Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
൧൦. മഹാപദേസസുത്തവണ്ണനാ
10. Mahāpadesasuttavaṇṇanā
൧൮൦. ദസമേ മഹാഓകാസേതി മഹന്തേ ഓകാസേ മഹന്താനി ധമ്മസ്സ പതിട്ഠാപനട്ഠാനാനി. യേസു പതിട്ഠാപിതോ ധമ്മോ നിച്ഛീയതി അസന്ദേഹതോ. കാനി പന താനി? ആഗമനവിസിട്ഠാനി സുത്തോതരണാദീനി. ദുതിയവികപ്പേ അപദിസീയന്തീതി അപദേസാ, മഹന്താ അപദേസാ ഏതേസന്തി മഹാപദേസാ. ‘‘സമ്മുഖാ മേതം, ആവുസോ, ഭഗവതോ സുത’’ന്തിആദിനാ കേനചി ആഭതസ്സ ധമ്മോതി വിനിച്ഛയനേ കാരണം. കിം പന തന്തി? തസ്സ യഥാഭതസ്സ സുത്തോതരണാദി ഏവ. യദി ഏവം കഥം ചത്താരോതി? യസ്മാ ധമ്മസ്സ ദ്വേ സമ്പദായോ സത്ഥാ സാവകോ ച. തേസു സാവകാ സങ്ഘഗണപുഗ്ഗലവസേന തിവിധാ. ഏവമിമമ്ഹാ മയായം ധമ്മോ പടിഗ്ഗഹിതോതി അപദിസിതബ്ബാനം ഭേദേന ചത്താരോ. തേനാഹ ‘‘സമ്മുഖാ മേതം, ആവുസോ, ഭഗവതോ സുത’’ന്തിആദി. തഥാ ച വുത്തം നേത്തിയം (നേത്തി॰ ൪.൧൮) ‘‘ചത്താരോ മഹാപദേസാ ബുദ്ധാപദേസോ, സങ്ഘാപദേസോ, ഗണാപദേസോ, പുഗ്ഗലാപദേസോ. ഇമേ ചത്താരോ മഹാപദേസാ’’തി. ബുദ്ധോ അപദേസോ ഏതസ്സാതി ബുദ്ധാപദേസോ. ഏസ നയോ സേസേസുപി. തേനാഹ ‘‘ബുദ്ധാദയോ…പേ॰… മഹാകാരണാനീ’’തി.
180. Dasame mahāokāseti mahante okāse mahantāni dhammassa patiṭṭhāpanaṭṭhānāni. Yesu patiṭṭhāpito dhammo nicchīyati asandehato. Kāni pana tāni? Āgamanavisiṭṭhāni suttotaraṇādīni. Dutiyavikappe apadisīyantīti apadesā, mahantā apadesā etesanti mahāpadesā. ‘‘Sammukhā metaṃ, āvuso, bhagavato suta’’ntiādinā kenaci ābhatassa dhammoti vinicchayane kāraṇaṃ. Kiṃ pana tanti? Tassa yathābhatassa suttotaraṇādi eva. Yadi evaṃ kathaṃ cattāroti? Yasmā dhammassa dve sampadāyo satthā sāvako ca. Tesu sāvakā saṅghagaṇapuggalavasena tividhā. Evamimamhā mayāyaṃ dhammo paṭiggahitoti apadisitabbānaṃ bhedena cattāro. Tenāha ‘‘sammukhā metaṃ, āvuso, bhagavato suta’’ntiādi. Tathā ca vuttaṃ nettiyaṃ (netti. 4.18) ‘‘cattāro mahāpadesā buddhāpadeso, saṅghāpadeso, gaṇāpadeso, puggalāpadeso. Ime cattāro mahāpadesā’’ti. Buddho apadeso etassāti buddhāpadeso. Esa nayo sesesupi. Tenāha ‘‘buddhādayo…pe… mahākāraṇānī’’ti.
