သဠာယတနေ ခော အသတိ ဖသ္သော န ဟောတိ, သဠာယတနနိရောဓာ ဖသ္သနိရောဓော’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati phasso na hoti, kissa nirodhā phassanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘saḷāyatane kho asati phasso na hoti, saḷāyatananirodhā phassanirodho’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခော အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati saḷāyatanaṃ na hoti, kissa nirodhā saḷāyatananirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho asati saḷāyatanaṃ na hoti, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခော အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati nāmarūpaṃ na hoti, kissa nirodhā nāmarūpanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘viññāṇe kho asati nāmarūpaṃ na hoti, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမ္ဟိ နု ခော အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ, ကိသ္သ နိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခော အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ, နာမရူပနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati viññāṇaṃ na hoti, kissa nirodhā viññāṇanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho asati viññāṇaṃ na hoti, nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho’ti.
၆၁. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘အဓိဂတော ခော မ္ယာယံ မဂ္ဂော သမ္ဗောဓာယ ယဒိဒံ – နာမရူပနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော, ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော, နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော, သဠာယတနနိရောဓာ ဖသ္သနိရောဓော, ဖသ္သနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော, ဝေဒနာနိရောဓာ တဏ္ဟာနိရောဓော, တဏ္ဟာနိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော, ဥပာဒာနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော, ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော, ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတိ’။
61. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘adhigato kho myāyaṃ maggo sambodhāya yadidaṃ – nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti’.
၆၂. ‘‘‘နိရောဓော နိရောဓော’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သ ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပာဒိ, ဉာဏံ ဥဒပာဒိ, ပညာ ဥဒပာဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပာဒိ, အာလောကော ဥဒပာဒိ။
62. ‘‘‘Nirodho nirodho’ti kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.
၆၃. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဗောဓိသတ္တော အပရေန သမယေန ပဉ္စသု ဥပာဒာနက္ခန္ဓေသု ဥဒယဗ္ဗယာနုပသ္သီ ဝိဟာသိ – ‘ဣတိ ရူပံ, ဣတိ ရူပသ္သ သမုဒယော, ဣတိ ရူပသ္သ အတ္ထင္ဂမော; ဣတိ ဝေဒနာ, ဣတိ ဝေဒနာယ သမုဒယော, ဣတိ ဝေဒနာယ အတ္ထင္ဂမော; ဣတိ သညာ, ဣတိ သညာယ သမုဒယော, ဣတိ သညာယ အတ္ထင္ဂမော; ဣတိ သင္ခာရာ, ဣတိ သင္ခာရာနံ သမုဒယော, ဣတိ သင္ခာရာနံ အတ္ထင္ဂမော; ဣတိ ဝိညာဏံ, ဣတိ ဝိညာဏသ္သ သမုဒယော, ဣတိ ဝိညာဏသ္သ အတ္ထင္ဂမော’တိ, တသ္သ ပဉ္စသု ဥပာဒာနက္ခန္ဓေသု ဥဒယဗ္ဗယာနုပသ္သိနော ဝိဟရတော န စိရသ္သေဝ အနုပာဒာယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စီ’’တိ။
63. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bodhisatto aparena samayena pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassī vihāsi – ‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā, iti vedanāya samudayo, iti vedanāya atthaṅgamo; iti saññā, iti saññāya samudayo, iti saññāya atthaṅgamo; iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṃ samudayo, iti saṅkhārānaṃ atthaṅgamo; iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti, tassa pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassino viharato na cirasseva anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccī’’ti.
ဒုတိယဘာဏဝာရော။
Dutiyabhāṇavāro.
ဗ္ရဟ္မယာစနကထာ
Brahmayācanakathā
၆၄. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ ဓမ္မံ ဒေသေယ္ယ’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘အဓိဂတော ခော မ္ယာယံ ဓမ္မော ဂမ္ဘီရော ဒုဒ္ဒသော ဒုရနုဗောဓော သန္တော ပဏီတော အတက္ကာဝစရော နိပုဏော ပဏ္ဍိတဝေဒနီယော။ အာလယရာမာ ခော ပနာယံ ပဇာ အာလယရတာ အာလယသမ္မုဒိတာ။ အာလယရာမာယ ခော ပန ပဇာယ အာလယရတာယ အာလယသမ္မုဒိတာယ ဒုဒ္ဒသံ ဣဒံ ဌာနံ ယဒိဒံ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော။ ဣဒမ္ပိ ခော ဌာနံ ဒုဒ္ဒသံ ယဒိဒံ သဗ္ဗသင္ခာရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟာက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ။ အဟဉ္စေဝ ခော ပန ဓမ္မံ ဒေသေယ္ယံ, ပရေ စ မေ န အာဇာနေယ္ယုံ; သော မမသ္သ ကိလမထော, သာ မမသ္သ ဝိဟေသာ’တိ။
64. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ dhammaṃ deseyya’nti. Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘adhigato kho myāyaṃ dhammo gambhīro duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo. Ālayarāmā kho panāyaṃ pajā ālayaratā ālayasammuditā. Ālayarāmāya kho pana pajāya ālayaratāya ālayasammuditāya duddasaṃ idaṃ ṭhānaṃ yadidaṃ idappaccayatāpaṭiccasamuppādo. Idampi kho ṭhānaṃ duddasaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Ahañceva kho pana dhammaṃ deseyyaṃ, pare ca me na ājāneyyuṃ; so mamassa kilamatho, sā mamassa vihesā’ti.
၆၅. ‘‘အပိသ္သု, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဣမာ အနစ္ဆရိယာ ဂာထာယော ပဋိဘံသု ပုဗ္ဗေ အသ္သုတပုဗ္ဗာ –
65. ‘‘Apissu, bhikkhave, vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ imā anacchariyā gāthāyo paṭibhaṃsu pubbe assutapubbā –
‘ကိစ္ဆေန မေ အဓိဂတံ၊ ဟလံ ဒာနိ ပကာသိတုံ။
‘Kicchena me adhigataṃ, halaṃ dāni pakāsituṃ;
ရာဂဒောသပရေတေဟိ၊ နာယံ ဓမ္မော သုသမ္ဗုဓော။
Rāgadosaparetehi, nāyaṃ dhammo susambudho.
‘ပဋိသောတဂာမိံ နိပုဏံ၊ ဂမ္ဘီရံ ဒုဒ္ဒသံ အဏုံ။
‘Paṭisotagāmiṃ nipuṇaṃ, gambhīraṃ duddasaṃ aṇuṃ;
ရာဂရတ္တာ န ဒက္ခန္တိ၊ တမောခန္ဓေန အာဝုဋာ’တိ။
Rāgarattā na dakkhanti, tamokhandhena āvuṭā’ti.
‘‘ဣတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပဋိသဉ္စိက္ခတော အပ္ပောသ္သုက္ကတာယ စိတ္တံ နမိ, နော ဓမ္မဒေသနာယ။
‘‘Itiha , bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paṭisañcikkhato appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāya.
၆၆. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, အညတရသ္သ မဟာဗ္ရဟ္မုနော ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ဧတဒဟောသိ – ‘နသ္သတိ ဝတ ဘော လောကော, ဝိနသ္သတိ ဝတ ဘော လောကော, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အပ္ပောသ္သုက္ကတာယ စိတ္တံ နမတိ 75, နော ဓမ္မဒေသနာယာ’တိ။ အထ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာဗ္ရဟ္မာ သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ, ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ; ဧဝမေဝ ဗ္ရဟ္မလောကေ အန္တရဟိတော ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပုရတော ပာတုရဟောသိ။ အထ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာဗ္ရဟ္မာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ဒက္ခိဏံ ဇာဏုမဏ္ဍလံ ပထဝိယံ နိဟန္တ္ဝာ 76 ယေန ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဧတဒဝောစ – ‘ဒေသေတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဓမ္မံ, ဒေသေတု သုဂတော ဓမ္မံ, သန္တိ 77 သတ္တာ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာ; အသ္သဝနတာ ဓမ္မသ္သ ပရိဟာယန္တိ, ဘဝိသ္သန္တိ ဓမ္မသ္သ အညာတာရော’တိ။
66. ‘‘Atha kho, bhikkhave, aññatarassa mahābrahmuno vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya etadahosi – ‘nassati vata bho loko, vinassati vata bho loko, yatra hi nāma vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa appossukkatāya cittaṃ namati 78, no dhammadesanāyā’ti. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva brahmaloke antarahito vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa purato pāturahosi. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā dakkhiṇaṃ jāṇumaṇḍalaṃ pathaviyaṃ nihantvā 79 yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenañjaliṃ paṇāmetvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘desetu, bhante, bhagavā dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ, santi 80 sattā apparajakkhajātikā; assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’ti.
