Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ദീഘനികായ • Dīghanikāya

    നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    ദീഘനികായോ

    Dīghanikāyo

    മഹാവഗ്ഗപാളി

    Mahāvaggapāḷi

    ൧. മഹാപദാനസുത്തം

    1. Mahāpadānasuttaṃ

    പുബ്ബേനിവാസപടിസംയുത്തകഥാ

    Pubbenivāsapaṭisaṃyuttakathā

    . ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ കരേരികുടികായം. അഥ ഖോ സമ്ബഹുലാനം ഭിക്ഖൂനം പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്താനം കരേരിമണ്ഡലമാളേ സന്നിസിന്നാനം സന്നിപതിതാനം പുബ്ബേനിവാസപടിസംയുത്താ ധമ്മീ കഥാ ഉദപാദി – ‘‘ഇതിപി പുബ്ബേനിവാസോ, ഇതിപി പുബ്ബേനിവാസോ’’തി.

    1. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme karerikuṭikāyaṃ. Atha kho sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ karerimaṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ pubbenivāsapaṭisaṃyuttā dhammī kathā udapādi – ‘‘itipi pubbenivāso, itipi pubbenivāso’’ti.

    . അസ്സോസി ഖോ ഭഗവാ ദിബ്ബായ സോതധാതുയാ വിസുദ്ധായ അതിക്കന്തമാനുസികായ തേസം ഭിക്ഖൂനം ഇമം കഥാസല്ലാപം. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഉട്ഠായാസനാ യേന കരേരിമണ്ഡലമാളോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി, നിസജ്ജ ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘കായനുത്ഥ, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ; കാ ച പന വോ അന്തരാകഥാ വിപ്പകതാ’’തി?

    2. Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya tesaṃ bhikkhūnaṃ imaṃ kathāsallāpaṃ. Atha kho bhagavā uṭṭhāyāsanā yena karerimaṇḍalamāḷo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi, nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāyanuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā; kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?

    ഏവം വുത്തേ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘ഇധ, ഭന്തേ, അമ്ഹാകം പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്താനം കരേരിമണ്ഡലമാളേ സന്നിസിന്നാനം സന്നിപതിതാനം പുബ്ബേനിവാസപടിസംയുത്താ ധമ്മീ കഥാ ഉദപാദി – ‘ഇതിപി പുബ്ബേനിവാസോ ഇതിപി പുബ്ബേനിവാസോ’തി. അയം ഖോ നോ, ഭന്തേ, അന്തരാകഥാ വിപ്പകതാ. അഥ ഭഗവാ അനുപ്പത്തോ’’തി.

    Evaṃ vutte te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ karerimaṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ pubbenivāsapaṭisaṃyuttā dhammī kathā udapādi – ‘itipi pubbenivāso itipi pubbenivāso’ti. Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā. Atha bhagavā anuppatto’’ti.

    . ‘‘ഇച്ഛേയ്യാഥ നോ തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, പുബ്ബേനിവാസപടിസംയുത്തം ധമ്മിം കഥം സോതു’’ന്തി? ‘‘ഏതസ്സ, ഭഗവാ, കാലോ; ഏതസ്സ, സുഗത, കാലോ; യം ഭഗവാ പുബ്ബേനിവാസപടിസംയുത്തം ധമ്മിം കഥം കരേയ്യ, ഭഗവതോ സുത്വാ 1 ഭിക്ഖൂ ധാരേസ്സന്തീ’’തി. ‘‘തേന ഹി, ഭിക്ഖവേ, സുണാഥ,സാധുകം മനസി കരോഥ, ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസും. ഭഗവാ ഏതദവോച –

    3. ‘‘Iccheyyātha no tumhe, bhikkhave, pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ sotu’’nti? ‘‘Etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo; yaṃ bhagavā pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ kareyya, bhagavato sutvā 2 bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha,sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –

    . ‘‘ഇതോ സോ, ഭിക്ഖവേ, ഏകനവുതികപ്പേ യം 3 വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉദപാദി. ഇതോ സോ, ഭിക്ഖവേ, ഏകതിംസേ കപ്പേ 4 യം സിഖീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉദപാദി. തസ്മിഞ്ഞേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഏകതിംസേ കപ്പേ വേസ്സഭൂ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉദപാദി. ഇമസ്മിഞ്ഞേവ 5 ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭദ്ദകപ്പേ കകുസന്ധോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉദപാദി. ഇമസ്മിഞ്ഞേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭദ്ദകപ്പേ കോണാഗമനോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉദപാദി. ഇമസ്മിഞ്ഞേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭദ്ദകപ്പേ കസ്സപോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉദപാദി. ഇമസ്മിഞ്ഞേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭദ്ദകപ്പേ അഹം ഏതരഹി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉപ്പന്നോ.

    4. ‘‘Ito so, bhikkhave, ekanavutikappe yaṃ 6 vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Ito so, bhikkhave, ekatiṃse kappe 7 yaṃ sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Tasmiññeva kho, bhikkhave, ekatiṃse kappe vessabhū bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva 8 kho, bhikkhave, bhaddakappe kakusandho bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva kho, bhikkhave, bhaddakappe koṇāgamano bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva kho, bhikkhave, bhaddakappe kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva kho, bhikkhave, bhaddakappe ahaṃ etarahi arahaṃ sammāsambuddho loke uppanno.

    . ‘‘വിപസ്സീ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഖത്തിയോ ജാതിയാ അഹോസി, ഖത്തിയകുലേ ഉദപാദി. സിഖീ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഖത്തിയോ ജാതിയാ അഹോസി, ഖത്തിയകുലേ ഉദപാദി. വേസ്സഭൂ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഖത്തിയോ ജാതിയാ അഹോസി, ഖത്തിയകുലേ ഉദപാദി. കകുസന്ധോ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ബ്രാഹ്മണോ ജാതിയാ അഹോസി, ബ്രാഹ്മണകുലേ ഉദപാദി. കോണാഗമനോ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ബ്രാഹ്മണോ ജാതിയാ അഹോസി, ബ്രാഹ്മണകുലേ ഉദപാദി. കസ്സപോ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ബ്രാഹ്മണോ ജാതിയാ അഹോസി, ബ്രാഹ്മണകുലേ ഉദപാദി. അഹം, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഖത്തിയോ ജാതിയാ അഹോസിം, ഖത്തിയകുലേ ഉപ്പന്നോ.

    5. ‘‘Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Sikhī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Vessabhū, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Kakusandho, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brāhmaṇo jātiyā ahosi, brāhmaṇakule udapādi. Koṇāgamano, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brāhmaṇo jātiyā ahosi, brāhmaṇakule udapādi. Kassapo, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brāhmaṇo jātiyā ahosi, brāhmaṇakule udapādi. Ahaṃ, bhikkhave, etarahi arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosiṃ, khattiyakule uppanno.

    . ‘‘വിപസ്സീ , ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ കോണ്ഡഞ്ഞോ ഗോത്തേന അഹോസി. സിഖീ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ കോണ്ഡഞ്ഞോ ഗോത്തേന അഹോസി. വേസ്സഭൂ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ കോണ്ഡഞ്ഞോ ഗോത്തേന അഹോസി. കകുസന്ധോ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ കസ്സപോ ഗോത്തേന അഹോസി. കോണാഗമനോ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ കസ്സപോ ഗോത്തേന അഹോസി. കസ്സപോ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ കസ്സപോ ഗോത്തേന അഹോസി. അഹം, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഗോതമോ ഗോത്തേന അഹോസിം.

    6. ‘‘Vipassī , bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Sikhī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Vessabhū, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Kakusandho, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kassapo gottena ahosi. Koṇāgamano, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kassapo gottena ahosi. Kassapo, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kassapo gottena ahosi. Ahaṃ, bhikkhave, etarahi arahaṃ sammāsambuddho gotamo gottena ahosiṃ.

    . ‘‘വിപസ്സിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അസീതിവസ്സസഹസ്സാനി ആയുപ്പമാണം അഹോസി. സിഖിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സത്തതിവസ്സസഹസ്സാനി ആയുപ്പമാണം അഹോസി. വേസ്സഭുസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സട്ഠിവസ്സസഹസ്സാനി ആയുപ്പമാണം അഹോസി. കകുസന്ധസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ചത്താലീസവസ്സസഹസ്സാനി ആയുപ്പമാണം അഹോസി. കോണാഗമനസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ തിംസവസ്സസഹസ്സാനി ആയുപ്പമാണം അഹോസി. കസ്സപസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ വീസതിവസ്സസഹസ്സാനി ആയുപ്പമാണം അഹോസി. മയ്ഹം, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി അപ്പകം ആയുപ്പമാണം പരിത്തം ലഹുകം; യോ ചിരം ജീവതി, സോ വസ്സസതം അപ്പം വാ ഭിയ്യോ.

    7. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa sattativassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa saṭṭhivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa cattālīsavassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tiṃsavassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa vīsativassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi appakaṃ āyuppamāṇaṃ parittaṃ lahukaṃ; yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo.

    . ‘‘വിപസ്സീ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ പാടലിയാ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ. സിഖീ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ പുണ്ഡരീകസ്സ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ. വേസ്സഭൂ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ സാലസ്സ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ. കകുസന്ധോ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ സിരീസസ്സ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ. കോണാഗമനോ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഉദുമ്ബരസ്സ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ. കസ്സപോ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ നിഗ്രോധസ്സ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ. അഹം, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ അസ്സത്ഥസ്സ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ.

    8. ‘‘Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Sikhī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho puṇḍarīkassa mūle abhisambuddho. Vessabhū, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho sālassa mūle abhisambuddho. Kakusandho, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho sirīsassa mūle abhisambuddho. Koṇāgamano, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho udumbarassa mūle abhisambuddho. Kassapo, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho nigrodhassa mūle abhisambuddho. Ahaṃ, bhikkhave, etarahi arahaṃ sammāsambuddho assatthassa mūle abhisambuddho.

    . ‘‘വിപസ്സിസ്സ , ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഖണ്ഡതിസ്സം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം. സിഖിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അഭിഭൂസമ്ഭവം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം. വേസ്സഭുസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സോണുത്തരം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം. കകുസന്ധസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ വിധുരസഞ്ജീവം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം. കോണാഗമനസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഭിയ്യോസുത്തരം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം. കസ്സപസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ തിസ്സഭാരദ്വാജം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം. മയ്ഹം, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം.

    9. ‘‘Vipassissa , bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa abhibhūsambhavaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa soṇuttaraṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa vidhurasañjīvaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bhiyyosuttaraṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tissabhāradvājaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi sāriputtamoggallānaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ.

    ൧൦. ‘‘വിപസ്സിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും. ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അട്ഠസട്ഠിഭിക്ഖുസതസഹസ്സം, ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി ഭിക്ഖുസതസഹസ്സം, ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അസീതിഭിക്ഖുസഹസ്സാനി. വിപസ്സിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഇമേ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം.

    10. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘സിഖിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും. ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി ഭിക്ഖുസതസഹസ്സം, ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അസീതിഭിക്ഖുസഹസ്സാനി, ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി സത്തതിഭിക്ഖുസഹസ്സാനി. സിഖിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഇമേ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം.

    ‘‘Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sattatibhikkhusahassāni. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘വേസ്സഭുസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും. ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അസീതിഭിക്ഖുസഹസ്സാനി, ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി സത്തതിഭിക്ഖുസഹസ്സാനി, ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി സട്ഠിഭിക്ഖുസഹസ്സാനി. വേസ്സഭുസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഇമേ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം.

    ‘‘Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sattatibhikkhusahassāni, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi saṭṭhibhikkhusahassāni. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘കകുസന്ധസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി ചത്താലീസഭിക്ഖുസഹസ്സാനി. കകുസന്ധസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അയം ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം.

    ‘‘Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi cattālīsabhikkhusahassāni. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘കോണാഗമനസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി തിംസഭിക്ഖുസഹസ്സാനി. കോണാഗമനസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അയം ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം.

    ‘‘Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi tiṃsabhikkhusahassāni. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘കസ്സപസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി വീസതിഭിക്ഖുസഹസ്സാനി. കസ്സപസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അയം ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം.

    ‘‘Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi vīsatibhikkhusahassāni. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘മയ്ഹം, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അഡ്ഢതേളസാനി ഭിക്ഖുസതാനി. മയ്ഹം, ഭിക്ഖവേ, അയം ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം.

    ‘‘Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Mayhaṃ, bhikkhave, ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ൧൧. ‘‘വിപസ്സിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അസോകോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഹോസി അഗ്ഗുപട്ഠാകോ. സിഖിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഖേമങ്കരോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഹോസി അഗ്ഗുപട്ഠാകോ. വേസ്സഭുസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഉപസന്തോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഹോസി അഗ്ഗുപട്ഠാകോ. കകുസന്ധസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ബുദ്ധിജോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഹോസി അഗ്ഗുപട്ഠാകോ. കോണാഗമനസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സോത്ഥിജോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഹോസി അഗ്ഗുപട്ഠാകോ. കസ്സപസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സബ്ബമിത്തോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഹോസി അഗ്ഗുപട്ഠാകോ. മയ്ഹം, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി ആനന്ദോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഹോസി അഗ്ഗുപട്ഠാകോ.

    11. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khemaṅkaro nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa upasanto nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa buddhijo nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa sotthijo nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa sabbamitto nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi ānando nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko.

    ൧൨. ‘‘വിപസ്സിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ബന്ധുമാ നാമ രാജാ പിതാ അഹോസി. ബന്ധുമതീ നാമ ദേവീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി 9. ബന്ധുമസ്സ രഞ്ഞോ ബന്ധുമതീ നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസി.

    12. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi. Bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti 10. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘സിഖിസ്സ , ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അരുണോ നാമ രാജാ പിതാ അഹോസി. പഭാവതീ നാമ ദേവീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി. അരുണസ്സ രഞ്ഞോ അരുണവതീ നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസി.

    ‘‘Sikhissa , bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa aruṇo nāma rājā pitā ahosi. Pabhāvatī nāma devī mātā ahosi janetti. Aruṇassa rañño aruṇavatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘വേസ്സഭുസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സുപ്പതിതോ നാമ 11 രാജാ പിതാ അഹോസി. വസ്സവതീ നാമ 12 ദേവീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി. സുപ്പതിതസ്സ രഞ്ഞോ അനോമം നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസി.

    ‘‘Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa suppatito nāma 13 rājā pitā ahosi. Vassavatī nāma 14 devī mātā ahosi janetti. Suppatitassa rañño anomaṃ nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘കകുസന്ധസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അഗ്ഗിദത്തോ നാമ ബ്രാഹ്മണോ പിതാ അഹോസി. വിസാഖാ നാമ ബ്രാഹ്മണീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി. തേന ഖോ പന, ഭിക്ഖവേ, സമയേന ഖേമോ നാമ രാജാ അഹോസി. ഖേമസ്സ രഞ്ഞോ ഖേമവതീ നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസി.

    ‘‘Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa aggidatto nāma brāhmaṇo pitā ahosi. Visākhā nāma brāhmaṇī mātā ahosi janetti. Tena kho pana, bhikkhave, samayena khemo nāma rājā ahosi. Khemassa rañño khemavatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘കോണാഗമനസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ യഞ്ഞദത്തോ നാമ ബ്രാഹ്മണോ പിതാ അഹോസി. ഉത്തരാ നാമ ബ്രാഹ്മണീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി. തേന ഖോ പന, ഭിക്ഖവേ, സമയേന സോഭോ നാമ രാജാ അഹോസി. സോഭസ്സ രഞ്ഞോ സോഭവതീ നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസി.

    ‘‘Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa yaññadatto nāma brāhmaṇo pitā ahosi. Uttarā nāma brāhmaṇī mātā ahosi janetti. Tena kho pana, bhikkhave, samayena sobho nāma rājā ahosi. Sobhassa rañño sobhavatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘കസ്സപസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ബ്രഹ്മദത്തോ നാമ ബ്രാഹ്മണോ പിതാ അഹോസി. ധനവതീ നാമ ബ്രാഹ്മണീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി. തേന ഖോ പന, ഭിക്ഖവേ, സമയേന കികീ നാമ 15 രാജാ അഹോസി. കികിസ്സ രഞ്ഞോ ബാരാണസീ നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസി.

    ‘‘Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa brahmadatto nāma brāhmaṇo pitā ahosi. Dhanavatī nāma brāhmaṇī mātā ahosi janetti. Tena kho pana, bhikkhave, samayena kikī nāma 16 rājā ahosi. Kikissa rañño bārāṇasī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘മയ്ഹം, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി സുദ്ധോദനോ നാമ രാജാ പിതാ അഹോസി. മായാ നാമ ദേവീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി. കപിലവത്ഥു നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസീ’’തി. ഇദമവോച ഭഗവാ, ഇദം വത്വാന സുഗതോ ഉട്ഠായാസനാ വിഹാരം പാവിസി.

    ‘‘Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi suddhodano nāma rājā pitā ahosi. Māyā nāma devī mātā ahosi janetti. Kapilavatthu nāma nagaraṃ rājadhānī ahosī’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.

    ൧൩. അഥ ഖോ തേസം ഭിക്ഖൂനം അചിരപക്കന്തസ്സ ഭഗവതോ അയമന്തരാകഥാ ഉദപാദി – ‘‘അച്ഛരിയം, ആവുസോ, അബ്ഭുതം, ആവുസോ, തഥാഗതസ്സ മഹിദ്ധികതാ മഹാനുഭാവതാ. യത്ര ഹി നാമ തഥാഗതോ അതീതേ ബുദ്ധേ പരിനിബ്ബുതേ ഛിന്നപപഞ്ചേ ഛിന്നവടുമേ പരിയാദിന്നവട്ടേ സബ്ബദുക്ഖവീതിവത്തേ ജാതിതോപി അനുസ്സരിസ്സതി, നാമതോപി അനുസ്സരിസ്സതി, ഗോത്തതോപി അനുസ്സരിസ്സതി, ആയുപ്പമാണതോപി അനുസ്സരിസ്സതി, സാവകയുഗതോപി അനുസ്സരിസ്സതി, സാവകസന്നിപാതതോപി അനുസ്സരിസ്സതി – ‘ഏവംജച്ചാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംനാമാ ഏവംഗോത്താ ഏവംസീലാ ഏവംധമ്മാ ഏവംപഞ്ഞാ ഏവംവിഹാരീ ഏവംവിമുത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപീ’’’തി.

    13. Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato ayamantarākathā udapādi – ‘‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā. Yatra hi nāma tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarissati, nāmatopi anussarissati, gottatopi anussarissati, āyuppamāṇatopi anussarissati, sāvakayugatopi anussarissati, sāvakasannipātatopi anussarissati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’’ti.

    ‘‘കിം നു ഖോ, ആവുസോ, തഥാഗതസ്സേവ നു ഖോ ഏസാ ധമ്മധാതു സുപ്പടിവിദ്ധാ, യസ്സാ ധമ്മധാതുയാ സുപ്പടിവിദ്ധത്താ തഥാഗതോ അതീതേ ബുദ്ധേ പരിനിബ്ബുതേ ഛിന്നപപഞ്ചേ ഛിന്നവടുമേ പരിയാദിന്നവട്ടേ സബ്ബദുക്ഖവീതിവത്തേ ജാതിതോപി അനുസ്സരതി, നാമതോപി അനുസ്സരതി, ഗോത്തതോപി അനുസ്സരതി, ആയുപ്പമാണതോപി അനുസ്സരതി, സാവകയുഗതോപി അനുസ്സരതി, സാവകസന്നിപാതതോപി അനുസ്സരതി – ‘ഏവംജച്ചാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംനാമാ ഏവംഗോത്താ ഏവംസീലാ ഏവംധമ്മാ ഏവംപഞ്ഞാ ഏവംവിഹാരീ ഏവംവിമുത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപീ’തി, ഉദാഹു ദേവതാ തഥാഗതസ്സ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും, യേന തഥാഗതോ അതീതേ ബുദ്ധേ പരിനിബ്ബുതേ ഛിന്നപപഞ്ചേ ഛിന്നവടുമേ പരിയാദിന്നവട്ടേ സബ്ബദുക്ഖവീതിവത്തേ ജാതിതോപി അനുസ്സരതി, നാമതോപി അനുസ്സരതി, ഗോത്തതോപി അനുസ്സരതി, ആയുപ്പമാണതോപി അനുസ്സരതി, സാവകയുഗതോപി അനുസ്സരതി, സാവകസന്നിപാതതോപി അനുസ്സരതി – ‘ഏവംജച്ചാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംനാമാ ഏവംഗോത്താ ഏവംസീലാ ഏവംധമ്മാ ഏവംപഞ്ഞാ ഏവംവിഹാരീ ഏവംവിമുത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപീ’’’തി. അയഞ്ച ഹിദം തേസം ഭിക്ഖൂനം അന്തരാകഥാ വിപ്പകതാ ഹോതി.

    ‘‘Kiṃ nu kho, āvuso, tathāgatasseva nu kho esā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti, udāhu devatā tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’’ti. Ayañca hidaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ antarākathā vippakatā hoti.

    ൧൪. അഥ ഖോ ഭഗവാ സായന്ഹസമയം പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ യേന കരേരിമണ്ഡലമാളോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. നിസജ്ജ ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘കായനുത്ഥ, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ; കാ ച പന വോ അന്തരാകഥാ വിപ്പകതാ’’തി?

    14. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena karerimaṇḍalamāḷo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāyanuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā; kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?

    ഏവം വുത്തേ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘ഇധ, ഭന്തേ, അമ്ഹാകം അചിരപക്കന്തസ്സ ഭഗവതോ അയം അന്തരാകഥാ ഉദപാദി – ‘അച്ഛരിയം, ആവുസോ, അബ്ഭുതം, ആവുസോ, തഥാഗതസ്സ മഹിദ്ധികതാ മഹാനുഭാവതാ, യത്ര ഹി നാമ തഥാഗതോ അതീതേ ബുദ്ധേ പരിനിബ്ബുതേ ഛിന്നപപഞ്ചേ ഛിന്നവടുമേ പരിയാദിന്നവട്ടേ സബ്ബദുക്ഖവീതിവത്തേ ജാതിതോപി അനുസ്സരിസ്സതി, നാമതോപി അനുസ്സരിസ്സതി, ഗോത്തതോപി അനുസ്സരിസ്സതി, ആയുപ്പമാണതോപി അനുസ്സരിസ്സതി, സാവകയുഗതോപി അനുസ്സരിസ്സതി, സാവകസന്നിപാതതോപി അനുസ്സരിസ്സതി – ‘‘ഏവംജച്ചാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി , ഏവംനാമാ ഏവംഗോത്താ ഏവംസീലാ ഏവംധമ്മാ ഏവംപഞ്ഞാ ഏവംവിഹാരീ ഏവംവിമുത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപീ’’തി. കിം നു ഖോ, ആവുസോ, തഥാഗതസ്സേവ നു ഖോ ഏസാ ധമ്മധാതു സുപ്പടിവിദ്ധാ, യസ്സാ ധമ്മധാതുയാ സുപ്പടിവിദ്ധത്താ തഥാഗതോ അതീതേ ബുദ്ധേ പരിനിബ്ബുതേ ഛിന്നപപഞ്ചേ ഛിന്നവടുമേ പരിയാദിന്നവട്ടേ സബ്ബദുക്ഖവീതിവത്തേ ജാതിതോപി അനുസ്സരതി, നാമതോപി അനുസ്സരതി, ഗോത്തതോപി അനുസ്സരതി, ആയുപ്പമാണതോപി അനുസ്സരതി, സാവകയുഗതോപി അനുസ്സരതി, സാവകസന്നിപാതതോപി അനുസ്സരതി – ‘‘ഏവംജച്ചാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംനാമാ ഏവംഗോത്താ ഏവംസീലാ ഏവംധമ്മാ ഏവംപഞ്ഞാ ഏവംവിഹാരീ ഏവംവിമുത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപീ’’തി. ഉദാഹു ദേവതാ തഥാഗതസ്സ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും, യേന തഥാഗതോ അതീതേ ബുദ്ധേ പരിനിബ്ബുതേ ഛിന്നപപഞ്ചേ ഛിന്നവടുമേ പരിയാദിന്നവട്ടേ സബ്ബദുക്ഖവീതിവത്തേ ജാതിതോപി അനുസ്സരതി, നാമതോപി അനുസ്സരതി, ഗോത്തതോപി അനുസ്സരതി, ആയുപ്പമാണതോപി അനുസ്സരതി, സാവകയുഗതോപി അനുസ്സരതി, സാവകസന്നിപാതതോപി അനുസ്സരതി – ‘ഏവംജച്ചാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംനാമാ ഏവംഗോത്താ ഏവംസീലാ ഏവംധമ്മാ ഏവംപഞ്ഞാ ഏവംവിഹാരീ ഏവംവിമുത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപീ’തി? അയം ഖോ നോ, ഭന്തേ, അന്തരാകഥാ വിപ്പകതാ, അഥ ഭഗവാ അനുപ്പത്തോ’’തി.