നേവ അഭിനന്ദിതബ്ബന്തി ന സമ്പടിച്ഛിതബ്ബം, ഗന്ഥസ്സ സമ്പടിച്ഛനം നാമ സവനന്തി ആഹ ‘‘ന സോതബ്ബ’’ന്തി. പദബ്യഞ്ജനാനീതി പദാനി ച ബ്യഞ്ജനാനി ച, അത്ഥപദാനി ബ്യഞ്ജനപദാനി ചാതി അത്ഥോ. പജ്ജതി അത്ഥോ ഏതേഹീതി പദാനി, അക്ഖരാദീനി ബ്യഞ്ജനപദാനി. പജ്ജിതബ്ബതോ പദാനി, സങ്കാസനാദീനി അത്ഥപദാനി. ‘‘അട്ഠകഥായം പദസങ്ഖാതാനി ബ്യഞ്ജനാനീതി ബ്യഞ്ജനപദാനേവ വുത്താനീ’’തി കേചി. അത്ഥം ബ്യഞ്ജേന്തീതി ബ്യഞ്ജനാനി, ബ്യഞ്ജനപദാനി. തേഹി ബ്യഞ്ജിതബ്ബതോ ബ്യഞ്ജനാനി, അത്ഥപദാനീതി ഉഭയസങ്ഗഹതോ. ഇമസ്മിം ഠാനേതി തേനാഭതസുത്തസ്സ ഇമസ്മിം പദേസേ. പാളി വുത്താതി കേവലോ പാളിധമ്മോ വുത്തോ. അത്ഥോ വുത്തോതി പാളിയാ അത്ഥോ വുത്തോ നിദ്ദിട്ഠോ. അനുസന്ധി കഥിതോതി യഥാരദ്ധദേസനായ ഉപരിദേസനായ ച അനുസന്ധാനം കഥിതം, സമ്ബന്ധോ കഥിതോ. പുബ്ബാപരം കഥിതന്തി പുബ്ബേന പരം അവിരുജ്ഝനഞ്ചേവ വിസേസട്ഠാനഞ്ച കഥിതം പകാസിതം. ഏവം പാളിധമ്മാദീനി സമ്മദേവ സല്ലക്ഖേത്വാ ഗഹണം സാധുകം ഉഗ്ഗഹണന്തി ആഹ ‘‘സുട്ഠു ഗഹേത്വാ’’തി. സുത്തേ ഓതാരേതബ്ബാനീതി ഞാണേന സുത്തേ ഓഗാഹേത്വാ താരേതബ്ബാനി. തം പന ഓഗാഹേത്വാ തരണം തത്ഥ ഓതരണം അനുപ്പവേസനം ഹോതീതി വുത്തം ‘‘ഓതരിതബ്ബാനീ’’തി. സംസന്ദേത്വാ ദസ്സനം സന്ദസ്സനന്തി ആഹ ‘‘വിനയേ സംസന്ദേതബ്ബാനീ’’തി.
Neva abhinanditabbanti na sampaṭicchitabbaṃ, ganthassa sampaṭicchanaṃ nāma savananti āha ‘‘na sotabba’’nti. Padabyañjanānīti padāni ca byañjanāni ca, atthapadāni byañjanapadāni cāti attho. Pajjati attho etehīti padāni, akkharādīni byañjanapadāni. Pajjitabbato padāni, saṅkāsanādīni atthapadāni. ‘‘Aṭṭhakathāyaṃ padasaṅkhātāni byañjanānīti byañjanapadāneva vuttānī’’ti keci. Atthaṃ byañjentīti byañjanāni, byañjanapadāni. Tehi byañjitabbato byañjanāni, atthapadānīti ubhayasaṅgahato. Imasmiṃ ṭhāneti tenābhatasuttassa imasmiṃ padese. Pāḷi vuttāti kevalo pāḷidhammo vutto. Attho vuttoti pāḷiyā attho vutto niddiṭṭho. Anusandhi kathitoti yathāraddhadesanāya uparidesanāya ca anusandhānaṃ kathitaṃ, sambandho kathito. Pubbāparaṃ kathitanti pubbena paraṃ avirujjhanañceva visesaṭṭhānañca kathitaṃ pakāsitaṃ. Evaṃ pāḷidhammādīni sammadeva sallakkhetvā gahaṇaṃ sādhukaṃ uggahaṇanti āha ‘‘suṭṭhu gahetvā’’ti. Sutte otāretabbānīti ñāṇena sutte ogāhetvā tāretabbāni. Taṃ pana ogāhetvā taraṇaṃ tattha otaraṇaṃ anuppavesanaṃ hotīti vuttaṃ ‘‘otaritabbānī’’ti. Saṃsandetvā dassanaṃ sandassananti āha ‘‘vinaye saṃsandetabbānī’’ti.