၆၇. ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ 81, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော တံ မဟာဗ္ရဟ္မာနံ ဧတဒဝောစ – ‘မယ္ဟမ္ပိ ခော, ဗ္ရဟ္မေ, ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ ဓမ္မံ ဒေသေယ္ယ’’န္တိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဗ္ရဟ္မေ, ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဓိဂတော ခော မ္ယာယံ ဓမ္မော ဂမ္ဘီရော ဒုဒ္ဒသော ဒုရနုဗောဓော သန္တော ပဏီတော အတက္ကာဝစရော နိပုဏော ပဏ္ဍိတဝေဒနီယော။ အာလယရာမာ ခော ပနာယံ ပဇာ အာလယရတာ အာလယသမ္မုဒိတာ။ အာလယရာမာယ ခော ပန ပဇာယ အာလယရတာယ အာလယသမ္မုဒိတာယ ဒုဒ္ဒသံ ဣဒံ ဌာနံ ယဒိဒံ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော။ ဣဒမ္ပိ ခော ဌာနံ ဒုဒ္ဒသံ ယဒိဒံ သဗ္ဗသင္ခာရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟာက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ။ အဟဉ္စေဝ ခော ပန ဓမ္မံ ဒေသေယ္ယံ, ပရေ စ မေ န အာဇာနေယ္ယုံ; သော မမသ္သ ကိလမထော, သာ မမသ္သ ဝိဟေသာ’’တိ။ အပိသ္သု မံ, ဗ္ရဟ္မေ , ဣမာ အနစ္ဆရိယာ ဂာထာယော ပဋိဘံသု ပုဗ္ဗေ အသ္သုတပုဗ္ဗာ –
67. ‘‘Evaṃ vutte 82, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho taṃ mahābrahmānaṃ etadavoca – ‘mayhampi kho, brahme, etadahosi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ dhammaṃ deseyya’’nti. Tassa mayhaṃ, brahme, etadahosi – ‘‘adhigato kho myāyaṃ dhammo gambhīro duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo. Ālayarāmā kho panāyaṃ pajā ālayaratā ālayasammuditā. Ālayarāmāya kho pana pajāya ālayaratāya ālayasammuditāya duddasaṃ idaṃ ṭhānaṃ yadidaṃ idappaccayatāpaṭiccasamuppādo. Idampi kho ṭhānaṃ duddasaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Ahañceva kho pana dhammaṃ deseyyaṃ, pare ca me na ājāneyyuṃ; so mamassa kilamatho, sā mamassa vihesā’’ti. Apissu maṃ, brahme , imā anacchariyā gāthāyo paṭibhaṃsu pubbe assutapubbā –
‘‘ကိစ္ဆေန မေ အဓိဂတံ၊ ဟလံ ဒာနိ ပကာသိတုံ။
‘‘Kicchena me adhigataṃ, halaṃ dāni pakāsituṃ;
ရာဂဒောသပရေတေဟိ၊ နာယံ ဓမ္မော သုသမ္ဗုဓော။
Rāgadosaparetehi, nāyaṃ dhammo susambudho.
‘‘ပဋိသောတဂာမိံ နိပုဏံ၊ ဂမ္ဘီရံ ဒုဒ္ဒသံ အဏုံ။
‘‘Paṭisotagāmiṃ nipuṇaṃ, gambhīraṃ duddasaṃ aṇuṃ;
ရာဂရတ္တာ န ဒက္ခန္တိ၊ တမောခန္ဓေန အာဝုဋာ’’တိ။
Rāgarattā na dakkhanti, tamokhandhena āvuṭā’’ti.
‘ဣတိဟ မေ, ဗ္ရဟ္မေ, ပဋိသဉ္စိက္ခတော အပ္ပောသ္သုက္ကတာယ စိတ္တံ နမိ, နော ဓမ္မဒေသနာယာ’တိ။
‘Itiha me, brahme, paṭisañcikkhato appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāyā’ti.
၆၈. ‘‘ဒုတိယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သော မဟာဗ္ရဟ္မာ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သော မဟာဗ္ရဟ္မာ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဧတဒဝောစ – ‘ဒေသေတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဓမ္မံ, ဒေသေတု သုဂတော ဓမ္မံ, သန္တိ သတ္တာ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာ, အသ္သဝနတာ ဓမ္မသ္သ ပရိဟာယန္တိ, ဘဝိသ္သန္တိ ဓမ္မသ္သ အညာတာရော’တိ။
68. ‘‘Dutiyampi kho, bhikkhave, so mahābrahmā…pe… tatiyampi kho, bhikkhave, so mahābrahmā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘desetu, bhante, bhagavā dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ, santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’ti.
၆၉. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဗ္ရဟ္မုနော စ အဇ္ဈေသနံ ဝိဒိတ္ဝာ သတ္တေသု စ ကာရုညတံ ပဋိစ္စ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝောလောကေသိ။ အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝောလောကေန္တော သတ္တေ အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သ္ဝာကာရေ ဒ္ဝာကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ 83 အပ္ပေကစ္စေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒသ္သာဝိနေ 84 ဝိဟရန္တေ, အပ္ပေကစ္စေ န ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒသ္သာဝိနေ 85 ဝိဟရန္တေ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဥပ္ပလိနိယံ ဝာ ပဒုမိနိယံ ဝာ ပုဏ္ဍရီကိနိယံ ဝာ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝာ ပဒုမာနိ ဝာ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝာ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာနုဂ္ဂတာနိ အန္တော နိမုဂ္ဂပောသီနိ။ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝာ ပဒုမာနိ ဝာ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝာ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ သမောဒကံ ဌိတာနိ။ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝာ ပဒုမာနိ ဝာ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝာ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာ အစ္စုဂ္ဂမ္မ ဌိတာနိ အနုပလိတ္တာနိ ဥဒကေန။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝောလောကေန္တော အဒ္ဒသ သတ္တေ အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သ္ဝာကာရေ ဒ္ဝာကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ အပ္ပေကစ္စေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒသ္သာဝိနေ ဝိဟရန္တေ, အပ္ပေကစ္စေ န ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒသ္သာဝိနေ ဝိဟရန္တေ။
69. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brahmuno ca ajjhesanaṃ viditvā sattesu ca kāruññataṃ paṭicca buddhacakkhunā lokaṃ volokesi. Addasā kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho buddhacakkhunā lokaṃ volokento satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye 86 appekacce paralokavajjabhayadassāvine 87 viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvine 88 viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni anto nimuggaposīni. Appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni samodakaṃ ṭhitāni. Appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakā accuggamma ṭhitāni anupalittāni udakena. Evameva kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvine viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvine viharante.
၇၀. ‘‘အထ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာဗ္ရဟ္မာ ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဂာထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –
70. ‘‘Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
‘သေလေ ယထာ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိဋ္ဌိတော၊ ယထာပိ ပသ္သေ ဇနတံ သမန္တတော။
‘Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito, yathāpi passe janataṃ samantato;
တထူပမံ ဓမ္မမယံ သုမေဓ၊ ပာသာဒမာရုယ္ဟ သမန္တစက္ခု။
Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha, pāsādamāruyha samantacakkhu.