    Evaṃ vutte te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato ayaṃ antarākathā udapādi – ‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nāma tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarissati, nāmatopi anussarissati, gottatopi anussarissati, āyuppamāṇatopi anussarissati, sāvakayugatopi anussarissati, sāvakasannipātatopi anussarissati – ‘‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi , evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’ti. Kiṃ nu kho, āvuso, tathāgatasseva nu kho esā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’ti. Udāhu devatā tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti? Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā, atha bhagavā anuppatto’’ti.

    ൧൫. ‘‘തഥാഗതസ്സേവേസാ, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മധാതു സുപ്പടിവിദ്ധാ, യസ്സാ ധമ്മധാതുയാ സുപ്പടിവിദ്ധത്താ തഥാഗതോ അതീതേ ബുദ്ധേ പരിനിബ്ബുതേ ഛിന്നപപഞ്ചേ ഛിന്നവടുമേ പരിയാദിന്നവട്ടേ സബ്ബദുക്ഖവീതിവത്തേ ജാതിതോപി അനുസ്സരതി, നാമതോപി അനുസ്സരതി, ഗോത്തതോപി അനുസ്സരതി, ആയുപ്പമാണതോപി അനുസ്സരതി, സാവകയുഗതോപി അനുസ്സരതി, സാവകസന്നിപാതതോപി അനുസ്സരതി – ‘ഏവംജച്ചാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംനാമാ ഏവംഗോത്താ ഏവംസീലാ ഏവംധമ്മാ ഏവംപഞ്ഞാ ഏവംവിഹാരീ ഏവംവിമുത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപീ’തി. ദേവതാപി തഥാഗതസ്സ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും, യേന തഥാഗതോ അതീതേ ബുദ്ധേ പരിനിബ്ബുതേ ഛിന്നപപഞ്ചേ ഛിന്നവടുമേ പരിയാദിന്നവട്ടേ സബ്ബദുക്ഖവീതിവത്തേ ജാതിതോപി അനുസ്സരതി, നാമതോപി അനുസ്സരതി, ഗോത്തതോപി അനുസ്സരതി, ആയുപ്പമാണതോപി അനുസ്സരതി, സാവകയുഗതോപി അനുസ്സരതി, സാവകസന്നിപാതതോപി അനുസ്സരതി – ‘ഏവംജച്ചാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംനാമാ ഏവംഗോത്താ ഏവംസീലാ ഏവംധമ്മാ ഏവംപഞ്ഞാ ഏവംവിഹാരീ ഏവംവിമുത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപീ’തി.

    15. ‘‘Tathāgatassevesā, bhikkhave, dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti. Devatāpi tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti.

    ‘‘ഇച്ഛേയ്യാഥ നോ തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ഭിയ്യോസോമത്തായ പുബ്ബേനിവാസപടിസംയുത്തം ധമ്മിം കഥം സോതു’’ന്തി? ‘‘ഏതസ്സ, ഭഗവാ, കാലോ; ഏതസ്സ, സുഗത, കാലോ; യം ഭഗവാ ഭിയ്യോസോമത്തായ പുബ്ബേനിവാസപടിസംയുത്തം ധമ്മിം കഥം കരേയ്യ, ഭഗവതോ സുത്വാ ഭിക്ഖൂ ധാരേസ്സന്തീ’’തി. ‘‘തേന ഹി, ഭിക്ഖവേ , സുണാഥ, സാധുകം മനസി കരോഥ, ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസും. ഭഗവാ ഏതദവോച –

    ‘‘Iccheyyātha no tumhe, bhikkhave, bhiyyosomattāya pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ sotu’’nti? ‘‘Etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo; yaṃ bhagavā bhiyyosomattāya pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ kareyya, bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave , suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –

    ൧൬. ‘‘ഇതോ സോ, ഭിക്ഖവേ, ഏകനവുതികപ്പേ യം വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉദപാദി. വിപസ്സീ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഖത്തിയോ ജാതിയാ അഹോസി, ഖത്തിയകുലേ ഉദപാദി. വിപസ്സീ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ കോണ്ഡഞ്ഞോ ഗോത്തേന അഹോസി. വിപസ്സിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അസീതിവസ്സസഹസ്സാനി ആയുപ്പമാണം അഹോസി. വിപസ്സീ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ പാടലിയാ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ. വിപസ്സിസ്സ, ഭിക്ഖവേ , ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഖണ്ഡതിസ്സം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം. വിപസ്സിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും. ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അട്ഠസട്ഠിഭിക്ഖുസതസഹസ്സം, ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി ഭിക്ഖുസതസഹസ്സം, ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അസീതിഭിക്ഖുസഹസ്സാനി. വിപസ്സിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഇമേ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം. വിപസ്സിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അസോകോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഹോസി അഗ്ഗുപട്ഠാകോ. വിപസ്സിസ്സ, ഭിക്ഖവേ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ബന്ധുമാ നാമ രാജാ പിതാ അഹോസി. ബന്ധുമതീ നാമ ദേവീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി. ബന്ധുമസ്സ രഞ്ഞോ ബന്ധുമതീ നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസി.

    16. ‘‘Ito so, bhikkhave, ekanavutikappe yaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Vipassissa, bhikkhave , bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi. Bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ബോധിസത്തധമ്മതാ

    Bodhisattadhammatā

    ൧൭. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ബോധിസത്തോ തുസിതാ കായാ ചവിത്വാ സതോ സമ്പജാനോ മാതുകുച്ഛിം ഓക്കമി. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    17. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bodhisatto tusitā kāyā cavitvā sato sampajāno mātukucchiṃ okkami. Ayamettha dhammatā.

    ൧൮. ‘‘ധമ്മതാ, ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ തുസിതാ കായാ ചവിത്വാ മാതുകുച്ഛിം ഓക്കമതി. അഥ സദേവകേ ലോകേ സമാരകേ സബ്രഹ്മകേ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ അപ്പമാണോ ഉളാരോ ഓഭാസോ പാതുഭവതി അതിക്കമ്മേവ ദേവാനം ദേവാനുഭാവം. യാപി താ ലോകന്തരികാ അഘാ അസംവുതാ അന്ധകാരാ അന്ധകാരതിമിസാ , യത്ഥ പിമേ ചന്ദിമസൂരിയാ ഏവംമഹിദ്ധികാ ഏവംമഹാനുഭാവാ ആഭായ നാനുഭോന്തി, തത്ഥപി അപ്പമാണോ ഉളാരോ ഓഭാസോ പാതുഭവതി അതിക്കമ്മേവ ദേവാനം ദേവാനുഭാവം. യേപി തത്ഥ സത്താ ഉപപന്നാ, തേപി തേനോഭാസേന അഞ്ഞമഞ്ഞം സഞ്ജാനന്തി – ‘അഞ്ഞേപി കിര, ഭോ, സന്തി സത്താ ഇധൂപപന്നാ’തി. അയഞ്ച ദസസഹസ്സീ ലോകധാതു സങ്കമ്പതി സമ്പകമ്പതി സമ്പവേധതി. അപ്പമാണോ ച ഉളാരോ ഓഭാസോ ലോകേ പാതുഭവതി അതിക്കമ്മേവ ദേവാനം ദേവാനുഭാവം. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    18. ‘‘Dhammatā, esā, bhikkhave, yadā bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkamati. Atha sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yāpi tā lokantarikā aghā asaṃvutā andhakārā andhakāratimisā , yattha pime candimasūriyā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā ābhāya nānubhonti, tatthapi appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yepi tattha sattā upapannā, tepi tenobhāsena aññamaññaṃ sañjānanti – ‘aññepi kira, bho, santi sattā idhūpapannā’ti. Ayañca dasasahassī lokadhātu saṅkampati sampakampati sampavedhati. Appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Ayamettha dhammatā.

    ൧൯. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിം ഓക്കന്തോ ഹോതി, ചത്താരോ നം ദേവപുത്താ ചതുദ്ദിസം 17 രക്ഖായ ഉപഗച്ഛന്തി – ‘മാ നം ബോധിസത്തം വാ ബോധിസത്തമാതരം വാ മനുസ്സോ വാ അമനുസ്സോ വാ കോചി വാ വിഹേഠേസീ’തി. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    19. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, cattāro naṃ devaputtā catuddisaṃ 18 rakkhāya upagacchanti – ‘mā naṃ bodhisattaṃ vā bodhisattamātaraṃ vā manusso vā amanusso vā koci vā viheṭhesī’ti. Ayamettha dhammatā.

    ൨൦. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിം ഓക്കന്തോ ഹോതി, പകതിയാ സീലവതീ ബോധിസത്തമാതാ ഹോതി, വിരതാ പാണാതിപാതാ, വിരതാ അദിന്നാദാനാ, വിരതാ കാമേസുമിച്ഛാചാരാ , വിരതാ മുസാവാദാ, വിരതാ സുരാമേരയമജ്ജപ്പമാദട്ഠാനാ. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    20. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, pakatiyā sīlavatī bodhisattamātā hoti, viratā pāṇātipātā, viratā adinnādānā, viratā kāmesumicchācārā , viratā musāvādā, viratā surāmerayamajjappamādaṭṭhānā. Ayamettha dhammatā.

    ൨൧. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിം ഓക്കന്തോ ഹോതി, ന ബോധിസത്തമാതു പുരിസേസു മാനസം ഉപ്പജ്ജതി കാമഗുണൂപസംഹിതം, അനതിക്കമനീയാ ച ബോധിസത്തമാതാ ഹോതി കേനചി പുരിസേന രത്തചിത്തേന. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    21. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, na bodhisattamātu purisesu mānasaṃ uppajjati kāmaguṇūpasaṃhitaṃ, anatikkamanīyā ca bodhisattamātā hoti kenaci purisena rattacittena. Ayamettha dhammatā.

    ൨൨. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിം ഓക്കന്തോ ഹോതി, ലാഭിനീ ബോധിസത്തമാതാ ഹോതി പഞ്ചന്നം കാമഗുണാനം. സാ പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതാ സമങ്ഗീഭൂതാ പരിചാരേതി. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    22. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, lābhinī bodhisattamātā hoti pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ. Sā pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricāreti. Ayamettha dhammatā.

    ൨൩. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിം ഓക്കന്തോ ഹോതി, ന ബോധിസത്തമാതു കോചിദേവ ആബാധോ ഉപ്പജ്ജതി. സുഖിനീ ബോധിസത്തമാതാ ഹോതി അകിലന്തകായാ, ബോധിസത്തഞ്ച ബോധിസത്തമാതാ തിരോകുച്ഛിഗതം പസ്സതി സബ്ബങ്ഗപച്ചങ്ഗിം അഹീനിന്ദ്രിയം. സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, മണി വേളുരിയോ സുഭോ ജാതിമാ അട്ഠംസോ സുപരികമ്മകതോ അച്ഛോ വിപ്പസന്നോ അനാവിലോ സബ്ബാകാരസമ്പന്നോ. തത്രാസ്സ 19 സുത്തം ആവുതം നീലം വാ പീതം വാ ലോഹിതം വാ ഓദാതം വാ പണ്ഡുസുത്തം വാ. തമേനം ചക്ഖുമാ പുരിസോ ഹത്ഥേ കരിത്വാ പച്ചവേക്ഖേയ്യ – ‘അയം ഖോ മണി വേളുരിയോ സുഭോ ജാതിമാ അട്ഠംസോ സുപരികമ്മകതോ അച്ഛോ വിപ്പസന്നോ അനാവിലോ സബ്ബാകാരസമ്പന്നോ. തത്രിദം സുത്തം ആവുതം നീലം വാ പീതം വാ ലോഹിതം വാ ഓദാതം വാ പണ്ഡുസുത്തം വാ’തി. ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിം ഓക്കന്തോ ഹോതി, ന ബോധിസത്തമാതു കോചിദേവ ആബാധോ ഉപ്പജ്ജതി, സുഖിനീ ബോധിസത്തമാതാ ഹോതി അകിലന്തകായാ , ബോധിസത്തഞ്ച ബോധിസത്തമാതാ തിരോകുച്ഛിഗതം പസ്സതി സബ്ബങ്ഗപച്ചങ്ഗിം അഹീനിന്ദ്രിയം. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    23. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, na bodhisattamātu kocideva ābādho uppajjati. Sukhinī bodhisattamātā hoti akilantakāyā, bodhisattañca bodhisattamātā tirokucchigataṃ passati sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Seyyathāpi, bhikkhave, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatrāssa 20 suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā. Tamenaṃ cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya – ‘ayaṃ kho maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā’ti. Evameva kho, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, na bodhisattamātu kocideva ābādho uppajjati, sukhinī bodhisattamātā hoti akilantakāyā , bodhisattañca bodhisattamātā tirokucchigataṃ passati sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Ayamettha dhammatā.

    ൨൪. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, സത്താഹജാതേ ബോധിസത്തേ ബോധിസത്തമാതാ കാലങ്കരോതി തുസിതം കായം ഉപപജ്ജതി. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    24. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, sattāhajāte bodhisatte bodhisattamātā kālaṅkaroti tusitaṃ kāyaṃ upapajjati. Ayamettha dhammatā.

    ൨൫. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യഥാ അഞ്ഞാ ഇത്ഥികാ നവ വാ ദസ വാ മാസേ ഗബ്ഭം കുച്ഛിനാ പരിഹരിത്വാ വിജായന്തി, ന ഹേവം ബോധിസത്തം ബോധിസത്തമാതാ വിജായതി. ദസേവ മാസാനി ബോധിസത്തം ബോധിസത്തമാതാ കുച്ഛിനാ പരിഹരിത്വാ വിജായതി. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    25. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yathā aññā itthikā nava vā dasa vā māse gabbhaṃ kucchinā pariharitvā vijāyanti, na hevaṃ bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Daseva māsāni bodhisattaṃ bodhisattamātā kucchinā pariharitvā vijāyati. Ayamettha dhammatā.

    ൨൬. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യഥാ അഞ്ഞാ ഇത്ഥികാ നിസിന്നാ വാ നിപന്നാ വാ വിജായന്തി, ന ഹേവം ബോധിസത്തം ബോധിസത്തമാതാ വിജായതി. ഠിതാവ ബോധിസത്തം ബോധിസത്തമാതാ വിജായതി. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    26. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yathā aññā itthikā nisinnā vā nipannā vā vijāyanti, na hevaṃ bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Ṭhitāva bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Ayamettha dhammatā.

    ൨൭. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിമ്ഹാ നിക്ഖമതി, ദേവാ പഠമം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തി, പച്ഛാ മനുസ്സാ. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    27. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, devā paṭhamaṃ paṭiggaṇhanti, pacchā manussā. Ayamettha dhammatā.

    ൨൮. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിമ്ഹാ നിക്ഖമതി, അപ്പത്തോവ ബോധിസത്തോ പഥവിം ഹോതി, ചത്താരോ നം ദേവപുത്താ പടിഗ്ഗഹേത്വാ മാതു പുരതോ ഠപേന്തി – ‘അത്തമനാ, ദേവി, ഹോഹി; മഹേസക്ഖോ തേ പുത്തോ ഉപ്പന്നോ’തി. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    28. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, appattova bodhisatto pathaviṃ hoti, cattāro naṃ devaputtā paṭiggahetvā mātu purato ṭhapenti – ‘attamanā, devi, hohi; mahesakkho te putto uppanno’ti. Ayamettha dhammatā.

    ൨൯. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിമ്ഹാ നിക്ഖമതി, വിസദോവ നിക്ഖമതി അമക്ഖിതോ ഉദേന 21 അമക്ഖിതോ സേമ്ഹേന അമക്ഖിതോ രുഹിരേന അമക്ഖിതോ കേനചി അസുചിനാ സുദ്ധോ 22 വിസദോ. സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, മണിരതനം കാസികേ വത്ഥേ നിക്ഖിത്തം നേവ മണിരതനം കാസികം വത്ഥം മക്ഖേതി, നാപി കാസികം വത്ഥം മണിരതനം മക്ഖേതി. തം കിസ്സ ഹേതു? ഉഭിന്നം സുദ്ധത്താ. ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിമ്ഹാ നിക്ഖമതി, വിസദോവ നിക്ഖമതി അമക്ഖിതോ, ഉദേന അമക്ഖിതോ സേമ്ഹേന അമക്ഖിതോ രുഹിരേന അമക്ഖിതോ കേനചി അസുചിനാ സുദ്ധോ വിസദോ. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    29. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, visadova nikkhamati amakkhito udena 23 amakkhito semhena amakkhito ruhirena amakkhito kenaci asucinā suddho 24 visado. Seyyathāpi, bhikkhave, maṇiratanaṃ kāsike vatthe nikkhittaṃ neva maṇiratanaṃ kāsikaṃ vatthaṃ makkheti, nāpi kāsikaṃ vatthaṃ maṇiratanaṃ makkheti. Taṃ kissa hetu? Ubhinnaṃ suddhattā. Evameva kho, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, visadova nikkhamati amakkhito, udena amakkhito semhena amakkhito ruhirena amakkhito kenaci asucinā suddho visado. Ayamettha dhammatā.

    ൩൦. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിമ്ഹാ നിക്ഖമതി, ദ്വേ ഉദകസ്സ ധാരാ അന്തലിക്ഖാ പാതുഭവന്തി – ഏകാ സീതസ്സ ഏകാ ഉണ്ഹസ്സ യേന ബോധിസത്തസ്സ ഉദകകിച്ചം കരോന്തി മാതു ച. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    30. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, dve udakassa dhārā antalikkhā pātubhavanti – ekā sītassa ekā uṇhassa yena bodhisattassa udakakiccaṃ karonti mātu ca. Ayamettha dhammatā.

    ൩൧. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, സമ്പതിജാതോ ബോധിസത്തോ സമേഹി പാദേഹി പതിട്ഠഹിത്വാ ഉത്തരാഭിമുഖോ 25 സത്തപദവീതിഹാരേന ഗച്ഛതി സേതമ്ഹി ഛത്തേ അനുധാരിയമാനേ, സബ്ബാ ച ദിസാ അനുവിലോകേതി, ആസഭിം വാചം ഭാസതി ‘അഗ്ഗോഹമസ്മി ലോകസ്സ, ജേട്ഠോഹമസ്മി ലോകസ്സ, സേട്ഠോഹമസ്മി ലോകസ്സ, അയമന്തിമാ ജാതി, നത്ഥിദാനി പുനബ്ഭവോ’തി. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    31. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, sampatijāto bodhisatto samehi pādehi patiṭṭhahitvā uttarābhimukho 26 sattapadavītihārena gacchati setamhi chatte anudhāriyamāne, sabbā ca disā anuviloketi, āsabhiṃ vācaṃ bhāsati ‘aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassa, ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavo’ti. Ayamettha dhammatā.

    ൩൨. ‘‘ധമ്മതാ ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, യദാ ബോധിസത്തോ മാതുകുച്ഛിമ്ഹാ നിക്ഖമതി, അഥ സദേവകേ ലോകേ സമാരകേ സബ്രഹ്മകേ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ അപ്പമാണോ ഉളാരോ ഓഭാസോ പാതുഭവതി, അതിക്കമ്മേവ ദേവാനം ദേവാനുഭാവം. യാപി താ ലോകന്തരികാ അഘാ അസംവുതാ അന്ധകാരാ അന്ധകാരതിമിസാ, യത്ഥ പിമേ ചന്ദിമസൂരിയാ ഏവംമഹിദ്ധികാ ഏവംമഹാനുഭാവാ ആഭായ നാനുഭോന്തി, തത്ഥപി അപ്പമാണോ ഉളാരോ ഓഭാസോ പാതുഭവതി അതിക്കമ്മേവ ദേവാനം ദേവാനുഭാവം. യേപി തത്ഥ സത്താ ഉപപന്നാ, തേപി തേനോഭാസേന അഞ്ഞമഞ്ഞം സഞ്ജാനന്തി – ‘അഞ്ഞേപി കിര, ഭോ, സന്തി സത്താ ഇധൂപപന്നാ’തി. അയഞ്ച ദസസഹസ്സീ ലോകധാതു സങ്കമ്പതി സമ്പകമ്പതി സമ്പവേധതി അപ്പമാണോ ച ഉളാരോ ഓഭാസോ ലോകേ പാതുഭവതി അതിക്കമ്മേവ ദേവാനം ദേവാനുഭാവം. അയമേത്ഥ ധമ്മതാ.

    32. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, atha sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati, atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yāpi tā lokantarikā aghā asaṃvutā andhakārā andhakāratimisā, yattha pime candimasūriyā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā ābhāya nānubhonti, tatthapi appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yepi tattha sattā upapannā, tepi tenobhāsena aññamaññaṃ sañjānanti – ‘aññepi kira, bho, santi sattā idhūpapannā’ti. Ayañca dasasahassī lokadhātu saṅkampati sampakampati sampavedhati appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Ayamettha dhammatā.

    ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാ

    Dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇā

    ൩൩. ‘‘ജാതേ ഖോ പന, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിമ്ഹി കുമാരേ ബന്ധുമതോ രഞ്ഞോ പടിവേദേസും – ‘പുത്തോ തേ, ദേവ 27, ജാതോ, തം ദേവോ പസ്സതൂ’തി. അദ്ദസാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമാ രാജാ വിപസ്സിം കുമാരം, ദിസ്വാ നേമിത്തേ ബ്രാഹ്മണേ ആമന്താപേത്വാ ഏതദവോച – ‘പസ്സന്തു ഭോന്തോ നേമിത്താ ബ്രാഹ്മണാ കുമാര’ന്തി. അദ്ദസംസു ഖോ, ഭിക്ഖവേ, നേമിത്താ ബ്രാഹ്മണാ വിപസ്സിം കുമാരം, ദിസ്വാ ബന്ധുമന്തം രാജാനം ഏതദവോചും – ‘അത്തമനോ, ദേവ, ഹോഹി, മഹേസക്ഖോ തേ പുത്തോ ഉപ്പന്നോ, ലാഭാ തേ, മഹാരാജ, സുലദ്ധം തേ, മഹാരാജ, യസ്സ തേ കുലേ ഏവരൂപോ പുത്തോ ഉപ്പന്നോ. അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണേഹി സമന്നാഗതോ, യേഹി സമന്നാഗതസ്സ മഹാപുരിസസ്സ ദ്വേവ ഗതിയോ ഭവന്തി അനഞ്ഞാ. സചേ അഗാരം അജ്ഝാവസതി, രാജാ ഹോതി ചക്കവത്തീ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ ചാതുരന്തോ വിജിതാവീ ജനപദത്ഥാവരിയപ്പത്തോ സത്തരതനസമന്നാഗതോ. തസ്സിമാനി സത്തരതനാനി ഭവന്തി. സേയ്യഥിദം – ചക്കരതനം ഹത്ഥിരതനം അസ്സരതനം മണിരതനം ഇത്ഥിരതനം ഗഹപതിരതനം പരിണായകരതനമേവ സത്തമം. പരോസഹസ്സം ഖോ പനസ്സ പുത്താ ഭവന്തി സൂരാ വീരങ്ഗരൂപാ പരസേനപ്പമദ്ദനാ. സോ ഇമം പഥവിം സാഗരപരിയന്തം അദണ്ഡേന അസത്ഥേന ധമ്മേന അഭിവിജിയ അജ്ഝാവസതി. സചേ ഖോ പന അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി, അരഹം ഹോതി സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ വിവടച്ഛദോ.