‘‘കിം പന തം സുത്തം, കോ വാ വിനയോ’’തി വിചാരണായം ആചരിയാനം മതിഭേദമുഖേന തമത്ഥം ദസ്സേതും ‘‘ഏത്ഥ ചാ’’തിആദി വുത്തം. വിനയോതി വിഭങ്ഗപാഠമാഹ. സോ ഹി മാതികാസഞ്ഞിതസ്സ സുത്തസ്സ അത്ഥേ സൂചനതോ ‘‘സുത്ത’’ന്തി വത്തബ്ബതം അരഹതി. വിവിധനയത്താ വിസിട്ഠനയത്താ ച വിനയോ, ഖന്ധകപാഠോ. ഏവന്തി ഏവം സുത്തവിനയേസു പരിഗ്ഗയ്ഹമാനേസു വിനയപിടകമ്പി ന പരിയാദിയതി പരിവാരപാളിയാ അസങ്ഗഹിതത്താ. സുത്തന്താഭിധമ്മപിടകാനി വാ സുത്തം അത്ഥസൂചനാദിഅത്ഥസമ്ഭവതോ. ഏവമ്പീതി സുത്തന്താഭിധമ്മപിടകാനി സുത്തം, വിനയപിടകം വിനയോതി ഏവം സുത്തവിനയവിഭാഗേ വുച്ചമാനേപി. ന താവ പരിയാദിയന്തീതി ന താവ അനവസേസതോ പരിഗ്ഗയ്ഹന്തി . കസ്മാതി ചേതി ആഹ ‘‘അസുത്തനാമകഞ്ഹീ’’തിആദി. യസ്മാ സുത്തന്തി ഇമം നാമം അനാരോപേത്വാ സങ്ഗീതം ജാതകാദിബുദ്ധവചനം അത്ഥി, തസ്മാ വുത്തനയേന തീണി പിടകാനി ന പരിയാദിയന്തീതി. സുത്തനിപാതഉദാനഇതിവുത്തകാനി ദീഘനികായാദയോ വിയ സുത്തന്തി നാമം ആരോപേത്വാ അസങ്ഗീതാനീതി അധിപ്പായേനേത്ഥ ജാതകാദീഹി സദ്ധിം താനിപി ഗഹിതാനി. ബുദ്ധവംസചരിയാപിടകാനം പനേത്ഥ അഗ്ഗഹണേ കാരണം മഗ്ഗിതബ്ബം, കിം വാ ഏതേന മഗ്ഗനേന. സബ്ബോപായം വണ്ണനാനയോ ഥേരവാദദസ്സനമുഖേന പടിക്ഖിത്തോ ഏവാതി.
‘‘Kiṃ pana taṃ suttaṃ, ko vā vinayo’’ti vicāraṇāyaṃ ācariyānaṃ matibhedamukhena tamatthaṃ dassetuṃ ‘‘ettha cā’’tiādi vuttaṃ. Vinayoti vibhaṅgapāṭhamāha. So hi mātikāsaññitassa suttassa atthe sūcanato ‘‘sutta’’nti vattabbataṃ arahati. Vividhanayattā visiṭṭhanayattā ca vinayo, khandhakapāṭho. Evanti evaṃ suttavinayesu pariggayhamānesu vinayapiṭakampi na pariyādiyati parivārapāḷiyā asaṅgahitattā. Suttantābhidhammapiṭakāni vā suttaṃ atthasūcanādiatthasambhavato. Evampīti suttantābhidhammapiṭakāni suttaṃ, vinayapiṭakaṃ vinayoti evaṃ suttavinayavibhāge vuccamānepi. Na tāva pariyādiyantīti na tāva anavasesato pariggayhanti . Kasmāti ceti āha ‘‘asuttanāmakañhī’’tiādi. Yasmā suttanti imaṃ nāmaṃ anāropetvā saṅgītaṃ jātakādibuddhavacanaṃ atthi, tasmā vuttanayena tīṇi piṭakāni na pariyādiyantīti. Suttanipātaudānaitivuttakāni dīghanikāyādayo viya suttanti nāmaṃ āropetvā asaṅgītānīti adhippāyenettha jātakādīhi saddhiṃ tānipi gahitāni. Buddhavaṃsacariyāpiṭakānaṃ panettha aggahaṇe kāraṇaṃ maggitabbaṃ, kiṃ vā etena magganena. Sabbopāyaṃ vaṇṇanānayo theravādadassanamukhena paṭikkhitto evāti.
കിം അത്ഥീതി അസുത്തനാമകം ബുദ്ധവചനം നത്ഥിയേവാതി ദസ്സേതി. തം സബ്ബം പടിക്ഖിപിത്വാതി ‘‘സുത്തന്തി വിനയോ’’തിആദിനാ വുത്തസംവണ്ണനായം ‘‘നായമത്ഥോ ഇധാധിപ്പേതോ’’തി പടിസേധേത്വാ. വിനേതി ഏതേന കിലേസേതി വിനയോ, കിലേസവിനയനൂപായോ, സോ ഏവ കാരണന്തി ആഹ ‘‘വിനയോ പന കാരണ’’ന്തി.