အဝေက္ခသ္သု ဇာတိဇရာဘိဘူတံ။
Avekkhassu jātijarābhibhūtaṃ;
ဥဋ္ဌေဟိ ဝီရ ဝိဇိတသင္ဂာမ၊
Uṭṭhehi vīra vijitasaṅgāma,
သတ္ထဝာဟ အဏဏ ဝိစရ လောကေ။
Satthavāha aṇaṇa vicara loke.
အညာတာရော ဘဝိသ္သန္တီ’တိ။
Aññātāro bhavissantī’ti.
၇၁. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော တံ မဟာဗ္ရဟ္မာနံ ဂာထာယ အဇ္ဈဘာသိ –
71. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho taṃ mahābrahmānaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘အပာရုတာ တေသံ အမတသ္သ ဒ္ဝာရာ၊
‘Apārutā tesaṃ amatassa dvārā,
ယေ သောတဝန္တော ပမုဉ္စန္တု သဒ္ဓံ။
Ye sotavanto pamuñcantu saddhaṃ;
ဝိဟိံသသညီ ပဂုဏံ န ဘာသိံ၊
Vihiṃsasaññī paguṇaṃ na bhāsiṃ,
ဓမ္မံ ပဏီတံ မနုဇေသု ဗ္ရဟ္မေ’တိ။
Dhammaṃ paṇītaṃ manujesu brahme’ti.
‘‘အထ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာဗ္ရဟ္မာ ‘ကတာဝကာသော ခောမ္ဟိ ဝိပသ္သိနာ ဘဂဝတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဓမ္မဒေသနာယာ’တိ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ တတ္ထေဝ အန္တရဓာယိ။
‘‘Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ‘katāvakāso khomhi vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammadesanāyā’ti vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tattheva antaradhāyi.
အဂ္ဂသာဝကယုဂံ
Aggasāvakayugaṃ
၇၂. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ကသ္သ နု ခော အဟံ ပဌမံ ဓမ္မံ ဒေသေယ္ယံ, ကော ဣမံ ဓမ္မံ ခိပ္ပမေဝ အာဇာနိသ္သတီ’တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခော ခဏ္ဍော စ ရာဇပုတ္တော တိသ္သော စ ပုရောဟိတပုတ္တော ဗန္ဓုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ ပဋိဝသန္တိ ပဏ္ဍိတာ ဝိယတ္တာ မေဓာဝိနော ဒီဃရတ္တံ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာ။ ယံနူနာဟံ ခဏ္ဍသ္သ စ ရာဇပုတ္တသ္သ, တိသ္သသ္သ စ ပုရောဟိတပုတ္တသ္သ ပဌမံ ဓမ္မံ ဒေသေယ္ယံ , တေ ဣမံ ဓမ္မံ ခိပ္ပမေဝ အာဇာနိသ္သန္တီ’တိ။
72. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ, ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘ayaṃ kho khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasanti paṇḍitā viyattā medhāvino dīgharattaṃ apparajakkhajātikā. Yaṃnūnāhaṃ khaṇḍassa ca rājaputtassa, tissassa ca purohitaputtassa paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ , te imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissantī’ti.
၇၃. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ, ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ; ဧဝမေဝ ဗောဓိရုက္ခမူလေ အန္တရဟိတော ဗန္ဓုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ ခေမေ မိဂဒာယေ ပာတုရဟောသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဒာယပာလံ 93 အာမန္တေသိ – ‘ဧဟိ တ္ဝံ, သမ္မ ဒာယပာလ, ဗန္ဓုမတိံ ရာဇဓာနိံ ပဝိသိတ္ဝာ ခဏ္ဍဉ္စ ရာဇပုတ္တံ တိသ္သဉ္စ ပုရောဟိတပုတ္တံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ဝိပသ္သီ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဗန္ဓုမတိံ ရာဇဓာနိံ အနုပ္ပတ္တော ခေမေ မိဂဒာယေ ဝိဟရတိ, သော တုမ္ဟာကံ ဒသ္သနကာမော’တိ။ ‘ဧဝံ, ဘန္တေ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒာယပာလော ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဗန္ဓုမတိံ ရာဇဓာနိံ ပဝိသိတ္ဝာ ခဏ္ဍဉ္စ ရာဇပုတ္တံ တိသ္သဉ္စ ပုရောဟိတပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘ဝိပသ္သီ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဗန္ဓုမတိံ ရာဇဓာနိံ အနုပ္ပတ္တော ခေမေ မိဂဒာယေ ဝိဟရတိ; သော တုမ္ဟာကံ ဒသ္သနကာမော’တိ။
73. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva bodhirukkhamūle antarahito bandhumatiyā rājadhāniyā kheme migadāye pāturahosi. Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dāyapālaṃ 94 āmantesi – ‘ehi tvaṃ, samma dāyapāla, bandhumatiṃ rājadhāniṃ pavisitvā khaṇḍañca rājaputtaṃ tissañca purohitaputtaṃ evaṃ vadehi – vipassī, bhante, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati, so tumhākaṃ dassanakāmo’ti. ‘Evaṃ, bhante’ti kho, bhikkhave, dāyapālo vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paṭissutvā bandhumatiṃ rājadhāniṃ pavisitvā khaṇḍañca rājaputtaṃ tissañca purohitaputtaṃ etadavoca – ‘vipassī, bhante, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati; so tumhākaṃ dassanakāmo’ti.
၇၄. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ခဏ္ဍော စ ရာဇပုတ္တော တိသ္သော စ ပုရောဟိတပုတ္တော ဘဒ္ဒာနိ ဘဒ္ဒာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတ္ဝာ ဘဒ္ဒံ ဘဒ္ဒံ ယာနံ အဘိရုဟိတ္ဝာ ဘဒ္ဒေဟိ ဘဒ္ဒေဟိ ယာနေဟိ ဗန္ဓုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ နိယ္ယိံသု။ ယေန ခေမော မိဂဒာယော တေန ပာယိံသု။ ယာဝတိကာ ယာနသ္သ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တ္ဝာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတ္ဝာ ပတ္တိကာဝ 95 ယေန ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော တေနုပသင္ကမိံသု။ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။
74. ‘‘Atha kho, bhikkhave, khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto bhaddāni bhaddāni yānāni yojāpetvā bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi bandhumatiyā rājadhāniyā niyyiṃsu. Yena khemo migadāyo tena pāyiṃsu. Yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikāva 96 yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
၇၅. ‘‘တေသံ ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ 97 ကထေသိ, သေယ္ယထိဒံ – ဒာနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒာ တေ ဘဂဝာ အညာသိ ကလ္လစိတ္တေ မုဒုစိတ္တေ ဝိနီဝရဏစိတ္တေ ဥဒဂ္ဂစိတ္တေ ပသန္နစိတ္တေ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓာနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ, တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂံ။ သေယ္ယထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ, ဧဝမေဝ ခဏ္ဍသ္သ စ ရာဇပုတ္တသ္သ တိသ္သသ္သ စ ပုရောဟိတပုတ္တသ္သ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပာဒိ – ‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ။
75. ‘‘Tesaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho anupubbiṃ kathaṃ 98 kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva khaṇḍassa ca rājaputtassa tissassa ca purohitaputtassa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti.
၇၆. ‘‘တေ ဒိဋ္ဌဓမ္မာ ပတ္တဓမ္မာ ဝိဒိတဓမ္မာ ပရိယောဂာဠ္ဟဓမ္မာ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆာ ဝိဂတကထံကထာ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တာ အပရပ္ပစ္စယာ သတ္ထုသာသနေ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဧတဒဝောစုံ – ‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ ‘‘စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီ’’တိ။ ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧတေ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ။ လဘေယ္ယာမ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယ္ယာမ ဥပသမ္ပဒ’န္တိ။
76. ‘‘Te diṭṭhadhammā pattadhammā viditadhammā pariyogāḷhadhammā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavocuṃ – ‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca. Labheyyāma mayaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyāma upasampada’nti.