    33. ‘‘Jāte kho pana, bhikkhave, vipassimhi kumāre bandhumato rañño paṭivedesuṃ – ‘putto te, deva 28, jāto, taṃ devo passatū’ti. Addasā kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassiṃ kumāraṃ, disvā nemitte brāhmaṇe āmantāpetvā etadavoca – ‘passantu bhonto nemittā brāhmaṇā kumāra’nti. Addasaṃsu kho, bhikkhave, nemittā brāhmaṇā vipassiṃ kumāraṃ, disvā bandhumantaṃ rājānaṃ etadavocuṃ – ‘attamano, deva, hohi, mahesakkho te putto uppanno, lābhā te, mahārāja, suladdhaṃ te, mahārāja, yassa te kule evarūpo putto uppanno. Ayañhi, deva, kumāro dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni sattaratanāni bhavanti. Seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado.

    ൩൪. ‘കതമേഹി ചായം, ദേവ, കുമാരോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണേഹി സമന്നാഗതോ, യേഹി സമന്നാഗതസ്സ മഹാപുരിസസ്സ ദ്വേവ ഗതിയോ ഭവന്തി അനഞ്ഞാ. സചേ അഗാരം അജ്ഝാവസതി, രാജാ ഹോതി ചക്കവത്തീ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ ചാതുരന്തോ വിജിതാപീ ജനപദത്ഥാവരിയപ്പത്തോ സത്തരതനസമന്നാഗതോ. തസ്സിമാനി സത്തരതനാനി ഭവന്തി . സേയ്യഥിദം – ചക്കരതനം ഹത്ഥിരതനം അസ്സരതനം മണിരതനം ഇത്ഥിരതനം ഗഹപതിരതനം പരിണായകരതനമേവ സത്തമം. പരോസഹസ്സം ഖോ പനസ്സ പുത്താ ഭവന്തി സൂരാ വീരങ്ഗരൂപാ പരസേനപ്പമദ്ദനാ. സോ ഇമം പഥവിം സാഗരപരിയന്തം അദണ്ഡേന അസത്ഥേന ധമ്മേന അഭിവിജിയ അജ്ഝാവസതി. സചേ ഖോ പന അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി, അരഹം ഹോതി സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ വിവടച്ഛദോ.

    34. ‘Katamehi cāyaṃ, deva, kumāro dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāpī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni sattaratanāni bhavanti . Seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado.

    ൩൫. ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ സുപ്പതിട്ഠിതപാദോ. യം പായം, ദേവ, കുമാരോ സുപ്പതിട്ഠിതപാദോ. ഇദമ്പിസ്സ മഹാപുരിസസ്സ മഹാപുരിസലക്ഖണം ഭവതി.

    35. ‘Ayañhi, deva, kumāro suppatiṭṭhitapādo. Yaṃ pāyaṃ, deva, kumāro suppatiṭṭhitapādo. Idampissa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ‘ഇമസ്സ, ദേവ 29, കുമാരസ്സ ഹേട്ഠാ പാദതലേസു ചക്കാനി ജാതാനി സഹസ്സാരാനി സനേമികാനി സനാഭികാനി സബ്ബാകാരപരിപൂരാനി. യമ്പി, ഇമസ്സ ദേവ, കുമാരസ്സ ഹേട്ഠാ പാദതലേസു ചക്കാനി ജാതാനി സഹസ്സാരാനി സനേമികാനി സനാഭികാനി സബ്ബാകാരപരിപൂരാനി, ഇദമ്പിസ്സ മഹാപുരിസസ്സ മഹാപുരിസലക്ഖണം ഭവതി.

    ‘Imassa, deva 30, kumārassa heṭṭhā pādatalesu cakkāni jātāni sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni. Yampi, imassa deva, kumārassa heṭṭhā pādatalesu cakkāni jātāni sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni, idampissa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ‘അയഞ്ഹി ദേവ, കുമാരോ ആയതപണ്ഹീ…പേ॰…

    ‘Ayañhi deva, kumāro āyatapaṇhī…pe…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ദീഘങ്ഗുലീ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro dīghaṅgulī…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ മുദുതലുനഹത്ഥപാദോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro mudutalunahatthapādo…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ കുമാരോ ജാലഹത്ഥപാദോ…

    ‘Ayañhi, deva kumāro jālahatthapādo…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ഉസ്സങ്ഖപാദോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro ussaṅkhapādo…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ഏണിജങ്ഘോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro eṇijaṅgho…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ഠിതകോവ അനോനമന്തോ ഉഭോഹി പാണിതലേഹി ജണ്ണുകാനി പരിമസതി 31 പരിമജ്ജതി…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro ṭhitakova anonamanto ubhohi pāṇitalehi jaṇṇukāni parimasati 32 parimajjati…

    ‘അയഞ്ഹി , ദേവ, കുമാരോ കോസോഹിതവത്ഥഗുയ്ഹോ…

    ‘Ayañhi , deva, kumāro kosohitavatthaguyho…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ സുവണ്ണവണ്ണോ കഞ്ചനസന്നിഭത്തചോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro suvaṇṇavaṇṇo kañcanasannibhattaco…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ സുഖുമച്ഛവീ; സുഖുമത്താ ഛവിയാ രജോജല്ലം കായേ ന ഉപലിമ്പതി 33

    ‘Ayañhi, deva, kumāro sukhumacchavī; sukhumattā chaviyā rajojallaṃ kāye na upalimpati 34

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ഏകേകലോമോ; ഏകേകാനി ലോമാനി ലോമകൂപേസു ജാതാനി…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro ekekalomo; ekekāni lomāni lomakūpesu jātāni…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ഉദ്ധഗ്ഗലോമോ; ഉദ്ധഗ്ഗാനി ലോമാനി ജാതാനി നീലാനി അഞ്ജനവണ്ണാനി കുണ്ഡലാവട്ടാനി ദക്ഖിണാവട്ടകജാതാനി…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro uddhaggalomo; uddhaggāni lomāni jātāni nīlāni añjanavaṇṇāni kuṇḍalāvaṭṭāni dakkhiṇāvaṭṭakajātāni…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ബ്രഹ്മുജുഗത്തോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro brahmujugatto…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ സത്തുസ്സദോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro sattussado…

    ‘അയഞ്ഹി , ദേവ, കുമാരോ സീഹപുബ്ബദ്ധകായോ…

    ‘Ayañhi , deva, kumāro sīhapubbaddhakāyo…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ചിതന്തരംസോ 35

    ‘Ayañhi, deva, kumāro citantaraṃso 36

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ നിഗ്രോധപരിമണ്ഡലോ യാവതക്വസ്സ കായോ താവതക്വസ്സ ബ്യാമോ, യാവതക്വസ്സ ബ്യാമോ, താവതക്വസ്സ കായോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro nigrodhaparimaṇḍalo yāvatakvassa kāyo tāvatakvassa byāmo, yāvatakvassa byāmo, tāvatakvassa kāyo…

    ‘അയഞ്ഹി , ദേവ, കുമാരോ സമവട്ടക്ഖന്ധോ…

    ‘Ayañhi , deva, kumāro samavaṭṭakkhandho…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ രസഗ്ഗസഗ്ഗീ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro rasaggasaggī…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ സീഹഹനു…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro sīhahanu…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ചത്താലീസദന്തോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro cattālīsadanto…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ സമദന്തോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro samadanto…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ അവിരളദന്തോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro aviraḷadanto…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ സുസുക്കദാഠോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro susukkadāṭho…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ പഹൂതജിവ്ഹോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro pahūtajivho…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ബ്രഹ്മസ്സരോ കരവീകഭാണീ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro brahmassaro karavīkabhāṇī…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ അഭിനീലനേത്തോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro abhinīlanetto…

    ‘അയഞ്ഹി, ദേവ, കുമാരോ ഗോപഖുമോ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro gopakhumo…

    ഇമസ്സ, ദേവ, കുമാരസ്സ ഉണ്ണാ ഭമുകന്തരേ ജാതാ ഓദാതാ മുദുതൂലസന്നിഭാ. യമ്പി ഇമസ്സ ദേവ കുമാരസ്സ ഉണ്ണാ ഭമുകന്തരേ ജാതാ ഓദാതാ മുദുതൂലസന്നിഭാ, ഇദമ്പിമസ്സ മഹാപുരിസസ്സ മഹാപുരിസലക്ഖണം ഭവതി.

    Imassa, deva, kumārassa uṇṇā bhamukantare jātā odātā mudutūlasannibhā. Yampi imassa deva kumārassa uṇṇā bhamukantare jātā odātā mudutūlasannibhā, idampimassa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ‘അയഞ്ഹി , ദേവ, കുമാരോ ഉണ്ഹീസസീസോ. യം പായം, ദേവ, കുമാരോ ഉണ്ഹീസസീസോ, ഇദമ്പിസ്സ മഹാപുരിസസ്സ മഹാപുരിസലക്ഖണം ഭവതി.

    ‘Ayañhi , deva, kumāro uṇhīsasīso. Yaṃ pāyaṃ, deva, kumāro uṇhīsasīso, idampissa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ൩൬. ‘ഇമേഹി ഖോ അയം, ദേവ, കുമാരോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണേഹി സമന്നാഗതോ, യേഹി സമന്നാഗതസ്സ മഹാപുരിസസ്സ ദ്വേവ ഗതിയോ ഭവന്തി അനഞ്ഞാ. സചേ അഗാരം അജ്ഝാവസതി, രാജാ ഹോതി ചക്കവത്തീ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ ചാതുരന്തോ വിജിതാവീ ജനപദത്ഥാവരിയപ്പത്തോ സത്തരതനസമന്നാഗതോ. തസ്സിമാനി സത്തരതനാനി ഭവന്തി. സേയ്യഥിദം – ചക്കരതനം ഹത്ഥിരതനം അസ്സരതനം മണിരതനം ഇത്ഥിരതനം ഗഹപതിരതനം പരിണായകരതനമേവ സത്തമം. പരോസഹസ്സം ഖോ പനസ്സ പുത്താ ഭവന്തി സൂരാ വീരങ്ഗരൂപാ പരസേനപ്പമദ്ദനാ. സോ ഇമം പഥവിം സാഗരപരിയന്തം അദണ്ഡേന അസത്ഥേന ധമ്മേന 37 അഭിവിജിയ അജ്ഝാവസതി. സചേ ഖോ പന അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി, അരഹം ഹോതി സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ വിവടച്ഛദോ’തി.

    36. ‘Imehi kho ayaṃ, deva, kumāro dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni sattaratanāni bhavanti. Seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena 38 abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado’ti.

    വിപസ്സീസമഞ്ഞാ

    Vipassīsamaññā

    ൩൭. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമാ രാജാ നേമിത്തേ ബ്രാഹ്മണേ അഹതേഹി വത്ഥേഹി അച്ഛാദാപേത്വാ 39 സബ്ബകാമേഹി സന്തപ്പേസി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമാ രാജാ വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ ധാതിയോ ഉപട്ഠാപേസി. അഞ്ഞാ ഖീരം പായേന്തി, അഞ്ഞാ ന്ഹാപേന്തി, അഞ്ഞാ ധാരേന്തി, അഞ്ഞാ അങ്കേന പരിഹരന്തി. ജാതസ്സ ഖോ പന, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ സേതച്ഛത്തം ധാരയിത്ഥ ദിവാ ചേവ രത്തിഞ്ച – ‘മാ നം സീതം വാ ഉണ്ഹം വാ തിണം വാ രജോ വാ ഉസ്സാവോ വാ ബാധയിത്ഥാ’തി. ജാതോ ഖോ പന, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ബഹുനോ ജനസ്സ പിയോ അഹോസി മനാപോ. സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, ഉപ്പലം വാ പദുമം വാ പുണ്ഡരീകം വാ ബഹുനോ ജനസ്സ പിയം മനാപം; ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ബഹുനോ ജനസ്സ പിയോ അഹോസി മനാപോ. സ്വാസ്സുദം അങ്കേനേവ അങ്കം പരിഹരിയതി.

    37. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā nemitte brāhmaṇe ahatehi vatthehi acchādāpetvā 40 sabbakāmehi santappesi. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa dhātiyo upaṭṭhāpesi. Aññā khīraṃ pāyenti, aññā nhāpenti, aññā dhārenti, aññā aṅkena pariharanti. Jātassa kho pana, bhikkhave, vipassissa kumārassa setacchattaṃ dhārayittha divā ceva rattiñca – ‘mā naṃ sītaṃ vā uṇhaṃ vā tiṇaṃ vā rajo vā ussāvo vā bādhayitthā’ti. Jāto kho pana, bhikkhave, vipassī kumāro bahuno janassa piyo ahosi manāpo. Seyyathāpi, bhikkhave, uppalaṃ vā padumaṃ vā puṇḍarīkaṃ vā bahuno janassa piyaṃ manāpaṃ; evameva kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahuno janassa piyo ahosi manāpo. Svāssudaṃ aṅkeneva aṅkaṃ parihariyati.

    ൩൮. ‘‘ജാതോ ഖോ പന, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ മഞ്ജുസ്സരോ ച 41 അഹോസി വഗ്ഗുസ്സരോ ച മധുരസ്സരോ ച പേമനിയസ്സരോ ച. സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, ഹിമവന്തേ പബ്ബതേ കരവീകാ നാമ സകുണജാതി മഞ്ജുസ്സരാ ച വഗ്ഗുസ്സരാ ച മധുരസ്സരാ ച പേമനിയസ്സരാ ച; ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ മഞ്ജുസ്സരോ ച അഹോസി വഗ്ഗുസ്സരോ ച മധുരസ്സരോ ച പേമനിയസ്സരോ ച.

    38. ‘‘Jāto kho pana, bhikkhave, vipassī kumāro mañjussaro ca 42 ahosi vaggussaro ca madhurassaro ca pemaniyassaro ca. Seyyathāpi, bhikkhave, himavante pabbate karavīkā nāma sakuṇajāti mañjussarā ca vaggussarā ca madhurassarā ca pemaniyassarā ca; evameva kho, bhikkhave, vipassī kumāro mañjussaro ca ahosi vaggussaro ca madhurassaro ca pemaniyassaro ca.

    ൩൯. ‘‘ജാതസ്സ ഖോ പന, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ കമ്മവിപാകജം ദിബ്ബചക്ഖു പാതുരഹോസി യേന സുദം 43 സമന്താ യോജനം പസ്സതി ദിവാ ചേവ രത്തിഞ്ച.

    39. ‘‘Jātassa kho pana, bhikkhave, vipassissa kumārassa kammavipākajaṃ dibbacakkhu pāturahosi yena sudaṃ 44 samantā yojanaṃ passati divā ceva rattiñca.

    ൪൦. ‘‘ജാതോ ഖോ പന, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ അനിമിസന്തോ പേക്ഖതി സേയ്യഥാപി ദേവാ താവതിംസാ. ‘അനിമിസന്തോ കുമാരോ പേക്ഖതീ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ 45, വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ ‘വിപസ്സീ വിപസ്സീ’ ത്വേവ സമഞ്ഞാ ഉദപാദി.

    40. ‘‘Jāto kho pana, bhikkhave, vipassī kumāro animisanto pekkhati seyyathāpi devā tāvatiṃsā. ‘Animisanto kumāro pekkhatī’ti kho, bhikkhave 46, vipassissa kumārassa ‘vipassī vipassī’ tveva samaññā udapādi.

    ൪൧. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമാ രാജാ അത്ഥകരണേ 47 നിസിന്നോ വിപസ്സിം കുമാരം അങ്കേ നിസീദാപേത്വാ അത്ഥേ അനുസാസതി . തത്ര സുദം, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ പിതുഅങ്കേ നിസിന്നോ വിചേയ്യ വിചേയ്യ അത്ഥേ പനായതി ഞായേന 48. വിചേയ്യ വിചേയ്യ കുമാരോ അത്ഥേ പനായതി ഞായേനാതി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ ഭിയ്യോസോമത്തായ ‘വിപസ്സീ വിപസ്സീ’ ത്വേവ സമഞ്ഞാ ഉദപാദി.

    41. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā atthakaraṇe 49 nisinno vipassiṃ kumāraṃ aṅke nisīdāpetvā atthe anusāsati . Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pituaṅke nisinno viceyya viceyya atthe panāyati ñāyena 50. Viceyya viceyya kumāro atthe panāyati ñāyenāti kho, bhikkhave, vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya ‘vipassī vipassī’ tveva samaññā udapādi.

    ൪൨. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമാ രാജാ വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ തയോ പാസാദേ കാരാപേസി, ഏകം വസ്സികം ഏകം ഹേമന്തികം ഏകം ഗിമ്ഹികം; പഞ്ച കാമഗുണാനി ഉപട്ഠാപേസി. തത്ര സുദം, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ വസ്സികേ പാസാദേ ചത്താരോ മാസേ 51 നിപ്പുരിസേഹി തൂരിയേഹി പരിചാരയമാനോ ന ഹേട്ഠാപാസാദം ഓരോഹതീ’’തി.

    42. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa tayo pāsāde kārāpesi, ekaṃ vassikaṃ ekaṃ hemantikaṃ ekaṃ gimhikaṃ; pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro vassike pāsāde cattāro māse 52 nippurisehi tūriyehi paricārayamāno na heṭṭhāpāsādaṃ orohatī’’ti.

    പഠമഭാണവാരോ.

    Paṭhamabhāṇavāro.

    ജിണ്ണപുരിസോ

    Jiṇṇapuriso

    ൪൩. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ബഹൂനം വസ്സാനം ബഹൂനം വസ്സസതാനം ബഹൂനം വസ്സസഹസ്സാനം അച്ചയേന സാരഥിം ആമന്തേസി – ‘യോജേഹി, സമ്മ സാരഥി, ഭദ്ദാനി ഭദ്ദാനി യാനാനി ഉയ്യാനഭൂമിം ഗച്ഛാമ സുഭൂമിദസ്സനായാ’തി. ‘ഏവം, ദേവാ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സാരഥി വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ ഭദ്ദാനി ഭദ്ദാനി യാനാനി യോജേത്വാ വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിവേദേസി – ‘യുത്താനി ഖോ തേ, ദേവ, ഭദ്ദാനി ഭദ്ദാനി യാനാനി, യസ്സ ദാനി കാലം മഞ്ഞസീ’തി . അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ഭദ്ദം ഭദ്ദം യാനം 53 അഭിരുഹിത്വാ ഭദ്ദേഹി ഭദ്ദേഹി യാനേഹി ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യാസി.

    43. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena sārathiṃ āmantesi – ‘yojehi, samma sārathi, bhaddāni bhaddāni yānāni uyyānabhūmiṃ gacchāma subhūmidassanāyā’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā bhaddāni bhaddāni yānāni yojetvā vipassissa kumārassa paṭivedesi – ‘yuttāni kho te, deva, bhaddāni bhaddāni yānāni, yassa dāni kālaṃ maññasī’ti . Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ 54 abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi uyyānabhūmiṃ niyyāsi.

    ൪൪. ‘‘അദ്ദസാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യന്തോ പുരിസം ജിണ്ണം ഗോപാനസിവങ്കം ഭോഗ്ഗം 55 ദണ്ഡപരായനം പവേധമാനം ഗച്ഛന്തം ആതുരം ഗതയോബ്ബനം. ദിസ്വാ സാരഥിം ആമന്തേസി – ‘അയം പന, സമ്മ സാരഥി, പുരിസോ കിംകതോ? കേസാപിസ്സ ന യഥാ അഞ്ഞേസം, കായോപിസ്സ ന യഥാ അഞ്ഞേസ’ന്തി. ‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, ജിണ്ണോ നാമാ’തി. ‘കിം പനേസോ, സമ്മ സാരഥി, ജിണ്ണോ നാമാ’തി? ‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, ജിണ്ണോ നാമ. ന ദാനി തേന ചിരം ജീവിതബ്ബം ഭവിസ്സതീ’തി. ‘കിം പന, സമ്മ സാരഥി, അഹമ്പി ജരാധമ്മോ, ജരം അനതീതോ’തി? ‘ത്വഞ്ച, ദേവ, മയഞ്ചമ്ഹ സബ്ബേ ജരാധമ്മാ, ജരം അനതീതാ’തി. ‘തേന ഹി, സമ്മ സാരഥി, അലം ദാനജ്ജ ഉയ്യാനഭൂമിയാ. ഇതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാഹീ’തി. ‘ഏവം, ദേവാ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സാരഥി വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ തതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാസി. തത്ര സുദം, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ അന്തേപുരം ഗതോ ദുക്ഖീ ദുമ്മനോ പജ്ഝായതി – ‘ധിരത്ഥു കിര, ഭോ, ജാതി നാമ, യത്ര ഹി നാമ ജാതസ്സ ജരാ പഞ്ഞായിസ്സതീ’തി!

    44. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ jiṇṇaṃ gopānasivaṅkaṃ bhoggaṃ 56 daṇḍaparāyanaṃ pavedhamānaṃ gacchantaṃ āturaṃ gatayobbanaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato? Kesāpissa na yathā aññesaṃ, kāyopissa na yathā aññesa’nti. ‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāmā’ti. ‘Kiṃ paneso, samma sārathi, jiṇṇo nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāma. Na dāni tena ciraṃ jīvitabbaṃ bhavissatī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi jarādhammo, jaraṃ anatīto’ti? ‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe jarādhammā, jaraṃ anatītā’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā. Itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘dhiratthu kira, bho, jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissatī’ti!

    ൪൫. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമാ രാജാ സാരഥിം ആമന്താപേത്വാ ഏതദവോച – ‘കച്ചി, സമ്മ സാരഥി, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അഭിരമിത്ഥ? കച്ചി, സമ്മ സാരഥി, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അത്തമനോ അഹോസീ’തി? ‘ന ഖോ, ദേവ, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അഭിരമിത്ഥ, ന ഖോ, ദേവ, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അത്തമനോ അഹോസീ’തി. ‘കിം പന, സമ്മ സാരഥി, അദ്ദസ കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യന്തോ’തി? ‘അദ്ദസാ ഖോ, ദേവ, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യന്തോ പുരിസം ജിണ്ണം ഗോപാനസിവങ്കം ഭോഗ്ഗം ദണ്ഡപരായനം പവേധമാനം ഗച്ഛന്തം ആതുരം ഗതയോബ്ബനം. ദിസ്വാ മം ഏതദവോച – ‘‘അയം പന, സമ്മ സാരഥി, പുരിസോ കിംകതോ, കേസാപിസ്സ ന യഥാ അഞ്ഞേസം, കായോപിസ്സ ന യഥാ അഞ്ഞേസ’’ന്തി? ‘‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, ജിണ്ണോ നാമാ’’തി. ‘‘കിം പനേസോ, സമ്മ സാരഥി, ജിണ്ണോ നാമാ’’തി? ‘‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, ജിണ്ണോ നാമ ന ദാനി തേന ചിരം ജീവിതബ്ബം ഭവിസ്സതീ’’തി. ‘‘കിം പന, സമ്മ സാരഥി, അഹമ്പി ജരാധമ്മോ, ജരം അനതീതോ’’തി? ‘‘ത്വഞ്ച, ദേവ, മയഞ്ചമ്ഹ സബ്ബേ ജരാധമ്മാ, ജരം അനതീതാ’’തി.

    45. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā sārathiṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha? Kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti? ‘Na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, addasa kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto’ti? ‘Addasā kho, deva, kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ jiṇṇaṃ gopānasivaṅkaṃ bhoggaṃ daṇḍaparāyanaṃ pavedhamānaṃ gacchantaṃ āturaṃ gatayobbanaṃ. Disvā maṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato, kesāpissa na yathā aññesaṃ, kāyopissa na yathā aññesa’’nti? ‘‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāmā’’ti. ‘‘Kiṃ paneso, samma sārathi, jiṇṇo nāmā’’ti? ‘‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāma na dāni tena ciraṃ jīvitabbaṃ bhavissatī’’ti. ‘‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi jarādhammo, jaraṃ anatīto’’ti? ‘‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe jarādhammā, jaraṃ anatītā’’ti.