Kiṃ atthīti asuttanāmakaṃ buddhavacanaṃ natthiyevāti dasseti. Taṃ sabbaṃ paṭikkhipitvāti ‘‘suttanti vinayo’’tiādinā vuttasaṃvaṇṇanāyaṃ ‘‘nāyamattho idhādhippeto’’ti paṭisedhetvā. Vineti etena kileseti vinayo, kilesavinayanūpāyo, so eva kāraṇanti āha ‘‘vinayo pana kāraṇa’’nti.
ധമ്മേതി പരിയത്തിധമ്മേ. സരാഗായാതി സരാഗഭാവായ കാമരാഗഭവരാഗപരിബ്രൂഹനായ. സംയോഗായാതി ഭവസംയോജനായ. സഉപാദാനായാതി ചതുരൂപാദാനൂപസംഹിതതായ. മഹിച്ഛതായാതി മഹിച്ഛഭാവായ. അസന്തുട്ഠിയാതി അസന്തുട്ഠഭാവായ. കോസജ്ജായാതി കുസീതഭാവായ. സങ്ഗണികായാതി കിലേസസങ്ഗണികവിഹാരായ. ആചയായാതി തിവിധവട്ടാചയായ. വിരാഗായാതി സകലവട്ടതോ വിരജ്ജനത്ഥായ. വിസംയോഗായാതി കാമരാഗാദീഹി വിസംയുജ്ജനത്ഥായ. അനുപാദാനായാതി സബ്ബസ്സപി കമ്മഭവസ്സ അഗ്ഗഹണായ. അപ്പിച്ഛതായാതി പച്ചയപ്പിച്ഛതാദിവസേന സബ്ബസോ ഇച്ഛായ അപഗമായ. സന്തുട്ഠിയാതി ദ്വാദസവിധസന്തുട്ഠഭാവായ. വീരിയാരമ്ഭായാതി കായികസ്സ ചേവ ചേതസികസ്സ ച വീരിയസ്സ പഗ്ഗണ്ഹനത്ഥായ. വിവേകായാതി പവിവിത്തഭാവായ കാമവിവേകാദിതദങ്ഗവിവേകാദിവിവേകസിദ്ധിയാ. അപചയായാതി സബ്ബസ്സപി വട്ടസ്സ അപചയനായ, നിബ്ബാനായാതി അത്ഥോ. ഏവം യോ പരിയത്തിധമ്മോ ഉഗ്ഗഹണധാരണപരിപുച്ഛാമനസികാരവസേന യോനിസോ പടിപജ്ജന്തസ്സ സരാഗാദിഭാവപരിവജ്ജനസ്സ കാരണം ഹുത്വാ വിരാഗാദിഭാവായ സംവത്തതി, ഏകംസതോ ഏസോ ധമ്മോ, ഏസോ വിനയോ സമ്മദേവ അപായാദീസു അപതനവസേന ധാരണതോ കിലേസാനം വിനയനതോ ച. സത്ഥു സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഓവാദാനുരൂപപ്പവത്തിഭാവതോ ഏതം സത്ഥുസാസനന്തി ച ജാനേയ്യാസീതി അത്ഥോ.
Dhammeti pariyattidhamme. Sarāgāyāti sarāgabhāvāya kāmarāgabhavarāgaparibrūhanāya. Saṃyogāyāti bhavasaṃyojanāya. Saupādānāyāti caturūpādānūpasaṃhitatāya. Mahicchatāyāti mahicchabhāvāya. Asantuṭṭhiyāti asantuṭṭhabhāvāya. Kosajjāyāti kusītabhāvāya. Saṅgaṇikāyāti kilesasaṅgaṇikavihārāya. Ācayāyāti tividhavaṭṭācayāya. Virāgāyāti sakalavaṭṭato virajjanatthāya. Visaṃyogāyāti kāmarāgādīhi visaṃyujjanatthāya. Anupādānāyāti sabbassapi kammabhavassa aggahaṇāya. Appicchatāyāti paccayappicchatādivasena sabbaso icchāya apagamāya. Santuṭṭhiyāti dvādasavidhasantuṭṭhabhāvāya. Vīriyārambhāyāti kāyikassa ceva cetasikassa ca vīriyassa paggaṇhanatthāya. Vivekāyāti pavivittabhāvāya kāmavivekāditadaṅgavivekādivivekasiddhiyā. Apacayāyāti sabbassapi vaṭṭassa apacayanāya, nibbānāyāti attho. Evaṃ yo pariyattidhammo uggahaṇadhāraṇaparipucchāmanasikāravasena yoniso paṭipajjantassa sarāgādibhāvaparivajjanassa kāraṇaṃ hutvā virāgādibhāvāya saṃvattati, ekaṃsato eso dhammo, eso vinayo sammadeva apāyādīsu apatanavasena dhāraṇato kilesānaṃ vinayanato ca. Satthu sammāsambuddhassa ovādānurūpappavattibhāvato etaṃ satthusāsananti ca jāneyyāsīti attho.