၇၇. ‘‘အလတ္ထုံ ခော , ဘိက္ခဝေ, ခဏ္ဍော စ ရာဇပုတ္တော, တိသ္သော စ ပုရောဟိတပုတ္တော ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလတ္ထုံ ဥပသမ္ပဒံ။ တေ ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ; သင္ခာရာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ နိဗ္ဗာနေ 99 အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ တေသံ ဝိပသ္သိနာ ဘဂဝတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိယမာနာနံ သမာဒပိယမာနာနံ သမုတ္တေဇိယမာနာနံ သမ္ပဟံသိယမာနာနံ နစိရသ္သေဝ အနုပာဒာယ အာသဝေဟိ စိတ္တာနိ ဝိမုစ္စိံသု။
77. ‘‘Alatthuṃ kho , bhikkhave, khaṇḍo ca rājaputto, tisso ca purohitaputto vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ alatthuṃ upasampadaṃ. Te vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi; saṅkhārānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nibbāne 100 ānisaṃsaṃ pakāsesi. Tesaṃ vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassiyamānānaṃ samādapiyamānānaṃ samuttejiyamānānaṃ sampahaṃsiyamānānaṃ nacirasseva anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu.
မဟာဇနကာယပဗ္ဗဇ္ဇာ
Mahājanakāyapabbajjā
၇၈. ‘‘အသ္သောသိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗန္ဓုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ မဟာဇနကာယော စတုရာသီတိပာဏသဟသ္သာနိ – ‘ဝိပသ္သီ ကိရ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဗန္ဓုမတိံ ရာဇဓာနိံ အနုပ္ပတ္တော ခေမေ မိဂဒာယေ ဝိဟရတိ။ ခဏ္ဍော စ ကိရ ရာဇပုတ္တော တိသ္သော စ ပုရောဟိတပုတ္တော ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သန္တိကေ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ’တိ။ သုတ္ဝာန နေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘န ဟိ နူန သော ဩရကော ဓမ္မဝိနယော, န သာ ဩရကာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ယတ္ထ ခဏ္ဍော စ ရာဇပုတ္တော တိသ္သော စ ပုရောဟိတပုတ္တော ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ။ ခဏ္ဍော စ ရာဇပုတ္တော တိသ္သော စ ပုရောဟိတပုတ္တော ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သန္တိ, ကိမင္ဂံ ပန မယ’န္တိ။ အထ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာဇနကာယော စတုရာသီတိပာဏသဟသ္သာနိ ဗန္ဓုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ နိက္ခမိတ္ဝာ ယေန ခေမော မိဂဒာယော ယေန ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။
78. ‘‘Assosi kho, bhikkhave, bandhumatiyā rājadhāniyā mahājanakāyo caturāsītipāṇasahassāni – ‘vipassī kira bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati. Khaṇḍo ca kira rājaputto tisso ca purohitaputto vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā’ti. Sutvāna nesaṃ etadahosi – ‘na hi nūna so orako dhammavinayo, na sā orakā pabbajjā, yattha khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā. Khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissanti, kimaṅgaṃ pana maya’nti. Atha kho so, bhikkhave, mahājanakāyo caturāsītipāṇasahassāni bandhumatiyā rājadhāniyā nikkhamitvā yena khemo migadāyo yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
၇၉. ‘‘တေသံ ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ။ သေယ္ယထိဒံ – ဒာနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒာ တေ ဘဂဝာ အညာသိ ကလ္လစိတ္တေ မုဒုစိတ္တေ ဝိနီဝရဏစိတ္တေ ဥဒဂ္ဂစိတ္တေ ပသန္နစိတ္တေ , အထ ယာ ဗုဒ္ဓာနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ, တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂံ။ သေယ္ယထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ, ဧဝမေဝ တေသံ စတုရာသီတိပာဏသဟသ္သာနံ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပာဒိ – ‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ။
79. ‘‘Tesaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho anupubbiṃ kathaṃ kathesi. Seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte , atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva tesaṃ caturāsītipāṇasahassānaṃ tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti.
၈၀. ‘‘တေ ဒိဋ္ဌဓမ္မာ ပတ္တဓမ္မာ ဝိဒိတဓမ္မာ ပရိယောဂာဠ္ဟဓမ္မာ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆာ ဝိဂတကထံကထာ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တာ အပရပ္ပစ္စယာ သတ္ထုသာသနေ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဧတဒဝောစုံ – ‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ ‘‘စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီ’’တိ။ ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧတေ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ 101။ လဘေယ္ယာမ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘေယ္ယာမ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။
80. ‘‘Te diṭṭhadhammā pattadhammā viditadhammā pariyogāḷhadhammā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavocuṃ – ‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca 102. Labheyyāma mayaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyāma upasampada’’nti.
၈၁. ‘‘အလတ္ထုံ ခော, ဘိက္ခဝေ, တာနိ စတုရာသီတိပာဏသဟသ္သာနိ ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထုံ ဥပသမ္ပဒံ။ တေ ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ; သင္ခာရာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ နိဗ္ဗာနေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ တေသံ ဝိပသ္သိနာ ဘဂဝတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိယမာနာနံ သမာဒပိယမာနာနံ သမုတ္တေဇိယမာနာနံ သမ္ပဟံသိယမာနာနံ နစိရသ္သေဝ အနုပာဒာယ အာသဝေဟိ စိတ္တာနိ ဝိမုစ္စိံသု။
81. ‘‘Alatthuṃ kho, bhikkhave, tāni caturāsītipāṇasahassāni vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ, alatthuṃ upasampadaṃ. Te vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi; saṅkhārānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nibbāne ānisaṃsaṃ pakāsesi. Tesaṃ vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassiyamānānaṃ samādapiyamānānaṃ samuttejiyamānānaṃ sampahaṃsiyamānānaṃ nacirasseva anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu.
ပုရိမပဗ္ဗဇိတာနံ ဓမ္မာဘိသမယော
Purimapabbajitānaṃ dhammābhisamayo
၈၂. ‘‘အသ္သောသုံ ခော, ဘိက္ခဝေ, တာနိ ပုရိမာနိ စတုရာသီတိပဗ္ဗဇိတသဟသ္သာနိ – ‘ဝိပသ္သီ ကိရ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဗန္ဓုမတိံ ရာဇဓာနိံ အနုပ္ပတ္တော ခေမေ မိဂဒာယေ ဝိဟရတိ, ဓမ္မဉ္စ ကိရ ဒေသေတီ’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, တာနိ စတုရာသီတိပဗ္ဗဇိတသဟသ္သာနိ ယေန ဗန္ဓုမတီ ရာဇဓာနီ ယေန ခေမော မိဂဒာယော ယေန ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။
82. ‘‘Assosuṃ kho, bhikkhave, tāni purimāni caturāsītipabbajitasahassāni – ‘vipassī kira bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati, dhammañca kira desetī’ti. Atha kho, bhikkhave, tāni caturāsītipabbajitasahassāni yena bandhumatī rājadhānī yena khemo migadāyo yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
၈၃. ‘‘တေသံ ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ။ သေယ္ယထိဒံ – ဒာနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒာ တေ ဘဂဝာ အညာသိ ကလ္လစိတ္တေ မုဒုစိတ္တေ ဝိနီဝရဏစိတ္တေ ဥဒဂ္ဂစိတ္တေ ပသန္နစိတ္တေ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓာနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ, တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂံ။ သေယ္ယထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ, ဧဝမေဝ တေသံ စတုရာသီတိပဗ္ဗဇိတသဟသ္သာနံ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပာဒိ – ‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ။
83. ‘‘Tesaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho anupubbiṃ kathaṃ kathesi. Seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva tesaṃ caturāsītipabbajitasahassānaṃ tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti.