    ‘‘‘തേന ഹി, സമ്മ സാരഥി, അലം ദാനജ്ജ ഉയ്യാനഭൂമിയാ, ഇതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാഹീ’’’തി. ‘‘ഏവം, ദേവാ’’തി ഖോ അഹം, ദേവ, വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ തതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാസിം. സോ ഖോ, ദേവ, കുമാരോ അന്തേപുരം ഗതോ ദുക്ഖീ ദുമ്മനോ പജ്ഝായതി – ‘‘ധിരത്ഥു കിര ഭോ ജാതി നാമ, യത്ര ഹി നാമ ജാതസ്സ ജരാ പഞ്ഞായിസ്സതീ’’’തി.

    ‘‘‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsiṃ. So kho, deva, kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissatī’’’ti.

    ബ്യാധിതപുരിസോ

    Byādhitapuriso

    ൪൬. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമസ്സ രഞ്ഞോ ഏതദഹോസി –

    46. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumassa rañño etadahosi –

    ‘മാ ഹേവ ഖോ വിപസ്സീ കുമാരോ ന രജ്ജം കാരേസി, മാ ഹേവ വിപസ്സീ കുമാരോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജി, മാ ഹേവ നേമിത്താനം ബ്രാഹ്മണാനം സച്ചം അസ്സ വചന’ന്തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമാ രാജാ വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ ഭിയ്യോസോമത്തായ പഞ്ച കാമഗുണാനി ഉപട്ഠാപേസി – ‘യഥാ വിപസ്സീ കുമാരോ രജ്ജം കരേയ്യ, യഥാ വിപസ്സീ കുമാരോ ന അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജേയ്യ, യഥാ നേമിത്താനം ബ്രാഹ്മണാനം മിച്ഛാ അസ്സ വചന’ന്തി.

    ‘Mā heva kho vipassī kumāro na rajjaṃ kāresi, mā heva vipassī kumāro agārasmā anagāriyaṃ pabbaji, mā heva nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ saccaṃ assa vacana’nti. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi – ‘yathā vipassī kumāro rajjaṃ kareyya, yathā vipassī kumāro na agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya, yathā nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ micchā assa vacana’nti.

    ‘‘തത്ര സുദം, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതോ സമങ്ഗീഭൂതോ പരിചാരേതി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ബഹൂനം വസ്സാനം…പേ॰…

    ‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ…pe…

    ൪൭. ‘‘അദ്ദസാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യന്തോ പുരിസം ആബാധികം ദുക്ഖിതം ബാള്ഹഗിലാനം സകേ മുത്തകരീസേ പലിപന്നം സേമാനം 57 അഞ്ഞേഹി വുട്ഠാപിയമാനം അഞ്ഞേഹി സംവേസിയമാനം. ദിസ്വാ സാരഥിം ആമന്തേസി – ‘അയം പന, സമ്മ സാരഥി, പുരിസോ കിംകതോ? അക്ഖീനിപിസ്സ ന യഥാ അഞ്ഞേസം, സരോപിസ്സ 58 ന യഥാ അഞ്ഞേസ’ന്തി? ‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, ബ്യാധിതോ നാമാ’തി. ‘കിം പനേസോ, സമ്മ സാരഥി, ബ്യാധിതോ നാമാ’തി? ‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, ബ്യാധിതോ നാമ അപ്പേവ നാമ തമ്ഹാ ആബാധാ വുട്ഠഹേയ്യാ’തി. ‘കിം പന, സമ്മ സാരഥി, അഹമ്പി ബ്യാധിധമ്മോ, ബ്യാധിം അനതീതോ’തി? ‘ത്വഞ്ച, ദേവ, മയഞ്ചമ്ഹ സബ്ബേ ബ്യാധിധമ്മാ, ബ്യാധിം അനതീതാ’തി. ‘തേന ഹി, സമ്മ സാരഥി, അലം ദാനജ്ജ ഉയ്യാനഭൂമിയാ, ഇതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാഹീ’തി. ‘ഏവം ദേവാ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സാരഥി വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ തതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാസി. തത്ര സുദം, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ അന്തേപുരം ഗതോ ദുക്ഖീ ദുമ്മനോ പജ്ഝായതി – ‘ധിരത്ഥു കിര ഭോ ജാതി നാമ, യത്ര ഹി നാമ ജാതസ്സ ജരാ പഞ്ഞായിസ്സതി, ബ്യാധി പഞ്ഞായിസ്സതീ’തി.

    47. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ ābādhikaṃ dukkhitaṃ bāḷhagilānaṃ sake muttakarīse palipannaṃ semānaṃ 59 aññehi vuṭṭhāpiyamānaṃ aññehi saṃvesiyamānaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato? Akkhīnipissa na yathā aññesaṃ, saropissa 60 na yathā aññesa’nti? ‘Eso kho, deva, byādhito nāmā’ti. ‘Kiṃ paneso, samma sārathi, byādhito nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, byādhito nāma appeva nāma tamhā ābādhā vuṭṭhaheyyā’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi byādhidhammo, byādhiṃ anatīto’ti? ‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe byādhidhammā, byādhiṃ anatītā’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘Evaṃ devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissatī’ti.

    ൪൮. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമാ രാജാ സാരഥിം ആമന്താപേത്വാ ഏതദവോച – ‘കച്ചി, സമ്മ സാരഥി, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അഭിരമിത്ഥ, കച്ചി, സമ്മ സാരഥി, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അത്തമനോ അഹോസീ’തി? ‘ന ഖോ, ദേവ, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അഭിരമിത്ഥ, ന ഖോ, ദേവ, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അത്തമനോ അഹോസീ’തി. ‘കിം പന, സമ്മ സാരഥി, അദ്ദസ കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യന്തോ’തി? ‘അദ്ദസാ ഖോ, ദേവ, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യന്തോ പുരിസം ആബാധികം ദുക്ഖിതം ബാള്ഹഗിലാനം സകേ മുത്തകരീസേ പലിപന്നം സേമാനം അഞ്ഞേഹി വുട്ഠാപിയമാനം അഞ്ഞേഹി സംവേസിയമാനം. ദിസ്വാ മം ഏതദവോച – ‘‘അയം പന, സമ്മ സാരഥി, പുരിസോ കിംകതോ, അക്ഖീനിപിസ്സ ന യഥാ അഞ്ഞേസം, സരോപിസ്സ ന യഥാ അഞ്ഞേസ’’ന്തി? ‘‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, ബ്യാധിതോ നാമാ’’തി. ‘‘കിം പനേസോ, സമ്മ സാരഥി, ബ്യാധിതോ നാമാ’’തി? ‘‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, ബ്യാധിതോ നാമ അപ്പേവ നാമ തമ്ഹാ ആബാധാ വുട്ഠഹേയ്യാ’’തി. ‘‘കിം പന, സമ്മ സാരഥി, അഹമ്പി ബ്യാധിധമ്മോ, ബ്യാധിം അനതീതോ’’തി? ‘‘ത്വഞ്ച, ദേവ, മയഞ്ചമ്ഹ സബ്ബേ ബ്യാധിധമ്മാ, ബ്യാധിം അനതീതാ’’തി. ‘‘തേന ഹി, സമ്മ സാരഥി, അലം ദാനജ്ജ ഉയ്യാനഭൂമിയാ, ഇതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാഹീ’’തി. ‘‘ഏവം, ദേവാ’’തി ഖോ അഹം, ദേവ, വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ തതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാസിം. സോ ഖോ, ദേവ, കുമാരോ അന്തേപുരം ഗതോ ദുക്ഖീ ദുമ്മനോ പജ്ഝായതി – ‘‘‘ധിരത്ഥു കിര ഭോ ജാതി നാമ, യത്ര ഹി നാമ ജാതസ്സ ജരാ പഞ്ഞായിസ്സതി, ബ്യാധി പഞ്ഞായിസ്സതീ’’’തി.

    48. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā sārathiṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti? ‘Na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, addasa kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto’ti? ‘Addasā kho, deva, kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ ābādhikaṃ dukkhitaṃ bāḷhagilānaṃ sake muttakarīse palipannaṃ semānaṃ aññehi vuṭṭhāpiyamānaṃ aññehi saṃvesiyamānaṃ. Disvā maṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato, akkhīnipissa na yathā aññesaṃ, saropissa na yathā aññesa’’nti? ‘‘Eso kho, deva, byādhito nāmā’’ti. ‘‘Kiṃ paneso, samma sārathi, byādhito nāmā’’ti? ‘‘Eso kho, deva, byādhito nāma appeva nāma tamhā ābādhā vuṭṭhaheyyā’’ti. ‘‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi byādhidhammo, byādhiṃ anatīto’’ti? ‘‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe byādhidhammā, byādhiṃ anatītā’’ti. ‘‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsiṃ. So kho, deva, kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘‘‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissatī’’’ti.

    കാലങ്കതപുരിസോ

    Kālaṅkatapuriso

    ൪൯. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമസ്സ രഞ്ഞോ ഏതദഹോസി – ‘മാ ഹേവ ഖോ വിപസ്സീ കുമാരോ ന രജ്ജം കാരേസി, മാ ഹേവ വിപസ്സീ കുമാരോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജി, മാ ഹേവ നേമിത്താനം ബ്രാഹ്മണാനം സച്ചം അസ്സ വചന’ന്തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമാ രാജാ വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ ഭിയ്യോസോമത്തായ പഞ്ച കാമഗുണാനി ഉപട്ഠാപേസി – ‘യഥാ വിപസ്സീ കുമാരോ രജ്ജം കരേയ്യ, യഥാ വിപസ്സീ കുമാരോ ന അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജേയ്യ, യഥാ നേമിത്താനം ബ്രാഹ്മണാനം മിച്ഛാ അസ്സ വചന’ന്തി.

    49. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumassa rañño etadahosi – ‘mā heva kho vipassī kumāro na rajjaṃ kāresi, mā heva vipassī kumāro agārasmā anagāriyaṃ pabbaji, mā heva nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ saccaṃ assa vacana’nti. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi – ‘yathā vipassī kumāro rajjaṃ kareyya, yathā vipassī kumāro na agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya, yathā nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ micchā assa vacana’nti.

    ‘‘തത്ര സുദം, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതോ സമങ്ഗീഭൂതോ പരിചാരേതി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ബഹൂനം വസ്സാനം…പേ॰…

    ‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ…pe…

    ൫൦. ‘‘അദ്ദസാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യന്തോ മഹാജനകായം സന്നിപതിതം നാനാരത്താനഞ്ച ദുസ്സാനം വിലാതം കയിരമാനം. ദിസ്വാ സാരഥിം ആമന്തേസി – ‘കിം നു ഖോ, സോ, സമ്മ സാരഥി, മഹാജനകായോ സന്നിപതിതോ നാനാരത്താനഞ്ച ദുസ്സാനം വിലാതം കയിരതീ’തി? ‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, കാലങ്കതോ നാമാ’തി. ‘തേന ഹി, സമ്മ സാരഥി, യേന സോ കാലങ്കതോ തേന രഥം പേസേഹീ’തി. ‘ഏവം, ദേവാ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സാരഥി വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ യേന സോ കാലങ്കതോ തേന രഥം പേസേസി. അദ്ദസാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ പേതം കാലങ്കതം, ദിസ്വാ സാരഥിം ആമന്തേസി – ‘കിം പനായം, സമ്മ സാരഥി, കാലങ്കതോ നാമാ’തി? ‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, കാലങ്കതോ നാമ. ന ദാനി തം ദക്ഖന്തി മാതാ വാ പിതാ വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതാ, സോപി ന ദക്ഖിസ്സതി മാതരം വാ പിതരം വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതേ’തി. ‘കിം പന, സമ്മ സാരഥി, അഹമ്പി മരണധമ്മോ മരണം അനതീതോ; മമ്പി ന ദക്ഖന്തി ദേവോ വാ ദേവീ വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതാ; അഹമ്പി ന ദക്ഖിസ്സാമി ദേവം വാ ദേവിം വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതേ’തി? ‘ത്വഞ്ച, ദേവ, മയഞ്ചമ്ഹ സബ്ബേ മരണധമ്മാ മരണം അനതീതാ; തമ്പി ന ദക്ഖന്തി ദേവോ വാ ദേവീ വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതാ; ത്വമ്പി ന ദക്ഖിസ്സസി ദേവം വാ ദേവിം വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതേ’തി. ‘തേന ഹി, സമ്മ സാരഥി, അലം ദാനജ്ജ ഉയ്യാനഭൂമിയാ, ഇതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാഹീ’തി. ‘ഏവം, ദേവാ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സാരഥി വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ തതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാസി. തത്ര സുദം, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ അന്തേപുരം ഗതോ ദുക്ഖീ ദുമ്മനോ പജ്ഝായതി – ‘ധിരത്ഥു കിര, ഭോ, ജാതി നാമ, യത്ര ഹി നാമ ജാതസ്സ ജരാ പഞ്ഞായിസ്സതി, ബ്യാധി പഞ്ഞായിസ്സതി, മരണം പഞ്ഞായിസ്സതീ’തി.

    50. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto mahājanakāyaṃ sannipatitaṃ nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiramānaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘kiṃ nu kho, so, samma sārathi, mahājanakāyo sannipatito nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiratī’ti? ‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāmā’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesesi. Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro petaṃ kālaṅkataṃ, disvā sārathiṃ āmantesi – ‘kiṃ panāyaṃ, samma sārathi, kālaṅkato nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāma. Na dāni taṃ dakkhanti mātā vā pitā vā aññe vā ñātisālohitā, sopi na dakkhissati mātaraṃ vā pitaraṃ vā aññe vā ñātisālohite’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi maraṇadhammo maraṇaṃ anatīto; mampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā; ahampi na dakkhissāmi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’ti? ‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe maraṇadhammā maraṇaṃ anatītā; tampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā; tvampi na dakkhissasi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘dhiratthu kira, bho, jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissati, maraṇaṃ paññāyissatī’ti.

    ൫൧. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമാ രാജാ സാരഥിം ആമന്താപേത്വാ ഏതദവോച – ‘കച്ചി, സമ്മ സാരഥി, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അഭിരമിത്ഥ, കച്ചി, സമ്മ സാരഥി, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അത്തമനോ അഹോസീ’തി? ‘ന ഖോ, ദേവ, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അഭിരമിത്ഥ, ന ഖോ, ദേവ, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിയാ അത്തമനോ അഹോസീ’തി. ‘കിം പന, സമ്മ സാരഥി, അദ്ദസ കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യന്തോ’തി? ‘അദ്ദസാ ഖോ, ദേവ, കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യന്തോ മഹാജനകായം സന്നിപതിതം നാനാരത്താനഞ്ച ദുസ്സാനം വിലാതം കയിരമാനം. ദിസ്വാ മം ഏതദവോച – ‘‘കിം നു ഖോ, സോ , സമ്മ സാരഥി, മഹാജനകായോ സന്നിപതിതോ നാനാരത്താനഞ്ച ദുസ്സാനം വിലാതം കയിരതീ’’തി? ‘‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, കാലങ്കതോ നാമാ’’തി. ‘‘തേന ഹി, സമ്മ സാരഥി, യേന സോ കാലങ്കതോ തേന രഥം പേസേഹീ’’തി. ‘‘ഏവം ദേവാ’’തി ഖോ അഹം, ദേവ, വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ യേന സോ കാലങ്കതോ തേന രഥം പേസേസിം. അദ്ദസാ ഖോ, ദേവ, കുമാരോ പേതം കാലങ്കതം, ദിസ്വാ മം ഏതദവോച – ‘‘കിം പനായം, സമ്മ സാരഥി, കാലങ്കതോ നാമാ’’തി ? ‘‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, കാലങ്കതോ നാമ. ന ദാനി തം ദക്ഖന്തി മാതാ വാ പിതാ വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതാ, സോപി ന ദക്ഖിസ്സതി മാതരം വാ പിതരം വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതേ’’തി. ‘‘കിം പന, സമ്മ സാരഥി, അഹമ്പി മരണധമ്മോ മരണം അനതീതോ; മമ്പി ന ദക്ഖന്തി ദേവോ വാ ദേവീ വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതാ; അഹമ്പി ന ദക്ഖിസ്സാമി ദേവം വാ ദേവിം വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതേ’’തി? ‘‘ത്വഞ്ച, ദേവ, മയഞ്ചമ്ഹ സബ്ബേ മരണധമ്മാ മരണം അനതീതാ; തമ്പി ന ദക്ഖന്തി ദേവോ വാ ദേവീ വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതാ, ത്വമ്പി ന ദക്ഖിസ്സസി ദേവം വാ ദേവിം വാ അഞ്ഞേ വാ ഞാതിസാലോഹിതേ’’തി. ‘‘തേന ഹി, സമ്മ സാരഥി, അലം ദാനജ്ജ ഉയ്യാനഭൂമിയാ, ഇതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാഹീ’തി. ‘‘‘ഏവം, ദേവാ’’തി ഖോ അഹം, ദേവ, വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ തതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാസിം. സോ ഖോ, ദേവ, കുമാരോ അന്തേപുരം ഗതോ ദുക്ഖീ ദുമ്മനോ പജ്ഝായതി – ‘‘ധിരത്ഥു കിര ഭോ ജാതി നാമ, യത്ര ഹി നാമ ജാതസ്സ ജരാ പഞ്ഞായിസ്സതി, ബ്യാധി പഞ്ഞായിസ്സതി, മരണം പഞ്ഞായിസ്സതീ’’’തി.

    51. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā sārathiṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti? ‘Na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, addasa kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto’ti? ‘Addasā kho, deva, kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto mahājanakāyaṃ sannipatitaṃ nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiramānaṃ. Disvā maṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, so , samma sārathi, mahājanakāyo sannipatito nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiratī’’ti? ‘‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāmā’’ti. ‘‘Tena hi, samma sārathi, yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesehī’’ti. ‘‘Evaṃ devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesesiṃ. Addasā kho, deva, kumāro petaṃ kālaṅkataṃ, disvā maṃ etadavoca – ‘‘kiṃ panāyaṃ, samma sārathi, kālaṅkato nāmā’’ti ? ‘‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāma. Na dāni taṃ dakkhanti mātā vā pitā vā aññe vā ñātisālohitā, sopi na dakkhissati mātaraṃ vā pitaraṃ vā aññe vā ñātisālohite’’ti. ‘‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi maraṇadhammo maraṇaṃ anatīto; mampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā; ahampi na dakkhissāmi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’’ti? ‘‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe maraṇadhammā maraṇaṃ anatītā; tampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā, tvampi na dakkhissasi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’’ti. ‘‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘‘‘Evaṃ, devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsiṃ. So kho, deva, kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissati, maraṇaṃ paññāyissatī’’’ti.

    പബ്ബജിതോ

    Pabbajito

    ൫൨. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമസ്സ രഞ്ഞോ ഏതദഹോസി – ‘മാ ഹേവ ഖോ വിപസ്സീ കുമാരോ ന രജ്ജം കാരേസി, മാ ഹേവ വിപസ്സീ കുമാരോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജി, മാ ഹേവ നേമിത്താനം ബ്രാഹ്മണാനം സച്ചം അസ്സ വചന’ന്തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമാ രാജാ വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ ഭിയ്യോസോമത്തായ പഞ്ച കാമഗുണാനി ഉപട്ഠാപേസി – ‘യഥാ വിപസ്സീ കുമാരോ രജ്ജം കരേയ്യ, യഥാ വിപസ്സീ കുമാരോ ന അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജേയ്യ, യഥാ നേമിത്താനം ബ്രാഹ്മണാനം മിച്ഛാ അസ്സ വചന’ന്തി.

    52. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumassa rañño etadahosi – ‘mā heva kho vipassī kumāro na rajjaṃ kāresi, mā heva vipassī kumāro agārasmā anagāriyaṃ pabbaji, mā heva nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ saccaṃ assa vacana’nti. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi – ‘yathā vipassī kumāro rajjaṃ kareyya, yathā vipassī kumāro na agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya, yathā nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ micchā assa vacana’nti.

    ‘‘തത്ര സുദം, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതോ സമങ്ഗീഭൂതോ പരിചാരേതി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ബഹൂനം വസ്സാനം ബഹൂനം വസ്സസതാനം ബഹൂനം വസ്സസഹസ്സാനം അച്ചയേന സാരഥിം ആമന്തേസി – ‘യോജേഹി, സമ്മ സാരഥി, ഭദ്ദാനി ഭദ്ദാനി യാനാനി, ഉയ്യാനഭൂമിം ഗച്ഛാമ സുഭൂമിദസ്സനായാ’തി. ‘ഏവം, ദേവാ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സാരഥി വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ ഭദ്ദാനി ഭദ്ദാനി യാനാനി യോജേത്വാ വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിവേദേസി – ‘യുത്താനി ഖോ തേ, ദേവ, ഭദ്ദാനി ഭദ്ദാനി യാനാനി, യസ്സ ദാനി കാലം മഞ്ഞസീ’തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ഭദ്ദം ഭദ്ദം യാനം അഭിരുഹിത്വാ ഭദ്ദേഹി ഭദ്ദേഹി യാനേഹി ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യാസി.

    ‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena sārathiṃ āmantesi – ‘yojehi, samma sārathi, bhaddāni bhaddāni yānāni, uyyānabhūmiṃ gacchāma subhūmidassanāyā’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā bhaddāni bhaddāni yānāni yojetvā vipassissa kumārassa paṭivedesi – ‘yuttāni kho te, deva, bhaddāni bhaddāni yānāni, yassa dāni kālaṃ maññasī’ti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi uyyānabhūmiṃ niyyāsi.

    ൫൩. ‘‘അദ്ദസാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യന്തോ പുരിസം ഭണ്ഡും പബ്ബജിതം കാസായവസനം. ദിസ്വാ സാരഥിം ആമന്തേസി – ‘അയം പന, സമ്മ സാരഥി, പുരിസോ കിംകതോ? സീസംപിസ്സ ന യഥാ അഞ്ഞേസം, വത്ഥാനിപിസ്സ ന യഥാ അഞ്ഞേസ’ന്തി? ‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, പബ്ബജിതോ നാമാ’തി. ‘കിം പനേസോ, സമ്മ സാരഥി, പബ്ബജിതോ നാമാ’തി? ‘ഏസോ ഖോ, ദേവ, പബ്ബജിതോ നാമ സാധു ധമ്മചരിയാ സാധു സമചരിയാ 61 സാധു കുസലകിരിയാ 62 സാധു പുഞ്ഞകിരിയാ സാധു അവിഹിംസാ സാധു ഭൂതാനുകമ്പാ’തി. ‘സാധു ഖോ സോ, സമ്മ സാരഥി, പബ്ബജിതോ നാമ, സാധു ധമ്മചരിയാ സാധു സമചരിയാ സാധു കുസലകിരിയാ സാധു പുഞ്ഞകിരിയാ സാധു അവിഹിംസാ സാധു ഭൂതാനുകമ്പാ. തേന ഹി, സമ്മ സാരഥി, യേന സോ പബ്ബജിതോ തേന രഥം പേസേഹീ’തി. ‘ഏവം, ദേവാ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സാരഥി വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ യേന സോ പബ്ബജിതോ തേന രഥം പേസേസി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ തം പബ്ബജിതം ഏതദവോച – ‘ത്വം പന, സമ്മ, കിംകതോ, സീസമ്പി തേ ന യഥാ അഞ്ഞേസം, വത്ഥാനിപി തേ ന യഥാ അഞ്ഞേസ’ന്തി? ‘അഹം ഖോ, ദേവ, പബ്ബജിതോ നാമാ’തി. ‘കിം പന ത്വം, സമ്മ, പബ്ബജിതോ നാമാ’തി? ‘അഹം ഖോ, ദേവ, പബ്ബജിതോ നാമ, സാധു ധമ്മചരിയാ സാധു സമചരിയാ സാധു കുസലകിരിയാ സാധു പുഞ്ഞകിരിയാ സാധു അവിഹിംസാ സാധു ഭൂതാനുകമ്പാ’തി. ‘സാധു ഖോ ത്വം, സമ്മ, പബ്ബജിതോ നാമ സാധു ധമ്മചരിയാ സാധു സമചരിയാ സാധു കുസലകിരിയാ സാധു പുഞ്ഞകിരിയാ സാധു അവിഹിംസാ സാധു ഭൂതാനുകമ്പാ’തി.