ചതുസച്ചത്ഥസൂചനം സുത്തന്തി ആഹ ‘‘സുത്തേതി തേപിടകേ ബുദ്ധവചനേ’’തി. തേപിടകഞ്ഹി ബുദ്ധവചനം സച്ചവിനിമുത്തം നത്ഥി. രാഗാദിവിനയകാരണം യഥാ തേന സുത്തപദേന പകാസിതന്തി ആഹ ‘‘വിനയേതി ഏതസ്മിം രാഗാദിവിനയകാരണേ’’തി. സുത്തേ ഓതരണഞ്ചേത്ഥ തേപിടകബുദ്ധവചനപരിയാപന്നതാവസേനേവ വേദിതബ്ബം, ന അഞ്ഞഥാതി ആഹ ‘‘സുത്തപ്പടിപാടിയാ കത്ഥചി അനാഗന്ത്വാ’’തി. ഛല്ലിം ഉട്ഠപേത്വാതി അരോഗസ്സ മഹതോ രുക്ഖസ്സ തിട്ഠതോ ഉപക്കമേന ഛല്ലികായ സകലികായ പപടികായ വാ ഉട്ഠാപനം വിയ അരോഗസ്സ സാസനധമ്മസ്സ തിട്ഠതോ ബ്യഞ്ജനമത്തേന തപ്പരിയാപന്നം വിയ ഹുത്വാ ഛല്ലിസദിസം പുബ്ബാപരവിരുദ്ധതാദിദോസം ഉട്ഠപേത്വാ പരിദീപേത്വാ. താദിസാനി പന ഏകംസതോ ഗുള്ഹവേസ്സന്തരാദിപരിയാപന്നാനി ഹോന്തീതി ആഹ ‘‘ഗുള്ഹവേസ്സന്തര…പേ॰… പഞ്ഞായന്തീതി അത്ഥോ’’തി. രാഗാദിവിനയേതി രാഗാദിവിനയനത്ഥേന അതദാകാരതായ അപഞ്ഞായമാനാനി ഛഡ്ഡേതബ്ബാനി ചജിതബ്ബാനി ന ഗഹേതബ്ബാനി. സബ്ബത്ഥാതി സബ്ബവാരേസു.
Catusaccatthasūcanaṃ suttanti āha ‘‘sutteti tepiṭake buddhavacane’’ti. Tepiṭakañhi buddhavacanaṃ saccavinimuttaṃ natthi. Rāgādivinayakāraṇaṃ yathā tena suttapadena pakāsitanti āha ‘‘vinayeti etasmiṃ rāgādivinayakāraṇe’’ti. Sutte otaraṇañcettha tepiṭakabuddhavacanapariyāpannatāvaseneva veditabbaṃ, na aññathāti āha ‘‘suttappaṭipāṭiyā katthaci anāgantvā’’ti. Challiṃ uṭṭhapetvāti arogassa mahato rukkhassa tiṭṭhato upakkamena challikāya sakalikāya papaṭikāya vā uṭṭhāpanaṃ viya arogassa sāsanadhammassa tiṭṭhato byañjanamattena tappariyāpannaṃ viya hutvā challisadisaṃ pubbāparaviruddhatādidosaṃ uṭṭhapetvā paridīpetvā. Tādisāni pana ekaṃsato guḷhavessantarādipariyāpannāni hontīti āha ‘‘guḷhavessantara…pe… paññāyantīti attho’’ti. Rāgādivinayeti rāgādivinayanatthena atadākāratāya apaññāyamānāni chaḍḍetabbāni cajitabbāni na gahetabbāni. Sabbatthāti sabbavāresu.
മഹാപദേസസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Mahāpadesasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
സഞ്ചേതനിയവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Sañcetaniyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya / ൧൦. മഹാപദേസസുത്തം • 10. Mahāpadesasuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൧൦. മഹാപദേസസുത്തവണ്ണനാ • 10. Mahāpadesasuttavaṇṇanā