၈၄. ‘‘တေ ဒိဋ္ဌဓမ္မာ ပတ္တဓမ္မာ ဝိဒိတဓမ္မာ ပရိယောဂာဠ္ဟဓမ္မာ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆာ ဝိဂတကထံကထာ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တာ အပရပ္ပစ္စယာ သတ္ထုသာသနေ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဧတဒဝောစုံ – ‘အဘိက္ကန္တံ , ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ ‘‘စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီ’’တိ။ ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧတေ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ လဘေယ္ယာမ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘေယ္ယာမ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။
84. ‘‘Te diṭṭhadhammā pattadhammā viditadhammā pariyogāḷhadhammā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavocuṃ – ‘abhikkantaṃ , bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāma mayaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyāma upasampada’’nti.
၈၅. ‘‘အလတ္ထုံ ခော, ဘိက္ခဝေ, တာနိ စတုရာသီတိပဗ္ဗဇိတသဟသ္သာနိ ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလတ္ထုံ ဥပသမ္ပဒံ။ တေ ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ; သင္ခာရာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ နိဗ္ဗာနေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ တေသံ ဝိပသ္သိနာ ဘဂဝတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိယမာနာနံ သမာဒပိယမာနာနံ သမုတ္တေဇိယမာနာနံ သမ္ပဟံသိယမာနာနံ နစိရသ္သေဝ အနုပာဒာယ အာသဝေဟိ စိတ္တာနိ ဝိမုစ္စိံသု။
85. ‘‘Alatthuṃ kho, bhikkhave, tāni caturāsītipabbajitasahassāni vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ alatthuṃ upasampadaṃ. Te vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi; saṅkhārānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nibbāne ānisaṃsaṃ pakāsesi. Tesaṃ vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassiyamānānaṃ samādapiyamānānaṃ samuttejiyamānānaṃ sampahaṃsiyamānānaṃ nacirasseva anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu.
စာရိကာအနုဇာနနံ
Cārikāanujānanaṃ
၈၆. ‘‘တေန ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန ဗန္ဓုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ မဟာဘိက္ခုသင္ဃော ပဋိဝသတိ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟသ္သံ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘မဟာ ခော ဧတရဟိ ဘိက္ခုသင္ဃော ဗန္ဓုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ ပဋိဝသတိ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟသ္သံ, ယံနူနာဟံ ဘိက္ခူ အနုဇာနေယ္ယံ – ‘စရထ, ဘိက္ခဝေ, စာရိကံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ; မာ ဧကေန ဒ္ဝေ အဂမိတ္ထ; ဒေသေထ, ဘိက္ခဝေ , ဓမ္မံ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေထ။ သန္တိ သတ္တာ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာ, အသ္သဝနတာ ဓမ္မသ္သ ပရိဟာယန္တိ, ဘဝိသ္သန္တိ ဓမ္မသ္သ အညာတာရော။ အပိ စ ဆန္နံ ဆန္နံ ဝသ္သာနံ အစ္စယေန ဗန္ဓုမတီ ရာဇဓာနီ ဥပသင္ကမိတဗ္ဗာ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသာယာ’’’တိ။
86. ‘‘Tena kho pana, bhikkhave, samayena bandhumatiyā rājadhāniyā mahābhikkhusaṅgho paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘mahā kho etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, yaṃnūnāhaṃ bhikkhū anujāneyyaṃ – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave , dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. Api ca channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’’’ti.
၈၇. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, အညတရော မဟာဗ္ရဟ္မာ ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ, ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ။ ဧဝမေဝ ဗ္ရဟ္မလောကေ အန္တရဟိတော ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပုရတော ပာတုရဟောသိ။ အထ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာဗ္ရဟ္မာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ယေန ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဧတဒဝောစ – ‘ဧဝမေတံ, ဘဂဝာ, ဧဝမေတံ, သုဂတ။ မဟာ ခော, ဘန္တေ, ဧတရဟိ ဘိက္ခုသင္ဃော ဗန္ဓုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ ပဋိဝသတိ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟသ္သံ, အနုဇာနာတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဘိက္ခူ – ‘‘စရထ, ဘိက္ခဝေ, စာရိကံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ; မာ ဧကေန ဒ္ဝေ အဂမိတ္ထ; ဒေသေထ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေထ။ သန္တိ သတ္တာ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာ, အသ္သဝနတာ ဓမ္မသ္သ ပရိဟာယန္တိ, ဘဝိသ္သန္တိ ဓမ္မသ္သ အညာတာရော’’တိ 103။ အပိ စ, ဘန္တေ, မယံ တထာ ကရိသ္သာမ ယထာ ဘိက္ခူ ဆန္နံ ဆန္နံ ဝသ္သာနံ အစ္စယေန ဗန္ဓုမတိံ ရာဇဓာနိံ ဥပသင္ကမိသ္သန္တိ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသာယာ’တိ။ ဣဒမဝောစ, ဘိက္ခဝေ, သော မဟာဗ္ရဟ္မာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာ ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ တတ္ထေဝ အန္တရဓာယိ။
87. ‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro mahābrahmā vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya. Evameva brahmaloke antarahito vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa purato pāturahosi. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenañjaliṃ paṇāmetvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Mahā kho, bhante, etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, anujānātu, bhante, bhagavā bhikkhū – ‘‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’’ti 104. Api ca, bhante, mayaṃ tathā karissāma yathā bhikkhū channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamissanti pātimokkhuddesāyā’ti. Idamavoca, bhikkhave, so mahābrahmā, idaṃ vatvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tattheva antaradhāyi.
၈၈. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော သာယန္ဟသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘ဣဓ မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – မဟာ ခော ဧတရဟိ ဘိက္ခုသင္ဃော ဗန္ဓုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ ပဋိဝသတိ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟသ္သံ ။ ယံနူနာဟံ ဘိက္ခူ အနုဇာနေယ္ယံ – ‘စရထ, ဘိက္ခဝေ, စာရိကံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ; မာ ဧကေန ဒ္ဝေ အဂမိတ္ထ; ဒေသေထ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေထ။ သန္တိ သတ္တာ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာ, အသ္သဝနတာ ဓမ္မသ္သ ပရိဟာယန္တိ, ဘဝိသ္သန္တိ ဓမ္မသ္သ အညာတာရော။ အပိ စ, ဆန္နံ ဆန္နံ ဝသ္သာနံ အစ္စယေန ဗန္ဓုမတီ ရာဇဓာနီ ဥပသင္ကမိတဗ္ဗာ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသာယာတိ။
88. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito bhikkhū āmantesi – ‘idha mayhaṃ, bhikkhave, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – mahā kho etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ . Yaṃnūnāhaṃ bhikkhū anujāneyyaṃ – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. Api ca, channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyāti.
‘‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, အညတရော မဟာဗ္ရဟ္မာ မမ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ, ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ, ဧဝမေဝ ဗ္ရဟ္မလောကေ အန္တရဟိတော မမ ပုရတော ပာတုရဟောသိ။ အထ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာဗ္ရဟ္မာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ယေနာဟံ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ မံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧဝမေတံ, ဘဂဝာ, ဧဝမေတံ, သုဂတ။ မဟာ ခော, ဘန္တေ, ဧတရဟိ ဘိက္ခုသင္ဃော ဗန္ဓုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ ပဋိဝသတိ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟသ္သံ။ အနုဇာနာတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဘိက္ခူ – ‘စရထ, ဘိက္ခဝေ, စာရိကံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ; မာ ဧကေန ဒ္ဝေ အဂမိတ္ထ; ဒေသေထ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ။ပေ.။ သန္တိ သတ္တာ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာ , အသ္သဝနတာ ဓမ္မသ္သ ပရိဟာယန္တိ, ဘဝိသ္သန္တိ ဓမ္မသ္သ အညာတာရော’တိ။ အပိ စ, ဘန္တေ, မယံ တထာ ကရိသ္သာမ, ယထာ ဘိက္ခူ ဆန္နံ ဆန္နံ ဝသ္သာနံ အစ္စယေန ဗန္ဓုမတိံ ရာဇဓာနိံ ဥပသင္ကမိသ္သန္တိ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသာယာ’’တိ။ ဣဒမဝောစ, ဘိက္ခဝေ, သော မဟာဗ္ရဟ္မာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာ မံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ တတ္ထေဝ အန္တရဓာယိ’။
‘‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro mahābrahmā mama cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva brahmaloke antarahito mama purato pāturahosi. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā maṃ etadavoca – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Mahā kho, bhante, etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Anujānātu, bhante, bhagavā bhikkhū – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ…pe… santi sattā apparajakkhajātikā , assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’ti. Api ca, bhante, mayaṃ tathā karissāma, yathā bhikkhū channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamissanti pātimokkhuddesāyā’’ti. Idamavoca, bhikkhave, so mahābrahmā, idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tattheva antaradhāyi’.