    53. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ bhaṇḍuṃ pabbajitaṃ kāsāyavasanaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato? Sīsaṃpissa na yathā aññesaṃ, vatthānipissa na yathā aññesa’nti? ‘Eso kho, deva, pabbajito nāmā’ti. ‘Kiṃ paneso, samma sārathi, pabbajito nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, pabbajito nāma sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā 63 sādhu kusalakiriyā 64 sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā’ti. ‘Sādhu kho so, samma sārathi, pabbajito nāma, sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā sādhu kusalakiriyā sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā. Tena hi, samma sārathi, yena so pabbajito tena rathaṃ pesehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā yena so pabbajito tena rathaṃ pesesi. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro taṃ pabbajitaṃ etadavoca – ‘tvaṃ pana, samma, kiṃkato, sīsampi te na yathā aññesaṃ, vatthānipi te na yathā aññesa’nti? ‘Ahaṃ kho, deva, pabbajito nāmā’ti. ‘Kiṃ pana tvaṃ, samma, pabbajito nāmā’ti? ‘Ahaṃ kho, deva, pabbajito nāma, sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā sādhu kusalakiriyā sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā’ti. ‘Sādhu kho tvaṃ, samma, pabbajito nāma sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā sādhu kusalakiriyā sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā’ti.

    ബോധിസത്തപബ്ബജ്ജാ

    Bodhisattapabbajjā

    ൫൪. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ കുമാരോ സാരഥിം ആമന്തേസി – ‘തേന ഹി, സമ്മ സാരഥി, രഥം ആദായ ഇതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാഹി. അഹം പന ഇധേവ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സാമീ’തി. ‘ഏവം, ദേവാ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സാരഥി വിപസ്സിസ്സ കുമാരസ്സ പടിസ്സുത്വാ രഥം ആദായ തതോവ അന്തേപുരം പച്ചനിയ്യാസി. വിപസ്സീ പന കുമാരോ തത്ഥേവ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജി.

    54. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro sārathiṃ āmantesi – ‘tena hi, samma sārathi, rathaṃ ādāya itova antepuraṃ paccaniyyāhi. Ahaṃ pana idheva kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā rathaṃ ādāya tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Vipassī pana kumāro tattheva kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji.

    മഹാജനകായഅനുപബ്ബജ്ജാ

    Mahājanakāyaanupabbajjā

    ൫൫. ‘‘അസ്സോസി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമതിയാ രാജധാനിയാ മഹാജനകായോ ചതുരാസീതി പാണസഹസ്സാനി – ‘വിപസ്സീ കിര കുമാരോ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ’തി. സുത്വാന തേസം ഏതദഹോസി – ‘ന ഹി നൂന സോ ഓരകോ ധമ്മവിനയോ, ന സാ ഓരകാ 65 പബ്ബജ്ജാ, യത്ഥ വിപസ്സീ കുമാരോ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ. വിപസ്സീപി നാമ കുമാരോ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സതി, കിമങ്ഗം 66 പന മയ’ന്തി.

    55. ‘‘Assosi kho, bhikkhave, bandhumatiyā rājadhāniyā mahājanakāyo caturāsīti pāṇasahassāni – ‘vipassī kira kumāro kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’ti. Sutvāna tesaṃ etadahosi – ‘na hi nūna so orako dhammavinayo, na sā orakā 67 pabbajjā, yattha vipassī kumāro kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Vipassīpi nāma kumāro kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati, kimaṅgaṃ 68 pana maya’nti.

    ‘‘അഥ ഖോ, സോ ഭിക്ഖവേ, മഹാജനകായോ 69 ചതുരാസീതി പാണസഹസ്സാനി കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ വിപസ്സിം ബോധിസത്തം അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതം അനുപബ്ബജിംസു. തായ സുദം, ഭിക്ഖവേ, പരിസായ പരിവുതോ വിപസ്സീ ബോധിസത്തോ ഗാമനിഗമജനപദരാജധാനീസു ചാരികം ചരതി.

    ‘‘Atha kho, so bhikkhave, mahājanakāyo 70 caturāsīti pāṇasahassāni kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā vipassiṃ bodhisattaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajitaṃ anupabbajiṃsu. Tāya sudaṃ, bhikkhave, parisāya parivuto vipassī bodhisatto gāmanigamajanapadarājadhānīsu cārikaṃ carati.

    ൫൬. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി – ‘ന ഖോ മേതം 71 പതിരൂപം യോഹം ആകിണ്ണോ വിഹരാമി, യംനൂനാഹം ഏകോ ഗണമ്ഹാ വൂപകട്ഠോ വിഹരേയ്യ’ന്തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ബോധിസത്തോ അപരേന സമയേന ഏകോ ഗണമ്ഹാ വൂപകട്ഠോ വിഹാസി , അഞ്ഞേനേവ താനി ചതുരാസീതി പബ്ബജിതസഹസ്സാനി അഗമംസു, അഞ്ഞേന മഗ്ഗേന വിപസ്സീ ബോധിസത്തോ.

    56. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘na kho metaṃ 72 patirūpaṃ yohaṃ ākiṇṇo viharāmi, yaṃnūnāhaṃ eko gaṇamhā vūpakaṭṭho vihareyya’nti. Atha kho, bhikkhave, vipassī bodhisatto aparena samayena eko gaṇamhā vūpakaṭṭho vihāsi , aññeneva tāni caturāsīti pabbajitasahassāni agamaṃsu, aññena maggena vipassī bodhisatto.

    ബോധിസത്തഅഭിനിവേസോ

    Bodhisattaabhiniveso

    ൫൭. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ വാസൂപഗതസ്സ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി – ‘കിച്ഛം വതായം ലോകോ ആപന്നോ, ജായതി ച ജീയതി ച മീയതി ച 73 ചവതി ച ഉപപജ്ജതി ച, അഥ ച പനിമസ്സ ദുക്ഖസ്സ നിസ്സരണം നപ്പജാനാതി ജരാമരണസ്സ, കുദാസ്സു നാമ ഇമസ്സ ദുക്ഖസ്സ നിസ്സരണം പഞ്ഞായിസ്സതി ജരാമരണസ്സാ’തി?

    57. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa vāsūpagatassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno, jāyati ca jīyati ca mīyati ca 74 cavati ca upapajjati ca, atha ca panimassa dukkhassa nissaraṇaṃ nappajānāti jarāmaraṇassa, kudāssu nāma imassa dukkhassa nissaraṇaṃ paññāyissati jarāmaraṇassā’ti?

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ സതി ജരാമരണം ഹോതി, കിംപച്ചയാ ജരാമരണ’ന്തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘ജാതിയാ ഖോ സതി ജരാമരണം ഹോതി, ജാതിപച്ചയാ ജരാമരണ’ന്തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, kiṃpaccayā jarāmaraṇa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘jātiyā kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, jātipaccayā jarāmaraṇa’nti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ സതി ജാതി ഹോതി, കിംപച്ചയാ ജാതീ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘ഭവേ ഖോ സതി ജാതി ഹോതി, ഭവപച്ചയാ ജാതീ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati jāti hoti, kiṃpaccayā jātī’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘bhave kho sati jāti hoti, bhavapaccayā jātī’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ സതി ഭവോ ഹോതി, കിംപച്ചയാ ഭവോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘ഉപാദാനേ ഖോ സതി ഭവോ ഹോതി, ഉപാദാനപച്ചയാ ഭവോ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati bhavo hoti, kiṃpaccayā bhavo’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘upādāne kho sati bhavo hoti, upādānapaccayā bhavo’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ സതി ഉപാദാനം ഹോതി, കിംപച്ചയാ ഉപാദാന’ന്തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘തണ്ഹായ ഖോ സതി ഉപാദാനം ഹോതി, തണ്ഹാപച്ചയാ ഉപാദാന’ന്തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati upādānaṃ hoti, kiṃpaccayā upādāna’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘taṇhāya kho sati upādānaṃ hoti, taṇhāpaccayā upādāna’nti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ സതി തണ്ഹാ ഹോതി, കിംപച്ചയാ തണ്ഹാ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘വേദനായ ഖോ സതി തണ്ഹാ ഹോതി, വേദനാപച്ചയാ തണ്ഹാ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati taṇhā hoti, kiṃpaccayā taṇhā’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘vedanāya kho sati taṇhā hoti, vedanāpaccayā taṇhā’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ സതി വേദനാ ഹോതി, കിംപച്ചയാ വേദനാ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘ഫസ്സേ ഖോ സതി വേദനാ ഹോതി, ഫസ്സപച്ചയാ വേദനാ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati vedanā hoti, kiṃpaccayā vedanā’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘phasse kho sati vedanā hoti, phassapaccayā vedanā’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ സതി ഫസ്സോ ഹോതി, കിംപച്ചയാ ഫസ്സോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘സളായതനേ ഖോ സതി ഫസ്സോ ഹോതി, സളായതനപച്ചയാ ഫസ്സോ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati phasso hoti, kiṃpaccayā phasso’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘saḷāyatane kho sati phasso hoti, saḷāyatanapaccayā phasso’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ സതി സളായതനം ഹോതി, കിംപച്ചയാ സളായതന’ന്തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘നാമരൂപേ ഖോ സതി സളായതനം ഹോതി, നാമരൂപപച്ചയാ സളായതന’ന്തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati saḷāyatanaṃ hoti, kiṃpaccayā saḷāyatana’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho sati saḷāyatanaṃ hoti, nāmarūpapaccayā saḷāyatana’nti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ സതി നാമരൂപം ഹോതി, കിംപച്ചയാ നാമരൂപ’ന്തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘വിഞ്ഞാണേ ഖോ സതി നാമരൂപം ഹോതി, വിഞ്ഞാണപച്ചയാ നാമരൂപ’ന്തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati nāmarūpaṃ hoti, kiṃpaccayā nāmarūpa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘viññāṇe kho sati nāmarūpaṃ hoti, viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ സതി വിഞ്ഞാണം ഹോതി, കിംപച്ചയാ വിഞ്ഞാണ’ന്തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘നാമരൂപേ ഖോ സതി വിഞ്ഞാണം ഹോതി, നാമരൂപപച്ചയാ വിഞ്ഞാണ’ന്തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati viññāṇaṃ hoti, kiṃpaccayā viññāṇa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho sati viññāṇaṃ hoti, nāmarūpapaccayā viññāṇa’nti.

    ൫൮. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘പച്ചുദാവത്തതി ഖോ ഇദം വിഞ്ഞാണം നാമരൂപമ്ഹാ, നാപരം ഗച്ഛതി. ഏത്താവതാ ജായേഥ വാ ജിയ്യേഥ വാ മിയ്യേഥ വാ ചവേഥ വാ ഉപപജ്ജേഥ വാ, യദിദം നാമരൂപപച്ചയാ വിഞ്ഞാണം, വിഞ്ഞാണപച്ചയാ നാമരൂപം, നാമരൂപപച്ചയാ സളായതനം, സളായതനപച്ചയാ ഫസ്സോ, ഫസ്സപച്ചയാ വേദനാ, വേദനാപച്ചയാ തണ്ഹാ , തണ്ഹാപച്ചയാ ഉപാദാനം, ഉപാദാനപച്ചയാ ഭവോ, ഭവപച്ചയാ ജാതി, ജാതിപച്ചയാ ജരാമരണം സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസാ സമ്ഭവന്തി. ഏവമേതസ്സ കേവലസ്സ ദുക്ഖക്ഖന്ധസ്സ സമുദയോ ഹോതി’.

    58. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘paccudāvattati kho idaṃ viññāṇaṃ nāmarūpamhā, nāparaṃ gacchati. Ettāvatā jāyetha vā jiyyetha vā miyyetha vā cavetha vā upapajjetha vā, yadidaṃ nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā , taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti’.

    ൫൯. ‘‘‘സമുദയോ സമുദയോ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ പുബ്ബേ അനനുസ്സുതേസു ധമ്മേസു ചക്ഖും ഉദപാദി, ഞാണം ഉദപാദി, പഞ്ഞാ ഉദപാദി, വിജ്ജാ ഉദപാദി, ആലോകോ ഉദപാദി.

    59. ‘‘‘Samudayo samudayo’ti kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    ൬൦. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ അസതി ജരാമരണം ന ഹോതി, കിസ്സ നിരോധാ ജരാമരണനിരോധോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘ജാതിയാ ഖോ അസതി ജരാമരണം ന ഹോതി, ജാതിനിരോധാ ജരാമരണനിരോധോ’തി.

    60. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati jarāmaraṇaṃ na hoti, kissa nirodhā jarāmaraṇanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘jātiyā kho asati jarāmaraṇaṃ na hoti, jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ അസതി ജാതി ന ഹോതി, കിസ്സ നിരോധാ ജാതിനിരോധോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘ഭവേ ഖോ അസതി ജാതി ന ഹോതി, ഭവനിരോധാ ജാതിനിരോധോ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati jāti na hoti, kissa nirodhā jātinirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘bhave kho asati jāti na hoti, bhavanirodhā jātinirodho’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ അസതി ഭവോ ന ഹോതി, കിസ്സ നിരോധാ ഭവനിരോധോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘ഉപാദാനേ ഖോ അസതി ഭവോ ന ഹോതി, ഉപാദാനനിരോധാ ഭവനിരോധോ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati bhavo na hoti, kissa nirodhā bhavanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘upādāne kho asati bhavo na hoti, upādānanirodhā bhavanirodho’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ അസതി ഉപാദാനം ന ഹോതി, കിസ്സ നിരോധാ ഉപാദാനനിരോധോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘തണ്ഹായ ഖോ അസതി ഉപാദാനം ന ഹോതി, തണ്ഹാനിരോധാ ഉപാദാനനിരോധോ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati upādānaṃ na hoti, kissa nirodhā upādānanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘taṇhāya kho asati upādānaṃ na hoti, taṇhānirodhā upādānanirodho’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ അസതി തണ്ഹാ ന ഹോതി, കിസ്സ നിരോധാ തണ്ഹാനിരോധോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘വേദനായ ഖോ അസതി തണ്ഹാ ന ഹോതി, വേദനാനിരോധാ തണ്ഹാനിരോധോ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati taṇhā na hoti, kissa nirodhā taṇhānirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘vedanāya kho asati taṇhā na hoti, vedanānirodhā taṇhānirodho’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ അസതി വേദനാ ന ഹോതി, കിസ്സ നിരോധാ വേദനാനിരോധോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘ഫസ്സേ ഖോ അസതി വേദനാ ന ഹോതി, ഫസ്സനിരോധാ വേദനാനിരോധോ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati vedanā na hoti, kissa nirodhā vedanānirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘phasse kho asati vedanā na hoti, phassanirodhā vedanānirodho’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ അസതി ഫസ്സോ ന ഹോതി, കിസ്സ നിരോധാ ഫസ്സനിരോധോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘സളായതനേ ഖോ അസതി ഫസ്സോ ന ഹോതി, സളായതനനിരോധാ ഫസ്സനിരോധോ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati phasso na hoti, kissa nirodhā phassanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘saḷāyatane kho asati phasso na hoti, saḷāyatananirodhā phassanirodho’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ അസതി സളായതനം ന ഹോതി, കിസ്സ നിരോധാ സളായതനനിരോധോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘നാമരൂപേ ഖോ അസതി സളായതനം ന ഹോതി, നാമരൂപനിരോധാ സളായതനനിരോധോ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati saḷāyatanaṃ na hoti, kissa nirodhā saḷāyatananirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho asati saḷāyatanaṃ na hoti, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ അസതി നാമരൂപം ന ഹോതി, കിസ്സ നിരോധാ നാമരൂപനിരോധോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘വിഞ്ഞാണേ ഖോ അസതി നാമരൂപം ന ഹോതി, വിഞ്ഞാണനിരോധാ നാമരൂപനിരോധോ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati nāmarūpaṃ na hoti, kissa nirodhā nāmarūpanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘viññāṇe kho asati nāmarūpaṃ na hoti, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കിമ്ഹി നു ഖോ അസതി വിഞ്ഞാണം ന ഹോതി, കിസ്സ നിരോധാ വിഞ്ഞാണനിരോധോ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ യോനിസോ മനസികാരാ അഹു പഞ്ഞായ അഭിസമയോ – ‘നാമരൂപേ ഖോ അസതി വിഞ്ഞാണം ന ഹോതി, നാമരൂപനിരോധാ വിഞ്ഞാണനിരോധോ’തി.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati viññāṇaṃ na hoti, kissa nirodhā viññāṇanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho asati viññāṇaṃ na hoti, nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho’ti.

    ൬൧. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘അധിഗതോ ഖോ മ്യായം മഗ്ഗോ സമ്ബോധായ യദിദം – നാമരൂപനിരോധാ വിഞ്ഞാണനിരോധോ, വിഞ്ഞാണനിരോധാ നാമരൂപനിരോധോ, നാമരൂപനിരോധാ സളായതനനിരോധോ, സളായതനനിരോധാ ഫസ്സനിരോധോ, ഫസ്സനിരോധാ വേദനാനിരോധോ, വേദനാനിരോധാ തണ്ഹാനിരോധോ, തണ്ഹാനിരോധാ ഉപാദാനനിരോധോ, ഉപാദാനനിരോധാ ഭവനിരോധോ, ഭവനിരോധാ ജാതിനിരോധോ, ജാതിനിരോധാ ജരാമരണം സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസാ നിരുജ്ഝന്തി. ഏവമേതസ്സ കേവലസ്സ ദുക്ഖക്ഖന്ധസ്സ നിരോധോ ഹോതി’.

    61. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘adhigato kho myāyaṃ maggo sambodhāya yadidaṃ – nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti’.

    ൬൨. ‘‘‘നിരോധോ നിരോധോ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ബോധിസത്തസ്സ പുബ്ബേ അനനുസ്സുതേസു ധമ്മേസു ചക്ഖും ഉദപാദി, ഞാണം ഉദപാദി, പഞ്ഞാ ഉദപാദി, വിജ്ജാ ഉദപാദി, ആലോകോ ഉദപാദി.

    62. ‘‘‘Nirodho nirodho’ti kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    ൬൩. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ബോധിസത്തോ അപരേന സമയേന പഞ്ചസു ഉപാദാനക്ഖന്ധേസു ഉദയബ്ബയാനുപസ്സീ വിഹാസി – ‘ഇതി രൂപം, ഇതി രൂപസ്സ സമുദയോ, ഇതി രൂപസ്സ അത്ഥങ്ഗമോ; ഇതി വേദനാ, ഇതി വേദനായ സമുദയോ, ഇതി വേദനായ അത്ഥങ്ഗമോ; ഇതി സഞ്ഞാ, ഇതി സഞ്ഞായ സമുദയോ, ഇതി സഞ്ഞായ അത്ഥങ്ഗമോ; ഇതി സങ്ഖാരാ, ഇതി സങ്ഖാരാനം സമുദയോ, ഇതി സങ്ഖാരാനം അത്ഥങ്ഗമോ; ഇതി വിഞ്ഞാണം, ഇതി വിഞ്ഞാണസ്സ സമുദയോ, ഇതി വിഞ്ഞാണസ്സ അത്ഥങ്ഗമോ’തി, തസ്സ പഞ്ചസു ഉപാദാനക്ഖന്ധേസു ഉദയബ്ബയാനുപസ്സിനോ വിഹരതോ ന ചിരസ്സേവ അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്തം വിമുച്ചീ’’തി.

    63. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bodhisatto aparena samayena pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassī vihāsi – ‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā, iti vedanāya samudayo, iti vedanāya atthaṅgamo; iti saññā, iti saññāya samudayo, iti saññāya atthaṅgamo; iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṃ samudayo, iti saṅkhārānaṃ atthaṅgamo; iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti, tassa pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassino viharato na cirasseva anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccī’’ti.

    ദുതിയഭാണവാരോ.

    Dutiyabhāṇavāro.

    ബ്രഹ്മയാചനകഥാ

    Brahmayācanakathā

    ൬൪. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഏതദഹോസി – ‘യംനൂനാഹം ധമ്മം ദേസേയ്യ’ന്തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഏതദഹോസി – ‘അധിഗതോ ഖോ മ്യായം ധമ്മോ ഗമ്ഭീരോ ദുദ്ദസോ ദുരനുബോധോ സന്തോ പണീതോ അതക്കാവചരോ നിപുണോ പണ്ഡിതവേദനീയോ. ആലയരാമാ ഖോ പനായം പജാ ആലയരതാ ആലയസമ്മുദിതാ. ആലയരാമായ ഖോ പന പജായ ആലയരതായ ആലയസമ്മുദിതായ ദുദ്ദസം ഇദം ഠാനം യദിദം ഇദപ്പച്ചയതാപടിച്ചസമുപ്പാദോ. ഇദമ്പി ഖോ ഠാനം ദുദ്ദസം യദിദം സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹാക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാനം. അഹഞ്ചേവ ഖോ പന ധമ്മം ദേസേയ്യം, പരേ ച മേ ന ആജാനേയ്യും; സോ മമസ്സ കിലമഥോ, സാ മമസ്സ വിഹേസാ’തി.

    64. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ dhammaṃ deseyya’nti. Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘adhigato kho myāyaṃ dhammo gambhīro duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo. Ālayarāmā kho panāyaṃ pajā ālayaratā ālayasammuditā. Ālayarāmāya kho pana pajāya ālayaratāya ālayasammuditāya duddasaṃ idaṃ ṭhānaṃ yadidaṃ idappaccayatāpaṭiccasamuppādo. Idampi kho ṭhānaṃ duddasaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Ahañceva kho pana dhammaṃ deseyyaṃ, pare ca me na ājāneyyuṃ; so mamassa kilamatho, sā mamassa vihesā’ti.

    ൬൫. ‘‘അപിസ്സു, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം ഇമാ അനച്ഛരിയാ ഗാഥായോ പടിഭംസു പുബ്ബേ അസ്സുതപുബ്ബാ –

    65. ‘‘Apissu, bhikkhave, vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ imā anacchariyā gāthāyo paṭibhaṃsu pubbe assutapubbā –

    ‘കിച്ഛേന മേ അധിഗതം, ഹലം ദാനി പകാസിതും;

    ‘Kicchena me adhigataṃ, halaṃ dāni pakāsituṃ;

    രാഗദോസപരേതേഹി, നായം ധമ്മോ സുസമ്ബുധോ.

    Rāgadosaparetehi, nāyaṃ dhammo susambudho.

    ‘പടിസോതഗാമിം നിപുണം, ഗമ്ഭീരം ദുദ്ദസം അണും;

    ‘Paṭisotagāmiṃ nipuṇaṃ, gambhīraṃ duddasaṃ aṇuṃ;

    രാഗരത്താ ന ദക്ഖന്തി, തമോഖന്ധേന ആവുടാ’തി.

    Rāgarattā na dakkhanti, tamokhandhena āvuṭā’ti.

    ‘‘ഇതിഹ , ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പടിസഞ്ചിക്ഖതോ അപ്പോസ്സുക്കതായ ചിത്തം നമി, നോ ധമ്മദേസനായ.

    ‘‘Itiha , bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paṭisañcikkhato appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāya.

    ൬൬. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അഞ്ഞതരസ്സ മഹാബ്രഹ്മുനോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ചേതസാ ചേതോപരിവിതക്കമഞ്ഞായ ഏതദഹോസി – ‘നസ്സതി വത ഭോ ലോകോ, വിനസ്സതി വത ഭോ ലോകോ, യത്ര ഹി നാമ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അപ്പോസ്സുക്കതായ ചിത്തം നമതി 75, നോ ധമ്മദേസനായാ’തി. അഥ ഖോ സോ, ഭിക്ഖവേ, മഹാബ്രഹ്മാ സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ പുരിസോ സമിഞ്ജിതം വാ ബാഹം പസാരേയ്യ, പസാരിതം വാ ബാഹം സമിഞ്ജേയ്യ; ഏവമേവ ബ്രഹ്മലോകേ അന്തരഹിതോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പുരതോ പാതുരഹോസി. അഥ ഖോ സോ, ഭിക്ഖവേ, മഹാബ്രഹ്മാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ ദക്ഖിണം ജാണുമണ്ഡലം പഥവിയം നിഹന്ത്വാ 76 യേന വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം ഏതദവോച – ‘ദേസേതു, ഭന്തേ, ഭഗവാ ധമ്മം, ദേസേതു സുഗതോ ധമ്മം, സന്തി 77 സത്താ അപ്പരജക്ഖജാതികാ; അസ്സവനതാ ധമ്മസ്സ പരിഹായന്തി, ഭവിസ്സന്തി ധമ്മസ്സ അഞ്ഞാതാരോ’തി.

    66. ‘‘Atha kho, bhikkhave, aññatarassa mahābrahmuno vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya etadahosi – ‘nassati vata bho loko, vinassati vata bho loko, yatra hi nāma vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa appossukkatāya cittaṃ namati 78, no dhammadesanāyā’ti. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva brahmaloke antarahito vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa purato pāturahosi. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā dakkhiṇaṃ jāṇumaṇḍalaṃ pathaviyaṃ nihantvā 79 yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenañjaliṃ paṇāmetvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘desetu, bhante, bhagavā dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ, santi 80 sattā apparajakkhajātikā; assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’ti.

    ൬൭. ‘‘ഏവം വുത്തേ 81, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ തം മഹാബ്രഹ്മാനം ഏതദവോച – ‘മയ്ഹമ്പി ഖോ, ബ്രഹ്മേ, ഏതദഹോസി – ‘‘യംനൂനാഹം ധമ്മം ദേസേയ്യ’’ന്തി. തസ്സ മയ്ഹം, ബ്രഹ്മേ, ഏതദഹോസി – ‘‘അധിഗതോ ഖോ മ്യായം ധമ്മോ ഗമ്ഭീരോ ദുദ്ദസോ ദുരനുബോധോ സന്തോ പണീതോ അതക്കാവചരോ നിപുണോ പണ്ഡിതവേദനീയോ. ആലയരാമാ ഖോ പനായം പജാ ആലയരതാ ആലയസമ്മുദിതാ. ആലയരാമായ ഖോ പന പജായ ആലയരതായ ആലയസമ്മുദിതായ ദുദ്ദസം ഇദം ഠാനം യദിദം ഇദപ്പച്ചയതാപടിച്ചസമുപ്പാദോ. ഇദമ്പി ഖോ ഠാനം ദുദ്ദസം യദിദം സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹാക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാനം. അഹഞ്ചേവ ഖോ പന ധമ്മം ദേസേയ്യം, പരേ ച മേ ന ആജാനേയ്യും; സോ മമസ്സ കിലമഥോ, സാ മമസ്സ വിഹേസാ’’തി. അപിസ്സു മം, ബ്രഹ്മേ , ഇമാ അനച്ഛരിയാ ഗാഥായോ പടിഭംസു പുബ്ബേ അസ്സുതപുബ്ബാ –

    67. ‘‘Evaṃ vutte 82, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho taṃ mahābrahmānaṃ etadavoca – ‘mayhampi kho, brahme, etadahosi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ dhammaṃ deseyya’’nti. Tassa mayhaṃ, brahme, etadahosi – ‘‘adhigato kho myāyaṃ dhammo gambhīro duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo. Ālayarāmā kho panāyaṃ pajā ālayaratā ālayasammuditā. Ālayarāmāya kho pana pajāya ālayaratāya ālayasammuditāya duddasaṃ idaṃ ṭhānaṃ yadidaṃ idappaccayatāpaṭiccasamuppādo. Idampi kho ṭhānaṃ duddasaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Ahañceva kho pana dhammaṃ deseyyaṃ, pare ca me na ājāneyyuṃ; so mamassa kilamatho, sā mamassa vihesā’’ti. Apissu maṃ, brahme , imā anacchariyā gāthāyo paṭibhaṃsu pubbe assutapubbā –

    ‘‘കിച്ഛേന മേ അധിഗതം, ഹലം ദാനി പകാസിതും;

    ‘‘Kicchena me adhigataṃ, halaṃ dāni pakāsituṃ;

    രാഗദോസപരേതേഹി, നായം ധമ്മോ സുസമ്ബുധോ.

    Rāgadosaparetehi, nāyaṃ dhammo susambudho.

    ‘‘പടിസോതഗാമിം നിപുണം, ഗമ്ഭീരം ദുദ്ദസം അണും;

    ‘‘Paṭisotagāmiṃ nipuṇaṃ, gambhīraṃ duddasaṃ aṇuṃ;

    രാഗരത്താ ന ദക്ഖന്തി, തമോഖന്ധേന ആവുടാ’’തി.

    Rāgarattā na dakkhanti, tamokhandhena āvuṭā’’ti.

    ‘ഇതിഹ മേ, ബ്രഹ്മേ, പടിസഞ്ചിക്ഖതോ അപ്പോസ്സുക്കതായ ചിത്തം നമി, നോ ധമ്മദേസനായാ’തി.

    ‘Itiha me, brahme, paṭisañcikkhato appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāyā’ti.

    ൬൮. ‘‘ദുതിയമ്പി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സോ മഹാബ്രഹ്മാ…പേ॰… തതിയമ്പി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സോ മഹാബ്രഹ്മാ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം ഏതദവോച – ‘ദേസേതു, ഭന്തേ, ഭഗവാ ധമ്മം, ദേസേതു സുഗതോ ധമ്മം, സന്തി സത്താ അപ്പരജക്ഖജാതികാ, അസ്സവനതാ ധമ്മസ്സ പരിഹായന്തി, ഭവിസ്സന്തി ധമ്മസ്സ അഞ്ഞാതാരോ’തി.

    68. ‘‘Dutiyampi kho, bhikkhave, so mahābrahmā…pe… tatiyampi kho, bhikkhave, so mahābrahmā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘desetu, bhante, bhagavā dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ, santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’ti.

    ൬൯. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ബ്രഹ്മുനോ ച അജ്ഝേസനം വിദിത്വാ സത്തേസു ച കാരുഞ്ഞതം പടിച്ച ബുദ്ധചക്ഖുനാ ലോകം വോലോകേസി. അദ്ദസാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ബുദ്ധചക്ഖുനാ ലോകം വോലോകേന്തോ സത്തേ അപ്പരജക്ഖേ മഹാരജക്ഖേ തിക്ഖിന്ദ്രിയേ മുദിന്ദ്രിയേ സ്വാകാരേ ദ്വാകാരേ സുവിഞ്ഞാപയേ ദുവിഞ്ഞാപയേ 83 അപ്പേകച്ചേ പരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനേ 84 വിഹരന്തേ, അപ്പേകച്ചേ ന പരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനേ 85 വിഹരന്തേ. സേയ്യഥാപി നാമ ഉപ്പലിനിയം വാ പദുമിനിയം വാ പുണ്ഡരീകിനിയം വാ അപ്പേകച്ചാനി ഉപ്പലാനി വാ പദുമാനി വാ പുണ്ഡരീകാനി വാ ഉദകേ ജാതാനി ഉദകേ സംവഡ്ഢാനി ഉദകാനുഗ്ഗതാനി അന്തോ നിമുഗ്ഗപോസീനി. അപ്പേകച്ചാനി ഉപ്പലാനി വാ പദുമാനി വാ പുണ്ഡരീകാനി വാ ഉദകേ ജാതാനി ഉദകേ സംവഡ്ഢാനി സമോദകം ഠിതാനി. അപ്പേകച്ചാനി ഉപ്പലാനി വാ പദുമാനി വാ പുണ്ഡരീകാനി വാ ഉദകേ ജാതാനി ഉദകേ സംവഡ്ഢാനി ഉദകാ അച്ചുഗ്ഗമ്മ ഠിതാനി അനുപലിത്താനി ഉദകേന. ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ബുദ്ധചക്ഖുനാ ലോകം വോലോകേന്തോ അദ്ദസ സത്തേ അപ്പരജക്ഖേ മഹാരജക്ഖേ തിക്ഖിന്ദ്രിയേ മുദിന്ദ്രിയേ സ്വാകാരേ ദ്വാകാരേ സുവിഞ്ഞാപയേ ദുവിഞ്ഞാപയേ അപ്പേകച്ചേ പരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനേ വിഹരന്തേ, അപ്പേകച്ചേ ന പരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനേ വിഹരന്തേ.

    69. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brahmuno ca ajjhesanaṃ viditvā sattesu ca kāruññataṃ paṭicca buddhacakkhunā lokaṃ volokesi. Addasā kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho buddhacakkhunā lokaṃ volokento satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye 86 appekacce paralokavajjabhayadassāvine 87 viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvine 88 viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni anto nimuggaposīni. Appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni samodakaṃ ṭhitāni. Appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakā accuggamma ṭhitāni anupalittāni udakena. Evameva kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvine viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvine viharante.

    ൭൦. ‘‘അഥ ഖോ സോ, ഭിക്ഖവേ, മഹാബ്രഹ്മാ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ചേതസാ ചേതോപരിവിതക്കമഞ്ഞായ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം ഗാഥാഹി അജ്ഝഭാസി –

    70. ‘‘Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –

    ‘സേലേ യഥാ പബ്ബതമുദ്ധനിട്ഠിതോ, യഥാപി പസ്സേ ജനതം സമന്തതോ;

    ‘Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito, yathāpi passe janataṃ samantato;

    തഥൂപമം ധമ്മമയം സുമേധ, പാസാദമാരുയ്ഹ സമന്തചക്ഖു.

    Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha, pāsādamāruyha samantacakkhu.

    ‘സോകാവതിണ്ണം 89 ജനതമപേതസോകോ,

    ‘Sokāvatiṇṇaṃ 90 janatamapetasoko,

    അവേക്ഖസ്സു ജാതിജരാഭിഭൂതം;

    Avekkhassu jātijarābhibhūtaṃ;

    ഉട്ഠേഹി വീര വിജിതസങ്ഗാമ,

    Uṭṭhehi vīra vijitasaṅgāma,

    സത്ഥവാഹ അണണ വിചര ലോകേ.

    Satthavāha aṇaṇa vicara loke.

    ദേസസ്സു 91 ഭഗവാ ധമ്മം,

    Desassu 92 bhagavā dhammaṃ,

    അഞ്ഞാതാരോ ഭവിസ്സന്തീ’തി.

    Aññātāro bhavissantī’ti.

    ൭൧. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ തം മഹാബ്രഹ്മാനം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി –

    71. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho taṃ mahābrahmānaṃ gāthāya ajjhabhāsi –

    ‘അപാരുതാ തേസം അമതസ്സ ദ്വാരാ,

    ‘Apārutā tesaṃ amatassa dvārā,

    യേ സോതവന്തോ പമുഞ്ചന്തു സദ്ധം;

    Ye sotavanto pamuñcantu saddhaṃ;

    വിഹിംസസഞ്ഞീ പഗുണം ന ഭാസിം,

    Vihiṃsasaññī paguṇaṃ na bhāsiṃ,

    ധമ്മം പണീതം മനുജേസു ബ്രഹ്മേ’തി.

    Dhammaṃ paṇītaṃ manujesu brahme’ti.

    ‘‘അഥ ഖോ സോ, ഭിക്ഖവേ, മഹാബ്രഹ്മാ ‘കതാവകാസോ ഖോമ്ഹി വിപസ്സിനാ ഭഗവതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ധമ്മദേസനായാ’തി വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ തത്ഥേവ അന്തരധായി.

    ‘‘Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ‘katāvakāso khomhi vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammadesanāyā’ti vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tattheva antaradhāyi.

    അഗ്ഗസാവകയുഗം

    Aggasāvakayugaṃ

    ൭൨. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഏതദഹോസി – ‘കസ്സ നു ഖോ അഹം പഠമം ധമ്മം ദേസേയ്യം, കോ ഇമം ധമ്മം ഖിപ്പമേവ ആജാനിസ്സതീ’തി? അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഏതദഹോസി – ‘അയം ഖോ ഖണ്ഡോ ച രാജപുത്തോ തിസ്സോ ച പുരോഹിതപുത്തോ ബന്ധുമതിയാ രാജധാനിയാ പടിവസന്തി പണ്ഡിതാ വിയത്താ മേധാവിനോ ദീഘരത്തം അപ്പരജക്ഖജാതികാ. യംനൂനാഹം ഖണ്ഡസ്സ ച രാജപുത്തസ്സ, തിസ്സസ്സ ച പുരോഹിതപുത്തസ്സ പഠമം ധമ്മം ദേസേയ്യം , തേ ഇമം ധമ്മം ഖിപ്പമേവ ആജാനിസ്സന്തീ’തി.

    72. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ, ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘ayaṃ kho khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasanti paṇḍitā viyattā medhāvino dīgharattaṃ apparajakkhajātikā. Yaṃnūnāhaṃ khaṇḍassa ca rājaputtassa, tissassa ca purohitaputtassa paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ , te imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissantī’ti.

    ൭൩. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ പുരിസോ സമിഞ്ജിതം വാ ബാഹം പസാരേയ്യ, പസാരിതം വാ ബാഹം സമിഞ്ജേയ്യ; ഏവമേവ ബോധിരുക്ഖമൂലേ അന്തരഹിതോ ബന്ധുമതിയാ രാജധാനിയാ ഖേമേ മിഗദായേ പാതുരഹോസി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ദായപാലം 93 ആമന്തേസി – ‘ഏഹി ത്വം, സമ്മ ദായപാല, ബന്ധുമതിം രാജധാനിം പവിസിത്വാ ഖണ്ഡഞ്ച രാജപുത്തം തിസ്സഞ്ച പുരോഹിതപുത്തം ഏവം വദേഹി – വിപസ്സീ, ഭന്തേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ബന്ധുമതിം രാജധാനിം അനുപ്പത്തോ ഖേമേ മിഗദായേ വിഹരതി, സോ തുമ്ഹാകം ദസ്സനകാമോ’തി. ‘ഏവം, ഭന്തേ’തി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ദായപാലോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പടിസ്സുത്വാ ബന്ധുമതിം രാജധാനിം പവിസിത്വാ ഖണ്ഡഞ്ച രാജപുത്തം തിസ്സഞ്ച പുരോഹിതപുത്തം ഏതദവോച – ‘വിപസ്സീ, ഭന്തേ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ബന്ധുമതിം രാജധാനിം അനുപ്പത്തോ ഖേമേ മിഗദായേ വിഹരതി; സോ തുമ്ഹാകം ദസ്സനകാമോ’തി.

    73. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva bodhirukkhamūle antarahito bandhumatiyā rājadhāniyā kheme migadāye pāturahosi. Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dāyapālaṃ 94 āmantesi – ‘ehi tvaṃ, samma dāyapāla, bandhumatiṃ rājadhāniṃ pavisitvā khaṇḍañca rājaputtaṃ tissañca purohitaputtaṃ evaṃ vadehi – vipassī, bhante, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati, so tumhākaṃ dassanakāmo’ti. ‘Evaṃ, bhante’ti kho, bhikkhave, dāyapālo vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paṭissutvā bandhumatiṃ rājadhāniṃ pavisitvā khaṇḍañca rājaputtaṃ tissañca purohitaputtaṃ etadavoca – ‘vipassī, bhante, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati; so tumhākaṃ dassanakāmo’ti.

    ൭൪. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഖണ്ഡോ ച രാജപുത്തോ തിസ്സോ ച പുരോഹിതപുത്തോ ഭദ്ദാനി ഭദ്ദാനി യാനാനി യോജാപേത്വാ ഭദ്ദം ഭദ്ദം യാനം അഭിരുഹിത്വാ ഭദ്ദേഹി ഭദ്ദേഹി യാനേഹി ബന്ധുമതിയാ രാജധാനിയാ നിയ്യിംസു. യേന ഖേമോ മിഗദായോ തേന പായിംസു. യാവതികാ യാനസ്സ ഭൂമി, യാനേന ഗന്ത്വാ യാനാ പച്ചോരോഹിത്വാ പത്തികാവ 95 യേന വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ തേനുപസങ്കമിംസു. ഉപസങ്കമിത്വാ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു.

    74. ‘‘Atha kho, bhikkhave, khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto bhaddāni bhaddāni yānāni yojāpetvā bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi bandhumatiyā rājadhāniyā niyyiṃsu. Yena khemo migadāyo tena pāyiṃsu. Yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikāva 96 yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    ൭൫. ‘‘തേസം വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ അനുപുബ്ബിം കഥം 97 കഥേസി, സേയ്യഥിദം – ദാനകഥം സീലകഥം സഗ്ഗകഥം കാമാനം ആദീനവം ഓകാരം സംകിലേസം നേക്ഖമ്മേ ആനിസംസം പകാസേസി. യദാ തേ ഭഗവാ അഞ്ഞാസി കല്ലചിത്തേ മുദുചിത്തേ വിനീവരണചിത്തേ ഉദഗ്ഗചിത്തേ പസന്നചിത്തേ, അഥ യാ ബുദ്ധാനം സാമുക്കംസികാ ധമ്മദേസനാ, തം പകാസേസി – ദുക്ഖം സമുദയം നിരോധം മഗ്ഗം. സേയ്യഥാപി നാമ സുദ്ധം വത്ഥം അപഗതകാളകം സമ്മദേവ രജനം പടിഗ്ഗണ്ഹേയ്യ, ഏവമേവ ഖണ്ഡസ്സ ച രാജപുത്തസ്സ തിസ്സസ്സ ച പുരോഹിതപുത്തസ്സ തസ്മിംയേവ ആസനേ വിരജം വീതമലം ധമ്മചക്ഖും ഉദപാദി – ‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം, സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’ന്തി.

    75. ‘‘Tesaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho anupubbiṃ kathaṃ 98 kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva khaṇḍassa ca rājaputtassa tissassa ca purohitaputtassa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti.

    ൭൬. ‘‘തേ ദിട്ഠധമ്മാ പത്തധമ്മാ വിദിതധമ്മാ പരിയോഗാള്ഹധമ്മാ തിണ്ണവിചികിച്ഛാ വിഗതകഥംകഥാ വേസാരജ്ജപ്പത്താ അപരപ്പച്ചയാ സത്ഥുസാസനേ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം ഏതദവോചും – ‘അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ, അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ. സേയ്യഥാപി, ഭന്തേ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ ‘‘ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീ’’തി. ഏവമേവം ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏതേ മയം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമ ധമ്മഞ്ച. ലഭേയ്യാമ മയം, ഭന്തേ, ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം, ലഭേയ്യാമ ഉപസമ്പദ’ന്തി.

    76. ‘‘Te diṭṭhadhammā pattadhammā viditadhammā pariyogāḷhadhammā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavocuṃ – ‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca. Labheyyāma mayaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyāma upasampada’nti.

    ൭൭. ‘‘അലത്ഥും ഖോ , ഭിക്ഖവേ, ഖണ്ഡോ ച രാജപുത്തോ, തിസ്സോ ച പുരോഹിതപുത്തോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം അലത്ഥും ഉപസമ്പദം. തേ വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേസി സമാദപേസി സമുത്തേജേസി സമ്പഹംസേസി; സങ്ഖാരാനം ആദീനവം ഓകാരം സംകിലേസം നിബ്ബാനേ 99 ആനിസംസം പകാസേസി. തേസം വിപസ്സിനാ ഭഗവതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സിയമാനാനം സമാദപിയമാനാനം സമുത്തേജിയമാനാനം സമ്പഹംസിയമാനാനം നചിരസ്സേവ അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്താനി വിമുച്ചിംസു.

    77. ‘‘Alatthuṃ kho , bhikkhave, khaṇḍo ca rājaputto, tisso ca purohitaputto vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ alatthuṃ upasampadaṃ. Te vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi; saṅkhārānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nibbāne 100 ānisaṃsaṃ pakāsesi. Tesaṃ vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassiyamānānaṃ samādapiyamānānaṃ samuttejiyamānānaṃ sampahaṃsiyamānānaṃ nacirasseva anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu.

    മഹാജനകായപബ്ബജ്ജാ

    Mahājanakāyapabbajjā

    ൭൮. ‘‘അസ്സോസി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ബന്ധുമതിയാ രാജധാനിയാ മഹാജനകായോ ചതുരാസീതിപാണസഹസ്സാനി – ‘വിപസ്സീ കിര ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ബന്ധുമതിം രാജധാനിം അനുപ്പത്തോ ഖേമേ മിഗദായേ വിഹരതി. ഖണ്ഡോ ച കിര രാജപുത്തോ തിസ്സോ ച പുരോഹിതപുത്തോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സന്തികേ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതാ’തി. സുത്വാന നേസം ഏതദഹോസി – ‘ന ഹി നൂന സോ ഓരകോ ധമ്മവിനയോ, ന സാ ഓരകാ പബ്ബജ്ജാ, യത്ഥ ഖണ്ഡോ ച രാജപുത്തോ തിസ്സോ ച പുരോഹിതപുത്തോ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതാ. ഖണ്ഡോ ച രാജപുത്തോ തിസ്സോ ച പുരോഹിതപുത്തോ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സന്തി, കിമങ്ഗം പന മയ’ന്തി. അഥ ഖോ സോ, ഭിക്ഖവേ, മഹാജനകായോ ചതുരാസീതിപാണസഹസ്സാനി ബന്ധുമതിയാ രാജധാനിയാ നിക്ഖമിത്വാ യേന ഖേമോ മിഗദായോ യേന വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു.

    78. ‘‘Assosi kho, bhikkhave, bandhumatiyā rājadhāniyā mahājanakāyo caturāsītipāṇasahassāni – ‘vipassī kira bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati. Khaṇḍo ca kira rājaputto tisso ca purohitaputto vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā’ti. Sutvāna nesaṃ etadahosi – ‘na hi nūna so orako dhammavinayo, na sā orakā pabbajjā, yattha khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā. Khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissanti, kimaṅgaṃ pana maya’nti. Atha kho so, bhikkhave, mahājanakāyo caturāsītipāṇasahassāni bandhumatiyā rājadhāniyā nikkhamitvā yena khemo migadāyo yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    ൭൯. ‘‘തേസം വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ അനുപുബ്ബിം കഥം കഥേസി. സേയ്യഥിദം – ദാനകഥം സീലകഥം സഗ്ഗകഥം കാമാനം ആദീനവം ഓകാരം സംകിലേസം നേക്ഖമ്മേ ആനിസംസം പകാസേസി. യദാ തേ ഭഗവാ അഞ്ഞാസി കല്ലചിത്തേ മുദുചിത്തേ വിനീവരണചിത്തേ ഉദഗ്ഗചിത്തേ പസന്നചിത്തേ , അഥ യാ ബുദ്ധാനം സാമുക്കംസികാ ധമ്മദേസനാ, തം പകാസേസി – ദുക്ഖം സമുദയം നിരോധം മഗ്ഗം. സേയ്യഥാപി നാമ സുദ്ധം വത്ഥം അപഗതകാളകം സമ്മദേവ രജനം പടിഗ്ഗണ്ഹേയ്യ, ഏവമേവ തേസം ചതുരാസീതിപാണസഹസ്സാനം തസ്മിംയേവ ആസനേ വിരജം വീതമലം ധമ്മചക്ഖും ഉദപാദി – ‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’ന്തി.

    79. ‘‘Tesaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho anupubbiṃ kathaṃ kathesi. Seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte , atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva tesaṃ caturāsītipāṇasahassānaṃ tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti.