‘‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စရထ စာရိကံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ; မာ ဧကေန ဒ္ဝေ အဂမိတ္ထ; ဒေသေထ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေထ။ သန္တိ သတ္တာ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာ, အသ္သဝနတာ ဓမ္မသ္သ ပရိဟာယန္တိ, ဘဝိသ္သန္တိ ဓမ္မသ္သ အညာတာရော။ အပိ စ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္နံ ဆန္နံ ဝသ္သာနံ အစ္စယေန ဗန္ဓုမတီ ရာဇဓာနီ ဥပသင္ကမိတဗ္ဗာ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသာယာ’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ယေဘုယ္ယေန ဧကာဟေနေဝ ဇနပဒစာရိကံ ပက္ကမိံသု။
‘‘‘Anujānāmi, bhikkhave, caratha cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. Api ca, bhikkhave, channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. Atha kho, bhikkhave, bhikkhū yebhuyyena ekāheneva janapadacārikaṃ pakkamiṃsu.
၈၉. ‘‘တေန ခော ပန သမယေန ဇမ္ဗုဒီပေ စတုရာသီတိ အာဝာသသဟသ္သာနိ ဟောန္တိ။ ဧကမ္ဟိ ဟိ ဝသ္သေ နိက္ခန္တေ ဒေဝတာ သဒ္ဒမနုသ္သာဝေသုံ – ‘နိက္ခန္တံ ခော, မာရိသာ, ဧကံ ဝသ္သံ; ပဉ္စ ဒာနိ ဝသ္သာနိ သေသာနိ ; ပဉ္စန္နံ ဝသ္သာနံ အစ္စယေန ဗန္ဓုမတီ ရာဇဓာနီ ဥပသင္ကမိတဗ္ဗာ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသာယာ’တိ။ ဒ္ဝီသု ဝသ္သေသု နိက္ခန္တေသု။ တီသု ဝသ္သေသု နိက္ခန္တေသု။ စတူသု ဝသ္သေသု နိက္ခန္တေသု။ ပဉ္စသု ဝသ္သေသု နိက္ခန္တေသု ဒေဝတာ သဒ္ဒမနုသ္သာဝေသုံ – ‘နိက္ခန္တာနိ ခော , မာရိသာ, ပဉ္စဝသ္သာနိ; ဧကံ ဒာနိ ဝသ္သံ သေသံ; ဧကသ္သ ဝသ္သသ္သ အစ္စယေန ဗန္ဓုမတီ ရာဇဓာနီ ဥပသင္ကမိတဗ္ဗာ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသာယာ’တိ။ ဆသု ဝသ္သေသု နိက္ခန္တေသု ဒေဝတာ သဒ္ဒမနုသ္သာဝေသုံ – ‘နိက္ခန္တာနိ ခော, မာရိသာ, ဆဗ္ဗသ္သာနိ, သမယော ဒာနိ ဗန္ဓုမတိံ ရာဇဓာနိံ ဥပသင္ကမိတုံ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသာယာ’တိ။ အထ ခော တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အပ္ပေကစ္စေ သကေန ဣဒ္ဓာနုဘာဝေန အပ္ပေကစ္စေ ဒေဝတာနံ ဣဒ္ဓာနုဘာဝေန ဧကာဟေနေဝ ဗန္ဓုမတိံ ရာဇဓာနိံ ဥပသင္ကမိံသု ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသာယာတိ 105။
89. ‘‘Tena kho pana samayena jambudīpe caturāsīti āvāsasahassāni honti. Ekamhi hi vasse nikkhante devatā saddamanussāvesuṃ – ‘nikkhantaṃ kho, mārisā, ekaṃ vassaṃ; pañca dāni vassāni sesāni ; pañcannaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. Dvīsu vassesu nikkhantesu… tīsu vassesu nikkhantesu… catūsu vassesu nikkhantesu… pañcasu vassesu nikkhantesu devatā saddamanussāvesuṃ – ‘nikkhantāni kho , mārisā, pañcavassāni; ekaṃ dāni vassaṃ sesaṃ; ekassa vassassa accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. Chasu vassesu nikkhantesu devatā saddamanussāvesuṃ – ‘nikkhantāni kho, mārisā, chabbassāni, samayo dāni bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamituṃ pātimokkhuddesāyā’ti. Atha kho te, bhikkhave, bhikkhū appekacce sakena iddhānubhāvena appekacce devatānaṃ iddhānubhāvena ekāheneva bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamiṃsu pātimokkhuddesāyāti 106.
၉၀. ‘‘တတ္ရ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘိက္ခုသင္ဃေ ဧဝံ ပာတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသတိ –
90. ‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhikkhusaṅghe evaṃ pātimokkhaṃ uddisati –
‘ခန္တီ ပရမံ တပော တိတိက္ခာ၊
‘Khantī paramaṃ tapo titikkhā,
နိဗ္ဗာနံ ပရမံ ဝဒန္တိ ဗုဒ္ဓာ။
Nibbānaṃ paramaṃ vadanti buddhā;
န ဟိ ပဗ္ဗဇိတော ပရူပဃာတီ၊
Na hi pabbajito parūpaghātī,
‘သဗ္ဗပာပသ္သ အကရဏံ၊ ကုသလသ္သ ဥပသမ္ပဒာ။
‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;
သစိတ္တပရိယောဒပနံ၊ ဧတံ ဗုဒ္ဓာနသာသနံ။
Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhānasāsanaṃ.
မတ္တညုတာ စ ဘတ္တသ္မိံ၊ ပန္တဉ္စ သယနာသနံ။
Mattaññutā ca bhattasmiṃ, pantañca sayanāsanaṃ;
အဓိစိတ္တေ စ အာယောဂော၊ ဧတံ ဗုဒ္ဓာနသာသန’န္တိ။
Adhicitte ca āyogo, etaṃ buddhānasāsana’nti.
ဒေဝတာရောစနံ
Devatārocanaṃ
၉၁. ‘‘ဧကမိဒာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သမယံ ဥက္ကဋ္ဌာယံ ဝိဟရာမိ သုဘဂဝနေ သာလရာဇမူလေ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘န ခော သော သတ္တာဝာသော သုလဘရူပော, ယော မယာ အနာဝုတ္ထပုဗ္ဗော 111 ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ အညတ္ရ သုဒ္ဓာဝာသေဟိ ဒေဝေဟိ။ ယံနူနာဟံ ယေန သုဒ္ဓာဝာသာ ဒေဝာ တေနုပသင္ကမေယ္ယ’န္တိ။ အထ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ, ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ, ဧဝမေဝ ဥက္ကဋ္ဌာယံ သုဘဂဝနေ သာလရာဇမူလေ အန္တရဟိတော အဝိဟေသု ဒေဝေသု ပာတုရဟောသိံ ။ တသ္မိံ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝနိကာယေ အနေကာနိ ဒေဝတာသဟသ္သာနိ အနေကာနိ ဒေဝတာသတသဟသ္သာနိ 112 ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော, ဘိက္ခဝေ, တာ ဒေဝတာ မံ ဧတဒဝောစုံ – ‘ဣတော သော, မာရိသာ, ဧကနဝုတိကပ္ပေ ယံ ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥဒပာဒိ။ ဝိပသ္သီ, မာရိသာ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ခတ္တိယော ဇာတိယာ အဟောသိ, ခတ္တိယကုလေ ဥဒပာဒိ။ ဝိပသ္သီ, မာရိသာ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကောဏ္ဍညော ဂောတ္တေန အဟောသိ ။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ ဝိပသ္သီ, မာရိသာ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ပာဋလိယာ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ခဏ္ဍတိသ္သံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ။ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟသ္သံ။ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ ဘိက္ခုသတသဟသ္သံ။ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အသီတိဘိက္ခုသဟသ္သာနိ။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဣမေ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အသောကော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဗန္ဓုမာ နာမ ရာဇာ ပိတာ အဟောသိ။ ဗန္ဓုမတီ နာမ ဒေဝီ မာတာ အဟောသိ ဇနေတ္တိ။ ဗန္ဓုမသ္သ ရညော ဗန္ဓုမတီ နာမ နဂရံ ရာဇဓာနီ အဟောသိ။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ , ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဧဝံ အဘိနိက္ခမနံ အဟောသိ ဧဝံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဧဝံ ပဓာနံ ဧဝံ အဘိသမ္ဗောဓိ ဧဝံ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနံ။ တေ မယံ, မာရိသာ, ဝိပသ္သိမ္ဟိ ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတ္ဝာ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒံ ဝိရာဇေတ္ဝာ ဣဓူပပန္နာ’တိ ။ပေ.။
91. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhikkhave, samayaṃ ukkaṭṭhāyaṃ viharāmi subhagavane sālarājamūle. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘na kho so sattāvāso sulabharūpo, yo mayā anāvutthapubbo 113 iminā dīghena addhunā aññatra suddhāvāsehi devehi. Yaṃnūnāhaṃ yena suddhāvāsā devā tenupasaṅkameyya’nti. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva ukkaṭṭhāyaṃ subhagavane sālarājamūle antarahito avihesu devesu pāturahosiṃ . Tasmiṃ, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni 114 yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘ito so, mārisā, ekanavutikappe yaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi . Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vipassissa, mārisa, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi. Bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Vipassissa, mārisā , bhagavato arahato sammāsambuddhassa evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi evaṃ pabbajjā evaṃ padhānaṃ evaṃ abhisambodhi evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, vipassimhi bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti …pe…
‘‘တသ္မိံယေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝနိကာယေ အနေကာနိ ဒေဝတာသဟသ္သာနိ အနေကာနိ ဒေဝတာသတသဟသ္သာနိ 115 ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော, ဘိက္ခဝေ, တာ ဒေဝတာ မံ ဧတဒဝောစုံ – ‘ဣမသ္မိံယေဝ ခော, မာရိသာ, ဘဒ္ဒကပ္ပေ ဘဂဝာ ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥပ္ပန္နော။ ဘဂဝာ, မာရိသာ, ခတ္တိယော ဇာတိယာ ခတ္တိယကုလေ ဥပ္ပန္နော။ ဘဂဝာ, မာရိသာ, ဂောတမော ဂောတ္တေန။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, အပ္ပကံ အာယုပ္ပမာဏံ ပရိတ္တံ လဟုကံ ယော စိရံ ဇီဝတိ, သော ဝသ္သသတံ အပ္ပံ ဝာ ဘိယ္ယော။ ဘဂဝာ, မာရိသာ, အသ္သတ္ထသ္သ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ ။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, အယံ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, အာနန္ဒော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, သုဒ္ဓောဒနော နာမ ရာဇာ ပိတာ အဟောသိ။ မာယာ နာမ ဒေဝီ မာတာ အဟောသိ ဇနေတ္တိ။ ကပိလဝတ္ထု နာမ နဂရံ ရာဇဓာနီ အဟောသိ။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, ဧဝံ အဘိနိက္ခမနံ အဟောသိ ဧဝံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဧဝံ ပဓာနံ ဧဝံ အဘိသမ္ဗောဓိ ဧဝံ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနံ။ တေ မယံ, မာရိသာ, ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတ္ဝာ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒံ ဝိရာဇေတ္ဝာ ဣဓူပပန္နာ’တိ။
‘‘Tasmiṃyeva kho, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni 116 yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘imasmiṃyeva kho, mārisā, bhaddakappe bhagavā etarahi arahaṃ sammāsambuddho loke uppanno. Bhagavā, mārisā, khattiyo jātiyā khattiyakule uppanno. Bhagavā, mārisā, gotamo gottena. Bhagavato, mārisā, appakaṃ āyuppamāṇaṃ parittaṃ lahukaṃ yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo. Bhagavā, mārisā, assatthassa mūle abhisambuddho. Bhagavato, mārisā, sāriputtamoggallānaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ . Bhagavato, mārisā, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Bhagavato, mārisā, ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Bhagavato, mārisā, ānando nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Bhagavato, mārisā, suddhodano nāma rājā pitā ahosi. Māyā nāma devī mātā ahosi janetti. Kapilavatthu nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Bhagavato, mārisā, evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi evaṃ pabbajjā evaṃ padhānaṃ evaṃ abhisambodhi evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti.
၉၂. ‘‘အထ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဟေဟိ ဒေဝေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန အတပ္ပာ ဒေဝာ တေနုပသင္ကမိံ။ပေ.။ အထ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဟေဟိ စ ဒေဝေဟိ အတပ္ပေဟိ စ ဒေဝေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန သုဒသ္သာ ဒေဝာ တေနုပသင္ကမိံ။ အထ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဟေဟိ စ ဒေဝေဟိ အတပ္ပေဟိ စ ဒေဝေဟိ သုဒသ္သေဟိ စ ဒေဝေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန သုဒသ္သီ ဒေဝာ တေနုပသင္ကမိံ။ အထ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဟေဟိ စ ဒေဝေဟိ အတပ္ပေဟိ စ ဒေဝေဟိ သုဒသ္သေဟိ စ ဒေဝေဟိ သုဒသ္သီဟိ စ ဒေဝေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန အကနိဋ္ဌာ ဒေဝာ တေနုပသင္ကမိံ။ တသ္မိံ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝနိကာယေ အနေကာနိ ဒေဝတာသဟသ္သာနိ အနေကာနိ ဒေဝတာသတသဟသ္သာနိ ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိံသု, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု ။
92. ‘‘Atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi devehi saddhiṃ yena atappā devā tenupasaṅkamiṃ…pe… atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi ca devehi atappehi ca devehi saddhiṃ yena sudassā devā tenupasaṅkamiṃ. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi ca devehi atappehi ca devehi sudassehi ca devehi saddhiṃ yena sudassī devā tenupasaṅkamiṃ. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi ca devehi atappehi ca devehi sudassehi ca devehi sudassīhi ca devehi saddhiṃ yena akaniṭṭhā devā tenupasaṅkamiṃ. Tasmiṃ, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu .
‘‘ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော, ဘိက္ခဝေ, တာ ဒေဝတာ မံ ဧတဒဝောစုံ – ‘ဣတော သော, မာရိသာ, ဧကနဝုတိကပ္ပေ ယံ ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥဒပာဒိ။ ဝိပသ္သီ, မာရိသာ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ခတ္တိယော ဇာတိယာ အဟောသိ။ ခတ္တိယကုလေ ဥဒပာဒိ။ ဝိပသ္သီ, မာရိသာ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကောဏ္ဍညော ဂောတ္တေန အဟောသိ။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ ဝိပသ္သီ, မာရိသာ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ပာဋလိယာ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ခဏ္ဍတိသ္သံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ။ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟသ္သံ။ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ ဘိက္ခုသတသဟသ္သံ။ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အသီတိဘိက္ခုသဟသ္သာနိ။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဣမေ တယော သာဝကာနံ သန္နိပာတာ အဟေသုံ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ အသောကော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဗန္ဓုမာ နာမ ရာဇာ ပိတာ အဟောသိ ဗန္ဓုမတီ နာမ ဒေဝီ မာတာ အဟောသိ ဇနေတ္တိ။ ဗန္ဓုမသ္သ ရညော ဗန္ဓုမတီ နာမ နဂရံ ရာဇဓာနီ အဟောသိ။ ဝိပသ္သိသ္သ, မာရိသာ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဧဝံ အဘိနိက္ခမနံ အဟောသိ ဧဝံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဧဝံ ပဓာနံ ဧဝံ အဘိသမ္ဗောဓိ, ဧဝံ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနံ။ တေ မယံ, မာရိသာ, ဝိပသ္သိမ္ဟိ ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတ္ဝာ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒံ ဝိရာဇေတ္ဝာ ဣဓူပပန္နာ’တိ။ တသ္မိံယေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝနိကာယေ အနေကာနိ ဒေဝတာသဟသ္သာနိ အနေကာနိ ဒေဝတာသတသဟသ္သာနိ ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော, ဘိက္ခဝေ, တာ ဒေဝတာ မံ ဧတဒဝောစုံ – ‘ဣတော သော, မာရိသာ, ဧကတိံသေ ကပ္ပေ ယံ သိခီ ဘဂဝာ။ပေ.။ တေ မယံ, မာရိသာ, သိခိမ္ဟိ ဘဂဝတိ တသ္မိညေဝ ခော မာရိသာ, ဧကတိံသေ ကပ္ပေ ယံ ဝေသ္သဘူ ဘဂဝာ။ပေ.။ တေ မယံ, မာရိသာ, ဝေသ္သဘုမ္ဟိ ဘဂဝတိ။ပေ.။ ဣမသ္မိံယေဝ ခော, မာရိသာ, ဘဒ္ဒကပ္ပေ ကကုသန္ဓော ကောဏာဂမနော ကသ္သပော ဘဂဝာ။ပေ.။ တေ မယံ, မာရိသာ, ကကုသန္ဓမ္ဟိ ကောဏာဂမနမ္ဟိ ကသ္သပမ္ဟိ ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတ္ဝာ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒံ ဝိရာဇေတ္ဝာ ဣဓူပပန္နာ’တိ။
‘‘Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘ito so, mārisā, ekanavutikappe yaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi. Khattiyakule udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi evaṃ pabbajjā evaṃ padhānaṃ evaṃ abhisambodhi, evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, vipassimhi bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti. Tasmiṃyeva kho, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘ito so, mārisā, ekatiṃse kappe yaṃ sikhī bhagavā…pe… te mayaṃ, mārisā, sikhimhi bhagavati tasmiññeva kho mārisā, ekatiṃse kappe yaṃ vessabhū bhagavā…pe… te mayaṃ, mārisā, vessabhumhi bhagavati…pe… imasmiṃyeva kho, mārisā, bhaddakappe kakusandho koṇāgamano kassapo bhagavā…pe… te mayaṃ, mārisā, kakusandhamhi koṇāgamanamhi kassapamhi bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti.
၉၃. ‘‘တသ္မိံယေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝနိကာယေ အနေကာနိ ဒေဝတာသဟသ္သာနိ အနေကာနိ ဒေဝတာသတသဟသ္သာနိ ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော, ဘိက္ခဝေ, တာ ဒေဝတာ မံ ဧတဒဝောစုံ – ‘ဣမသ္မိံယေဝ ခော, မာရိသာ, ဘဒ္ဒကပ္ပေ ဘဂဝာ ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥပ္ပန္နော။ ဘဂဝာ, မာရိသာ, ခတ္တိယော ဇာတိယာ, ခတ္တိယကုလေ ဥပ္ပန္နော။ ဘဂဝာ, မာရိသာ, ဂောတမော ဂောတ္တေန။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, အပ္ပကံ အာယုပ္ပမာဏံ ပရိတ္တံ လဟုကံ ယော စိရံ ဇီဝတိ, သော ဝသ္သသတံ အပ္ပံ ဝာ ဘိယ္ယော။ ဘဂဝာ, မာရိသာ, အသ္သတ္ထသ္သ မူလေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ဘဂဝတော , မာရိသာ, ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, အယံ ဧကော သာဝကာနံ သန္နိပာတော အဟောသိ သဗ္ဗေသံယေဝ ခီဏာသဝာနံ။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, အာနန္ဒော နာမ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော အဟောသိ။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, သုဒ္ဓောဒနော နာမ ရာဇာ ပိတာ အဟောသိ။ မာယာ နာမ ဒေဝီ မာတာ အဟောသိ ဇနေတ္တိ။ ကပိလဝတ္ထု နာမ နဂရံ ရာဇဓာနီ အဟောသိ။ ဘဂဝတော, မာရိသာ, ဧဝံ အဘိနိက္ခမနံ အဟောသိ, ဧဝံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ဧဝံ ပဓာနံ, ဧဝံ အဘိသမ္ဗောဓိ, ဧဝံ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနံ။ တေ မယံ, မာရိသာ, ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတ္ဝာ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒံ ဝိရာဇေတ္ဝာ ဣဓူပပန္နာ’တိ။
93. ‘‘Tasmiṃyeva kho, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘imasmiṃyeva kho, mārisā, bhaddakappe bhagavā etarahi arahaṃ sammāsambuddho loke uppanno. Bhagavā, mārisā, khattiyo jātiyā, khattiyakule uppanno. Bhagavā, mārisā, gotamo gottena. Bhagavato, mārisā, appakaṃ āyuppamāṇaṃ parittaṃ lahukaṃ yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo. Bhagavā, mārisā, assatthassa mūle abhisambuddho. Bhagavato, mārisā, sāriputtamoggallānaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Bhagavato , mārisā, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Bhagavato, mārisā, ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Bhagavato, mārisā, ānando nāma bhikkhu upaṭṭhāko aggupaṭṭhāko ahosi. Bhagavato, mārisā, suddhodano nāma rājā pitā ahosi. Māyā nāma devī mātā ahosi janetti. Kapilavatthu nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Bhagavato, mārisā, evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi, evaṃ pabbajjā, evaṃ padhānaṃ, evaṃ abhisambodhi, evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti.
၉၄. ‘‘ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတသ္သေဝေသာ ဓမ္မဓာတု သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ, ယသ္သာ ဓမ္မဓာတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာတိတောပိ အနုသ္သရတိ, နာမတောပိ အနုသ္သရတိ, ဂောတ္တတောပိ အနုသ္သရတိ, အာယုပ္ပမာဏတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကယုဂတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကသန္နိပာတတောပိ အနုသ္သရတိ ‘ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိပိ။ ‘ဧဝံနာမာ ဧဝံဂောတ္တာ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိပီတိ။
94. ‘‘Iti kho, bhikkhave, tathāgatassevesā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi. ‘Evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ’ itipīti.
‘‘ဒေဝတာပိ တထာဂတသ္သ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ, ယေန တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာတိတောပိ အနုသ္သရတိ, နာမတောပိ အနုသ္သရတိ, ဂောတ္တတောပိ အနုသ္သရတိ, အာယုပ္ပမာဏတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကယုဂတောပိ အနုသ္သရတိ, သာဝကသန္နိပာတတောပိ အနုသ္သရတိ ‘ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိပိ။ ‘ဧဝံနာမာ ဧဝံဂောတ္တာ ဧဝံသီလာ ဧဝံဓမ္မာ ဧဝံပညာ ဧဝံဝိဟာရီ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိပီ’’တိ။
‘‘Devatāpi tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi. ‘Evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ’ itipī’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
မဟာပဒာနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
Mahāpadānasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ၁. မဟာပဒာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Mahāpadānasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၁. မဟာပဒာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Mahāpadānasuttavaṇṇanā