    ൮൦. ‘‘തേ ദിട്ഠധമ്മാ പത്തധമ്മാ വിദിതധമ്മാ പരിയോഗാള്ഹധമ്മാ തിണ്ണവിചികിച്ഛാ വിഗതകഥംകഥാ വേസാരജ്ജപ്പത്താ അപരപ്പച്ചയാ സത്ഥുസാസനേ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം ഏതദവോചും – ‘അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ, അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ. സേയ്യഥാപി, ഭന്തേ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ ‘‘ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീ’’തി. ഏവമേവം ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏതേ മയം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമ ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച 101. ലഭേയ്യാമ മയം, ഭന്തേ, ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം ലഭേയ്യാമ ഉപസമ്പദ’’ന്തി.

    80. ‘‘Te diṭṭhadhammā pattadhammā viditadhammā pariyogāḷhadhammā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavocuṃ – ‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca 102. Labheyyāma mayaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyāma upasampada’’nti.

    ൮൧. ‘‘അലത്ഥും ഖോ, ഭിക്ഖവേ, താനി ചതുരാസീതിപാണസഹസ്സാനി വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം, അലത്ഥും ഉപസമ്പദം. തേ വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേസി സമാദപേസി സമുത്തേജേസി സമ്പഹംസേസി; സങ്ഖാരാനം ആദീനവം ഓകാരം സംകിലേസം നിബ്ബാനേ ആനിസംസം പകാസേസി. തേസം വിപസ്സിനാ ഭഗവതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സിയമാനാനം സമാദപിയമാനാനം സമുത്തേജിയമാനാനം സമ്പഹംസിയമാനാനം നചിരസ്സേവ അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്താനി വിമുച്ചിംസു.

    81. ‘‘Alatthuṃ kho, bhikkhave, tāni caturāsītipāṇasahassāni vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ, alatthuṃ upasampadaṃ. Te vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi; saṅkhārānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nibbāne ānisaṃsaṃ pakāsesi. Tesaṃ vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassiyamānānaṃ samādapiyamānānaṃ samuttejiyamānānaṃ sampahaṃsiyamānānaṃ nacirasseva anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu.

    പുരിമപബ്ബജിതാനം ധമ്മാഭിസമയോ

    Purimapabbajitānaṃ dhammābhisamayo

    ൮൨. ‘‘അസ്സോസും ഖോ, ഭിക്ഖവേ, താനി പുരിമാനി ചതുരാസീതിപബ്ബജിതസഹസ്സാനി – ‘വിപസ്സീ കിര ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ബന്ധുമതിം രാജധാനിം അനുപ്പത്തോ ഖേമേ മിഗദായേ വിഹരതി, ധമ്മഞ്ച കിര ദേസേതീ’തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, താനി ചതുരാസീതിപബ്ബജിതസഹസ്സാനി യേന ബന്ധുമതീ രാജധാനീ യേന ഖേമോ മിഗദായോ യേന വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു.

    82. ‘‘Assosuṃ kho, bhikkhave, tāni purimāni caturāsītipabbajitasahassāni – ‘vipassī kira bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati, dhammañca kira desetī’ti. Atha kho, bhikkhave, tāni caturāsītipabbajitasahassāni yena bandhumatī rājadhānī yena khemo migadāyo yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    ൮൩. ‘‘തേസം വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ അനുപുബ്ബിം കഥം കഥേസി. സേയ്യഥിദം – ദാനകഥം സീലകഥം സഗ്ഗകഥം കാമാനം ആദീനവം ഓകാരം സംകിലേസം നേക്ഖമ്മേ ആനിസംസം പകാസേസി. യദാ തേ ഭഗവാ അഞ്ഞാസി കല്ലചിത്തേ മുദുചിത്തേ വിനീവരണചിത്തേ ഉദഗ്ഗചിത്തേ പസന്നചിത്തേ, അഥ യാ ബുദ്ധാനം സാമുക്കംസികാ ധമ്മദേസനാ, തം പകാസേസി – ദുക്ഖം സമുദയം നിരോധം മഗ്ഗം. സേയ്യഥാപി നാമ സുദ്ധം വത്ഥം അപഗതകാളകം സമ്മദേവ രജനം പടിഗ്ഗണ്ഹേയ്യ, ഏവമേവ തേസം ചതുരാസീതിപബ്ബജിതസഹസ്സാനം തസ്മിംയേവ ആസനേ വിരജം വീതമലം ധമ്മചക്ഖും ഉദപാദി – ‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’ന്തി.

    83. ‘‘Tesaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho anupubbiṃ kathaṃ kathesi. Seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva tesaṃ caturāsītipabbajitasahassānaṃ tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti.

    ൮൪. ‘‘തേ ദിട്ഠധമ്മാ പത്തധമ്മാ വിദിതധമ്മാ പരിയോഗാള്ഹധമ്മാ തിണ്ണവിചികിച്ഛാ വിഗതകഥംകഥാ വേസാരജ്ജപ്പത്താ അപരപ്പച്ചയാ സത്ഥുസാസനേ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം ഏതദവോചും – ‘അഭിക്കന്തം , ഭന്തേ, അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ. സേയ്യഥാപി, ഭന്തേ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ ‘‘ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീ’’തി. ഏവമേവം ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏതേ മയം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമ ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ലഭേയ്യാമ മയം, ഭന്തേ, ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം ലഭേയ്യാമ ഉപസമ്പദ’’ന്തി.

    84. ‘‘Te diṭṭhadhammā pattadhammā viditadhammā pariyogāḷhadhammā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavocuṃ – ‘abhikkantaṃ , bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāma mayaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyāma upasampada’’nti.

    ൮൫. ‘‘അലത്ഥും ഖോ, ഭിക്ഖവേ, താനി ചതുരാസീതിപബ്ബജിതസഹസ്സാനി വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം അലത്ഥും ഉപസമ്പദം. തേ വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേസി സമാദപേസി സമുത്തേജേസി സമ്പഹംസേസി; സങ്ഖാരാനം ആദീനവം ഓകാരം സംകിലേസം നിബ്ബാനേ ആനിസംസം പകാസേസി. തേസം വിപസ്സിനാ ഭഗവതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സിയമാനാനം സമാദപിയമാനാനം സമുത്തേജിയമാനാനം സമ്പഹംസിയമാനാനം നചിരസ്സേവ അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്താനി വിമുച്ചിംസു.

    85. ‘‘Alatthuṃ kho, bhikkhave, tāni caturāsītipabbajitasahassāni vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ alatthuṃ upasampadaṃ. Te vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi; saṅkhārānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nibbāne ānisaṃsaṃ pakāsesi. Tesaṃ vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassiyamānānaṃ samādapiyamānānaṃ samuttejiyamānānaṃ sampahaṃsiyamānānaṃ nacirasseva anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu.

    ചാരികാഅനുജാനനം

    Cārikāanujānanaṃ

    ൮൬. ‘‘തേന ഖോ പന, ഭിക്ഖവേ, സമയേന ബന്ധുമതിയാ രാജധാനിയാ മഹാഭിക്ഖുസങ്ഘോ പടിവസതി അട്ഠസട്ഠിഭിക്ഖുസതസഹസ്സം. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി – ‘മഹാ ഖോ ഏതരഹി ഭിക്ഖുസങ്ഘോ ബന്ധുമതിയാ രാജധാനിയാ പടിവസതി അട്ഠസട്ഠിഭിക്ഖുസതസഹസ്സം, യംനൂനാഹം ഭിക്ഖൂ അനുജാനേയ്യം – ‘ചരഥ, ഭിക്ഖവേ, ചാരികം ബഹുജനഹിതായ ബഹുജനസുഖായ ലോകാനുകമ്പായ അത്ഥായ ഹിതായ സുഖായ ദേവമനുസ്സാനം; മാ ഏകേന ദ്വേ അഗമിത്ഥ; ദേസേഥ, ഭിക്ഖവേ , ധമ്മം ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേഥ. സന്തി സത്താ അപ്പരജക്ഖജാതികാ, അസ്സവനതാ ധമ്മസ്സ പരിഹായന്തി, ഭവിസ്സന്തി ധമ്മസ്സ അഞ്ഞാതാരോ. അപി ച ഛന്നം ഛന്നം വസ്സാനം അച്ചയേന ബന്ധുമതീ രാജധാനീ ഉപസങ്കമിതബ്ബാ പാതിമോക്ഖുദ്ദേസായാ’’’തി.

    86. ‘‘Tena kho pana, bhikkhave, samayena bandhumatiyā rājadhāniyā mahābhikkhusaṅgho paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘mahā kho etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, yaṃnūnāhaṃ bhikkhū anujāneyyaṃ – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave , dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. Api ca channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’’’ti.

    ൮൭. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അഞ്ഞതരോ മഹാബ്രഹ്മാ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ചേതസാ ചേതോപരിവിതക്കമഞ്ഞായ സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ പുരിസോ സമിഞ്ജിതം വാ ബാഹം പസാരേയ്യ, പസാരിതം വാ ബാഹം സമിഞ്ജേയ്യ. ഏവമേവ ബ്രഹ്മലോകേ അന്തരഹിതോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പുരതോ പാതുരഹോസി. അഥ ഖോ സോ, ഭിക്ഖവേ, മഹാബ്രഹ്മാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ യേന വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം ഏതദവോച – ‘ഏവമേതം, ഭഗവാ, ഏവമേതം, സുഗത. മഹാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏതരഹി ഭിക്ഖുസങ്ഘോ ബന്ധുമതിയാ രാജധാനിയാ പടിവസതി അട്ഠസട്ഠിഭിക്ഖുസതസഹസ്സം, അനുജാനാതു, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ – ‘‘ചരഥ, ഭിക്ഖവേ, ചാരികം ബഹുജനഹിതായ ബഹുജനസുഖായ ലോകാനുകമ്പായ അത്ഥായ ഹിതായ സുഖായ ദേവമനുസ്സാനം; മാ ഏകേന ദ്വേ അഗമിത്ഥ; ദേസേഥ, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മം ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേഥ. സന്തി സത്താ അപ്പരജക്ഖജാതികാ, അസ്സവനതാ ധമ്മസ്സ പരിഹായന്തി, ഭവിസ്സന്തി ധമ്മസ്സ അഞ്ഞാതാരോ’’തി 103. അപി ച, ഭന്തേ, മയം തഥാ കരിസ്സാമ യഥാ ഭിക്ഖൂ ഛന്നം ഛന്നം വസ്സാനം അച്ചയേന ബന്ധുമതിം രാജധാനിം ഉപസങ്കമിസ്സന്തി പാതിമോക്ഖുദ്ദേസായാ’തി. ഇദമവോച, ഭിക്ഖവേ, സോ മഹാബ്രഹ്മാ, ഇദം വത്വാ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ തത്ഥേവ അന്തരധായി.

    87. ‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro mahābrahmā vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya. Evameva brahmaloke antarahito vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa purato pāturahosi. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenañjaliṃ paṇāmetvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Mahā kho, bhante, etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, anujānātu, bhante, bhagavā bhikkhū – ‘‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’’ti 104. Api ca, bhante, mayaṃ tathā karissāma yathā bhikkhū channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamissanti pātimokkhuddesāyā’ti. Idamavoca, bhikkhave, so mahābrahmā, idaṃ vatvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tattheva antaradhāyi.

    ൮൮. ‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ സായന്ഹസമയം പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘ഇധ മയ്ഹം, ഭിക്ഖവേ, രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി – മഹാ ഖോ ഏതരഹി ഭിക്ഖുസങ്ഘോ ബന്ധുമതിയാ രാജധാനിയാ പടിവസതി അട്ഠസട്ഠിഭിക്ഖുസതസഹസ്സം . യംനൂനാഹം ഭിക്ഖൂ അനുജാനേയ്യം – ‘ചരഥ, ഭിക്ഖവേ, ചാരികം ബഹുജനഹിതായ ബഹുജനസുഖായ ലോകാനുകമ്പായ അത്ഥായ ഹിതായ സുഖായ ദേവമനുസ്സാനം; മാ ഏകേന ദ്വേ അഗമിത്ഥ; ദേസേഥ, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മം ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേഥ. സന്തി സത്താ അപ്പരജക്ഖജാതികാ, അസ്സവനതാ ധമ്മസ്സ പരിഹായന്തി, ഭവിസ്സന്തി ധമ്മസ്സ അഞ്ഞാതാരോ. അപി ച, ഛന്നം ഛന്നം വസ്സാനം അച്ചയേന ബന്ധുമതീ രാജധാനീ ഉപസങ്കമിതബ്ബാ പാതിമോക്ഖുദ്ദേസായാതി.

    88. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito bhikkhū āmantesi – ‘idha mayhaṃ, bhikkhave, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – mahā kho etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ . Yaṃnūnāhaṃ bhikkhū anujāneyyaṃ – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. Api ca, channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyāti.

    ‘‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അഞ്ഞതരോ മഹാബ്രഹ്മാ മമ ചേതസാ ചേതോപരിവിതക്കമഞ്ഞായ സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ പുരിസോ സമിഞ്ജിതം വാ ബാഹം പസാരേയ്യ, പസാരിതം വാ ബാഹം സമിഞ്ജേയ്യ, ഏവമേവ ബ്രഹ്മലോകേ അന്തരഹിതോ മമ പുരതോ പാതുരഹോസി. അഥ ഖോ സോ, ഭിക്ഖവേ, മഹാബ്രഹ്മാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ യേനാഹം തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ മം ഏതദവോച – ‘‘ഏവമേതം, ഭഗവാ, ഏവമേതം, സുഗത. മഹാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏതരഹി ഭിക്ഖുസങ്ഘോ ബന്ധുമതിയാ രാജധാനിയാ പടിവസതി അട്ഠസട്ഠിഭിക്ഖുസതസഹസ്സം. അനുജാനാതു, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ – ‘ചരഥ, ഭിക്ഖവേ, ചാരികം ബഹുജനഹിതായ ബഹുജനസുഖായ ലോകാനുകമ്പായ അത്ഥായ ഹിതായ സുഖായ ദേവമനുസ്സാനം; മാ ഏകേന ദ്വേ അഗമിത്ഥ; ദേസേഥ, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മം…പേ॰… സന്തി സത്താ അപ്പരജക്ഖജാതികാ , അസ്സവനതാ ധമ്മസ്സ പരിഹായന്തി, ഭവിസ്സന്തി ധമ്മസ്സ അഞ്ഞാതാരോ’തി. അപി ച, ഭന്തേ, മയം തഥാ കരിസ്സാമ, യഥാ ഭിക്ഖൂ ഛന്നം ഛന്നം വസ്സാനം അച്ചയേന ബന്ധുമതിം രാജധാനിം ഉപസങ്കമിസ്സന്തി പാതിമോക്ഖുദ്ദേസായാ’’തി. ഇദമവോച, ഭിക്ഖവേ, സോ മഹാബ്രഹ്മാ, ഇദം വത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ തത്ഥേവ അന്തരധായി’.

    ‘‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro mahābrahmā mama cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva brahmaloke antarahito mama purato pāturahosi. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā maṃ etadavoca – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Mahā kho, bhante, etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Anujānātu, bhante, bhagavā bhikkhū – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ…pe… santi sattā apparajakkhajātikā , assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’ti. Api ca, bhante, mayaṃ tathā karissāma, yathā bhikkhū channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamissanti pātimokkhuddesāyā’’ti. Idamavoca, bhikkhave, so mahābrahmā, idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tattheva antaradhāyi’.

    ‘‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ചരഥ ചാരികം ബഹുജനഹിതായ ബഹുജനസുഖായ ലോകാനുകമ്പായ അത്ഥായ ഹിതായ സുഖായ ദേവമനുസ്സാനം; മാ ഏകേന ദ്വേ അഗമിത്ഥ; ദേസേഥ, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മം ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേഥ. സന്തി സത്താ അപ്പരജക്ഖജാതികാ, അസ്സവനതാ ധമ്മസ്സ പരിഹായന്തി, ഭവിസ്സന്തി ധമ്മസ്സ അഞ്ഞാതാരോ. അപി ച, ഭിക്ഖവേ, ഛന്നം ഛന്നം വസ്സാനം അച്ചയേന ബന്ധുമതീ രാജധാനീ ഉപസങ്കമിതബ്ബാ പാതിമോക്ഖുദ്ദേസായാ’തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ യേഭുയ്യേന ഏകാഹേനേവ ജനപദചാരികം പക്കമിംസു.

    ‘‘‘Anujānāmi, bhikkhave, caratha cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. Api ca, bhikkhave, channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. Atha kho, bhikkhave, bhikkhū yebhuyyena ekāheneva janapadacārikaṃ pakkamiṃsu.

    ൮൯. ‘‘തേന ഖോ പന സമയേന ജമ്ബുദീപേ ചതുരാസീതി ആവാസസഹസ്സാനി ഹോന്തി. ഏകമ്ഹി ഹി വസ്സേ നിക്ഖന്തേ ദേവതാ സദ്ദമനുസ്സാവേസും – ‘നിക്ഖന്തം ഖോ, മാരിസാ, ഏകം വസ്സം; പഞ്ച ദാനി വസ്സാനി സേസാനി ; പഞ്ചന്നം വസ്സാനം അച്ചയേന ബന്ധുമതീ രാജധാനീ ഉപസങ്കമിതബ്ബാ പാതിമോക്ഖുദ്ദേസായാ’തി. ദ്വീസു വസ്സേസു നിക്ഖന്തേസു… തീസു വസ്സേസു നിക്ഖന്തേസു… ചതൂസു വസ്സേസു നിക്ഖന്തേസു… പഞ്ചസു വസ്സേസു നിക്ഖന്തേസു ദേവതാ സദ്ദമനുസ്സാവേസും – ‘നിക്ഖന്താനി ഖോ , മാരിസാ, പഞ്ചവസ്സാനി; ഏകം ദാനി വസ്സം സേസം; ഏകസ്സ വസ്സസ്സ അച്ചയേന ബന്ധുമതീ രാജധാനീ ഉപസങ്കമിതബ്ബാ പാതിമോക്ഖുദ്ദേസായാ’തി. ഛസു വസ്സേസു നിക്ഖന്തേസു ദേവതാ സദ്ദമനുസ്സാവേസും – ‘നിക്ഖന്താനി ഖോ, മാരിസാ, ഛബ്ബസ്സാനി, സമയോ ദാനി ബന്ധുമതിം രാജധാനിം ഉപസങ്കമിതും പാതിമോക്ഖുദ്ദേസായാ’തി. അഥ ഖോ തേ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ അപ്പേകച്ചേ സകേന ഇദ്ധാനുഭാവേന അപ്പേകച്ചേ ദേവതാനം ഇദ്ധാനുഭാവേന ഏകാഹേനേവ ബന്ധുമതിം രാജധാനിം ഉപസങ്കമിംസു പാതിമോക്ഖുദ്ദേസായാതി 105.

    89. ‘‘Tena kho pana samayena jambudīpe caturāsīti āvāsasahassāni honti. Ekamhi hi vasse nikkhante devatā saddamanussāvesuṃ – ‘nikkhantaṃ kho, mārisā, ekaṃ vassaṃ; pañca dāni vassāni sesāni ; pañcannaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. Dvīsu vassesu nikkhantesu… tīsu vassesu nikkhantesu… catūsu vassesu nikkhantesu… pañcasu vassesu nikkhantesu devatā saddamanussāvesuṃ – ‘nikkhantāni kho , mārisā, pañcavassāni; ekaṃ dāni vassaṃ sesaṃ; ekassa vassassa accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. Chasu vassesu nikkhantesu devatā saddamanussāvesuṃ – ‘nikkhantāni kho, mārisā, chabbassāni, samayo dāni bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamituṃ pātimokkhuddesāyā’ti. Atha kho te, bhikkhave, bhikkhū appekacce sakena iddhānubhāvena appekacce devatānaṃ iddhānubhāvena ekāheneva bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamiṃsu pātimokkhuddesāyāti 106.

    ൯൦. ‘‘തത്ര സുദം, ഭിക്ഖവേ, വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഭിക്ഖുസങ്ഘേ ഏവം പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസതി –

    90. ‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhikkhusaṅghe evaṃ pātimokkhaṃ uddisati –

    ‘ഖന്തീ പരമം തപോ തിതിക്ഖാ,

    ‘Khantī paramaṃ tapo titikkhā,

    നിബ്ബാനം പരമം വദന്തി ബുദ്ധാ;

    Nibbānaṃ paramaṃ vadanti buddhā;

    ന ഹി പബ്ബജിതോ പരൂപഘാതീ,

    Na hi pabbajito parūpaghātī,

    ന സമണോ 107 ഹോതി പരം വിഹേഠയന്തോ.

    Na samaṇo 108 hoti paraṃ viheṭhayanto.

    ‘സബ്ബപാപസ്സ അകരണം, കുസലസ്സ ഉപസമ്പദാ;

    ‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;

    സചിത്തപരിയോദപനം, ഏതം ബുദ്ധാനസാസനം.

    Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhānasāsanaṃ.

    ‘അനൂപവാദോ അനൂപഘാതോ 109, പാതിമോക്ഖേ ച സംവരോ;

    ‘Anūpavādo anūpaghāto 110, pātimokkhe ca saṃvaro;

    മത്തഞ്ഞുതാ ച ഭത്തസ്മിം, പന്തഞ്ച സയനാസനം;

    Mattaññutā ca bhattasmiṃ, pantañca sayanāsanaṃ;

    അധിചിത്തേ ച ആയോഗോ, ഏതം ബുദ്ധാനസാസന’ന്തി.

    Adhicitte ca āyogo, etaṃ buddhānasāsana’nti.

    ദേവതാരോചനം

    Devatārocanaṃ

    ൯൧. ‘‘ഏകമിദാഹം, ഭിക്ഖവേ, സമയം ഉക്കട്ഠായം വിഹരാമി സുഭഗവനേ സാലരാജമൂലേ. തസ്സ മയ്ഹം, ഭിക്ഖവേ, രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി – ‘ന ഖോ സോ സത്താവാസോ സുലഭരൂപോ, യോ മയാ അനാവുത്ഥപുബ്ബോ 111 ഇമിനാ ദീഘേന അദ്ധുനാ അഞ്ഞത്ര സുദ്ധാവാസേഹി ദേവേഹി. യംനൂനാഹം യേന സുദ്ധാവാസാ ദേവാ തേനുപസങ്കമേയ്യ’ന്തി. അഥ ഖ്വാഹം, ഭിക്ഖവേ, സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ പുരിസോ സമിഞ്ജിതം വാ ബാഹം പസാരേയ്യ, പസാരിതം വാ ബാഹം സമിഞ്ജേയ്യ, ഏവമേവ ഉക്കട്ഠായം സുഭഗവനേ സാലരാജമൂലേ അന്തരഹിതോ അവിഹേസു ദേവേസു പാതുരഹോസിം . തസ്മിം, ഭിക്ഖവേ, ദേവനികായേ അനേകാനി ദേവതാസഹസ്സാനി അനേകാനി ദേവതാസതസഹസ്സാനി 112 യേനാഹം തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠംസു. ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, താ ദേവതാ മം ഏതദവോചും – ‘ഇതോ സോ, മാരിസാ, ഏകനവുതികപ്പേ യം വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉദപാദി. വിപസ്സീ, മാരിസാ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഖത്തിയോ ജാതിയാ അഹോസി, ഖത്തിയകുലേ ഉദപാദി. വിപസ്സീ, മാരിസാ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ കോണ്ഡഞ്ഞോ ഗോത്തേന അഹോസി . വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അസീതിവസ്സസഹസ്സാനി ആയുപ്പമാണം അഹോസി. വിപസ്സീ, മാരിസാ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ പാടലിയാ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഖണ്ഡതിസ്സം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും. ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അട്ഠസട്ഠിഭിക്ഖുസതസഹസ്സം. ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി ഭിക്ഖുസതസഹസ്സം. ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അസീതിഭിക്ഖുസഹസ്സാനി. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഇമേ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അസോകോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഹോസി അഗ്ഗുപട്ഠാകോ. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ബന്ധുമാ നാമ രാജാ പിതാ അഹോസി. ബന്ധുമതീ നാമ ദേവീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി. ബന്ധുമസ്സ രഞ്ഞോ ബന്ധുമതീ നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസി. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ , ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഏവം അഭിനിക്ഖമനം അഹോസി ഏവം പബ്ബജ്ജാ ഏവം പധാനം ഏവം അഭിസമ്ബോധി ഏവം ധമ്മചക്കപ്പവത്തനം. തേ മയം, മാരിസാ, വിപസ്സിമ്ഹി ഭഗവതി ബ്രഹ്മചരിയം ചരിത്വാ കാമേസു കാമച്ഛന്ദം വിരാജേത്വാ ഇധൂപപന്നാ’തി …പേ॰…

    91. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhikkhave, samayaṃ ukkaṭṭhāyaṃ viharāmi subhagavane sālarājamūle. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘na kho so sattāvāso sulabharūpo, yo mayā anāvutthapubbo 113 iminā dīghena addhunā aññatra suddhāvāsehi devehi. Yaṃnūnāhaṃ yena suddhāvāsā devā tenupasaṅkameyya’nti. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva ukkaṭṭhāyaṃ subhagavane sālarājamūle antarahito avihesu devesu pāturahosiṃ . Tasmiṃ, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni 114 yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘ito so, mārisā, ekanavutikappe yaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi . Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vipassissa, mārisa, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi. Bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Vipassissa, mārisā , bhagavato arahato sammāsambuddhassa evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi evaṃ pabbajjā evaṃ padhānaṃ evaṃ abhisambodhi evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, vipassimhi bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti …pe…

    ‘‘തസ്മിംയേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ദേവനികായേ അനേകാനി ദേവതാസഹസ്സാനി അനേകാനി ദേവതാസതസഹസ്സാനി 115 യേനാഹം തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠംസു. ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, താ ദേവതാ മം ഏതദവോചും – ‘ഇമസ്മിംയേവ ഖോ, മാരിസാ, ഭദ്ദകപ്പേ ഭഗവാ ഏതരഹി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉപ്പന്നോ. ഭഗവാ, മാരിസാ, ഖത്തിയോ ജാതിയാ ഖത്തിയകുലേ ഉപ്പന്നോ. ഭഗവാ, മാരിസാ, ഗോതമോ ഗോത്തേന. ഭഗവതോ, മാരിസാ, അപ്പകം ആയുപ്പമാണം പരിത്തം ലഹുകം യോ ചിരം ജീവതി, സോ വസ്സസതം അപ്പം വാ ഭിയ്യോ. ഭഗവാ, മാരിസാ, അസ്സത്ഥസ്സ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ. ഭഗവതോ, മാരിസാ, സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം . ഭഗവതോ, മാരിസാ, ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അഡ്ഢതേളസാനി ഭിക്ഖുസതാനി. ഭഗവതോ, മാരിസാ, അയം ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം. ഭഗവതോ, മാരിസാ, ആനന്ദോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഹോസി അഗ്ഗുപട്ഠാകോ. ഭഗവതോ, മാരിസാ, സുദ്ധോദനോ നാമ രാജാ പിതാ അഹോസി. മായാ നാമ ദേവീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി. കപിലവത്ഥു നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസി. ഭഗവതോ, മാരിസാ, ഏവം അഭിനിക്ഖമനം അഹോസി ഏവം പബ്ബജ്ജാ ഏവം പധാനം ഏവം അഭിസമ്ബോധി ഏവം ധമ്മചക്കപ്പവത്തനം. തേ മയം, മാരിസാ, ഭഗവതി ബ്രഹ്മചരിയം ചരിത്വാ കാമേസു കാമച്ഛന്ദം വിരാജേത്വാ ഇധൂപപന്നാ’തി.

    ‘‘Tasmiṃyeva kho, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni 116 yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘imasmiṃyeva kho, mārisā, bhaddakappe bhagavā etarahi arahaṃ sammāsambuddho loke uppanno. Bhagavā, mārisā, khattiyo jātiyā khattiyakule uppanno. Bhagavā, mārisā, gotamo gottena. Bhagavato, mārisā, appakaṃ āyuppamāṇaṃ parittaṃ lahukaṃ yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo. Bhagavā, mārisā, assatthassa mūle abhisambuddho. Bhagavato, mārisā, sāriputtamoggallānaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ . Bhagavato, mārisā, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Bhagavato, mārisā, ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Bhagavato, mārisā, ānando nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Bhagavato, mārisā, suddhodano nāma rājā pitā ahosi. Māyā nāma devī mātā ahosi janetti. Kapilavatthu nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Bhagavato, mārisā, evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi evaṃ pabbajjā evaṃ padhānaṃ evaṃ abhisambodhi evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti.

    ൯൨. ‘‘അഥ ഖ്വാഹം, ഭിക്ഖവേ, അവിഹേഹി ദേവേഹി സദ്ധിം യേന അതപ്പാ ദേവാ തേനുപസങ്കമിം…പേ॰… അഥ ഖ്വാഹം, ഭിക്ഖവേ, അവിഹേഹി ച ദേവേഹി അതപ്പേഹി ച ദേവേഹി സദ്ധിം യേന സുദസ്സാ ദേവാ തേനുപസങ്കമിം. അഥ ഖ്വാഹം, ഭിക്ഖവേ, അവിഹേഹി ച ദേവേഹി അതപ്പേഹി ച ദേവേഹി സുദസ്സേഹി ച ദേവേഹി സദ്ധിം യേന സുദസ്സീ ദേവാ തേനുപസങ്കമിം. അഥ ഖ്വാഹം, ഭിക്ഖവേ, അവിഹേഹി ച ദേവേഹി അതപ്പേഹി ച ദേവേഹി സുദസ്സേഹി ച ദേവേഹി സുദസ്സീഹി ച ദേവേഹി സദ്ധിം യേന അകനിട്ഠാ ദേവാ തേനുപസങ്കമിം. തസ്മിം, ഭിക്ഖവേ, ദേവനികായേ അനേകാനി ദേവതാസഹസ്സാനി അനേകാനി ദേവതാസതസഹസ്സാനി യേനാഹം തേനുപസങ്കമിംസു, ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠംസു .

    92. ‘‘Atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi devehi saddhiṃ yena atappā devā tenupasaṅkamiṃ…pe… atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi ca devehi atappehi ca devehi saddhiṃ yena sudassā devā tenupasaṅkamiṃ. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi ca devehi atappehi ca devehi sudassehi ca devehi saddhiṃ yena sudassī devā tenupasaṅkamiṃ. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi ca devehi atappehi ca devehi sudassehi ca devehi sudassīhi ca devehi saddhiṃ yena akaniṭṭhā devā tenupasaṅkamiṃ. Tasmiṃ, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu .

    ‘‘ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, താ ദേവതാ മം ഏതദവോചും – ‘ഇതോ സോ, മാരിസാ, ഏകനവുതികപ്പേ യം വിപസ്സീ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉദപാദി. വിപസ്സീ, മാരിസാ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഖത്തിയോ ജാതിയാ അഹോസി. ഖത്തിയകുലേ ഉദപാദി. വിപസ്സീ, മാരിസാ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ കോണ്ഡഞ്ഞോ ഗോത്തേന അഹോസി. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അസീതിവസ്സസഹസ്സാനി ആയുപ്പമാണം അഹോസി. വിപസ്സീ, മാരിസാ, ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ പാടലിയാ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഖണ്ഡതിസ്സം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും. ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അട്ഠസട്ഠിഭിക്ഖുസതസഹസ്സം. ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി ഭിക്ഖുസതസഹസ്സം. ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അസീതിഭിക്ഖുസഹസ്സാനി. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഇമേ തയോ സാവകാനം സന്നിപാതാ അഹേസും സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ അസോകോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഹോസി അഗ്ഗുപട്ഠാകോ. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ബന്ധുമാ നാമ രാജാ പിതാ അഹോസി ബന്ധുമതീ നാമ ദേവീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി. ബന്ധുമസ്സ രഞ്ഞോ ബന്ധുമതീ നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസി. വിപസ്സിസ്സ, മാരിസാ, ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഏവം അഭിനിക്ഖമനം അഹോസി ഏവം പബ്ബജ്ജാ ഏവം പധാനം ഏവം അഭിസമ്ബോധി, ഏവം ധമ്മചക്കപ്പവത്തനം. തേ മയം, മാരിസാ, വിപസ്സിമ്ഹി ഭഗവതി ബ്രഹ്മചരിയം ചരിത്വാ കാമേസു കാമച്ഛന്ദം വിരാജേത്വാ ഇധൂപപന്നാ’തി. തസ്മിംയേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ദേവനികായേ അനേകാനി ദേവതാസഹസ്സാനി അനേകാനി ദേവതാസതസഹസ്സാനി യേനാഹം തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠംസു. ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, താ ദേവതാ മം ഏതദവോചും – ‘ഇതോ സോ, മാരിസാ, ഏകതിംസേ കപ്പേ യം സിഖീ ഭഗവാ…പേ॰… തേ മയം, മാരിസാ, സിഖിമ്ഹി ഭഗവതി തസ്മിഞ്ഞേവ ഖോ മാരിസാ, ഏകതിംസേ കപ്പേ യം വേസ്സഭൂ ഭഗവാ…പേ॰… തേ മയം, മാരിസാ, വേസ്സഭുമ്ഹി ഭഗവതി…പേ॰… ഇമസ്മിംയേവ ഖോ, മാരിസാ, ഭദ്ദകപ്പേ കകുസന്ധോ കോണാഗമനോ കസ്സപോ ഭഗവാ…പേ॰… തേ മയം, മാരിസാ, കകുസന്ധമ്ഹി കോണാഗമനമ്ഹി കസ്സപമ്ഹി ഭഗവതി ബ്രഹ്മചരിയം ചരിത്വാ കാമേസു കാമച്ഛന്ദം വിരാജേത്വാ ഇധൂപപന്നാ’തി.

    ‘‘Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘ito so, mārisā, ekanavutikappe yaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi. Khattiyakule udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi evaṃ pabbajjā evaṃ padhānaṃ evaṃ abhisambodhi, evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, vipassimhi bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti. Tasmiṃyeva kho, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘ito so, mārisā, ekatiṃse kappe yaṃ sikhī bhagavā…pe… te mayaṃ, mārisā, sikhimhi bhagavati tasmiññeva kho mārisā, ekatiṃse kappe yaṃ vessabhū bhagavā…pe… te mayaṃ, mārisā, vessabhumhi bhagavati…pe… imasmiṃyeva kho, mārisā, bhaddakappe kakusandho koṇāgamano kassapo bhagavā…pe… te mayaṃ, mārisā, kakusandhamhi koṇāgamanamhi kassapamhi bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti.

    ൯൩. ‘‘തസ്മിംയേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ദേവനികായേ അനേകാനി ദേവതാസഹസ്സാനി അനേകാനി ദേവതാസതസഹസ്സാനി യേനാഹം തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠംസു. ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, താ ദേവതാ മം ഏതദവോചും – ‘ഇമസ്മിംയേവ ഖോ, മാരിസാ, ഭദ്ദകപ്പേ ഭഗവാ ഏതരഹി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ ഉപ്പന്നോ. ഭഗവാ, മാരിസാ, ഖത്തിയോ ജാതിയാ, ഖത്തിയകുലേ ഉപ്പന്നോ. ഭഗവാ, മാരിസാ, ഗോതമോ ഗോത്തേന. ഭഗവതോ, മാരിസാ, അപ്പകം ആയുപ്പമാണം പരിത്തം ലഹുകം യോ ചിരം ജീവതി, സോ വസ്സസതം അപ്പം വാ ഭിയ്യോ. ഭഗവാ, മാരിസാ, അസ്സത്ഥസ്സ മൂലേ അഭിസമ്ബുദ്ധോ. ഭഗവതോ, മാരിസാ, സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനം നാമ സാവകയുഗം അഹോസി അഗ്ഗം ഭദ്ദയുഗം. ഭഗവതോ , മാരിസാ, ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി അഡ്ഢതേളസാനി ഭിക്ഖുസതാനി. ഭഗവതോ, മാരിസാ, അയം ഏകോ സാവകാനം സന്നിപാതോ അഹോസി സബ്ബേസംയേവ ഖീണാസവാനം. ഭഗവതോ, മാരിസാ, ആനന്ദോ നാമ ഭിക്ഖു ഉപട്ഠാകോ അഗ്ഗുപട്ഠാകോ അഹോസി. ഭഗവതോ, മാരിസാ, സുദ്ധോദനോ നാമ രാജാ പിതാ അഹോസി. മായാ നാമ ദേവീ മാതാ അഹോസി ജനേത്തി. കപിലവത്ഥു നാമ നഗരം രാജധാനീ അഹോസി. ഭഗവതോ, മാരിസാ, ഏവം അഭിനിക്ഖമനം അഹോസി, ഏവം പബ്ബജ്ജാ, ഏവം പധാനം, ഏവം അഭിസമ്ബോധി, ഏവം ധമ്മചക്കപ്പവത്തനം. തേ മയം, മാരിസാ, ഭഗവതി ബ്രഹ്മചരിയം ചരിത്വാ കാമേസു കാമച്ഛന്ദം വിരാജേത്വാ ഇധൂപപന്നാ’തി.

    93. ‘‘Tasmiṃyeva kho, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘imasmiṃyeva kho, mārisā, bhaddakappe bhagavā etarahi arahaṃ sammāsambuddho loke uppanno. Bhagavā, mārisā, khattiyo jātiyā, khattiyakule uppanno. Bhagavā, mārisā, gotamo gottena. Bhagavato, mārisā, appakaṃ āyuppamāṇaṃ parittaṃ lahukaṃ yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo. Bhagavā, mārisā, assatthassa mūle abhisambuddho. Bhagavato, mārisā, sāriputtamoggallānaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Bhagavato , mārisā, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Bhagavato, mārisā, ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Bhagavato, mārisā, ānando nāma bhikkhu upaṭṭhāko aggupaṭṭhāko ahosi. Bhagavato, mārisā, suddhodano nāma rājā pitā ahosi. Māyā nāma devī mātā ahosi janetti. Kapilavatthu nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Bhagavato, mārisā, evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi, evaṃ pabbajjā, evaṃ padhānaṃ, evaṃ abhisambodhi, evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti.

    ൯൪. ‘‘ഇതി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, തഥാഗതസ്സേവേസാ ധമ്മധാതു സുപ്പടിവിദ്ധാ, യസ്സാ ധമ്മധാതുയാ സുപ്പടിവിദ്ധത്താ തഥാഗതോ അതീതേ ബുദ്ധേ പരിനിബ്ബുതേ ഛിന്നപപഞ്ചേ ഛിന്നവടുമേ പരിയാദിന്നവട്ടേ സബ്ബദുക്ഖവീതിവത്തേ ജാതിതോപി അനുസ്സരതി, നാമതോപി അനുസ്സരതി, ഗോത്തതോപി അനുസ്സരതി, ആയുപ്പമാണതോപി അനുസ്സരതി, സാവകയുഗതോപി അനുസ്സരതി, സാവകസന്നിപാതതോപി അനുസ്സരതി ‘ഏവംജച്ചാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും’ ഇതിപി. ‘ഏവംനാമാ ഏവംഗോത്താ ഏവംസീലാ ഏവംധമ്മാ ഏവംപഞ്ഞാ ഏവംവിഹാരീ ഏവംവിമുത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും’ ഇതിപീതി.

    94. ‘‘Iti kho, bhikkhave, tathāgatassevesā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi. ‘Evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ’ itipīti.

    ‘‘ദേവതാപി തഥാഗതസ്സ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും, യേന തഥാഗതോ അതീതേ ബുദ്ധേ പരിനിബ്ബുതേ ഛിന്നപപഞ്ചേ ഛിന്നവടുമേ പരിയാദിന്നവട്ടേ സബ്ബദുക്ഖവീതിവത്തേ ജാതിതോപി അനുസ്സരതി, നാമതോപി അനുസ്സരതി, ഗോത്തതോപി അനുസ്സരതി, ആയുപ്പമാണതോപി അനുസ്സരതി, സാവകയുഗതോപി അനുസ്സരതി, സാവകസന്നിപാതതോപി അനുസ്സരതി ‘ഏവംജച്ചാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും’ ഇതിപി. ‘ഏവംനാമാ ഏവംഗോത്താ ഏവംസീലാ ഏവംധമ്മാ ഏവംപഞ്ഞാ ഏവംവിഹാരീ ഏവംവിമുത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും’ ഇതിപീ’’തി.

    ‘‘Devatāpi tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi. ‘Evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ’ itipī’’ti.

    ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനാ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദുന്തി.

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    മഹാപദാനസുത്തം നിട്ഠിതം പഠമം.

    Mahāpadānasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. ഭഗവതോ വചനം സുത്വാ (സ്യാ॰)
    2. bhagavato vacanaṃ sutvā (syā.)
    3. ഏകനവുതോ കപ്പോ (സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    4. ഏകതിം സകപ്പോ (സീ॰) ഏകതിം സോ കപ്പോ (സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    5. ഇമസ്മിം (കത്ഥചീ)
    6. ekanavuto kappo (syā. kaṃ. pī.)
    7. ekatiṃ sakappo (sī.) ekatiṃ so kappo (syā. kaṃ. pī.)
    8. imasmiṃ (katthacī)
    9. ജനേത്തീ (സ്യാ॰)
    10. janettī (syā.)
    11. സുപ്പതീതോ നാമ (സ്യാ॰)
    12. യസവതീ നാമ (സ്യാ॰ പീ॰)
    13. suppatīto nāma (syā.)
    14. yasavatī nāma (syā. pī.)
    15. കിം കീ നാമ (സ്യാ॰)
    16. kiṃ kī nāma (syā.)
    17. ചാതുദ്ദിസം (സ്യാ॰)
    18. cātuddisaṃ (syā.)
    19. തത്രസ്സ (സ്യാ॰)
    20. tatrassa (syā.)
    21. ഉദ്ദേന (സ്യാ॰), ഉദരേന (കത്ഥചി)
    22. വിസുദ്ധോ (സ്യാ॰)
    23. uddena (syā.), udarena (katthaci)
    24. visuddho (syā.)
    25. ഉത്തരേനാഭിമുഖോ (സ്യാ॰) ഉത്തരേനമുഖോ (ക॰)
    26. uttarenābhimukho (syā.) uttarenamukho (ka.)
    27. ദേവ തേ (ക॰)
    28. deva te (ka.)
    29. ഇമസ്സ ഹി ദേവ (?)
    30. imassa hi deva (?)
    31. പരാമസതി (ക॰)
    32. parāmasati (ka.)
    33. ഉപലിപ്പതി (സ്യാ॰)
    34. upalippati (syā.)
    35. പിതന്തരംസോ (സ്യാ॰)
    36. pitantaraṃso (syā.)
    37. ധമ്മേന സമേന (സ്യാ॰)
    38. dhammena samena (syā.)
    39. അച്ഛാദേത്വാ (സ്യാ॰)
    40. acchādetvā (syā.)
    41. കുമാരോ ബ്രഹ്മസ്സരോ മഞ്ജുസ്സരോ ച (സീ॰ ക॰)
    42. kumāro brahmassaro mañjussaro ca (sī. ka.)
    43. യേന ദൂരം (സ്യാ॰)
    44. yena dūraṃ (syā.)
    45. അനിമിസന്തോ പേക്ഖതി, ജാതസ്സ ഖോ പന ഭിക്ഖവേ (ക॰)
    46. animisanto pekkhati, jātassa kho pana bhikkhave (ka.)
    47. അട്ട കരണേ (സ്യാ॰)
    48. അട്ടേ പനായതി ഞാണേന (സ്യാ॰)
    49. aṭṭa karaṇe (syā.)
    50. aṭṭe panāyati ñāṇena (syā.)
    51. വസ്സികേ പാസാദേ വസ്സികേ
    52. vassike pāsāde vassike
    53. ഭദ്രം യാനം (സ്യാ॰), ഭദ്ദം യാനം (പീ॰) ചത്താരോ മാസേ (സീ॰ പീ॰)
    54. bhadraṃ yānaṃ (syā.), bhaddaṃ yānaṃ (pī.) cattāro māse (sī. pī.)
    55. ഭഗ്ഗം (സ്യാ॰)
    56. bhaggaṃ (syā.)
    57. സയമാനം (സ്യാ॰ ക॰)
    58. സിരോപിസ്സ (സ്യാ॰)
    59. sayamānaṃ (syā. ka.)
    60. siropissa (syā.)
    61. സമ്മചരിയാ (ക॰)
    62. കുസലചരിയാ (സ്യാ॰)
    63. sammacariyā (ka.)
    64. kusalacariyā (syā.)
    65. ഓരികാ (സീ॰ സ്യാ॰)
    66. കിമങ്ഗ (സീ॰)
    67. orikā (sī. syā.)
    68. kimaṅga (sī.)
    69. മഹാജനകായോ (സ്യാ॰)
    70. mahājanakāyo (syā.)
    71. ന ഖോ പനേതം (സ്യാ॰)
    72. na kho panetaṃ (syā.)
    73. ജിയ്യതി ച മിയ്യതി ച (ക॰)
    74. jiyyati ca miyyati ca (ka.)
    75. നമി (സ്യാ॰ ക॰), നമിസ്സതി (?)
    76. നിദഹന്തോ (സ്യാ॰)
    77. സന്തീ (സ്യാ॰)
    78. nami (syā. ka.), namissati (?)
    79. nidahanto (syā.)
    80. santī (syā.)
    81. അഥ ഖോ (ക॰)
    82. atha kho (ka.)
    83. ദുവിഞ്ഞാപയേ ഭബ്ബേ അഭബ്ബേ (സ്യാ॰)
    84. ദസ്സാവിനോ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ ക॰)
    85. ദസ്സാവിനോ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ ക॰)
    86. duviññāpaye bhabbe abhabbe (syā.)
    87. dassāvino (sī. syā. kaṃ. ka.)
    88. dassāvino (sī. syā. kaṃ. ka.)
    89. സോകാവകിണ്ണം (സ്യാ॰)
    90. sokāvakiṇṇaṃ (syā.)
    91. ദേസേതു (സ്യാ॰ പീ॰)
    92. desetu (syā. pī.)
    93. മിഗദായപാലം (സ്യാ॰)
    94. migadāyapālaṃ (syā.)
    95. പദികാവ (സ്യാ॰)
    96. padikāva (syā.)
    97. ആനുപുബ്ബികഥം (സീ॰ പീ॰)
    98. ānupubbikathaṃ (sī. pī.)
    99. നേക്ഖമ്മേ (സ്യാ॰)
    100. nekkhamme (syā.)
    101. ( ) നത്ഥി അട്ഠകഥായം, പാളിയം പന സബ്ബത്ഥപി ദിസ്സതി
    102. ( ) natthi aṭṭhakathāyaṃ, pāḷiyaṃ pana sabbatthapi dissati
    103. അഞ്ഞാതാരോ (സ്സബ്ബത്ഥ)
    104. aññātāro (ssabbattha)
    105. പാതിമോക്ഖുദ്ദേസായ (?)
    106. pātimokkhuddesāya (?)
    107. സമണോ (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    108. samaṇo (sī. syā. pī.)
    109. അനുപവാദോ അനുപഘാതോ (പീ॰ ക॰)
    110. anupavādo anupaghāto (pī. ka.)
    111. അനജ്ഝാവുട്ഠപുബ്ബോ (ക॰ സീ॰ ക॰)
    112. അനേകാനി ദേവതാസതാനി അനേകാനി ദേവതാസഹസ്സാനി (സ്യാ॰)
    113. anajjhāvuṭṭhapubbo (ka. sī. ka.)
    114. anekāni devatāsatāni anekāni devatāsahassāni (syā.)
    115. അനേകാനി ദേവതാസതാനി അനേകാനി ദേവതാസഹസ്സാനി (സ്യാ॰ ഏവമുപരിപി)
    116. anekāni devatāsatāni anekāni devatāsahassāni (syā. evamuparipi)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ദീഘ നികായ (അട്ഠകഥാ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ൧. മഹാപദാനസുത്തവണ്ണനാ • 1. Mahāpadānasuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ദീഘനികായ (ടീകാ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ൧. മഹാപദാനസുത്തവണ്ണനാ • 1. Mahāpadānasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact